diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00001-01/header.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00001-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..bb884bb --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00001-01/header.xml @@ -0,0 +1,70 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-196972-sjm-ppxxx-00001-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>1 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>1 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">5</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">1</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1969-06-27</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="CzlonkowieRadyPanstwa" role="speaker"> + <persName>Członkowie Rady Państwa</persName> + </person> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="MarszalekSenior" role="speaker"> + <persName>Marszalek-Senior</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz" role="speaker"> + <persName>Marszałek-Senior Jarosław Iwaszkiewicz</persName> + </person> + <person xml:id="MlynczakTadeuszWitold" role="speaker"> + <persName>Młyńczak Tadeusz Witold</persName> + </person> + <person xml:id="NowickaMariaGrazyna" role="speaker"> + <persName>Nowicka Maria Grażyna</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGomulkaWladyslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Gomułka Władysław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMoskwaZygmunt" role="speaker"> + <persName>Poseł Moskwa Zygmunt</persName> + </person> + <person xml:id="PoselOzgaMichalskiJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Ozga-Michalski Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTejchmaJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Tejchma Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWachowiczFranciszek" role="speaker"> + <persName>Poseł Wachowicz Franciszek</persName> + </person> + <person xml:id="WendeJanKarol" role="speaker"> + <persName>Wende Jan Karol</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekZenonKliszko" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Zenon Kliszko</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00001-01/text_structure.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00001-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..ea89b4b --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00001-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,819 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja V - Sesja I</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 1 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">w dniu 27 czerwca 1969 r.</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">Warszawa 1 9 6 9</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 16)</u> + <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">(Przewodniczą na posiedzeniu Marszałek-Senior Jarosław Iwaszkiewicz, następnie Marszałek Sejmu Czesław Wycech)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Obywatele Posłowie! Rada Państwa powierzyła mi jako najstarszemu wiekiem posłowi zaszczytną misję dokonania otwarcia pierwszego posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej V kadencji.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Obywatele Posłowie! Oczy całego kraju, jak Polska długa i szeroka, zwrócone są na nas w tej chwili. Z zebraniem naszym związane są nadzieje i pragnienia, dotyczące i wielkich i nieraz bardzo drobnych spraw. Powinniśmy o nich pamiętać. Sejm — najwyższy organ władzy państwowej — do której powołały nas głosy wyborców, jest dla obywateli rozsianych po całym terenie Polski jak gdyby instrumentem przekazu tego wszystkiego, co ich boli i co ich zajmuje. Musimy uważnie wysłuchiwać tych głosów naszych wyborców, musimy współdziałać z radami narodowymi wszystkich szczebli. Sejm musi umacniać autorytet, który już sobie w naszym kraju zdobył.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Przypomnijmy sobie, co powiada nasza Konstytucja: — „Wszystkie organy władzy i administracji państwowej opierają się w swej działalności na świadomym, czynnym współdziałaniu najszerszych mas ludowych i obowiązane są zdawać narodowi sprawę ze swej działalności, uważnie rozpatrywać i uwzględniać słuszne wnioski, zażalenia i życzenia obywateli w myśl obowiązujących ustaw, wyjaśniać masom pracującym zasadnicze cele i wytyczne polityki władzy ludowej w poszczególnych dziedzinach działalności państwowej, gospodarczej i kulturalnej.” Nasza kadencja dziedziczy po swej poprzedniczce jak gdyby nasilenie owej współpracy ze społeczeństwem, z radami narodowymi, nasilenie kontroli ustaw i uchwał, nasilenie tak owocnej i coraz bardziej znamiennej działalności komisji sejmowych i coraz pilniejszej pracy samego Sejmu. Myślę, że obecna kadencja będzie równie pracowita i że równie, a nawet więcej, przyczyni się do poczucia stabilizacji i do wzmocnienia autorytetu instytucji, do której mamy zaszczyt należeć.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Zbieramy się oto w momencie historycznym: w dwudziestopięciolecie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Rozpoczynając na nowo prace sejmowe w tak uroczystym momencie, musimy zdawać sobie sprawę, że podejmując pozostawione nam przez poprzednie sejmy dziedzictwo i pragnąc pozostawić następcom naszym tradycję dobrej i celowej pracy, powinniśmy pamiętać, że w pracy tej nie ma przystanków. Rocznice nie są pauzami, są tylko znakami drogowymi wbitymi w wciąż rozwijający się szlak naszej drogi. Ewolucja naszego państwa — dziedzictwo naszej i nie tylko naszej rewolucji — nie znosi pauz. Przeciwnie, każę nam wzmóc i ustokrotnić ciągłość naszych wysiłków.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Jednakże z wysokości tych 25 lat, nie zatrzymując się w drodze, możemy spojrzeć wstecz. Możemy, jak z wysokiej góry, ogarnąć widok odbudowanych miast, stworzonych od podstaw wielkich zakładów przemysłowych, kopalni siarki i miedzi, których przedtem nie było, ogromy węgla i stali, a i dostrzeżemy chyba w migotliwym świetle naszego przemysłu i te anteny telewizyjne na domach miast i wsi, i stosy książek, i gmachy nowych teatrów i filharmonii, setki świetlic i domy radosnych, tanecznych zespołów. Lubimy, niestety, spoglądać na to wszystko, cośmy w ciągu tego ćwierćwiecza zdobyli, przez zadymione okulary, przez zniekształcające szkła żartów, a nawet czarnowidztwa. Ale przecież ktoś tego wszystkiego dokonał: zbudował miasta i huty, zaorał pola i zebrał żniwa, skomponował poematy i symfonie. Samo się wszystko nie zrobiło. Jest to rezultat pracy całego tego nie pozbawionego wad, ale jakże twórczego, jakże czynnego, ukochanego naszego narodu, jego klasy robotniczej, jego chłopa, jego inteligenta, jego twórcy artystycznego.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">W dniu tak uroczystym przyznajmy sobie, że dokonujemy rzeczy trwałych, ważnych i podziwu godnych. I przyznajmy, że rozwój nasz zawdzięczamy opiece, jaką partia i Rząd otaczają wszystkie te piękne poczynania. Zawdzięczamy to naszym przyjaźniom i sojuszom, zawdzięczamy naszej polityce pokoju, gdyż pokój jest najwyższym dobrem ludzkości.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Utarł się zwyczaj, że Marszałek-Senior w mowie inauguracyjnej wspomina chętnym sercem swój okręg wyborczy. Pamiętamy, jakie mój dostojny poprzednik — Bolesław Drobner — poświęcił słowa swej umiłowanej stolicy — Krakowowi. Tak i ja wspomniałbym tu życzliwie pięknie rozwijające się miasto — Ostrowiec Świętokrzyski, z którego jestem dumny, wspomniałbym miły memu sercu Sandomierz, wymagający stałej opieki i pomocy, wspomniałbym Opatów po brzegi nalany historią, pracowite Lipsko i w świetną przyszłość wierzące Starachowice. Ale, po prawdzie, uważam się za posła z nieco szerszego okręgu. Choć tamten jest znakomity i historyczny, ten — nierównie bardziej znakomity, zasłużony i jeszcze bardziej obciążony tradycjami. Uważam się za posła z okręgu polskiej literatury.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">I cieszę się niezmiernie, że decyzja Rady Państwa i sprawa mego wieku zbiegły się tutaj w fakt dość znacznej wagi, podnosząc chwilę obecną do wartości symbolu. Literatura polska towarzyszyła zawsze narodowi w jego walkach, cierpieniach i decyzjach. Istniał taki smutny czas, kiedy temu narodowi i Sejm i Rząd zastępowała i śmiało sięgała po rząd dusz. Czas ten przeminął, ale w naszym stosunku do literatury coś się z tego mitu ostało. I teraz także literatura jest z narodem. To ona — nie tylko mój wiek podeszły — wysunęła mnie na to eksponowane miejsce, które w tej chwili na krótko zajmuję. To ona dyktuje mi słowa, których bym może we własnym tylko imieniu nie ważył się wypowiedzieć.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">I czyż nie jest to swego rodzaju signum temporis, że w momencie, kiedy wchodzimy niewątpliwie w okres stabilizacji, sprawy kultury i sztuki wysuwają się naprzód i zdobywają takie miejsce, jakie się im we współczesnej cywilizacji należy, jakie im się w państwie socjalistycznym należy.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Stojąc więc na tej tak czcigodnej trybunie, chciałbym specjalnie ten moment naszego życia społecznego podkreślić — i prosić o wyrozumiałość, jeśli pracę górnika i hutnika, kolejarza i rolnika, chłopa i rzemieślnika porównałem z pracą artysty i pisarza. Gdyż zdaje mi się, Obywatele Posłowie, że wspólnym wysiłkiem wytwarzamy ten skarb najwyższy, kulturę materialną i duchową naszego kraju, która jest i będzie podstawą wszystkich naszych osiągnięć.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Przyszedł więc ten moment, kiedy pozwalam sobie złożyć wszystkim Wam, tak jak tu jesteśmy, życzenia pomyślnej pracy dla naszego wspólnego dobra. I pozwólcie mi życzenia te zamknąć w starodawną formułę tych, których talenty organiczne i organizacyjne mogą być do dnia dzisiejszego dla nas wzorem: quod bonum, faustum, fortunatumque sit, co się wykłada: oby wszystko obróciło się na dobro, na pomyślność, na powodzenie, na szczęście naszej ukochanej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Ogłaszam I sesję Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej za otwartą.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Otwieram pierwsze posiedzenie Sejmu V kadencji.</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Przystępujemy do złożenia ślubowania poselskiego.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Tekst roty ślubowania został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">W myśl art. 1 ust. 3 regulaminu Sejmu ślubowanie odbywa się przez odczytanie roty, której wszyscy wysłuchamy stojąc, a następnie kolejno będzie wywoływany każdy poseł, który powstając z miejsca powtórzy słowo „ślubuję”.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Do odczytania nazwisk Obywateli Posłów powołuję jedną z najmłodszych wiekiem posłanek, obywatelkę Lucynę Adamowicz.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#komentarz">(Powołana posłanka zajmuje miejsce przy stole prezydialnym)</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#komentarz">(Czyta rotę ślubowania)</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.” Proszę posła Lucynę Adamowicz o kolejne odczytywanie nazwisk obywateli posłów.</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#komentarz">(Następujący posłowie w kolejności odczytywanych przez posłankę Lucynę Adamowicz nazwisk odpowiadają — „Ślubuję”)</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Adamiec Michał</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Adamowicz Lucyna</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Adamuszek Witold</u> + <u xml:id="u-2.27" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Anasiewicz Krystyna</u> + <u xml:id="u-2.28" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Arciszewska Maria</u> + <u xml:id="u-2.29" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Arkuszyński Mieczysław</u> + <u xml:id="u-2.30" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Augustyn Maria</u> + <u xml:id="u-2.31" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Babiuch Edward</u> + <u xml:id="u-2.32" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Balicki Zdzisław</u> + <u xml:id="u-2.33" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Banach Kazimierz</u> + <u xml:id="u-2.34" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Baran Irena</u> + <u xml:id="u-2.35" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Barcikowski Kazimierz</u> + <u xml:id="u-2.36" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Bartosiewicz Ryszard</u> + <u xml:id="u-2.37" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Bejma Regina</u> + <u xml:id="u-2.38" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Benesz Andrzej</u> + <u xml:id="u-2.39" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Bezler Józef</u> + <u xml:id="u-2.40" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Białkowski Tadeusz</u> + <u xml:id="u-2.41" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Biernacki Janusz</u> + <u xml:id="u-2.42" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Blachura Mieczysław</u> + <u xml:id="u-2.43" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Blinowski Franciszek</u> + <u xml:id="u-2.44" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Błachut Franciszek</u> + <u xml:id="u-2.45" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Błajszczak Eugenia</u> + <u xml:id="u-2.46" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Błaszyk Krystyna</u> + <u xml:id="u-2.47" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Bławat Roman</u> + <u xml:id="u-2.48" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Bogucki Antoni</u> + <u xml:id="u-2.49" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Bogus Franciszek</u> + <u xml:id="u-2.50" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Borkowska Zyta</u> + <u xml:id="u-2.51" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Borodzik Andrzej</u> + <u xml:id="u-2.52" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Boroń Sabina</u> + <u xml:id="u-2.53" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Bortnowski Zbigniew</u> + <u xml:id="u-2.54" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Brach Aleksander</u> + <u xml:id="u-2.55" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Budzik Władysław</u> + <u xml:id="u-2.56" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Budzynowski Leon</u> + <u xml:id="u-2.57" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Bury Bronisław</u> + <u xml:id="u-2.58" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Bykowski Władysław</u> + <u xml:id="u-2.59" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Cabaj Władysław</u> + <u xml:id="u-2.60" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Cap Kazimierz</u> + <u xml:id="u-2.61" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Ceberek Stanisław</u> + <u xml:id="u-2.62" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Chabin Andrzej</u> + <u xml:id="u-2.63" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Chudziński Antoni</u> + <u xml:id="u-2.64" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Cieniewski Bronisław</u> + <u xml:id="u-2.65" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Cinal Józef</u> + <u xml:id="u-2.66" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Ciupiński Józef</u> + <u xml:id="u-2.67" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Cwyl Grzegorz</u> + <u xml:id="u-2.68" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Cyrankiewicz Józef</u> + <u xml:id="u-2.69" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Czapski Józef</u> + <u xml:id="u-2.70" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Czarnecki Alojzy</u> + <u xml:id="u-2.71" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Czechowska Krystyna</u> + <u xml:id="u-2.72" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Czeszko Bohdan</u> + <u xml:id="u-2.73" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Czudowski Stanisław</u> + <u xml:id="u-2.74" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Daniel Antoni</u> + <u xml:id="u-2.75" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Dąbal Franciszek</u> + <u xml:id="u-2.76" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Dąbek Paweł</u> + <u xml:id="u-2.77" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Dąbrowski Konstanty</u> + <u xml:id="u-2.78" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Okr. wybor. 51</u> + <u xml:id="u-2.79" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Dąbrowski Konstanty</u> + <u xml:id="u-2.80" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Okr. wybor. 36</u> + <u xml:id="u-2.81" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Dąbska Helena</u> + <u xml:id="u-2.82" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Dechnik Józef</u> + <u xml:id="u-2.83" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Dembowski Henryk</u> + <u xml:id="u-2.84" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Depa Franciszek</u> + <u xml:id="u-2.85" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Dębowski Stanisław</u> + <u xml:id="u-2.86" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Dolata Pelagia</u> + <u xml:id="u-2.87" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Domagała Czesław</u> + <u xml:id="u-2.88" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Domiński Jerzy</u> + <u xml:id="u-2.89" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Dormowicz Maria</u> + <u xml:id="u-2.90" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Dowmanowicz Barbara</u> + <u xml:id="u-2.91" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Dubis Jan</u> + <u xml:id="u-2.92" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Duda Edward</u> + <u xml:id="u-2.93" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Dudulski Kazimierz</u> + <u xml:id="u-2.94" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Dusza Czesław</u> + <u xml:id="u-2.95" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Dydek Zbigniew</u> + <u xml:id="u-2.96" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Filipowicz Zygmunt</u> + <u xml:id="u-2.97" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Frankowski Jan</u> + <u xml:id="u-2.98" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Frąszczak Józef</u> + <u xml:id="u-2.99" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Furgał Stanisław</u> + <u xml:id="u-2.100" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Gaczyński Jan</u> + <u xml:id="u-2.101" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Gajecka Maria</u> + <u xml:id="u-2.102" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Gajewski Mieczysław</u> + <u xml:id="u-2.103" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Gajewski Piotr</u> + <u xml:id="u-2.104" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Gałaj Dyzma</u> + <u xml:id="u-2.105" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Gałka Władysław</u> + <u xml:id="u-2.106" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Gawlik Władysław</u> + <u xml:id="u-2.107" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Gerhard Jan</u> + <u xml:id="u-2.108" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Gesing Franciszek</u> + <u xml:id="u-2.109" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Gębka Piotr</u> + <u xml:id="u-2.110" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Gierek Edward</u> + <u xml:id="u-2.111" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Ginter Franciszek</u> + <u xml:id="u-2.112" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Gomoła Zdzisław</u> + <u xml:id="u-2.113" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Gomułka Władysław</u> + <u xml:id="u-2.114" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Góra Stanisław</u> + <u xml:id="u-2.115" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Górski Artur</u> + <u xml:id="u-2.116" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Grad Mieczysław</u> + <u xml:id="u-2.117" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Graliński Edward</u> + <u xml:id="u-2.118" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Granica Adam</u> + <u xml:id="u-2.119" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Gregorek Bolesław</u> + <u xml:id="u-2.120" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Grendys Michał</u> + <u xml:id="u-2.121" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Grochal Eugeniusz</u> + <u xml:id="u-2.122" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Grudzień Zdzisław</u> + <u xml:id="u-2.123" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Gruszecka Stefania</u> + <u xml:id="u-2.124" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Gruszkiewicz Barbara</u> + <u xml:id="u-2.125" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Grzbiela Jan</u> + <u xml:id="u-2.126" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Grzelka Maria</u> + <u xml:id="u-2.127" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Gucwa Stanisław</u> + <u xml:id="u-2.128" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Gut Józef</u> + <u xml:id="u-2.129" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Gutowski Tadeusz</u> + <u xml:id="u-2.130" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Guzek Władysław</u> + <u xml:id="u-2.131" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Gwiazda-Pietrasz Henryka</u> + <u xml:id="u-2.132" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Haase Maria</u> + <u xml:id="u-2.133" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Hagmajer Jerzy</u> + <u xml:id="u-2.134" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Hajduk Ryszard</u> + <u xml:id="u-2.135" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Hałas Henryk</u> + <u xml:id="u-2.136" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Hebda Mieczysław</u> + <u xml:id="u-2.137" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Heliński Henryk</u> + <u xml:id="u-2.138" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Horodecki Julian</u> + <u xml:id="u-2.139" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Huszcza Zygmunt</u> + <u xml:id="u-2.140" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Hutek Zygmunt</u> + <u xml:id="u-2.141" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Ignar Stefan</u> + <u xml:id="u-2.142" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Ilczuk Tadeusz</u> + <u xml:id="u-2.143" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Iskra Tadeusz</u> + <u xml:id="u-2.144" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Iwaszkiewicz Bolesław</u> + <u xml:id="u-2.145" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Iwaszkiewicz Jarosław</u> + <u xml:id="u-2.146" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Jabłoński Henryk</u> + <u xml:id="u-2.147" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Jagielski Mieczysław</u> + <u xml:id="u-2.148" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Jagodziński Wacław</u> + <u xml:id="u-2.149" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Janczura Jan</u> + <u xml:id="u-2.150" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Janczyk Tadeusz</u> + <u xml:id="u-2.151" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Janik Władysław</u> + <u xml:id="u-2.152" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Jankowski Witold</u> + <u xml:id="u-2.153" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Jarosik Ludwik</u> + <u xml:id="u-2.154" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Jarosiński Witold</u> + <u xml:id="u-2.155" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Jaroszewicz Piotr</u> + <u xml:id="u-2.156" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Jaruzelski Wojciech</u> + <u xml:id="u-2.157" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Jastrzębski Julian</u> + <u xml:id="u-2.158" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Jaszczuk Bolesław</u> + <u xml:id="u-2.159" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Jeziorski Franciszek</u> + <u xml:id="u-2.160" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Jędras Stanisław</u> + <u xml:id="u-2.161" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Jędrychowski Stefan</u> + <u xml:id="u-2.162" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Jędryszczak Stefan</u> + <u xml:id="u-2.163" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Jodłowski Stanisław</u> + <u xml:id="u-2.164" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Juchnicki Stanisław</u> + <u xml:id="u-2.165" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Juzków Bronisław</u> + <u xml:id="u-2.166" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kabat Marek</u> + <u xml:id="u-2.167" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kaczmarek Roman</u> + <u xml:id="u-2.168" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kaczor Jan</u> + <u xml:id="u-2.169" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kaczor Mieczysław</u> + <u xml:id="u-2.170" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kalita Jan</u> + <u xml:id="u-2.171" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kałwak Bronisław</u> + <u xml:id="u-2.172" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kapczyński Czesław</u> + <u xml:id="u-2.173" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Karpińska Halina</u> + <u xml:id="u-2.174" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kasperski Witold</u> + <u xml:id="u-2.175" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kasprzyk Adam</u> + <u xml:id="u-2.176" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kawałek Bronisław</u> + <u xml:id="u-2.177" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kądziołka Władysław</u> + <u xml:id="u-2.178" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kępa Józef</u> + <u xml:id="u-2.179" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kępiński Jerzy</u> + <u xml:id="u-2.180" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kępiński Józef</u> + <u xml:id="u-2.181" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Klamra Władysław</u> + <u xml:id="u-2.182" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Klecha Jan</u> + <u xml:id="u-2.183" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kleczaj Jan</u> + <u xml:id="u-2.184" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Klimaszewski Mieczysław</u> + <u xml:id="u-2.185" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kliszko Zenon</u> + <u xml:id="u-2.186" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kociołek Stanisław</u> + <u xml:id="u-2.187" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kogut Tadeusz</u> + <u xml:id="u-2.188" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kokocińska Otylia</u> + <u xml:id="u-2.189" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kolarz Teofil</u> + <u xml:id="u-2.190" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kołder Jan</u> + <u xml:id="u-2.191" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kołodziej Emil</u> + <u xml:id="u-2.192" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Komender Zenon</u> + <u xml:id="u-2.193" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Konkolewski Ignacy</u> + <u xml:id="u-2.194" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kopeć Stefan</u> + <u xml:id="u-2.195" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kopeć Zygmunt</u> + <u xml:id="u-2.196" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Koral Wacław</u> + <u xml:id="u-2.197" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Korotyński Henryk</u> + <u xml:id="u-2.198" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Korzycki Antoni</u> + <u xml:id="u-2.199" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kostrzewa Roch</u> + <u xml:id="u-2.200" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kot Józef</u> + <u xml:id="u-2.201" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kowalczyk Edward</u> + <u xml:id="u-2.202" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kowalski Stanisław</u> + <u xml:id="u-2.203" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kozdra Władysław</u> + <u xml:id="u-2.204" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Koziej-Żukowa Barbara</u> + <u xml:id="u-2.205" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kozioł Stanisław</u> + <u xml:id="u-2.206" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kozubski Wacław</u> + <u xml:id="u-2.207" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Koźniewska Halina</u> + <u xml:id="u-2.208" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Krasnodębska Regina</u> + <u xml:id="u-2.209" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Krassowska Eugenia</u> + <u xml:id="u-2.210" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Krasko Wincenty</u> + <u xml:id="u-2.211" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kruczek Władysław</u> + <u xml:id="u-2.212" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Krysiak Zdzisław</u> + <u xml:id="u-2.213" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Krzysztoforski Zbigniew</u> + <u xml:id="u-2.214" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kuberska Alicja</u> + <u xml:id="u-2.215" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kubicka Janina</u> + <u xml:id="u-2.216" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kubicki Marian</u> + <u xml:id="u-2.217" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kujda Stanisław</u> + <u xml:id="u-2.218" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kulas Jan</u> + <u xml:id="u-2.219" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kulesza Józef</u> + <u xml:id="u-2.220" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kuligowski Antoni</u> + <u xml:id="u-2.221" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kunys Leon</u> + <u xml:id="u-2.222" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kuraś Kazimierz</u> + <u xml:id="u-2.223" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kurowska Kamila</u> + <u xml:id="u-2.224" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kurowski Zdzisław</u> + <u xml:id="u-2.225" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kuszyk Władysław</u> + <u xml:id="u-2.226" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kuziński Stanisław</u> + <u xml:id="u-2.227" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kwaśniewski Tadeusz</u> + <u xml:id="u-2.228" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kwiatkowski Edward</u> + <u xml:id="u-2.229" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Kwieciński Zdzisław</u> + <u xml:id="u-2.230" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Lassota Witold</u> + <u xml:id="u-2.231" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Latała Stanisława</u> + <u xml:id="u-2.232" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Lechowicz Włodzimierz</u> + <u xml:id="u-2.233" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Lendzion Leon</u> + <u xml:id="u-2.234" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Lewandowska Irena</u> + <u xml:id="u-2.235" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Lewandowski Edmund</u> + <u xml:id="u-2.236" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Lewko Antoni</u> + <u xml:id="u-2.237" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Lipka Maria</u> + <u xml:id="u-2.238" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Loga-Sowiński Ignacy</u> + <u xml:id="u-2.239" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Lorentz Maria</u> + <u xml:id="u-2.240" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Lutomski Janusz</u> + <u xml:id="u-2.241" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Luty Bronisław</u> + <u xml:id="u-2.242" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Łach Józef</u> + <u xml:id="u-2.243" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Łaciak Józef</u> + <u xml:id="u-2.244" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Łasisz Witold</u> + <u xml:id="u-2.245" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Łasiewicz Arkadiusz</u> + <u xml:id="u-2.246" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Łęgowik Zofia</u> + <u xml:id="u-2.247" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Łopatyński Igor</u> + <u xml:id="u-2.248" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Łubieński Konstanty</u> + <u xml:id="u-2.249" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Łukaszewicz Witold</u> + <u xml:id="u-2.250" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Maceczek Ludwik</u> + <u xml:id="u-2.251" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Machejek Władysław</u> + <u xml:id="u-2.252" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Macichowski Józef</u> + <u xml:id="u-2.253" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Maciejczyk Władysław</u> + <u xml:id="u-2.254" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Maciszewski Jarema</u> + <u xml:id="u-2.255" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Madaj Feliks</u> + <u xml:id="u-2.256" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Majchrzak Józef</u> + <u xml:id="u-2.257" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Majewski Jerzy</u> + <u xml:id="u-2.258" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Makowski Janusz</u> + <u xml:id="u-2.259" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Makowski Tadeusz</u> + <u xml:id="u-2.260" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Malcharek Marta</u> + <u xml:id="u-2.261" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Malewski Juliusz</u> + <u xml:id="u-2.262" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Malinowski Franciszek</u> + <u xml:id="u-2.263" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Malinowski Tomasz</u> + <u xml:id="u-2.264" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Maliszewski Marian</u> + <u xml:id="u-2.265" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Marciniak Feliks</u> + <u xml:id="u-2.266" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Marszalik Władysław</u> + <u xml:id="u-2.267" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Marszałek-Młyńczyk Krystyna</u> + <u xml:id="u-2.268" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Marzec Mieczysław</u> + <u xml:id="u-2.269" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Marzec Władysław</u> + <u xml:id="u-2.270" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Matusiak Stanisław</u> + <u xml:id="u-2.271" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Matyjas Edmund</u> + <u xml:id="u-2.272" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Mazelon Piotr</u> + <u xml:id="u-2.273" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Mazowiecki Tadeusz</u> + <u xml:id="u-2.274" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Mazurkiewicz Eugeniusz</u> + <u xml:id="u-2.275" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Medeński Mieczysław</u> + <u xml:id="u-2.276" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Michałek Tadeusz</u> + <u xml:id="u-2.277" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Miczajka Bronisław</u> + <u xml:id="u-2.278" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Mikłaszewicz Eugenia</u> + <u xml:id="u-2.279" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Milczarek Maria</u> + <u xml:id="u-2.280" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Miśkiewicz Marian</u> + <u xml:id="u-2.281" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Mitręga Jan</u> + <u xml:id="u-2.282" who="#MarszalekSeniorJaroslawIwaszkiewicz">Mleczko Franciszek</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#MlynczakTadeuszWitold">Moczar Mieczysław</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#MlynczakTadeuszWitold">Modzelewski Stefan</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#MlynczakTadeuszWitold">Mojkowski Stanisław</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#MlynczakTadeuszWitold">Mońka Wacław</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#MlynczakTadeuszWitold">Moskwa Zygmunt</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#MlynczakTadeuszWitold">Motyka Lucjan</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#MlynczakTadeuszWitold">Mroczek Jan</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#MlynczakTadeuszWitold">Mrowieć Antoni</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#MlynczakTadeuszWitold">Murawski Franciszek</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#MlynczakTadeuszWitold">Muszyński Jerzy</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#MlynczakTadeuszWitold">Myślik Tadeusz</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#MlynczakTadeuszWitold">Nagórzański Józef</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#MlynczakTadeuszWitold">Napora Zygmunt</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#MlynczakTadeuszWitold">Natorska Barbara</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#MlynczakTadeuszWitold">Niedźwiecki Franciszek</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#MlynczakTadeuszWitold">Nikowski Edmund</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#MlynczakTadeuszWitold">Noga Józef</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#MlynczakTadeuszWitold">Nowak Aleksy</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#MlynczakTadeuszWitold">Nowak Zdzisław</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#MlynczakTadeuszWitold">Nowak Zenon</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#MlynczakTadeuszWitold">Nowakowski Piotr</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#NowickaMariaGrazyna">Nowiński Stanisław</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#NowickaMariaGrazyna">Obolewicz Wiktor</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#NowickaMariaGrazyna">Ochab Stanisław</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#NowickaMariaGrazyna">Ociepka Jerzy</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#NowickaMariaGrazyna">Okwieka Hubert</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#NowickaMariaGrazyna">Olszewski Jerzy</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#NowickaMariaGrazyna">Olszowski Stefan</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#NowickaMariaGrazyna">Olszyński Józef</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#NowickaMariaGrazyna">Oracki Leszek</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#NowickaMariaGrazyna">Osmańczyk Edmund</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#NowickaMariaGrazyna">Ostapczuk Bronisław</u> + <u xml:id="u-4.11" who="#NowickaMariaGrazyna">Ostręga Mirosław</u> + <u xml:id="u-4.12" who="#NowickaMariaGrazyna">Owsianik Bronisław</u> + <u xml:id="u-4.13" who="#NowickaMariaGrazyna">Ozga-Michalski Józef</u> + <u xml:id="u-4.14" who="#NowickaMariaGrazyna">Pająk Pelagia</u> + <u xml:id="u-4.15" who="#NowickaMariaGrazyna">Paryzek Irena</u> + <u xml:id="u-4.16" who="#NowickaMariaGrazyna">Paryżak Zofia</u> + <u xml:id="u-4.17" who="#NowickaMariaGrazyna">Pastusiak Stefan</u> + <u xml:id="u-4.18" who="#NowickaMariaGrazyna">Paszkowski Antoni</u> + <u xml:id="u-4.19" who="#NowickaMariaGrazyna">Patyra Joanna</u> + <u xml:id="u-4.20" who="#NowickaMariaGrazyna">Pawlik Zdzisław</u> + <u xml:id="u-4.21" who="#NowickaMariaGrazyna">Pawlikowska Regina</u> + <u xml:id="u-4.22" who="#NowickaMariaGrazyna">Pawłowski Stanisław</u> + <u xml:id="u-4.23" who="#NowickaMariaGrazyna">Pędziwiatr Edmund</u> + <u xml:id="u-4.24" who="#NowickaMariaGrazyna">Piasecki Bolesław</u> + <u xml:id="u-4.25" who="#NowickaMariaGrazyna">Pieniak Stanisław</u> + <u xml:id="u-4.26" who="#NowickaMariaGrazyna">Pieńko Edmund</u> + <u xml:id="u-4.27" who="#NowickaMariaGrazyna">Piłatowski Władysław</u> + <u xml:id="u-4.28" who="#NowickaMariaGrazyna">Pińkowski Józef</u> + <u xml:id="u-4.29" who="#NowickaMariaGrazyna">Plebankiewicz Marian</u> + <u xml:id="u-4.30" who="#NowickaMariaGrazyna">Pławski Tadeusz</u> + <u xml:id="u-4.31" who="#NowickaMariaGrazyna">Poczęsny Stanisław</u> + <u xml:id="u-4.32" who="#NowickaMariaGrazyna">Podedworny Bolesław</u> + <u xml:id="u-4.33" who="#NowickaMariaGrazyna">Pohl Henryk</u> + <u xml:id="u-4.34" who="#NowickaMariaGrazyna">Polnar Michał</u> + <u xml:id="u-4.35" who="#NowickaMariaGrazyna">Polski Jan</u> + <u xml:id="u-4.36" who="#NowickaMariaGrazyna">Połeć Mieczysław</u> + <u xml:id="u-4.37" who="#NowickaMariaGrazyna">Poniatowska Anna</u> + <u xml:id="u-4.38" who="#NowickaMariaGrazyna">Popiołek Władysław</u> + <u xml:id="u-4.39" who="#NowickaMariaGrazyna">Pospieszyński Ryszard</u> + <u xml:id="u-4.40" who="#NowickaMariaGrazyna">Potoczek Alfred</u> + <u xml:id="u-4.41" who="#NowickaMariaGrazyna">Prusiński Kazimierz</u> + <u xml:id="u-4.42" who="#NowickaMariaGrazyna">Pryma Jerzy</u> + <u xml:id="u-4.43" who="#NowickaMariaGrazyna">Przydatek Alfred</u> + <u xml:id="u-4.44" who="#NowickaMariaGrazyna">Puch Władysław</u> + <u xml:id="u-4.45" who="#NowickaMariaGrazyna">Rachel Czesław</u> + <u xml:id="u-4.46" who="#NowickaMariaGrazyna">Raczkowski Jan</u> + <u xml:id="u-4.47" who="#NowickaMariaGrazyna">Rembisz Urszula</u> + <u xml:id="u-4.48" who="#NowickaMariaGrazyna">Resich Zbigniew</u> + <u xml:id="u-4.49" who="#NowickaMariaGrazyna">Romanowski Stanisław</u> + <u xml:id="u-4.50" who="#NowickaMariaGrazyna">Rośkiewicz Bernard</u> + <u xml:id="u-4.51" who="#NowickaMariaGrazyna">Rozmiarek Aleksander</u> + <u xml:id="u-4.52" who="#NowickaMariaGrazyna">Róg-Swiostek Mieczysław</u> + <u xml:id="u-4.53" who="#NowickaMariaGrazyna">Różańska Wiktoria</u> + <u xml:id="u-4.54" who="#NowickaMariaGrazyna">Rudolf Tadeusz</u> + <u xml:id="u-4.55" who="#NowickaMariaGrazyna">Rukściński Zygmunt</u> + <u xml:id="u-4.56" who="#NowickaMariaGrazyna">Rumiński Bolesław</u> + <u xml:id="u-4.57" who="#NowickaMariaGrazyna">Rusin Bartłomiej</u> + <u xml:id="u-4.58" who="#NowickaMariaGrazyna">Rutkowski Henryk</u> + <u xml:id="u-4.59" who="#NowickaMariaGrazyna">Ryznar Jan</u> + <u xml:id="u-4.60" who="#NowickaMariaGrazyna">Rzepecka Teresa</u> + <u xml:id="u-4.61" who="#NowickaMariaGrazyna">Sadowski Czesław</u> + <u xml:id="u-4.62" who="#NowickaMariaGrazyna">Sadowski Wiesław</u> + <u xml:id="u-4.63" who="#NowickaMariaGrazyna">Sadurski Franciszek</u> + <u xml:id="u-4.64" who="#NowickaMariaGrazyna">Sawajner Józef</u> + <u xml:id="u-4.65" who="#NowickaMariaGrazyna">Sawicki Jan</u> + <u xml:id="u-4.66" who="#NowickaMariaGrazyna">Schmidt Aleksander</u> + <u xml:id="u-4.67" who="#NowickaMariaGrazyna">Serwicki Stefan</u> + <u xml:id="u-4.68" who="#NowickaMariaGrazyna">Siebielec Jerzy</u> + <u xml:id="u-4.69" who="#NowickaMariaGrazyna">Sierka Henryk</u> + <u xml:id="u-4.70" who="#NowickaMariaGrazyna">Sitek Tadeusz</u> + <u xml:id="u-4.71" who="#NowickaMariaGrazyna">Skibniewska Halina</u> + <u xml:id="u-4.72" who="#NowickaMariaGrazyna">Skolicki Zbigniew</u> + <u xml:id="u-4.73" who="#NowickaMariaGrazyna">Skrobisz Henryk</u> + <u xml:id="u-4.74" who="#NowickaMariaGrazyna">Skulimowski Wacław</u> + <u xml:id="u-4.75" who="#NowickaMariaGrazyna">Słobodzian Jan</u> + <u xml:id="u-4.76" who="#NowickaMariaGrazyna">Smoleński Dionizy</u> + <u xml:id="u-4.77" who="#NowickaMariaGrazyna">Sochan Stanisław</u> + <u xml:id="u-4.78" who="#NowickaMariaGrazyna">Sokorski Włodzimierz</u> + <u xml:id="u-4.79" who="#NowickaMariaGrazyna">Specjał Michał</u> + <u xml:id="u-4.80" who="#NowickaMariaGrazyna">Spychalski Józef</u> + <u xml:id="u-4.81" who="#NowickaMariaGrazyna">Spychalski Marian</u> + <u xml:id="u-4.82" who="#NowickaMariaGrazyna">Sroczyńska Irena</u> + <u xml:id="u-4.83" who="#NowickaMariaGrazyna">Stachoń Roman</u> + <u xml:id="u-4.84" who="#NowickaMariaGrazyna">Stachowiak Władysław</u> + <u xml:id="u-4.85" who="#NowickaMariaGrazyna">Stadniczeńko Tadeusz</u> + <u xml:id="u-4.86" who="#NowickaMariaGrazyna">Staliński Janusz</u> + <u xml:id="u-4.87" who="#NowickaMariaGrazyna">Starewicz Artur</u> + <u xml:id="u-4.88" who="#NowickaMariaGrazyna">Starzec Feliks</u> + <u xml:id="u-4.89" who="#NowickaMariaGrazyna">Stasiak Ludomir</u> + <u xml:id="u-4.90" who="#NowickaMariaGrazyna">Stępień Helena</u> + <u xml:id="u-4.91" who="#NowickaMariaGrazyna">Stolarek Piotr</u> + <u xml:id="u-4.92" who="#NowickaMariaGrazyna">Stomma Stanisław</u> + <u xml:id="u-4.93" who="#NowickaMariaGrazyna">Strycharski Leszek</u> + <u xml:id="u-4.94" who="#NowickaMariaGrazyna">Strzelecki Ryszard</u> + <u xml:id="u-4.95" who="#NowickaMariaGrazyna">Studziński Zdzisław</u> + <u xml:id="u-4.96" who="#NowickaMariaGrazyna">Sulima Stanisław</u> + <u xml:id="u-4.97" who="#NowickaMariaGrazyna">Sulski Hilary</u> + <u xml:id="u-4.98" who="#NowickaMariaGrazyna">Surowiec Zygmunt</u> + <u xml:id="u-4.99" who="#NowickaMariaGrazyna">Swarcewicz Adolf</u> + <u xml:id="u-4.100" who="#NowickaMariaGrazyna">Sypniewski Czesław</u> + <u xml:id="u-4.101" who="#NowickaMariaGrazyna">Szafrański Henryk</u> + <u xml:id="u-4.102" who="#NowickaMariaGrazyna">Szajna Bronisław</u> + <u xml:id="u-4.103" who="#NowickaMariaGrazyna">Szambelan Barbara</u> + <u xml:id="u-4.104" who="#NowickaMariaGrazyna">Szczepański Maciej</u> + <u xml:id="u-4.105" who="#NowickaMariaGrazyna">Szczepański Władysław</u> + <u xml:id="u-4.106" who="#NowickaMariaGrazyna">Szczerbaciuk Janina</u> + <u xml:id="u-4.107" who="#NowickaMariaGrazyna">Szczerbal Franciszek</u> + <u xml:id="u-4.108" who="#NowickaMariaGrazyna">Szewczyk Bronisław</u> + <u xml:id="u-4.109" who="#NowickaMariaGrazyna">Szewczyk Wilhelm</u> + <u xml:id="u-4.110" who="#NowickaMariaGrazyna">Sztachelski Jerzy</u> + <u xml:id="u-4.111" who="#NowickaMariaGrazyna">Szubar Andrzej</u> + <u xml:id="u-4.112" who="#NowickaMariaGrazyna">Szura Rudolf</u> + <u xml:id="u-4.113" who="#NowickaMariaGrazyna">Szydlak Jan</u> + <u xml:id="u-4.114" who="#NowickaMariaGrazyna">Szymanek Mieczysław</u> + <u xml:id="u-4.115" who="#NowickaMariaGrazyna">Szymański Tadeusz</u> + <u xml:id="u-4.116" who="#NowickaMariaGrazyna">Szyndlar Stanisław</u> + <u xml:id="u-4.117" who="#NowickaMariaGrazyna">Swiderska Stanisława</u> + <u xml:id="u-4.118" who="#NowickaMariaGrazyna">Tejchma Józef</u> + <u xml:id="u-4.119" who="#NowickaMariaGrazyna">Toczek Tadeusz</u> + <u xml:id="u-4.120" who="#NowickaMariaGrazyna">Tomal Zdzisław</u> + <u xml:id="u-4.121" who="#NowickaMariaGrazyna">Tomaszewski Stanisław</u> + <u xml:id="u-4.122" who="#NowickaMariaGrazyna">Tomczyk Zofia</u> + <u xml:id="u-4.123" who="#NowickaMariaGrazyna">Tomkowski Mieczysław</u> + <u xml:id="u-4.124" who="#NowickaMariaGrazyna">Trąmpczyński Witold</u> + <u xml:id="u-4.125" who="#NowickaMariaGrazyna">Trętowski Mieczysław</u> + <u xml:id="u-4.126" who="#NowickaMariaGrazyna">Trybus Władysław</u> + <u xml:id="u-4.127" who="#NowickaMariaGrazyna">Trześniak Mieczysław</u> + <u xml:id="u-4.128" who="#NowickaMariaGrazyna">Tułodziecki Wacław</u> + <u xml:id="u-4.129" who="#NowickaMariaGrazyna">Turski Stanisław</u> + <u xml:id="u-4.130" who="#NowickaMariaGrazyna">Ujma Edmund</u> + <u xml:id="u-4.131" who="#NowickaMariaGrazyna">Urbaniec Marian</u> + <u xml:id="u-4.132" who="#NowickaMariaGrazyna">Urbanowicz Józef</u> + <u xml:id="u-4.133" who="#NowickaMariaGrazyna">Wachowicz Franciszek</u> + <u xml:id="u-4.134" who="#NowickaMariaGrazyna">Walaszek Antoni</u> + <u xml:id="u-4.135" who="#NowickaMariaGrazyna">Walczak Marian</u> + <u xml:id="u-4.136" who="#NowickaMariaGrazyna">Walendowski Stanisław</u> + <u xml:id="u-4.137" who="#NowickaMariaGrazyna">Walicka Helena</u> + <u xml:id="u-4.138" who="#NowickaMariaGrazyna">Warzecha Fryderyk</u> + <u xml:id="u-4.139" who="#NowickaMariaGrazyna">Wasilkowski Jan</u> + <u xml:id="u-4.140" who="#NowickaMariaGrazyna">Wąsicki Jan</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#WendeJanKarol">WerblanAndrzej</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#WendeJanKarol">Werner Jerzy</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#WendeJanKarol">Wichłacz Florian</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#WendeJanKarol">Wiśniewski Tadeusz</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#WendeJanKarol">Wiśniowski Władysław</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#WendeJanKarol">Wlekły Józef</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#WendeJanKarol">Włodarczyk Stanisław</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#WendeJanKarol">Wojciechowski Jan</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#WendeJanKarol">Wojtala Józef</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#WendeJanKarol">Wojtowicz Stanisław</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#WendeJanKarol">Wroniak Józef</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#WendeJanKarol">Wroński Stanisław</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#WendeJanKarol">Wróbel Stanisław</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#WendeJanKarol">Wróbel Wiktor</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#WendeJanKarol">Wróblewski Edward</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#WendeJanKarol">Wróblewski Władysław</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#WendeJanKarol">Wycech Czesław</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#WendeJanKarol">Zabłocki Janusz</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#WendeJanKarol">Zajfert Janina</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#WendeJanKarol">Zajkowski Józef</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#WendeJanKarol">Zakrzewska Aniela</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#WendeJanKarol">Załuski Zbigniew</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#WendeJanKarol">Zapart Czesław</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#WendeJanKarol">Zaradzki Antoni</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#WendeJanKarol">Zaremba Maria</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#WendeJanKarol">Zbruk Janina</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#WendeJanKarol">Zieliński Henryk</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#WendeJanKarol">Ziętek Jerzy</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#WendeJanKarol">Zuj Józef</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#WendeJanKarol">Zyzik Wiktor</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#WendeJanKarol">Żak Wacław</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#WendeJanKarol">Żurek Mirosław *)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#MarszalekSenior">Stwierdzam, że wszyscy obecni na posiedzeniu posłowie złożyli ślubowanie.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#MarszalekSenior">Obecnie przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego, który stanowi wybór Marszałka Sejmu.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#MarszalekSenior">Proszę o zgłaszanie kandydatur.</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#komentarz">(Poseł Ozga-Michalski Józef:</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#MarszalekSenior">Proszę o głos.)</u> + <u xml:id="u-6.5" who="#MarszalekSenior">Głos ma poseł Józef Ozga-Michalski.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Wysoki Sejmie! W imieniu Klubów Poselskich Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Stronnictwa Demokratycznego, a więc trzech przedstawicielstw politycznych zasiadających w Sejmie, zgodnie z propozycją przyjętą przez *) Z powodu nieobecności na 1 posiedzeniu nie złożyli ślubowania posłowie:</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Korczyński Grzegorz</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Kowalczyk Stanisław</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Kulczyński Stanisław</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Tuka Marian</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Waniołka Franciszek</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Żabiński Andrzej</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Komisję Porozumiewawczą Partii i Stronnictw Politycznych, przedstawiam jako kandydata na stanowisko Marszałka Sejmu — Prezesa NK Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Czesława Wycecha.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Wszyscy rozumiemy dobrze, że ta wysoka godność powinna być oddana w godne ręce. Człowiek, którego na to stanowisko proponuję, jest wybitnym działaczem ruchu ludowego, współtworzącym Polskę Ludową z pozycji sojuszu robotniczo-chłopskiego, sojuszu, który jest zasadą i formułą współczesnego narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Zjednoczone Stronnictwo Ludowe przywiązuje dużą wagę do rozwoju i znaczenia parlamentu polskiego jako najwyższego organu demokracji socjalistycznej w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Czesław Wycech jest wypróbowanym, doświadczonym politykiem. Jego horyzont polityczny obejmuje całą panoramę czasu w zmaganiach współczesnego pokolenia polskiego o demokrację — od Związku Nauczycielstwa Polskiego poprzez ruch — „Wici” i ludowy, aż po piastowanie najwyższej godności w naszej partii chłopskiej — jej Prezesa. Wysuwając go dziś na Marszałka Sejmu po raz trzeci dajemy świadectwo trafności wyboru drogi, na której rozwija się Sejm i jego funkcje parlamentarne związane zarówno z tym co stanowi jego poselskie ławy, jak i z jego kierowniczymi organami.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Prezes Czesław Wycech jest człowiekiem, który scala w sobie zalety polityka, parlamentarzysty, wybitnego działacza państwowego Polski Ludowej, budowanej na fundamencie sojuszu robotniczo-chłopskiego.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#MarszalekSenior">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#MarszalekSenior">Czy są jeszcze inne kandydatury?</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#MarszalekSenior">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#MarszalekSenior">Stosownie do art. 18 ust. 2 regulaminu Sejm wybiera Marszałka bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#MarszalekSenior">Na podstawie listy obecności stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział więcej niż połowa ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#MarszalekSenior">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-8.6" who="#MarszalekSenior">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem posła Czesława Wycecha na stanowisko Marszałka Sejmu — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-8.7" who="#MarszalekSenior">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.8" who="#MarszalekSenior">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.9" who="#MarszalekSenior">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.10" who="#MarszalekSenior">Stwierdzam, że Sejm wybrał jednomyślnie Marszałkiem Sejmu obywatela posła Czesława Wycecha.</u> + <u xml:id="u-8.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-8.12" who="#MarszalekSenior">Proszę Obywatela Marszałka o objęcie przewodnictwa.</u> + <u xml:id="u-8.13" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u> + <u xml:id="u-8.14" who="#komentarz">(Marszałek Sejmu Czesław Wycech, witany oklaskami, podchodzi do stołu prezydialnego i obejmuje przewodnictwo)</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#Marszalek">Serdecznie dziękuję Wysokiej Izbie za zaufanie i wybór na odpowiedzialne stanowisko Marszałka Sejmu.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#Marszalek">Pragnę zapewnić Wysoką Izbę, że wraz z Prezydium Sejmu i innymi organami naszego ludowego parlamentu dokładać będę starań, aby Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jak najlepiej wykonywał zadania określone w Konstytucji.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Naród wybrał nas na posłów z listy Frontu Jedności Narodu, obdarzył nas zaufaniem i poparł wyborczy program Frontu Jedności Narodu, program dalszego intensywnego rozwoju gospodarki narodowej i kultury. Na tysiącach zebrań przedwyborczych jako kandydaci na posłów przedstawiliśmy program wyborczy Frontu Jedności Narodu na tle rozwoju 25-lecia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Naród polski, w swej zdecydowanej masie, poparł program wyborczy Frontu Jedności Narodu, bowiem odpowiada on jego żywotnym interesom i stanowi kontynuację dalszego, jedynie słusznego, rozwoju naszego państwa w oparciu o zasady budownictwa socjalistycznego i socjalistycznej demokracji. Zobowiązał swe organy przedstawicielskie — Sejm i rady narodowe — do realizacji tego programu.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#Marszalek">Sejm V kadencji uchwali Narodowy Plan Gospodarczy na lata 1971—1975, oparty na uchwałach zjazdów i kongresów trzech partii politycznych.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#Marszalek">Obecnie przed całym narodem polskim, przed przedstawicielskimi i wykonawczymi organami naszego ludowego państwa wyrastają zadania związane z realizacją programu wyborczego. Realizacją tego programu rozpoczniemy drugie dwudziestopięciolecie Polski Ludowej. Będziemy kontynuować i rozwijać dzieło ustroju sprawiedliwości społecznej — socjalizmu, którego fundamenty zakładali nasi zasłużeni i dziś historyczni poprzednicy — Krajowa Rada Narodowa i Sejm Ustawodawczy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#Marszalek">Wokół realizacji tych programów trzeba skupić wszystkie twórcze siły całego narodu, podnosząc stale świadomość ideowo-polityczną mas pracujących i młodzieży, kwalifikacje fachowe i społeczno-moralne ogółu społeczeństwa. W tej trudnej pracy wiodącą rolę odegra system demokracji socjalistycznej, tak szeroko rozbudowany w naszym ludowym państwie w drugiej połowie kończącego się 25-letniego rozwoju Polski Ludowej. Miliony obywateli naszego ludowego państwa biorą codzienny udział w twórczej pracy nad rozwojem zakładów pracy i poszczególnych środowisk społecznych, działając w radach narodowych oraz w organizacjach i instytucjach samorządu robotniczego, chłopskiego, rzemieślniczego i inteligencji technicznej.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#Marszalek">Podstawowymi, konstytucyjnymi zadaniami Sejmu jest uchwalanie ustaw i kontrolowanie działalności innych organów naszego państwa. Sejm V kadencji będzie w pełni korzystał z doświadczeń sejmów poprzednich kadencji, by doskonalić swą działalność ustawodawczą oraz jak najbardziej celowo i skutecznie kontrolować działalność władz wykonawczych i na tej podstawie usprawniać i udoskonalać funkcjonowanie organów władzy ludowej, przyczyniać się do rozwoju przemysłu i rolnictwa, oświaty i kultury, wzrostu dobrobytu wszystkich ludzi pracy w mieście i na wsi.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#Marszalek">Pragnę jeszcze raz zapewnić Wysoką Izbę, że wraz z Prezydium i innymi organami Sejmu dołożę starań, by nasz ludowy parlament jak najlepiej wykonywał swe konstytucyjne zadania w pracy nad dalszym rozwojem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#Marszalek">Od obywatela Prezesa Rady Ministrów wpłynęło pismo treści następującej:</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#Marszalek">„Obywatel Marszałek Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w miejscu.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#Marszalek">W związku z rozpoczęciem nowej kadencji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej składa w ręce Sejmu swoje dotychczasowe funkcje dla umożliwienia powołania Rady Ministrów przez nowo obrany Sejm, zgodnie z art. 29 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#Marszalek">Prezes Rady Ministrów</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#komentarz">/—/ Józef Cyrankiewicz.”</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#Marszalek">Proponuję, aby Sejm przyjął do wiadomości pismo Prezesa Rady Ministrów oraz aby powierzył Rządowi dalsze pełnienie obowiązków w dotychczasowym składzie do czasu powołania nowej Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#Marszalek">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął moją propozycję.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#Marszalek">Uważam propozycję za przyjętą.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#Marszalek">Proponuję, aby ustalić dalszy porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia, jak następuje:</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#Marszalek">2.Wybór wicemarszałków Sejmu.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#Marszalek">3.Wybór Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#Marszalek">4.Powołanie Prezesa Rady Ministrów i powierzenie mu przedstawienia Sejmowi wniosków co do składu Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#Marszalek">5.Wybór Komisji Mandatowo-Regulaminowej.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#Marszalek">Czy w sprawie porządku dziennego ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę, wobec tego uważam, że Sejm przyjął propozycję porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#Marszalek">Przystępujemy do wyboru wicemarszałków Sejmu.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#Marszalek">Proszę o zgłaszanie kandydatur na wicemarszałków Sejmu.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#komentarz">(Poseł Tejchma Józef:</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#Marszalek">Proszę o głos.)</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi Józefowi Tejchmie.</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#PoselTejchmaJozef">Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej pragnę przedstawić wniosek, by Sejm powołał na stanowisko wicemarszałka Sejmu posła Zenona Kliszkę, członka Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#PoselTejchmaJozef">Towarzysz Zenon Kliszko znany jest nam jako wybitny działacz ruchu robotniczego, który uczestniczył czynnie w opracowaniu programowej koncepcji Polski Ludowej, a potem bierze udział w jej budowie od samych początków po dzień dzisiejszy.</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#PoselTejchmaJozef">Przypomnę także fakt, że Towarzysz Zenon Kliszko, reprezentując i realizując w tej Izbie program Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, wniósł wielki wkład w dzieło kształtowania i utrwalania historycznie nowatorskiej demokracji socjalistycznej, której instytucją jedną z naczelnych jest nasz Sejm.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#PoselTejchmaJozef">Proponuję Wysokiej Izbie powołanie posła Zenona Kliszki na stanowisko wicemarszałka Sejmu.</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#Marszalek">Kto jeszcze pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#komentarz">(Poseł Moskwa Zygmunt:</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#Marszalek">Proszę o głos.)</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi Zygmuntowi Moskwie.</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#PoselMoskwaZygmunt">Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego zgłaszam na stanowisko wicemarszałka Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej kandydaturę posła Jana Karola Wendego.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#PoselMoskwaZygmunt">Jan Karol Wende w okresie przedwojennym działał w postępowym ruchu młodzieżowym, a podczas wojny służył w Armii Polskiej sformowanej na terenie Związku Radzieckiego oraz działał w Związku Patriotów Polskich.</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#PoselMoskwaZygmunt">W 1944 r. należał do współorganizatorów odrodzonego Stronnictwa Demokratycznego, pełniąc kierownicze funkcje w jego władzach naczelnych po dzień dzisiejszy.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#PoselMoskwaZygmunt">IX Kongres naszego Stronnictwa wybrał go członkiem Centralnego Komitetu, a ten ostatni powierzył mu funkcję wiceprzewodniczącego Prezydium Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#PoselMoskwaZygmunt">Po wyzwoleniu Jan Karol Wende pełnił szereg odpowiedzialnych funkcji państwowych oraz był posłem do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wszystkich kadencji.</u> + <u xml:id="u-12.5" who="#PoselMoskwaZygmunt">W dwóch ostatnich kadencjach pełnił funkcję wicemarszałka Sejmu.</u> + <u xml:id="u-12.6" who="#PoselMoskwaZygmunt">Jan Karol Wende jest aktywnym działaczem na terenie Unii Międzyparlamentarnej.</u> + <u xml:id="u-12.7" who="#PoselMoskwaZygmunt">Proszę Wysoką Izbę o wybranie posła Jana Karola Wendego na stanowisko wicemarszałka Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-12.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#Marszalek">Czy są jeszcze inne kandydatury? Nie ma.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#Marszalek">Zgodnie z art. 18 pkt 2 regulaminu Sejmu — Sejm wybiera wicemarszałków bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#Marszalek">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział więcej niż połowa ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem posła Zenona Kliszki na wicemarszałka Sejmu — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem posła Jana Karola Wendego na wicemarszałka Sejmu — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm wybrał jednomyślnie posłów: Zenona Kliszkę i Jana Karola Wendego na wicemarszałków Sejmu.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#Marszalek">Proszę Obywateli Wicemarszałków o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#komentarz">(Wicemarszałkowie Zenon Kliszko i Jan Karol Wende zajmują miejsca przy stole prezydialnym.)</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#Marszalek">Przystępujemy do dalszych punktów porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#Marszalek">Zgłaszanie kandydatur do punktów 3 i 4 porządku dziennego może odbywać się łącznie.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#komentarz">(Poseł Władysław Gomułka:</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#Marszalek">Proszę o głos.)</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi Władysławowi Gomułce.</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#PoselGomulkaWladyslaw">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Centralnej Komisji Porozumiewawczej Partii i Stronnictw Politycznych, reprezentowanych w tej Izbie przez Kluby Poselskie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, przypadł mi zaszczyt zgłosić Wysokiemu Sejmowi kandydaturę na Przewodniczącego Rady Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w osobie posła na Sejm, członka Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Przewodniczącego Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu, Marszałka Polski — Mariana Spychalskiego.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#PoselGomulkaWladyslaw">Kandydatura ta spotkała się także z życzliwym przyjęciem ze strony obywateli posłów na Sejm nie przynależnych do żadnej partii politycznej.</u> + <u xml:id="u-14.3" who="#PoselGomulkaWladyslaw">Towarzysz Marian Spychalski dobrze jest znany Wysokiemu Sejmowi i społeczeństwu naszego kraju. W jego życiorysie kilka dziesiątek lat charakteryzuje go jako ofiarnego, rewolucyjnego działacza politycznego i państwowego, jako żołnierza i dowódcę Gwardii Ludowej i Armii Ludowej, a po wyzwoleniu Polski jako jednego z organizatorów Wojska Polskiego, Ministra Obrony Narodowej, jako bojownika i budowniczego Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-14.4" who="#PoselGomulkaWladyslaw">W kwietniu ubiegłego roku Sejm IV kadencji powołał go na zaszczytne i odpowiedzialne stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Wszystkie powierzone mu obowiązki spełniał zawsze sumiennie i z poczuciem głębokiej odpowiedzialności.</u> + <u xml:id="u-14.5" who="#PoselGomulkaWladyslaw">W imieniu wszystkich wnioskodawców pozwolę sobie wyrazić głębokie przekonanie, że kandydatura Towarzysza Mariana Spychalskiego na stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej odpowiada w pełni wymogom związanym z piastowaniem tego wysokiego urzędu państwowego.</u> + <u xml:id="u-14.6" who="#PoselGomulkaWladyslaw">Z ramienia tej samej Centralnej Komisji Porozumiewawczej mam zaszczyt również zgłosić wniosek, aby w związku z dymisją Rządu Wysoki Sejm powierzył utworzenie nowego Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej posłowi na Sejm, członkowi Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, dotychczasowemu Prezesowi Rady Ministrów Józefowi Cyrankiewiczowi.</u> + <u xml:id="u-14.7" who="#komentarz">(Oklaski).</u> + <u xml:id="u-14.8" who="#PoselGomulkaWladyslaw">Również ta kandydatura była konsultowana z przedstawicielami bezpartyjnych kół poselskich i znalazła pełną ich aprobatę.</u> + <u xml:id="u-14.9" who="#PoselGomulkaWladyslaw">Towarzysz Józef Cyrankiewicz powoływany był również przez sejmy poprzednich kadencji na stanowisko Prezesa Rady Ministrów, posiada bogate doświadczenie w kierowaniu pracami Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-14.10" who="#PoselGomulkaWladyslaw">Doświadczenie to będzie rzeczą szczególnie cenną z punktu widzenia pracy nowego Rządu, który Wysoki Sejm powoła — przede wszystkim ze względu na to, że zamierzone są dość istotne zmiany, mające na celu usprawnienie pracy Rady Ministrów i Prezydium Rządu.</u> + <u xml:id="u-14.11" who="#PoselGomulkaWladyslaw">Wszyscy wnioskodawcy, w których imieniu zgłaszam kandydaturę Towarzysza Józefa Cyrankiewicza na Prezesa Rady Ministrów, są głęboko przeświadczeni, że będzie on nadal pracował ofiarnie i owocnie na tym wysokim posterunku państwowym, aby pomnażać socjalistyczny dorobek i siłę Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-14.12" who="#PoselGomulkaWladyslaw">Zwracam się do Wysokiego Sejmu o przyjęcie w drodze głosowania obu zgłoszonych kandydatur na te czołowe stanowiska państwowe.</u> + <u xml:id="u-14.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#Marszalek">Kto jeszcze z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w celu zgłoszenia kandydatur?</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#komentarz">(Wicemarszałek Zenon Kliszko:</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#Marszalek">Proszę o głos.)</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#Marszalek">Udzielam głosu wicemarszałkowi Zenonowi Kliszce.</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Wysoki Sejmie! W imieniu i z upoważnienia Klubów Poselskich Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego zgłaszam następujące kandydatury do Rady Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej:</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#WicemarszalekZenonKliszko">na zastępców Przewodniczącego Rady Państwa:</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#WicemarszalekZenonKliszko">posła Mieczysława Klimaszewskiego — profesora, rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego, zastępcę Przewodniczącego Rady Państwa w poprzedniej kadencji, posła Ignacego Logę-Sowińskiego — członka Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, przewodniczącego Centralnej Rady Związków Zawodowych, zastępcę Przewodniczącego Rady Państwa w poprzedniej kadencji, posła Zygmunta Moskwę — przewodniczącego Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego, posła Bolesława Podedwornego — wiceprezesa Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, zastępcę Przewodniczącego Rady Państwa poprzedniej kadencji.</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Na Sekretarza Rady Państwa zgłaszam kandydaturę posła Ludomira Stasiaka — członka Prezydium Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Na członków Rady Państwa zgłaszam kandydatury:</u> + <u xml:id="u-16.5" who="#WicemarszalekZenonKliszko">posła Władysława Gomułkę — I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, członka Rady Państwa poprzedniej kadencji, posła Kazimierza Banacha — wiceprezesa Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, członka Rady Państwa poprzedniej kadencji, posła Konstantego Dąbrowskiego — członka Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, posła Stefana Ignara — członka Prezydium Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, posła Witolda Jarosińskiego — członka Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, sekretarza Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu, członka Rady Państwa poprzedniej kadencji.</u> + <u xml:id="u-16.6" who="#WicemarszalekZenonKliszko">posła Eugenię Krassowską — członka Prezydium Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego, członka Rady Państwa poprzedniej kadencji, posła Mieczysława Moczara — zastępcę członka Biura Politycznego, sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, posła Józefa Ozgę-Michalskiego — wiceprezesa Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, członka Rady Państwa poprzedniej kadencji, posła Bolesława Rumińskiego — członka Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, prezesa Zarządu Głównego Naczelnej Organizacji Technicznej, posła Ryszarda Strzeleckiego — członka Biura Politycznego, sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, członka Rady Państwa poprzedniej kadencji, posła Jerzego Ziętka — członka Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, przewodniczącego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach, członka Rady Państwa poprzedniej kadencji.</u> + <u xml:id="u-16.7" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Obywatele Posłowie! Dotychczasowa działalność polityczna i społeczna zgłoszonych kandydatów daje rękojmię, że w toku bieżącej kadencji Sejmu będą oni realizować powierzone im zadania zgodnie z interesem narodu, dla dobra naszej ludowej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-16.8" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Proszę Wysoką Izbę o zatwierdzenie proponowanego składu Rady Państwa.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#Marszalek">Czy są inne kandydatury?</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#Marszalek">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#Marszalek">W takim razie przystępujemy do wyboru Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#Marszalek">Zgodnie z art. 47 ust. 3 regulaminu Sejmu wybór Rady Państwa następuje bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#Marszalek">Stwierdzam, że na sali jest wymagana większość.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali każdą ze zgłoszonych kandydatur oddzielnie.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za dokonaniem wyboru posła Mariana Spychalskiego na stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#Marszalek">Czy jest ktoś przeciw kandydaturze Mariana Spychalskiego? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#Marszalek">Przystępujemy do wyboru zastępców Przewodniczącego Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem posła Mieczysława Klimaszewskiego na stanowisko zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem posła Ignacego Logi-Sowińskiego na stanowisko zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za kandydaturą posła Zygmunta Moskwy na stanowisko zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za kandydaturą posła Bolesława Podedwornego na stanowisko zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.27" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za kandydaturą posła Ludomira Stasiaka na stanowisko Sekretarza Rady Państwa — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-17.28" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-17.29" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.30" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.31" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za kandydaturą posła Kazimierza Banacha na stanowisko członka Rady Państwa — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-17.32" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-17.33" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.34" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.35" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za kandydaturą posła Konstantego Dąbrowskiego na stanowisko członka Rady Państwa — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-17.36" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-17.37" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.38" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.39" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za kandydaturą posła Władysława Gomułki na stanowisko członka Rady Państwa — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-17.40" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-17.41" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.42" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.43" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za kandydaturą posła Stefana Ignara na stanowisko członka Rady Państwa — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-17.44" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-17.45" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.46" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.47" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za kandydaturą posła Witolda Jarosińskiego na stanowisko członka Rady Państwa — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-17.48" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-17.49" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.50" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.51" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za kandydaturą posła Eugenii Krassowskiej na stanowisko członka Rady Państwa — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-17.52" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-17.53" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.54" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.55" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za kandydaturą posła Mieczysława Moczara na stanowisko członka Rady Państwa — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-17.56" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-17.57" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.58" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.59" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za kandydaturą posła Józefa Ozgi-Michalskiego na stanowisko członka Rady Państwa — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-17.60" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-17.61" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.62" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.63" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za kandydaturą posła Bolesława Rumińskiego na stanowisko członka Rady Państwa — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-17.64" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-17.65" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.66" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.67" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za kandydaturą posła Ryszarda Strzeleckiego na stanowisko członka Rady Państwa — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-17.68" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-17.69" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.70" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał do głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.71" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za kandydaturą posła Jerzego Ziętka na stanowisko członka Rady Państwa — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-17.72" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-17.73" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.74" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.75" who="#Marszalek">Stwierdzam podjęcie przez Sejm następującej uchwały:</u> + <u xml:id="u-17.76" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 24 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej dokonał wyboru Rady Państwa w następującym składzie:</u> + <u xml:id="u-17.77" who="#Marszalek">Przewodniczący Rady Państwa — Marian Spychalski.</u> + <u xml:id="u-17.78" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-17.79" who="#Marszalek">Zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa:</u> + <u xml:id="u-17.80" who="#Marszalek">Mieczysław Klimaszewski</u> + <u xml:id="u-17.81" who="#Marszalek">Ignacy Loga-Sowiński</u> + <u xml:id="u-17.82" who="#Marszalek">Zygmunt Moskwa</u> + <u xml:id="u-17.83" who="#Marszalek">Bolesław Podedworny</u> + <u xml:id="u-17.84" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-17.85" who="#Marszalek">Sekretarz Rady Państwa — Ludomir Stasiak.</u> + <u xml:id="u-17.86" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Kazimierz Banach</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Konstanty Dąbrowski</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Władysław Gomułka</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Stefan Ignar</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Witold Jarosiński</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Eugenia Krassowska</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Mieczysław Moczar</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Józef Ozga-Michalski</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Bolesław Rumiński</u> + <u xml:id="u-18.9" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Ryszard Strzelecki</u> + <u xml:id="u-18.10" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Jerzy Ziętek.</u> + <u xml:id="u-18.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-18.12" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Przystępujemy obecnie do głosowania nad kandydaturą na stanowisko Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-18.13" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Przypominam, że zgodnie z art. 48 pkt 2 regulaminu Sejm powołuje Prezesa Rady Ministrów, powierzając mu jednocześnie przedstawienie Sejmowi wniosków co do składu Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-18.14" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Kto z Obywateli Posłów jest za powołaniem Obywatela Józefa Cyrankiewicza na stanowisko Prezesa Rady Ministrów — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-18.15" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-18.16" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-18.17" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-18.18" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Stwierdzam podjęcie przez Sejm następującej uchwały:</u> + <u xml:id="u-18.19" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej powołuje Obywatela Józefa Cyrankiewicza na stanowisko Prezesa Rady Ministrów i powierza mu przedstawienie wniosków co do składu Rady Ministrów”.</u> + <u xml:id="u-18.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-18.21" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Wybór Komisji Mandatowo-Regulaminowej.</u> + <u xml:id="u-18.22" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">W celu zgłoszenia kandydatur głos ma poseł Franciszek Wachowicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselWachowiczFranciszek">Wysoki Sejmie! W imieniu Klubów Poselskich Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego mam zaszczyt zaproponować Wysokiej Izbie wybranie sejmowej Komisji Mandatowo-Regulaminowej w następującym składzie osobowym:</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselWachowiczFranciszek">Posłowie:</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselWachowiczFranciszek">Babiuch Edward</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselWachowiczFranciszek">Dąbrowski Konstanty</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselWachowiczFranciszek">Grendys Michał</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselWachowiczFranciszek">Hajduk Ryszard</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselWachowiczFranciszek">Jarosiński Witold</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselWachowiczFranciszek">Kępa Józef</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselWachowiczFranciszek">Klecha Jan</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselWachowiczFranciszek">Kurowski Zdzisław</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselWachowiczFranciszek">Marzec Mieczysław</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselWachowiczFranciszek">Milczarek Maria</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselWachowiczFranciszek">Mońka Wacław</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselWachowiczFranciszek">Nowak Zenon</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselWachowiczFranciszek">Owsianik Bronisław</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselWachowiczFranciszek">Polski Jan</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselWachowiczFranciszek">Sadurski Franciszek</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselWachowiczFranciszek">Skibniewska Halina</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselWachowiczFranciszek">Szczerbal Franciszek</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselWachowiczFranciszek">Sroczyńska Irena</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#PoselWachowiczFranciszek">Starzec Feliks</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#PoselWachowiczFranciszek">Wichłacz Florian</u> + <u xml:id="u-19.22" who="#PoselWachowiczFranciszek">Żabiński Andrzej</u> + <u xml:id="u-19.23" who="#PoselWachowiczFranciszek">Razem 21 osób.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Czy są inne kandydatury? Nie ma.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#Marszalek">Będziemy głosować łącznie całą listę. Sprzeciwu nie słyszę co do metody głosowania.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem Komisji Mandatowo-Regulaminowej w składzie zaproponowanym przez posła Franciszka Wachowicza — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Też nikt.</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm dokonał wyboru Komisji Mandatowo-Regulaminowej.</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#Marszalek">Do Komisji tej — zgodnie z art. 30 regulaminu — Prezydium Sejmu skieruje złożone przez Państwową Komisję Wyborczą sprawozdanie z przeprowadzonych wyborów w dniu 1 czerwca br. wraz z aktami wyborczymi w celu złożenia Sejmowi sprawozdania i wniosków w sprawie ważności wyboru posłów.</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#Marszalek">Na tym kończymy 1 posiedzenie Sejmu.</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#Marszalek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Sejmu.</u> + <u xml:id="u-20.11" who="#Marszalek">Następne posiedzenie Sejmu odbędzie się jutro, dnia 28 czerwca br.</u> + <u xml:id="u-20.12" who="#Marszalek">Początek posiedzenia o godz. 11.</u> + <u xml:id="u-20.13" who="#Marszalek">Na porządku dziennym będzie exposé Prezesa Rady Ministrów i przedstawienie wniosków w sprawie składu Rady Ministrów, sprawozdanie Komisji Mandatowo-Regulaminowej, wybór sekretarzy Sejmu oraz wybór komisji sejmowych.</u> + <u xml:id="u-20.14" who="#Marszalek">Komunikuję Obywatelom Posłom, którzy weszli w skład Komisji Mandatowo-Regulaminowej, że posiedzenie Komisji zwołuję w dniu dzisiejszym, bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu, w sali nr 118.</u> + <u xml:id="u-20.15" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-20.16" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 17 min. 30)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00002-01/header.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00002-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..45a85eb --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00002-01/header.xml @@ -0,0 +1,70 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-196972-sjm-ppxxx-00002-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>2 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>2 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">5</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">2</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1969-06-28</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="JozefCyrankiewicz" role="speaker"> + <persName>Józef Cyrankiewicz</persName> + </person> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBeneszAndrzej" role="speaker"> + <persName>Poseł Benesz Andrzej</persName> + </person> + <person xml:id="PoselFilipowiczZygmunt" role="speaker"> + <persName>Poseł Filipowicz Zygmunt</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGalajDyzma" role="speaker"> + <persName>Poseł Gałaj Dyzma</persName> + </person> + <person xml:id="PoselHagmajerJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Hagmajer Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMonkaWaclaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Mońka Wacław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStommaStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Stomma Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTukaMarian" role="speaker"> + <persName>Poseł Tuka Marian</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów</persName> + </person> + <person xml:id="SekretarzposelZdzislawKurowski" role="speaker"> + <persName>Sekretarz poseł Zdzisław Kurowski</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekJanKarolWende" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Jan Karol Wende</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekZenonKliszko" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Zenon Kliszko</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00002-01/text_structure.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00002-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..cd1ca7c --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00002-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,670 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja V — Sesja I</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 2 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 28 czerwca 1969 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 6 9</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 11 min. 05)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Przewodniczą na posiedzeniu Marszałek Sejmu Czesław Wycech oraz wicemarszałek Jan Karol Wende)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Na sekretarzy posiedzenia powołuję posłów Zdzisława Kurowskiego i Tadeusza Młyńczaka.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Protokół posiedzenia i listę mówców prowadzi poseł Tadeusz Młyńczak.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Proszę wymienionych posłów o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Na pierwszym posiedzeniu Sejmu nie złożył ślubowania z powodu nieobecności poseł Marian Tuka.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Proszę Obywatela Posła Mariana Tukę o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#komentarz">(Czyta rotę ślubowania)</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselTukaMarian">Ślubuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, że poseł Marian Tuka złożył ślubowanie poselskie.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#Marszalek">Uważam, że Sejm porządek dzienny, przedstawiony przez Prezydium Sejmu, zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Mandatowo-Regulaminowej o złożonym Sejmowi sprawozdaniu Państwowej Komisji Wyborczej z wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (druk nr 1).</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Wacław Mońka.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselMonkaWaclaw">Wysoki Sejmie! Komisja Mandatowo-Regulaminowa na posiedzeniu w dniach 27 i 28 czerwca 1969 r. zapoznała się ze skierowanym do niej przez Prezydium Sejmu sprawozdaniem Państwowej Komisji Wyborczej z przeprowadzonych w dniu 1 czerwca 1969 r. wyborów do Sejmu oraz z aktami wyborczymi, a mianowicie z protokółami przyjęcia zgłoszenia list kandydatów (art. 42 Ordynacji wyborczej) oraz protokółami głosowania okręgowych komisji wyborczych (art. 64 Ordynacji wyborczej).</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselMonkaWaclaw">Komisja stwierdziła, że ani do Państwowej Komisji Wyborczej, ani do okręgowych komisji wyborczych nie wpłynęły skargi i zażalenia, które poddawałyby w wątpliwość praworządność aktu wyborczego, w którymkolwiek z okręgów lub obwodów głosowania.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselMonkaWaclaw">Komisja stwierdziła także, że nie zaistniała żadna przyczyna, która w świetle postanowień art. 73 Ordynacji wyborczej mogła spowodować unieważnienie wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselMonkaWaclaw">Komisja stwierdza, że wszyscy wybrani posłowie otrzymali ilość głosów wymaganą przez art. 69 Ordynacji wyborczej i że wybory do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 1 czerwca 1969 r. zostały przeprowadzone zgodnie z Konstytucją i zgodnie z przepisami Ordynacji wyborczej.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselMonkaWaclaw">Wysoka Izbo! Wyniki wyborów do Sejmu PRL są wyrazem powszechnego, pełnego poparcia narodu polskiego dla 25-letniego dorobku naszej ojczyzny, Polski Ludowej, wyrazem powszechnej aprobaty dla polityki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, dla programu Frontu Jedności Narodu.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselMonkaWaclaw">W przeprowadzonych w dniu 1 czerwca 1969 r. wyborach ogólna liczba uprawnionych do głosowania wynosiła 21.148.879. Ogólna liczba oddanych głosów wyniosła 20.642.449. Oznacza to, że w wyborach wzięło udział 97,61% wyborców. Głosów ważnych oddano 20.634.683. Liczba głosów nieważnych wyniosła 7.766. Tak więc na kandydatów Frontu Jedności Narodu oddano 20.473.114 głosów^7^, czyli 99,22% oddanych głosów ważnych.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselMonkaWaclaw">W rezultacie wyborów wyłoniony został nowy skład Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowe j.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselMonkaWaclaw">Spośród 460 wybranych do Sejmu posłów 255 — to członkowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, 117 — członkowie Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, 39 — członkowie Stronnictwa Demokratycznego oraz 49 posłów jest bezpartyjnych. Wśród tych ostatnich znajdują się działacze katoliccy.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselMonkaWaclaw">W Sejmie V kadencji zasiadają 62 kobiety.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselMonkaWaclaw">Wiek posłów przedstawia się następująco:</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselMonkaWaclaw">do 25lat—1 poseł od 26—30lat—4posłów od 31—40lat—72posłów od 41—50lat—199posłów od 51—60lat—124posłów od 61—70lat•—55posłów wreszcie w wieku ponad 70 lat — 5 posłów.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselMonkaWaclaw">Najliczniejszą grupę zawodową stanowią posłowie zatrudnieni bezpośrednio w przemyśle, jest ich 103. Na grupę tę składa się: 79 robotników, 17 inżynierów i techników oraz 7 kierowników państwowych przedsiębiorstw i zjednoczeń przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselMonkaWaclaw">Następną dużą grupę zawodową stanowią posłowie pracujący w rolnictwie. W sumie jest ich 70. W tej liczbie 54 rolników gospodarujących indywidualnie oraz 11 specjalistów rolnych.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselMonkaWaclaw">W Sejmie obecnej kadencji zasiada:</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselMonkaWaclaw">20 nauczycieli, 18 pracowników nauki, 27 literatów, dziennikarzy i publicystów, 8 lekarzy i pracowników służby zdrowia, 6 prawników. Rzemiosło reprezentowane jest przez 8 posłów. W Sejmie zasiada 7 wojskowych w służbie czynnej.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselMonkaWaclaw">Wśród posłów jest wielu działaczy społeczno-politycznych. Spośród nich wymienić należy działaczy politycznych, działaczy państwowych, działaczy związków zawodowych, działaczy społecznych, działaczy organizacji młodzieżowych, działaczy spółdzielczości i kółek rolniczych. Wreszcie liczną grupę stanowią działacze rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselMonkaWaclaw">Pochodzenie społeczne obecnego składu Sejmu przedstawia się następująco: 186 posłów jest pochodzenia robotniczego, 186 — chłopskiego, 80 wywodzi się z inteligencji pracującej, 8 posłów pochodzi z innych grup społecznych.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselMonkaWaclaw">Wykształcenie posłów charakteryzują następujące dane: 213 posłów ma wykształcenie wyższe, 23 — niepełne wyższe, 91 — średnie, 22 — niepełne średnie, 111 — podstawowe i zawodowe; 28 posłów posiada tytuły naukowe.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselMonkaWaclaw">Wielu posłów za dotychczasowe osiągnięcia w pracy zawodowej i społecznej posiada wysokie odznaczenia państwowe. Order Budowniczych Polski Ludowej posiada 20 posłów, Order Sztandaru Pracy — 139, Order Odrodzenia Polski — 215, Krzyż Virtuti Militari — 19, Krzyż Grunwaldu — 35, Krzyż Walecznych — 22, Krzyż Partyzancki — 31, Krzyż Zasługi — 279.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselMonkaWaclaw">Spośród obecnych posłów — 25 piastowało mandat jeszcze w Krajowej Radzie Narodowej, 33 — w Sejmie Ustawodawczym, 46 — ~t~w Sejmie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej I kadencji, 76 — w Sejmie II kadencji, 134 — w Sejmie III kadencji, 263 — w Sejmie IV kadencji. Po raz pierwszy piastuje mandat poselski 191 posłów, 6 posłów piastowało mandat w jednej z poprzednich kadencji, nie byli oni jednak posłami w IV kadencji.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselMonkaWaclaw">Komisja Mandatowo-Regulaminowa wyraża przekonanie, że skład osobowy Sejmu V kadencji odzwierciedla w sposób właściwy strukturę społeczno-zawodową ludzi pracy w naszym ludowym państwie. Skład ten, obejmujący zarówno wybitnych teoretyków, praktyków, jak i działaczy społeczno-politycznych, stanowi gwarancję właściwego wykonywania przez Sejm odpowiedzialnych funkcji najwyższego organu władzy państwowej.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselMonkaWaclaw">Wysoki Sejmie! Wyniki wyborów z dnia 1 czerwca br. są nie tylko wyrazem aprobaty dla przebytej przez nas w ciągu minionego dwudziestopięciolecia drogi, ale stanowią także wyraz pełnej gotowości ze strony społeczeństwa do realizacji programu działania, wynikającego z uchwał V Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz kongresów Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselMonkaWaclaw">W realizacji tego zaaprobowanego w akcie głosowania programu działania odpowiedzialne zadania przypadają Sejmowi, jako najwyższemu organowi władzy państwowej.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselMonkaWaclaw">Zaufanie, jakim społeczeństwo obdarzyło nas w wyborach, nakłada na wszystkich posłów szczególny obowiązek utrzymywania ścisłej więzi z wyborcami, uwzględniania w działalności Sejmu zgłoszonych przez wyborców słusznych i zasługujących na uwagę wniosków. Ścisła więź z wyborcami to niewyczerpane źródło siły i twórczej działalności Sejmu jako najwyższego organu władzy państwowej, W zakończeniu chciałbym z tej wysokiej trybuny podkreślić ofiarny i patriotyczny trud, jaki wniosły do kampanii wyborczej rzesze aktywistów zarówno członków PZPR, ZSL i SD, jak i bezpartyjnych.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselMonkaWaclaw">W imieniu Komisji Mandatowo-Regulaminowej wnoszę, by Wysoki Sejm uchwalić raczył projekt uchwały w sprawie stwierdzenia ważności wyborów, zawarty w doręczonym Obywatelom Posłom druku nr 1.</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania nad projektem uchwały zamieszczonej w druku sejmowym nr 1.</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu uchwały Komisji Mandatowo-Regulaminowej — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-6.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-6.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Też nikt.</u> + <u xml:id="u-6.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwałę Komisji Mandatowo-Regulaminowej przyjął, a tym samym stwierdził ważność wyboru posłów na Sejm PRL.</u> + <u xml:id="u-6.8" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Oświadczenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie proponowanego składu i programu prac Rządu.</u> + <u xml:id="u-6.9" who="#Marszalek">Głos zabierze Prezes Rady Ministrów Józef Cyrankiewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#JozefCyrankiewicz">Wysoka Izbo! Z woli Wysokiej Izby, na wniosek I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — tow. Władysława Gomułki, wyrażony także z upoważnienia Komisji Porozumiewawczej Partii i Stronnictw Politycznych, a także posłów bezpartyjnych, przypadł mi w udziale zaszczyt jeszcze raz przedstawić Wysokiemu Sejmowi do zatwierdzenia propozycje co do składu Rady Ministrów. Propozycje te brzmią następująco:</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#JozefCyrankiewicz">Na wiceprezesa Rady Ministrów proponujemy Piotra Jaroszewicza, dotychczasowego wicepremiera.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#JozefCyrankiewicz">Na wicepremiera — Eugeniusza Szyra, dotychczasowego wicepremiera.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#JozefCyrankiewicz">Na wicepremiera — Mariana Olewińskiego, dotychczasowego Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#JozefCyrankiewicz">Na wicepremiera — Stanisława Majewskiego, dotychczasowego Ministra Finansów.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#JozefCyrankiewicz">Na wicepremiera — Zdzisława Tomala, przedstawiciela Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#JozefCyrankiewicz">Na Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów proponuje się Józefa Kuleszę.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#JozefCyrankiewicz">Na Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych — Andrzeja Giersza, dotychczasowego Ministra Gospodarki Komunalnej, poprzednio wiceministra resortu budownictwa.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#JozefCyrankiewicz">Na Ministra Finansów proponuje się dotychczasowego wiceministra w tym resorcie, długoletniego wiceministra, Józefa Trendotę.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#JozefCyrankiewicz">Proponuje się ńa razie nie obsadzać stanowiska Ministra Gospodarki Komunalnej. Pozostałby tam wakat ze względu na przejście Ministra Giersza na stanowisko Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#JozefCyrankiewicz">Na stanowisko Ministra Górnictwa i Energetyki proponuje się Jana Mitręgę, dotychczasowego Ministra.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#JozefCyrankiewicz">Na stanowisko Ministra Handlu Wewnętrznego — Edwarda Sznajdra.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#JozefCyrankiewicz">Na stanowisko Ministra Handlu Zagranicznego — Janusza Burakiewicza.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#JozefCyrankiewicz">Na Ministra Komunikacji — Piotra Lewińskiego.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#JozefCyrankiewicz">Na Ministra Kultury i Sztuki — Lucjana Motykę.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#JozefCyrankiewicz">Na Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego — Romana Gesinga.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#JozefCyrankiewicz">Na Ministra Łączności — Edwarda Kowalczyka, na miejsce poprzedniego Ministra Zygmunta Moskwy, który po wyborze na Prezesa Stronnictwa Demokratycznego, wczoraj wybrany został na wiceprzewodniczącego Rady Państwa. Proponowany Minister Łączności, Edward Kowalczyk, urodzony w 1924 r. w Warszawie, jest pracownikiem naukowym, fachowcem z dziedziny elektroniki. Obecnie pełnomocnik rektora i kierownik filii Politechniki Warszawskiej w Płocku. Działacz Stronnictwa Demokratycznego, poseł w obecnej kadencji.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#JozefCyrankiewicz">Na stanowisko Ministra Obrony Narodowej proponuje się generała broni Wojciecha Jaruzelskiego.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#JozefCyrankiewicz">Na Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego — Henryka Jabłońskiego.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#JozefCyrankiewicz">Na Ministra Przemysłu Chemicznego — Antoniego Radlińskiego.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#JozefCyrankiewicz">Na Ministra Przemysłu Maszynowego — Janusza Hrynkiewicza,</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#JozefCyrankiewicz">Na Ministra Przemysłu Ciężkiego — Franciszka Kaima.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#JozefCyrankiewicz">Na Ministra Przemysłu Lekkiego — Tadeusza Kunickiego.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#JozefCyrankiewicz">Na Ministra Przemysłu Spożywczego i Skupu — Stanisława Gucwę.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#JozefCyrankiewicz">Na Ministra Rolnictwa — Mieczysława Jagielskiego.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#JozefCyrankiewicz">Na Ministra Spraw Wewnętrznych — Kazimierza Świtałę.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#JozefCyrankiewicz">Na Ministra Spraw Zagranicznych — Stefana Jędrychowskiego.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#JozefCyrankiewicz">Na Ministra Sprawiedliwości — Stanisława Walczaka.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#JozefCyrankiewicz">Na Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej — Jana Kostrzewskiego.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#JozefCyrankiewicz">Na Ministra Żeglugi — Jerzego Szopę.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#JozefCyrankiewicz">Na Przewodniczącego Komitetu Drobnej Wytwórczości — Włodzimierza Lechowicza.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#JozefCyrankiewicz">Na Przewodniczącego Komitetu Nauki i Techniki — Jana Kaczmarka.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#JozefCyrankiewicz">Na Przewodniczącego Komitetu Pracy i Płac — Michała Krukowskiego.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#JozefCyrankiewicz">Gdy proponowałem wicepremierów, nie omawiałem kandydatury nowego wicepremiera Zdzisława Tomala, który przychodzi obecnie do pracy państwowej z Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w Warszawie, gdzie pełnił funkcję sekretarza.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#JozefCyrankiewicz">Zdzisław Tomal — pochodzenia chłopskiego, urodzony w 1921 r., brał czynny udział w Ruchu Oporu, w Batalionach Chłopskich, potem pracował w administracji państwowej, ukończył Wyższe Studium Administracyjne i Wyższą Szkołę Rolniczą we Wrocławiu. Od 1948 r. członek Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. Przez wiele lat był przewodniczącym Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Koszalinie.</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#JozefCyrankiewicz">Chciałbym jeszcze dodać, że proponowane obecnie zmiany i uzupełnienia w składzie Rady Ministrów, szczególnie powołanie nowych wicepremierów, łączyć trzeba ze zmianami dokonanymi na przełomie lat 1968—1969, zarówno w Komisji Planowania, jak i w Rządzie. Dalszym uzupełnieniem tych zmian w okresie wiosennym było powołanie w czasie ostatniej sesji w poprzedniej kadencji Sejmu nowego Ministra Żeglugi w osobie towarzysza Szopy, w związku z powołaniem Ministra Burakiewicza na stanowisko Ministra Handlu Zagranicznego, po Ministrze Trąmpczyńskim, który — jak wiadomo — został I zastępcą nowego Przewodniczącego Komisji Planowania, towarzysza Kuleszy.</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#JozefCyrankiewicz">Głównym i podstawowym zadaniem Rządu i całej administracji państwowej i gospodarczej jest organizowanie realizacji zadań i realizowanie na swoim froncie działania tych zadań, wytyczonych w wyniku szerokiej dyskusji przedzjazdowej w uchwale V Zjazdu Partii, w tym zadań skonkretyzowanych na określonych odcinkach inwestycji, planowania i zarządzania w uchwałach II Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#JozefCyrankiewicz">Poparte zostały te uchwały V Zjazdu PZPR na Kongresie ZSL i Kongresie SD oraz ujęte w programie wyborczym Frontu Jedności Narodu. Program ten jeszcze raz stał się platformą konfrontacji tych założeń z wolą wyborców, z wolą klasy robotniczej, chłopów, inteligencji, z dążeniami młodzieży z wolą narodu i uzyskał akceptację.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#JozefCyrankiewicz">Do naszych zadań należy też uwzględnienie w pracy organów państwowych różnych szczebli oraz rozważenie tych spraw, które wysunięte w toku kampanii wyborczej na dziesiątkach tysięcy spotkań przedwyborczych, zmierzały do polepszenia pracy tych czy innych ogniw, lub do usunięcia określonych bolączek, względnie stanowiły konkretyzację Programu Wyborczego Frontu Jedności Narodu w skali określonego środowiska i będą oceniane jako słuszne i możliwe do zrealizowania w ramach posiadanych środków.</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#JozefCyrankiewicz">Nie mam zamiaru na tym pierwszym posiedzeniu Sejmu szeroko i szczegółowo rozwijać programu działania Rządu na wszystkich odcinkach resortowych czy w poszczególnych dziedzinach. Wyda je mi się, że dobra praktyka, od wielu już lat stosowana, polega na szczegółowym przedstawianiu tych spraw na licznych posiedzeniach systematycznie pracujących komisji sejmowych. Tam bowiem twórcza i krytyczna dyskusja, udział w niej przedstawicieli związków zawodowych, przedstawicieli terenu, posłów ze wszystkich stronnictw i klubów, a także specjalistów — pozwala na wnikliwe rozpatrzenie problemów i wiele cennego wnosi do pracy poszczególnych organów rządowych.</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#JozefCyrankiewicz">To samo dotyczy posiedzeń plenarnych Sejmu, na których prezentowane są plany i budżety roczne, a także plany wieloletnie, gdzie generalna dyskusja jest podsumowaniem prac wszystkich sejmowych komisji. Niezliczona jest ilość problemów związanych z realizacją uchwał V Zjazdu i tych, które dziś się nasuwają i które próbuje się rozwiązywać, i które wyłonią się jutro.</u> + <u xml:id="u-7.41" who="#JozefCyrankiewicz">Przecież front realizacji naszego budownictwa socjalistycznego przebiega przez wszystkie zakłady pracy, przez miasto i wieś, przez zjednoczenia i ministerstwa, przez instytuty i wyższe uczelnie, przez wszystkie przekroje naszego życia narodowego. Są jednak sprawy węzłowe, które dotyczą całości naszych żądań, realizowanych przez poszczególne ogniwa różnorodne, ale podporządkowane zawsze generalnej idei i z niej wypływające.</u> + <u xml:id="u-7.42" who="#JozefCyrankiewicz">Taką generalną ideą V Zjazdu i II Plenum jest konieczność zintensyfikowania naszego budownictwa, przejścia z ekstensywnych metod dalszego rozwoju naszego kraju na metody intensywnego rozwoju, a więc przejścia w inną jakość, odpowiadającą wymogom dokonującej się w świecie rewolucji naukowo-technicznej. Istnieje konieczność tego przejścia, aby nie stracić tempa w dalszym rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-7.43" who="#JozefCyrankiewicz">Takim przejściem ma być właśnie następny 5-letni plan. Ale żeby to się stało — trzeba obecnie uczynić wszystko, żeby stwor żyć temu okresowi najbardziej sprzyjające warunki. A więc nowe metody planowania, wprowadzanie zasady budowy planów w pierwszej fazie od dołu, od przedsiębiorstw, pełne wykorzystywanie rezerw produkcyjnych, pomnażanie mocy produkcyjnych i wydajności pracy — przede wszystkim przez unowocześnianie technologii, a nie tylko przez budowę nowych fabryk — nowe metody inwestowania oparte na rachunku ekonomicznym i zdecydowane skracanie cykli inwestycyjnych i zwężanie frontu inwestycyjnego przez koncentrację na wybranych rozwojowych kierunkach i osiąganie przez to szybszych efektów, wreszcie dostosowanie do tego nowych metod zarządzania, znaczne zwiększenie uprawnień resortów i ich odpowiedzialności, zwiększenie uprawnień zjednoczeń i ich odpowiedzialności. Wdrażanie tego jest zadaniem na dziś; to jest sprawa oczyszczenia przedpola dla przyszłego planu 5-letniego, to jest sprawa jak najbardziej pomyślnego wykonania obecnego planu 5-letniego. I to jest obecnie najpoważniejsze zadanie Rządu, jego Prezydium, Komisji Planowania, wszystkich resortów, wszystkich szczebli administracji gospodarczej. Łączy się z tym intensywna praca nad planem 5-letnim w kierunkach określonych w uchwałach II Plenum. Praca nowymi metodami, przy pełnym społecznym zaangażowaniu świadomych swej roli w budownictwie socjalistycznym załóg przedsiębiorstw, a więc klasy robotniczej, szerokiej rzeszy inteligencji technicznej, pracowników umysłowych.</u> + <u xml:id="u-7.44" who="#JozefCyrankiewicz">Wdrażanie nowych metod nie jest sprawą, którą można zadekretować. W tej dziedzinie stoją przed Rządem, przed wszystkimi ogniwami administracji poważne zadania, przy czym trzeba tu także w pełni wykorzystać czas. Przejście na nowe metody planowania i zarządzania na wszystkich szczeblach — to nie jest zwyczajna przesiadka z samochodu starego typu na nowoczesny, gdzie wystarczy zaznajomić się z tym, co nowe. To jest w przekroju społecznym i psychologicznym sprawa dotycząca dziesiątek tysięcy naszego kierowniczego aktywu gospodarczego wszystkich szczebli. To jest konieczność zerwania ze starymi metodami, kiedyś potrzebnymi, słusznymi, skutecznymi — dziś nieprzydatnymi, ze starymi nawykami i przyzwyczajeniami. To jest sprawa przebudowy świadomości i wzbogacania jej o przemyślane wnioski, wynikające z poprzedniego okresu i wymogów okresu obecnego.</u> + <u xml:id="u-7.45" who="#JozefCyrankiewicz">Nie jest moim zadaniem dokonywanie w tej chwili szczegółowej oceny poprzedniego okresu. Ale musimy pamiętać, że jeżeli dziś możemy stawiać nowe, jakościowo odmienne zadania dalszego rozwoju kraju, to jest to możliwe tylko na gruncie tego, co zostało już zbudowane. Punkt startu Polski Ludowej był przecież bardzo daleki.</u> + <u xml:id="u-7.46" who="#JozefCyrankiewicz">Poziom sił wytwórczych Polski międzywojennej był rozpaczliwie niski, lokujący Polskę ówczesną na szarym końcu tabel statystycznych ówczesnej Europy.</u> + <u xml:id="u-7.47" who="#JozefCyrankiewicz">Odbudowa była więc startem dopiero do wielkiego dzieła rozbudowy kraju, rozwoju jego ekonomiki, czyli przekształcenia Polski z kraju prymitywnej gospodarki rolnej, w kraj nowoczesnej gospodarki przemysłowo-rolniczej. A to wymagało gwałtownego i szybkiego procesu uprzemysłowienia, często dokonywanego kosztem ogromnych ofiar i wyrzeczeń, nierzadko pociągającego za sobą i błędy.</u> + <u xml:id="u-7.48" who="#JozefCyrankiewicz">Pierwszy krok więc do socjalizmu, to było uprzemysłowienie. Stąd ów szczególny nacisk na zagadnienia gospodarcze. Dziś również uważamy je za centralną oś naszego rozwoju, lecz baczymy, by towarzyszył temu harmonijny rozwój innych dziedzin życia.</u> + <u xml:id="u-7.49" who="#JozefCyrankiewicz">Jeżeli jednak stać nas na to, by coraz bardziej dbać o warunki bytowe ludności, o stopę życiową, o poprawę warunków mieszkaniowych, zdrowotnych, o dalszy szybki rozwój nauki, oświaty, o coraz szersze upowszechnianie kultury, słowem o ulepszenie powszechnych warunków życia całej ludności i wyrównanie dysproporcji między różnymi regionami kraju, to tylko dlatego, że w dalszym ciągu trwamy uparcie przy programie szybkiego rozwoju sił wytwórczych, rozbudowy gospodarki, zwiększenia wydajności pracy, powiększenia dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-7.50" who="#JozefCyrankiewicz">Dzisiaj wymawiamy już jednym tchem — i traktujemy to jako oczywiste i zrozumiałe efekty — szereg liczb wymownie ilustrujący to, co się stało z gospodarką polską w jej pierwszym ćwierćwieczu.</u> + <u xml:id="u-7.51" who="#JozefCyrankiewicz">W kolejnych planach wieloletnich osiągnęliśmy w rekordowo szybkim czasie rekonstrukcję ekonomiczną kraju i jego odbudowę po zniszczeniach lat wojny i okupacji.</u> + <u xml:id="u-7.52" who="#JozefCyrankiewicz">Zrealizowaliśmy scalenie polityczne, administracyjno-społeczno-gospodarcze odzyskanych ziem zachodnich i północnych z ziemiami dawnymi.</u> + <u xml:id="u-7.53" who="#JozefCyrankiewicz">Z całkowitym powodzeniem podjęliśmy politykę pełnego zatrudnienia i wszechstronnego wykorzystania zasobów pracy ludzkiej w mieście i na wsi. Zrealizowaliśmy ogromny program socjalistycznej industrializacji kraju, a ściślej — jej podstawowy etap, jak też posunęliśmy daleko naprzód politykę modernizacji rolnictwa. Wiele podobnych rezultatów można odnotować praktycznie w każdym dziale i gałęzi gospodarki narodowej, we wszystkich poszczególnych dziedzinach rozwoju społecznego i kulturalnego.</u> + <u xml:id="u-7.54" who="#JozefCyrankiewicz">Efektem polityki pełnego zatrudnienia jest czterokrotny wzrost liczby zatrudnionych poza rolnictwem w ciągu lat 1946—1968, a w konsekwencji wielkich przesunięć ludności do zawodów pozarolniczych, radykalna zmiana struktury społeczno-zawodowej, wielki awans zacofanej poprzednio przeludnionej polskiej wsi.</u> + <u xml:id="u-7.55" who="#JozefCyrankiewicz">Efektem polityki wielkiego wysiłku inwestycyjnego — 12-krotny wzrost nakładów inwestycyjnych w tym okresie.</u> + <u xml:id="u-7.56" who="#JozefCyrankiewicz">Efektem wielkiego programu socjalistycznej industrializacji — 13,5-krotny wzrost produkcji globalnej w zestawieniu z przedwojennym poziomem roku 1938. Wzrost ten został uzyskany przy około 4,5-krotnym zwiększeniu liczby zatrudnionych w przemyśle, a więc w wyniku poważnego podniesienia wydajności pracy, również na tle korzystnych przekształceń struktury przemysłu. Dziś takie wskaźniki uważamy za już niewystarczające.</u> + <u xml:id="u-7.57" who="#JozefCyrankiewicz">Efektem polityki modernizacji rolnictwa — 3-krotny wzrost produkcji roślinnej i 4-krotny wzrost produkcji zwierzęcej w okresie lat 1946—1968; wprawdzie w zestawieniu ze średnią lat 1934—1938 uzyskano w 1968 r. 1,6-krotny wzrost globalnej produkcji rolnej, jednak dotychczasowy znaczny postęp w modernizacji rolnictwa oraz systematyczna realizacja wieloletniego programu inwestycji na wsi umożliwiły szybkie nadrobienie pokaźnej już części — około 30 lat opóźnień w rozwoju naszego rolnictwa w stosunku do poziomu krajów wysoko rozwiniętych.</u> + <u xml:id="u-7.58" who="#JozefCyrankiewicz">Efektem socjalistycznej współpracy oraz aktywizacji handlu zagranicznego — 9-krotne zwiększenie obrotów w handlu zagranicznym w ciągu lat 1947—1968; jednocześnie zrealizowano wybitne przekształcenia w strukturze eksportu, podnosząc udział maszyn i urządzeń oraz konsumpcyjnych towarów przemysłowych w ogólnym wolumenie eksportu z zaledwie 5% w 1938 r. — do 53% w 1968 r.; wystarczy więc uprzytomnić sobie, iż Polska kapitalistyczna w jej szczytowym 1938 r. 95% swego eksportu uzyskiwała z tytułu wywozu surowców i produktów rolnych, co było i jest typowe dla krajów o niskim stanie zaawansowania ekonomicznego i uprzemysłowienia.</u> + <u xml:id="u-7.59" who="#JozefCyrankiewicz">Efektem polityki industrializacji stało się — stworzenie wielkiej liczby okręgów i ośrodków przemysłowych, stanowiących skupienia coraz liczniejszej klasy robotniczej, wyrażające się także w zjawisku tak zwanej eksplozji miast; w latach 1946—1968 nastąpiło przeszło podwojenie liczby ludności miejskiej, a jej udział w ogólnej strukturze wyraża się obecnie liczbą ponad 51%, a po doliczeniu około półtora miliona osób dojeżdżających do pracy ze stref podmiejskich — osiągnęliśmy blisko 60-procentowy udział ludności zurbanizowanej; równie wymownie ilustruje ten proces szybkiej urbanizacji kraju fakt przejścia ponad 4 mln osób ze wsi do miast, które łącznie w pierwszym dwudziestopięcioleciu Polski Ludowej potroiły swą pojemność, uwzględniając spadek wskaźnika zagęszczenia na izbę mieszkalną.</u> + <u xml:id="u-7.60" who="#JozefCyrankiewicz">Bogaty zestaw wskaźników ilustrujących osiągnięcia społeczne i kulturalne Polski Ludowej w powojennym okresie charakteryzuje w każdej dziedzinie te radykalne zmiany, które przyniósł ustrój socjalistyczny, konsekwentnie zmierzający do powszechności i równego dostępu do wszelkiego typu świadczeń socjalnych i kulturalnych. To, co uzyskaliśmy w okresie pierwszego dwudziestopięciolecia, wynikało z oczywistej konieczności najpierw wszechstronnego wykorzystania ekstensywnych czynników wzrostu, a więc obfitych zasobów pracy ludzkiej, wspartych wydatnym powiększeniem nakładów inwestycyjnych, przede wszystkim na tworzenie nowych, tanich miejsc pracy. Typ ekstensywnego rozwoju jest właściwy i uzasadniony dla pierwszych faz wzrostu gospodarki krajów, które wkraczały na drogę dynamicznego i przyspieszonego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-7.61" who="#JozefCyrankiewicz">W toku postępującego uprzemysłowienia naszego kraju kładliśmy nacisk na stosunkowo szeroki front rozwojowy wielu dziedzin produkcji jednocześnie. Zapóźnienia były tak wielkie, na tak licznych odcinkach, że trzeba było stworzyć bardzo szeroki front rozwojowy, by je wyrównać. Lecz stopień uprzemysłowienia kraju osiągnął taki poziom, że musimy teraz powziąć decyzje selektywne.</u> + <u xml:id="u-7.62" who="#JozefCyrankiewicz">I to jest najistotniejsza cecha nowego okresu: skoncentrowanie kierunków wzrostu gospodarki narodowej, co wymaga położenia nacisku na wyprzedzające tempo rozbudowy preferowanych gałęzi i branż. Jeśli więc nazywamy obecnie rozpoczęty etap fazą intensywnego i selektywnego rozwoju gospodarki polskiej, to musimy w pełni wykorzystać i ustawicznie umacniać nowoczesne czynniki wzrostu. Szczególnie więc trzeba w tym miejscu uwydatnić znaczenie nauki, techniki, postępowej organizacji i wpływu szerokiego wdrażania osiągnięć naukowo-technicznych w całej gospodarce, jednakże niezbędna jest tutaj ścisła więź nauki z praktyką, postępu technicznego i technologicznego z pracą każdego zakładu, umiejętności nowoczesnej organizacji z codziennym kierowaniem coraz bardziej złożonymi procesami produkcji, usług oraz zarządzania. W krajach wysoko rozwiniętych te właśnie elementy decydują o tempie i jakości rozwoju. Staje się jednakże niezbędne, aby cała nasza kadra naukowa i techniczna rozwinęła bardziej skoncentrowany i efektywny wysiłek na rzecz nowoczesnego wzrostu, a z drugiej strony staje się niezbędne, aby w szczególności nasz przemysł w maksymalnym stopniu nauczył się szybko korzystać z owoców wysiłku kadry naukowo-technicznej. Łączenie tych wysiłków teorii i praktyki jest dostatecznie popularyzowane i należycie rozumiane; to jednak nie wystarcza, musimy w najszerszym zakresie nauczyć się tego, co można nazwać natychmiastowa transmisja od koncepcji do rozwiązania naukowo-technicznego i organizacyjnego do bezpośredniego zastosowania i wdrożenia w procesach produkcyjnych i usługowych. Faza intensywnego i selektywnego rozwoju wymaga określenia preferowanych gałęzi i branż o wyprzedzającej stopie wzrostu i wytypowania grup nowoczesnych wyrobów, które zostały określone jako nośniki postępu techniczno-ekonomicznego. Na tych odcinkach trzeba skupić wysiłki kadr naukowo-technicznych przemysłu poszczególnych branż, zapewnić środki materialne, kadrowe i w postaci zwiększonych limitów importowych, w tym także zakupu licencji ze strony handlu zagranicznego. Szczególną rolę powinna tu odegrać rosnąca specjalizacja produkcji w ramach RWPG, a także zapoczątkowanie procesów integracyjnych.</u> + <u xml:id="u-7.63" who="#JozefCyrankiewicz">Inicjując na V Zjeździe tę nową strategię polityki gospodarczej, wymagającą umiejętnej koncentracji sił i środków na wybranych rozwojowych dziedzinach produkcji, musimy jednocześnie zapewnić wszechstronne wykorzystanie zdolności i możliwości, powiększenie produkcji i usług we wszystkich innych gałęziach, aby w najszerszym zakresie zaspokoić własne potrzeby społeczno-gospodarcze, uciekając się wszędzie tam, gdzie to okaże się konieczne do uzupełniającego importu z innych współdziałających krajów RWPG. Pod tym kątem widzenia przystąpiliśmy do opracowania nowego planu 5-letniego, opartego na nowych metodach. Wyraźnie problem ten został rozwinięty w uchwale II Plenum. W szczególności więc należy podkreślić, że zgodnie z wytycznymi tej uchwały, jak też uprzednio — postanowieniami V Zjazdu, sformułowaliśmy jedynie podstawowe założenia rozwoju oraz określiliśmy wyraźnie rozporządzalne środki inwestycyjne, traktując je jako górny pułap przydzielonych możliwości.</u> + <u xml:id="u-7.64" who="#JozefCyrankiewicz">Chcemy obecnie położyć specjalny nacisk na wszechstronną i prawidłową realizację tej nowej koncepcji opracowania planu 5-letniego, opartego o metodę oddolnych projektów zgłaszanych przez zakłady pracy poprzez zjednoczenia i resorty. Generalne wytyczne i przydzielone środki mają posłużyć w każdym zakładzie i zjednoczeniu do wybrania optymalnej drogi ich wykorzystania, w myśl zasady nowoczesnego i selektywnego rozwoju. Tej nowej metodologii planowania trzeba się w całej gospodarce i we wszystkich jej ogniwach gruntownie nauczyć, gdyż jedynie przyswojenie w praktyce oraz kompleksowe zastosowanie opracowanych założeń najbliższego pięciolecia może zagwarantować szybkie wejście gospodarki polskiej na tory jej nowoczesności. Zgodnie z tymi założeniami zostanie w istotny sposób zmieniona polityka inwestycyjna, przewidująca także należyte wydotowanie preferowanych kierunków rozwoju środkami inwestycyjnymi. W szczególności zagwarantowano należytą koncentrację nakładów na rzecz preferowanych branż przemysłu maszynowego, hutnictwa żelaza oraz przemysłu materiałów budowlanych, w pewnym zakresie przemysłu lekkiego i przemysłu drzewnego. To samo dotyczy wybranych dziedzin transportu. Dodać trzeba, że problem transportu staje się węzłowym zagadnieniem naszej gospodarki. Na czołowe miejsce wysuwa się zwiększenie potencjału przewozowego kolei. Konieczność tego zwiększenia i zapewnienie warunków dla przyśpieszonego tempa wzrostu przewozów także transportami samochodowymi, Z natury rzeczy więc, inne działy i gałęzie gospodarki narodowej będą miały zapewniony wzrost jedynie umiarkowany i w oparciu o te skromniejsze środki muszą wszechstronnie i modernistycznie wykorzystać posiadane zdolności produkcyjne i usługowe.</u> + <u xml:id="u-7.65" who="#JozefCyrankiewicz">Jednocześnie, jak to wynika z uchwały II Plenum, konsekwentnie musi być doprowadzony do końca proces uzdrowienia polityki inwestycyjnej, w szczególności koncentracja nakładów na rzecz inwestycji kontynuowanych, skrócenia cyklów budowlanych, poprawy poziomu programowania i projektowania, jak też podniesienia efektywności w realizowaniu inwestycji.</u> + <u xml:id="u-7.66" who="#JozefCyrankiewicz">Wreszcie jest niezbędne opanowanie dotychczasowych braków w zakresie niedostatecznego zbilansowania planu inwestycyjnego i planu budownictwa, zaopatrzenia w maszyny i urządzenia, jak też niektóre materiały oraz opanowanie zjawisk przekraczania wartości kosztorysowych. I to jest też jedno z najpoważniejszych zadań organów rządowych.</u> + <u xml:id="u-7.67" who="#JozefCyrankiewicz">Te nowe elementy opracowania koncepcji i metod planu 5-letniego, jak też zmienionej polityki inwestycyjnej, stanowią podstawowe założenia wejścia na drogę intensywnego i selektywnego rozwoju. Zasadniczym elementem składowym nowego okresu wzrostu powinna być socjalistyczna współpraca międzynarodowa oraz podział i specjalizacja zadań, zgodnie z polityką selektywnego rozwoju całej grupy krajów należących do RWPG.</u> + <u xml:id="u-7.68" who="#JozefCyrankiewicz">Sprawy integracji grupy państw członków RWPG znalazły swe nowe oparcie w kwietniowych postanowieniach spotkania pierwszych sekretarzy i premierów krajów socjalistycznych w Moskwie. Postanowienia te wymagają obecnie systematycznej i konsekwentnej pracy, zapewniającej wszechstronne wdrożenie przygotowywanego programu nowego etapu działalności współpracujących ze sobą krajów socjalistycznych. Po tej drodze idąc, wewnętrzny wysiłek i strategię nowoczesnego rozwoju każdego z krajów socjalistycznych wydatnie powiększymy efektami międzynarodowego współdziałania oraz korzyści płynących z podziału pracy i specjalizacji produkcji.</u> + <u xml:id="u-7.69" who="#JozefCyrankiewicz">Pilnowanie tych spraw, reprezentowanie tych spraw z ramienia naszego kraju, to jest także jedno z bardzo istotnych zadań naszego Rządu i powołanych do tego przedstawicieli.</u> + <u xml:id="u-7.70" who="#JozefCyrankiewicz">Wszystkie te przedstawione zmiany powinny spowodować, że gospodarka polska rozwijać się będzie nie tylko równie dynamicznie iak dotychczas, ale przede wszystkim lepiej, bardziej nowocześnie, w wybranych, preferowanych kierunkach, gwarantujących nowoczesność i wybitne jakościowe nowe osiągnięcia. Chodzi o utrzymanie dotychczasowego tempa wzrostu, ale o radykalnie zmienionej strukturze, czyli rosnący udział tego co nowoczesne, co znajdzie łatwiejszy i korzystny zbyt na rynku światowym, co będzie odpowiadać wymaganiom odbiorcy w kraju, czyli tego, co decyduje o nowoczesnej strukturze produkcji i dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-7.71" who="#JozefCyrankiewicz">Czyli zmienia się koncepcja i metoda naszego gospodarowania i oczywiście będziemy w dalszym ciągu rozwijać prace zmierzające do modernizacji naszego systemu planowania i zarządzania, tak aby odpowiadał on bardziej potrzebom nowej fazy selektywnego rozwoju gospodarczego Polski. Zdajemy sobie sprawę z tego, że całokształt zamierzonych zmian nie przyjdzie nam łatwo, że obok wielkości wysiłku, musimy uwzględnić tutaj także element czasu niezbędnego dla wdrożenia i powszechnej znajomości tej nowej fazy rozwoju, a następnie — rozwinięcia umiejętności technicznych i organizacyjnych na drodze jej realizacji.</u> + <u xml:id="u-7.72" who="#JozefCyrankiewicz">Z tego punktu widzenia niezbędne jest zespolenie wysiłku wszystkich ogniw naszej gospodarki w celu bardziej efektywnego i sprawnego pokierowania procesami jej nowoczesnego wzrostu. Drogi tego wzrostu, w formie daleko bardziej skonkretyzowanej, zostaną przedstawione Wysokiemu Sejmowi jako kolejne projekty planów narodowych zarówno na rok najbliższy, jak i przede wszystkim na okres następnego pięciolecia.</u> + <u xml:id="u-7.73" who="#JozefCyrankiewicz">Można wyrazić przekonanie, że podjęty obecnie w całym kraju wysiłek nad rozwinięciem koncepcji tej nowej fazy rozwoju gospodarki polskiej przyniesie rezultaty zgodne z duchem i postanowieniami uchwały V Zjazdu, zgodne z programem wyborczym Frontu Jedności Narodu.</u> + <u xml:id="u-7.74" who="#JozefCyrankiewicz">Ich realizacja oznaczać będzie już wydatne zaangażowanie naszej gospodarki na drodze wiodącej do jej nowoczesności i przeobrażeń jakościowo-strukturalnych. Ale, trzeba pamiętać, że plan i model, program i wskaźniki — to tylko ramy rozwoju. Decyduje w tych ramach człowiek, robotnik, a więc cała nasza klasa robotnicza, kierownicza siła narodu, przodująca siła narodu, inżynier, dyrektor, uczony, pracownik umysłowy, administrator. Oni decydują, czy plan zostanie rzeczywiście zrealizowany i dlatego działalność zawodowa nie da się w naszym systemie oddzielić od działalności politycznej, społecznej, od świadomości socjalistycznej, od postawy, od poczucia obowiązku społecznego i odpowiedzialności nie tylko za swoją dziedzinę pracy, ale za los całej naszej socjalistycznej ojczyzny. Ta postawa może warunkować, i warunkuje, wszystkie nasze sukcesy i osiągnięcia.</u> + <u xml:id="u-7.75" who="#JozefCyrankiewicz">Chciałbym — mówiąc o gospodarce narodowej — trochę uwagi poświęcić tak ważnej dziedzinie, jaką jest rolnictwo.</u> + <u xml:id="u-7.76" who="#JozefCyrankiewicz">Znajduje się ono pod szczególną opieką naszej partii, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, a także pod czujną obserwacją całego społeczeństwa, społeczeństwa konsumentów.</u> + <u xml:id="u-7.77" who="#JozefCyrankiewicz">Rzecz jasna, że Rząd sprawom dalszego rozwoju rolnictwa poświęcać będzie dużo uwagi.</u> + <u xml:id="u-7.78" who="#JozefCyrankiewicz">Stały i wszechstronny rozwój produkcji rolnej warunkuje powodzenie naszych planów gospodarczych w zakresie przemysłowym, jak również naszych dążeń w dziedzinie podniesienia stopy życiowej ludności.</u> + <u xml:id="u-7.79" who="#JozefCyrankiewicz">Trzeba powiedzieć — zresztą nie jest to nic nowego, ale wynikają z tego wnioski — że w warunkach dynamicznego rozwoju całej gospodarki narodowej i wzrostu liczby ludności naszego kraju, bardzo szybko zwiększa się popyt na produkty żywnościowe, zwłaszcza pochodzenia zwierzęcego. Stąd też w założeniach rozwoju gospodarczego przyszłego planu 5-letniego stawiamy rolnictwu dalsze poważne zadania i odpowiednio do nich chcemy przeznaczać na jego rozwój znaczne środki inwestycyjne, a dotyczy to także intensywnej rozbudowy tych gałęzi przemysłu, które dostarczają podstawowe środki produkcji, to jest nawozy sztuczne i inne środki chemiczne, maszyny rolnicze i urządzenia techniczne, materiały budowlane oraz pasze treściwe. Dotyczy to, w zakresie maszyn oczywiście, nie tylko rozwoju ilościowego, ale także i rozwoju jakościowego, a w szczególności produkcji i zaprojektowania nowych, nowoczesnych maszyn. Zdajemy sobie sprawę z tego, że jesteśmy na początku długiej i trudnej drogi, prowadzącej do zbudowania rolnictwa nowoczesnego, ściśle powiązanego z przemysłem spożywczym, który obecnie jeszcze nie w pełni wykorzystuje wytworzone przez rolnictwo surowce ze względu na swoją zbyt słabą bazę produkcyjną, a także i rozmieszczenie tej bazy związane właściwie z zupełnie innym okresem polskiej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-7.80" who="#JozefCyrankiewicz">Podjęliśmy — widząc szereg słabości i niedomagań kadry przetwórczej przemysłu spożywczego — szereg decyzji o przyspieszeniu doinwestowania i unowocześnienia w okresie przyszłej 5-latki.</u> + <u xml:id="u-7.81" who="#JozefCyrankiewicz">Chciałbym podkreślić, że obok poważnych środków państwowych inwestycyjnych, którymi państwo dotuje rolnictwo, ważnym źródłem finansowania inwestycji rolniczych pozostaje Fundusz Rozwoju Rolnictwa, który umożliwi rozszerzanie zasięgu zespołowej mechanizacji gospodarstw indywidualnych i rozwój usług produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-7.82" who="#JozefCyrankiewicz">I także bardzo dużą wagę przywiązujemy do dalszego rozwoju samorządnych organizacji chłopskich, a zwłaszcza kółek rolniczych i spółdzielczości wiejskiej, których sprawna działalność warunkuje powodzenie polityki rolnej i wszystkich poczynań Rządu, zmierzających do przyśpieszenia wzrostu produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-7.83" who="#JozefCyrankiewicz">Zdajemy sobie sprawę z tego, że duże znaczenie dla pełnej realizacji inwestycji w rolnictwie ma zaspokojenie rosnącego zapotrzebowania wsi na materiały budowlane, że obecnie istniejące, występujące niedobory ograniczały inwestycje rolnicze, hamowały w niektórych rejonach kraju wzrost pogłowia bydła, że w celu przezwyciężenia tych trudności zwiększone są nakłady inwestycyjne na rozwój przemysłu materiałów budowlanych, których dostawy na potrzeby wsi powinny w następnych latach poważnie wzrosnąć.</u> + <u xml:id="u-7.84" who="#JozefCyrankiewicz">Ważnym ogniwem dalszego etapu modernizacji rolnictwa będzie mechanizacja, elektryfikacja rolnictwa i wreszcie poprawa zaopatrzenia w wodę. Państwo zamierza przeznaczyć na zaopatrzenie wsi w wodę poważne nakłady, większe niż w ubiegłym okresie, w szczególności na budowę głównie ujęć wodnych, które w dalszej perspektywie umożliwiają budowę wiejskich wodociągów.</u> + <u xml:id="u-7.85" who="#JozefCyrankiewicz">Zdajemy sobie sprawę, że osiągnięcie stojących przed rolnictwem zadań nie będzie łatwe. Są dodatkowe czynniki utrudniające ich realizację. Na czoło wysuwa się pogarszanie struktury wieku ludności wiejskiej, rosnąca skala zjawiska gospodarstw bez następców: jakaś odwrotna strona medalu, jakaś druga strona tego wielkiego emancypacyjnego zwycięstwa w postaci industrializacji i pełnego zatrudnienia.</u> + <u xml:id="u-7.86" who="#JozefCyrankiewicz">W celu przeciwdziałania temu zamierzamy w pełni wykorzystywać trzy doniosłe ustawy uchwalone przez poprzedni Sejm w 1968 r., dotyczące gospodarki ziemią. W oparciu o nie, wydatnie chcemy zwiększyć komasację gruntów, przejmowanie ziemi od rolników w podeszłym wieku za rentę, ułatwiać przekazywanie ziemi w ręce młodych, dobrze fachowo przygotowanych rolników i w miarę potrzeby i możliwości zagospodarujemy część ziem przekazywanych państwu przez PGR.</u> + <u xml:id="u-7.87" who="#JozefCyrankiewicz">Jak wszędzie, tak i przy omówieniu sprawy wzrostu produkcji rolnej, ważny jest równoczesny ofiarny rozwój nauki i techniki, wdrażanie osiągnięć ich do praktyki rolniczej oraz rozwój szkolnictwa i oświaty rolnej. Na ten cel przeznacza się poważne nakłady i środki.</u> + <u xml:id="u-7.88" who="#JozefCyrankiewicz">Tak więc mówiąc o rolnictwie możemy powiedzieć, że zadania te w nowym planie są bardzo poważne i że ich realizacja wymagać będzie ogromnego wysiłku zarówno organów kierowania i zarządzania rolnictwem, służby rolnej, zaopatrywania sprawnego w środki produkcji pochodzenia przemysłowego, jak i dalszego wszechstronnego rozwoju produkcyjnych usług dla rolnictwa. A decydujące znaczenie będzie mieć przede wszystkim ofiarna, świadoma, przemyślana praca samych rolników i załóg PGR.</u> + <u xml:id="u-7.89" who="#JozefCyrankiewicz">W każdym razie chciałem stwierdzić, zapewnić, że mozolną pracę rolników będziemy wspierać w jeszcze większym niż dotychczas stopniu — pomocą państwa. Możemy być przekonani, że trud rolnika, któremu w coraz szerszym zakresie przychodzi z pomocą zmaterializowana w maszynach, nawozach i innych środkach produkcji — praca robotnika przemysłowego, przynosić będzie społeczeństwu coraz wyższą produkcję, a ludności miejskiej dalszą poprawę warunków bytu.</u> + <u xml:id="u-7.90" who="#JozefCyrankiewicz">Wysoki Sejmie! Chciałbym jeszcze podkreślić, że te wszystkie wyliczone, jak i nie wyliczone zadania łączą się ze wzrostem obowiązków i odpowiedzialności administracji państwowej i gospodarczej wszystkich szczebli. Niezbędne więc jest podniesienie na wyższy poziom działalności kierowniczej, prawidłowe opracowanie narodowych planów gospodarczych i przygotowanie warunków ich pomyślnej realizacji. Bez zastosowania nowych metod organizacji pracy i zarządzania nie będzie możliwe sprostanie tym zadaniom. Temu celowi podporządkujemy prace nad określeniem nowej roli Rządu, Komisji Planowania, ministerstw oraz centralnych urzędów i wynikających stąd zadań w zakresie organizacji, planowania i zarządzania gospodarką narodową.</u> + <u xml:id="u-7.91" who="#JozefCyrankiewicz">Przyjmujemy nowe zasady podziału pracy i zakresu kompetencji pomiędzy Komisją Planowania przy Radzie Ministrów i innymi centralnymi organami koordynującymi a resortami. Polegają one na wyposażeniu w możliwie maksymalne uprawnienia ministrów, przede wszystkim przez przejęcie przez nich funkcji koordynacyjnych i zarządzania, przy równoczesnym wzmocnieniu ekonomicznej roli zjednoczeń i przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-7.92" who="#JozefCyrankiewicz">Nowy podział zmierza do wzmocnienia przede wszystkim planistycznych funkcji Komisji Planowania przy Radzie Ministrów. Ma to się wyrazić zwłaszcza w zakresie opracowywania metodologicznych podstaw wieloletnich planów gospodarczych i planu perspektywicznego. Wiąże się to z równoczesnym odciążeniem Komisji Planowania przy Radzie Ministrów od bieżących funkcji koordynacyjnych i zarządzania. Kompetencje w tej dziedzinie przejmą resorty koordynujące i bilansujące poszczególne problemy w skali całej gospodarki. Zmiany te mają doprowadzić do zwiększenia zarówno uprawnień, jak i odpowiedzialności poszczególnych ministrów. Szereg funkcji normatywnych, będących dotychczas w gestii Rady Ministrów i KERM — przejmą resorty.</u> + <u xml:id="u-7.93" who="#JozefCyrankiewicz">Komisja Planowania jako centralny organ planujący i organizujący całokształt prac planistycznych w gospodarce narodowej, oprócz opracowania projektów narodowych planów gospodarczych opracowywać będzie okresowe analityczne oceny sytuacji gospodarczej kraju i prognozy dotyczące podstawowych zjawisk, wpływających na sytuację gospodarczą i przebieg realizacji planu. Przedstawiać będzie ona Radzie Ministrów wnioski dotyczące środków polityki gospodarczej, zmierzające do zapewnienia realizacji planów, zrównoważenia procesu rozwoju i podniesienia jego efektywności. Opracowywać ona będzie również analizy w zakresie wybranych problemów szczególnie ważnych dla rozwoju gospodarczego i jego optymalizacji.</u> + <u xml:id="u-7.94" who="#JozefCyrankiewicz">Skoncentrowanie się Komisji Planowania przy Radzie Ministrów na funkcjach planistycznych i analitycznych ocenach sytuacji i zjawisk gospodarczych, wnioskowanie środków polityki gospodarczej — będzie możliwe dzięki zerwaniu z dotychczasowym stylem pracy, polegającym między innymi na operatywnym zarządzaniu i koordynacji.</u> + <u xml:id="u-7.95" who="#JozefCyrankiewicz">Szereg kompetencji Komisji Planowania, KERM i Rady Ministrów przekazanych zostanie resortom i prezydiom wojewódzkich rad narodowych. Na przykład w dziedzinie zmian planów przedsiębiorstw i zjednoczeń w ramach NPG, sporządzania i ustalania kwartalnych bilansów pieniężnych, dochodów i wydatków ludności, dostaw towarowych na rynek, planów przewozów, bilansowania i rozdziału robót budowlano-montażowych, całokształtu działalności normatywnej, dotyczącej procesu wykonawstwa robót budowlano-montażowych itd. Ministrowie, którym powierzone zostanie sprawowanie koordynacji międzyresortowej zobowiązani będą do troski o optymalny rozwój koordynowanej gałęzi gospodarki, a nie tylko wąskowycinkowej, resortowej. Otrzymają oni w związku tym szereg uprawnień, jak — opiniowanie projektów planów, przedstawianie opinii, wniosków w sprawie polityki inwestycyjnej, programów rozwoju w tych koordynowanych gałęziach gospodarki. Ale trzeba tutaj zaznaczyć, że ta koordynacja międzyresortowa wcale nie oznacza ograniczenia odpowiedzialności ministra, którego resort objęty jest koordynacją — odpowiedzialności za działalność tego resortu.</u> + <u xml:id="u-7.96" who="#JozefCyrankiewicz">Rozszerzanie odpowiedzialności ministrów w sprawach planowania, bilansowania, koordynacji także nie może powodować zbędnej i nieuzasadnionej centralizacji i dlatego ministrowie będą przekazywać zadania w tym zakresie zjednoczeniom, centralom zaopatrzenia, wykorzystując w szczególności obowiązujące ich zasady koordynacji branżowej.</u> + <u xml:id="u-7.97" who="#JozefCyrankiewicz">Nowe zasady podziału kompetencji przewidują jednocześnie umocnienie roli prezydiów wojewódzkich rad narodowych jako koordynatorów w przekroju terenowym. W szczególności chodzi o sprawy dotyczące koordynacji zaplecza socjalno-bytowego i komunalnego zakładów produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-7.98" who="#JozefCyrankiewicz">Dla lepszego i sprawniejszego nadzoru i koordynacji działalności ministerstw, urzędów centralnych i prezydiów wojewódzkich rad narodowych, Rada Ministrów będzie rozpatrywała przedstawione przez Komisję Planowania kwartalne sprawozdania z wykonania NPG, będzie przeprowadzała — tak jak już przeprowadza zresztą — comiesięczne kontrole wykonania bieżących zadań NPG, będzie dokonywała oceny sytuacji rynkowej, zaopatrzenia gospodarki, gdzie mamy sporo trudności wynikających z napięcia planu i z niepełnego zbilansowania, będzie dokonywała oceny sytuacji finansowej i bilansu płatniczego.</u> + <u xml:id="u-7.99" who="#JozefCyrankiewicz">W związku z przekazaniem szeregu bieżących funkcji zarządzania i koordynacji ministrom, przewiduje się zniesienie instytucji KERM. Natomiast przewiduje się dla Prezydium Rządu rozpatrywanie bieżących zagadnień związanych z kształtowaniem się sytuacji gospodarczej, rozpatrywanie doraźnych sytuacji i podejmowanie operatywnych decyzji — dysponowanie centralnymi rezerwami NPG i czuwanie nad prawidłową realizacją planu i terminowym wykonaniem uchwał i decyzji.</u> + <u xml:id="u-7.100" who="#JozefCyrankiewicz">Jeśli mowa o konieczności dokonywania bieżących ocen gospodarczych, to chcę podkreślić, że jednym z poważnych zadań Rządu — nie w jednym kwartale, nie w ciągu półrocza, ale stale — jest czuwanie nad utrzymaniem równowagi rynkowej. Dotyczy to zarówno — z jednej strony zabezpieczenia masy rynkowej, jak też z drugiej strony — czuwania nad równowagą finansową, nad nieprzekraczaniem ponadplanowym funduszu płac i zatrudnienia; obrona i ochrona bilansu wydatków i dochodów ludności, a tym samym ochrona ludności przed perturbacjami — jest bardzo istotnym zadaniem organów rządowych.</u> + <u xml:id="u-7.101" who="#JozefCyrankiewicz">Niezależnie od tych decyzji rządowych, o których mówiłem, zostały już podjęte w poprzednich miesiącach decyzje o uproszczeniu działalności naczelnych centralnych organów administracji w całym szeregu dziedzin, których tutaj chyba nie będę wyliczać, ale bardzo istotnie odciążające tak zwane międzyresortowe uzgodnienia całego szeregu spraw.</u> + <u xml:id="u-7.102" who="#JozefCyrankiewicz">Tak samo przejęte zostało przez Ministra Finansów z Komisji Planowania przy Radzie Ministrów sporządzanie rocznych i dwuletnich projektów planów gospodarczych w zakresie zadań rzeczowych, usług, zatrudnienia, funduszu płac, nakładów na kapitalne remonty dla jednostek objętych działami oświaty i ochrony zdrowia, jednostek budżetowych wykonujących działalność o charakterze gospodarczym. Po prostu zniesione zostało to, co w jakimś dość poważnym stopniu poprzednio było dublowaniem pracy.</u> + <u xml:id="u-7.103" who="#JozefCyrankiewicz">W celu uproszczenia i usprawnienia pracy resortów przy wykonywaniu niektórych uchwał i innych aktów normatywnych, Rada Ministrów podjęła już także uchwałę usamodzielniającą ministrów w zakresie całego szeregu spraw związanych z gospodarką finansową, zatrudnieniem absolwentów szkół zawodowych, średnich, wyższych, z zasadami organizacji normowania prac itd. Przewidziane są dalsze prace.</u> + <u xml:id="u-7.104" who="#JozefCyrankiewicz">Zreferowałem kilka wybranych zagadnień, które można uważać za główne, czy jedne z nich. Są sprawy ważne, których nie poruszam, a które są przedmiotem prac Rządu i poszczególnych resortów, na przykład wielkie sprawy kształcenia kadr dla przyszłych okresów rozwoju — co jest obecnie przedmiotem specjalnych, pogłębionych prac partii i w resortach, sprawy rozwoju nauki i prac badawczych — tak ściśle związane, warunkujące dalszy rozwój Polski ku nowoczesności.</u> + <u xml:id="u-7.105" who="#JozefCyrankiewicz">Sprawy te będą oddzielnie potraktowane zarówno w komisjach sejmowych, jak i na problemowych sesjach Wysokiej Izby.</u> + <u xml:id="u-7.106" who="#JozefCyrankiewicz">Wysoka Izbo! Jeszcze trochę uwag o miejscu Polski w świecie.</u> + <u xml:id="u-7.107" who="#JozefCyrankiewicz">Gdy w latach wojny z hitlerowskim najazdem i po wyzwoleniu, realizując koncepcję Polskiej Partii Robotniczej — wspartą przez cały postępowy obóz polskiej demokracji — kładliśmy podwaliny pod Polskę Ludową, określaliśmy również na nowo założenia polskiej polityki zagranicznej. Dokonaliśmy wtedy zdecydowanego zwrotu, przyjmując jako jej fundamentalne i niewzruszone założenie sojusz, przyjaźń i najściślejszą współpracę ze Związkiem Radzieckim.</u> + <u xml:id="u-7.108" who="#JozefCyrankiewicz">Słuszność tej historycznej decyzji potwierdziła się w pełni w ciągu całego okresu istnienia Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-7.109" who="#JozefCyrankiewicz">Decyzja ta zapewniła Polsce niepodległość, granice na Odrze, Nysie i Bałtyku, bezpieczeństwo i możliwość pokojowego rozwoju. Określiła nasze miejsce w Europie i świecie, związała trwale kraj, nasze państwo ze światowym systemem socjalistycznym. Pozwoliła uniknąć największego niebezpieczeństwa, jakie zgubiło już dwie Rzeczypospolite, pozbawiając naród polski niepodległego bytu państwowego: izolacji i osamotnienia — raz w końcu XVIII wieku, drugi raz w 1939 roku.</u> + <u xml:id="u-7.110" who="#JozefCyrankiewicz">Po tych gorzkich doświadczeniach, opłaconych ceną katastrofy narodowej, znaleźliśmy się wreszcie wśród przyjaciół, z którymi łączy nas ideologiczna więź socjalizmu, a zarazem najżywotniejsze interesy narodowe i państwowe. Tej polityce zagranicznej, której podstawowym założeniem jest zapewnienie krajowi bezpieczeństwa, a Europie pokoju, pozostajemy nieodmiennie wierni. Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej będzie ją na swoim odcinku kontynuował konsekwentnie, realizując podstawowe, programowe założenia naszej partii i wszystkich stronnictw Frontu Jedności Narodu.</u> + <u xml:id="u-7.111" who="#JozefCyrankiewicz">Polityka ta dała nam bezpieczeństwo na wszystkich granicach i zapewniła przyjaźń i współpracę ze wszystkimi sąsiadami.</u> + <u xml:id="u-7.112" who="#JozefCyrankiewicz">W latach tych, latach wielkiego, zorganizowanego wysiłku polskiej klasy robotniczej i całego społeczeństwa, wzrosła równocześnie niepomiernie siła naszej ojczyzny, jednego z ważnych ogniw wspólnoty socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-7.113" who="#JozefCyrankiewicz">Z zacofanego, biednego zaułka Europy rozwinęliśmy nasz kraj w poważną siłę zdrowego, wysoko już uprzemysłowionego organizmu. Z państwa, które w zespole państw europejskich, w koncercie państw europejskich nie bardzo się liczyło, z państwa — jak wiemy — pokłóconego ze wszystkimi sąsiadami, a w pamiętnym wrześniu osamotnionego w bohaterskiej walce narodu o swoje biologiczne przetrwanie, staliśmy się pozycją międzynarodową, która się liczy.</u> + <u xml:id="u-7.114" who="#JozefCyrankiewicz">Jest to dorobek polskiej klasy robotniczej, całego narodu, dorobek patriotycznej postawy w czasie zmory okupacji, osiągnięcie pracy, poświęcenia i wyrzeczeń w latach dźwigania Polski z ruin, a potem w czasie intensywnej rozbudowy naszej gospodarki. Ale jest to przede wszystkim osiągnięcie partii, która tym wielkim wysiłkiem naszej narodowej zbiorowości mądrze pokierowała i osiągnięciem jej sojuszników — bratnich stronnictw — Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, całego Frontu Jedności Narodu, partyjnych i szerokiej rzeszy bezpartyjnych.</u> + <u xml:id="u-7.115" who="#JozefCyrankiewicz">Jakiekolwiek są samodzielne osiągnięcia nasze własne, ażebyśmy nie popadli nigdy — mówiąc o naszych dużych osiągnięciach i wielkim wysiłku narodowym — w jakieś poczucie mocarstwowe, zawsze musimy pamiętać, że jakiekolwiek samodzielne osiągnięcia nasze i znaczenie tych osiągnięć na arenie międzynarodowej urasta do roli rzeczywistego czynnika w życiu międzynarodowym tylko dzięki temu, że współdziałamy z całą wspólnotą socjalistyczną, w ścisłym powiązaniu ze Związkiem Radzieckim i z innymi socjalistycznymi przyjaciółmi. Silni i bezpieczni możemy się czuć tylko w oparciu o system bratniego związku, jaki tworzy Układ Warszawski, dwustronne układy o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy, wreszcie powiązania RWPG, które oby tak się zacieśniały jak tego pragnie kierownictwo naszej partii i naszego Rządu. Nie istnieje w dzisiejszym świecie państwo, którego samoistna siła wystarczyłaby dla zapewnienia jego bezpieczeństwa, dla urzeczywistnienia stawianych sobie celów i sprostania wszystkim trudnościom skomplikowanej sytuacji międzynarodowej. W każdym razie do rzędu tych państw na pewno nie należy Polska, kraj o średnim, że tak powiem, wymiarze jako naród i państwo.</u> + <u xml:id="u-7.116" who="#JozefCyrankiewicz">Umacnianie wszechstronne naszej przyjaźni ze Związkiem Radzieckim stanowi więc podstawowy nakaz powodzenia tej polityki i na przyszłość.</u> + <u xml:id="u-7.117" who="#JozefCyrankiewicz">Ważnym ogniwem spoistości krajów socjalistycznych jest sąsiadująca z nami bratnia Czechosłowacja. Wiemy z doświadczeń historycznych, których nie trzeba przypominać, że ile razy zagrażało określone niebezpieczeństwo Czechosłowacji, tyle razy ono potem jak zmora nadciągało także nad Polskę. Trzeba przypomnieć rok 1938, gdy pod naciskiem szantażu Hitlera, zdradzona przez zachodnich sojuszników Czechosłowacja padała ofiarą kolejnej po Austrii agresji Hitlera, a to oznaczało równocześnie widmo zagłady dla Polski, co się o rok później sprawdziło.</u> + <u xml:id="u-7.118" who="#JozefCyrankiewicz">Wyciągając wszystkie wnioski z historii dalekiej i bliskiej przez cały okres Polski Ludowej za jeden z kanonów naszej polityki oba nasze państwa budujące socjalizm uważały zacieśnianie więzów przyjaźni i współpracy.</u> + <u xml:id="u-7.119" who="#JozefCyrankiewicz">4</u> + <u xml:id="u-7.120" who="#JozefCyrankiewicz">Jesteśmy bardzo zadowoleni, że wraz z kierownictwem Komunistycznej Partii Czechosłowacji możemy w pełni, zgodnie przyjąć istnienie po obu stronach tej samej rzetelnej, pryncypialnej chęci dalszego pogłębiania przyjaźni między naszymi narodami, a także podniesienia nieodzownej dla naszych krajów współpracy gospodarczej na wyższy poziom, odpowiadający obecnemu okresowi rozwoju gospodarczego obu państw. Widomym dowodem tego obopólnego dążenia i woli były szczere i owocne rozmowy I Sekretarza PZPR tow. Władysława Gomułki z I Sekretarzem Komunistycznej Partii Czechosłowacji towarzyszem Gustawem Husakiem, a także przebieg mojej niedawnej przyjacielskiej wizyty w bratniej Czechosłowacji, w Pradze i Bratysławie. Jesteśmy przekonani, że dowody takie i dalsze będą się mnożyć i rozszerzać na wszystkie dziedziny życia.</u> + <u xml:id="u-7.121" who="#JozefCyrankiewicz">Dalej też rozszerzać będziemy naszą wszechstronną współpracę i pogłębiać przyjaźń z bratnimi krajami socjalistycznymi, z którymi łączy nas Układ Warszawski i dwustronne układy o przyjaźni i pomocy — z tradycyjnie nam bliskimi Węgrami, z bratnią Bułgarią i z Rumuńską Republiką Ludową. Wypowiadamy się stosunków z Socjalistyczną Federacyjną Republiką Jugosławii.</u> + <u xml:id="u-7.122" who="#JozefCyrankiewicz">Szczególne miejsce wśród naszych socjalistycznych przyjaciół zajmuje Niemiecka Republika Demokratyczna jako pierwsze pokojowe państwo niemieckie, a tym samym jako państwo, które uznało nasze granice zachodnie i wzięło na siebie obowiązek współobrony w przypadku zagrożenia, tak jak i my jesteśmy uczestnikami systemu obronnego NRD. Przyjaźń i współpraca łącząca nas z NRD to także jeden z historycznych dorobków obu naszych socjalistycznych państw. Przyjmując jako założenie swojej polityki zagranicznej umacnianie powojennego ładu europejskiego, NRD stała się czynnikiem umacniania bezpieczeństwa międzynarodowego i jednym z filarów tego ładu. Dlatego uważamy, że negowanie roli NRD jako suwerennego państwa i jako równouprawnionego członka rodziny państw europejskich nie przyczynia się do umocnienia pokoju i bezpieczeństwa na naszym kontynencie. Tak zwana doktryna Hallsteina jest jednym z najbardziej destruktywnych czynników w polityce międzynarodowej nie tylko dlatego, że wyraża niczym nie uzasadnione pretensje do wyłącznej reprezentacji narodu niemieckiego, ale także i dlatego, że stała się instrumentem szantażu międzynarodowego, wymierzonego przeciwko innym państwom, a polityka szantażu nie da się pogodzić z normami pokojowego współżycia państw i jest czynnikiem potęgującym napięcie międzynarodowe. Służy ona również, i to jest też istotne, podtrzymywaniu mitu, jakoby istniał wyimaginowany twór polityczny zwany — „Rzeszą w granicach 1937 roku”, którego prezentacją ma być Niemiecka Republika Federalna. Nic takiego oczywiście nie istnieje, chyba we wspomnieniach nazistów. Istnieją natomiast dwa państwa niemieckie w zmienionych wskutek wojny granicach. Ale podtrzymywanie tego mitu stanowi środek podsycania nacjonalistycznych i wielkoniemieckich tendencji w społeczeństwie zachodnio-niemieckim. Jakie zaś mogą być następstwa mitologii politycznej w Niemczech, to wiemy z doświadczeń przeszłości. Tej mitologii trzeba przeciwstawić realne spojrzenie na rzeczywistość europejską. Tylko bowiem na realiach budować można politykę stabilizacji stosunków międzynarodowych, a stabilizacja, czyli uznanie istniejącego status quo, jest warunkiem podstawowym utrwalenia bezpieczeństwa w Europie.</u> + <u xml:id="u-7.123" who="#JozefCyrankiewicz">Nasze stanowcze przeciwstawianie się jakimkolwiek pretensjom rewizjonistycznym wypływa zatem nie tylko z troski o nasze granice, lecz ze znacznie szerszego podejścia do problematyki bezpieczeństwa europejskiego. Granice Polski na Odrze i Nysie stanowią trwały składnik istniejącego ładu europejskiego. Gdy omawiano je na konferencjach wielkich mocarstw koalicji antyhitlerowskiej w Jałcie, traktowano je nie tylko pod kątem widzenia interesów polskich. Gdy te granice ostatecznie ustanawiano w Poczdamie, stanowiły one logiczny element poczynań, zmierzających do położenia kresu militaryzmowi i imperializmowi niemieckiemu. Granica ta stała się jedną z głównych rękojmi przyszłego pokoju europejskiego. Motywy decyzji krymskich i poczdamskich były więc odwrotne od tych, które przyświecają polityce bońskiej. I te szersze ogólnoeuropejskie motywacje są nadal motywacjami naszej polityki, częścią motywacji naszej polityki.</u> + <u xml:id="u-7.124" who="#JozefCyrankiewicz">Nie jesteśmy ani ślepi, ani głusi. Realnie widzimy rzeczywistość. Realizm polskiej polityki jest takim samym naszym osiągnięciem w stosunku do irrealistycznych mrzonek mocarstwowych II Rzeczypospolitej, jest takim samym osiągnięciem, jakim jest socjalizm, jakim jest przyjaźń ze Związkiem Radzieckim i współpraca z bratnimi krajami socjalistycznymi. Starannie więc analizując sytuację zachodnioniemiecką, śledząc wszystkie głosy, opinie i wypowiedzi można było dostrzec, że i w NRF odezwały się ostatnio głosy, które mogły zostać ocenione jako bardziej realistyczne. Dlatego na gruncie Apelu Budapeszteńskiego, w imię bezpieczeństwa europejskiego, a nie tylko w imię bezpośrednich polskich interesów, wystąpił towarzysz Władysław Gomułka 17 maja bieżącego roku z konkretną propozycją zawarcia z NRF układu międzypaństwowego, wzorowanego na treści układu, jaki zawarliśmy w Zgorzelcu z NRD. Powiem przy tym to, co już niedawno podkreślałem, że właśnie NRD Układem Zgorzeleckim zainicjowała przed laty prawdziwie „nową politykę wschodnią Niemiec”. Dla nas uznanie tej granicy jest sprawą odprężenia w Europie. — „Na prowizorkę graniczną Polska nigdy nie pójdzie” — cytowałem słowa z przemówienia towarzysza Gomułki z 17 maja br. Czujemy się dostatecznie bezpieczni co do trwałości naszej zachodniej granicy, ale jasne i otwarte powiedzenie właśnie społeczności zachodnioniemieckiej, że sprawa granicy została ostatecznie załatwiona, usunie grunt spod nóg szowinistycznych podżegaczy, których demagogiczne wystąpienia zbyt często, a można powiedzieć stale, zatruwają i ducha narodu niemieckiego, i klimat europejski, tak bardzo potrzebujący wreszcie odprężenia, o którym mówi Apel Budapeszteński. W rzeczywistości europejskiej nie ma miejsca do nawrotu ani do Bismarcka, ani do Stresemana, który w Lokarno w 1925 r. wydębił od Francji — „otwarcie” na Wschód i przygotował grunt do rewanżu, ani tym bardziej do Hitlera, czy też jego następców. Uważamy nadal, że problem niemiecki należy pozostawić historii, podporządkowując go problemowi bezpieczeństwa europejskiego.</u> + <u xml:id="u-7.125" who="#JozefCyrankiewicz">Istnieje więc potrzeba dalszego dojrzewania realizmu zachodnioniemieckiego. Wiemy, że nie sprzyja temu dojrzewaniu kampania wyborcza w NRF, co zresztą także daje obraz zasięgu określonych nastrojów. Uważać będziemy za aktualne nasze propozycje również po wyborach, chociaż szereg ostatnich wypowiedzi niektórych bońskich polityków, czy mocarstwowe pomysły o — „wielkiej Europie” dominowanej przez NRF, czy wreszcie opór Bonn przeciw układowi o nierozprzestrzenianiu broni atomowej, nikogo, komu zależy na normalizacji stosunków w Europie, nie może napawać optymizmem.</u> + <u xml:id="u-7.126" who="#JozefCyrankiewicz">Wszechstronny rozwój stosunków gospodarczo-handlowych, podobnie jak kontaktów naukowo-technicznych ze wszystkimi krajami, uważamy za dziedzinę współpracy międzynarodowej o dużej wadze dla umocnienia pokojowego współistnienia państw o różnych ustrojach. Z tym oczywiście, że formy tej współpracy będą w zgodzie z poszanowaniem wzajemnych interesów oraz z pożytkiem dla wszystkich uczestniczących w tej współpracy partnerów. I będziemy odrzucać, jak tego dotychczas przestrzegaliśmy, wszystko to, co wprowadzi nasz kraj, naszą gospodarkę w uzależnienie od czynników zewnętrznych, osłabiających naszą samodzielność działania i nasze bezpieczeństwo.</u> + <u xml:id="u-7.127" who="#JozefCyrankiewicz">W interesie gruntowania bezpieczeństwa w Europie nie ustaniemy w wysiłkach realizacji założeń Apelu Budapeszteńskiego w celu doprowadzenia do zwołania konferencji bezpieczeństwa europejskiego i współpracy. Witamy i popieramy inicjatywę Finlandii, która ofiarowała się na gospodarza konferencji. Polska Ludowa nie potrzebuje się szerzej legitymować z woli, z najlepszej woli wnoszenia własnego wkładu w walkę oraz w rozbudowę pokojowej współpracy narodów.</u> + <u xml:id="u-7.128" who="#JozefCyrankiewicz">I*</u> + <u xml:id="u-7.129" who="#JozefCyrankiewicz">Określone jest nasze stanowisko wobec bohaterskiej walki narodu wietnamskiego przeciw agresji amerykańskiej. Solidaryzujemy się nie od dziś z zasadami proklamowanymi jasno i wyraźnie przez Demokratyczną Republikę Wietnamu i obecnie utworzony, uznany przez nas, Tymczasowy Rząd Rewolucyjny Południowego Wietnamu.</u> + <u xml:id="u-7.130" who="#JozefCyrankiewicz">Nie potrzebuję tu powtarzać stanowiska narodu i Rządu polskiego wobec agresji izraelskiej, popartej przez wszystkie inne siły imperialistyczne na świecie. Narody arabskie wiedzą, że mają w nas przyjaciela. W pełni popieramy wszystkie wysiłki, zmierzające do pokojowego uregulowania konfliktu w oparciu o rezolucję Rady Bezpieczeństwa z 1967 r.</u> + <u xml:id="u-7.131" who="#JozefCyrankiewicz">W Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz we wszystkich wyspecjalizowanych agencjach międzynarodowych jesteśmy z tymi narodami, które poprzez trudny proces dekolonizacji weszły lub dopiero wchodzą do społeczności międzynarodowej nie tylko po to, aby mieć prawo do własnej flagi i własnego hymnu narodowego, ale i do rzeczywistej samodzielności, wolnej od neokolonialnego wyzysku i zależności finansowej od kapitalistycznych potęg.</u> + <u xml:id="u-7.132" who="#JozefCyrankiewicz">W Organizacji Narodów Zjednoczonych jednoznacznie zabiegamy o torowanie drogi rozbrojeniu, postępowi gospodarczemu i socjalnemu oraz o właściwy wpływ ONZ na przyśpieszanie postępowego rozwoju świata, o zagradzanie drogi konfliktom i wojnom.</u> + <u xml:id="u-7.133" who="#JozefCyrankiewicz">Rząd nasz nie będzie szczędził wysiłków, aby głos Polski na arenie międzynarodowej brzmiał zawsze zgodnie z najlepszą, postępową tradycją naszego narodu, zgodnie z naszym związaniem z ideą socjalizmu, zgodnie z zasadą jedności działania krajów socjalistycznych, zawsze w interesie zbliżenia narodów i pokoju.</u> + <u xml:id="u-7.134" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Konwent Seniorów proponuje, aby dyskusję nad oświadczeniem Prezesa Rady Ministrów w sprawie proponowanego składu i programu prac Rządu rozpocząć po przerwie obiadowej, a obecnie przystąpić do następnych punktów porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycja została przyjęta.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Zmiana na stanowisku Prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#Marszalek">Od obywatela Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Konstantego Dąbrowskiego, otrzymałem pismo, w którym zwraca się do Sejmu z prośbą o odwołanie go ze stanowiska Prezesa Najwyższej Izby Kontroli w związku z wyborem w skład Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#Marszalek">Zgodnie z art. 47-a regulaminu Sejmu — Sejm powołuje i odwołuje Prezesa Najwyższej Izby Kontroli bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-8.6" who="#Marszalek">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział więcej niż połowa ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-8.7" who="#Marszalek">Najpierw poddam pod głosowanie wniosek obywatela Konstantego Dąbrowskiego w sprawie odwołania go ze stanowiska Prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u> + <u xml:id="u-8.8" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za tym, aby się przychylić do tego wniosku — proszę o podniesienie ręki.</u> + <u xml:id="u-8.9" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.10" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.11" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Też nikt.</u> + <u xml:id="u-8.12" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm jednomyślnie podjął uchwałę treści następującej:</u> + <u xml:id="u-8.13" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — na podstawie art. 28c ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej odwołuje obywatela Konstantego Dąbrowskiego ze stanowiska Prezesa Najwyższej Izby Kontroli”.</u> + <u xml:id="u-8.14" who="#Marszalek">Myślę, że będę wyrazicielem opinii całej Izby, jeżeli złożę z tej trybuny obywatelowi Konstantemu Dąbrowskiemu wyrazy uznania i podziękowania za blisko 12-letnią ofiarną i owocną pracę na odpowiedzialnym stanowisku Prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u> + <u xml:id="u-8.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-8.16" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! W imieniu i z upoważnienia Konwentu Seniorów mam zaszczyt przedstawić Wysokiemu Sejmowi wniosek w sprawie powołania na stanowisko Prezesa Najwyższej Izby Kontroli posła. Zenona Nowaka.</u> + <u xml:id="u-8.17" who="#Marszalek">Znamy obywatela Zenona Nowaka z działalności jako działacza partyjnego i państwowego na stanowisku wiceprezesa Rady Ministrów i wobec tego nie potrzebuję tu szerzej uzasadniać tej propozycji.</u> + <u xml:id="u-8.18" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-8.19" who="#Marszalek">Czy są inne kandydatury?</u> + <u xml:id="u-8.20" who="#Marszalek">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-8.21" who="#Marszalek">Wobec tego przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-8.22" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za powołaniem obywatela Zenona Nowaka na stanowisko Prezesa Najwyższej Izby Kontroli — proszę o podniesienie ręki.</u> + <u xml:id="u-8.23" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.24" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.25" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.26" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm jednomyślnie podjął następującą uchwałę:</u> + <u xml:id="u-8.27" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — na podstawie art 28c ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej powołuje obywatela Zenona Nowaka na stanowisko Prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u> + <u xml:id="u-8.28" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Wybór sekretarzy Sejmu.</u> + <u xml:id="u-8.29" who="#Marszalek">Zgodnie z art. 26 regulaminu Sejm wybiera dziesięciu sekretarzy.</u> + <u xml:id="u-8.30" who="#Marszalek">Konwent Seniorów przedstawia Sejmowi kandydatury, które podane są w rozdanym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 2.</u> + <u xml:id="u-8.31" who="#Marszalek">Czy są inne kandydatury?</u> + <u xml:id="u-8.32" who="#Marszalek">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-8.33" who="#Marszalek">Proponuję, aby wszystkie kandydatury przegłosować łącznie.</u> + <u xml:id="u-8.34" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-8.35" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-8.36" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za wnioskiem Konwentu Seniorów w tej sprawie — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-8.37" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.38" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.39" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.40" who="#Marszalek">Stwierdzam, że wybór sekretarzy Sejmu został dokonany jednomyślnie.</u> + <u xml:id="u-8.41" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Wybór stałych komisji sejmowych, W myśl art. 28 regulaminu Sejm wybiera 19 stałych komisji.</u> + <u xml:id="u-8.42" who="#Marszalek">Wybór Komisji Mandatowo-Regulaminowej został dokonany na wczorajszym posiedzeniu Sejmu.</u> + <u xml:id="u-8.43" who="#Marszalek">Proponowane składy osobowe pozostałych 18 komisji zostały Obywatelom Posłom doręczone.</u> + <u xml:id="u-8.44" who="#Marszalek">Przystępujemy do wyboru Komisji Budownictwa i Gospodarki Komunalnej.</u> + <u xml:id="u-8.45" who="#Marszalek">Do druku doręczonego Obywatelom Posłom zgłoszona została dodatkowa poprawka, ażeby wprowadzić do Komisji posła Zdzisława Kwiecińskiego z PZPR.</u> + <u xml:id="u-8.46" who="#Marszalek">Czy są jakieś uwagi co do składu Komisji?</u> + <u xml:id="u-8.47" who="#Marszalek">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-8.48" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-8.49" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.50" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.51" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.52" who="#Marszalek">Przystępujemy do wyboru Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi.</u> + <u xml:id="u-8.53" who="#Marszalek">Czy są jakieś uwagi w sprawie kandydatur do tej Komisji?</u> + <u xml:id="u-8.54" who="#Marszalek">Nie ma zgłoszeń.</u> + <u xml:id="u-8.55" who="#Marszalek">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-8.56" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.57" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.58" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Też nikt.</u> + <u xml:id="u-8.59" who="#Marszalek">Przystępujemy do wyboru Komisji Handlu Wewnętrznego.</u> + <u xml:id="u-8.60" who="#Marszalek">Czy są jakieś uwagi w sprawie kandydatur do tej Komisji?</u> + <u xml:id="u-8.61" who="#Marszalek">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-8.62" who="#Marszalek">Kto jest za wyborem proponowanej Komisji — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-8.63" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.64" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.65" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Też nikt.</u> + <u xml:id="u-8.66" who="#Marszalek">Przystępujemy do wyboru Komisji Handlu Zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-8.67" who="#Marszalek">Została tu zgłoszona dodatkowa propozycja wprowadzenia do Komisji posła Stanisława Wrońskiego z PZPR.</u> + <u xml:id="u-8.68" who="#Marszalek">Czy są jakieś inne, dodatkowe propozycje?</u> + <u xml:id="u-8.69" who="#Marszalek">Będziemy głosować łącznie ze zgłoszoną poprawką.</u> + <u xml:id="u-8.70" who="#Marszalek">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-8.71" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.72" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.73" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Też nikt.</u> + <u xml:id="u-8.74" who="#Marszalek">Przystępujemy do wyboru Komisji Komunikacji i Łączności.</u> + <u xml:id="u-8.75" who="#Marszalek">Czy są jakieś uwagi co do składu tej Komisji?</u> + <u xml:id="u-8.76" who="#Marszalek">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-8.77" who="#Marszalek">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie — proszę o podniesienie ręki.</u> + <u xml:id="u-8.78" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.79" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.80" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Również nikt.</u> + <u xml:id="u-8.81" who="#Marszalek">Przystępujemy do wyboru Komisji Kultury i Sztuki.</u> + <u xml:id="u-8.82" who="#Marszalek">Czy są jakieś uwagi co do składu tej Komisji?</u> + <u xml:id="u-8.83" who="#Marszalek">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-8.84" who="#Marszalek">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-8.85" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.86" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.87" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.88" who="#Marszalek">Przystępujemy do wyboru Komisji Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego.</u> + <u xml:id="u-8.89" who="#Marszalek">Jest propozycja, ażeby skreślić z proponowanego składu posła Wacława Mońkę, natomiast wprowadzić, również ze Stronnictwa Demokratycznego, posła Władysława Wiśniowskiego.</u> + <u xml:id="u-8.90" who="#Marszalek">Czy są inne jeszcze dodatkowe propozycje i uwagi?</u> + <u xml:id="u-8.91" who="#Marszalek">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-8.92" who="#Marszalek">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-8.93" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.94" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.95" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Też nikt.</u> + <u xml:id="u-8.96" who="#Marszalek">Przystępujemy do wyboru Komisji Obrony Narodowej.</u> + <u xml:id="u-8.97" who="#Marszalek">Czy są jakieś uwagi co do składu tej Komisji?</u> + <u xml:id="u-8.98" who="#Marszalek">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-8.99" who="#Marszalek">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-8.100" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.101" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.102" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.103" who="#Marszalek">Przystępujemy do wyboru Komisji Oświaty i Nauki.</u> + <u xml:id="u-8.104" who="#Marszalek">Jest zgłoszona propozycja, żeby skreślić ze składu tej Komisji posła Stanisława Kowalskiego z PZPR.</u> + <u xml:id="u-8.105" who="#Marszalek">Czy są jakieś inne uwagi?</u> + <u xml:id="u-8.106" who="#Marszalek">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-8.107" who="#Marszalek">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-8.108" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.109" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.110" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.111" who="#Marszalek">Przystępujemy do wyboru Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u> + <u xml:id="u-8.112" who="#Marszalek">Czy są jakieś uwagi?</u> + <u xml:id="u-8.113" who="#Marszalek">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-8.114" who="#Marszalek">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-8.115" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.116" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.117" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Też nikt.</u> + <u xml:id="u-8.118" who="#Marszalek">Przystępujemy do wyboru Komisji Pracy i Spraw Socjalnych.</u> + <u xml:id="u-8.119" who="#Marszalek">Czy są jakieś uwagi?</u> + <u xml:id="u-8.120" who="#Marszalek">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-8.121" who="#Marszalek">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-8.122" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.123" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.124" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Też nikt.</u> + <u xml:id="u-8.125" who="#Marszalek">Przystępujemy do wyboru Komisji Przemysłu Ciężkiego, Chemicznego i Górnictwa.</u> + <u xml:id="u-8.126" who="#Marszalek">Jest zgłoszona propozycja, żeby wprowadzić do Komisji posła Stanisława Pawłowskiego — bezpartyjnego.</u> + <u xml:id="u-8.127" who="#Marszalek">Czy są jakieś inne jeszcze propozycje?</u> + <u xml:id="u-8.128" who="#Marszalek">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-8.129" who="#Marszalek">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-8.130" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.131" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.132" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Też nikt.</u> + <u xml:id="u-8.133" who="#Marszalek">Przystępujemy do wyboru Komisji Przemysłu Lekkiego, Rzemiosła i Spółdzielczości Pracy.</u> + <u xml:id="u-8.134" who="#Marszalek">Czy są jakieś uwagi?</u> + <u xml:id="u-8.135" who="#Marszalek">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-8.136" who="#Marszalek">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-8.137" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.138" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.139" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Też nikt.</u> + <u xml:id="u-8.140" who="#Marszalek">Przystępujemy do wyboru Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego.</u> + <u xml:id="u-8.141" who="#Marszalek">Czy są jakieś uwagi?</u> + <u xml:id="u-8.142" who="#Marszalek">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-8.143" who="#Marszalek">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-8.144" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.145" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.146" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Też nikt.</u> + <u xml:id="u-8.147" who="#Marszalek">Przystępujemy do wyboru Komisji Spraw Wewnętrznych.</u> + <u xml:id="u-8.148" who="#Marszalek">Jest propozycja, ażeby wprowadzić do Komisji posła Juliana Malewskiego z PZPR.</u> + <u xml:id="u-8.149" who="#Marszalek">Czy są jeszcze inne propozycje?</u> + <u xml:id="u-8.150" who="#Marszalek">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-8.151" who="#Marszalek">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-8.152" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.153" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.154" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.155" who="#Marszalek">Przystępujemy do wyboru Komisji Spraw Zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-8.156" who="#Marszalek">Czy są jakieś uwagi?</u> + <u xml:id="u-8.157" who="#Marszalek">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-8.158" who="#Marszalek">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-8.159" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.160" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.161" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Też nikt.</u> + <u xml:id="u-8.162" who="#Marszalek">Przystępujemy do wyboru Komisji Wymiaru Sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-8.163" who="#Marszalek">Czy są jakieś uwagi?</u> + <u xml:id="u-8.164" who="#Marszalek">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-8.165" who="#Marszalek">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-8.166" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.167" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.168" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Też nikt.</u> + <u xml:id="u-8.169" who="#Marszalek">Przystępujemy do wyboru Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej.</u> + <u xml:id="u-8.170" who="#Marszalek">Jest propozycja, żeby wszedł do składu Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej poseł Stanisław Kowalski z PZPR.</u> + <u xml:id="u-8.171" who="#Marszalek">Czy są jeszcze jakieś inne propozycje czy uwagi?</u> + <u xml:id="u-8.172" who="#Marszalek">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-8.173" who="#Marszalek">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-8.174" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.175" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.176" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.177" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm dokonał wyboru stałych komisji sejmowych.</u> + <u xml:id="u-8.178" who="#Marszalek">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Zdzisława Kurowskiego o odczytanie komunikatu.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#SekretarzposelZdzislawKurowski">Wysoka Izbo! Z upoważnienia Marszałka Sejmu uprzejmie informuję, że posiedzenia komisji odbędą się w dniu dzisiejszym — to jest 28 czerwca w czasie przerwy obiadowej — według następującego planu:</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#SekretarzposelZdzislawKurowski">o godz. 13,15 zbiorą się Komisje:</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#SekretarzposelZdzislawKurowski">1)Handlu Zagranicznego w sali nr 72 (Dom Poselski), 2)Obrony Narodowej w sali nr 102, 3)Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów w sali nr 118, 4)Spraw Zagranicznych w sali nr 101, 5)Przemysłu Lekkiego, Rzemiosła i Spółdzielczości Pracy w sali nr 67 (Dom Poselski), o godz. 13.35 zbiorą się Komisje:</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#SekretarzposelZdzislawKurowski">1)Gospodarki Morskiej i Żeglugi w sali nr 70 (Dom Poselski), 2)Oświaty i Nauki w sali nr 102, 3)Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego w sali nr 101, 4)Wymiaru Sprawiedliwości w sali nr 72 (Dom Poselski), 5)Zdrowia i Kultury Fizycznej w sali nr 67 (Dom Poselski).</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Zarządzam przerwę w obradach do godz. 16.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 55 do godz. 16)</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#WicemarszalekJanKarolWende">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#WicemarszalekJanKarolWende">Powracamy do punktu 3 porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#WicemarszalekJanKarolWende">Jako pierwszy w debacie nad oświadczeniem Prezesa Rady Ministrów zabierze głos wicemarszałek Zenon Kliszko. Proszę bardzo.</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Obywatele Posłowie! Z uwagą wysłuchaliśmy exposé Prezesa Rady Ministrów. Został w nim nakreślony perspektywiczny i wszechstronny program prac i zamierzeń Rządu.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#WicemarszalekZenonKliszko">W imieniu Klubu Poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej pragnę wyrazić pełne poparcie dla składu i programu działania Rady Ministrów, przedstawionego Sejmowi przez Premiera towarzysza Józefa Cyrankiewicza. Program ten odpowiada w pełni kierunkom socjalistycznego rozwoju kraju, zawartym w uchwale V Zjazdu PZPR. Jest on również w pełni zgodny z zaaprobowanym przez całe społeczeństwo w powszechnych wyborach programem Frontu Jedności Narodu.</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Wybory powszechne z 1 czerwca br. były wielką manifestacją dojrzałości politycznej i patriotyzmu społeczeństwa polskiego. Wyniki wyborów oraz polityczna atmosfera, w której przebiegała kampania wyborcza świadczą o pełnym zaufaniu i poparciu narodu dla polityki naszej partii, dla programu Frontu Jedności Narodu i zawartej w nim szerokiej perspektywy jutra Polski, jej dalszego społecznego, ekonomicznego i kulturalnego rozwoju na drodze budownictwa socjalistycznego. To poparcie i zaufanie społeczne jest źródłem politycznej siły państwa ludowego, gwarancją pomyślnej realizacji wszystkich zadań, jakie podejmujemy.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#WicemarszalekZenonKliszko">W trakcie kampanii wyborczej uwidoczniła się powszechna aktywność polityczna klasy robotniczej i pracującego chłopstwa, wszystkich ludzi pracy miast i wsi oraz młodzieży. Ta aktywność odzwierciedla wzrost świadomości politycznej społeczeństwa, jego głębokie zaangażowanie w budowę socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Będziemy nadal umacniać i rozszerzać wszystkie formy demokracji socjalistycznej, rozwijać system społecznej dyskusji i konsultacji nad węzłowymi problemami budownictwa socjalistycznego oraz społecznej kontroli nad wszystkimi dziedzinami życia państwowego.</u> + <u xml:id="u-12.5" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Cechą szczególną twórczej debaty przedwyborczej i samego aktu wyborczego była jedność narodu wobec podstawowych spraw przyszłości Polski. Ta jedność — wielkie źródło siły naszego narodu — wyrasta na gruncie socjalistycznych stosunków społecznych, na gruncie likwidacji klas eksploatatorskich i kapitalistycznej spuścizny wiekowego zacofania. Jedną z najistotniejszych przesłanek tej jedności jest nowy kształt terytorialny Polski, którego integralność i bezpieczeństwo znajdują swe trwałe gwarancje w sojuszu ze Związkiem Radzieckim i światowym systemem socjalistycznym. Nasza partia na wszystkich odcinkach swej działalności, również i w pracy Sejmu obecnej kadencji czynić będzie wszystko, by jedność tę umacniać i pogłębiać.</u> + <u xml:id="u-12.6" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Wysoki Sejmie! Sejmowi V kadencji przypadnie działać w szczególnie ważnym dla naszego narodu okresie. Zbliżamy się bowiem ku zakończeniu bieżącego planu 5-letniego, który zarazem stanowi uwieńczenie 25-letniego dorobku naszej ojczyzny. Równocześnie wkraczamy w następny etap rozwoju społeczno-ekonomicznego kraju, którego kierunki na 5-lecie 1971—1975 nakreślił V Zjazd i II Plenum Komitetu Centralnego naszej partii. A kierunki te — to lepsze wykorzystanie potencjału produkcyjnego, zasobów materiałowych i ludzkich, jakość i postęp techniczny, gospodarność i efektywność w wykorzystaniu środków, a więc, wydatny postęp w dziedzinie intensywnego i nowoczesnego rozwoju. Wielkość wytworzonych środków i dóbr materialnych warunkuje bowiem możliwość wszechstronnego zaspokajania potrzeb społeczeństwa i stwarza podstawy dalszego rozwoju i wzrostu sił naszego ludowego państwa.</u> + <u xml:id="u-12.7" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Ten nowy okres, w którym przypadnie nam spełniać obowiązki posłów, wymagać będzie dlatego szczególnego wysiłku, pełnego wykorzystania dotychczasowych doświadczeń w pracy Sejmu, a zwłaszcza jego IV kadencji, oraz wniesienia nowej inicjatywy, twórczych myśli i rzetelnej znajomości problemów.</u> + <u xml:id="u-12.8" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Przystępujemy do tej pracy wzbogaceni wiedzą o potrzebach i możliwościach, osiągnięciach i niedostatkach, którą zdobyliśmy zarówno w ogólnonarodowej dyskusji poprzedzającej V Zjazd partii, jak i w trakcie ostatniej kampanii wyborczej.</u> + <u xml:id="u-12.9" who="#WicemarszalekZenonKliszko">W dyskusji tej, której głównym nurtem było społeczne i obywatelskie zaangażowanie załóg, ludzi pracy, wysuwano także wiele postulatów, dotyczących nakładów inwestycyjnych w dziedzinie produkcyjnej oraz na zaspokojenie potrzeb kulturalnych i socjalnych. Zadaniem organów gospodarczych, rad narodowych, jak również i Sejmu będzie jak najwnikliwsze rozpatrzenie tych wniosków, potrzeb, postulatów oraz wybranie i postawienie na pierwszym miejscu tych spraw, które mają najbardziej istotne znaczenie dla rozwoju gospodarczego i życia społecznego. Ale zagadnieniem decydującym w działalności gospodarczej resortów, rad narodowych, Rządu, a także Sejmu jako przedstawicielstwa narodu, jest dołożenie maksimum starań dla wzrostu produkcji, wydajności, obniżki kosztów, wdrażanie o wiele pełniej niż dotychczas postępu technicznego, a więc nagromadzenie środków służących jak najwłaściwszemu zaspokajaniu potrzeb społecznych.</u> + <u xml:id="u-12.10" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Gospodarka zasobami materialnymi i ludzką pracą w skali zakładów, zjednoczeń i resortów musi stać się dlatego o wiele bardziej racjonalna, musi odpowiadać wymogom nowoczesnego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-12.11" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Są to sprawy o zasadniczym znaczeniu nie tylko gospodarczym, ale społecznym i politycznym. Są bowiem najważniejsze dla bytu narodu i przyszłości państwa. Ich rozwiązywanie wymaga skoordynowanego, skoncentrowanego działania organów państwowych, gospodarczych, kierownictwa przedsiębiorstw, zjednoczeń, resortów, rad narodowych. Wymaga jednocześnie współuczestnictwa załóg, ludzi pracy, organizacji społeczno-politycznych, związków zawodowych, samorządu robotniczego, stowarzyszeń naukowo-technicznych, naukowców z wyższych uczelni i instytutów.</u> + <u xml:id="u-12.12" who="#WicemarszalekZenonKliszko">W minionym 25-leciu naszego ludowego państwa wydobyliśmy Polskę z przedwojennego zacofania i odbudowaliśmy ją z olbrzymich zniszczeń po II wojnie światowej.</u> + <u xml:id="u-12.13" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Możemy być dumni z tych osiągnięć. Stworzyliśmy mocną podstawę do dalszego jej rozwoju. Jednakże w latach ubiegłych zostały już wykorzystane prawie wszystkie możliwości ekstensywnego rozwoju naszej gospodarki. Dlatego dalszy rozwój musi się charakteryzować innymi niż przed tym znamionami, które dyktują współczesne osiągnięcia świata, nauki, techniki i potrzeby społeczeństwa. Na imię im — nowoczesność, intensywność i jakość gospodarowania. Musimy nadążać, utrzymać rytm postępu w tych dziedzinach.</u> + <u xml:id="u-12.14" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Mówiąc o tych sprawach, na pierwsze miejsce wypada wysunąć zagadnienie wydajności pracy. Wiele mamy jeszcze pod tym względem niedostatków, zbyt daleko stoimy od wysoko rozwiniętych krajów. Musimy zatem dokonać odpowiednich przemian w tej dziedzinie drogą podnoszenia i wykorzystania kwalifikacji zawodowych, wdrażania postępu technicznego i organizacyjnego oraz umacniania dyscypliny pracy. Jest to tym bardziej konieczne, gdyż musimy patrzeć perspektywicznie i pamiętać o dalszej przyszłości. Po okresach bowiem tak zwanego wyżu demograficznego nastąpi po 1975 r. spadek przyrostu rąk do pracy, stwarzając tym samym nowe problemy, do rozwiązania których trzeba się przygotować już w następnej 5-latce.</u> + <u xml:id="u-12.15" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Co najważniejsze, konieczna jest pełna świadomość, że od stopnia wzrostu wydajności pracy i oszczędności środków materialnych zależy możliwość wzrostu dobrobytu społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-12.16" who="#WicemarszalekZenonKliszko">W nadchodzących latach pragniemy przyśpieszyć proces pomnażania majątku narodowego, pomnażania dostatku w naszym kraju. Pozwala nam na to osiągnięty poziom gospodarczy kraju oraz rosnące kwalifikacje setek tysięcy i milionów ludzi pracy. Rola tych kwalifikacji, a więc rola czynnika ludzkiego, będzie się potęgowała na niespotykaną dotąd skalę.</u> + <u xml:id="u-12.17" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Właściwa organizacja pracy na każdym stanowisku pracy, a więc w fabryce i biurze, w skali gromady i całej gospodarki narodowej jest nam dziś tak samo niezbędna, jak nowe inwestycje, nowe zakłady pracy. Mówimy o tym także dlatego, że mimo wzrostu kwalifikacji ludzi pracy zadania w zakresie wzrostu wydajności pracy nie są wykonywane należycie. Oceniamy także jako niedostateczny wzrost wydajności pracy z tytułu postępu organizacyjnego.</u> + <u xml:id="u-12.18" who="#WicemarszalekZenonKliszko">W nowym świetle staje przed nami sprawa o niezmiernej doniosłości, a mianowicie, problem właściwego wykorzystania istniejącego majątku narodowego stworzonego ogromnym, wspólnym wysiłkiem całego społeczeństwa. Sprawa ma olbrzymie znaczenie społeczno-ekonomiczne. Lepsze bowiem wykorzystanie istniejących zdolności produkcyjnych — to główna droga zmniejszania społecznego kosztu wzrostu produkcji. Nic więc dziwnego, że w dyskusjach wśród załóg robotniczych wiele na ten temat przewijało się troski, słusznej krytyki, gospodarskiego podejścia.</u> + <u xml:id="u-12.19" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Sprawa ta wiąże się organicznie z programem działalności inwestycyjnej. Interes społeczno-ekonomiczny nakazuje bowiem podejmowanie nowych inwestycji tylko po wyczerpaniu wszelkich możliwości wykorzystania istniejącego potencjału wytwórczego. Jednocześnie każda decyzja inwestycyjna musi opierać się na wynikach rachunku ekonomicznego, na właściwym przygotowaniu szybkiej realizacji i sprawnym zagospodarowaniu nowych zdolności produkcyjnych i usługowych. Każda złotówka wydana na inwestycje powinna przynosić większe niż dotychczas efekty.</u> + <u xml:id="u-12.20" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Nasza gospodarka ma charakter planowy. Metody planowania i zarządzania muszą więc być dostosowywane do zmieniających się potrzeb społeczno-ekonomicznych. Dotychczasowe zatem doskonalenie tych metod wymaga zasadniczego pogłębienia i przyśpieszenia, tak by były one w stanie zapewnić koncentrację wysiłków i środków na najważniejszych celach, które stoją obecnie przed całą gospodarką narodową.</u> + <u xml:id="u-12.21" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Istota i sens naszego planowania — to umiejętne kojarzenie centralnego sterowania gospodarką w jej najważniejszych, zasadniczych kierunkach z oddolną inicjatywą mas pracujących, organów samorządu robotniczego, związków zawodowych, organizacji społecznych, technicznych i naukowych, oparcie planów gospodarczych na dorobku nauki i osiągnięciach techniki. Nasza partia stoi na stanowisku, że zespolenie wysiłków wszystkich ogniw gospodarczych, organów kierowniczych i bezpośrednich wytwórców jest nieodzowne dla dynamicznego rozwoju gospodarki i kraju. Jest ono jednocześnie istotnym wyrazem socjalistycznej demokracji. Rozszerza to także społeczną bazę procesu planowania jako czynnika weryfikacji i kontroli zamierzeń planowych.</u> + <u xml:id="u-12.22" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Obecnie, gdy inaugurujemy V kadencję Sejmu, zakłady podjęły prace o wielkiej doniosłości i fundamentalnym znaczeniu dla dalszego rozwoju Polski w następnym 5-leciu.</u> + <u xml:id="u-12.23" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Partia — ustalając oddolną metodę opracowania planu — brała pod uwagę, że osiągnięty poziom świadomości i wiedzy kadr w naszych zakładach, dojrzałość samorządu robotniczego, doświadczenia z prac nad dotychczasowymi planami wieloletnimi — wszystko to daje podstawę do opracowania projektu planu na miarę obecnych, nowych wymagań ekonomicznych.</u> + <u xml:id="u-12.24" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Zdajemy sobie sprawę z oczekujących nas trudności, które będziemy musieli przezwyciężać. Główne z nich to przezwyciężenie starego już sposobu myślenia i działania, wyrażającego się zwłaszcza w nierespektowaniu wymogów rachunku ekonomicznego, w tak częstym jeszcze nieliczeniu się ze społecznymi kosztami wytwarzania. Wyrażam głębokie przekonanie, że zarówno Rząd, jak i wszystkie ogniwa gospodarcze, podporządkują całą swą działalność realizacji celów, które stoją na obecnym etapie w dziedzinie rozwoju gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-12.25" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Wysoka Izbo! Osiągnięcie zadań społeczno-gospodarczego rozwoju kraju nie byłoby możliwe bez pełnego zaangażowania i umacniania roli rad narodowych. Około 10 lat temu ukazały się doniosłe akty państwowe, zwiększające uprawnienia rad narodowych. Dbaliśmy o ich konsekwentne wprowadzanie w życie. Obecnie II Plenum Komitetu Centralnego naszej partii, w oparciu o nabyte doświadczenia i aktualne wymogi, wskazało nowe kierunki, ramy i formy działania, umacniając rolę rad jako gospodarza terenu i koordynatora rozwoju, godzącego interesy ogólnospołeczne z interesami regionu. Znajduje to wyraz zwłaszcza w zapewnieniu możliwości rzeczywistego koordynowania inwestycji i zamierzeń rozwojowych wszystkich jednostek gospodarczych na danym terenie. Są to nowe wielkie uprawnienia, a zarazem są to nowe, ciężkie, wielkie obowiązki. Te nowe kierunki i możliwości działania rad narodowych powinny przynieść dodatkowe korzyści gospodarcze, przyczynić się do bardziej efektywnego gospodarowania. Sejm obecnej kadencji powinien i tym sprawom poświęcić wiele bacznej uwagi.</u> + <u xml:id="u-12.26" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Obok pracy ustawodawczej, działalność kontrolna Sejmu ma zasadnicze znaczenie. Praktyka poprzednich, a zwłaszcza ostatniej IV kadencji wskazuje, że ta kontrola przynosi coraz bardziej konkretne efekty, że w sposób istotny wpływa na tok życia państwowego. Trzeba tę praktykę doskonalić, coraz głębiej wnikając we wszystkie dziedziny gospodarki i w działalność naczelnych organów administracji.</u> + <u xml:id="u-12.27" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Obywatele Posłowie! Doniosłe znaczenie dla dalszego pomyślnego rozwoju naszego budownictwa socjalistycznego mają także warunki zewnętrzne, to jest sytuacja międzynarodowa. Exposé Prezesa Rady Ministrów potwierdza podstawowe zasady polityki zagranicznej Polski Ludowej, realizowanej konsekwentnie przez naszą partię i Rząd, popieranej w całej rozciągłości przez naród polski.</u> + <u xml:id="u-12.28" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Podstawą podstaw tej polityki, a zarazem obecnego miejsca Polski w Europie i świecie, jest i pozostaje na trwałe przyjaźń i sojusz z bratnim Związkiem Radzieckim. Pragniemy ze wszech miar przyczynić się do umacniania jedności i wszechstronnej współpracy państw socjalistycznych, umacniania jedności wszystkich sił socjalizmu, całego antyimperialistycznego frontu, którego kraj nasz jest ważnym i niezłomnym ogniwem.</u> + <u xml:id="u-12.29" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Stanowisko naszej partii w tej kluczowej sprawie, wszystkie jej działania wypływają zarówno z wierności internacjonalizmowi proletariackiemu, jak też z wierności żywotnym interesom narodu i państwa polskiego. Wszystko co służy socjalizmowi w świecie służy Polsce Ludowej; wszystko co wymierzone jest w socjalizm, co osłabia jedność państw socjalizmu i jedność sił socjalistycznych, wyrządza szkodę Polsce, jest sprzeczne z interesami naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-12.30" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Dla umocnienia sił socjalizmu, sił walczących z imperializmem, niezmiernie doniosłe znaczenie ma zakończona niedawno Moskiewska Międzynarodowa Narada 75 Partii Komunistycznych i Robotniczych. Narada ta to wielki sukces tendencji jednościowych, który wywrze ważki wpływ na dalszy rozwój sytuacji w świecie.</u> + <u xml:id="u-12.31" who="#WicemarszalekZenonKliszko">W płaszczyźnie polityki zagranicznej Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej powinien nadal konsekwentnie i wszechstronnie działać na rzecz pogłębienia współpracy i jedności bratnich państw socjalistycznych oraz na rzecz rozwijania współpracy ze wszystkimi państwami, niezależnie od ich ustroju społecznego. Będziemy ściśle współdziałać z bratnimi krajami w celu urzeczywistnienia Apelu Budapeszteńskiego państw socjalistycznych w sprawie bezpieczeństwa i współpracy w Europie, jak również w umacnianiu systemu obronnego naszych krajów, jakim jest Układ Warszawski.</u> + <u xml:id="u-12.32" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Bezpieczeństwo i pokój w Europie opierają się na realnym układzie sił na naszym kontynencie. Jest on dziś korzystny dla socjalizmu. Polska Ludowa konsekwentnie umacnia ten układ, przeciwstawia się wszelkim próbom jego podważania.</u> + <u xml:id="u-12.33" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Wysoka Izbo! Ojczyzna nasza, Polska Ludowa, rozwija się pomyślnie. Zasadnicza linia polityki naszego państwa wytrzymała próbę życia, sprawdziła się w praktyce. Wiemy, że czekają nas poważne zadania, że niejednej jeszcze trudności musimy stawić czoła. Jeżeli jednak pomimo trudności, poszczycić się możemy u progu nowego 25-lecia imponującym dorobkiem, jeżeli zapewniliśmy spokój, stabilizację i niespotykane dotąd nigdy w dziejach ojczystych możliwości rozwojowe naszemu narodowi i nowym jego pokoleniom, to dlatego, że losy naszej ojczyzny nierozdzielnie związane są z tym, co stanowi młodość, nadzieję i przyszłość świata — z socjalizmem.</u> + <u xml:id="u-12.34" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Exposé Premiera wytycza prawidłowy program zadań socjalistycznego rozwoju kraju na obecnym etapie historycznym. Dlatego w imieniu Klubu Poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej wnoszę o udzielenie temu programowi i tej linii politycznej pełnego poparcia.</u> + <u xml:id="u-12.35" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#WicemarszalekJanKarolWende">Głos ma poseł Dyzma Gałaj.</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#PoselGalajDyzma">Wysoka Izbo! W wyborach powszechnych do Sejmu i rad narodowych klasa robotnicza, chłopi i inteligencja, cały naród polski wyraził pełną aprobatę dla programu wyborczego Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu, będącego zapowiedzią realizacji zadań nakreślonych przez V Zjazd partii, V Kongres Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i IX Kongres Stronnictwa Demokratycznego.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#PoselGalajDyzma">Równocześnie społeczeństwo polskie, biorąc tak gremialny udział w akcie wyborczym potwierdziło wolę kontynuowania tego wielkiego dzieła, jakim jest budowa ustroju sprawiedliwości społecznej — socjalizmu. W dniu 1 czerwca br. potwierdziliśmy nasze głębokie przekonanie, że tylko na drodze socjalizmu, tylko w solidarnej współpracy wszystkich ludzi pracy, tylko w sojuszu ze Związkiem Radzieckim i bratnimi państwami naszej wspólnoty, możliwe było osiągnięcie w krótkim historycznie czasie tak wielkich zdobyczy.</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#PoselGalajDyzma">Powszechne, solidarne poparcie programu i kandydatów Frontu Jedności Narodu tworzy pomyślne warunki dla naszej pracy w drugim ćwierćwieczu socjalistycznego bytu narodowego, w które wkroczymy niebawem. Patriotyczna jedność, obywatelskie poczucie odpowiedzialności i wysoka świadomość polityczna, którym daliśmy wyraz w dniu wyborów, towarzyszyć nam będą we wspólnych wysiłkach nad przekuciem w rzeczywistość wyborczego programu.</u> + <u xml:id="u-14.3" who="#PoselGalajDyzma">Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego — w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać — dołoży wszelkich starań, aby w V kadencji nie zawieść oczekiwań, aby bilans rozpoczynającego się czterolecia wypadł jak najpomyślniej, aby dobre tradycje socjalistycznego parlamentaryzmu były utrzymane i wzbogacone nowymi inicjatywami i osiągnięciami.</u> + <u xml:id="u-14.4" who="#PoselGalajDyzma">Wysoka Izbo! W ogólnonarodowej dyskusji przedwyborczej na czoło wysuwały się problemy dalszego rozwoju gospodarki narodowej. Jest to naturalne, gdyż od dalszego rozwoju naszej gospodarki narodowej zależy wzrost dochodu narodowego, będącego podstawą dalszej poprawy poziomu życia, dalszego rozwoju oświaty i kultury, dalszej rozbudowy urządzeń socjalnych i komunalnych.</u> + <u xml:id="u-14.5" who="#PoselGalajDyzma">Ale równocześnie dyskusje przedwyborcze były okazją do refleksji nad tym, co zmieniło się w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie minionego 25-lecia.</u> + <u xml:id="u-14.6" who="#PoselGalajDyzma">We wszystkich miastach i wsiach społeczeństwo nasze, zwłaszcza pokolenie, które urodziło się i wychowało przed wojną, podkreślało w dyskusjach obecną odmienność sytuacji społeczno-kulturalnej i gospodarczej kraju. Z kraju biednego, zacofanego, z kraju bezrobocia i głodu, staliśmy się krajem wykazującym prawie najszybsze tempo rozwoju w świecie. Nie ma dziś u nas głodu, nie ma bezrobocia, nie ma obaw przed złą perspektywą jutra, nie ma analfabetyzmu i ciemnoty, nie ma żerującego na pracujących masach rodzimego i obcego kapitału, Dzisiaj, po 25 latach rządów robotniczo-chłopskich, po 25 latach intensywnej, wytężonej i ofiarnej pracy całego narodu, po 25 latach kierowania rozwojem przez PZPR, Polska jest wprawdzie tą samą, ale jakże inną ojczyzną. Produkcja stali, energii elektrycznej, węgla, siarki, miedzi, statków morskich, nawozów sztucznych, artykułów żywnościowych, bezustanny wzrost tempa rozwoju całej gospodarki narodowej stawia Polskę w rzędzie przodujących krajów współczesnego świata.</u> + <u xml:id="u-14.7" who="#PoselGalajDyzma">W tym krótkim przecież w historii czasie powstały nowe, potężne miasta. Ze wsi do miast, do zakładów pracy we własnej ojczyźnie, a nie na obcej ziemi, jak to bywało przed wojną, przeszło kilka milionów ludzi. 9 mln młodzieży uczy się w różnych szkołach, w tym 81% w szkołach powyżej podstawowych. 300 tys. młodzieży studiuje na wyższych uczelniach, przygotowując się do zajęcia najbardziej odpowiedzialnych stanowisk pracy. W samej tylko Warszawie studiuje blisko 60 tys. młodzieży, a więc znacznie więcej niż na wszystkich wyższych uczelniach przedwojennej Polski. Wyrosło nam dorodne pokolenie młodzieży, a na prastarych, odzyskanych po wojnie ziemiach, wykształtowało się prężne, wrośnięte w te ziemie społeczeństwo polskie. Pamiętnikarz z tych ziem napisał o sobie, i nie tylko o sobie, jakże prosto i głęboko — — „Tu jest mój dom”.</u> + <u xml:id="u-14.8" who="#PoselGalajDyzma">W dzisiejszej Polsce jest pod dostatkiem pracy i chleba. Mamy też wystarczająco dużo siły, żeby naszemu społeczeństwu zabezpieczyć poczucie bezpieczeństwa i pokoju. To wszystko unaoczniła naszemu narodowi przedwyborcza dyskusja — na jubileusz 25-lecia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-14.9" who="#PoselGalajDyzma">Wysoki Sejmie! Jak wynika z exposé Prezesa Rady Ministrów, jesteśmy w okresie przygotowywania projektu planu na 1970 rok oraz założeń do planu na lata 1971—1975. W nowym etapie rozwoju gospodarki narodowej chcemy szczególną rangę nadać intensywnym czynnikom wzrostu gospodarczego. Wśród nich przywiązujemy szczególną wagę do pogłębienia procesów specjalizacyjnych, do szerszego wprowadzenia postępu technicznego i organizacyjnego, do szybszego wdrażania do produkcji osiągnięć nauki i techniki. Oparcie rozwoju gospodarki narodowej o intensywne czynniki wzrostu, które w ostatecznym rachunku powinny prowadzić do lepszego wykorzystania potencjału produkcyjnego, do pełniejszego wykorzystania możliwości bezinwestycyjnego rozwoju, obniżki jednostkowych kosztów produkcji i wydatnego wzrostu wydajności pracy, pozwoli nam na istotne poszerzenie niezbędnych warunków do pełniejszego wykorzystywania skutków uprzemysłowienia kraju w skali bardziej odczuwalnej przez całe społeczeństwo i poszczególne jego grupy oraz jednostki.</u> + <u xml:id="u-14.10" who="#PoselGalajDyzma">Ten nowy etap rozwoju stawia nowe wymagania w zakresie zmiany metod planowania i zarządzania, Im właśnie poświęcone było II Plenum KC PZPR, a kierunkowe założenia rozwoju gospodarczego na lata 1971—1975, uchwalone ostatnio przez Radę Ministrów, są wyrazem pożądanych i społecznie oraz ekonomicznie uzasadnionych zmian w strategii naszego rozwoju społeczno-gospodarczego. Na podkreślenie zasługuje zwłaszcza pełniejsze łączenie zasady centralnego planowania i zarządzania gospodarką narodową z rosnącą aktywnością bezpośrednich producentów na etapie kształtowania założeń planowych, a następnie ich realizacji. Znalazło to między innymi wyraz w zwiększeniu roli inicjatywy oddolnej w opracowywaniu planu oraz odpowiedzialności przedsiębiorstw, zjednoczeń, rad narodowych i ministerstw za właściwe zaplanowanie rozwoju, a następnie za realizację zadań zaplanowanych, o czym mówił w swoim wystąpieniu Prezes Rady Ministrów Józef Cyrankiewicz.</u> + <u xml:id="u-14.11" who="#PoselGalajDyzma">W strategii naszego dalszego rozwoju przyjmujemy słusznie zasadę bardziej selektywnego, skoncentrowanego rozwoju w skali krajowej, jak również w skali poszczególnych gałęzi, branż i wyrobów, opartą na rachunku ekonomicznym, zmierzającą do preferowania dziedzin najbardziej nowoczesnych przy założeniu szerokiego rozwoju międzynarodowego podziału pracy. Dlatego też należy uznać za niezbędne szybsze tempo rozwoju tych gałęzi przemysłu czy branż, które sa nośnikami postępu i decydują o nowoczesności struktury gospodarczej kraju.</u> + <u xml:id="u-14.12" who="#PoselGalajDyzma">Jeśli mówimy o intensywnych czynnikach wzrostu gospodarczego, jeśli przywiązujemy tak dużą rangę do spraw specjalizacji, postępu technicznego, to skala i efektywność naszych poczynań w tym zakresie pozostają w ścisłym i bezpośrednim związku z poszerzeniem międzynarodowego socjalistycznego podziału pracy, opartego na pogłębieniu sie integracji gospodarczej w ramach RWPG. Należy z zadowoleniem powitać postęp w tym zakresie, jaki nastąpił w ostatnim czasie oraz wkład Polski we wspólne dzieło gospodarki RWPG.</u> + <u xml:id="u-14.13" who="#PoselGalajDyzma">Wysoka Izbo! Prawidłowy i harmonijny rozwój gospodarki narodowej wiąże sie z wydatnym wzrostem produkcji rolnej w skali pozwalającej na coraz pełniejsze zaspokojenie potrzeb żywnościowych kraju. Temu celowi służy wspólna polityka rolna PZPR i ZSL, której istota polega na wiązaniu interesów gospodarstw chłopskich z socjalistycznym interesem gospodarki narodowej, na rozwijaniu produkcji i pogłębianiu socjalistycznego charakteru przeobrażeń społeczno-gospodarczych na wsi i w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-14.14" who="#PoselGalajDyzma">Głównym zadaniem, przed którym stoi nasze rolnictwo, jest osiągnięcie w 1975 r. poziomu produkcji zbóż, pasz i mięsa, pozwalającego na samowystarczalność w tym zakresie. Globalna produkcja rolna powinna wzrosnąć w 1975 r. o 11—14!%, a towarowa o 20—22%. Plony zbóż powinny w 1975 r, kształtować się na poziomie 23,5 q — 24,5 q z hektara i zapewnić skup w granicach do 7 mln ton. Pogłowie bydła będzie wzrastać średniorocznie o 2,5%, a trzody chlewnej o 2,8%.</u> + <u xml:id="u-14.15" who="#PoselGalajDyzma">Do realizacji programu produkcyjnego rolnictwo otrzyma zwiększone nakłady inwestycyjne, których udział w ogólnych nakładach inwestycyjnych wyniesie w 1975 r. 15% przy 13—14-procentowym udziale rolnictwa w tworzeniu dochodu narodowego. W zakresie inwestycji podstawowy udział będą posiadały takie kierunki, jak: PGR, melioracja, elektryfikacja, oświata rolnicza, jak również rozbudowa usługowego zaplecza dla rolnictwa i zaopatrzenie wsi i rolnictwa w wodę.</u> + <u xml:id="u-14.16" who="#PoselGalajDyzma">Nastąpi znaczny wzrost zaopatrzenia wsi i rolnictwa w przemysłowe środki produkcji. Zużycie nawozów mineralnych w 1975 r. na 1 ha użytków rolnych wyniesie średnio 190—200 kg NPK, to jest o 100 kg NPK więcej w porównaniu do roku ubiegłego. Zaopatrzenie w mieszanki paszowe wzrośnie o 1 min ton i koncentratów paszowych o 200 tys. ton. Wartość dostaw sprzętu do sprzedaży wolnorynkowej dla potrzeb indywidualnych gospodarstw chłopskich planuje się, że wzrośnie o 50%.</u> + <u xml:id="u-14.17" who="#PoselGalajDyzma">Zwiększą się również dostawy materiałów budowlanych dla wsi: cementu o 30%, materiałów ściennych o 49%, eternitu o 60%. Chociaż dysproporcje w tym zakresie zostaną wydatnie pomniejszone, należy się jednak liczyć w dalszym ciągu z brakami w tych dziedzinach, co będzie wymagać szczególnej troski w zakresie rozwoju lokalnej produkcji materiałów budowlanych, opartej na miejscowych surowcach.</u> + <u xml:id="u-14.18" who="#PoselGalajDyzma">Zadania stojące przed rolnictwem oraz środki postawione do dyspozycji wsi dla ich realizacji, wymagają dalszej regionalizacji polityki rolnej, to jest coraz lepszego dostosowywania zadań i środków do terenowych warunków poszczególnych rejonów oraz rozwoju aktywności społeczno-produkcyjnej i rozwoju instytucji samorządu rolniczego. Tym celom powinno coraz lepiej służyć doskonalone programowanie we wsi i gromadzie oraz pogłębiająca sie koordynacja instytucji i organizacji pracujących z rolnictwem i na jego rzecz.</u> + <u xml:id="u-14.19" who="#PoselGalajDyzma">Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, jako chłopska partia polityczna, widzi swoje zadanie w tworzeniu ogólnego programu rozwoju gospodarki i kultury narodowej, ale szczególne zainteresowania Stronnictwa koncentrują się na rozwoju rolnictwa i związanych z rolnictwem gałęzi gospodarki narodowej, a także na rozwijaniu procesów wychowywania społeczeństwa wiejskiego zgodnie z socjalistycznymi wzorami gospodarki i kultury.</u> + <u xml:id="u-14.20" who="#PoselGalajDyzma">W procesie wychowywania społeczeństwa zgodnie z humanistycznymi ideami socjalizmu, ZSL ma więc przede wszystkim na uwadze realizacje tego procesu wśród ludności wiejskiej, a zwłaszcza wśród mas chłopskich. W ramach ogólnonarodowego planu gospodarczego i ogólnonarodowego systemu kultury Stronnictwo wraz z Polską Zjednoczoną Partią Robotniczą precyzuje cele i zadania dla rolnictwa i społeczeństwa chłopskiego, opracowuje metody upowszechniania tych celów oraz sposoby budzenia i rozwijania aktywności społecznej wśród mas chłopskich. Działalność swą prowadzi Stronnictwo oczywiście nie w izolacji od procesów ogólnonarodowych — podkreślam to z całym naciskiem wbrew koncepcjom agrarystycznym — lecz przy założeniu, że sytuacja rolnictwa i warstwy chłopskiej zawsze jest uzależniona od ogólnej sytuacji w kraju, bo wieś jest przecież nieodłącznym składnikiem całego organizmu państwowego.</u> + <u xml:id="u-14.21" who="#PoselGalajDyzma">Wiejskie i rolnicze instytucje i organizacje społeczne są narzędziami kierownictwa politycznego i państwowego w dziele realizacji programów wszechstronnego rozwoju wsi. Poprzez te instytucje i organizacje — przez kółka rolnicze, spółdzielczość rolniczą, szkoły, świetlice, ośrodki zdrowia, przez telewizję, radio i prasę oraz przez inne formy aktywności społecznej ludności wiejskiej — dociera do szerokich mas chłopskich strumień rzeczy rozwijających bazę produkcji materialnej i podwyższających poziom warunków bytowych oraz zespół treści ideowo-wychowawczych, przeobrażających sposób życia i kulturę ludności wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-14.22" who="#PoselGalajDyzma">Sprawą naszego Stronnictwa — zwłaszcza komitetów gromadzkich i kół wiejskich, a także posłów ZSL-owców, jest udzielanie możliwie najpełniejszej pomocy tym instytucjom, ażeby ich działalność jak najefektywniej polepszała warunki pracy i życia ludności wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-14.23" who="#PoselGalajDyzma">Ale jeszcze ważniejszym zadaniem dla Stronnictwa, a także dla posłów — ludowców jest zjednywanie opinii i rozwijanie aktywności społecznej szerokich mas społeczeństwa dla ulepszenia pracy tych właśnie instytucji. Bierność społeczną może skutecznie atakować działanie rodzime środowisk wiejskich, działanie wiejskich autorytetów społecznych, konkretność osiągnięć przy budowie drogi, szkoły, domu kultury, boiska sportowego, konkretność osiągnięć kółka rolniczego, różnych form usług wobec ludności, nowa linia PKS, założenie światła elektrycznego, telefonu, pomoc gospodarstwu osłabionemu klęskami losowymi itp.</u> + <u xml:id="u-14.24" who="#PoselGalajDyzma">Zadaniem Stronnictwa jest więc pomoc w prawidłowym funkcjonowaniu instytucji. W opinii ludności wiejskiej są one przedstawicielstwem państwa i programu ogólnospołecznego. Z drugiej zaś strony — aktywizowanie szerokich mas chłopskich prowadzi w kierunku wiązania się tych mas, identyfikowania się z działalnością tych instytucji i organizacji, a zwłaszcza z działalnością rad narodowych. W ten sposób zabezpieczać będziemy nie tylko forum do ciągłej dyskusji, stale ulepszającej program działania między kierownictwem partyjnym i państwowym różnego szczebla a szerokimi masami społeczeństwa wiejskiego, będziemy zabezpieczać nie tylko włączenie szerokich mas ludności wiejskiej do dzieła budowy socjalistycznej ojczyzny, ale również instytucje te, znajdując się w centrum zainteresowań opinii publicznej własnego, aktywnego społecznie środowiska, nie ulegną procesom biurokratyzacji, nie wyobcują się i nie zatracą pozytywnych funkcji transmisji partii politycznych i państwa do szerokich rzesz społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-14.25" who="#PoselGalajDyzma">Wysoki Sejmie! W polityce ekonomicznej państwa trzeba będzie dalej poszerzać i doskonalić warunki i bodźce ekonomiczne, zmierzające do pełniejszego wykorzystywania rezerw produkcyjnych i realizacji zadań produkcyjnych, zwłaszcza w zakresie zbóż, pasz i mięsa.</u> + <u xml:id="u-14.26" who="#PoselGalajDyzma">Musimy podnosić efektywność oświaty rolniczej, doradztwa fachowego, uzupełniać je coraz powszechniej o elementy doradztwa ekonomicznego. W oparciu o ustawy sejmowe w sprawie ziemi, ze stycznia 1968 r., powinniśmy doprowadzić do 1975 r. do likwidacji uciążliwej szachownicy, lepszego zagospodarowania ziemi obecnie źle wykorzystanej oraz poszerzać bodźce na rzecz poprawy struktury obszarowej gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-14.27" who="#PoselGalajDyzma">Znajdujemy się obecnie już na tym etapie rozwoju, kiedy o produkcji żywności nie decyduje wyłącznie samo rolnictwo, ale w coraz większym stopniu przemysł środków produkcji, obrót towarowy, usługi i przemysł spożywczy. Tworzy się swoisty dział gospodarki wyżywieniowej, a efektywność poczynań w jednym z elementów tego działu jest coraz bardziej sprzężona z działaniami w innych dziedzinach. Stąd niezbędne jest zwiększenie szczególnej uwagi zarówno na etapie kształtowania programu rozwoju, jak i jego realizacji, na optymalne powiązania między rolnictwem, przemysłem środków produkcji, obrotem, usługami, przemysłem spożywczym, na wzajemne zharmonizowanie programów rozwoju i działalności stosownie do potrzeb. Wiemy z dotychczasowych doświadczeń, że dysproporcje występujące na przykład między przemysłem spożywczym a rolnictwem, mechanizacją a rozwojem innych elementów postępu technicznego, wywołały i wywołują znaczne perturbacje i obniżały efektywność naszych wysiłków tam, gdzie można było mówić już o rozwiązaniach w miarę optymalnych. W przyszłości zatem trzeba będzie zwrócić większą uwagę na bardziej skuteczne przezwyciężanie dysproporcji w dziale gospodarki wyżywieniowej, co w konsekwencji powinno doprowadzić do większej integracji jego poszczególnych części składowych.</u> + <u xml:id="u-14.28" who="#PoselGalajDyzma">Wysoki Sejmie! Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w pełni akceptuje ocenę sytuacji międzynarodowej i kierunki naszej polityki zagranicznej, przedstawione w exposé obywatela Premiera. Polityka ta, której głównym celem jest zapewnienie naszemu krajowi bezpieczeństwa i nienaruszalności granic, polityka umacniania pokoju i zasad pokojowego współistnienia i współpracy między narodami — realizowana konsekwentnie przez całe 25-lecie Polski Ludowej — przyczynia się w poważnym stopniu do zwiększenia autorytetu naszego państwa na arenie międzynarodowej.</u> + <u xml:id="u-14.29" who="#PoselGalajDyzma">Polityka zachowania pokoju i wytrwałej walki o pokój odpowiada najżywotniejszym interesom wszystkich narodów, a szczególnie naszemu narodowi, który swój byt i swoją przyszłość opiera na własnej pokojowej pracy, na możliwości pokojowego, socjalistycznego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-14.30" who="#PoselGalajDyzma">Sprawa bezpieczeństwa wiąże się ze stabilizacją stosunków międzynarodowych, z rozwojem współpracy i przyjaźni między narodami. W tym też kontekście musimy rozpatrywać zjawisko polityczne w Europie, określane w cudzysłowie — „nową polityką wschodnią” Niemieckiej Republiki Federalnej.</u> + <u xml:id="u-14.31" who="#PoselGalajDyzma">Forma jest może nowa, ale nowych faktów w tej polityce nie ma. Nie ma ze strony NRF gotowości uznania status quo w Europie, ani granicy na Odrze i Nysie, ani Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Nie ma wreszcie wyrzeczenia się dostępu do broni nuklearnej. To są fakty, niestety, stare i od lat niezmienne.</u> + <u xml:id="u-14.32" who="#PoselGalajDyzma">Ale są i nowe fakty, jak gdyby obok — „nowej polityki wschodniej”. Jest faktem groźnym szybki wzrost neohitlerowskiej NPD; są ustawy wyjątkowe w NRF; jest wreszcie wyraźna niechęć wobec układu o nierozpowszechnianiu broni nuklearnej.</u> + <u xml:id="u-14.33" who="#PoselGalajDyzma">Niesprzyjająca umacnianiu pokoju w święcie polityka NRF jest mocno sprzężona z polityką zagraniczną Stanów Zjednoczonych, które, niestety, wzięły na siebie niepiękną rolę — „żandarma” współczesnego świata.</u> + <u xml:id="u-14.34" who="#PoselGalajDyzma">Wysoka Izbo! Naród polski, wieś polska — wita z uznaniem wszelkie oznaki odprężenia w świecie i współpracy między państwami. Wieś polska wita z uznaniem i całkowitą aprobatą Apel Budapeszteński, apel państw Układu Warszawskiego w Budapeszcie do wszystkich państw naszego kontynentu o zwołanie ogólnoeuropejskiej konferencji w sprawie bezpieczeństwa i współpracy.</u> + <u xml:id="u-14.35" who="#PoselGalajDyzma">Wieś polska z całego serca popiera odezwę narady moskiewskiej przedstawicieli partii komunistycznych i robotniczych świata w sprawie pokoju na świecie i popiera także pozostałe dokumenty tej doniosłej dla ludzkości narady.</u> + <u xml:id="u-14.36" who="#PoselGalajDyzma">W zakresie polityki zagranicznej Zjednoczone Stronnictwo Ludowe będzie nadal udzielało pełnego poparcia wysiłkom Rządu, zmierzającym do umocnienia bezpieczeństwa naszego kraju, nienaruszalności naszych granic.</u> + <u xml:id="u-14.37" who="#PoselGalajDyzma">Nasza deklaracja ideowo-programowa stwierdza w tym zakresie;</u> + <u xml:id="u-14.38" who="#PoselGalajDyzma">„Dla umacniania niepodległości i suwerenności Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, dla zagwarantowania nienaruszalności naszej granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej wobec zakusów niemieckiego militaryzmu, stanowiącego niebezpieczeństwo dla pokoju w Europie i na całym świecie, dla budowy ustroju sprawiedliwości społecznej w naszym kraju podstawowe znaczenie ma przynależność Polski do wielkiej rodziny wolnych narodów socjalistycznych, a zwłaszcza nasz sojusz i przyjaźń z czołową siłą socjalizmu, potężnym Związkiem Radzieckim.</u> + <u xml:id="u-14.39" who="#PoselGalajDyzma">Ze Związkiem Radzieckim, ze wszystkimi krajami socjalizmu i z siłami postępu na całym świecie zespoleni jesteśmy wspólną walką o realizację szczytnych ideałów wolności i sprawiedliwości społecznej przeciw imperialistycznej reakcji”.</u> + <u xml:id="u-14.40" who="#PoselGalajDyzma">W imieniu Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego deklaruję pełne poparcie naszej reprezentacji parlamentarnej dla przedstawionego Wysokiej Izbie przez obywatela Prezesa Rady Ministrów programu działania. Jest on zapowiedzią konsekwentnej realizacji zadań nakreślonych przez V Zjazd partii, V Kongres ZSL i IX Kongres Stronnictwa Demokratycznego, zadań nakreślonych w programie Frontu Jedności Narodu z dnia 9 kwietnia 1969 r., którego słuszność potwierdziły wybory w dniu 1 czerwca br.</u> + <u xml:id="u-14.41" who="#PoselGalajDyzma">Klub nasz będzie także głosował za przedstawionym składem osobowym Rządu.</u> + <u xml:id="u-14.42" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#WicemarszalekJanKarolWende">Udzielam głosu posłowi Andrzejowi Beneszowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#PoselBeneszAndrzej">Wysoka Izbo! Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego z uwagą zapoznał się z oświadczeniem Prezesa Rady Ministrów, określającym podstawowe kierunki polityki naszego państwa, kierunki oparte o aprobowany przez społeczeństwo program wyborczy Frontu Jedności Narodu.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#PoselBeneszAndrzej">Wszyscy jesteśmy pod wrażeniem wielkiego sukcesu politycznego, jakim był wynik wyborów do Sejmu i rad narodowych. I dlatego wystąpienie to chciałbym zacząć od kilku refleksji dotyczących doświadczeń wynikających z tych wyborów, a zarazem ściśle wiążących się z naszymi zadaniami na przyszłość.</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#PoselBeneszAndrzej">Kampania wyborcza, w której oddało swe głosy ponad 20,5 min obywateli naszego kraju, stała się szerokim, żywym dialogiem na temat czekających nas zadań i nakreślonych zamierzeń. Splatały się w niej sprawy wielkie i drobne, plany gospodarcze ogólnopolskie z perspektywami lokalnej gospodarki poszczególnych miast, miasteczek i wsi, zagadnienia naszego bezpieczeństwa oraz polityki międzynarodowej z troską o wychowanie młodego pokolenia, problemy kultury widziane w skali całego kraju z potrzebami mieszkańców dzielnic i osiedli, ze sprawami każdego obywatela i jego środowiska.</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#PoselBeneszAndrzej">Dowiodła ta wielka wymiana myśli, że nie ma dziś w naszym kraju w podstawowej masie społeczeństwa różnic poglądów na kierunki rozwoju Polski, że w naszych dotychczasowych osiągnięciach politycznych, społecznych, gospodarczych i kulturalnych potrafiliśmy stopić w jedno najpiękniejsze tradycje i historyczne dążenia postępowej myśli narodu z przemianami socjalistycznymi dokonanymi w naszej ojczyźnie. Program poddany w toku tej kampanii wyborczej szerokiej dyskusji otwiera dalsze perspektywy rozwoju kraju zgodne z aktualnym stanem i osiągniętymi już możliwościami naszej gospodarki narodowej. Nie jest on, jak wszyscy doskonale wiemy, katalogiem obietnic. Przeciwnie — stanowi gospodarski rachunek jednolitego działania organów państwowych i obywateli.</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#PoselBeneszAndrzej">Doceniając znaczenie kampanii wyborczej, jesteśmy w pełni świadomi, że sukces wyborczy Frontu Jedności Narodu to w pierwszym rzędzie rezultat ćwierćwiekowych doświadczeń kraju. Ten właśnie dorobek ćwierćwiecza w całej pełni potwierdził słuszność drogi, na jaką wkroczył nasz kraj pod przewodem klasy robotniczej i jej partii.</u> + <u xml:id="u-16.5" who="#PoselBeneszAndrzej">Wynik wyborów dobitnie świadczy o randze, jaką w życiu naszego społeczeństwa ma jedność narodu, zespolenie wszystkich najwyższej wartości sił wokół politycznego sojuszu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, kierowniczej siły budownictwa socjalistycznego w Polsce, ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym i Stronnictwem Demokratycznym. Sojusz naszych trzech partii, wokół którego skupiają się zawodowe i społeczne organizacje mas pracujących, wokół którego skupiają się liczne rzesze bezpartyjnych, dla których najwyższym prawem jest dobro ojczyzny, zdał w pełni swój historyczny egzamin i dobrze służy sprawie budowy socjalizmu w naszym kraju. Umożliwił on współdziałanie marksistów z niemarksistami, stworzył płaszczyznę dla wspólnej pracy komunistów, ludowców i demokratów, zapewnił we Froncie Jedności Narodu miejsce dla ludzi wszystkich klas i warstw, dla ludzi o różnych światopoglądach, dla wierzących i niewierzących. Wybory potwierdziły polityczną rolę trójpartyjnego sojuszu i zarazem przyczyniły się do umocnienia więzów współpracy łączących na co dzień nasze partie.</u> + <u xml:id="u-16.6" who="#PoselBeneszAndrzej">Bilans 25-lecia wskazuje, że proces naszego awansu ekonomicznego jest w dalszym ciągu procesem otwartym. Mamy za sobą okres powojennej odbudowy, a dalej — okres forsownej industrializacji i przekształcania gospodarczej oraz społecznej struktury naszego kraju. Przed nami rozpościera się okres, w którym opierając się na dotychczasowym już wypracowanym dorobku, powinniśmy zintensyfikować naszą gospodarkę, skierować ją na tory wysokiej nowoczesności, podnieść jej efektywność. Ten właśnie kierunek wskazują uchwały V Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, wytyczające założenia przyszłego planu 5-letniego. Za takim kierunkiem opowiedziały się i Stronnictwo Demokratyczne i Zjednoczone Stronnictwo Ludowe na swych kongresach odbytych w tym roku.</u> + <u xml:id="u-16.7" who="#PoselBeneszAndrzej">Tak jak otwarty jest proces naszego dalszego awansu ekonomicznego, tak samo otwarty jest proces socjalistycznych przeobrażeń społecznych. W ciągu całego ćwierćwiecza ekonomicznemu awansowi kraju towarzyszyły głębokie przemiany w strukturze społecznej narodu. Sprawiły one, że klasa robotnicza wyrosła na podstawową klasę społeczną, że zlikwidowane zostało przeludnienie naszej wsi, że wreszcie ponad czterokrotnie wzrosła liczba pracowników umysłowych, a oblicze inteligencji uległo zasadniczemu przeobrażeniu w duchu ścisłego związania z codzienną pracą i potrzebami mas ludowych. Im bowiem bardziej wzrasta rola nauki, techniki i organizacji w nowoczesnym społeczeństwie, tym większego znaczenia nabiera przygotowanie wysoko kwalifikowanych kadr ludzkich. Stronnictwo Demokratyczne w zakresie swojej działalności szeroko uwzględnia ten fakt w odniesieniu do bazy swego oddziaływania.</u> + <u xml:id="u-16.8" who="#PoselBeneszAndrzej">Nierozerwalny związek, łączący zadania gospodarcze z zadaniami w zakresie pogłębiania demokracji socjalistycznej, powinien się ujawniać przede wszystkim w pracy organów przedstawicielskich. Przed nowo wybranymi radami narodowymi rysuje się wyraźna perspektywa bliższego i ściślejszego niż dotąd kojarzenia terenowej problematyki gospodarczej z jednej strony z potrzebami, z drugiej zaś strony z inicjatywą ludności. Zadatkiem była tu przedwyborcza dyskusja, która dostarczyła wielu cennych uwag i wniosków. Chodzi o to, aby rzetelny wysiłek włożony w zapoznanie mieszkańców gromad, osiedli i miast z aktualnymi i perspektywicznymi możliwościami rozwojowymi ich terenu oraz ocena tych możliwości przez wyborców, ocena nader często wzbogacona trafnymi i wartościowymi propozycjami, stały się udziałem nie tylko kampanii wyborczej, ale aby przekształciły się w stałą praktykę rad. Wielkie pole do działania widzimy tu dla terenowych komitetów Frontu Jedności Narodu, które powinny stać się organizatorem takiego dialogu.</u> + <u xml:id="u-16.9" who="#PoselBeneszAndrzej">Więź problematyki gospodarczej z problematyką demokracji socjalistycznej powinna się także zacieśniać w pracach Sejmu V kadencji. O kierunkach tych prac mówił obywatel Marszałek. W imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego pragnę podkreślić wagę prac nad ostatecznym kształtem przyszłego planu 5-letniego. Założenia selektywnego rozwoju naszej gospodarki oraz integrowania jej z gospodarką innych krajów socjalistycznych w ramach Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej — do czego tak wielką przywiązujemy wagę — podnoszą rangę decyzji planistycznych, a tym samym zwiększają odpowiedzialność naszego Sejmu, który zarówno w pracach wstępnych, jak i w dyskusjach nad projektem planu ze szczególną wnikliwością rozważać powinien różne warianty rozwojowe. Podejmowane bowiem tu decyzje wywierać będą dalekosiężne skutki, znacznie wykraczające poza lata objęte planem.</u> + <u xml:id="u-16.10" who="#PoselBeneszAndrzej">Prace sejmowe nad przyszłym planem 5-letnim powinny być w pełni zharmonizowane z działalnością ustawodawczą, zwłaszcza w zakresie gospodarczym i socjalnym. Są to dziedziny prawa wywierające istotny wpływ na życie ekonomiczne kraju, a panująca w nich sytuacja, którą cechuje nadmiar norm szczegółowych i niedostateczne na ogół przystosowanie do współczesnych potrzeb naszego życia gospodarczego, powinna skłaniać nas do szczególnie przemyślanej i konsekwentnej działalności kodyfikacyjnej.</u> + <u xml:id="u-16.11" who="#PoselBeneszAndrzej">Wysoki Sejmie! Stronnictwo Demokratyczne, którego Klub Poselski mam zaszczyt reprezentować, jest zgodne z Polską Zjednoczoną Partią Robotniczą i Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym w poglądzie, iż dalszy rozwój i dalszy awans naszego kraju wymagają przekształcenia dotychczasowego, a w pierwszym rzędzie ilościowego dorobku — w dorobek jakościowy, wymagają przejścia do nowego etapu gospodarowania, na którym coraz większą rolę odgrywać będą postęp techniczny i techniczno-ekonomiczny, spożytkowanie osiągnięć nauki, organizacja oraz doskonalenie metod planowania i zarządzania. Z satysfakcją witamy więc program rządowy, przedstawiony w wystąpieniu Prezesa Rady Ministrów, program zawierający zapowiedź licznych posunięć, gwarantujących zwłaszcza wydatne udoskonalenie naszego systemu planowania i zarządzania oraz znaczniej niż dotąd pełniejsze wykorzystanie tych zasobów i rezerw postępu jakościowego, jakimi przecież dysponuje nasza gospodarka, krótko mówiąc, elementów zapewniających dalszy, prawidłowy rozwój gospodarczy z szerokim uwzględnieniem problemu równowagi rynku.</u> + <u xml:id="u-16.12" who="#PoselBeneszAndrzej">Stronnictwo Demokratyczne jako partia działająca w określonych środowiskach inteligencji i rzemiosła, a wiec w środowiskach, których praca koncentruje się w sferze usług — w szerokim pojęciu tego słowa — rozwinęło na swym IX Kongresie program działania zakładający szerszą niż dotąd, a przede wszystkim bardziej kompleksową aktywizację sfery usług, której znaczenie dla harmonijnego rozwoju kraju rośnie wraz z rozwojem całej gospodarki. Szeroko pojęta sfera usług, obejmująca zarówno usługi niematerialne, związane z pracą licznych zawodów inteligenckich, jak i usługi materialne, koncentrujące się głównie w drobnej wytwórczości, a w tym i w indywidualnym rzemiośle, warunkuje bowiem wzrost zdolności produkcyjnych kraju i wpływa na zaspokojenie coraz większych, coraz bardziej wszechstronnych i różnicujących się potrzeb naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-16.13" who="#PoselBeneszAndrzej">Stronnictwo Demokratyczne z uznaniem przyjmuje program rządowy, w którym uwypuklone zostały rola i zadania poszczególnych dziedzin usług niematerialnych, jak oświata, nauka, służba zdrowia, administracja publiczna oraz wymiar sprawiedliwości. Stronnictwo nasze współdziałać będzie w dalszym rozwoju i doskonaleniu pracy tych dziedzin poprzez podnoszenie świadomości politycznej zatrudnionych w nich pracowników, wpływanie na wzrost ich kwalifikacji fachowych i zwiększanie efektywności ich pracy.</u> + <u xml:id="u-16.14" who="#PoselBeneszAndrzej">W dziedzinie usług materialnych zwracamy uwagę na pilne potrzeby w zakresie wzrostu liczby i wyposażenia placówek usługowych uspołecznionej i nieuspołecznionej drobnej wytwórczości, na podniesienie poziomu samych usług. Duże znaczenie ma tu zwłaszcza modernizacja techniczna, która powinna wpłynąć na potanienie i na wzrost podaży usług typu rzemieślniczego. Wydatny rozwój usług materialnych dyktowany jest zarówno potrzebami społecznymi, jak i czysto ekonomicznymi. Niedostatek usług coraz częściej bywa hamulcem postępu techniczno-ekonomicznego w produkcji materialnej, utrudnia wprowadzanie nowoczesnych rozwiązań, zamraża poważne środki w uszkodzonych, a nie mogących się doczekać szybkiej i fachowej naprawy urządzeniach. Tak jest zwłaszcza na wsi w związku z szybko postępującą modernizacją rolnictwa, elektryfikacją i mechanizacją gospodarstw. Brak dostatecznie rozwiniętej sieci usług w wielu przypadkach utrudnia rozwój produkcji rolnej. Widzimy możliwość wyjścia naprzeciw temu problemowi między innymi przy pomocy odpowiednio ukierunkowanej aktywizacji małych miast. Dążymy do tego, aby w małych miastach, silnie związanych z regionami wiejskimi, rozwijać zaplecze usługowe dla wsi i rolnictwa zarówno w zakresie usług materialnych, jak i niematerialnych — kultury, oświaty, służby zdrowia. Wiąże się to z koniecznością znacznego pogłębienia dotychczasowego programu aktywizacji małych miast, a przede wszystkim silniejszego niż dotąd oparcia tego programu na powiązaniu funkcji małych miast z perspektywicznie widzianymi zadaniami rozwoju całej naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-16.15" who="#PoselBeneszAndrzej">W zwiększeniu podaży usług materialnych większą niż dotąd rolę powinno odgrywać rzemiosło indywidualne. Warunkiem tego jest silniejsze niż dotychczas nastawienie rzemiosła na działalność usługową, przy uwzględnieniu uzupełniające! roli rzemiosła w produkcji artykułów zaspokajających bezpośrednio potrzeby ludności. Wymaga to świadomej polityki popierania rzemiosła usługowego i dalszego stwarzania mu odpowiednich warunków pracy. Stronnictwo nasze brać będzie aktywny udział w kształtowaniu polityki państwa popierającej rozwój rzemiosła usługowego, polityki odpowiadającej interesowi społecznemu i założeniom sojuszu klasy robotniczej, chłopów i inteligencji z rzemieślnikami — ludźmi pracy.</u> + <u xml:id="u-16.16" who="#PoselBeneszAndrzej">Wymienione przed chwilą kierunki naszej działalności, wynikające z uchwał IX Kongresu naszego Stronnictwa, podporządkowane są w całej rozciągłości nadrzędnym zadaniom związanym z intensyfikacją i modernizacją naszej gospodarki. Powinniśmy mieć pełną świadomość, że są to w znacznej mierze zadania z natury swojej nowe, związane z problematyką nie zawsze dostatecznie przyswojoną przez aktyw polityczno-ekonomiczny. Dlatego też podjęliśmy w Stronnictwie Demokratycznym długofalową pracę na rzecz dokładnego zapoznania naszego aktywu ze zmianami w dziedzinie planowania i zarządzania, w dziedzinie organizowania i finansowania procesów inwestycyjnych, a mówiąc najogólniej — w dziedzinie naszej strategii selektywnego rozwoju gospodarczego i zwiększania efektywności przemysłu i rolnictwa. Jesteśmy świadomi, że tego rodzaju praca odbywa się we wszystkich związanych z gospodarką ogniwach politycznych i państwowych i w niej widzimy jeden z ważnych instrumentów zabezpieczających prawidłowe wcielenie w życie zapowiedzianych dziś posunięć ekonomicznych.</u> + <u xml:id="u-16.17" who="#PoselBeneszAndrzej">Wysoka Izbo! Dorobek, którym się słusznie szczycimy i nasze zamierzenia na przyszłość, którym poświęcamy tak wiele uwagi na dzisiejszym posiedzeniu, mają istotne znaczenie międzynarodowe, co tak zasadniczo podkreślił w swym oświadczeniu Prezes Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-16.18" who="#PoselBeneszAndrzej">Polska jest mocnym ogniwem stojącego na straży pokoju systemu socjalistycznego. Nasz sojusz i przyjaźń ze Związkiem Radzieckim, nasz sojusz i przyjaźń z innymi państwami socjalistycznymi stanowią podstawę polityki zagranicznej Polski. Jesteśmy silni siłą tego sojuszu i z kolei czynimy i czynić powinniśmy wszystko, by naszą wspólną siłę nieustannie pomnażać. Ona to bowiem stanowi najlepszą gwarancję powściągania wojowniczych zapędów imperializmu, który usiłuje za wszelką cenę odzyskać bezpowrotnie utraconą historyczną inicjatywę. Tą ceną jest wojna w Wietnamie, tą ceną jest zagrażający nieustannie pokojowi konflikt bliskowschodni, tą ceną jest sztuczne podtrzymywanie napięcia europejskiego w wyniku niebezpiecznej stawki na siły odwetu w Niemieckiej Republice Federalnej.</u> + <u xml:id="u-16.19" who="#PoselBeneszAndrzej">I nie obawa przed bezpośrednim zagrożeniem, a wola powściągnięcia tych, którzy prą do wojny, wola zachowania pokoju i uchronienia narodów przed nowym kataklizmem — przemawiają przez nas, gdy piętnujemy zachodnioniemiecki rewizjonizm, gdy piętnujemy jego protektorów i ich poczynania na innych kontynentach. Z tej woli wynika dążenie Polski do ostatecznej stabilizacji stosunków europejskich i granic powstałych w wyniku II wojny światowej.</u> + <u xml:id="u-16.20" who="#PoselBeneszAndrzej">Dlatego Stronnictwo Demokratyczne przywiązuje wielkie znaczenie do wysuniętej przez I Sekretarza KC PZPR Władysława Gomułkę propozycji zawarcia z Niemiecką Republiką Federalną układu międzypaństwowego, podobnego do układu, jaki w 1950 r. został zawarty pomiędzy Polską Rzecząpospolitą Ludową a Niemiecką Republiką Demokratyczną w sprawie granicy na Odrze i Nysie.</u> + <u xml:id="u-16.21" who="#PoselBeneszAndrzej">Polska pragnie trwałego pokoju wokół swych granic i w całym świecie. Taki jest w swych intencjach apel budapeszteński i taki jest konsekwentny kierunek naszej polityki zagranicznej, której główne założenia przedstawił w swym oświadczeniu Prezes Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-16.22" who="#PoselBeneszAndrzej">Obradujemy dzisiaj, Wysoka Izbo, w klimacie sukcesu sprawy jedności światowego ruchu komunistycznego i robotniczego, jakim były przebieg i decyzje narady moskiewskiej. Wyniki tej narady witamy również jako ważny czynnik umocnienia sprawy pokoju.</u> + <u xml:id="u-16.23" who="#PoselBeneszAndrzej">Wraz z całym polskim społeczeństwem Stronnictwo Demokratyczne popiera w pełni tę politykę — politykę bezpieczeństwa i siły Polski, politykę jedności państw socjalistycznych, politykę trwałego pokoju w Europie i na świecie.</u> + <u xml:id="u-16.24" who="#PoselBeneszAndrzej">Wysoka Izbo! W drugie ćwierćwiecze Polski Ludowej wkraczać będziemy świadomi nie tylko rozmiarów swego dorobku i wielkości przebytej przez nasz naród drogi rozwoju, ale uzbrojeni w konkretny, bogatszy o wszystkie nasze doświadczenia, poparty przez społeczeństwo program działania, program służący rozkwitowi naszej ojczyzny i zwycięstwu wielkiej sprawy socjalizmu, demokracji i pokoju.</u> + <u xml:id="u-16.25" who="#PoselBeneszAndrzej">W tym przekonaniu deklaruję w imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego pełne poparcie dla programu przedstawionego Sejmowi przez Prezesa Rady Ministrów i nasza aprobatę dla przedstawionego Wysokiej Izbie składu Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-16.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#WicemarszalekJanKarolWende">Głos ma poseł Stanisław Stomma.</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#PoselStommaStanislaw">Wysoki Sejmie! Z wielką uwagą słuchaliśmy dzisiejszego exposé pana Premiera Cyrankiewicza. Sytuacja posłów, zabierających głos w dyskusji po exposé Premiera — przyznam się — jest nieco trudna. Nie łatwo jest wszak bezzwłocznie ustosunkować się do problemów poruszonych w mowie Premiera, Zwłaszcza zaś, gdy chodzi o złożone zagadnienia ekonomiczne, o problemy ciężkiego kalibru, które pan Premier poruszył w pierwszej części exposé. Bo przyznajmy się, że poseł, który ma przemawiać w tak ważnym dniu, kiedy toczy się dyskusja nad programem Rządu — zawczasu się do tego przygotowuje, potem Premier wygłasza przemówienie, w którym stawia szereg nowych, ciekawych zagadnień, na które nie byliśmy przygotowani. Ustosunkowanie się do nich tak szybko nie jest łatwe i stąd powstaje wrażenie, jakbyśmy się nieco rozmijali z exposé.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#PoselStommaStanislaw">To ma i swoje dobre strony, bo przecież toczy się dyskusja ogólna nad polityką Rządu. Jak pan Premier sam zaznaczył — porusza tylko niektóre zagadnienia. A wobec tego posłowie, którzy przygotowują swoje przemówienia, poruszają w nich inne problemy, które ich zdaniem, zasługują na poruszenie i które chcieliby wnieść słusznie pod obrady Izby. W ten sposób problematyka dyskusji rozszerza się.</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#PoselStommaStanislaw">Przemawiam tutaj w imieniu posłów, którzy zwrócili się obecnie do Prezydium Sejmu z wnioskiem o zalegalizowanie na nowo w tej kadencji — Koła Poselskiego — „Znak”. Jeśli, jak mam nadzieję, zatwierdzenie nastąpi — będziemy już w czwartej kadencji Sejmu uczestniczyli jako posłowie Koła — „Znak”.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#PoselStommaStanislaw">Jesteśmy związani z rozmaitymi środowiskami katolickimi. Obowiązują u nas zasady wewnętrznego demokratyzmu. Każdy z posłów ma swobodę wyrażania swego stanowiska, natomiast wiąże nas wspólna idea i cel, którego wyrazem jest także i obecne przemówienie.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#PoselStommaStanislaw">Obecna dyskusja ma charakter wyjątkowy. Początek nowej kadencji Sejmu zbiega się z rocznicą 25-lecia nowego państwa polskiego — Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Gdy się to sobie uświadomi, trudno przemawiając oderwać się od tej myśli, skłania to do perspektywicznego spojrzenia wstecz i w przyszłość. W ciągu ostatnich 25 lat dokonały się w Polsce ogromne zmiany. Z pewnością okres ten nazwie historia jednym z najbardziej przełomowych w naszych dziejach.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#PoselStommaStanislaw">Na pierwsze lata Polski Ludowej patrzymy już teraz z pewnego dystansu, co pozwala na duży stopień obiektywizmu. I dobrze jest, że ukazuje się coraz więcej publikacji, które ilustrują bieg wydarzeń z tamtych czasów bez retuszu, nie ukrywając tragicznego patosu owych dni.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#PoselStommaStanislaw">Rozumiemy, że operacja historyczna była konieczna, ale rozumiemy też, że na tle całokształtu ówczesnej sytuacji nie mogła przebiegać łatwo i bezkonfliktowo. Robiąc autentyczny rachunek z historią trzeba przyznać, że opory, które wtedy występowały przeciwko nowemu porządkowi, wypływały nie tylko z uprzedzeń klasowych czy obskurantyzmu — przyczyny były o wiele bardziej złożone i tkwiły głęboko. Wielu Polaków Zidentyfikowało pojęcie państwa polskiego z obrazem tej państwowości, jaka uległa zniszczeniu we wrześniu 1939 r. i wielu nie umiało sobie wyobrazić, że z dziejącego się kataklizmu wyłoni się inne, nowe państwo polskie, oparte na zgoła innych zasadach. Zmiany następowały na fali wielkich wydarzeń międzynarodowych i fala ta biegła ponad głowami społeczeństwa polskiego. Ludzie nie byli w stanie ogarnąć całego ogromu konsekwencji wydarzeń dziejowych. Dlatego dochodziło do wewnętrznego rozdarcia w narodzie i miał miejsce nawet fakt walk bratobójczych.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#PoselStommaStanislaw">Historia nasza nie była usłana różami i naród nasz należy chyba do wyjątkowych w święcie, który tak ciężką daninę za los swój płacić musi. Tak wiele już razy ciężkimi ofiarami opłacał on każde nowe stadium niepodległości. Mamy dziś to przeświadczenie, że cena w latach 1944—1945 zapłacona jest w tym wypadku ceną ostatnią.</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#PoselStommaStanislaw">Teraz, patrząc z perspektywy, mamy też pewność, że ze względu na nową sytuację historyczną, wielki przełom polityczny i społeczny zrealizowany po II wojnie światowej, był konieczną operacją historyczną. Dawne państwo, takie jakie istniało do 1939 r., nie odpowiadało już warunkom historycznym i nie mogło być restytuowane. Polska musiała się dostosować do nowej sytuacji. Nastąpiło to na drodze rewolucyjnego zabiegu dokonanego przez nową siłę kierowniczą, jaką na tym etapie historii stała się partia polskich komunistów.</u> + <u xml:id="u-18.9" who="#PoselStommaStanislaw">Sięgając teraz myślą wstecz i patrząc naprzód, chcemy uchwycić najistotniejsze problemy naszego obecnego etapu historii — problemy, które wynikają z przeszłości i sięgają w przyszłość. Powstało nowe państwo, tworzy się nowe społeczeństwo polskie. Choć w krótkich refleksjach uświadomić chcę sens tych ogromnych faktów.</u> + <u xml:id="u-18.10" who="#PoselStommaStanislaw">Proces powstawania nowego społeczeństwa nie jest zamknięty. Jesteśmy w pełnym toku dynamicznych przeobrażeń. Tworzy się u nas społeczeństwo bezklasowe. Nowe warunki ekonomiczne działają na rzecz powstawania bezklasowego społeczeństwa. Znikły dawne kontrasty społeczne, nie ma klas uprzywilejowanych, jak też nie ma ludzi wyrzuconych za burtę mechanizmu społeczno-gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-18.11" who="#PoselStommaStanislaw">Tworzy się nowy typ obywatela — pracownika. O skromnym na razie poziomie życia, ale zapewnionej stabilizacji życiowej. Typ wart uważnej, socjologicznej obserwacji.</u> + <u xml:id="u-18.12" who="#PoselStommaStanislaw">Nowy obywatel, w nowych warunkach; musi to z konieczności stwarzać nowe problemy udziału tego obywatela w życiu społecznym i państwowym w zakresie zbiorowego współżycia.</u> + <u xml:id="u-18.13" who="#PoselStommaStanislaw">Rysuje się już problem nowych form uczestnictwa w życiu społecznym na nowych podstawach.</u> + <u xml:id="u-18.14" who="#PoselStommaStanislaw">Jak ma się ono kształtować i jak istniejące ramy prawne mają być wypełnione merytorycznie? W związku z tym mówi się wiele o sprawie demokracji socjalistycznej. Oto kluczowy problem obecnej rzeczywistości, do której tu zawsze wracamy. Oczywiście, nie mogę dziś tego problemu rozwijać, ale przypominam go jako jeden z najistotniejszych. Oczywiście, zagadnieniem centralnym jest tu właśnie pytanie dotyczące uczestnictwa. Wypływa tu ważne zagadnienie: jedności i wielości w życiu społecznym.</u> + <u xml:id="u-18.15" who="#PoselStommaStanislaw">Postulat jedności narodu rozumiemy jako nakaz zgodnego, harmonijnego współdziałania na rzecz najważniejszych, nadrzędnych celów państwowych i społecznych. Chodzi o mobilizację sił narodu dla osiągania tych najważniejszych, określonych celów ogólnych. Natomiast postulat jedności narodu nie implikuje w żaden sposób uniformizmu myślenia, uniformizmu poglądów.</u> + <u xml:id="u-18.16" who="#PoselStommaStanislaw">W każdym społeczeństwie są różnice i są one czymś zrozumiałym i naturalnym.</u> + <u xml:id="u-18.17" who="#PoselStommaStanislaw">Całkowita jedność poglądów jest utopią. Utopią doktrynerską, która, jak wiemy, prowadziła do fatalnych wynaturzeń. Ludzkość zrobiła pod tym względem bardzo złe doświadczenia.</u> + <u xml:id="u-18.18" who="#PoselStommaStanislaw">Słyszeliśmy, także i w tej Izbie, wypowiadany pogląd, że mechanizm socjalistycznej demokracji nie może zawierać elementów antagonistycznych. Są one naturalne w ramach kapitalizmu, ale nie są możliwe do tolerowania w socjalizmie.</u> + <u xml:id="u-18.19" who="#PoselStommaStanislaw">Nie kwestionujemy tej tezy. Natomiast zagadnienie postawione wymaga przemyślenia i dalszego precyzowania.</u> + <u xml:id="u-18.20" who="#PoselStommaStanislaw">W ustroju socjalistycznym nie ma miejsca na antagonistyczność, ale nie oznacza to wszak wykluczenia dyskusji i dokonywania przez społeczeństwo wyboru rozwiązań.</u> + <u xml:id="u-18.21" who="#PoselStommaStanislaw">Dyskusja i decyzja społeczna są nieodzownym elementem każdej demokracji, także i w socjalizmie.</u> + <u xml:id="u-18.22" who="#PoselStommaStanislaw">Nie konfliktowość — można by tak postawić zagadnienie — ale alternatywność.</u> + <u xml:id="u-18.23" who="#PoselStommaStanislaw">Przez alternatywność rozumiemy możność wyboru w zakresie różnych opracowanych propozycji. Na przykład, mówi się wiele o projektach alternatywnych przy ustalaniu planów gospodarczych. Metodę tę należałoby przenieść także i w inne dziedziny życia społecznego. Rysować wobec społeczeństwa możliwość różnych rozwiązań, pozostawiając opinii szeroką możność wypowiadania się i ostatecznej decyzji społecznej.</u> + <u xml:id="u-18.24" who="#PoselStommaStanislaw">Często rzucaliśmy z tej trybuny słowo pluralizm. Słowo to nie cieszy się sympatią niektórych publicystów i pojęcie pluralizmu bywa ostro atakowane. Myślę, że w tych polemikach trzeba wiele położyć na karb nieporozumień, wynikających po prostu z braku precyzji w określaniu tego pojęcia.</u> + <u xml:id="u-18.25" who="#PoselStommaStanislaw">Pomijamy tutaj bardzo złożone zagadnienie pluralizmu w życiu politycznym. W ramach takiego ustroju jak u nas, jest to rzeczywiście zagadnienie złożone, i bardzo dyskusyjne. Wymaga precyzyjnego przygotowania. Natomiast bezsporna jest sprawa pluralizmu w kulturze. Zresztą obserwując nasze życie, stwierdzić się musi, że u nas pewne przejawy pluralizmu kulturowego istnieją jako fakt społeczny. Bo przecież przejawiają się różne tendencje w sztuce, literaturze i tak samo ludzie w Polsce wyznają różne poglądy filozoficzne.</u> + <u xml:id="u-18.26" who="#PoselStommaStanislaw">Chodzi o to realistyczne uznawanie tego faktu i uwzględnianie go w organizowaniu kultury.</u> + <u xml:id="u-18.27" who="#PoselStommaStanislaw">Bardzo ważnym elementem w stawaniu się demokracji socjalistycznej jest sprawa praworządności. Praworządność ma dwa aspekty — przestrzeganie praw przez obywateli oraz trzymanie się przepisów prawnych przez władze w postępowaniu z obywatelami. Oba te aspekty są bardzo istotne. Ale dla jasnego ujęcia tej sprawy trzeba jednak podkreślić, że obywatel w stosunku z urzędami zawsze jest słabszą stroną.</u> + <u xml:id="u-18.28" who="#PoselStommaStanislaw">Dlatego nie wystarcza, że tak się wyrażę, samoobrona obywatela. Istnieje jeszcze bardzo istotny problem obrony tych praw przez odpowiednie instytucje państwowe. Obok sądu rolę tę spełniać ma u nas prokuratura. Chodzi o najpełniejszą rozbudowę, tych funkcji prokuratury. Zresztą przy tej okazji powtarzam bardzo często przez nas wysuwany postulat trybunału administracyjnego.</u> + <u xml:id="u-18.29" who="#PoselStommaStanislaw">Wbrew sformułowanym założeniom, jesteśmy świadkami, że w niektórych urzędach docenia się sprawę praworządności, gdy chodzi o stosowanie jej przez obywateli. Natomiast mniejszą troskę okazuje się o drugi aspekt praworządności.</u> + <u xml:id="u-18.30" who="#PoselStommaStanislaw">Ważnym elementem praworządności jest jeszcze jedna sprawa, mianowicie sprawa słusznych i sprawiedliwych ustaw. W państwie może się umacniać atmosfera praworządności i obywatele mogą być w tym duchu wychowani, jeżeli społeczeństwo ma przeświadczenie pełne, że ustawy promulgowane są zawsze rozumne i słuszne. Wydawanie ustaw kolidujących z poczuciem prawnym obywateli, a zwłaszcza przepisów nieżyciowych, nierealnych czy też zbyt ogólnych, dających możność dowolności w postępowaniu z obywatelami, podcina na dalszą metę poczucie praworządności.</u> + <u xml:id="u-18.31" who="#PoselStommaStanislaw">Wysoki Sejmie! Poruszyłem tu niektóre zagadnienia naszego życia społecznego na tle formowania się nowego społeczeństwa polskiego. Chcę się teraz skoncentrować krótko na tematach polityki zagranicznej, które dzisiaj wniosło exposé Premiera. Najważniejszym czynnikiem w tej chwili w naszej sytuacji jest oczywiście problem niemiecki.</u> + <u xml:id="u-18.32" who="#PoselStommaStanislaw">Pod tym względem operacja historyczna dokonana w latach 1944/45 i dokonujące się dalej przemiany zmieniły radykalnie sytuację Polski. Nareszcie mamy państwo ustabilizowane, zabezpieczone dzięki włączeniu go w system sojuszów. Fundamentem tego systemu jest oczywiście sojusz ze Związkiem Radzieckim. Wiadomo z historii, że formułą zgubną dla Polski był konflikt na obie strony, konflikt na wschodzie i na zachodzie.</u> + <u xml:id="u-18.33" who="#PoselStommaStanislaw">Państwo polskie lat 1919—1933 — pomimo pewnych usiłowań — nie potrafiło wyjść z tego zaczarowanego koła. Dopiero dokonane to zostało przez nowe władze w roku 1944.</u> + <u xml:id="u-18.34" who="#PoselStommaStanislaw">Sprawa Niemiec, niestety, musi być uznana ciągle za sprawę otwartą. Mamy realne gwarancje dla naszych granic zachodnich, przeto aktualnie nie czujemy się zagrożeni od strony zachodu. Należy też podkreślić przyjazne i dobre stosunki sąsiedzkie z naszym sąsiadem bezpośrednim na zachodzie, z Niemiecką Republiką Demokratyczną. Ale to wszystko jeszcze zagadnienia niemieckiego w pełni nie wyczerpuje. Nie ma traktatu pokojowego z Niemcami. Niemiecka Republika Federalna formalnie nie uznaje naszych granic, nie pogodziła się też z faktem istnienia dwóch państw niemieckich. W Berlinie istnieje bardzo skomplikowany węzeł sytuacyjny. Istnieją i działają w NRF pewne siły dążące do podważenia status quo. Oto elementy niepewności, które uzasadniają tezę, że sprawa niemiecka jest jeszcze ciągle sprawą otwartą.</u> + <u xml:id="u-18.35" who="#PoselStommaStanislaw">W naszym interesie leży, oczywiście, ostateczne ustabilizowanie i wyjaśnienie wszystkich zagadnień na obszarze niemieckim. Chcemy też wykarczowania wszelkiej wrogości we wzajemnych stosunkach z narodem niemieckim i rzetelnego, pokojowego współżycia.</u> + <u xml:id="u-18.36" who="#PoselStommaStanislaw">Stosunek Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej do sprawy niemieckiej jest dobrze znany. Znane są podstawowe warunki, na jakich Polska proponuje NRF normalizację stosunków i zgodne współżycie.</u> + <u xml:id="u-18.37" who="#PoselStommaStanislaw">Ostatnio sprawa ta została bardzo zaktualizowana przez wystąpienie Władysława Gomułki w Fabryce Samochodów Osobowych na Żeraniu. Władysław Gomułka powtórzył polskie warunki normalizacji stosunków, równocześnie składając propozycje zawarcia układu bilateralnego z NRF, który antycypowałby ogólny traktat pokojowy z Niemcami. W przemówieniu tym Władysław Gomułka dokonał też pewnej analizy sytuacji politycznej w Niemczech zachodnich, odróżniając siły, które usiłują tam podważać status quo i podtrzymywać sytuację konfliktową od tych czynników, które wykazują większy realizm i gotowe są do zrewidowania polityki sztywnych formuł.</u> + <u xml:id="u-18.38" who="#PoselStommaStanislaw">Do tej ostatniej mowy Władysława Gomułki przywiązujemy bardzo wielką wagę. Jest ona jeszcze jednym dowodem dobrej woli ze strony Polski i dezawuuje twierdzenia niektórych kół nacjonalistycznych w Niemczech zachodnich, jakoby Polska nie dążyła do porozumienia.</u> + <u xml:id="u-18.39" who="#PoselStommaStanislaw">Oczywiście, krok decydujący musi być przecież zrobiony ze strony niemieckiej. Władysław Gomułka natomiast ułatwił psychologiczne zrobienie takiego kroku.</u> + <u xml:id="u-18.40" who="#PoselStommaStanislaw">Jeżeli chodzi o sprawę niemiecką, to w naszym przekonaniu rysują się tutaj trzy pewniki, trzy tezy:</u> + <u xml:id="u-18.41" who="#PoselStommaStanislaw">1.Znane warunki Rządu polskiego, to jest uznanie obecnych granic, uznanie faktu istnienia dwóch państw niemieckich i wyrzeczenie się broni nuklearnej.</u> + <u xml:id="u-18.42" who="#PoselStommaStanislaw">2.Bieg spraw międzynarodowych wykazał dowodnie, jak mądra jest zasada Rządu polskiego, że w sprawie niemieckiej działamy zawsze wspólnie ze Związkiem Radzieckim. Tylko dzięki sojuszowi ze Związkiem Radzieckim i tylko dzięki gwarancji tego potężnego mocarstwa istnieje szansa, że nasze stosunki z Niemcami mogą się sensownie i konstruktywnie zacząć układać, bo wyłącznie dzięki temu sojuszowi jesteśmy dla Niemiec realnym partnerem. Jest to więc odwrócenie sytuacji rozbiorowej. Historycznie konflikt nasz na obie strony skłaniał naszych potężnych sąsiadów do porozumienia się kosztem Polski. Teraz odwrotnie, rzeczywisty trwały sojusz z naszym potężnym sąsiadem wschodnim prowadzić musi na dalszą metę do podważenia wszelkich przesłanek polityki antypolskiej także po stronie niemieckiej. Po prostu z tego względu, że sojusz ten przekreśla jakiekolwiek szanse prowadzenia polityki kosztem Polski. Mamy więc jak gdyby paradoksalną sytuację. Nasz sojusz na wschodzie prowadzić może też do stabilizacji i do lepszego ułożenia stosunków z narodem sąsiednim — na zachodzie.</u> + <u xml:id="u-18.43" who="#PoselStommaStanislaw">Otóż na tym polu i w tej podstawowej sprawie nowe państwo polskie, dzięki rozumnej polityce zagranicznej, ma wielką szansę historyczną przed sobą i co więcej — ma dane do wygrania tej szansy.</u> + <u xml:id="u-18.44" who="#PoselStommaStanislaw">3.Celem historycznym na dużą skalę powinno być dążenie do trwałego porozumienia z narodem niemieckim. Pomimo doświadczeń dziejowych i straszliwych doznanych krzywd, gotowi jesteśmy przezwyciężać przekleństwa przeszłości i dążyć do pokojowych, a nawet przyjaznych stosunków, jeżeli po drugiej stronie będzie dobra wola i uczciwa ocena przeszłości.</u> + <u xml:id="u-18.45" who="#PoselStommaStanislaw">W dążeniu do tego celu powinniśmy rozumnie różnicować środowiska i tendencje występujące w Niemczech zachodnich. Piętnując przejawy nacjonalizmu popychającego ku nowym konfliktom, życzliwie potraktować należy środowiska, które mają odwag mówić prawdę, odrzucać balast przeszłości i dążyć do uczciwego ułożenia stosunków z Polakami.</u> + <u xml:id="u-18.46" who="#PoselStommaStanislaw">Na tej linii rozwinąć należy — sądzimy — większą aktywność niż dotąd ze strony polskiej była rozwijana. Należy bardziej wychodzić na spotkanie nowym tendencjom w Niemczech i tym ludziom, którzy mają odwagę przezwyciężania przeszłości. Wyplenić też — sądzimy — należy po polskiej stronie wulgaryzm propagandowy, który zamazuje kontury naszej postawy otwartej. Bo celem powinno być utrzymanie postawy wolnej od nacjonalizmu, gotowej do porozumienia.</u> + <u xml:id="u-18.47" who="#PoselStommaStanislaw">Wysoki Sejmie! Poruszyłem niektóre problemy życia narodowego, które nas w szczególny sposób obchodzą. Proszę uznać też za wyraz patriotycznej troski wniesienie tu niektórych problemów dyskusyjnych. Będziemy głosowali za Rządem Premiera Józefa Cyrankiewicza.</u> + <u xml:id="u-18.48" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#WicemarszalekJanKarolWende">Głos ma poseł Jerzy Hagmajer.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#PoselHagmajerJerzy">Wysoka Izbo! Wyłoniony w wyborach czerwcowych nowy Sejm będzie z całą pewnością korzystał z rozwojowych doświadczeń sejmów poprzednich kadencji w rozpatrywaniu podstawowych zagadnień państwowych, w trosce o pomyślne wykonanie kończącego się planu 5-letniego, w oczekującej na twórczą inicjatywę pracy nad planem rozwoju gospodarki narodowej w latach 1971—1975, w doskonaleniu wreszcie wykonywania swych konstytucyjnych obowiązków kontrolnych.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#PoselHagmajerJerzy">Rzeczowym przygotowaniem do tych zadań obecnego Sejmu jest exposé Premiera Józefa Cyrankiewicza, przedstawiające założenia prac nowego Rządu w głównych dziedzinach życia Polski Ludowej. Zarysowany program uwzględnia i lata najbliższe i dalszą przyszłość. Jest zapowiedzią planowania perspektywicznego, które powinno zabezpieczyć poprzez wzrost produkcji realne podnoszenie stopy życiowej, rozwój nauki i kultury, umocnienie suwerenności naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#PoselHagmajerJerzy">Decydujące znaczenie dla osiągnięcia tych celów ma rozwój nauki i oparty o nią postęp techniczno-organizacyjny. Wiąże się to bezpośrednio z koniecznością zasadniczego polepszania zarówno w ujęciu ilościowym, jak i jakościowym przeciętnych kwalifikacji intelektualnych i zawodowych wszystkich obywateli. Nie ulega bowiem najmniejszej wątpliwości, że w nowoczesnej gospodarce ten właśnie czynnik wzrostu staje się coraz bardziej decydujący o możliwości usytuowania gospodarki danego kraju, już nie tylko wśród przodujących, ale nawet w rzędzie państw średnich, dotrzymujących kroku ogólnemu postępowi.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#PoselHagmajerJerzy">W oparciu o przeprowadzone badania i szacunki ustalono, że w krajach wysoko rozwiniętych osiąga się obecnie około ^3^/4 rocznego przyrostu produkcji czystej dzięki nauce i nowej technice oraz postępowi organizacyjnemu. Przyrost ten uzyskuje się albo w drodze bezpośredniej, to jest w wyniku wdrożenia do produkcji osiągnięć, odkryć naukowych i ulepszeń organizacyjnych, albo też pośrednio, to jest w oparciu o inwestycje realizowane zgodnie z wymaganiami nowoczesnej techniki, organizacji i ogólnoświatowych osiągnięć nauki i postępu ekonomicznego.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#PoselHagmajerJerzy">Mimo odmiennych warunków ustrojowych mogą być tu dla nas przydatne ze względu na podobieństwo potencjałów ekonomicznych badania przeprowadzone we Włoszech, które wykazały, iż w latach 1949—1958 zdołano uzyskać ponad 53% przyrostu produkcji przemysłowej w wyniku realizacji postępu techniczno-organizacyjnego. A analogiczne badania przeprowadzone w Polsce dla okresu lat 1961—1965 przyniosły stwierdzenie, iż tylko 18,5% przyrostu produkcji globalnej przemysłu zostało osiągnięte dzięki realizacji postępu techniczno-organizacyjnego, a 81,5% z tytułu przyrostu zatrudnienia i nakładów inwestycyjnych. Świadczy to wymownie o istniejących poważnych rezerwach w przemyśle polskim.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#PoselHagmajerJerzy">Nie chciałbym w tym momencie wchodzić w złożone problemy rozwoju bazy naukowo-badawczej, powiązań nauki z gospodarką, a jedynie pragnę zwrócić uwagę na kilka zagadnień związanych z przygotowaniem kadr do nowych form gospodarowania, kadr umiejących organizować — „rozwój intensywny”.</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#PoselHagmajerJerzy">Przede wszystkim trzeba tu położyć nacisk na fakt, że w coraz większym stopniu zanikają i zanikać będą coraz szybciej te stanowiska pracy, które można by obsadzać pracownikami niewykwalifikowanymi. Nowoczesna technika, a także całokształt stosunków wynikających z nowoczesnej organizacji życia społecznego wymagają od każdego coraz lepszego teoretycznego przygotowania zarówno do zawodu, jak do prawdziwie humanistycznego korzystania z dorobku współczesnej cywilizacji. Stąd sprawą pierwszoplanową staje się konieczność poszerzenia rozmiarów naszego szkolnictwa dla szybszej niż to zakładaliśmy możliwości wprowadzenia powszechności szkoły średniej o szerokim wachlarzu specjalności.</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#PoselHagmajerJerzy">Ogólna intensyfikacja kształcenia, zapewniająca podniesienie poziomu umiejętności teoretycznych i praktycznych absolwentów wszystkich szkół, zakłada wreszcie pilną potrzebę dalszej rozbudowy studiów podyplomowych, które umożliwiają stałe uzupełnianie wiedzy przez pracujących.</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#PoselHagmajerJerzy">Obecnie wprowadzane reformy sprzyjają tym procesom, pod warunkiem, że będą konsekwentnie realizowane. Zasadnicze znaczenie ma tu proces doskonalenia kadry naukowej i aktywna jej postawa wobec całej problematyki państwowej, a szczególnie wobec spraw rozwoju społeczno-gospodarczego i odpowiedzialności patriotycznej za miejsce Polski wśród krajów uczestniczących w rewolucji naukowo-technicznej.</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#PoselHagmajerJerzy">Na pewno słuszne jest twierdzenie, że planowanie zatrudnienia absolwentów i mechanizm ich adaptacji, jak i obecne formy ich wykorzystania, zdały tylko częściowo egzamin. Dlatego też zgodnie z ustaleniami V Zjazdu partii wymagają one dalszych, postępowych usprawnień. W szczególności konieczne jest zwrócenie większej uwagi na przestrzenne aspekty kształcenia i zatrudnienia naszej młodej inteligencji oraz na wyposażenie jej w nieodzowny dla świadomych budowniczych socjalizmu — rzetelny zasób wiedzy ideowo-politycznej.</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#PoselHagmajerJerzy">Dalszy rozwój szkolnictwa wyższego wymaga bardziej kompleksowych ujęć. Chodzi tu o powiązanie ogólnego systemu edukacji narodowej z przyszłymi wymaganiami techniki, potrzebami gospodarki i kultury. Wiąże się to z warunkami materialnymi i kadrowymi, zapewniającymi pełną realizację ustawowej zasady jedności nauki, dydaktyki i wychowania w szkolnictwie wyższym. Jest to warunek podstawowy i wręcz nieodzowny realizacji programu intensywnego rozwoju naszej gospododarki.</u> + <u xml:id="u-20.11" who="#PoselHagmajerJerzy">Wysoki Sejmie! W podstawowym dokumencie uchwalonym na Międzynarodowej Naradzie Partii Komunistycznych i Robotniczych w Moskwie znajduje się istotne, zwłaszcza w świetle naszych polskich doświadczeń, utrwalenie historycznego po II wojnie światowej faktu współdziałania w wielu krajach komunistów z ludźmi wierzącymi.</u> + <u xml:id="u-20.12" who="#PoselHagmajerJerzy">Dla tych katolików w Polsce, którzy swój świadomy udział w budownictwie socjalizmu od wielu lat wiążą z inspiracją swego światopoglądowego i patriotycznego zaangażowania, wspomniane sformułowania zawarte w dokumencie moskiewskiej narady są z jednej strony obiektywnym potwierdzeniem ich pionierskiej pracy ideologicznej, z drugiej zaś strony stanowią nowe uogólnienie, które trwale wchodzi do teorii międzynarodowego ruchu robotniczego.</u> + <u xml:id="u-20.13" who="#PoselHagmajerJerzy">Historia Polski Ludowej wskazuje, że zaangażowanie patriotyczne wierzących sprawdzalnie współtworzy przemiany gospodarcze i kulturalne naszego kraju. Z kolei zrozumienie wielu religijnych i światopoglądowych potrzeb szerokich mas katolickich dało w wyniku, mimo różnorodnych trudności, odbudowę i budowę nowych świątyń, rozległą sieć punktów katechetycznych, liczną prasę katolicką, wydawnictwa. Warto też pamiętać o istnieniu Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Akademii Teologii Katolickiej, Akademii Teologii Chrześcijańskiej.</u> + <u xml:id="u-20.14" who="#PoselHagmajerJerzy">Skrótowe wyliczenie tych pozytywów nie świadczy o tym, że wszystkie potrzeby i życzenia ludzi wierzących w Polsce są zaspokojone. Jednak budująca podstawę dla owocnego postępu ocena musi opierać się o bilans całościowy, a nie o jednostronny rachunek istotnych bolączek lub odległych od realnego kontekstu społecznego postulatów. Braki wynikają i z przyczyn ekonomicznych i z niepełnej normalizacji stosunków kościelno-państwowych. Ten drugi czynnik jest przedmiotem stałej troski czującej swą odpowiedzialność społeczności katolickiej. Dlatego też z radością obserwowaliśmy niedawne wizyty w Polsce Generała Ojców Jezuitów i Generała Ojców Franciszkanów, gdyż ten rodzaj bezpośredniego kontaktu z naszym krajem czołowych przedstawicieli kościoła powszechnego z całą pewnością sprostuje wiele błędnych pojęć o życiu katolickim w Polsce i może ułatwić również i kontakty międzypaństwowe.</u> + <u xml:id="u-20.15" who="#PoselHagmajerJerzy">Wysoka Izbo! Sejm V kadencji rozpoczyna swą pracę na kilka tygodni przed 25-leciem Polski Ludowej. Warto przy tej okazji przypomnieć, iż w ciągu minionego ćwierćwiecza dokonał się proces kształtowania narodu socjalistycznego. Jego świadomość socjalistyczna stała się faktem, który stabilizuje ustrój i władzę klasy robotniczej. Fakt ten stanowi podstawę zarówno sukcesów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, jak i przezwyciężania licznych przecież trudności.</u> + <u xml:id="u-20.16" who="#PoselHagmajerJerzy">Historia naszego kraju wskazuje w każdej epoce na konieczność istnienia władzy państwowej, zdolnej do twórczej kontynuacji raz przyjętego programu, odpowiadającego aktualnym potrzebom narodu. Programy przedstawiane przez Rząd na początku każdej kadencji sejmowej reprezentują ciągłość i rozwój, akceptowanej przed dwudziestu pięciu laty, socjalistycznej i patriotycznej linii generalnej. Mamy nadzieję, że w wyniku V Zjazdu partii zakrojone na szeroką skalę starania kierownictwa partii i Rządu w zakresie poprawy metod zarządzania oraz w dziedzinie postępu technicznego znajdą swój efektywny wyraz w praktyce opracowania i wykonania najbliższego planu 5-letniego. Dla dalszego szybkiego postępu niezbędne jest także coraz bardziej efektywne rozwijanie współpracy w kierunku integracji gospodarczej państw socjalistycznych uczestniczących w RWPG. Konsekwentna inicjatywa kierownictwa polskiego w tej sprawie ma za sobą poparcie patriotycznie myślącego społeczeństwa. Obywatele Polski Ludowej są jednak zainteresowani nie tylko sprawami modelowymi i gospodarczymi. Mobilizują ich również zagadnienia dalszego rozwoju demokracji socjalistycznej, której ważnym elementem jest równoprawne współżycie ludzi o różnych światopoglądach w socjalistycznym narodzie. Postawa ta jest udziałem szczególnie obywateli naszego kraju o zaangażowaniu chrześcijańskim, patriotycznym i socjalistycznym.</u> + <u xml:id="u-20.17" who="#PoselHagmajerJerzy">Ze szczególną uwagą wysłuchaliśmy problemów międzynarodowych poruszonych przez Premiera. Wskazane w przemówieniu, sprzeczne z istotnymi potrzebami pokoju na świecie zagrożenia, są z najwyższą troską obserwowane przez naród polski. Ostatnio byliśmy świadkami ważnych oświadczeń przywódców naszego kraju w sprawie Niemieckiej Republiki Federalnej, oświadczeń wiążących się z Apelem Budapeszteńskim. Wynika z nich jasno, że aby Niemcy zachodnie mogły wnieść swój rzeczywisty wkład do systemu bezpieczeństwa Europy, którego fundamentalnym warunkiem jest normalizacja ich stosunków z Polską Rzecząpospolitą Ludową, muszą wreszcie zrozumieć, że skutki zakończonej klęską agresji niemieckiej są nieodwracalne i że mają do czynienia z socjalistyczną, suwerenną Polską, istniejącą w określonych granicach i na określonym terytorium. Muszą również pamiętać, że Polska nie jest samotna i słaba jak w 1939 r., lecz mocna sojuszem ze Związkiem Radzieckim, dobrosąsiedzkimi stosunkami z NRD i Czechosłowacją oraz udziałem w Układzie Warszawskim. Tak bowiem dla dalszego. umacniania wspólnoty państw socjalistycznych, jak dla pokoju w Europie i w świecie, ważną rękojmię stanowi fakt, że siła Polski i potęga Związku Radzieckiego są nierozdzielne.</u> + <u xml:id="u-20.18" who="#PoselHagmajerJerzy">Wysoki Sejmie! Program przedstawiony przez Premiera Józefa Cyrankiewicza stanowi twórczą kontynuację założeń dyskutowanych na tej sali w poprzednich kadencjach Sejmu i jest zapowiedzią dalszego rozwoju myśli i działalności w służbie patriotyzmu i socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-20.19" who="#PoselHagmajerJerzy">Posłowie, będący członkami Stowarzyszenia — „Pax”, będą głosować za tym programem.</u> + <u xml:id="u-20.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi Zygmuntowi Filipowiczowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Panie Marszałku, Wysoka Izbo! Program Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu, jaki uchwaliliśmy w dniu 9 kwietnia 1969 r. i dla realizacji którego zostaliśmy wybrani posłami, jest w zasadniczym swoim nurcie prezentacją tych samych zagadnień, jakie rozważał V Zjazd PZPR.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Ten kompleks zadań wiązany był i będzie z rozwojem badań naukowych, z wdrażaniem tych osiągnięć do praktyki działania społecznego i gospodarczego, jak też istoty tych działań, jakie prezentuje treść ideowa.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoki Sejmie! Na naszych oczach, a w dużej mierze dzięki pracy zjednoczonego narodu, kierowanemu ku prawidłowemu rozwojowi, następuje zespolenie rewolucji naukowo-technicznej z założeniami i zasadami realizowanego w naszym kraju już 25 lat ustroju socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Postęp nauki, w szczególności w zakresie nauk ekonomicznych i technicznych oraz współczesnej organizacji pracy jest przecież koniecznością. Konieczność ta wynika po prostu ze złożoności struktur gospodarczych, społecznych i politycznych oraz coraz bardziej specjalizowanego charakteru zadań, jakie następne lata stawiają przed nami.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Na osiągniętym już przez nas stadium rozwoju, organizowanie gospodarki oraz różnych dziedzin życia społecznego — wymaga fachowości oraz wiedzy i znawstwa opartego na przesłankach analizy naukowej.</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Minęły bezpowrotnie czasy, kiedy dla zarządzania placówką czy kierowania kombinatem przemysłowym wystarczało doświadczenie, tak zwany wrodzony talent organizacyjny, czy tak zwany zdrowy rozsądek, a nawet pracowitość i wartościowa moralnie struktura osobowości jednostki.</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wzrasta ranga fachowości i specjalizacji opartej o zdobytą wiedzę, ciągłe studia i badania, ranga organizatora pracy w zakresie techniki i ekonomik branżowych. Te tezy wybite zostały w przemówieniu Premiera i wysunięte na plan pierwszy, co kwitujemy z dużym zadowoleniem.</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Koleżanki i Koledzy Posłowie! Nie zawsze uświadamiamy sobie, że epoka obecna, okres burzliwych przemian ogarniających całość warunków ludzkiego życia, w szczególności w krajach o dużym potencjale siły rozwoju, daje nowe więzi społeczne, nowe ujęcia i treści kultury, nowy model życia.</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Polska Ludowa wkracza w swoje drugie 25-lecie z dorobkiem poważnym, ale jednocześnie staje przed zadaniami wielkimi, które ten dorobek lat 1944—1969 czynią podstawą, możliwością czy odskocznią ofensywy społecznej na rzecz nowego stadium wzrostu społeczno-ekonomicznego. Wzrost ten wymaga wprowadzenia nowoczesnych czynników rozwoju, do których zaliczamy:</u> + <u xml:id="u-22.9" who="#PoselFilipowiczZygmunt">—naukę, technikę i organizację pracy, —międzynarodowy podział pracy i integrację ekonomiczną krajów RWPG.</u> + <u xml:id="u-22.10" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wdrażanie osiągnięć nauki i usprawnień organizacyjnych i wykorzystanie doświadczeń krajów socjalistycznych — jak to stwierdził Premier w swoim exposé — musi jednak być realizowane w cyklach krótszych niż dotychczas, a więc musi zabezpieczać wyższą opłacalność badań naukowych. W wyniku musimy uzyskać podniesienie poziomu wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-22.11" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Ten wzrost wydajności pracy zabezpieczyć może jedynie narastająca kadra fachowców, gdyż jest rzeczą wiadomą, że rozwój gospodarczy kraju zależy w zasadniczym stopniu od poziomu wykształcenia ludzi zatrudnionych.</u> + <u xml:id="u-22.12" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Z wielkim przeto zadowoleniem przyjmujemy do wiadomości, że dochodzimy już obecnie do liczby 5 mln osób posiadających wykształcenie średnie i osiągamy liczbę 600 tys. ludzi, mających wykształcenie wyższe.</u> + <u xml:id="u-22.13" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Na przestrzeni lat 1956—1969 wskaźnik wzrostu osób mających wykształcenie średnie wyniósł 300%.</u> + <u xml:id="u-22.14" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoka Izbo! V Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej nakreślił odpowiadające nam w pełni kierunki rozwoju naszego kraju. Zabezpieczono bardzo prawidłowe ekonomicznie metody realizacji zadań.</u> + <u xml:id="u-22.15" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Daje to możliwość — przy opracowywaniu planu na lata 1971—1975 — pełniejszego i lepszego wykorzystania potencjału gospodarczo-przemysłowego, którym obecnie dysponujemy.</u> + <u xml:id="u-22.16" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Decyzje zostały podjęte. Wprowadzenie gospodarki narodowej na te nowe drogi realizacji, nowe tory myślenia ekonomicznego, będą — jak słyszeliśmy to z ust Premiera — przedmiotem szczególnej troski i określonych zadań Rządu, który wybierzemy.</u> + <u xml:id="u-22.17" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Jest tu jednak miejsce, by stwierdzić, że obok modernizacji planowania i zarządzania gospodarką narodową, niezwykle ważnym czynnikiem warunkującym w sposób istotny tempo rozwoju — jest świadomość społeczna i polityczna całego narodu. Słusznie stwierdził w swym oświadczeniu Prezes Rady Ministrów, że te nowe metody wprowadzane obecnie, a dotyczące zarządzania, stanowią tylko ramy, które muszą zostać wypełnione ludzką pracą, społeczną aktywnością i poczuciem współodpowiedzialności za losy kraju.</u> + <u xml:id="u-22.18" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wiele zatem zależy od człowieka, Nie tylko od jego wykształcenia, a więc fachowości, ale także od jego postawy społecznej, od jego zaangażowania i rozumienia sensu wysiłku, który ma służyć nie tylko jemu, ale całemu społeczeństwu. Musimy zatem zwracać coraz większą uwagę na te wszystkie elementy, na te wszystkie bodźce, które kształtują świadomość człowieka. Mam tu na myśli środki masowego przekazu i inne czynniki, które mają wpływ na kierunek i głębię społecznego, patriotycznego zaangażowania naszych obywateli.</u> + <u xml:id="u-22.19" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Chcemy wszyscy, my wierzący, jak i ludzie niewierzący, aby nasza młodzież, aby pokolenie wstępujące dziś w życie było ideowe, było uspołecznione, aby myślało kategoriami patriotyzmu socjalistycznego, kategoriami odpowiedzialności państwowej i narodowej.</u> + <u xml:id="u-22.20" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Realizacja wytkniętych w oświadczeniu Premiera zadań będzie wymagała bardzo dużego wysiłku ze strony całego społeczeństwa, niezależnie od różnic światopoglądowych. Tak jak dorobek 25-lecia jest wspólną własnością wszystkich Polaków, tak i pomnażanie tego dorobku, rozwijanie go w następnych latach jest obowiązkiem nas wszystkich.</u> + <u xml:id="u-22.21" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoka Izbo! Polityka zagraniczna Polski Ludowej służy zabezpieczeniu pokoju i zapewnieniu bezpieczeństwa. Kamieniem węgielnym tej polityki jest nasz sojusz ze Związkiem Radzieckim i konsekwentny wysiłek w sprawie solidarności wszystkich krajów socjalistycznych zrzeszonych w Układzie Warszawskim. Podstawową zasadą naszej polityki zagranicznej jest też troska o system zbiorowego bezpieczeństwa w Europie. Tej idei służyły przecież wszystkie polskie inicjatywy polityczne.</u> + <u xml:id="u-22.22" who="#PoselFilipowiczZygmunt">W ostatnim okresie mamy do odnotowania dwa wielkie wydarzenia o olbrzymim znaczeniu międzynarodowym. Mam tu na myśli marcową naradę krajów Układu Warszawskiego w Budapeszcie i tak zwany Apel Budapeszteński podtrzymujący idee międzynarodowej konferencji w sprawie bezpieczeństwa europejskiego. Mówił o tym Premier Cyrankiewicz.</u> + <u xml:id="u-22.23" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Chciałbym tu podkreślić z tej wysokiej trybuny, że Apel Budapeszteński spotkał się z żywą i pozytywną reakcją różnych kół chrześcijańskich i katolickich zachodniej Europy. Jesteśmy w posiadaniu dziesiątków listów działaczy i organizacji chrześcijańskich z różnych krajów Europy zachodniej, skierowanych do Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego, które tu reprezentuję.</u> + <u xml:id="u-22.24" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Autorzy tych listów reagują bardzo pozytywnie na Apel Budapeszteński i podstawowe zasady propozycji dotyczących zbiorowego bezpieczeństwa w Europie. Wśród tych listów poważna część przyszła z NRF. Mamy zamiar publikować niektóre z nich na łamach naszego tygodnika — „Za i Przeciw”.</u> + <u xml:id="u-22.25" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Drugie olbrzymiej wagi wydarzenie to czerwcowa narada w Moskwie 75 partii komunistycznych i robotniczych. Trudno mi jest jednak tu coś dodać do wypowiedzi w tym zakresie wicemarszałka Kliszki. Stwierdzę tylko, że walka o pokój i sprawiedliwość społeczną i walka przeciw imperializmowi, którą głosi konsekwentnie obóz komunistyczny, znajduje coraz większe poparcie w kołach chrześcijańskich całego świata.</u> + <u xml:id="u-22.26" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoka Izbo! Próby dzielenia społeczeństwa według światopoglądu są anachronizmem dla wszystkich, którzy myślą kategoriami współczesnymi. Nie oznacza to, abyśmy nie troszczyli się i nie zamierzali w przyszłości troszczyć się o sprawy związane z działalnością duszpasterską kościołów, do których należymy. Uważamy jednak, że w sprawach religijnych reprezentantem kościołów są ich hierarchie. Zaś w sprawach politycznych ludzie wierzący dokonują własnego wyboru, zgodnie z oceną sytuacji i własnym rozeznaniem. Olbrzymia większość ludzi wierzących w Polsce, niezależnie od stanu stosunków w danej chwili między kościołem a państwem, poprzez swą pracę, poprzez swe zaangażowanie na rzecz rozwoju socjalistycznej Polski, daje dowód, jaką postawę zajmuje. Takie jest nasze rozumienie rzeczy. Takie jest nasze stanowisko.</u> + <u xml:id="u-22.27" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Członkowie Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego, uczestnicząc w życiu publicznym, w ramach Frontu Jedności Narodu, pragną nadal, jak to czynili uprzednio, dokładać wszelkich starań, aby tę jedność patriotyczną naszego społeczeństwa rozwijać i gruntować. Obrany kierunek rozwoju społecznego i gospodarczego, jaki zaprezentował nam już wybrany wczoraj przez nas Prezes Rady Ministrów, odpowiada — naszym zdaniem — potrzebom naszego kraju i żywotnym interesom społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-22.28" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Posłowie Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego przyjmują i aprobują exposé Premiera i aprobują również skład proponowanego Rządu.</u> + <u xml:id="u-22.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#Marszalek">Nikt więcej do głosu nie jest zapisany.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#Marszalek">Czy jeszcze kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#Marszalek">Wobec tego zamykam dyskusję nad oświadczeniem Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#Marszalek">Art. 48 regulaminu Sejmu ustala, że Sejm powołuje Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zwykłą większością głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#Marszalek">Wnioski Prezesa Rady Ministrów głosowane są łącznie.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#Marszalek">Na podstawie listy obecności stwierdzam, że w posiedzeniu biorą udział prawie wszyscy posłowie.</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przedstawionymi wnioskami Obywatela Prezesa Rady Ministrów co do składu Rządu — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-23.10" who="#Marszalek">Kto jest przeciw tym wnioskom? Nikt.</u> + <u xml:id="u-23.11" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Też nikt.</u> + <u xml:id="u-23.12" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm podjął następującą uchwałę: — „Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej powołał na wniosek Prezesa Rady Ministrów następujących członków Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-23.13" who="#Marszalek">wiceprezes Rady Ministrów — Piotr Jaroszewicz wiceprezes Rady Ministrów — Stanisław Majewski wiceprezes Rady Ministrów — Marian Olewiński wiceprezes Rady Ministrów — Eugeniusz Szyr wiceprezes Rady Ministrów — Zdzisław Tomal Przewodniczący Komisji Planowania przy Radzie Ministrów — Józef Kulesza Minister Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych — Andrzej Giersz Minister Finansów — Józef Trendota Minister Gospodarki Komunalnej — Minister Górnictwa i Energetyki — Jan Mitręga Minister Handlu Wewnętrznego — Edward Sznajder Minister Handlu Zagranicznego — Janusz Burakiewicz Minister Komunikacji — Piotr Lewiński Minister Kultury i Sztuki — Lucjan Motyka Minister Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego — Roman Gesing Minister Łączności — Edward Kowalczyk Minister Obrony Narodowej — Wojciech Jaruzelski Minister Oświaty i Szkolnictwa Wyższego — Henryk Jabłoński Minister Przemysłu Chemicznego — Antoni Radliński Minister Przemysłu Maszynowego — Janusz Hrynkiewcz, Minister Przemysłu Ciężkiego — Franciszek Kaim Minister Przemysłu Lekkiego — Tadeusz Kunicki Minister Przemysłu Spożywczego i Skupu — Stanisław Gucwa Minister Rolnictwa — Mieczysław Jagielski Minister Spraw Wewnętrznych — Kazimierz Świtała Minister Spraw Zagranicznych — Stefan Jędrychowski Minister Sprawiedliwości — Stanisław Walczak Minister Zdrowia i Opieki Społecznej — Jan Kostrzewski Minister Żeglugi — Jerzy Szopa Przewodniczący Komitetu Drobnej Wytwórczości — Włodzimierz Lechowicz Przewodniczący Komitetu Nauki i Techniki — Jan Kaczmarek Przewodniczący Komitetu Pracy i Płac — Michał Krukowski Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-23.14" who="#Marszalek">Na tym kończymy 2 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-23.15" who="#Marszalek">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Sejmu.</u> + <u xml:id="u-23.16" who="#Marszalek">O terminie następnego posiedzenia Sejmu zostaną Obywatele Posłowie powiadomieni.</u> + <u xml:id="u-23.17" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-23.18" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 18 min. 05)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00003-01/header.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00003-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..63e19aa --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00003-01/header.xml @@ -0,0 +1,46 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-196972-sjm-ppxxx-00003-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>3 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>3 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">5</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">3</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1969-07-21</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMroczekJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Mroczek Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStanislawKowalczyk" role="speaker"> + <persName>Poseł Stanisław Kowalczyk</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStanislawKulczynski" role="speaker"> + <persName>Poseł Stanisław Kulczyński</persName> + </person> + <person xml:id="SekretarzposelZytaBorkowska" role="speaker"> + <persName>Sekretarz poseł Zyta Borkowska</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekZenonKliszko" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Zenon Kliszko</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00003-01/text_structure.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00003-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..ea2664f --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00003-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,120 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja V — Sesja I</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 3 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 21 lipca 1969 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 6 9</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 13)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu wicemarszałek Sejmu Zenon Kliszko)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Na sekretarzy powołuję posłów Zytę Borkowską i Jana Kleczaja.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Protokół i listę mówców prowadzi poseł Jan Kleczaj.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Protokóły 1 i 2 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęte, gdyż nie wniesiono przeciw nim zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Na pierwszym posiedzeniu Sejmu nie złożyli ślubowania z powodu nieobecności posłowie: Korczyński Grzegorz, Kowalczyk Stanisław, Kulczyński Stanisław, Żabiński Andrzej.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Proszę Obywateli Posłów o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Czy poseł Grzegorz Korczyński jest nieobecny? Widocznie jest nieobecny.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#komentarz">(Czyta rotą ślubowania)</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#WicemarszalekZenonKliszko">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#komentarz">(Poseł Kowalczyk Stanisław: Ślubują.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#komentarz">(Poseł Kulczyński Stanisław:</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#PoselStanislawKulczynski">Ślubuję.)</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#PoselStanislawKulczynski">Poseł Andrzej Żabiński.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#komentarz">(Poseł Żabiński Andrzej:</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#PoselStanislawKulczynski">Ślubuję.)</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#PoselStanislawKulczynski">Stwierdzam, że posłowie: Stanisław Kowalczyk, Stanisław Kulczyński i Andrzej Żabiński złożyli ślubowanie poselskie.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#PoselStanislawKulczynski">Prezydium Sejmu usprawiedliwia nieobecność na posiedzeniu posłów, których nazwiska będą umieszczone w załączniku do protokołu posiedzenia.</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#PoselStanislawKulczynski">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#PoselStanislawKulczynski">Porządek ten obejmuje: Sprawozdanie Komisji Wymiaru Sprawiedliwości o rządowym projekcie ustawy o amnestii.</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#PoselStanislawKulczynski">W związku z tym Prezydium Sejmu proponuje, aby na podstawie art. 55 regulaminu Sejm skrócił postępowanie przy uchwalaniu ustawy o amnestii przez przystąpienie do drugiego czytania niezwłocznie po otrzymaniu przez posłów druku sprawozdania Komisji.</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#PoselStanislawKulczynski">Czy w sprawie tej propozycji i porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-4.11" who="#PoselStanislawKulczynski">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-4.12" who="#PoselStanislawKulczynski">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-4.13" who="#PoselStanislawKulczynski">Wobec tego uważam, że Sejm przyjął wysuniętą propozycję, a tym samym zatwierdził porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia.</u> + <u xml:id="u-4.14" who="#PoselStanislawKulczynski">Przystępujemy do porządku dziennego, a mianowicie sprawozdania Komisji Wymiaru Sprawiedliwości o rządowym projekcie ustawy o amnestii (druki nr 3 i 4).</u> + <u xml:id="u-4.15" who="#PoselStanislawKulczynski">Głos ma sprawozdawca poseł Jan Mroczek.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselMroczekJan">Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Wymiaru Sprawiedliwości mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie rządowy projekt ustawy o amnestii.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselMroczekJan">Polityczna ranga ćwierćwiecza istnienia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, osiągnięte w tym okresie umocnienie ludowego państwa, wszechstronny rozwój naszego kraju, stabilizacja socjalistycznych stosunków społecznych oraz wzrost poszanowania prawa — uzasadniają przeprowadzenie amnestii.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselMroczekJan">Przeprowadzenie amnestii uzasadnione jest również nowymi kierunkami zwalczania przestępczości, wynikającymi z kodyfikacji karnej, uchwalonej w kwietniu bieżącego roku, a mianowicie bardziej elastycznego potraktowania czynów drobniejszych, o mniejszym stopniu społecznego niebezpieczeństwa, przy jednoczesnym zabezpieczeniu poprzez surowe sankcje karne skutecznych środków walki z przestępstwami ciężkimi, społecznie bardziej niebezpiecznymi.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselMroczekJan">Projekt obecnej ustawy amnestyjnej obejmuje czyny popełnione przed dniem 15 lipca 1969 r.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselMroczekJan">Projekt przewiduje jako zasadę całkowite puszczenie w niepamięć i przebaczenie przestępstw drobnych, zarówno zwykłych, jak i skarbowych, zagrożonych karą pozbawienia wolności do lat dwóch, albo karą grzywny lub obiema tymi karami łącznie oraz wykroczeń — w tym również skarbowych.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselMroczekJan">Jeżeli chodzi o przestępstwa cięższe, zagrożone surowszymi karami, przewiduje się całkowite darowanie kary pozbawienia wolności orzeczonej w rozmiarze do lat dwóch, złagodzenie o połowę kar pozbawienia wolności od 2—3 lat, a za przestępstwa nieumyślne — z wyjątkiem nieumyślnego spowodowania śmierci — w rozmiarze do 5 lat oraz złagodzenie o 1/3 pozostałych kar pozbawienia wolności, to jest orzeczonych w rozmiarze do 15 lat więzienia. Daruje się też grzywny orzeczone samoistnie do 5 tys. zł, a jeśli są orzeczone obok kary pozbawienia wolności — w rozmiarze do 2 tys. zł. Kierując się względami humanitarnymi, projekt ustawy o amnestii w szerszym stopniu obejmuje pewne, zasługujące na specjalne potraktowanie grupy osób.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselMroczekJan">Są to:</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselMroczekJan">1)kobiety mające na wychowaniu dzieci do lat 16, 2)ludzie starsi — mężczyźni powyżej 60 lat, kobiety powyżej lat 50, 3)młodociani, którzy w chwili popełnienia przestępstwa nie mieli ukończonych 18 lat.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselMroczekJan">W stosunku do tych osób amnestia jest szersza. Mianowicie puszcza się im w niepamięć i przebacza przestępstwa zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 3 lub karą grzywny, albo obiema tymi karami łącznie.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselMroczekJan">Daruje się im całkowicie karę pozbawienia wolności orzeczoną w rozmiarze do lat 3, łagodzi o połowę karę pozbawienia wolności orzeczoną w rozmiarze powyżej lat 3 do lat 5, a karę surowszą — do lat 15 — łagodzi się o ^1^/3.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselMroczekJan">Odnośnie do przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego, to w przypadku umorzenia postępowania w tych sprawach nastąpi zwrot oskarżycielowi prywatnemu wpłaconej przez niego zryczałtowanej równowartości kosztów postępowania, chyba że w sprawie zapadł już wyrok, choćby nieprawomocny.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselMroczekJan">Jednocześnie spod działania ustawy amnestyjnej wyłączonych będzie szereg przestępstw najgroźniejszych społecznie, co do których ani obecny stan przestępczości w kraju, ani obecna polityka karania nie uzasadniają darowania lub łagodzenia orzeczonych kar.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselMroczekJan">Są to przestępstwa takie, jak zbrodnie popełnione przez faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy, sabotaż, szpiegostwo, zabójstwo umyślne, rabunek, gwałt, najcięższe wypadki zagarnięcia mienia społecznego oraz najcięższe wypadki przestępstw dewizowych i celnych, opłacona protekcja, łapownictwo, umyślne spowodowanie pożaru, poważniejsze w skutkach przestępstwa drogowe, popełnione w stanie nietrzeźwości oraz recydywa i chuligaństwo z wyjątkiem wypadków drobnych. O tym stanowi art. 7 projektu ustawy amnestyjnej.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselMroczekJan">A zatem z dobrodziejstwa amnestii nie będą korzystać sprawcy przestępstw szczególnie niebezpiecznych społecznie i groźnych dla porządku publicznego.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselMroczekJan">Należy podkreślić, że darowanie i złagodzenie kar będzie mieć zastosowanie jedynie do sprawców przestępstw znanych organom ścigania przed ogłoszeniem amnestii.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselMroczekJan">Jeżeli chodzi o przestępstwa popełnione przed dniem 15 lipca 1969 r., ale jeszcze nie znane organom ścigania — amnestię stosować będzie można jedynie w wypadku, gdy sprawca takiego przestępstwa zgłosi się nie później niż do dnia 31 grudnia 1969 r. do organów ścigania i ujawni istotne okoliczności czynu oraz osoby, które z nim współdziałały w dokonaniu tego przestępstwa.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselMroczekJan">Dla takich osób amnestia będzie miała zakres szerszy niż omówiony poprzednio. Mianowicie, w razie zgłoszenia się przez sprawcę, umorzone będą wszystkie sprawy o przestępstwa zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 5, a w sprawach o przestępstwa zagrożone karą surowszą — całkowitemu darowaniu ulegać będzie kara orzeczona w rozmiarze do lat 5, zaś kary surowsze będzie można złagodzić o połowę, a w szczególnie uzasadnionych wypadkach — nawet zupełnie od nich sprawcę uwolnić. Stanowi o tym art. 8 projektu ustawy o amnestii.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselMroczekJan">Analogiczne zasady — zgodnie z tymże przepisem — obowiązują w razie zgłoszenia się sprawcy do organów ścigania do dnia 31 grudnia 1969 r. i ujawnienia wszystkich okoliczności sprawy w innych wypadkach. Chodzi tu o przestępstwa nie podlegające amnestii, należące do wyżej wymienionych przestępstw, wyłączonych spod jej dobrodziejstwa, bądź też będące przestępstwami trwałymi, gdy stan przestępny trwa jeszcze po dniu wejścia w życie amnestii, na przykład w wypadku nielegalnego posiadania broni.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselMroczekJan">Wysoki Sejmie! Zasady zawarte w art. 8 projektu ustawy o amnestii są szczególnie ważne. Otwierają one drogę powrotu do normalnego, uczciwego życia ludziom, którzy weszli w przeszłości na drogę przestępczą, tkwią w jakiejś aferze lub gangu, dotąd nie wykrytym, lecz chcieliby zerwać z tą działalnością, ujawnić okoliczności, w jakich przestępstwo zostało dokonane i skorzystać z dobrodziejstwa amnestii.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselMroczekJan">Projekt ustawy o amnestii w swym art. 8 stwarza takim ludziom możliwość ujawnienia swej działalności i skorzystania z amnestii. Amnestia — jak już wspomniano — ma w takich wypadkach zakres szerszy, a wyłączenia spod amnestii w razie ujawnienia się nie mają zastosowania.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselMroczekJan">Przepis o ujawnieniu daje więc dużą szansę ludziom chcącym zerwać ze swoją przestępczą działalnością i pomóc w naprawieniu wyrządzonych szkód. Otwiera ona dla nich drogę powrotu do uczciwego życia, zdejmując lub bardzo wydatnie łagodząc wiszące nad nimi groźby kary.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselMroczekJan">Wysoka Izbo! Projekt ustawy amnestyjnej, dążąc do przeciwdziałania powrotu do przestępstwa przez osoby, które z amnestii skorzystają, wprowadza w art. 11 zasadę, że kary darowane na podstawie art. 3 ust. 1 oraz art. 8 ust. 3 pkt 2 projektu podlegają wykonaniu w rozmiarze, w jakim były poprzednio orzeczone, jeżeli osoba, której karę darowano, popełni w okresie dwóch lat od darowania kary z winy umyślnej przestępstwo podobne, za które orzeczono karę pozbawienia wolności. Od tej słusznej zasady sąd będzie mógł odstąpić jedynie w szczególnych, uzasadnionych wypadkach — Projekt stara się także stworzyć warunki ułatwiające osobom powracającym z zakładów karnych adaptację w normalnym życiu i w związku z tym stanowi, że zwolnienia odbywać się będą stopniowo. Chodzi bowiem o to, by nie wywoływać spiętrzenia trudności związanych z zatrudnieniem i usytuowaniem w środowisku osób zwolnionych z aresztów śledczych i zakładów karnych. W pierwszej kolejności zwalniane będą kobiety wychowujące dzieci w wieku do lat 16 lub kobiety mające ponad 50 lat, mężczyźni powyżej 60 lat, młodociani, którzy w chwili popełnienia przestępstwa nie ukończyli lat 18 oraz osoby tymczasowo aresztowane. Pozostałe osoby zwalniane będą w dalszej kolejności, w każdym razie w okresie nie przekraczającym 1 miesiąca od dnia wejścia w życie ustawy o amnestii.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselMroczekJan">Kończąc, wnoszę w imieniu Komisji Wymiaru Sprawiedliwości, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył projekt ustawy o amnestii — w brzmieniu projektu rządowego.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Nikt się nie zgłasza?</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Wobec tego przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o amnestii w brzmieniu proponowanym przez Komisję Wymiaru Sprawiedliwości — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-6.5" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Kto jest przeciw? Nie widzę.</u> + <u xml:id="u-6.6" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Kto się wstrzymał od głosu? Również nie widzę.</u> + <u xml:id="u-6.7" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o amnestii.</u> + <u xml:id="u-6.8" who="#WicemarszalekZenonKliszko">W ten sposób porządek dzienny obecnego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-6.9" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Proszę Obywatelkę Sekretarza Posłankę</u> + <u xml:id="u-6.10" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Zytę Borkowską o odczytanie komunikatów.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#SekretarzposelZytaBorkowska">1.Plenarne posiedzenie Polskiej Grupy Unii Międzyparlamentarnej odbędzie się w dniu dzisiejszym, to jest w poniedziałek dnia 21 lipca 1969 r. bezpośrednio po posiedzeniu Sejmu. Obywatele Posłowie, którzy zapisali się do Polskiej Grupy Unii Międzyparlamentarnej, są proszeni o nieopuszczanie sali.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#SekretarzposelZytaBorkowska">2.Posiedzenia komisji sejmowych odbędą się w dniu dzisiejszym, to jest 21 lipca br. po zakończeniu posiedzenia Sejmu według następującego planu:</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#SekretarzposelZytaBorkowska">o godz. 13.40 zbiorą się komisje:</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#SekretarzposelZytaBorkowska">—Budownictwa i Gospodarki Komunalnej w sali nr 67 — Dom Poselski;</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#SekretarzposelZytaBorkowska">—Kultury i Sztuki w sali nr 70 — Dom Poselski;</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#SekretarzposelZytaBorkowska">—Przemysłu Ciężkiego, Chemicznego i Górnictwa w sali nr 118;</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#SekretarzposelZytaBorkowska">—Spraw Wewnętrznych w sali nr 102;</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#SekretarzposelZytaBorkowska">o godz. 13.55 zbiorą się komisje:</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#SekretarzposelZytaBorkowska">—Handlu Wewnętrznego w sali nr 67 — Dom</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#SekretarzposelZytaBorkowska">Poselski;</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#SekretarzposelZytaBorkowska">—Komunikacji i Łączności w sali nr 101;</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#SekretarzposelZytaBorkowska">—Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego w sali nr 102;</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#SekretarzposelZytaBorkowska">—Pracy i Spraw Socjalnych w sali nr 70 —</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#SekretarzposelZytaBorkowska">Dom Poselski.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#SekretarzposelZytaBorkowska">3.Posiedzenie Polsko-Francuskiej Grupy Parlamentarnej odbędzie się w dniu dzisiejszym, to jest w poniedziałek 21 lipca br — w sali nr 118 po zakończeniu posiedzeń komisji sejmowych.</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Na tym kończymy 3 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Sejmu.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Następne z kolei, 4 posiedzenie Sejmu, odbędzie się w dniu dzisiejszym — 21 lipca br.</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Posiedzenie rozpocznie się punktualnie o godz. 17.</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Proszę Obywateli Posłów o punktualne zajęcie miejsc na sali posiedzeń.</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-8.6" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 13 min. 20)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00004-01/header.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00004-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..0230fb6 --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00004-01/header.xml @@ -0,0 +1,43 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-196972-sjm-ppxxx-00004-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>4 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>4 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">5</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">4</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1969-07-21</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="ISekretarzKCKPCzdrGustavHusak" role="speaker"> + <persName>I Sekretarz KC KPCz dr Gustav Husak</persName> + </person> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="LeonidBrezniew" role="speaker"> + <persName>Leonid Breżniew</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów NRD Willi Stoph</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00004-01/text_structure.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00004-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..6a9fb77 --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00004-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,303 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja V — Sesja I</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 4 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 21 lipca 1969 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 6 9</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 17 min. 05)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na salę wchodzą witane owacyjnymi oklaskami delegacje Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej oraz Niemieckiej Republiki Demokratycznej</u> + <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">)</u> + <u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszałek Sejmu Czesław Wycech)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Na sekretarzy powołuję posłów Reginę Pawlikowską i Zdzisława Kurowskiego.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzi poseł Regina Pawlikowska.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu usprawiedliwia nieobecność na posiedzeniu posłów, których nazwiska będą umieszczone w załączniku do protokołu dzisiejszego posiedzenia.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny obecnego posiedzenia obejmuje uroczyste uczczenie 25-lecia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Czy w sprawie porządku dziennego są jakieś uwagi?</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Uważam, że Sejm porządek dzienny, przedstawiony przez Prezydium Sejmu, zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Uroczyste nasze posiedzenie odbywa się w szczególnie podniosłym momencie — w przeddzień 25 rocznicy powstania Polski Ludowej. W posiedzeniu naszym biorą udział dostojni i drodzy nam Goście. Niech mi więc będzie wolno, otwierając posiedzenie, w imieniu Was wszystkich, Obywatele Posłowie, pod Ich adresem przede wszystkim skierować moje słowa.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Witam serdecznie przybyłą na nasze posiedzenie delegację Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w osobach Sekretarza Generalnego Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego Towarzysza Leonida Breżniewa i Przewodniczącego Prezydium Rady Najwyższej ZSRR Towarzysza Nikołaja Podgórnego.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#komentarz">(Owacyjne oklaski)</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Witam serdecznie delegację Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej w osobach Prezydenta Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej Towarzysza Ludvika Svobody i I Sekretarza Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Czechosłowacji Towarzysza Gustava Husaka.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#komentarz">(Owacyjne oklaski)</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Witam serdecznie delegację Niemieckiej Republiki Demokratycznej w osobach Prezesa Rady Ministrów i zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa Niemieckiej Republiki Demokratycznej Towarzysza Willi Stopha oraz członka Biura Politycznego, Sekretarza Komitetu Centralnego Niemieckiej Socjalistycznej Partii Jedności Towarzysza Ericha Honeckera.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#komentarz">(Owacyjne oklaski)</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Witam wszystkich obecnych.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Przystępujemy do porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">Proszę o zabranie głosu I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej posła Władysława Gomułkę.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#Marszalek">I Sekr. KC PZPR poseł Władysław Gomułka:</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">Obywatelu Marszałku, Wysoka Izbo! Przed 25 laty otwarła się nowa karta dziejów Polski.</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#Marszalek">W Chełmie, w pierwszym uwolnionym od okupanta mieście polskim powołany został z woli Krajowej Rady Narodowej — podziemnego parlamentu polskiej demokracji — Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego. Jego siedzibą i zarazem pierwszą stołeczną kolebką Polski Ludowej było miasto Lublin.</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#Marszalek">Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego obwieszczający odrodzenie Polski stał się zapowiedzią nowej epoki w historii naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#Marszalek">Obóz demokracji polskiej, któremu przewodziła Polska Partia Robotnicza włożył w słowa Manifestu Lipcowego całe swe historyczne doświadczenie, wyraził w nich wiekowe dążenia i pragnienia ludu pracującego. Program Manifestu stał się fundamentem, na którym krok po kroku, piętro za piętrem, od 25 lat wznosimy gmach nowej Polski — Polski socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#Marszalek">W tych pierwszych dniach wolności, gdy lud pracujący rozpoczynał budowę swojej państwowości, nasz ówczesny Rząd — Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego — tyle miał ziemi pod stopami, ile jej co dzień zdołały wywalczyć korpusy radzieckie i dywizje polskie w krwawych bojach z hitlerowskim okupantem. Tyle miał siły, ile mu udzieliły świeżo wyzwolone wsie i miasteczka, ile mu jej dali z siebie ludzie pracy, skupiający się wokół swej władzy.</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#Marszalek">Wówczas w Lublinie, kiedy zakładaliśmy społeczne, polityczne i prawne podstawy pod nową Ludową Rzeczpospolitą, rzeczą najważniejszą była wojna z najeźdźcą hitlerowskim, wojna, którą naród polski toczył nieustannie od 1 września 1939 r. i która daleka jeszcze była od zakończenia. Gdy PKWN schodził ze sceny historycznej, ustępując miejsca Rządowi Tymczasowemu, front stał na Wiśle, Narwi i Wisłoce, 75% ziemi polskiej znajdowało się jeszcze pod władzą okupanta, 75% ludności polskiej narażone było wciąż na postępującą eksterminację. Dorobek materialny Polaków ulegał dalszemu niszczeniu przez okupanta. Toteż sprawę wojny, sprawę przyśpieszenia wyzwolenia i — „wzmożenia udziału narodu polskiego w walce o zmiażdżenie Niemiec hitlerowskich”, traktowaliśmy jako naczelne zadanie nowej władzy, najwyższy nakaz dany nam przez naród.</u> + <u xml:id="u-2.27" who="#Marszalek">W dniu swych narodzin ludowe państwo polskie miało 65 tysięcy żołnierzy na froncie — I Armię Wojska Polskiego stworzoną przez lewicę polską na ziemi radzieckiej, przy jakże doniosłej radzieckiej pomocy, a także 40 tysięcy młodego żołnierza w powstających dopiero formacjach, nie licząc partyzantów Armii Ludowej, oraz ludowego, antyhitlerowskiego podziemia. Po pięciu miesiącach działalności PKWN mieliśmy już 286 tysięcy nowocześnie uzbrojonych żołnierzy w szeregach ^1^ zjednoczonego ludowego Wojska Polskiego/ Pod koniec wojny, wiosną 1945 roku, mieliśmy pod bronią prawie 400 tysięcy ludzi, z czego T85 tysięcy wzięło udział w wielkich wiosennych, bitwach, które przyniosły wolność całej Polsce i zadecydowały o ostatecznym zwycięstwie nad hitlerowską tyranią.</u> + <u xml:id="u-2.28" who="#Marszalek">Udział ludowego Wojską Polskiego w ofensywie styczniowej, a zwłaszcza w walkach na Pomorzu w lutym i marcu 1945 roku, ważył na przebiegu operacji wojskowych na froncie wschodnim i przyczynił się w sposób istotny do skrócenia okupacji ziem środkowej i północnej Polski. Armie polskie, uczestniczące w ofensywie kwietniowej, stanowiły 8 do 10% ogółu wojsk walczących w gigantycznej bitwie między Sudetami a Bałtykiem, która przesądziła o ostatecznej klęsce Hitlera. Toteż fakt, iż właśnie nasz żołnierz, jedyny z sojuszników stanął obok żołnierza radzieckiego w Berlinie, stał się symbolem dziejowej sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-2.29" who="#Marszalek">Ten udział Polaków w ostatecznym zwycięstwie nad hitleryzmem odegrał wielką rolę w historycznych rozstrzygnięciach, mających na celu zabezpieczenie przyszłości Polski i Europy przed zaborczością niemiecką, rozstrzygnięciach, które przywróciły Polsce jej ziemie piastowskie po Odrę i Nysę Łużycką i wybrzeże Bałtyku po Szczecin.</u> + <u xml:id="u-2.30" who="#Marszalek">Sprawiedliwe dla Polski rozstrzygnięcie w Poczdamie, mające u swych podstaw decyzje konferencji trzech mocarstw w Jałcie, naród polski opłacił straszliwą daniną krwi, cierpień i strat w czasie II wojny światowej. Rachunek zbrodni hitlerowskich dokonanych na narodzie polskim jest przerażający. 6 milionów poległych i pomordowanych — 22% biologicznej substancji narodu — to liczby, których wstrząsająca wymowa jest nie do zatarcia. A przecież nie wyczerpują one wcale ogromu strat Polski. Z każdego tysiąca obywateli polskich, zamieszkałych w Polsce w 1939 r., 220 zostało zamordowanych, 37 — okaleczonych do ciężkiego inwalidztwa; na gruźlicę zapadło około 100, do obozów pracy i na przymusowe roboty wywieziono przeszło 100, pozbawiono całego dobytku i wysiedlono — 90, pozostawiono bez dachu nad głową 150.</u> + <u xml:id="u-2.31" who="#Marszalek">Całkowitemu zniszczeniu uległo prawie 40% majątku narodowego, wartość równa dorobkowi pracy dwóch poprzednich pokoleń Polaków.</u> + <u xml:id="u-2.32" who="#Marszalek">Ten straszliwy bilans wyrażał jedynie częściową realizację zbrodniczych planów okupanta, planów całkowitej likwidacji narodu polskiego jako narodu zdolnego do życia. Zwycięzcy — jak cynicznie oświadczał Hitler w przededniu napaści na Polskę — nikt nie odważy się sądzić.</u> + <u xml:id="u-2.33" who="#Marszalek">Dziś raz jeszcze przypomnieć wypada, że jeśli te obłędne plany pełnej eksterminacji narodu polskiego nie zostały urzeczywistnione, zawdzięczamy to w stopniu decydującym Związkowi Radzieckiemu, jego bohaterskiej armii.</u> + <u xml:id="u-2.34" who="#Marszalek">Przyśpieszenie wyzwolenia o każdy tydzień oznaczało dla nas uratowanie życia 20 tysiącom ludzi — tylu bowiem przeciętnie mordowali hitlerowcy w ciągu każdego tygodnia okupacji w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-2.35" who="#Marszalek">Główną rolę w zwycięstwie nad faszyzmem odegrała Armia Radziecka. Ona to — Jak świadczą tajne wykazy strat armii hitlerowskiej — zadała prawie 80% wszystkich strat poniesionych przez hitlerowskie wojska lądowe w okresie od 1 września 1939 r. do 29 kwietnia 1945 r.</u> + <u xml:id="u-2.36" who="#Marszalek">Narody radzieckie okupiły swoje zwycięstwo ogromem ofiar. 20 mln obywateli radzieckich w latach wojny oddało życie w walce o wspólne nasze zwycięstwo. 600 tysięcy żołnierzy radzieckich padło na ziemi polskiej. Kości żołnierzy radzieckich spoczywają w ziemi wszystkich krajów socjalistycznych Europy.</u> + <u xml:id="u-2.37" who="#Marszalek">Sojusz polsko-radziecki, w którym partia klasy robotniczej widziała główną dźwignię wyzwolenia narodowego, gwarancję siły i niepodległości Polski — zdał w II wojnie światowej swój historyczny egzamin.</u> + <u xml:id="u-2.38" who="#Marszalek">Organizując wojenny wysiłek narodu do wspólnej ze Związkiem Radzieckim walki z wrogiem, młoda władza ludowa podjęła równocześnie dzieło socjalistycznej przebudowy ustroju społecznego. Tylko bowiem zespolenie w jedno wyzwolenia narodowego z wyzwoleniem społecznym ludu pracującego mogło doprowadzić, i doprowadziło, do odrodzenia Polski. Tylko na tej drodze można było rozwiązać kluczowe problemy stojące przed krajem i zapewnić mu nową perspektywę rozwojową.</u> + <u xml:id="u-2.39" who="#Marszalek">Dalekowzrocznej myśli politycznej, reprezentowanej przez obóz polskiej demokracji, siły reakcyjne dnia wczorajszego naszej historii przeciwstawiały zaciekłą wrogość wobec Związku Radzieckiego, wściekły antykomunizm i wsteczne dążenie do odbudowy Polski w jej przedwojennym kształcie ustrojowym.</u> + <u xml:id="u-2.40" who="#Marszalek">Obóz reakcji polskiej wszystkie swoje nadzieje łączył z rachubami na rozbicie koalicji antyhitlerowskiej i na to, że zachodnie mocarstwa potrafią narzucić Polsce stary, zbankrutowany reżim i burżuazyjne porządki.</u> + <u xml:id="u-2.41" who="#Marszalek">Z tych to roszczeń i pretensji do sprawowania władzy w Polsce, ze zgubnych koncepcji reakcji zrodziła się tragedia powstania warszawskiego. Gdy PKWN borykał się z ogromnymi trudnościami pierwszych dni, gdy w każdym wyzwolonym mieście zaczynać musiał od pogrzebania ostatnich ofiar hitlerowskiego terroru, gdy z największym wysiłkiem starał się zapewnić elementarne warunki do pracy i codziennego życia ludności, gdy tworzył wojsko, by przyśpieszyć zwycięstwo i wzmocnić pożycie Polski — reakcja opanowana była jedną tylko maniacką myślą: choćby na kilka godzin przed wyzwoleniem ustanowić własną władzę, własny „prawowity” rząd w stolicy kraju, i postawić obóz demokracji polskiej, cały kraj, a także Związek Radziecki i Europę wobec faktu dokonanego.</u> + <u xml:id="u-2.42" who="#Marszalek">Dla tego wstecznego, wąskoklasowego celu nadużyto gorącego patriotyzmu, nienawiści do okupanta, pragnienia wolności i gotowości do najwyższych ofiar dla ojczyzny, ożywiających lud Warszawy, a zwłaszcza i ej młodzież. Powstańcy Warszawy dokazywali cudów męstwa, tocząc przez 63 dni wspaniałą i rozpaczliwa walkę w obronie ukochanego miasta, jego bezcennych wartości materialnych i kulturalnych, niszczonych przez SS-manów von dem Bacha, w obronie ludności bezlitośnie tępionej i mordowanej przez bestialskich zbrodniarzy.</u> + <u xml:id="u-2.43" who="#Marszalek">Klęska walczącej Warszawy stała się nie tylko narodową tragedią, której skutki zaciążyły na długie lata na naszym życiu, lecz stała się równocześnie straszliwym symbolem historycznego bankructwa wszystkich burżuazyjnych sił politycznych, wszystkich reakcyjnych partii i ich emigracyjnego rządu, które rościły sobie pretensje do przewodzenia narodowi, ale w imię swoich egoistycznych, klasowych interesów pchały go ku przepaści.</u> + <u xml:id="u-2.44" who="#Marszalek">Dlatego też nasza walka o nową niepodległą Polskę musiała być również walką przeciw Polsce starego porządku, walką przeciwko londyńskiej reakcji, która z klęsk narodowych nie umiała i nie chciała wyciągnąć żadnych wniosków.</u> + <u xml:id="u-2.45" who="#Marszalek">Tylko jednoczesna walka przeciwko Niemcom hitlerowskim o wyzwolenie narodowe i walka przeciw rodzimej reakcji, o umocnienie władzy ludowej zapewnić mogła narodowi polskiemu przełomowe zwycięstwo. W owych dniach narodzin Polski Ludowej dynamika rewolucji stała się potężnym motorem walki narodowo-wyzwoleńczej, zaś patriotyczny program odbudowy państwa polskiego po Odrę, Nysę i Bałtyk zdobywał serca i umysły ludzkie dla rewolucyjnych przeobrażeń społecznych.</u> + <u xml:id="u-2.46" who="#Marszalek">Nowa koncepcja polityczna, która odrodzenie Polski łączyła ze zwycięstwem armii Związku Radzieckiego, a przyszły byt niepodległej naszej ojczyzny z socjalizmem, choć wykrystalizowała się ostatecznie dopiero w okresie okupacji, w postaci programu Polskiej Partii Robotniczej — była przecież rezultatem krytycznej oceny doświadczeń polskiego ruchu robotniczego w ciągu całych dziesięcioleci, wyrastała z najgłębszych doświadczeń dziejowych walki wyzwoleńczej narodu polskiego na przestrzeni całej jego nowożytnej historii.</u> + <u xml:id="u-2.47" who="#Marszalek">Od chwili rozbiorów Polski w końcu XVIII wieku na przestrzeni dwóch stuleci — najwyższym sprawdzianem stanowiska wszystkich klas naszego społeczeństwa i wszystkich ugrupowań politycznych była sprawa odzyskania niepodległości. Najbardziej reakcyjne warstwy społeczne, przede wszystkim wśród magnaterii, poszły na ugodę z zaborcami za cenę zachowania i ochrony swych klasowych przywilejów. Jednakże większość społeczeństwa ożywiona duchem niezłomnego patriotyzmu i umiłowania wolności, nie zrezygnowała nigdy z walki o odzyskanie niepodległego bytu.</u> + <u xml:id="u-2.48" who="#Marszalek">Na swojej własnej ziemi i poza jej granicami, wszędzie gdzie zaświtała choćby najmniejsza nadzieja przysłużenia się sprawie wyzwolenia ojczyzny, kolejne pokolenia patriotów polskich podejmowały upartą, ofiarną, bohaterską walkę. Ginęli w insurekcji i w powstaniach narodowych, padali tysiącami na polach bitew wielkich wojen napoleońskich, walczyli na barykadach Wiosny Ludów, bohatersko bronili Paryskiej Komuny. Nieraz też bili się w mundurach wojsk cesarzy i monarchów za obcą im sprawę. Wszędzie na pobojowiskach Europy i innych kontynentów bielały kości polskich żołnierzy.</u> + <u xml:id="u-2.49" who="#Marszalek">Wszystkie te niezliczone ofiary i bohaterskie wysiłki przynosiły narodowi polskiemu tylko tanie słowa uznania dla jego męstwa i dzielności, nic nie kosztujące wyrazy współczucia dla — „nieszczęśliwej Polski”, ale nie przybliżały narodu do niepodległości. Droga Polski do niepodległego bytu była bowiem zamknięta przez istniejący w Europie porządek, u którego podstaw leżało Święte Przymierze trzech mocarstw zaborczych — Prus, Rosji i Austrii, a każdy zryw polskich sił wyzwoleńczych powodował tylko zwarcie się tego sojuszu. Żadne państwo, żadna siła polityczna ówczesnej Europy nie była zainteresowana, nie była gotowa, nie była zresztą i zdolna okazać narodowi polskiemu realnej pomocy w jego dążeniu do odbudowy swojej państwowości.</u> + <u xml:id="u-2.50" who="#Marszalek">Sztandar niepodległości Polski podniósł dopiero rewolucyjny ruch proletariatu, który zmierzał do obalenia całego panującego feudalno-burżuazyjnego porządku w Europie.</u> + <u xml:id="u-2.51" who="#Marszalek">Od chwili, gdy I Międzynarodówka na swym inauguracyjnym zebraniu proklamowała na wniosek Marksa i Engelsa — „bezwzględne prawo narodu polskiego do odzyskania samodzielności narodowej” — sprawa niepodległości Polski stała się nieodłączna od sprawy rewolucji socjalnej. Z rewolucją socjalistyczną w państwach zaborczych wiązał też swe nadzieje polski ruch robotniczy od swego zarania — wszystkie jego kolejne marksistowskie partie.</u> + <u xml:id="u-2.52" who="#Marszalek">Nadzieja ta znalazła swe urzeczywistnienie dopiero w naszym stuleciu, z chwilą zwycięstwa pierwszej rewolucji socjalistycznej w Rosji. Wielka Rewolucja Październikowa zburzyła doszczętnie istniejący układ sił i przez to otwarła Polsce drogę do niepodległości. Runął carat, ostoja europejskiej reakcji, obalone zostały trony pozostałych zaborców. Władza radziecka pierwsza proklamowała prawo Polski i innych ujarzmionych narodów do samookreślenia i państwowej samodzielności. Ożywcze tchnienie rewolucji spotęgowało siły postępowe w całej Europie i otwarło przed narodem polskim drogę do wolności.</u> + <u xml:id="u-2.53" who="#Marszalek">W 1918 r. Polska odzyskała niepodległość, jednakże niepodległość kruchą i nietrwałą. Władza państwowa znalazła się w rękach sił wstecznych, które nie potrafiły wyciągnąć wniosków z tragicznych doświadczeń narodu, ani pojąć rewolucyjnych przemian, jakie się naokoło dokonywały. Głównym wrogiem był dla nich Związek Radziecki. Ich polityczne koncepcje wyrastały z tradycji dawnej Rzeczypospolitej szlacheckiej, przenikała je wrogość wobec ruchu rewolucyjnego i wszelkich postępowych dążeń mas pracujących. Niezdolne rozwiązać żadnego programu społecznego i ekonomicznego rządy kapitalistów i obszarników, zaślepione antysowietyzmem i antykomunizmem, doprowadziły kraj do regresu gospodarczego i politycznego. Słaba i osamotniona, uzależniona od zachodnich mocarstw imperialistycznych II Rzeczpospolita upadła po 20 latach istnienia pod ciosami hitlerowskich najeźdźców.</u> + <u xml:id="u-2.54" who="#Marszalek">I znów Polacy, w poszukiwaniu dróg do odzyskania niepodległości, krwawili na wszystkich frontach II wojny światowej — w kraju i poza jego granicami, a groby polskie pokryły pola bitewne w całej Europie. Nie były to już ofiary daremne. Żołnierz polski walcząc w kraju, w podziemiu czy za granicą, na wschodzie czy na zachodzie, walczył ze śmiertelnym wrogiem, z hitlerowskim najeźdźcą. I gdziekolwiek krew swą przelewał — przelewał ją za Polskę. Jednakże nie wszystkie sztandary, pod którymi Polacy walczyli, wiodły do niepodległej Polski.</u> + <u xml:id="u-2.55" who="#Marszalek">Realną drogę do niepodległości i odrodzenia Polski wytyczały tylko te siły społeczne i polityczne, które wyrwały się z kręgu tradycyjnych idei i reakcyjnych wyobrażeń politycznych, kształtujących świadomość znacznej części naszego społeczeństwa w okresie zaborów i międzywojennego dwudziestolecia.</u> + <u xml:id="u-2.56" who="#Marszalek">Obiektywna sytuacja sprawiła, że polskie klasy posiadające i reprezentujące je wsteczne siły polityczne nie były już zdolne do sformułowania skutecznego programu niepodległościowego. Stawało się bowiem sprawą coraz bardziej oczywistą, że odzyskanie niepodległości przez Polskę łączy się z nadchodzącym zwycięstwem pierwszego państwa socjalistycznego i głębokimi zmianami w układzie sił światowych na niekorzyść mocarstw imperialistycznych. Takie zmiany wchodziły w kolizję z interesami klas posiadających, z całą koncepcją — „dwóch wrogów”, która niezmiennie przyświecała ich polityce. Dlatego ta polityka zawiodła obóz reakcji w ślepy zaułek.</u> + <u xml:id="u-2.57" who="#Marszalek">Trzeba jednak powiedzieć, że również szersze kręgi naszego społeczeństwa, nie związane swymi obiektywnymi interesami z klasami posiadającymi i głęboko patriotyczne, nie zdołały jeszcze w owym czasie wznieść się ponad tradycyjne a jednocześnie anachroniczne już wyobrażenia polityczne i społeczne.</u> + <u xml:id="u-2.58" who="#Marszalek">Najbliższa zrozumienia rzeczywistych wymogów epoki historycznej była polska klasa robotnicza. Jej obiektywne interesy ogniskowały się bowiem wokół odzyskania niepodległości i ustanowienia socjalistycznego ładu społecznego po wojnie zarówno w Polsce, jak i w Europie w ogóle. Między klasowymi interesami proletariatu polskiego a narodowymi interesami Polski istniała zasadnicza zbieżność. Dlatego Polska Partia Robotnicza — partia marksistowsko-leninowska, wyrażająca idee polityczne klasy robotniczej oraz reprezentująca jei historyczne dążenia i aspiracje, mogła się stać i stała się twórcą koncepcji odrodzenia Polski.</u> + <u xml:id="u-2.59" who="#Marszalek">Zwycięstwo Związku Radzieckiego nad faszyzmem nie tylko przywróciło Polsce wolność, ale stworzyło też dla polskiej klasy robotniczej, dla polskiego ludu pracującego historyczną szansę zdobycia władzy i wyrwania Polski z orbity imperialistycznego systemu. Tę szansę 25 lat temu obóz polskiej demokracji pod przewodem Polskiej Partii Robotniczej potrafił wykorzystać i wprowadzić nasz kraj na nowy, socjalistyczny szlak dziejowy.</u> + <u xml:id="u-2.60" who="#Marszalek">Historia dowiodła, że sprawa niepodległości Polski jest nierozłącznie związana z socjalizmem, że ojczyzna nasza może istnieć na mapie Europy, może się pomyślnie rozwijać, może się czuć bezpieczna tylko jako państwo socjalistyczne.</u> + <u xml:id="u-2.61" who="#Marszalek">Wysoka Izbo! Patrząc na drogę przebytą od chwili wyzwolenia, na wielkość materialnego dorobku stworzonego ofiarnym trudem klasy robotniczej i całego ludu pracującego, na postępy osiągnięte we wszystkich dziedzinach życia społecznego, na wkład Polski Ludowej do dzieła pokoju europejskiego i jej pozycję w rodzinie państw socjalistycznych, widzimy z całą wyrazistością, że ćwierćwiecze, które dziś zamykamy, było najbardziej przełomowym, a zarazem najbardziej płodnym okresem w historii narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-2.62" who="#Marszalek">W okresie tym stały przed nami trzy kardynalne zadania, których rozwiązania domagały się najwyższe interesy narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-2.63" who="#Marszalek">Po pierwsze — trzeba było odbudować państwo polskie w nowych, sprawiedliwych granicach i zapewnić jego niezawisłość, bezpieczeństwo i pokojową przyszłość. Zadanie to można było rozwiązać tylko w ramach systemu socjalistycznego w ścisłym sojuszu ze Związkiem Radzieckim i innymi państwami socjalistycznymi, które powstały do życia.</u> + <u xml:id="u-2.64" who="#Marszalek">Po drugie — trzeba było stworzyć od podstaw silną władzę ludową, która dokona dzieła przebudowy społecznej, obroni nowy, powstający ustrój socjalistyczny przed atakami wrogów i zapewni mu pomyślny rozwój. Zadanie to można było rozwiązać tylko pod przewodem klasy robotniczej i jej marksistowsko-leninowskiej partii.</u> + <u xml:id="u-2.65" who="#Marszalek">Po trzecie — trzeba było wydźwignąć kraj z ruiny, wygrać wyścig z czasem i usunąć to zacofanie, w którym pogrążyły Polskę od XVII wieku rządy magnaterii i szlachty, potem zaborcy, a wreszcie rządy obszarników' i kapitalistów w okresie II Rzeczypospolitej. Zadanie to można było rozwiązać tylko na drodze budownictwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-2.66" who="#Marszalek">Dziś, bilansując ubiegłe ćwierćwiecze, możemy powiedzieć naszemu narodowi z całym poczuciem odpowiedzialności, że zadania te zostały pomyślnie rozwiązane.</u> + <u xml:id="u-2.67" who="#Marszalek">Mamy dziś Polskę Ludową — od Bugu po Odrę i Nysę, silną i bezpieczną, otoczoną granicami przyjaźni i pokoju. Mamy władzę ludową, która strzeże czujnie zdobyczy socjalizmu. Mamy Polskę o dochodzie narodowym, który w roku bieżącym będzie prawie 5-krot- nie wyższy niż w najlepszym roku przedwojennym.</u> + <u xml:id="u-2.68" who="#Marszalek">Osiągnięcia 25-lecia wymagały wielkich wysiłków i niemałych wyrzeczeń. Mieliśmy przeciwko sobie nie tylko zaciekły opór reakcji, wewnętrznych i zewnętrznych wrogów socjalizmu, którzy ani na chwilę nie przestawali nas szkalować i atakować. Mieliśmy przeciw sobie ogrom zniszczeń, spuściznę zacofania i ciemnoty, bezwładne ciążenie złych przyzwyczajeń oraz anarchistycznych, sobiepańskich tradycji. Mieliśmy przeciwko sobie brak doświadczenia i głód kwalifikowanych kadr. I jeśli na przekór siłom dnia wczorajszego pokonaliśmy piętrzące się trudności, jeśli potrafiliśmy przezwyciężyć własne słabości i błędy i rozwiązać zadania, które postawiła przed nami historia, to stało się tak dlatego, że partia nasza i skupione wokół niej we Froncie Jedności Narodu siły polskiej demokracji socjalistycznej reprezentowały zawsze przyszłość, łączyły los Polski z nowym, postępowym systemem społecznym, z socjalizmem.</u> + <u xml:id="u-2.69" who="#Marszalek">Dynamika naszego rozwoju gospodarczego na przestrzeni ubiegłego ćwierćwiecza należy do najwyższych na świecie. Najpotężniejszą dźwignią wzrostu ekonomicznego i społecznego postępu stała się socjalistyczna industrializacja całego kraju, budowa od podstaw wielkiego, nowoczesnego przemysłu. Produkcja przemysłowa Polski w porównaniu z okresem przedwojennym wzrosła 14-krotnie, a liczba zatrudnionych w przemyśle robotników i pracowników powiększyła się 4,5 raza.</u> + <u xml:id="u-2.70" who="#Marszalek">Zbudowaliśmy i rozbudowaliśmy przez te lata tysiące zakładów przemysłowych — kopalni, hut, fabryk, całe nowe gałęzie wytwórczości, zwłaszcza w przemyśle hutniczym, maszynowym i chemicznym, stworzyliśmy nowe okręgi przemysłowe na terenach niegdyś biednych, upośledzonych. Rozwinęliśmy i unowocześniliśmy sieć komunikacyjną kraju — transport kolejowy, samochodowy i morski. Wychowaliśmy nowe kadry fachowców, liczne zastępy kwalifikowanych robotników, techników i inżynierów.</u> + <u xml:id="u-2.71" who="#Marszalek">W roku 1968 na każde 100 osób w wieku 20 lat i więcej, 28 osób posiadało wykształcenie średnie i wyższe, czyli 12 razy więcej niż w roku 1938.</u> + <u xml:id="u-2.72" who="#Marszalek">Socjalistyczna industrializacja kraju położyła kres marnotrawstwu żywych sił narodu, agrarnemu przeludnieniu i bezrobociu. Liczba zatrudnionych poza rolnictwem zwiększyła się z niespełna 3 milionów do przeszło 10 milionów. Polska międzywojenna była krajem rolniczym, w którym 1/3 ludności żyła z pracy poza rolnictwem, a tylko 30% zamieszkiwało w miastach. Dziś z pracy poza rolnictwem utrzymuje się 2/3 ludności Polski, a w odbudowanych i szybko rosnących miastach żyje już ponad połowa narodu.</u> + <u xml:id="u-2.73" who="#Marszalek">W oparciu o środki dostarczane przez przemysł wieś polska wydatnie zwiększyła i unowocześniła produkcję rolną. Z każdego hektara użytków rolnych osiągamy dziś dwukrotnie większą produkcję niż w latach trzydziestych, przy mniejszej o połowę liczbie zatrudnionych w rolnictwie. W porównaniu do pierwszego roku powojennego globalna produkcja rolna wzrosła prawie 3,5 raza, zaś produkcja zwierzęca — 4-krotnie.</u> + <u xml:id="u-2.74" who="#Marszalek">W niezmiernie krótkim czasie zabudowaliśmy i zagospodarowaliśmy ziemie zachodnie, które powróciły do macierzy spustoszone. Dziś tętnią one życiem, pracą i nauką, zintegrowane całkowicie z resztą kraju i zamieszkałe przez blisko 9 milionów Polaków, z których przeszło połowa tam się już urodziła — wytwarzają około 23% dochodu narodowego Polski.</u> + <u xml:id="u-2.75" who="#Marszalek">Polska była przez te wszystkie lata wielkim placem budowy. Na rusztowaniach socjalizmu rok rocznie setki tysięcy ludzi wznosiło nowe zakłady produkcyjne, nowe osiedla, nowe szkoły i ośrodki zdrowia. Z roku na rok rósł wysiłek inwestycyjny narodu. W przeliczeniu na jednego mieszkańca jest on w roku bieżącym prawie 10-krotnie wyższy niż w pierwszym powojennym roku odbudowy. W ciągu 25 lat, licząc w cenach porównywalnych z roku 1961, przeznaczyliśmy na powiększenie majątku trwałego i rozwój naszej gospodarki 2.150 mld zł, z czego w ciągu ostatnich lat pięciu wydaliśmy około 847 mld zł.</u> + <u xml:id="u-2.76" who="#Marszalek">Dynamiczny rozwój gospodarki umożliwił wzrost spożycia społecznego i podniesienie materialnego, socjalnego i kulturalnego poziomu życia ludności miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-2.77" who="#Marszalek">Spożycie najbardziej wartościowych artykułów żywnościowych — mięsa, tłuszczu, cukru — jest dziś w przeliczeniu na jednego mieszkańca trzy razy wyższe niż przed wojną, a odzieży i obuwia przypada 2—3 razy więcej. Nieporównywalnie wzrosło wyposażenie rodzin w dobra trwałego użytku.</u> + <u xml:id="u-2.78" who="#Marszalek">Dzięki wybudowaniu 8,5 mln nowych izb — radykalnej poprawie, chociaż wciąż jeszcze niedostatecznej, uległy warunki mieszkaniowe. Co trzeci mieszkaniec naszego kraju mieszka w nowym domu, co łączy się ze znacznie wyższym standardem wyposażenia w urządzenia komunalne.</u> + <u xml:id="u-2.79" who="#Marszalek">Pod względem zdobyczy socjalnych — uprawnień urlopowych i ubezpieczeń społecznych, a także ochrony zdrowia, kraj nasz należy dziś do przodujących w świecie. Nasz system szkolny, stale udoskonalany, zabezpiecza już blisko 85 procentom młodzieży zdobycie wykształcenia zawodowego lub ogólnego w zakresie szkoły średniej i otwiera przed coraz liczniejszymi zastępami młodzieży dostęp do studiów wyższych.</u> + <u xml:id="u-2.80" who="#Marszalek">Nowy ustrój społeczny naszego kraju okrzepł w walce z siłami wstecznymi i ukształtował w ciągu ubiegłego ćwierćwiecza takie formy życia politycznego, które kojarzą utrzymanie socjalistycznego kierunku rozwoju z coraz szerszą inicjatywą mas, z twórczą krytyką i bezpośrednim udziałem milionowych rzesz obywateli w rządzeniu i gospodarowaniu. Nie ma w tym naszym ustroju miejsca dla konkurujących wzajemnie partii politycznych, dla swobodnej gry sił, która by otwarła pole działania dla wrogów socjalizmu i marnotrawiła energię społeczeństwa w jałowych konfliktach.</u> + <u xml:id="u-2.81" who="#Marszalek">W dzisiejszym świecie podzielonym na dwa systemy, w świecie, w którym trwa zacięta walka między siłami socjalizmu a siłami imperializmu — naszym obowiązkiem jest na każdym etapie zabezpieczyć kierowniczą rolę klasy robotniczej i jej partii w życiu państwa i narodu.</u> + <u xml:id="u-2.82" who="#Marszalek">Naród nasz, zmieniając oblicze swego kraju, przeobrażał się równocześnie w nowe społeczeństwo, bez klas wyzyskiwaczy, bez społecznych antagonizmów, w społeczeństwo wolnych ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-2.83" who="#Marszalek">Najliczniejszą i wiodącą siłą naszego narodu stała się klasa robotnicza, licząca dziś 6 milionów ludzi. Jej trzon — to blisko 3,5-milionowa armia robotników przemysłowych, młodych, lecz coraz bardziej wykwalifikowanych, coraz wyżej wykształconych i coraz bardziej kulturalnych.</u> + <u xml:id="u-2.84" who="#Marszalek">Wielokrotnie powiększyła swe szeregi nowa socjalistyczna inteligencja — kwalifikowani, wykształceni pracownicy umysłowi wszystkich dziedzin. Liczba ludzi z wyższym wykształceniem przekroczyła 570 tysięcy, przy czym 90% spośród nich ukończyło wyższe uczelnie w Polsce Ludowej. Absolwentów szkół średnich pracuje w naszym kraju przeszło 4,5 miliona. Nasza gospodarka narodowa zatrudnia dziś 11 razy więcej inżynierów i 10 razy więcej techników niż przed wojną.</u> + <u xml:id="u-2.85" who="#Marszalek">Na wsi główną grupę społeczną stanowią chłopi średniorolni, których gospodarstwa w coraz szerszym zakresie zarówno w sferze wymiany, jak i produkcji, wiążą się z uspołecznioną, planową gospodarką. W rolnictwie i życiu społecznym wsi rośnie wciąż waga państwowych gospodarstw rolnych oraz coraz liczniejszych kadr wiejskiej inteligencji, a zwłaszcza specjalistów rolnych, którzy wnoszą do naszego rolnictwa postęp i wyższą kulturę rolną.</u> + <u xml:id="u-2.86" who="#Marszalek">Ten głęboki proces dokonywających się przeobrażeń nie jest bynajmniej zamknięty. Nadal zmienia się struktura naszego społeczeństwa, a wraz z tym i jego oblicze duchowe, jego świadomość. Nowe warunki ekonomiczne działają na rzecz likwidacji przeciwieństw klasowych, ale nawarstwienia starej mentalności i burżuazyjnej moralności, obce socjalizmowi nacjonalistyczne przesądy oraz wsteczne tradycje jeszcze nie znikły i w określonym stopniu obciążają świadomość różnych warstw społecznych.</u> + <u xml:id="u-2.87" who="#Marszalek">Są też wciąż podsycane, przede wszystkim przez wrogie socjalizmowi siły zewnętrzne — imperialistyczne ośrodki propagandy i dywersji, które usiłują wygrać każdą trudność, każde niepowodzenie na naszej drodze, aby zakłócić nasz pokojowy rozwój i twórczą pracę narodu, aby poderwać podstawy naszego bytu narodowego — władzę ludową i naszą więź nierozłączną, sojusz i przyjaźń ze Związkiem Radzieckim i całą wspólnotą państw socjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-2.88" who="#Marszalek">Dlatego też kształtowanie się jedności moralno-politycznej narodu — odpowiadającej nowym socjalistycznym stosunkom i celom budowy społeczeństwa bezklasowego, może się dokonywać tylko w walce, w walce ze wszystkim co ciągnie wstecz, lub chce wypaczyć kierunek naszego rozwoju, w walce o socjalistyczną świadomość narodu, o związanie w jedno interesów osobistych obywateli z nadrzędnymi interesami kraju, o połączenie patriotyzmu ożywiającego nasze społeczeństwo z internacjonalizmem i przyjaźnią do bratnich narodów.</u> + <u xml:id="u-2.89" who="#Marszalek">Dzieło stworzone w ciągu ćwierćwiecza wysiłkiem narodu polskiego łączy się nierozerwalnie z pokojem w Europie.</u> + <u xml:id="u-2.90" who="#Marszalek">Sojusz państw socjalistycznych Europy, sojusz wykuty jeszcze w ogniu wojny wyzwoleńczej, scementowany wspólnotą interesów klasowych i narodowych, wspólnotą celów i dążeń, przekształcił się w ciągu tych lat w potężną siłę obronną i stał się główną podporą pokoju światowego.</u> + <u xml:id="u-2.91" who="#Marszalek">Dzięki temu sojuszowi, który zmienił układ sił na świecie — Europa święcić będzie niezadługo wyjątkową w jej nowożytnych dziejach rocznicę — ćwierć wieku bez wojny. Nie jest to jednak równoznaczne z zabezpieczeniem pokoju na naszym kontynencie.</u> + <u xml:id="u-2.92" who="#Marszalek">Sprawa pokoju i bezpieczeństwa w Europie pozostaje nadal problemem perspektywicznie otwartym. Mimo, że konflikty wojenne w Europie są w naszych czasach wprost nie do pomyślenia, potencjalne niebezpieczeństwo wojny ciągle towarzyszy i kryje się w polityce państw imperialistycznych, zwłaszcza tych zachodnioniemieckich kół, które po dzień dzisiejszy nie wyrzekły się dążeń do przekreślenia rezultatów zwycięstwa narodów nad hitlerowskim faszyzmem w II wojnie światowej, a przede wszystkim do zmiany istniejących granic państwowych w Europie.</u> + <u xml:id="u-2.93" who="#Marszalek">W tym przede wszystkim kontekście, jako najbardziej miarodajnym, rozpatrujemy i oceniamy politykę Niemieckiej Republiki Federalnej. Chyba również w Bonn nie może budzić najmniejszej wątpliwości ta okoliczność, że podstawowym warunkiem pokojowego rozwoju naszego kontynentu i zapewnienia bezpieczeństwa wszystkim narodom europejskim jest uznanie nienaruszalności istniejących granic w Europie, w tym granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej oraz granicy między obu państwami niemieckimi — Niemiecką Republiką Demokratyczną i Niemiecką Republiką Federalną.</u> + <u xml:id="u-2.94" who="#Marszalek">W tej intencji wystąpiliśmy 17 maja br. z propozycją zawarcia między Polską a Niemiecką Republiką Federalną układu w sprawie ostatecznego uznania granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej, podobnie jak uznaje ją układ zawarty w swoim czasie między Polską a Niemiecką Republiką Demokratyczną w Zgorzelcu. Nie chcemy dziś wnikać w treść oficjalnych i nieoficjalnych reakcji, z jakimi spotkała się ta nasza propozycja w Niemieckiej Republice Federalnej. Wydaje się nam bowiem, że na oceny i analizy przyjdzie lepsza pora wówczas, kiedy można będzie określić, w jakim stopniu należy eliminować z tych reakcji nacjonalizm i rewanżyzm, to „wyprzedzanie z prawej strony”, jakie cechuje w obecnym przedwyborczym okresie poszczególne partie polityczne i określone koła rządzące w Niemieckiej Republice Federalnej w ślepej pogoni za głosami wyborców. Oznacza to, że konkretnej odpowiedzi na naszą propozycję nadal oczekujemy.</u> + <u xml:id="u-2.95" who="#Marszalek">Nie możemy jednak nie wyciągać wniosków z postawy zajmowanej przez zachodnioniemieckie koła rządzące wobec własnego społeczeństwa. Budowanie swoich pozycji na nacjonalizmie, karmienie swego narodu złudzeniami, uginanie się przed siłami, które kultywują i odradzają imperialistyczne i hegemonistyczne tradycje — „Deutschland, Deutschland uber alles” nic dobrego przynieść nie może ani Niemcom, ani sprawie odprężenia i pokoju w Europie.</u> + <u xml:id="u-2.96" who="#Marszalek">Wybory do Bundestagu są wewnętrzną sprawą Niemieckiej Republiki Federalnej. Bonn jednak dobrze chyba zdaje sobie sprawę z tego, że dla Europy nie może być obojętne, czy z wyborów tych siły militaryzmu, nacjonalizmu i odwetu wyjdą wzmocnione, czy osłabione.</u> + <u xml:id="u-2.97" who="#Marszalek">Wyjątkowo szerokie echo, jakim się propozycja nasza odbiła w Niemieckiej Republice Federalnej i w innych państwach zachodnich, szeroka dyskusja, jaka się wokół niej rozwinęła w niemieckiej opinii świadczy, że problem uznania zachodniej granicy Polski dojrzał do pełnego i ostatecznego rozwiązania i że nikt nie potrafi go zdjąć z porządku dnia.</u> + <u xml:id="u-2.98" who="#Marszalek">Ci, którzy po wyborach do Bundestagu będą tworzyć nowy rząd, mają czas, by zastanowić się nad wiarygodnością własnych zapewnień o dążeniu do odprężenia i normalizacji stosunków z Polską i innymi socjalistycznymi państwami Europy wschodniej.</u> + <u xml:id="u-2.99" who="#Marszalek">Kraje socjalistyczne w Apelu Budapeszteńskim wystąpiły z inicjatywą zwołania ogólnoeuropejskiej konferencji w sprawie bezpieczeństwa i współpracy.</u> + <u xml:id="u-2.100" who="#Marszalek">Wspólnym celem krajów socjalistycznych jest doprowadzenie do tego, ażeby wszystkie państwa europejskie zasiadły do jednego stołu, ażeby bez jakichkolwiek warunków wstępnych przedyskutowały kluczowe problemy, od rozwiązania których zależy przyszłość naszego kontynentu.</u> + <u xml:id="u-2.101" who="#Marszalek">Wyrażamy zadowolenie, iż szereg krajów niesocjalistycznych Europy przyjęło z pozytywnym zainteresowaniem nasze propozycje. Nie tracimy jednak z pola widzenia i tych głosów, które atakują ideę konferencji wprost lub pośrednio. Złudne byłoby mniemać, iż siły zimnowojenne, zainteresowane w utrzymaniu napięcia, złożą broń. Chcą one storpedować konferencję, odraczając ją w nieskończoność.</u> + <u xml:id="u-2.102" who="#Marszalek">Celem konferencji europejskiej powinno być przygotowanie układu o zbiorowym bezpieczeństwie w Europie. Chodzi przede wszystkim o zagwarantowanie podstaw pokojowych stosunków międzynarodowych w Europie, takich jak uznanie i poszanowanie istniejącego stanu terytorialno-politycznego w Europie, wyrzeczenie się stosowania siły i groźby użycia siły w stosunkach międzynarodowych, wykluczenie mieszania się w sprawy wewnętrzne innych państw oraz regulowanie wszelkich przyszłych spornych problemów w drodze pokojowych rokowań.</u> + <u xml:id="u-2.103" who="#Marszalek">Rozważenia wymagają sprawy regionalnych kroków rozbrojeniowych, które nabiorą aktualności z chwilą wejścia w życie układu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej, a także problemy współpracy gospodarczej, naukowo-technicznej i w innych dziedzinach.</u> + <u xml:id="u-2.104" who="#Marszalek">Chodzi więc o program oparty na zasadach pokojowego współistnienia państw o różnych ustrojach, program, który wymaga rzeczowego podejścia i podejmowania bez uników węzłowych problemów politycznych, od których zależy przyszłość Europy.</u> + <u xml:id="u-2.105" who="#Marszalek">Przed Europą uwolnioną od wyścigu i ciężaru zbrojeń, połączoną wolą zapobieżenia wojnie, w dążeniu do szerokiej współpracy ekonomicznej i naukowo-technicznej otworzą się szerokie perspektywy podniesienia poziomu życia narodów.</u> + <u xml:id="u-2.106" who="#Marszalek">Polska Ludowa, która zawsze prowadziła politykę pokojowego współistnienia, dokładać będzie nadal starań, aby doprowadzić do utworzenia ogólnoeuropejskiego systemu bezpieczeństwa i współpracy.</u> + <u xml:id="u-2.107" who="#Marszalek">Wysoka Izbo! W ciągu ubiegłego ćwierćwiecza naród polski zbudował mocny i trwały gmach Polski Ludowej, stworzył dobre warunki do dalszego pomyślnego rozwoju naszej ojczyzny. Nie powinniśmy jednak usypiać naszej energii przesadnym świętowaniem z racji rzeczy już dokonanych. Życie bowiem nie stoi nigdy w miejscu. Aby sprostać surowym wymaganiom naszej epoki, epoki gigantycznego starcia i rywalizacji socjalizmu z kapitalizmem, epoki wyścigu pracy i wyścigu myśli naukowo-technicznej musimy ciągle napinać siły, uruchamiać nieustannie nasze materialne i duchowe zasoby.</u> + <u xml:id="u-2.108" who="#Marszalek">Naszym niezmiennym drogowskazem jest socjalizm. Rewolucyjna natura tego ustroju wyznacza na każdym etapie nowe, wyższe zadania, których realizacja rozstrzygać będzie o przyszłości kraju, o poziomie życia narodu, o sile Polski i jej miejscu w świecie.</u> + <u xml:id="u-2.109" who="#Marszalek">Zadania te ogniskują się przede wszystkim w sferze rozwoju gospodarczego. Wchodzimy w okres, kiedy o naszym wzroście ekonomicznym decydować będą czynniki intensywnego rozwoju — wyższa efektywność inwestycji, lepsze wykorzystanie istniejących mocy wytwórczych, wyższa rentowność produkcji, szybszy postęp naukowo-techniczny, wyższa wydajność pracy i wyższa opłacalność handlu zagranicznego. Tylko na tej drodze potrafimy osiągnąć dalszy szybki wzrost dochodu narodowego i podnosić systematycznie poziom życiowy całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-2.110" who="#Marszalek">Główne założenia rozwoju na tym nowym etapie wypracował V Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, skonkretyzowało je II Plenum Komitetu Centralnego naszej partii, obecnie zaś przekładają je na język przyszłego planu gospodarczego władze państwowe, resorty, zjednoczenia przemysłowe, rady narodowe, przedsiębiorstwa, instytucje projektowe i naukowe.</u> + <u xml:id="u-2.111" who="#Marszalek">W wielkiej pracy nad opracowaniem projektów Narodowego Planu Gospodarczego na lata 1971—1975 uczestniczą tysiączne kolektywy — działacze gospodarczy i przodujący robotnicy, inżynierowie i pracownicy nauki — realizatorzy przyszłego planu.</u> + <u xml:id="u-2.112" who="#Marszalek">Nasze nowe zadania nie dadzą się rozwiązać starymi sposobami, wymagają przegrupowania sił i środków, koncentracji wysiłków na takich kierunkach rozwoju, które zapewnią rekonstrukcję i unowocześnienie całych gałęzi gospodarki narodowej, powiększenie eksportu, a także szybszy wzrost produkcji zaspokajającej potrzeby ludności. Musimy lepiej wykorzystywać rosnące z roku na rok środki inwestycyjne oraz istniejące rezerwy potencjału gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-2.113" who="#Marszalek">Można to osiągnąć jedynie w drodze systematycznego ulepszania i unowocześniania metod planowania, zarządzania i organizacji produkcji. Wdrażanie lepszych metod planowania i nowoczesnej organizacji pracy nie jest tylko sprawą prawidłowych dyrektyw. Jest to sprawa wiedzy, kwalifikacji, dyscypliny i odpowiedzialności kierowniczych kadr na wszystkich szczeblach, które muszą się uwolnić od starych, konserwatywnych nawyków.</u> + <u xml:id="u-2.114" who="#Marszalek">Niezbędnym warunkiem dynamicznego rozwoju naszej gospodarki jest wprowadzenie do wszystkich kluczowych działów produkcji zdobyczy współczesnej rewolucji naukowo-technicznej. Opóźnienia powstałe w tej dziedzinie są głównym źródłem naszych trudności.</u> + <u xml:id="u-2.115" who="#Marszalek">Zespolenie rewolucji naukowo-technicznej z socjalistyczną planową gospodarką stanowi klucz do rozwiązywania węzłowych zadań rozwoju naszego kraju. Nauka stała się w naszej dobie bezpośrednią siłą wytwórczą, źródłem postępu i wzrostu ekonomicznego. Jak dowodzi praktyka szeregu rozwiniętych krajów, ^2^/3, a nawet 3/4 przyrostu dochodu narodowego uzyskuje się w wyniku wdrażania osiągnięć naukowo-technicznych i ulepszeń organizacyjnych. Przełomowe odkrycia współczesnej nauki tylko w warunkach socjalistycznego ustroju mogą być wykorzystane z pożytkiem dla ogółu i w interesie pokoju i dobrobytu całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-2.116" who="#Marszalek">W ciągu minionych 25 lat wysiłkiem całego narodu stworzyliśmy silne zaplecze dla prowadzenia badań naukowych i kształcenia kadr o wysokich kwalifikacjach. Od roku 1950 liczba pracowników naukowo-badawczych wzrosła czterokrotnie, a nakłady finansowe na badania naukowe — ośmiokrotnie. Stworzyliśmy też w całym kraju sieć szkół wyższych oraz sieć instytutów naukowo-badawczych. Tempo rozbudowy zaplecza badawczego i szkolnictwa wyższego dwukrotnie wyprzedza tempo przyrostu dochodu narodowego i na te potrzeby nie będziemy i nadal szczędzić środków.</u> + <u xml:id="u-2.117" who="#Marszalek">Aby te nakłady państwa i wysiłki pracowników nauki były w pełni efektywne, niezbędne jest jednak bliższe niż dotąd powiązanie nauki z gospodarką. Mechanizmy, które powołane są do wdrażania osiągnięć nauki do produkcji, muszą być usprawnione. W szczególności rozbudowy wymaga zaplecze badawcze naszego przemysłu, bezpośrednio powiązane z wielkimi zakładami, kombinatami i zjednoczeniami branżowymi.</u> + <u xml:id="u-2.118" who="#Marszalek">Nie stać nas na samodzielne rozwijanie badań i poszukiwanie rozwiązań w zbyt wielu dziedzinach — wymaga to bowiem zaangażowania ogromnych środków materialnych i bardzo licznych kadr. Dlatego należy koncentrować wysiłki na wybranych kierunkach badań, przy równoczesnej, szerokiej współpracy naukowo-technicznej z bratnimi narodami socjalistycznymi. Wspólnie ze środowiskiem naukowym, w pełni korzystając z jego wiedzy i inicjatywy w opracowaniu prognoz rozwoju nauki i techniki, będziemy zatem dokonywać wyboru celów najistotniejszych dla gospodarki narodowej i wokół nich koncentrować środki i poszukiwania naszych badaczy.</u> + <u xml:id="u-2.119" who="#Marszalek">Unowocześnianie gospodarki narodowej i zaspokajanie jej wielostronnych potrzeb łączy się najściślej z naszą współpracą z innymi krajami socjalistycznymi w ramach Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Zarówno skala nowoczesnej produkcji, jak i tempo rozwoju poszczególnych nowych gałęzi wytwórczości wymaga międzynarodowego podziału pracy. Nawet wysoko rozwinięte i bogate kraje nie mogą sobie pozwolić na samodzielną produkcję wszystkich najbardziej nowoczesnych urządzeń czy środków komunikacji i wchodzą między sobą w coraz głębsze powiązania kooperacyjne i specjalizacyjne. Potrzeby gospodarczego postępu w obecnym stadium rozwoju sił wytwórczych i rewolucji naukowo-technicznej dyktują wszystkim konieczność gospodarczej integracji. Proces ten posunął się daleko naprzód w krajach kapitalistycznych. Interesy socjalizmu wymagają od wszystkich krajów socjalistycznych, jak to stwierdziła ostatnia sesja RWPG, przyśpieszenia procesu gospodarczej integracji naszej wspólnoty. Sprzyja temu sama natura planowej uspołecznionej gospodarki, która tworzy dogodne, obiektywne warunki dla koordynacji długofalowych zamierzeń inwestycyjnych i produkcyjnych, dla głębokiej i zróżnicowanej specjalizacji i kooperacji w wielu gałęziach gospodarki, dla rozwijania wspólnego rynku socjalistycznego, zarówno w zakresie towarów, jak pieniądza i kredytu. Idąc po tej pewnej, choć niełatwej drodze, gwarantujemy wspólnie z zaprzyjaźnionymi krajami socjalistycznymi, że potrafimy podnieść poziom techniczny i efektywność naszej ekonomiki.</u> + <u xml:id="u-2.120" who="#Marszalek">Twórcami wszystkich naszych osiągnięć zarówno w sferze gospodarczej, jak i w innych sferach życia społecznego są ludzie, kadry — robotnicy, inżynierowie, rolnicy, pracownicy nauki, administratorzy i wychowawcy. Im wyższe są kwalifikacje zawodowe i społeczne kadr, tym większy dają one wkład do wspólnego dzieła budowy nowej Polski. Dlatego przywiązujemy tak wielką wagę do kształcenia młodzieży, wysokokwalifikowanych pracowników wszystkich dziedzin, pracowników o głębokiej wiedzy fachowej, a zarazem świadomych swej odpowiedzialności wobec państwa i narodu. Mamy prawo oczekiwać od naszych kadr, by ich stosunek do społeczeństwa, do swego kraju nie określała tylko wysokość materialnych dochodów, ale w nie mniejszym stopniu patriotyczna świadomość, że uczestniczą w wielkiej przebudowie swego kraju, w wysiłku narodu, który nadrabia historyczne opóźnienia, w tworzeniu nowych, sprawiedliwych stosunków między ludźmi.</u> + <u xml:id="u-2.121" who="#Marszalek">Socjalizm bowiem, to nie tylko postęp gospodarczy, to budowa ustroju, w którym celem nadrzędnym jest dobro człowieka, w którym nie ma miejsca na wyzysk i krzywdę, w którym likwidacja klasowych podziałów wyrównuje start życiowy dla wszystkich, w którym miernikiem wartości obywatela jest jego praca, wiedza i poczucie społecznego obowiązku.</u> + <u xml:id="u-2.122" who="#Marszalek">Taki ustrój budujemy od lat 25. Uwalniając się krok za krokiem od złego dziedzictwa starych stosunków społecznych, tworząc nową rzeczywistość i fundamenty pod lepszą przyszłość.</u> + <u xml:id="u-2.123" who="#Marszalek">Przyszłość ta należy do młodego pokolenia.</u> + <u xml:id="u-2.124" who="#Marszalek">Młodzież, ludzie do lat 30 — wychowani i ukształtowani w Polsce Ludowej, to dziś już większość narodu. Dla tego pokolenia, które coraz szerszą ławą wstępuje w życie, dotychczasowy dorobek Polski Ludowej to nie cel, nie szczyt marzeń i ambicji, lecz tylko punkt startu do realizacji nowych zadań, zakrojonych na miarę dnia jutrzejszego.</u> + <u xml:id="u-2.125" who="#Marszalek">Młodzież nasza powinna być świadoma swych zdobyczy, praw i przywilejów, ale więcej myśleć powinna o swych obowiązkach. Pytajmy więc młodych nie o to, czego oni oczekują od Polski Ludowej. Pytajmy ich o to, czego Polska może od nich oczekiwać, co pragną oni uczynić, aby kraj nasz stał się bogatszy, silniejszy i szczęśliwszy, aby podnieść go na nowe wyżyny społecznego, materialnego i duchowego postępu. I nie wątpimy, że odpowiedź, której nam młodzież udzieli, będzie zapowiedzią kontynuacji tej historycznej drogi, jaką zapoczątkowaliśmy 25 lat temu, drogi budowniczych Polski socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-2.126" who="#Marszalek">Dziś, mijając milowy słup pierwszego ćwierćwiecza tej drogi, pragnę z trybuny sejmowej złożyć wszystkim budowniczym Polski socjalistycznej, współtwórcom jej dorobku — klasie robotniczej, pracującym chłopom, inteligencji technicznej i twórczej, inicjatorom i realizatorom wielkiego czynu XXV-lecia, wszystkim, których ofiarnym trudem rąk i wysiłkiem myśli rosła i rozkwitała nasza ludowa ojczyzna — najserdeczniejsze słowa podzięki i wyrazy najwyższego uznania.</u> + <u xml:id="u-2.127" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-2.128" who="#Marszalek">Wysoka Izbo! 25-letni jubileusz Polski Ludowej świętujemy dziś razem z naszymi sojusznikami i przyjaciółmi, w obecności najwyższych przedstawicieli sąsiednich, bratnich krajów socjalistycznych. Ich obecność na uroczystym posiedzeniu naszego Sejmu symbolizuje sobą wspólnotę naszych historycznych losów, naszych interesów i celów, niezłomność naszych sojuszów, naszą przynależność do socjalistycznego świata, torującego ludzkości drogę w przyszłość.</u> + <u xml:id="u-2.129" who="#Marszalek">Pragnę w imieniu Komitetu Centralnego naszej partii i władz naczelnych Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, w imieniu Sejmu, Rady Państwa i Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej raz jeszcze gorąco pozdrowić naszych drogich gości:</u> + <u xml:id="u-2.130" who="#Marszalek">ze Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich — w osobach Sekretarza Generalnego Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego Towarzysza Leonida Breżniewa i Przewodniczącego Prezydium Rady Najwyższej Towarzysza Nikołaja Podgórnego;</u> + <u xml:id="u-2.131" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-2.132" who="#Marszalek">z Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej — w osobach Prezydenta Republiki Towarzysza Ludvika Svobody i I Sekretarza Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Czechosłowacji Towarzysza Gustava Husaka;</u> + <u xml:id="u-2.133" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-2.134" who="#Marszalek">z Niemieckiej Republiki Demokratycznej — w osobach Premiera Rządu i Zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa Towarzysza Willi Stopha oraz członka Biura Politycznego i Sekretarza Komitetu Centralnego Niemieckiej Socjalistycznej Partii Jedności Towarzysza Ericha Honeckera.</u> + <u xml:id="u-2.135" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-2.136" who="#Marszalek">Pragnę zapewnić naszych drogich gości, a za ich pośrednictwem bratnie narody wielkiego Związku Radzieckiego, a także narody Czechosłowacji i Niemieckiej Republiki Demokratycznej, że naród polski, wierny zasadom internacjonalizmu, tak jak i przez ubiegłe ćwierćwiecze tak i w przyszłości, ofiarną pracą nad rozwojem swego kraju będzie pomnażał zjednoczoną potęgę socjalistycznej wspólnoty narodów, będzie umacniał jej jedność i konsekwentnie bronił sprawy pokoju i wolności narodów.</u> + <u xml:id="u-2.137" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-2.138" who="#Marszalek">Zamykając w dniu dzisiejszym pierwsze ćwierćwiecze, wkraczamy z ufnością w nowy etap naszej historii. Przewodzić nam będzie ta sama idea, z której 25 lat temu zrodził się Manifest Lipcowy — nieśmiertelna idea socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-2.139" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-2.140" who="#Marszalek">Proszę uprzejmie o zabranie głosu Sekretarza Generalnego Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego Towarzysza Leonida Breżniewa.</u> + <u xml:id="u-2.141" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-2.142" who="#Marszalek">Sekretarz Generalny KC KPZR</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#LeonidBrezniew">Drodzy Towarzysze!</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#LeonidBrezniew">Wysoki Sejmie!</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#LeonidBrezniew">Przyjaciele!</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#LeonidBrezniew">Pozwólcie przede wszystkim serdecznie podziękować Wam za zaproszenie do wzięcia udziału w dzisiejszym uroczystym posiedzeniu. Wielką radość sprawia mnie i towarzyszowi Podgórnemu, że w tym świątecznym dniu jesteśmy tu razem z Wami.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#LeonidBrezniew">W imieniu Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego, Prezydium Rady Najwyższej ZSRR i rządu radzieckiego pozwólcie towarzysze, że złożę serdeczne gratulacje ludziom pracy bratniej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, posłom na Sejm i całemu narodowi polskiemu z okazji historycznego etapu w życiu Polski Ludowej, 25- lecia jej narodzin.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#komentarz">(Owacyjne oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#LeonidBrezniew">Ludzie radzieccy odczuwają Wasze święto jako wspólne święto krajów socjalistycznych, jako wspaniały dowód zwycięskiego marszu naszej wspólnej socjalistycznej, komunistycznej sprawy. Myśli i uczucia 240-milionowego narodu radzieckiego są z narodem polskim, z polską klasą robotniczą, chłopstwem, inteligencją.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#LeonidBrezniew">Ćwierć wieku temu wojska radzieckie i polskie, wypędzając faszystowskich najeźdźców, wkroczyły na ziemie polską. Miały jeszcze przed sobą ciężkie walki, nowe zacięte boje w imię wyzwolenia narodów Europy od hitlerowskiej tyranii, ale w tym pamiętnym lipcu 1944 roku jutrzenka odrodzenia Polski już zaświtała. Była to jutrzenka socjalizmu. I jak dowiodła tego historia, nic już nie może zgasić jej blasku.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#LeonidBrezniew">Dziś, kiedy Polska socjalistyczna i wszyscy jej liczni przyjaciele uroczyście obchodzą chlubną rocznicę Dnia Odrodzenia, widać szczególnie wyraźnie, z jakim rozmachem i zdecydowaniem kraj kroczy naprzód. U tych, którzy wspólnie z wojskami radzieckimi i polskimi brali udział w walkach o wyzwolenie ziemi polskiej spod okupacji hitlerowskiej, na zawsze pozostanie w pamięci Polska z lat 1944—1945. Okupanci faszystowscy zadali krajowi okrutne rany. Miliony synów i córek narodu polskiego padły ofiarą hitlerowskich morderców. Polska leżała w gruzach.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#LeonidBrezniew">W owym czasie było niemało takich działaczy politycznych, którzy twierdzili, że tylko z łaski kapitalistycznego zachodu możliwa jest odbudowa i rozwój Polski — w przeciwnym bowiem razie czeka ją wieczne ubóstwo i zacofanie. Ich polityczny widnokrąg ograniczał się do obrony interesów dawnych klas panujących, które doprowadziły kraj do katastrofy.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#LeonidBrezniew">Byli jednak w Polsce ludzie, którzy przewidzieli dzień dzisiejszy. Byli to komuniści. Godni kontynuatorzy legendarnej chwały polskich rewolucjonistów, którzy walczyli na barykadach Komuny Paryskiej, rewolucji 1905 roku i w bitwach klasowych Wielkiego Października. Komuniści polscy zdobyli głęboki szacunek i zaufanie swego narodu. Swego prawa do kierowania społeczeństwem dowiedli ofiarną walką o interesy mas pracujących w czasach dyktatury burżuazji, wytrwałością i męstwem w latach walki z hitlerowskim okupantem, dowiedli tym, że właśnie oni wysunęli jedynie realny program narodowego odrodzenia kraju.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#LeonidBrezniew">Komuniści polscy wiedzieli, że istnieje potężna siła, która zdolna jest podnieść i odrodzić Polskę. Komuniści znali wysoki poziom organizacji i rewolucyjnego ducha polskiej klasy robotniczej, wypróbowanego sojusznika i przyjaciela proletariuszy rosyjskich, o której bohaterstwie w swoim czasie mówił z zachwytem Włodzimierz Iljicz Lenin.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#LeonidBrezniew">Komuniści niezłomnie wierzyli, że Polska wyzwolona z kajdan kapitalizmu jest zdolna do największych czynów. Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, silnym swym powiązaniem z masami i wiernością nauce marksistowsko-leninowskiej, po zespoleniu całego narodu we Froncie Jedności Narodu, pomyślnie wprowadziła go na drogę socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#LeonidBrezniew">Wolna, suwerenna Polska, o której marzyli, o którą walczyli na przestrzeni całej historii polscy patrioci, najlepsi synowie narodu, który dał światu Kopernika, Mickiewicza i Chopina, narodu Kościuszki i Dąbrowskiego, Dzierżyńskiego i Marchlewskiego, taka właśnie Polska stała się rzeczywistością. Polska ta istnieje, rozwija się i umacnia.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#LeonidBrezniew">My wszyscy, Wasi szczerzy przyjaciele, odczuwaliśmy dumę i zachwyt słuchając tego, co mówił o osiągnięciach socjalistycznej Polski w swym przemówieniu nasz przyjaciel i towarzysz, wierny syn ludu polskiego i wybitny działacz międzynarodowego ruchu komunistycznego, I Sekretarz Komitetu Centralnego PZPR, towarzysz Władysław Gomułka. Intensywny rozwój gospodarki, rozkwit nauki i kultury, podniesienie stopy życiowej ludności, wysoka aktywność polityczna mas pracujących — oto charakterystyczne cechy współczesnej polskiej rzeczywistości.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#LeonidBrezniew">Wiemy, że bratnia Polska ma jeszcze przed sobą wiele poważnych zadań i skomplikowanych problemów, wiele pracy, podobnie jak my wszyscy. Mówił tu o tym towarzysz Gomułka. Jednakże rękojmią pomyślnego wykonania tych zadań jest fakt sprawowania kierownictwa przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą, uzbrojoną w naukę marksizmu- leninizmu i ściśle powiązaną z masami oraz owocna współpraca Polski z innymi krajami socjalistycznymi.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#LeonidBrezniew">Jesteśmy głęboko przekonani, że naród polski, polscy komuniści, którzy wykazali prawdziwe bohaterstwo na polu pracy oraz dali dowody niezłomności i wytrwałości w odbudowie kraju, w budowie nowej, socjalistycznej Polski, pomyślnie zrealizują swe plany i zamiary.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#LeonidBrezniew">Socjalizm na zawsze położył kres poprzednim tragicznym dziejom Polski. Nowa niepodległa Polska stała się równoprawnym uczestnikiem wspólnoty socjalistycznej, w której umocnienie wnosi ważki wkład. Czy chodzi o stosunki dwustronne między państwami socjalistycznymi, czy też o wielostronne powiązania krajów socjalizmu, Polska Rzeczpospolita Ludowa jest przykładem prawdziwie braterskiego podejścia do swych sojuszników i przyjaciół. Wspaniałe hasło bohaterskich polskich bojowników ubiegłego stulecia: — „O wolność waszą i naszą” — w dobie obecnej wzbogaciło się o nową treść, stało się nieodłącznym elementem internacjonalistycznej polityki Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#LeonidBrezniew">Polska Rzeczpospolita Ludowa cieszy się wielkim autorytetem na arenie międzynarodowej. Prowadząc konsekwentną, socjalistyczną politykę zagraniczną, zdecydowanie broni ona pokoju w Europie i na całym świecie. Związek Radziecki, podobnie jak inne kraje socjalistyczne, wysoko ceni pryncypialną politykę bratniej Polski. Doskonale wiemy, że kiedy chodzi o obronę interesów socjalizmu, o utrwalenie pokoju, naród polski, Polska Zjednoczona Partia Robotnicza zawsze będą się znajdowały w pierwszym szeregu bojowników o wzniosłe ideały wolności narodów, o socjalizm.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#LeonidBrezniew">Przed 25 laty rozpoczął się również nowy rozdział w dziejach stosunków między naszymi krajami. Socjalizm ziścił najgłębsze marzenia naszych narodów o sojuszu opartym na równości praw i o braterskiej współpracy; zrodziła się niezachwiana przyjaźń Związku Radzieckiego i nowej socjalistycznej Polski</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#LeonidBrezniew">W tym uroczystym dniu ze szczególnym wzruszeniem przyjęliśmy serdeczne słowa wypowiedziane tu dziś pod adresem Związku Radzieckiego i jego narodów, jego leninowskiej partii komunistycznej. Niech mi wolno będzie, drodzy towarzysze, z całego serca podziękować Wam za te słowa i za uczucia, których są one wyrazem. Ludzie radzieccy głęboko odczuwają przyjaźń i solidarność naszych polskich braci i odpowiadają im równie gorącą przyjaźnią i niezmienną solidarnością.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#LeonidBrezniew">W imieniu komunistów radzieckich, całego narodu radzieckiego, pragniemy Wam oświadczyć, szanowni towarzysze, z tej honorowej trybuny: sprawa przyjaźni radziecko-polskiej jest dla nas sprawą świętą!</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#LeonidBrezniew">Ludzie radzieccy nadal będą czynić wszystko, aby nasz niewzruszony sojusz, nasze braterskie więzy i wszechstronną współpraca z socjalistyczną Polską stawały się coraz ściślejsze, coraz bardziej wielostronne i owocne. W naszej przyjaźni widzimy niezawodną gwarancję nowych zwycięstw sprawy socjalizmu i komunizmu.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#LeonidBrezniew">Do osiągnięć i sukcesów doby obecnej narody radziecki i polski doszły drogą wielkich prób, najcięższych bitew w swych dziejach. Natchnione ideałami wolności i niepodległości przeszły one przez te próby, rozgromiły czarne siły faszystowskich agresorów i odniosły zwycięstwo.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#LeonidBrezniew">Narody naszych krajów zawsze pamiętać będą, jak wielkim kosztem zwycięstwo to osiągnięto i będą się starały być godnymi następcami tych, którzy je wywalczyli. Nigdy nie zapomnimy strasznego dymu pożarów, nie zapomnimy ruin Warszawy i Mińska. Wiecznie żyć będą w pamięci naszych narodów męczennicy Majdanka i Oświęcimia, ofiary blokady Leningradu. Wiele pokoleń czerpać będzie natchnienie z przykładu, jakim było bohaterstwo uczestników bitew pod Stalingradem i na Łuku Kurskim, wyzwolicieli Warszawy, Bratysławy i Pragi, uczestników szturmu na Berlin, bezgraniczne męstwo milionów żołnierzy, którzy w niezliczonych, krwawych walkach obronili prawo narodów do niepodległości i wolności.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#LeonidBrezniew">I oświadczamy: to co narody zdobyły w ogniu bitew II wojny światowej zdobyte zostało na zawsze!</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#LeonidBrezniew">Niech nasi przeciwnicy klasowi nie żywią złudzeń, licząc na możliwość przekreślenia historycznych zwycięstw socjalizmu. Nigdy do tego nie dojdzie! (Długotrwałe oklaski)* Rękojmią tego jest wolne życie narodów krajów socjalistycznych, ich twórcza praca, ich wspaniałe plany, ich wspólna wola pogłębiania i rozwijania braterskiej współpracy we wszystkich dziedzinach, umacniania Układu Warszawskiego, który niezawodnie zapewnia suwerenność jego uczestnikom, bezpieczeństwo i nienaruszalność granic krajów socjalistycznych w Europie, w tym również granicy Polski Ludowej na Odrze i Nysie oraz zachodniej granicy Niemieckiej Republiki Demokratycznej, jak również Czechosłowacji.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#LeonidBrezniew">I jest to jakby wyrazem historycznej sprawiedliwości, że stolica Polski Ludowej — Warszawa, miasto, które tak wiele wycierpiało, Warszawa bohaterska, symbol walki na śmierć i życie z faszyzmem — najgorszym wrogiem ludzkości, kwitnąca dziś, piękna, socjalistyczna Warszawa dała imię temu bojowemu sojuszowi krajów socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#LeonidBrezniew">Towarzysze! Życie wyraźnie wykazuje, jak nieocenione znaczenie mają stosunki oparte na zasadzie internacjonalizmu socjalistycznego, które się ukształtowały między naszymi krajami i narodami zespolonymi wspólnym celem, wspólnym marksistowsko-leninowskim światopoglądem.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#LeonidBrezniew">Internacjonalizm socjalistyczny — to nie pobożne życzenie, lecz konkretna rzeczywistość doby obecnej.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#LeonidBrezniew">Jego ucieleśnieniem jest skuteczna polityczna współpraca Związku Radzieckiego, Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i innych państw socjalistycznych. Umocnienie pozycji światowego socjalizmu jako całości, osiągnięcia każdego kraju socjalistycznego są nierozerwalnie związane z solidarnymi działaniami państw socjalistycznych, z ich wzajemną pomocą. Internacjonalizm socjalistyczny — to wielka odpowiedzialność za losy socjalizmu nie tylko we własnym kraju, lecz również na całym świecie. Jest to najwyższe poszanowanie cech narodowych i historycznych rozwoju każdego kraju i zdecydowana wola udzielania sobie nawzajem jak najszerszego poparcia. Jest to głębokie zrozumienie tej roli historycznej, jaką odgrywają kraje socjalistyczne w światowym procesie rewolucyjnym, w dziele popierania wyzwoleńczej antyimperialistycznej walki narodów.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#LeonidBrezniew">Internacjonalizm socjalistyczny znalazł dziś wyraz w tendencji do zbliżenia ekonomicznego państw socjalistycznych, we wszechstronnym rozwoju powiązań gospodarczych między nimi. Jesteśmy przekonani, że realizacja zadań nakreślonych na 23 specjalnej sesji Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej umożliwi przyśpieszenie postępu naukowo-technicznego w każdym z naszych krajów, wywrze korzystny wpływ na podniesienie dobrobytu mas pracujących i niewątpliwie jeszcze bardziej umocni pozycje światowego socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#LeonidBrezniew">Historia stosunków międzypaństwowych zna niemało sojuszów, które nie wytrzymały próby czasu i rozpadły się. W gruncie rzeczy były to zmowy klas wyzyskiwaczy, zrodzone przez tę lub inną koniunkturę polityczną, przez te lub inne przemijające interesy. Jednakże los, który je spotkał, nie grozi pogłębiającej się współpracy krajów socjalizmu, albowiem nasz sojusz wyraża podstawową tendencję historyczną rozwoju całego społeczeństwa ludzkiego. Jest on oparty na głębokiej przyjaźni narodów, na jedności celów, jego fundament to walka wielu pokoleń rewolucjonistów, demokratów, których gorącym marzeniem było wolne, oparte na równości praw, zjednoczenie narodów wszystkich krajów. Właśnie taka przyjaźń jednoczy narody krajów socjalistycznych. Taka przyjaźń jest niewzruszona i nie boi się żadnych prób.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#LeonidBrezniew">Oczywiście, towarzysze, stosunki oparte na zasadzie internacjonalizmu socjalistycznego nie układają się automatycznie. Jak wykazuje życie, potrzebna jest do tego konsekwentna praca polityczna i ideologiczna partii komunistycznych. Chodzi tu nie tylko o spuściznę przeszłości kapitalistycznej, a nawet feudalnej, której nie da się wyplenić ze świadomości ludzi w ciągu jednego dnia lub roku.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#LeonidBrezniew">Chodzi jeszcze o to, że imperialiści stale usiłują wprowadzić w stosunki między krajami socjalistycznymi posiew wyobcowania i wzajemnej nieufności. Tam, gdzie dopuszcza się do osłabienia, a tym bardziej do odejścia od zasad internacjonalizmu socjalistycznego, wyrządzić można niemałą szkodę budowie socjalizmu w danym kraju i wspólnej sprawie socjalizmu światowego.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#LeonidBrezniew">Towarzysze! Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego, podobnie jak i Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, jak partie komunistyczne innych krajów socjalistycznych, gotowa jest dołożyć maksimum wysiłków, aby współpraca państw socjalistycznych umacniała się z każdym rokiem. Oczywiste jest dla nas, że jeśli dziś wszyscy wspólnie pomyślnie walczymy przeciwko niebezpieczeństwu nowej wojny światowej, to właśnie ta nasza bojowa współpraca czyni tę walkę szczególnie skuteczną. Jeśli dziś w Europie rosną siły występujące na rzecz utworzenia niezawodnego systemu bezpieczeństwa i szerzy się walka przeciwko odwetowej polityce kół rządzących w NRF, to właśnie w tym przejawia się znaczenie ścisłej koordynacji naszych wysiłków w dziedzinie polityki zagranicznej. Jeśli dziś na dalekiej od kontynentu europejskiego ziemi Wietnamu ponosi fiasko agresywna awantura imperialistów amerykańskich, to i w tym znajduje wyraz wpływ braterskiej solidarności krajów socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#LeonidBrezniew">Towarzysze! Przed wspólnotą socjalistyczną, przed ruchem komunistycznym i robotniczym, przed wszystkimi rewolucyjnymi siłami współczesności stoją dziś odpowiedzialne zadania historyczne. Zostały one kolektywnie ustalone na niedawnej Międzynarodowej Naradzie Partii Komunistycznych i Robotniczych, w której przygotowaniu i przeprowadzeniu zarówno KPZR, PZPR, jak i inne partie wzięły tak czynny udział.</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#LeonidBrezniew">Narada wykazała dobitnie, że światowy ruch komunistyczny — awangardowa siła naszej epoki — wkracza w etap dalszego rozwoju. W ciągu krótkiego czasu, jaki dzieli nas od daty zakończenia narady, z wielką mocą ujawniło się całe znaczenie i bogactwo idei, wysuniętych na naradzie, uwidoczniła się mobilizująca rola głęboko pozytywnego programu, jaki sprecyzowano w uchwalonych przez nią dokumentach. Pokój, demokracja, niezawisłość narodowa, socjalizm — te wzniosłe ideały komunistów — zagrzewają do aktywnych działań przeciwko siłom reakcji i wojny wszystkie antyimperialistyczne prądy współczesności. Po zespoleniu w jedną całość potężnego frontu antyimperialistycznego, ruch komunistyczny będzie mógł rozwinąć jeszcze szerzej ofensywę przeciwko imperializmowi.</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#LeonidBrezniew">Międzynarodowa Narada Partii Komunistycznych i Robotniczych stała się nowym dowodem żywotności zwycięskiej siły idei marksistowsko-leninowskiej. Wyrazem leninizmu i jego wcieleniem — jest dziś rozmach budowy socjalizmu i komunizmu w naszych krajach. Dzisiejszy leninizm — to rozwój ruchu robotniczego i komunistycznego. Leninizm — to nieustanny rozwój procesu wyzwolenia narodowego. I można, towarzysze, z pełnym uzasadnieniem stwierdzić, że triumf dzieła Lenina. znalazł również wymowny wyraz w wielkim święcie — w dniu 25-lecia Polski socjalistycznej, która pewnie kroczy leninowską drogą.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#LeonidBrezniew">Niech mi wolno będzie jeszcze raz, drodzy towarzysze, z całego serca pozdrowić posłów na Sejm i cały polski świat pracy z okazji Dnia Odrodzenia oraz złożyć socjalistycznej Polsce życzenia nowych, wspaniałych zwycięstw dla dobra narodu polskiego, dla dobra sprawy pokoju i socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#LeonidBrezniew">Niech żyje i kwitnie Polska Rzeczpospolita Ludowa!</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#LeonidBrezniew">Niech żyje bojowa awangarda polskich mas pracujących — Polska Zjednoczona Partia Robotnicza!</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.52" who="#LeonidBrezniew">Chwała narodowi polskiemu.</u> + <u xml:id="u-3.53" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.54" who="#LeonidBrezniew">Niech żyje niewzruszony sojusz bratnich krajów socjalizmu!</u> + <u xml:id="u-3.55" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Proszę uprzejmie o zabranie głosu I Sekretarza Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Czechosłowacji, Towarzysza Gustava Husaka.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#ISekretarzKCKPCzdrGustavHusak">Szanowne Towarzyszki i Towarzysze, Wysoki Sejmie, Szanowni polscy Przyjaciele!</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#ISekretarzKCKPCzdrGustavHusak">Pozwólcie, że podziękuję za zaproszenie na dzisiejsze i jutrzejsze uroczystości 25 rocznicy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#ISekretarzKCKPCzdrGustavHusak">Pozwólcie, bym w imieniu naszej delegacji, w imieniu Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Czechosłowacji i ludu czechosłowackiego serdecznie pogratulował narodowi polskiemu oraz jego przedstawicielom partyjnym i państwowym z okazji 25 rocznicy wyzwolenia i powstania Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#ISekretarzKCKPCzdrGustavHusak">W Czechosłowacji dobrze znamy godne uwagi sukcesy, które osiągnął bratni naród polski w ciągu ostatnich 25 lat pod kierownictwem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i szczerze cieszymy się ze wszystkich Waszych osiągnięć. Cenimy wyniki Waszej pracy i uważamy je za tym większe, że wiemy w jak ciężkich warunkach zaczęło się po wojnie organizować odrodzone państwo polskie — jak o tym mówił tow. Gomułka — i jak ciężkie straty w ludziach i straty materialne poniósł w latach wojny naród polski i jego kraj. Miałem po wojnie możność przekonać się w Warszawie i w innych polskich miastach o tragicznych następstwach wyczynów faszystowskiego barbarzyństwa na ziemi polskiej. Z szacunkiem i podziwem śledziliśmy ofiarną i pełną zapału pracę ludu polskiego przy odbudowywaniu swych miast, swego kraju, swego swobodnego życia. Tylko w tym kontekście historycznym, przez porównanie dziedzictwa dawnych reżimów i następstw nazistowskiego zniszczenia z obecną sytuacją, można właściwie ocenić historyczne wyniki ofiarnej pracy polskiego ludu pracującego w ciągu ostatnich 25 lat.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#ISekretarzKCKPCzdrGustavHusak">Stosunki między narodami Czechosłowacji i Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej mają bogate, liczne i stare tradycje. Najnowsze wszakże dzieje naszych narodów wykazują wręcz losowo wspólne cechy, na których po wojnie oparły się nasze braterskie i sojusznicze stosunki. W wyniku brutalnej interwencji nazistowskich Niemiec zostało rozbite i zlikwidowane zarówno państwo czechosłowackie, jak i polskie, podeptana została nasza i Wasza wolność narodowa, faszyzm ujarzmił i niszczył nasze narody. Po latach ciężkich i pełnych poświęcenia walk z nazizmem, których główny ciężar ponosił Związek Radziecki, jego armia i naród i do których mężnie wnieśli swój wkład również narody polski, czeski i słowacki, odrodziła się nasza wolność narodowa i państwowa. Wspólne cierpienia naszych narodów i wspólna antyfaszystowska walka o wolność i postęp, jak również potrzeba wspólnej obrony życia i pracy naszych narodów, stały się podstawą braterskich i sojuszniczych więzi między Czechosłowacją i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich, między Czechosłowacją i Polską Rzecząpospolitą Ludową oraz pozostałymi krajami socjalistycznymi. Sojusz ten jest podstawą i rzec można — problemem dzisiejszego i przyszłego bytu naszych narodów.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#ISekretarzKCKPCzdrGustavHusak">Po wyzwoleniu naszych krajów przez Armię Radziecką wytworzyły się zarówno w Polsce, jak i w Czechosłowacji i w innych krajach, warunki do tego, by postępowe siły społeczeństwa, klasa robotnicza i jej sojusznicy mogli podjąć wysiłki w celu ustanowienia bardziej sprawiedliwego porządku społecznego, w celu przebudowy społeczeństwa na zasadach socjalistycznych. Historia nowej Polski i Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej jest szkołą zmagań klasowych i politycznych o zbudowanie nowego społeczeństwa. Jest ona dowodem bohaterskiej pracy ludu pracującego, jego politycznych i gospodarczych zwycięstw, jak również niektórych błędów i omyłek oraz wysiłków na rzecz ich przezwyciężenia. Stosunki między Czechosłowacją i Polską jak również nasze stosunki ze Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich i innymi krajami socjalistycznymi pogłębiły się przez to i rozszerzyły. Określają je zarówno interesy narodowe, jak i wspólny, socjalistyczny cel, wspólna marksistowsko-leninowska nauka. Jest to drugi kamień węgielny, na którym opierają się dzisiaj, i opierać się będą w przyszłości, wzajemne stosunki między naszymi narodami i państwami. Mamy zatem wszelkie powody do tego, byśmy nasze braterskie i sojusznicze stosunki rozwijali i pogłębiali we wszystkich dziedzinach. W dzisiejszym klasowo podzielonym świecie stoi przed nami wszystkimi jednoznaczny problem: im mocniejsze są poszczególne ogniwa obozu socjalistycznego, im głębsza jest ich współpraca, tym silniejszy jest cały obóz, tym bezpieczniejszy jest pokój na świecie i tym bardziej obiecujące są perspektywy sił postępowych. I na odwrót. Istnieją bowiem w świecie siły imperialistyczne, które dążą do osłabienia jedności i siły obozu socjalistycznego, do wbicia klina między nas, do wyszukiwania słabych miejsc, spiętrzania sprzeczności i ich wykorzystywania, rozbijania z zewnątrz i od wewnątrz siły poszczególnych państw socjalistycznych oraz popierania resztek sił antysocjalistycznych wewnątrz tych państw.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#ISekretarzKCKPCzdrGustavHusak">Doświadczenia Czechosłowacji w ciągu ostatniego półrocza są dobrym tego przykładem. W latach socjalistycznego budownictwa osiągnęliśmy godne uwagi wyniki i sukcesy we wszystkich dziedzinach. Nagromadziły się wszakże również trudności i problemy oraz błędy i deformacje, które poważnie hamowały naszą drogę naprzód. W naszej partii i wśród narodu narastało zdrowe pragnienie usunięcia błędów i rozwiązania problemów naszego społeczeństwa. Dojrzewało ono przed styczniem 1968 r. i wyraźnie się po nim przejawiło. Szerokie warstwy członków partii i społeczeństwa popierały ten wysiłek. Jednakże proces ten od samego początku komplikowało zorganizowane dążenie różnych prawicowo-oportunistycznych i wręcz antysocjalistycznych sił, które usiłowały nadużyć powstałej, swobodniejszej przestrzeni do oczerniania naszej socjalistycznej drogi, do propagowania drobnomieszczańskich i anarchistycznych wyobrażeń o socjalizmie, a także do bezpośrednich przygotowań, zmierzających do zmiany panujących stosunków politycznych. W tej działalności wspomniane siły krajowe wszystkimi kanałami korzystały z poparcia świata burżuazyjnego.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#ISekretarzKCKPCzdrGustavHusak">W wewnętrznej walce politycznej niejednolite i niekonsekwentne kierownictwo naszej partii stopniowo traciło zdolność działania, nie przeciwstawiało się, albo niedostatecznie przeciwstawiało się, zorganizowanym naciskom i akcjom sił prawicowych i antysocjalistycznych, które świadomie rozbijały jedność partii, podkopywały jej kierowniczą rolę, osłabiały organy socjalistycznej władzy oraz kierowania państwowego i gospodarczego, jak również naruszały międzynarodowe zobowiązania naszej partii i państwa. W wyniku tego nasza partia i społeczeństwo znalazły się w głębokiej, kryzysowej sytuacji, która objęła także stosunki z bratnimi partiami i krajami. Wielu naszych ludzi z obawami i dezaprobatą śledziło ten rozwój. Rozumiemy przeto również zatroskanie i obawy bratnich partii z powodu zeszłorocznego rozwoju sytuacji w Czechosłowacji, tym bardziej, że nasze kierownictwo pod naciskiem sił prawicowych i antysocjalistycznych oraz w wyniku sprzeczności w swym łonie nie wzięło w sposób wystarczająco odpowiedzialny pod uwagę wyników wielu spotkań i narad z bratnimi partiami, zaś w niektórych sytuacjach zajęło stanowisko, które nie odpowiadało klasowym i międzynarodowym interesom ani naszej partii i społeczeństwa, ani obozu socjalistycznego jako całości. Wynikły z tego szkody dla naszego społeczeństwa, jak również komplikacje w międzynarodowym ruchu komunistycznym.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#ISekretarzKCKPCzdrGustavHusak">Po wielu ciężkich doświadczeniach i zmaganiach wewnętrznych Komitet Centralny naszej partii postanowił w kwietniu tego roku w sposób świadomy i konsekwentny rozwiązać kryzysową sytuację w partii i społeczeństwie, poszukiwać realnych dróg stabilizacji politycznej i gospodarczej w naszym państwie oraz dróg pełnego odrodzenia braterskich i przyjacielskich stosunków z ZSRR, Polską i pozostałymi krajami socjalistycznymi, a to na pryncypialnych pozycjach marksizmu-leninizmu i internacjonalizmu proletariackiego, tak jak o tym mówią decyzje plenum Komitetu Centralnego KPCz z kwietnia i maja bieżącego roku. Krótki okres od kwietnia bieżącego roku przyniósł nam na obranej przez nas drodze wiele dobrych wyników. Wiemy jednak, że chodzi o złożoną i dłuższą walkę. Podejmujemy wysiłki w celu zjednoczenia zdrowych sił w partii i wśród ludu pracującego i jesteśmy pewni zwycięstwa, mimo że nie niedoceniamy bynajmniej politycznych i gospodarczych trudności dzisiejszej sytuacji. W celu zrozumienia naszego rozwoju, dla usunięcia przyczyn i następstw kryzysowej sytuacji opracowujemy dzisiaj obiektywną analizę stosunków sprzed stycznia 1968 r., jak również po nim, tak byśmy mogli wyciągnąć niezbędne wnioski i płynące z nich nauki.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#ISekretarzKCKPCzdrGustavHusak">W pełni deklarujemy swe poparcie dla wyników narady bratysławskiej, osiągniętych przez bratnie partie przed rokiem, jak również dla wszystkich wniosków Moskiewskiej Narady Partii Komunistycznych i Robotniczych z czerwca bieżącego roku oraz uważamy je za trwały składnik naszej linii politycznej. Będziemy możliwie jak najlepiej umacniać braterskie i sojusznicze więzi z ZSRR, Polską Rzecząpospolitą Ludową i pozostałymi krajami socjalistycznymi, umacniać system Układu Warszawskiego i współpracę w Radzie Wzajemnej Pomocy Gospodarczej i to zarówno z punktu widzenia naszych interesów narodowych i państwowych, jak również mając na względzie umocnienie całego obozu socjalistycznego. W tym właśnie sensie wyrażamy także najwyższe zainteresowanie wszechstronnym pogłębieniem naszych stosunków i współpracy z bratnią Polską Rzecząpospolitą Ludową.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#ISekretarzKCKPCzdrGustavHusak">Pozwólcie, że na zakończenie, z okazji tej wspaniałej rocznicy przekażę z całego serca polskiemu narodowi i państwu życzenia wielu osiągnięć i nowych zwycięstw w przyszłych latach. Pozwólcie, że Was zapewnię i proszę, abyście tego nie przyjmowali jako zwrot grzecznościowy — iż Polska ma na swej południowej granicy w naszych narodach wiernych sojuszników i przyjaciół, zaś w Komunistycznej Partii Czechosłowacji — współbojownika, który dąży do tych samych wzniosłych, socjalistycznych celów. Jeszcze raz serdecznie i bratersko pozdrawiam zaprzyjaźnioną Polskę.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#komentarz">(Owacyjne oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Proszę uprzejmie o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów, zastępcę Przewodniczącego Rady Państwa Niemieckiej Republiki Demokratycznej Towarzysza Willi Stopha.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">Wielce Szanowny Towarzyszu Gomułka!</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">Wielce Szanowny Towarzyszu Spychalski!</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">Wielce Szanowny Towarzyszu Cyrankiewicz!</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">Wielce Szanowny Towarzyszu Wycech!</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">Drodzy Towarzysze i Przyjaciele!</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">Pozwólcie, że podziękuję Wam za zaszczyt wystąpienia na Waszej uroczystej sesji.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">W imieniu Komitetu Centralnego Niemieckiej Socjalistycznej Partii Jedności i jej I Sekretarza, towarzysza Waltera Ulbrichta, w imieniu Rady Państwa i Rady Ministrów Niemieckiej Republiki Demokratycznej składam serdeczne życzenia Wam i całemu narodowi polskiemu z okazji święta narodowego — 25-lecia odrodzenia Polski.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski).</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">Przekazujemy Wam serdeczne, braterskie pozdrowienia od narodu Niemieckiej Republiki Demokratycznej — pierwszego socjalistycznego państwa narodu niemieckiego. Ludzie pracy naszego kraju odnoszą się z głębokim szacunkiem do prawdziwie historycznego dzieła — rewolucyjnego przekształcenia Polski — dokonanego przez polską klasę robotniczą pod przewodnictwem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, w sojuszu z chłopstwem i wszystkimi innymi warstwami ludności, w pierwszym ćwierćwieczu istnienia Waszej władzy ludowej. Jest to rezultat heroicznych wysiłków, koniecznych dla przezwyciężenia nieszczęsnego spadku po kapitalizmie i strasznych pozostałości hitlerowsko-faszystowskiej, niszczycielskiej wojny. Jest to dzieło wielkiego wysiłku, włożonego w zbudowanie nowoczesnego państwa przemysłowego po to, by wkroczyć na drogę prowadzącą do socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">W trwałym sojuszu i braterskiej przyjaźni ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami socjalistycznymi Polska Ludowa wnosi wielki wkład do wzmocnienia międzynarodowych pozycji socjalizmu, zaś w walce przeciwko imperializmowi przyczynia się do utrzymania pokoju w Europie i na świecie.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">Powstanie władzy ludowej w Polsce i utworzenie Niemieckiej Republiki Demokratycznej dzięki zwycięstwu Związku Radzieckiego nad bandyckim faszyzmem hitlerowskim — zapoczątkowały nowy rozdział w historii stosunków między naszymi narodami.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">W szczerej i głębokiej przyjaźni łączącej nas już na zawsze, spełniają się wielkie tradycje rewolucyjnej walki polskiej i niemieckiej klasy robotniczej, walki prowadzonej przez komunistyczne partie naszych krajów, spełnia się tęsknota niezliczonych polskich i niemieckich patriotów minionych pokoleń. Nasza przyjaźń przypięczętowana jest krwią tych, którzy w mrocznych latach reakcji, w warunkach zasianej przez imperializm nienawiści i wrogości, walczyli o zapoczątkowanie epoki, w której oba nasze narody będą mogły żyć w braterskich, dobrosąsiedzkich stosunkach.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">Niemiecka Republika Demokratyczna, w której klasa robotnicza pod przewodnictwem Niemieckiej Socjalistycznej Partii Jedności, w ścisłym sojuszu z chłopstwem i innymi warstwami ludności, sprawuje polityczną władzę, w której wykorzenione zostały kapitalistyczne rządy i militaryzm; ta Niemiecka Republika Demokratyczna jest uosobieniem nieodwołalnej opcji naszego narodu na rzecz socjalizmu. Każdy obywatel Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej stwierdzić może z satysfakcją i poczuciem pewności, że po raz pierwszy w historii powstało państwo niemieckie, w którym przezwyciężono zgubną przeszłość i w którym czyni się wszystko, aby raz na zawsze zapobiec rozpętaniu wojny, biorącej początek na ziemi niemieckiej.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">Złączeni ścisłym braterstwem broni ze Związkiem Radzieckim i z innymi krajami — członkami Układu Warszawskiego, w interesie wspólnoty socjalistycznej — także w przyszłości damy zachodnioniemieckim odwetowcom należytą odprawę, jeśli odważą się naruszyć granice ustalone w wyniku drugiej wojny światowej. Zgadzamy się całkowicie z Towarzyszem Władysławem Gomułką, który na VII Zjeździe SED oświadczył, że suwerenność Niemieckiej Republiki Demokratycznej i nienaruszalność jej granic są równoznaczne z bezpieczeństwem i nienaruszalnością granic Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Ponownie podkreślamy, że granica pokoju na Odrze i Nysie broniona jest na zachód od Łaby i Werry.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">Na trwałych podstawach, jakie daje nam wspólny cel, rozwinęła się pełna zaufania współpraca, oparta na proletariackim internacjonalizmie, przynosząca cenne owoce, służąca obopólnym korzyściom naszych narodów. Podpisany w 1967 r. Układ o Przyjaźni, Współpracy i Wzajemnej Pomocy pomiędzy Niemiecką Republiką Demokratyczną a Polską Rzecząpospolitą Ludową jest tego znamiennym wyrazem. Układ ten otwiera nowe możliwości i perspektywy wszechstronnego pogłębienia i rozszerzenia stosunków między naszymi narodami i państwami.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">Wspólnie stoimy przed zadaniem urzeczywistnienia nauk marksizmu-leninizmu i ukształtowania socjalistycznego ustroju społecznego, przed koniecznością opanowania zdobyczy rewolucji naukowo-technicznej dla dobra socjalizmu. Jesteśmy przekonani, że warunki, którymi dysponujemy już wspólnie dla osiągnięcia socjalistycznych celów i które nadal będziemy tworzyć przy wytężonej pracy i koncentracji naszych sił, doprowadzą do pełnego sukcesu. W ścisłej współpracy ze Związkiem Radzieckim i z innymi państwami wspólnoty socjalistycznej będziemy mogli zdobywać najwyższe osiągnięcia w decydujących dziedzinach nauki, techniki i produkcji. Socjalistyczna integracja, oparta na uchwałach Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej, stanie się decydującym czynnikiem dla przyśpieszenia postępu gospodarki narodowej krajów socjalistycznych i dla ekonomicznego współzawodnictwa socjalizmu z kapitalizmem.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">Przygotowując się do obchodów uroczystości 20-lecia powstania Niemieckiej Republiki Demokratycznej, ludzie pracy w naszym kraju wypełniają wielkie zadania, aby wzmocnić nasze państwo we wszystkich dziedzinach. Traktują to jako swój wkład do międzynarodowego umocnienia socjalizmu, jako wkład do rozstrzygnięcia walki klasowej z imperializmem.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">Troska ludzi pracy Niemieckiej Republiki Demokratycznej o dobro ustroju socjalistycznego i ich świadomość odpowiedzialności wobec wspólnoty socjalistycznej naszych państw — są wyrazem nowego rewolucyjnego myślenia i działania. Jesteśmy solidarni i służymy pomocą narodowi wietnamskiemu, który mężnie walczy przeciwko amerykańskim agresorom; jesteśmy solidarni i służymy pomocą narodom arabskim i innym narodom walczącym przeciwko imperializmowi i neokolonializmowi o pokój i niepodległość.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">Bezpośrednia konfrontacja z imperializmem na zachodniej granicy państwowej Niemieckiej Republiki Demokratycznej i jej codzienne skutki zobowiązują nas do realizowania swej odpowiedzialności ze szczególną powagą i czujnością. Zachodnioniemiecki imperializm nie wyciągnął z historii żadnej nauki. Imperializm ten uprawia awanturniczą politykę odwetową i jest dziś głównym niebezpieczeństwem dla pokoju w Europie. Rząd Niemieckiej Republiki Federalnej nie rezygnuje z prób podważania stabilności powojennego ładu w Europie, z prób zmiany status quo, z prób zablokowania drogi do poprawy klimatu w tej części Europy. Jedyna realna droga do utrwalenia pokoju i bezpieczeństwa w Europie, droga wykluczająca powtórzenie się tragicznej przeszłości może prowadzić tylko przez:</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">—uznanie istniejących granic, wśród nich także granicy między Niemiecką Republiką Demokratyczną i Niemiecką Republiką Federalną oraz granicy na Odrze i Nysie, nie zaś zgłaszanie roszczeń terytorialnych;</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">—rozbrojenie, nie zaś dążenie do uzyskania broni atomowej i wyścigu zbrojeń;</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">—uznanie Niemieckiej Republiki Demokratycznej z punktu widzenia prawa międzynarodowego i stosunki między dwoma państwami niemieckimi, oparte na równouprawnieniu, nie zaś absurdalne roszczenie do wyłącznej reprezentacji;</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">—poszanowanie statusu Berlina zachodniego jako samodzielnej jednostki politycznej, nie zaś podważanie go;</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">—jednoznaczne uznanie nieważności haniebnego układu monachijskiego od samego początku, a nie polityczne manewry wokół tego układu.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">Ta droga, gwarantująca narodom Europy pokojową przyszłość, musi zostać wreszcie zapoczątkowana także i w Niemieckiej Republice Federalnej.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">Fakt, że Niemiecka Republika Demokratyczna prowadzi konsekwentną politykę pokojową i kroczy naprzód w budowie ustroju socjalistycznego — odpowiada głębokim potrzebom wszystkich narodów europejskich. W ścisłym sojuszu ze Związkiem Radzieckim, z Polską Rzecząpospolitą Ludową, z Czechosłowacką Republiką Socjalistyczną i z innymi państwami wspólnoty socjalistycznej, Niemiecka Republika Demokratyczna pozostaje ostoją pokoju i socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">Drodzy Towarzysze!</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">Serdeczne słowa towarzysza Władysława Gomułki, poświęcone naszemu państwu i braterskiemu sojuszowi, głęboka przyjaźń, którą odczuwamy w naszej wszechstronnej współpracy, napełniają nas wielką radością. Zapewniamy Was, że klasa robotnicza, chłopstwo spółdzielcze, inteligencja i inne warstwy pracujące ludności Niemieckiej Republiki Demokratycznej uczynią wszystko, aby nadal umacniać i pogłębiać przyjaźń i braterską współpracę.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">Nikt i nic nie zdoła rozłączyć naszych partii marksistowsko-leninowskich, naszych państw socjalistycznych i narodów.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">Ramię w ramię z narodami Związku Radzieckiego, które pod przewodem Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego budują komunizm, ramię w ramię z innymi partiami i braterskimi narodami osiągniemy wspólnie nowe zwycięstwa dla naszej wielkiej socjalistycznej sprawy, dla sprawy pokoju i szczęścia narodów! (Długotrwałe oklaski) Szanowni Towarzysze i Przyjaciele! V Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej zapoczątkował nowy etap w socjalistycznym budownictwie Polski Ludowej i postawił przed wszystkimi ludźmi pracy waszego kraju dalekosiężne zadania oraz wskazał im drogi dalszego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">Pozwólcie więc, że złożę Wam i całemu narodowi polskiemu życzenia jak najlepszych sukcesów w dalszym rozwoju socjalistycznym. Przyjmijcie jeszcze raz nasze serdeczne pozdrowienia i braterskie życzenia w dniu Waszego święta narodowego.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">Niech żyje trwała i niezłomna przyjaźń między Niemiecką Republiką Demokratyczną i Polską Rzecząpospolitą Ludową!</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">Niech żyje pokój i socjalizm!</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#komentarz">(Ostatni okrzyk wygłoszony w języku polskim)</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#PrezesRadyMinistrowNRDWilliStoph">(Oklaski)*</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Zanim zamknę dzisiejsze posiedzenie Sejmu chciałbym z tej wysokiej trybuny, wyrażając jak sądzę, przekonania i uczucia wszystkich obywateli posłów stwierdzić, że oceny i myśli zawarte w wygłoszonym tu dzisiaj przemówieniu I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, członka Rady Państwa, posła Władysława Gomułki, znajdują pełną aprobatę Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#Marszalek">Chciałbym także podziękować w imieniu Sejmu naszym dostojnym i drogim gościom, towarzyszom: Leonidowi Breżniewowi, Gustavowi Husakowi i Willemu Stophowi za wygłoszone przemówienia. Udział Wasz w naszych uroczystościach jest wymownym symbolem bliskich, braterskich stosunków, które łączą Polskę Ludową ze Związkiem Radzieckim, z socjalistyczną Czechosłowacją, z Niemiecką Republiką Demokratyczną, a także z innymi państwami obozu socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Chciałbym z tej trybuny w imieniu Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wyrazić głębokie uznanie klasie robotniczej, chłopom i inteligencji pracującej za ich ofiarny wkład i za serdeczny, patriotyczny trud poniesiony w kolejnych latach minionego 25-lecia. Wysiłek twórczy całego narodu polskiego, wyzwolony przez socjalistyczny ustrój społeczny Polski Ludowej, był i pozostaje fundamentem naszych historycznych sukcesów. Niechaj obchody 25-lecia Polski Ludowej stanowią dodatkowy bodziec zespolenia społeczeństwa wokół nowych zadań, związanych z realizacją wielkiej idei budowy socjalizmu w Polsce.</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-8.6" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Konwent Seniorów przedstawia Wysokiej Izbie propozycję zamknięcia I sesji Sejmu z dniem 21 lipca 1969 r.</u> + <u xml:id="u-8.7" who="#Marszalek">Czy są jakieś uwagi w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-8.8" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-8.9" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm przyjął uchwałę o zamknięciu I sesji Sejmu V kadencji.</u> + <u xml:id="u-8.10" who="#Marszalek">Na tym kończymy uroczyste 4 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-8.11" who="#Marszalek">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Sejmu.</u> + <u xml:id="u-8.12" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-8.13" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 19 min. 30)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00005-01/header.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00005-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..c47b31f --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00005-01/header.xml @@ -0,0 +1,172 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-196972-sjm-ppxxx-00005-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>5 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>5 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">5</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">5</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1969-12-20, 21 i 22</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="JozefCyrankiewicz" role="speaker"> + <persName>Józef Cyrankiewicz</persName> + </person> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MieczyslawJagielski" role="speaker"> + <persName>Mieczysław Jagielski</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder" role="speaker"> + <persName>Minister Handlu Wewnętrznego Edward Sznajder</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz" role="speaker"> + <persName>Minister Przemysłu Maszynowego Janusz Hrynkiewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBlinowskiFranciszek" role="speaker"> + <persName>Poseł Blinowski Franciszek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCabajWladyslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Cabaj Władysław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCiupinskiJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Ciupiński Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCzechowskaKrystyna" role="speaker"> + <persName>Poseł Czechowska Krystyna</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDabrowskiKonstanty" role="speaker"> + <persName>Poseł Dąbrowski Konstanty</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDembowskiHenryk" role="speaker"> + <persName>Poseł Dembowski Henryk</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDuszaCzeslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Dusza Czesław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGajewskiPiotr" role="speaker"> + <persName>Poseł Gajewski Piotr</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGradMieczyslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Grad Mieczysław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGrendysMichal" role="speaker"> + <persName>Poseł Grendys Michał</persName> + </person> + <person xml:id="PoselHajdukRyszard" role="speaker"> + <persName>Poseł Hajduk Ryszard</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJagodzinskiWaclaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Jagodziński Wacław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJeziorskiFranciszek" role="speaker"> + <persName>Poseł Jeziorski Franciszek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKawalekBronislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Kawałek Bronisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKolodziejEmil" role="speaker"> + <persName>Poseł Kołodziej Emil</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKomenderZenon" role="speaker"> + <persName>Poseł Komender Zenon</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKorczynskiGrzegorz" role="speaker"> + <persName>Poseł Korczyński Grzegorz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKozubskiWaclaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Kozubski Wacław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKrzysztoforskiZbigniew" role="speaker"> + <persName>Poseł Krzysztoforski Zbigniew</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKurasKazimierz" role="speaker"> + <persName>Poseł Kuraś Kazimierz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMaciszewskiJarema" role="speaker"> + <persName>Poseł Maciszewski Jarema</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMakowskiJanusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Makowski Janusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMalinowskiTomasz" role="speaker"> + <persName>Poseł Malinowski Tomasz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMatyjasEdmund" role="speaker"> + <persName>Poseł Matyjas Edmund</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMazurkiewiczEugeniusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Mazurkiewicz Eugeniusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselNagorzanskiJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Nagórzański Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselOlszewskiJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Olszewski Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSadurskiFranciszek" role="speaker"> + <persName>Poseł Sadurski Franciszek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSmolenskiDionizy" role="speaker"> + <persName>Poseł Smoleński Dionizy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStalinskiJanusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Staliński Janusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSulimaStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Sulima Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTulodzieckiWaclaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Tułodziecki Wacław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWalendowskiStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Walendowski Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWaniolkaFranciszek" role="speaker"> + <persName>Poseł Waniołka Franciszek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWisniewskiTadeusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Wiśniewski Tadeusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZablockiJanusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Zabłocki Janusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZakWaclaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Żak Wacław</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak" role="speaker"> + <persName>Prezes Najwyższej Izby Kontroli Zenon Nowak</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów</persName> + </person> + <person xml:id="SekretarzposelJaninaZajfert" role="speaker"> + <persName>Sekretarz poseł Janina Zajfert</persName> + </person> + <person xml:id="SekretarzposelStanislawNowinski" role="speaker"> + <persName>Sekretarz poseł Stanisław Nowiński</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekZenonKliszko" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Zenon Kliszko</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00005-01/text_structure.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00005-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..b0f759c --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00005-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,1869 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja V — Sesja II</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 5 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniach 20, 21 i 22 grudnia 1969 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 6 9</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 15)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Przewodniczą na posiedzeniu Marszalek Sejmu Czesław Wycech i wicemarszałek Zenon Kliszko)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! W dniu 29 października 1969 r. Rada Państwa podjęła uchwałę w sprawie zwołania sesji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Uchwała ta brzmi:</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">„Na podstawie art. 25 ust. 1 pkt 2) Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Rada Państwa postanawia zwołać drugą sesję Sejmu V kadencji z dniem 31 października 1969 r.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Przewodniczący Rady Państwa Marian Spychalski</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Sekretarz Rady Państwa</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#komentarz">Ludomir Stasiak”.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Na podstawie powyższej uchwały Prezydium Sejmu — zgodnie z art. 42 regulaminu Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — ustaliło termin posiedzenia na dzień dzisiejszy.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Powołuję na sekretarzy posłów Andrzeja Chabina i Stanisława Nowińskiego.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzi poseł Andrzej Chabin.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Protokoły 3 i 4 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęte, gdyż nie wniesiono przeciw nim zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! W dniu 27 września zmarł poseł Julian Horodecki, długoletni, wybitny i zasłużony działacz społeczny i państwowy, członek Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, były długoletni Sekretarz Rady Państwa, przewodniczący sejmowej Komisji Spraw Zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Julian Horodecki urodził się w roku 1907 w Garwolinie, w rodzinie chłopskiej. Po ukończeniu Wolnej Wszechnicy Polskiej pracował w organach samorządu terytorialnego, prowadząc jednocześnie aktywną działalność polityczną w szeregach ruchu ludowego. Po wyzwoleniu stanął do pracy przy budowie nowego ludowego państwa polskiego. Pełnił kolejno funkcje wicestarosty, starosty, wojewody w Białymstoku, przewodniczącego prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi i wreszcie w latach 1957—1969 Sekretarza Rady Państwa. Był jednym z czołowych działaczy Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego; pełnił odpowiedzialne funkcje w Stronnictwie: członka Naczelnego Komitetu i Prezydium Naczelnego Komitetu oraz członka Prezydium Klubu Poselskiego.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Julian Horodecki od 1952 r. był posłem ziemi łódzkiej we wszystkich kolejnych kadencjach. W Sejmie I kadencji był członkiem, a następnie zastępcą przewodniczącego Komisji Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej. Czynnie uczestniczył w 1956 r. w pracach komisji dla rozpatrzenia projektu Ordynacji wyborczej do Sejmu, a w 1957 r. w pracach nadzwyczajnych komisji do opracowania projektu ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli oraz do rozpatrzenia projektu ustawy o radach narodowych. Od 1965 r. był członkiem sejmowej Komisji Obrony Narodowej, a w czerwcu bieżącego roku wybrany został przewodniczącym Komisji Spraw Zagranicznych. Jako działacz polityczny i rad narodowych oraz Sekretarz Rady Państwa poświęcił swe głębokie doświadczenie sprawie rozwoju i umocnienia socjalistycznej demokracji, służąc ofiarnie Polsce Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Julian Horodecki posiadał liczne odznaczenia państwowe, a wśród nich — Order Sztandaru Pracy I klasy oraz Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Proponuję, aby Sejm uczcił pamięć posła Juliana Horodeckiego, gorącego patrioty i wybitnego działacza, chwilą skupienia i ciszy.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">Uważam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zgodnie z art. 76 ust. 3 Ordynacji wyborczej — stwierdził wygaśnięcie mandatu posła Juliana Horodeckiego z dniem 27 września 1969 r. wskutek śmierci.</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu usprawiedliwia nieobecność na posiedzeniu posłów, których nazwiska będą umieszczone w załączniku do protokołu dzisiejszego posiedzenia.</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#Marszalek">Uważam, że Sejm porządek dzienny przedstawiony przez Prezydium Sejmu zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#Marszalek">Na pierwszym posiedzeniu Sejmu nie złożyli ślubowania z powodu nieobecności posłowie: Korczyński Grzegorz i Waniołka Franciszek.</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#Marszalek">Proszę Obywateli Posłów o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u> + <u xml:id="u-2.27" who="#Marszalek">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u> + <u xml:id="u-2.28" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u> + <u xml:id="u-2.29" who="#komentarz">(Czyta rotę ślubowania)</u> + <u xml:id="u-2.30" who="#Marszalek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselKorczynskiGrzegorz">Ślubuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#PoselWaniolkaFranciszek">Ślubuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, że posłowie: Grzegorz Korczyński i Franciszek Waniołka złożyli ślubowanie poselskie.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Projekt uchwały Sejmu w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 50 (Tomaszów Mazowiecki) — druk nr 17.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#Marszalek">Wysoka Izbo! W okręgu wyborczym nr 50 wygasł mandat poselski w związku ze śmiercią posła Juliana Horodeckiego. W myśl art. 77 Ordynacji wyborczej do Sejmu, w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 29 kwietnia bieżącego roku — Sejm może obecnie po stwierdzeniu wygaśnięcia mandatu posła podjąć uchwałę o wstąpieniu na jego miejsce tego spośród nie wybranych posłami kandydatów, który uzyskał kolejno największą liczbę głosów, a w międzyczasie nie utracił prawa wybieralności.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#Marszalek">Na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej Prezydium Sejmu stwierdziło, że tym spośród nie wybranych kandydatów, który w okręgu wyborczym nr 50 uzyskał największą liczbę głosów, jest obywatel Walenty Pecyna, pracownik Polskich Kolei Państwowych, członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Kandydat posiada prawo wybieralności do Sejmu.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#Marszalek">W związku z powyższym, Prezydium Sejmu proponuje Wysokiemu Sejmowi podjęcie uchwały, której treść została zamieszczona w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 17.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#Marszalek">Wobec tego przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem uchwały w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 50, zamieszczonej w druku sejmowym nr 17 — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 50, a tym samym obywatel Walenty Pecyna uzyskał mandat posła na Sejm.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów:</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#Marszalek">a)o projekcie uchwały o narodowym planie gospodarczym na 1970 r. (druki nr 10 i 14), b)o projekcie ustawy budżetowej na rok 1970 (druki nr 11 i 15).</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca generalny poseł Franciszek Blinowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Obywatelu Marszałku, Obywatele Posłowie! Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów powierzyła mi zaszczytne i zarazem odpowiedzialne zadanie poselskiego zreferowania Sejmowi założeń narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa na rok 1970.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Zanim jednak podejmę ten temat, uważam za konieczne stwierdzić na wstępie, że rządowe projekty uchwały o narodowym planie gospodarczym oraz ustawy budżetowej na rok 1970 były, podobnie jak w latach poprzednich, wnikliwie rozpatrzone przez wszystkie problemowe komisje sejmowe. Na 32 posiedzeniach komisyjnych poszczególne działy narodowego planu gospodarczego i części budżetowe były przedmiotem wszechstronnej poselskiej oceny pod kątem ich prawidłowości oraz realności w aktualnej sytuacji gospodarczej kraju.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Po gruntownym zapoznaniu się z projektami omawianych dokumentów komisje sejmowe zaaprobowały proponowane przez Rząd założenia planowe na 1970 rok. Równocześnie jednak uznały one za celowe wysunąć pod adresem Rządu i poszczególnych jego organów wiele dezyderatów, wskazujących na konieczność podjęcia określonych działań, które przyczynią się do osiągnięcia lepszej realizacji narodowego planu gospodarczego. Część z nich pozwolę sobie przedstawić Wysokiej Izbie przy omawianiu poszczególnych działów planu i budżetu.</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Przechodząc do tematu wypada zauważyć, iż narodowy plan gospodarczy na rok 1970 różni się tym od poprzednich planów rocznych, że kończy bieżącą pięciolatkę i stwarza tym samym bazę wyjściową do następnego, wieloletniego planu rozwoju gospodarki kraju. W związku z tym niech mi wolno będzie przypomnieć w skrócie nasze osiągnięcia i niedostatki w dotychczasowej realizacji obecnego planu 5-letniego. Orientacja w tej kwestii pozwoli bowiem lepiej zrozumieć sens posunięć ekonomicznych proponowanych w projekcie planu przyszłorocznego, które przecież wyrastają z oceny aktualnej sytuacji ekonomicznej kraju, ukształtowanej obok specyficznych warunków roku bieżącego, przede wszystkim przez wyniki naszej pracy w okresie poprzednim.</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Jak wiadomo, w latach 1966—1969 — dzięki twórczej i ofiarnej pracy całego społeczeństwa — osiągnęliśmy wydatny rozwój gospodarki narodowej, którego dobitnym wyrazem jest wzrost globalnej produkcji przemysłowej w przekroju średniorocznym o ponad 8,3%, a dochodu narodowego w tym samym ujęciu o około 6%. Pozwoliło to zaspokoić niezbędne potrzeby w zakresie rozbudowy sił wytwórczych, przy równoczesnym zwiększeniu realnych dochodów ludności pracującej ponad poziom przewidziany w dyrektywach planu 5-letniego i przy zasadniczym podniesieniu poziomu rent i emerytur, na co zostało dodatkowo wydatkowane ponad 14 mld zł.</u> + <u xml:id="u-6.5" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Tym niewątpliwie poważnym osiągnięciom, stanowiącym trwały dorobek kraju, towarzyszyły jednak również zjawiska ujemne, w następstwie których nie osiągnęliśmy dotąd należytego postępu w efektywności gospodarowania. Wysoki wzrost produkcji został uzyskany przy większych niż planowaliśmy kosztach społecznych. Nie udało nam się uzyskać zaplanowanej obniżki kosztów własnych. Nakłady na inwestycje — przy mniejszych niż to zamierzaliśmy efektach rzeczowych, dość znacznie przekroczyły zaplanowany poziom. Udział wzrostu wydajności pracy w przyroście produkcji przemysłowej za 4 lata nie przekracza 60%, podczas gdy w myśl dyrektyw planu 5-letniego miał sięgać 66%. Na skutek tego stan zatrudnienia w przemyśle jest o prawie 200 tys. osób wyższy od zamierzonego pierwotnie.</u> + <u xml:id="u-6.6" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Za niedostateczny należy uznać nasz postęp w unowocześnianiu produkcji. Obserwuje się też dysproporcje w rozwoju poszczególnych działów gospodarki, na skutek których powstają napięcia na wielu ważnych odcinkach, a zwłaszcza w działalności inwestycyjnej, w produkcji finalnej przemysłu, a ostatnio także w transporcie.</u> + <u xml:id="u-6.7" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Ujemny wpływ tych wszystkich zjawisk został w tym roku spotęgowany przez niepomyślną dla nas koniunkturę na rynkach światowych oraz przez następstwa suszy w rolnictwie, która w istotny sposób ograniczyła nam możliwości produkcji hodowlanej oraz eksportu rolno-spożywczego, potęgując tym samym trudności w zrównoważeniu bilansu płatniczego.</u> + <u xml:id="u-6.8" who="#PoselBlinowskiFranciszek">W tym stanie rzeczy plan ostatniego roku pięciolatki — jeśli miał stworzyć solidną bazę wyjściową do nowych, jakościowo odmiennych metod gospodarowania w następnym pięcioleciu — nie mógł być opracowany według poprzednich wzorców i metod. Konieczne stało się podporządkowanie wszystkich jego proporcji, jak też wskaźników produkcyjnych następującym, kierunkowym wytycznym:</u> + <u xml:id="u-6.9" who="#PoselBlinowskiFranciszek">po pierwsze — zagwarantowanie dalszego wzrostu realnych płac i realnych dochodów ludności pracującej, po drugie — przełamanie powszechnej tendencji do ekstensywnego rozwijania produkcji w oparciu o duży wzrost zatrudnienia i duże nakłady inwestycyjne w celu uzyskania wyższego niż w latach poprzednich wzrostu wydajności pracy, po trzecie — usunięcie najważniejszych napięć w gospodarce, zmniejszających w zasadniczy sposób jej ogólną efektywność, po czwarte — zapoczątkowanie selektywnego rozwijania poszczególnych branż przemysłu, po piąte — zagwarantowanie pełnej równowagi płatniczej w handlu zagranicznym.</u> + <u xml:id="u-6.10" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Zadośćuczynienie tym wszystkim postulatom, konieczne dla umocnienia ogólnej równowagi ekonomicznej, spowodowało, że projekt planu na rok przyszły różni się w istotny sposób od planów z lat poprzednich. Różnice dotyczą zarówno tempa wzrostu produkcji przemysłowej i budowlanej, jak też ich struktury i — w największym stopniu — kierunków rozdysponowania produktu społecznego.</u> + <u xml:id="u-6.11" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Stosunkowo najmniejsza jest zmiana dynamiki produkcji przemysłowej. Przyrost jej ma wynieść w roku przyszłym 7,2% wobec przewidywanego wzrostu w roku bieżącym o 8,7%. Tempo rozwoju pozostaje więc w istocie rzeczy nadal silne, a prawdopodobne przekroczenie zadań planu na tym odcinku może je dodatkowo wzmocnić.</u> + <u xml:id="u-6.12" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Głębsza natomiast będzie zmiana w produkcji budowlano-montażowej, gdyż w porównywalnym układzie ma ona wzrosnąć w skali całej gospodarki narodowej tylko o 1,7%, co w zasadniczy sposób zmienia dotychczasowe relacje między wzrostem robót budowlano-montażowych i produkcją materiałów budowlanych. Po raz pierwszy od wielu lat wzrost produkcji materiałów budowlanych znacznie wyprzedzi wzrost robót budowlano-montażowych i stworzy realną możliwość zwiększenia dostaw tych materiałów na potrzeby rynku.</u> + <u xml:id="u-6.13" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Jest to następstwem daleko idącego przyhamowania wzrostu inwestycji. Mają się one zwiększyć tylko o 2,5%, podczas gdy w poprzednich czterech latach wzrost wahał się wokół 9%. W ujęciu netto inwestycje w roku przyszłym w ogóle nie wzrosną, a ich udział w dochodzie narodowym do podziału zmniejszy się do 19,2%, co będzie w zasadzie odpowiadać założeniom planu 5-letniego, podczas gdy w roku bieżącym wskaźnik ten wynosi 20,2%.</u> + <u xml:id="u-6.14" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Tak wydatne przyhamowanie dynamiki inwestycji powinno pomóc w usprawnieniu tej dziedziny, zgodnie z dyrektywami II Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Stwarza ono bowiem szanse większej koncentracji robót, skrócenia cyklów realizacyjnych i znacznego zmniejszenia zamrożenia środków w rozpoczętych inwestycjach.</u> + <u xml:id="u-6.15" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Następną cechą, różniącą w zasadniczy sposób plan przyszłoroczny od dotychczasowych, jest ograniczenie importu z krajów kapitalistycznych z uwagi na potrzebę wygospodarowania środków na spłaty zaciągniętych przez nas uprzednio kredytów. Dotyczy to także importu o charakterze kooperacyjnym, który ostatnimi laty silnie się zwiększał, między innymi w związku z zakupem wielu licencji, jak na przykład licencja na samochody — „Fiat 125A” czy też na silnik Leylanda itp.</u> + <u xml:id="u-6.16" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Ograniczenie importu z krajów kapitalistycznych, przy jednoczesnym zwiększeniu eksportu do nich, powoduje odwrócenie w stosunku do roku bieżącego wzajemnych relacji całości obrotów handlu zagranicznego. O ile bowiem w tym roku zwiększeniu importu o 10,2% towarzyszył wzrost eksportu o 4,1%, to w roku przyszłym import rośnie tylko o 4,9% — eksport zaś zwiększa się o 7,1%.</u> + <u xml:id="u-6.17" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Wydatnie mniejszy ma być przyrost zatrudnienia. Zwiększy się ono o 184 tys. osób, to znaczy o niespełna 2%, przy wzrostach w latach poprzednich wahających się od 3,3% do 4%. W związku z tym zakłada się wzrost wydajności pracy w przemyśle o 5,2%, a w przedsiębiorstwach budowlano-montażowych o 5%. Oznacza to, że udział wydajności pracy we wzroście produkcji przemysłowej ma wynieść około 73%, w przedsiębiorstwach zaś budowlano-montażowych cały przyrost produkcji będzie uzyskany przez wzrost wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-6.18" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Wszystkie wyliczone zmiany ogólnych proporcji planu mają, jak widać, charakter jakościowy. Natomiast inne planowane wskaźniki nie różnią się w sposób zasadniczy od tegorocznych czy też od ubiegłorocznych.</u> + <u xml:id="u-6.19" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Wzrost dochodu narodowego wyniesie w roku 1970 około 5,9% — to znaczy więcej niż w roku bieżącym i mniej więcej tyle, ile wynosi przeciętna za ubiegłe cztery lata. Pozwoli to zwiększyć fundusz spożycia indywidualnego ludności, podobnie jak w planie roku bieżącego, o około 4,1%, a w sprzyjających warunkach, przy odpowiednio ukierunkowanym wzroście produkcji przemysłowej, nawet o nieco wyższy procent, jeśli równocześnie zostaną podjęte dostatecznie skuteczne środki do ograniczenia zakupu na rynku dóbr konsumpcyjnych przez przedsiębiorstwa, instytucje i urzędy. Zakłada się ograniczenie w jednostkach budżetowych i w przedsiębiorstwach funduszów na spożycie zbiorowe tak, aby wzrost tego spożycia ukształtował się w granicach 3,2%, to znaczy poniżej wskaźnika wzrostu dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-6.20" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Głównym pokryciem dla tak rosnącego funduszu spożycia będą dostawy towarów na rynek, które osiągną poziom około 494 mld zł. W porównaniu z rokiem bieżącym oznacza to wzrost o 6,2%. Dostawy te pokrywają w pełni planowane dochody ludności przeznaczone na zakup towarów oraz konieczny przyrost zapasów, a ponadto mieszczą w sobie kilkumiliardową rezerwę, która przy utrzymaniu dyscypliny finansowej na wszystkich odcinkach będzie mogła być w sposób planowy, na gruncie konkretnego rozeznania rozdysponowana przez państwo na poprawę stopy życiowej ludności.</u> + <u xml:id="u-6.21" who="#PoselBlinowskiFranciszek">W związku z tak ustawionymi podstawowymi wskaźnikami planu przyszłorocznego rodzi się oczywiście pytanie, jak wpłyną one na końcowe wyniki planu 5-letniego i na stopień realizacji jego podstawowych dyrektyw, dotyczących wzrostu dochodu narodowego i stopy życiowej społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-6.22" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Otóż sytuacja pod tym względem ukształtuje się według obecnych obliczeń w sposób następujący:</u> + <u xml:id="u-6.23" who="#PoselBlinowskiFranciszek">—zadania w zakresie produkcji globalnej przemysłu zostaną przekroczone o 4%, a jej wzrost wyniesie około 47,5%;</u> + <u xml:id="u-6.24" who="#PoselBlinowskiFranciszek">—produkcja rolna osiągnie w zasadzie założony poziom, wzrastając o około 10%.;</u> + <u xml:id="u-6.25" who="#PoselBlinowskiFranciszek">—wzrost obrotów w handlu zagranicznym będzie wyższy od założeń pięciolatki zarówno po stronie eksportu (o 10%), jak też importu (o 12%);</u> + <u xml:id="u-6.26" who="#PoselBlinowskiFranciszek">—dochód narodowy osiągnie poziom przewidziany planem, wzrastając o 33%, a założony wzrost funduszu spożycia zostanie przekroczony o 2,5%, inwestycji zaś — o 4%.</u> + <u xml:id="u-6.27" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Liczba zatrudnionych w gospodarce uspołecznionej zwiększy się o 1,5 min osób, a więc tak jak to założono w planie 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-6.28" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Przeciętne realne dochody na głowę ludności pracowniczej wzrosną o ponad 16%, a przeciętne płace realne — o około 10%, to znaczy w zasadzie zgodnie z założeniami planu 5-letniego. Niższy natomiast (o ponad 7%) będzie w stosunku do ustaleń pięciolatki poziom zapasów i rezerw w gospodarce, co oczywiście wywiera określony wpływ na trudności zaopatrzeniowe. Mniejszy też będzie przyrost zdolności produkcyjnych w gospodarce, chociaż poziom nakładów inwestycyjnych w skali całych pięciu lat zamiast 840 mld zł wyniesie ponad 880 mld zł. Nie osiągnie się także zaplanowanego zmniejszenia materiałochłonności produkcji, co oznacza, że jej koszty będą wyższe. Sytuacja pod tym względem, podobnie zresztą jak w dziedzinie wydajności pracy, będzie jednak nieco lepsza, aniżeli za pierwsze cztery lata pięciolatki.</u> + <u xml:id="u-6.29" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Jak wynika więc z tego, ustalenia planu przyszłorocznego pozwalają na wszystkich odcinkach wytwarzania i podziału dochodu narodowego, wykonać pomyślnie zadania pięciolatki, w dziedzinie zaś wskaźników techniczno-ekonomicznych bardziej się do nich przybliżyć, aniżeli to miało miejsce aż po rok bieżący.</u> + <u xml:id="u-6.30" who="#PoselBlinowskiFranciszek">A ten ostatni moment jest przecież dla rozwoju kraju najistotniejszy. Nie o to bowiem chodzi, aby produkować dużo za wszelką cenę, lecz aby lepiej zaspokoić potrzeby społeczne przy mniejszym nakładzie sił i środków.</u> + <u xml:id="u-6.31" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Plan gospodarczy na rok przyszły dąży przez dość istotne zmiany w proporcjach podziału dochodu narodowego do likwidacji lub przynajmniej wydatnego ograniczenia napięć w zaopatrzeniu materiałowym oraz w bilansach zatrudnieniowych i do stworzenia w ten sposób warunków do bardziej rytmicznej, a więc i bardziej wydajnej pracy na wszystkich odcinkach. Wyraźnym jego założeniem jest zagwarantowanie ogólnej równowagi ekonomicznej w kraju, przy nieznacznym zmniejszeniu dynamiki produkcji przemysłowej.</u> + <u xml:id="u-6.32" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Zabezpieczeniem tych założeń są większe niż w latach poprzednich rezerwy bilansowe artykułów zaopatrzeniowych i towarów rynkowych. Rzecz głównie w tym, aby w praktycznej realizacji wystąpiły one jako produkcja pełnocenna.</u> + <u xml:id="u-6.33" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Przyjęta w planie polityka uporządkowania frontu gospodarczego przy pomocy głębszych rezerw nie oznacza, że zostaną tym samym zlikwidowane wszystkie trudności w zaopatrzeniu materiałowym i w zaopatrzeniu rynku. W wielu artykułach, jak na przykład tarcica, papier, węgiel, metale kolorowe i opakowania — bilanse są nadal napięte. Dlatego na wszystkich tych odcinkach muszą być utrzymane planowe przydziały.</u> + <u xml:id="u-6.34" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Świadome zwiększenie wzrostu zapasów i rezerw w przyszłorocznym planie dyktuje potrzebę bardziej wnikliwej obserwacji tego problemu przez banki, jak również przez zjednoczenia i przez same przedsiębiorstwa, w celu przeciwdziałania produkcji — „nietrafionej”.</u> + <u xml:id="u-6.35" who="#PoselBlinowskiFranciszek">W grę wchodzi tu zwłaszcza rewizja na czas przez odbiorców poczynionych zamówień na różne materiały i półprodukty w związku z odmiennym ustaleniem końcowych zadań produkcyjnych, aniżeli wynikało to z projektów planów opracowanych przez przedsiębiorstwa. Warto przypomnieć, że w takich wypadkach, zgodnie ze specjalną uchwałą Rządu, zmiana zawartej umowy nie pociągnie za sobą kar konwencjonalnych.</u> + <u xml:id="u-6.36" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Wracając do problematyki produkcji przemysłowej, wypada stwierdzić, że tempo wzrostu produkcji surowców i materiałów do dalszej przeróbki nie ulega w porównaniu z rokiem bieżącym osłabieniu, a na odwrót — nawet nieznacznie wzrasta. Słabnie natomiast, głównie na skutek ograniczenia importu z kierunków kapitalistycznych, dynamika rozwoju przemysłów przetwórczych, a wśród nich głównie maszynowego, który przy blisko 14-procentowym wzroście produkcji globalnej w roku bieżącym ma osiągnąć w roku przyszłym wzrost o 10%. Będzie to jednak nadal wskaźnik wyższy od przeciętnego, na skutek czego zwiększy się także w przyszłym roku udział wytwarzania maszyn w ogólnej produkcji przemysłowej. Podobnie ma się sprawa z przemysłem chemicznym, którego produkcja rośnie w planie najsilniej.</u> + <u xml:id="u-6.37" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Wzrastający zgodnie z ogólnoświatową tendencją udział w całości przemysłu produkcji maszyn i produkcji chemicznej (przekraczający łącznie dla obu tych przemysłów w przyszłym roku 40%) świadczy o dalszym unowocześnianiu ogólnej struktury naszego przemysłu. Nie oznacza to jednak, że równie dobrze przedstawia się sprawa wewnętrznej struktury asortymentowej obu tych przemysłów. Jest ona bowiem, zwłaszcza w chemii, nadal w dużym stopniu tradycyjna. Najbardziej nowoczesnych produktów chemicznych w rodzaju na przykład mas plastycznych, opartych na przeróbce ropy lub gazu ziemnego, wytwarzamy wydatnie mniej niż kraje wysoko uprzemysłowione. Chociaż więc i tu dokonuje się u nas wyraźny postęp, to jednak w wielu innych krajach jest on szybszy.</u> + <u xml:id="u-6.38" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Zadania planu dotyczące rozwoju produkcji przemysłowej są w sumie niższe od zaproponowanych przez zjednoczenia i przedsiębiorstwa. Powstanie więc potrzeba ponownego ich rozdziału między branże i przedsiębiorstwa.</u> + <u xml:id="u-6.39" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Interes ogólnospołeczny wymaga, aby przy zmniejszeniu zadań produkcyjnych w branży, uprzywilejować aż do pełnego obłożenia mocy przedsiębiorstwa produkujące tanio i dobrze. Natomiast przedsiębiorstwa o wysokich kosztach, produkujące wyroby przestarzałe, powinny otrzymać niższe zadania i niższe środki. W przypadkach, kiedy spowoduje to potrzebę zmniejszenia zatrudnienia należy w planowy sposób przenieść ludzi do pracy w innych przedsiębiorstwach.</u> + <u xml:id="u-6.40" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Przedsiębiorstwom produkującym artykuły mało atrakcyjne nie będzie się przyznawać żadnego dodatkowego funduszu płac na przekroczenie planów. Natomiast zakładom zdolnym zwiększyć ponad plan poszukiwaną produkcję na eksport lub na rynek wewnętrzny będą stwarzane po temu wszystkie niezbędne warunki w postaci zwiększonego zaopatrzenia i funduszu płac. Współczynniki korekty funduszu płac zostaną dla tych zakładów odpowiednio zmodyfikowane.</u> + <u xml:id="u-6.41" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Przechodząc do bardziej szczegółowego omówienia problematyki produkcji przemysłowej według jej podstawowych gałęzi należy stwierdzić, że główną sprawą będzie we wszystkich przemysłach dokonanie zasadniczego postępu w zakresie unowocześnienia produkcji przy równoczesnej obniżce jej kosztów. Dotyczy to zaś głównie przemysłu maszynowego. Plan daje temu wyraz przez wysokie, sięgające 20 i wyżej procentów, wskaźniki wzrostu produkcji w takich nowoczesnych branżach, jak: elektronika, produkcja maszyn matematycznych, automatyka, przyrządy pomiarowe itp. Wydatnie zwiększy się również produkcja obrabiarek elektronicznie sterowanych.</u> + <u xml:id="u-6.42" who="#PoselBlinowskiFranciszek">W związku z tym na produkcji tych branż ma być też głównie skoncentrowana uwaga wszystkich placówek naukowo-badawczych w resortach przemysłu maszynowego.</u> + <u xml:id="u-6.43" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Doniosłym problemem przemysłu maszynowego jest rozbudowa produkcji kooperacyjnej, od czego w zasadniczy sposób zależy rytmiczność produkcji finalnej tego przemysłu. Plan obejmuje w tym kierunku odpowiednie środki zakładające wzrost produkcji na potrzeby kooperacji o 13,5% przy wzroście produkcji finalnej tylko o 8,8%. Stwarza to przesłankę do uporządkowania nienormalnej od lat sytuacji w dostawach kooperacyjnych. Rzecz jednak w tym, aby była to produkcja odpowiadająca rzeczywistym potrzebom odbiorców. Jedną z gwarancji tego mogłoby być upowszechnienie zasady produkowania tego rodzaju wyrobów wyłącznie na potwierdzone zamówienie odbiorców.</u> + <u xml:id="u-6.44" who="#PoselBlinowskiFranciszek">W hutnictwie żelaza przy niedużym stosunkowo wzroście produkcji stali (do poziomu 11,7 mln ton) największy nacisk, w celu bardziej ekonomicznego wykorzystania importowanego metalu, kładzie się na rozwój przetwórstwa, szczególnie ze stali szlachetnych. Przy ogólnym wzroście produkcji wyrobów walcowanych o 4,6% wytwarzanie wyrobów ze stali jakościowej rośnie o 8,9%. Zjawisku temu nie towarzyszy jednak odpowiednia poprawa efektywności produkcji. Wymaga więc ono wnikliwych analiz, podobnie zresztą jak i problem wydajności pracy, która jest w naszych, stosunkowo nowych przecież hutach, z różnych przyczyn niższa, aniżeli w innych krajach uprzemysłowionych.</u> + <u xml:id="u-6.45" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Produkcja węgla ma wzrosnąć o 5 mln ton, osiągając poziom 140 mln ton, a więc o 6 mln ton więcej niż założono w planie 5-letnim. Daje to wzrost o 3,7%. Łączna produkcja paliw, w przeliczeniu na paliwo umowne, wzrośnie w nieco wyższym stosunku, bo o 4%. Będzie to jednak w sumie wzrost o 2% niższy, aniżeli osiągnięty w roku bieżącym. W tych warunkach, przy dalszym zwiększeniu eksportu węgla, bilans paliw w kraju w zasadzie nie ulegnie poprawie. Dostawy na rynek będą się mogły zwiększyć tylko w granicach około 1%.</u> + <u xml:id="u-6.46" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Natomiast zapotrzebowanie odbiorców na energię elektryczną powinno być w pełni pokryte, gdyż produkcja jej wzrośnie do poziomu 65 mld kWh — to znaczy o 8%, wyprzedzając tym samym wyraźnie ogólny rozwój przemysłu. Mogą tu jednak wystąpić okresowe trudności w związku z nieoddawaniem w terminie do użytku nowo budowanych siłowni. Ogólna poprawa zaopatrzenia gospodarki w energię elektryczną w przyszłym roku nie może jednak przesłonić niedostatków w pracy tego przemysłu w postaci częstych awarii, na zwalczanie których i na ich szybkie usuwanie, między innymi przez usprawnienie remontów, powinna być zwrócona szczególna uwaga.</u> + <u xml:id="u-6.47" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Produkcja przemysłu chemicznego i gumowego wzrośnie o 12,8%. Nadal będzie się rozwijać w szybkim tempie wydobycie siarki, osiągając w przyszłym roku poziom 3 mln ton.</u> + <u xml:id="u-6.48" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Produkcja nawozów azotowych ulegnie zwiększeniu o 13,8%, a fosforowych o 22,5%. Dość dynamiczny będzie także rozwój tworzyw sztucznych oraz włókien syntetycznych. Nie zaspokoi to jednak potrzeb kraju, gdyż rosną one jeszcze szybciej. W związku z tym cały szereg produktów chemicznych będzie nadal importowany. Nie pokryjemy także z własnej produkcji potrzeb w ogumieniu trakcyjnym, mimo wzrostu produkcji opon o ponad 422 tys. sztuk — to znaczy o 17,4%. Poważny import artykułów przemysłu chemicznego, jak również jego wciąż ujemne saldo obrotów w handlu zagranicznym, nakazują zwrócenie większej uwagi na problem inwestycji w tym przemyśle oraz na stopień przygotowania ich do realizacji.</u> + <u xml:id="u-6.49" who="#PoselBlinowskiFranciszek">W przemyśle materiałów budowlanych przy ogólnym Wzroście produkcji o 6,2% najsilniej zwiększy się produkcja materiałów ściennych (11,1%) oraz wyrobów z betonu (9%). Powinno to tym razem w pełni pokryć potrzeby kraju. W zakresie cementu utrzyma się nadal import (300 tys. ton) mimo wzrostu krajowej produkcji do 12,5 min ton, to znaczy o ponad 5,4%.</u> + <u xml:id="u-6.50" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Przemysł lekki zwiększy swą produkcję o 6,6%. Złożą się na to głównie dziewiarstwo i pończosznictwo oraz przemysł odzieżowy i obuwniczy. Produkcja tkanin natomiast wzrośnie z uwagi na ograniczony import surowców w znacznie mniejszym stopniu. Duże zmiany jednak nastąpią w ich asortymencie. Silniejszy będzie mianowicie wzrost tkanin, poszukiwanych na rynku takich, jak: filmodruk, pętelkowe, poszwowo-prześcieradłowe itp, O blisko 38% wzrośnie produkcja wyrobów nietkanych. Zakłada się też poprawę jakości wyrobów między innymi przez szersze zastosowanie apretur niemnących.</u> + <u xml:id="u-6.51" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Możliwości produkcyjne przemysłu rolno-spożywczego są uwarunkowane przez niepomyślne tegoroczne wyniki produkcji rolnej, które aż do nowych zbiorów kształtować będą zarówno charakter produkcji artykułów spożywczych, jak też i jej rozmiary. W związku z tym przewiduje się spadek o ponad 3% ogólnej produkcji mięsa, co odbija się w całości na rozmiarach eksportu, gdyż dostawy na rynek krajowy wzrosną, chociaż w umiarkowanej skali.</u> + <u xml:id="u-6.52" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Ważną sprawą w tej gałęzi przemysłu będzie aktywizacja, w granicach ekonomicznie uzasadnionych, skupu mleka i jego przetwórstwa. Znajduje to swój wyraz w odpowiednich wskaźnikach planu. Przede wszystkim jednak zostanie zwiększony przerób mleka spożywczego oraz serów. Natomiast wzrost produkcji masła wyniesie tylko około 1,9% z uwagi na możliwość zastąpienia w tym zakresie potrzeb przez margarynę — przewiduje się wydatne zwiększenie jej produkcji.</u> + <u xml:id="u-6.53" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Szczególnie ważna będzie rola w przyszłym roku przemysłu terenowego, a zwłaszcza przemysłu spółdzielczości pracy, który jest wielkim dostawcą produkcji rynkowej. Obecna produkcja tego przemysłu budzi zastrzeżenia zarówno od strony jakości, jak i przede wszystkim cen. Będą więc podjęte wysiłki w kierunku poprawy tego stanu rzeczy, między innymi przez uporządkowanie podstaw kalkulacji kosztów i zasadnicze zmniejszenie narzutów na utrzymanie administracji. W celu przeciwdziałania produkcji złej jakości, rozważa się możliwość zakazu podejmowania w tym przemyśle produkcji nie opartej na uprzednich zamówieniach odbiorców. Taka jest w skrótowym ujęciu podstawowa problematyka poszczególnych przemysłów w planie na rok przyszły.</u> + <u xml:id="u-6.54" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Z kolei kilka słów o ustosunkowaniu się do niej komisji sejmowych. Oceniły one zadania planowe dla poszczególnych gałęzi przemysłu jako prawidłowe i nie zgłosiły żadnych poprawek w tej dziedzinie. Uznały jednak za celowe zwrócenie uwagi Rządu na kilka problemów, wymagających uregulowania w toku realizacji planu.</u> + <u xml:id="u-6.55" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Tak na przykład Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów wysuwa postulat zmniejszenia ciężaru wyrobów szczególnie materiałochłonnych takich, jak na przykład tabor kolejowy, statki itp. przez zastosowanie w tych działach w większym zakresie stali o podwyższonej jakości i profilów giętych oraz materiałów zastępczych, a także przez odpowiednią zmianę w tym kierunku obowiązujących norm materiałowych.</u> + <u xml:id="u-6.56" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Komisja Komunikacji i Łączności postuluje podjęcie środków zabezpieczających rytmiczne dostawy taboru wagonowego i pojazdów trakcyjnych na rzecz kolejnictwa, ze względu na szczególnie odpowiedzialną rolę tego działu gospodarki narodowej w przyszłym roku.</u> + <u xml:id="u-6.57" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Komisja Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, kwitując stały wzrost zaopatrzenia rolnictwa w maszyny i urządzenia do produkcji rolnej, domaga się dalszego zintensyfikowania tych dostaw w roku 1970, zwłaszcza w zakresie maszyn do rozsiewu nawozów mineralnych, do ładowania obornika, zbioru zielonek i niektórych innych, a także zabezpieczenia w niezbędnych ilościach i asortymentach części zamiennych do tych maszyn.</u> + <u xml:id="u-6.58" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Również wiele innych komisji wystąpiło z postulatami domagającymi się szybszej poprawy sytuacji na odcinku zaopatrzenia w części zamienne.</u> + <u xml:id="u-6.59" who="#PoselBlinowskiFranciszek">W planie rolnictwa, zgodnie z przyjętą metodologią szacowania plonów na poziomie przeciętnym z ostatnich 4 lat, zakłada się wzrost globalnej produkcji roślinnej o 4,2%. Założenie to może być zrealizowane z pewną nadwyżką, którą oczywiście trudno dziś oszacować. Podstawową jednak sprawą, charakteru już praktycznego, a nie metodologicznego, będzie przeciwdziałanie wszystkimi środkami spadkowi hodowli i utrzymanie zarówno pogłowia bydła, jak i trzody na niezmienionym poziomie w stosunku do roku bieżącego, następstwem czego powinien być wzrost produkcji zwierzęcej o około 1%.</u> + <u xml:id="u-6.60" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Stworzone przez państwo zachęty materialne w postaci zwiększonych cen na trzodę oraz ulg w podatku z tytułu kontraktacji bydła, a także zmniejszony skup zboża i kartofli pozwalają rokować utrzymanie się stanu pogłowia w stadzie podstawowym, przy — być może — przejściowym pogarszaniu się jego kondycji. Wskazywałoby na to również zahamowanie zwyżki cen pasz, jakie obserwuje się ostatnio.</u> + <u xml:id="u-6.61" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Zaplanowaną wielkość skupu artykułów rolnych oparto na prognozie produkcji roślinnej i zwierzęcej. Szacunki te od strony ich poprawności nie budzą zastrzeżeń. Wynika z nich, że skup zbóż wyniesie 4,5 mln ton, a skup żywca w przeliczeniu na mięso — 1.419 tys. ton, co oznacza poziom o 40 tys. ton niższy niż w roku bieżącym. Szacunek skupu mleka notuje wzrost rzędu 2,5%, a skup jaj — rzędu 6,5%.</u> + <u xml:id="u-6.62" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia tych wszystkich zadań, będzie mieć z jednej strony zwiększenie przez państwo dostaw dla rolników nawozów i innych środków produkcji, z drugiej zaś strony pogłębione, kierunkowe stymulowanie rozwoju produkcji za pośrednictwem kontraktacji i ściślejszego powiązania producentów rolnych z przemysłem rolno-spożywczym.</u> + <u xml:id="u-6.63" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Wzrost dostaw nawozów w czystym składniku w roku gospodarczym 1969/70 wyniesie ponad 21%, osiągając poziom 133 kg na 1 ha użytków rolnych, a dostaw pasz przemysłowych — 520 tys. ton, czyli 14,9%.</u> + <u xml:id="u-6.64" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Systemem kontraktacji obejmie się większy areał zbóż. Rozszerzona będzie też kontraktacja drobiu. Zgodnie z założeniami planu, ponad 65% ogólnego skupu państwowego z</u> + <u xml:id="u-6.65" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Poseł Blinowski spodarki chłopskiej będzie już pochodzić w przyszłym roku z kontraktacji.</u> + <u xml:id="u-6.66" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Tak więc, ze strony państwa został podjęty ogromny wysiłek dla przeciwdziałania ujemnym następstwom nieurodzaju pasz w roku bieżącym. Jeśli wyjdzie temu naprzeciw inicjatywa producentów rolnych — w co nie należy wątpić — spadek produkcji rolnej w roku bieżącym powinien być wyrównany, a poziom jej powinien osiągnąć założenia planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-6.67" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Rok bieżący zasygnalizował wyczerpanie się rezerw przewozowych naszego transportu, zwłaszcza kolejowego. Przyczyną tego był nie dość sprawny przebieg inwestycji oraz zbyt wolny spływ naszych wagonów z zagranicy, skutkiem czego ich liczba w kraju malała z miesiąca na miesiąc. W wyniku tych trudności kolej nie zwiększyła w ogóle w porównaniu do roku 1968 przewozów w roku bieżącym. Niedobór sięgnął 16 min ton, z czego około 10 min ton wyrównał dodatkowy przewóz transportu samochodowego.</u> + <u xml:id="u-6.68" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Z przyjętych w planie założeń na odcinku produkcji przemysłowej, budowlanej i rolnej, uwzględniając również potrzeby handlu zagranicznego i tranzytu, wynika konieczność zwiększenia w przyszłym roku przewozów w kraju o 6,7%, czyli o około 50 mln ton, z czego na kolej normalnotorową przypadnie 10 mln ton, na transport zaś samochodowy 16,5 mln ton.</u> + <u xml:id="u-6.69" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Zadania te wymagają terminowego zapewnienia zarówno dla kolei, jak i dla przedsiębiorstw samochodowych, odpowiednio zwiększonej liczby taboru, jak również modernizacji ich bazy technicznej, a także lepszego wykorzystania taboru i sprzętu już posiadanego, oraz ogólnej poprawy pracy eksploatacyjnej i przeciwdziałania wszelkiemu rozluźnieniu dyscypliny pracy.</u> + <u xml:id="u-6.70" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Są to zadania trudne. Lecz nie są one nad siły naszej doświadczonej kadry kolejarskiej, dzięki której, kolej nasza cieszyła się zawsze dobrą opinią w świecie. Należy tylko tej kadrze pomóc przez dostarczenie niezbędnych po temu środków.</u> + <u xml:id="u-6.71" who="#PoselBlinowskiFranciszek">W celu rozbudowy potencjału przewozowego inwestycje na transport otrzymują w przyszłym roku najwyższy priorytet i wzrosną o 11%. Kolej zaś otrzyma następujące dostawy podstawowego taboru:</u> + <u xml:id="u-6.72" who="#PoselBlinowskiFranciszek">—wagonów ciężarowych o dużej ładowności—9.695sztuk —wagonów osobowych—280„ —lokomotyw spalinowych—218„ —lokomotyw elektrycznych—70„ —trójczłonów elektrycznych—47kompletów.</u> + <u xml:id="u-6.73" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Niezależnie jednak od tak zwiększonych nakładów musi być również podjęty wysiłek dla lepszego wykorzystania potencjału Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego i zwiększenia w ten sposób zakresu remontów.</u> + <u xml:id="u-6.74" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Na sprawę planu transportu na rok przyszły została zwrócona duża uwaga komisji sejmowych.</u> + <u xml:id="u-6.75" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Tak na przykład Komisja Komunikacji i Łączności sygnalizuje konieczność poczynienia skutecznych kroków w celu uzupełnienia tych zespołów pracowniczych, od których zależy bezpieczeństwo ruchu pociągów, a których kolejnictwo odczuwa stały niedobór. W stosunku do tej kategorii pracowników powinno się wyeliminować zjawisko pracy w godzinach nadliczbowych.</u> + <u xml:id="u-6.76" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów uznaje za celowe zwrócić uwagę na znaczenie kompleksowej przebudowy i modernizacji magistrali węglowej Śląsk— porty morskie, z zastosowaniem najnowszych osiągnięć nauki i techniki, z uwagi na znaczne potoki transportowe na tej linii i wymogi ekonomicznej pracy portów.</u> + <u xml:id="u-6.77" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Handel zagraniczny decyduje w coraz większym stopniu o rozwoju ekonomicznym naszego kraju i warunkuje uzbrojenie naszej gospodarki w najbardziej nowoczesne maszyny i urządzenia, których produkcji nie jesteśmy w stanie podjąć. Stąd nie przypadkowo tempo obrotów w handlu zagranicznym od wielu lat wyprzedza u nas wzrost dochodu narodowego, a niekiedy i wzrost produkcji przemysłowe j — Tendencja ta utrzyma się również w roku przyszłym. Względy płatnicze wymagają jednak w tym roku wyraźnie silniejszego eksportu towarów niż ich importu. Toteż, jak była już o tym mowa, wzrostowi całego eksportu o 7,1% ma towarzyszyć wzrost importu tylko o niespełna 5%, przy czym na zwiększenie ogólnego importu w decydującej mierze wpływa rosnący przywóz z krajów socjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-6.78" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Zakłada się dalszą poprawę struktury wewnętrznej obrotów na rzecz zwiększonego udziału w eksporcie zarówno maszyn i urządzeń przemysłowych do 40,5%, jak i przede wszystkim przetworzonych towarów przemysłowych. Natomiast w imporcie zwiększy się rola paliw i surowców, przy czym warto tu zaznaczyć, że blisko połowę naszego przywozu stanowić będą właśnie surowce i paliwa.</u> + <u xml:id="u-6.79" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Ogólną strukturę obrotów zagranicznych należy uznać za zgodną z przemysłowym charakterem naszego kraju. Zawdzięczamy to jednak przede wszystkim korzystnie dla nas układającym się obrotom z krajami socjalistycznymi. Nasz eksport natomiast do wysoko rozwiniętych krajów kapitalistycznych zachowa niestety również w przyszłym roku charakter surowcowo-rolny, gdyż rozwój eksportu maszynowego do tych krajów jest powolny.</u> + <u xml:id="u-6.80" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Na skutek tego właśnie, o czym była już mowa, byliśmy zmuszeni ograniczyć na rok przyszły nasz import z tych krajów.</u> + <u xml:id="u-6.81" who="#PoselBlinowskiFranciszek">W tym układzie zasadniczego wręcz znaczenia, obok oszczędnego użytkowania importowanych surowców, nabiera wygospodarowanie dodatkowej masy towarów na eksport.</u> + <u xml:id="u-6.82" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Na problem ten zwróciła w swoich debatach zasadniczą uwagę Komisja Handlu Zagranicznego, zgłaszając w tej sprawie wiele uwag i dezyderatów pod adresem Rządu.</u> + <u xml:id="u-6.83" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Niektóre z nich pozwolę sobie przytoczyć, z uwagi na ich szczególną aktualność.</u> + <u xml:id="u-6.84" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Dezyderat pierwszy: W związku z założonym w projekcie NPG zwiększeniem eksportu maszyn i urządzeń do krajów kapitalistycznych o ponad 28%, przy równoczesnym spadku importu inwestycyjnego z tego obszaru szczególnie pilnym zadaniem staje się weryfikacja — w świetle nowych układów inwestycyjnych — zapotrzebowania krajowego przemysłu na maszyny i urządzenia. Zaktualizowanie potrzeb odbiorców krajowych pozwoliłoby z jednej strony przesunąć na dalsze lata terminy dostaw zakontraktowanych w krajach kapitalistycznych urządzeń inwestycyjnych, z drugiej zaś strony — zwolniłoby określone moce produkcyjne przemysłu maszynowego dla potrzeb eksportu.</u> + <u xml:id="u-6.85" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Dezyderat drugi: Z uwagi na to, że w ciągu ostatnich lat większość zjednoczeń przemysłu maszynowego wykazuje stałe pogarszanie się salda obrotów handlowych z krajami kapitalistycznymi, należałoby rozważyć możliwość wpływania na kształtowanie się eksportu i importu tych zjednoczeń poprzez rachunek salda obrotów i uzależnienie bodźców finansowych od osiągniętego salda.</u> + <u xml:id="u-6.86" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Nakłady na inwestycje w gospodarce narodowej zostały ustalone w kwocie 198,6 mld zł.</u> + <u xml:id="u-6.87" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Podstawowymi założeniami na tym odcinku, obok zasadniczego zahamowania dynamiki wzrostu, są:</u> + <u xml:id="u-6.88" who="#PoselBlinowskiFranciszek">po pierwsze — koncentracja środków finansowych i sił wykonawstwa na inwestycjach kontynuowanych, w wyniku czego ich udział w ogólnych nakładach przekracza już 92%;</u> + <u xml:id="u-6.89" who="#PoselBlinowskiFranciszek">po drugie — zabezpieczenie ciągłości procesu inwestycyjnego w dziedzinach najważniejszych dla gospodarki takich jak: energetyka, hutnictwo, niektóre działy chemii, to znaczy wszędzie tam, gdzie przesunięcie budowy obiektów oznaczałoby niebezpieczeństwo powstania nienadającej się do odrobienia dysproporcji w rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-6.90" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Na skutek daleko posuniętej koncentracji osiągnięto ograniczenie frontu inwestycyjnego, wyrażające się zmniejszeniem jednocześnie czynnych placów budowy oraz znaczne, bo sięgające 12% zmniejszenie zaangażowania inwestycyjnego gospodarki na przyszłość. Warto zauważyć, że zaangażowanie to jest niewiele większe od rocznych nakładów inwestycyjnych. Koncentracja ta pozwala zwiększyć wartość inwestycji oddawanych do użytku ze 110 mld zł w roku bieżącym do 126 mld zł w roku przyszłym, a więc o 11,5%, z czego na przemysł przypadnie około 67 mld zł.</u> + <u xml:id="u-6.91" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Zarówno kierunki zwiększenia nakładów, jak i wybór inwestycji nowo rozpoczynanych, nie budzą zastrzeżeń. Poza kopalnictwem rud miedzi, gdzie przewiduje się największy wzrost nakładów, znaczniejsze wskaźniki wzrostu mają również: transport — 11%, hutnictwo — 17% oraz wszystkie działy przemysłu maszynowego, gdzie wzrost wynosi od 6 do 11%, a także przemysł papierniczy ze wskaźnikiem wzrostu o 9,3%. W pozostałych przemysłach nakłady bądź to utrzymują się na poziomie bieżącego roku, bądź też są niższe.</u> + <u xml:id="u-6.92" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Spadek nakładów na przemysł chemiczny spowodowany został niedostatecznym stopniem przygotowania tego przemysłu do podjęcia realizacji zarówno całości szerszego programu, jak i konkretnych poważnych obiektów. Sprawa więc będzie wymagała odpowiednich przedsięwzięć, aby możliwie szybko odrobić opóźnienia w tym zakresie. Chemia bowiem, zgodnie z ogólną opinią, musi stanowić jeden z najbardziej podstawowych kierunków rozwoju naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-6.93" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Odrębny problem stanowi budownictwo mieszkaniowe. Zakłada się tu program realizacyjny na poziomie bieżącego roku. Nakłady jednak rosną o ponad 4% w związku z urealnieniem cen i zniesieniem na tym tle wyrównania strat dla przedsiębiorstw budowlanych. Następuje tu również zmiana metody planowania, polegająca na rezygnacji z wyznaczania w planie centralnym efektów rzeczowych. Poczynając od przyszłego roku, rady narodowe i spółdzielnie mieszkaniowe otrzymają tylko ściśle określone limity finansowe. Ich samodzielną sprawą będzie natomiast określenie programu rzeczowego. Program ten będzie tym większy, im niższy będzie koszt budowy mieszkań. Powinno to pobudzić inicjatywę zainteresowanych w kierunku poszukiwania dróg potanienia budowy mieszkań bez pogarszania ich walorów użytkowych.</u> + <u xml:id="u-6.94" who="#PoselBlinowskiFranciszek">W roku 1970 wejdzie w grę szereg czynników zmniejszających podaż pracy w gospodarce narodowej. Szczególnie dotyczy to kwalifikowanej męskiej siły roboczej, której stały deficyt na rynku pracy ulegnie pogłębieniu przez zatrzymanie na dalszą naukę jednego rocznika absolwentów szkół ogólnokształcących i zawodowych. Szacuje się, że łączny, przejściowy ubytek w przyroście zasobów siły roboczej z tego tytułu przekroczy 75 tys. osób.</u> + <u xml:id="u-6.95" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Deficyt męskiej siły roboczej będzie zróżnicowany w przekroju terenowym. Najsilniej da znać o sobie w miastach wydzielonych na prawach województw oraz w województwie katowickim, gdańskim i w niektórych regionach przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-6.96" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Biorąc pod uwagę dodatkowy czynnik, jakim jest potrzeba uprzywilejowania w polityce zatrudnienia branż i przedsiębiorstw rozwojowych — staje przed resortami i wojewódzkimi radami narodowymi potrzeba pogłębionej orientacji w problematyce bilansu zatrudnienia i odpowiednio sprawne regulowanie rozdziału zasobów siły roboczej.</u> + <u xml:id="u-6.97" who="#PoselBlinowskiFranciszek">W takiej sytuacji nie można uznać jako niski ogólnego wzrostu zatrudnienia w gospodarce uspołecznionej o około 400 tys. osób, uwzględniając wpływ procesów demograficznych i odchodzenie części pracowników na emeryturę. Większy przyrost musiałby spowodować z jednej strony pogorszenie się współczynnika kwalifikacji, gdyż mógłby być pokryty tylko na koszt niewykwalifikowanej siły roboczej, z drugiej zaś strony — nadmierny, społecznie niepożądany odpływ młodzieży z rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-6.98" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Zmniejszone przez plan zapotrzebowanie na siłę roboczą powinno zahamować obserwowany w ostatnich latach wzrost płynności załóg i przyczynić się do poprawy dyscypliny pracy w zakładach. Są to ogromnej wagi społecznej zagadnienia. Stąd też dyrektywy planu w tej dziedzinie muszą być skrzętnie przestrzegane na wszystkich szczeblach.</u> + <u xml:id="u-6.99" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Dyscyplina w tym zakresie jest tym bardziej potrzebna, że od niej w znacznym stopniu zależy przecież realny wzrost średniej płacy co najmniej o 2,5% oraz możliwość dalszych podwyżek płacowych przez państwo.</u> + <u xml:id="u-6.100" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Zgodnie z planem osobowy fundusz płac ma wzrosnąć o 5,2%, a więc w skali, licząc w wartości realnej, w zasadzie takiej samej jak w planie roku bieżącego. Natomiast fundusz płac bezosobowych planuje się na poziomie o 3,4% niższym niż w roku bieżącym. Wzrost tego funduszu był bowiem zbyt szybki w ostatnich latach w porównaniu do funduszu osobowego, co należy uznać za zjawisko sprzeczne z racjonalną polityką płac. Podobnie ma się sprawa z tak zwanymi wypłatami spoza funduszu płac, dynamika których była ostatnio szczególnie silna, a łączna ich suma wzrosła już do ponad 16 mld zł, nie zawsze prawidłowo spełniających swoją rolę bodźca.</u> + <u xml:id="u-6.101" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Dlatego z uznaniem należy przywitać zapowiedź planu podjęcia prób uporządkowania tego odcinka na tle ogólnego doskonalenia systemu bodźców materialnego zainteresowania, postulowanego przez znaczną część klasy robotniczej i inteligencji pracującej.</u> + <u xml:id="u-6.102" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Problematyka zatrudnienia i płac, a zwłaszcza doskonalenie systemu bodźców materialnego zainteresowania w kierunku ich większej integracji, była omawiana przede wszystkim w Komisji Pracy i Spraw Socjalnych. Komisja ta uznała za niezbędne dalsze wzmocnienie koordynującej i nadzorczej roli Komitetu Pracy i Płac w realizacji polityki pełnego, racjonalnego zatrudnienia i uznała, że kształtowanie prawidłowej gospodarki zatrudnieniem i funduszem płac wymaga stałego nadzoru i systematycznej kontroli ze strony Komitetu Pracy i Płac, a także zwiększenia odpowiedzialności ze strony wszystkich resortów, zjednoczeń, dyrekcji zakładów i samorządów robotniczych.</u> + <u xml:id="u-6.103" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Bardzo ważną i pilną sprawą jest — zdaniem tej Komisji — dostosowanie funkcji i organizacji wydziałów zatrudnienia, szczególnie szczebla powiatowego, do nowych zadań racjonalnego gospodarowania siłą roboczą.</u> + <u xml:id="u-6.104" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Niezbędne jest też podjęcie ścisłej współpracy Komitetu Pracy i Płac z Ministerstwem Oświaty i Szkolnictwa Wyższego nad skoordynowaniem różnych form szkolnictwa zawodowego z faktycznymi potrzebami gospodarki narodowej i potrzebami poszczególnych rejonów kraju.</u> + <u xml:id="u-6.105" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Zagadnieniom handlu wewnętrznego i prawidłowego kształtowania stosunków rynkowych poświęcono w planie dużo uwagi, a problem utrzymania i umocnienia równowagi rynkowej został potraktowany jako jeden z najbardziej węzłowych.</u> + <u xml:id="u-6.106" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Od strony ogólnej proporcji między podażą i popytem równowaga ta jest zapewniona i to w stopniu znacznie silniejszym niż w którymkolwiek z lat poprzednich. Wyrazem tego jest planowany wzrost zapasów towarów rynkowych o 9,7% oraz zwolnienie ogólnej rotacji towarów o około 4 dni (na 95,6 dni), a oprócz tego dość duża rezerwa na pokrycie ewentualnego ryzyka planu w postaci na przykład naruszenia proporcji między sprzedażą dla ludności a sprzedażą dla przedsiębiorstw, instytucji i urzędów.</u> + <u xml:id="u-6.107" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Dość znaczny, bo sięgający 6,2% wzrost dostaw towarów na rynek jest zróżnicowany w układzie asortymentowym.</u> + <u xml:id="u-6.108" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Wydatnym wzrostom dostaw dóbr trwałego użytku oraz artykułów dziewiarskich i pończoszniczych czy też obuwia tekstylnego i gumowego towarzyszą znacznie skromniejsze dostawy tkanin różnego rodzaju, a zwłaszcza tkanin wełnianych.</u> + <u xml:id="u-6.109" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Wzrost globalnej wartości dostaw artykułów żywnościowych wyniesie 6,4%. Powinny one w zasadzie pokryć potrzeby rynku. Powinny też pokryć potrzeby rynku dostawy takich artykułów, jak mleko, gdzie dostawy wzrastają o 6,5%, jaja — wzrost o 9,5%, tłuszcze zwierzęce — o 6,3%, margaryna — o 5,8%. Natomiast dostawy mięsa, licząc razem z drobiem, będą mogły być zwiększone tylko o 2,1%, a dostawy masła o 1,9%. O ile więc łączne ilości tłuszczów i białek na rynku odpowiadają w zasadzie wzrastającym dochodom ludności, to podaż mięsa i masła ukształtuje się poniżej spodziewanego popytu. Problem ten musi więc pozostawać pod stałą obserwacją, tak aby poprzez rytmiczność dostaw unikać perturbacji na rynku.</u> + <u xml:id="u-6.110" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Jednym z zasadniczych instrumentów przeciwdziałania zbyt dużemu popytowi na mięso i masło będzie aktywizacja sprzedaży innych pełnocennych artykułów białkowych i tłuszczy.</u> + <u xml:id="u-6.111" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Odczuwalną poprawę na rynku powinny przynieść zwiększone o 8,8% dostawy mebli drewnianych, na które popyt wciąż jest bardzo duży. W pełni pokryją zapotrzebowanie dostawy towarów chemicznych. Zasadnicza zmiana na lepsze powinna nastąpić również w dostawach materiałów budowlanych na potrzeby wsi. Na ten cel przeznacza się: artykułów budowlanych ogółem więcej ę 8%, mineralnych i szklarskich więcej o 10%, hutniczych blisko o 4%, płyt azbestowo-cementowych o 14%, płyt pilśniowych o ponad 15%.</u> + <u xml:id="u-6.112" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Tak więc poza mięsem, masłem oraz tkaninami, rynek w roku przyszłym powinien być w zasadzie na wszystkich pozostałych odcinkach dostatecznie zaopatrzony.</u> + <u xml:id="u-6.113" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Wciąż aktualnym zagadnieniem pozostanie jednak sprawa urozmaicenia i wzbogacenia asortymentu towarów rynkowych oraz poprawa ich jakości, zapobiegająca narastaniu zapasów towarów niechodliwych. Handel nasz ma w zwalczaniu tego zjawiska wiele pozytywnych osiągnięć. Nie powinny one go jednak rozbroić. Fuszerka bowiem, jeśli z nią nie walczyć, ma tendencje do odradzania się. Pełne powodzenie może tu zapewnić tylko systematyczne, poparte przez szeroką opinię, wyciąganie konsekwencji ekonomicznych i kadrowych w stosunku do winnych brakoróbstwa.</u> + <u xml:id="u-6.114" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Wysoki Sejmie! Specyfika planu przyszłorocznego w zakresie wytwarzania i podziału dochodu narodowego znajduje swe finansowe odbicie w projekcie budżetu państwa.</u> + <u xml:id="u-6.115" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Jest to budżet wyraźnie oszczędny po stronie wydatkowej, a w dochodach inkasujący zakładaną poprawę efektywności gospodarowania na wszystkich odcinkach. Jest to budżet biorący kurs na zwiększenie roli instrumentów ekonomicznych, takich jak kredyt i procent, w zarządzaniu gospodarką narodową, zgodnie z uchwałami V Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-6.116" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Zakłada się łączny wzrost dochodów państwa w roku przyszłym o 23 mld zł. Większa część wzrostu środków nagromadzonych przez państwo zostanie jednak ulokowana w bankach na pokrycie wzrastającego kredytowania inwestycji. Na wzrost wydatków bieżących budżetu, odliczając różnicę cen w handlu zagranicznym, przypada 7,7 mld zł. W ujęciu procentowym wydatki bieżące budżetu zwiększą się o 3,7%, a dochody o 6,4%.</u> + <u xml:id="u-6.117" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Niemal cały wzrost wpływów budżetowych pokryją wpłaty gospodarki uspołecznionej oraz podatek od wynagrodzeń, gdyż łączne podatki i opłaty od gospodarki nieuspołecznionej pozostaną w praktyce na nie zmienionym, poziomie, jeśli zaś idzie o podatki wiejskie, to ulegają one nawet zmniejszeniu, w czym znajduje swój wyraz polityka pomocy państwa dla rolnictwa wobec zmniejszonych jego dochodów w roku bieżącym.</u> + <u xml:id="u-6.118" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Szczególną cechą budżetu przyszłorocznego jest to, że w następstwie określonego układu importu i eksportu wpłaty handlu zagranicznego ulegną w porównaniu z rokiem bieżącym łącznemu zmniejszeniu o 4,1 mld zł, co jednak ma charakter w istocie rzeczy czysto rozrachunkowy, nie posiadający wpływu na ostateczną wielkość społecznej akumulacji.</u> + <u xml:id="u-6.119" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Dominująca część dochodów budżetu płynie z przemysłu, którego udział wzrasta w ogólnych wpłatach do budżetu — po odliczeniu wyrównawczego rachunku cen w handlu zagranicznym — z 61,5% do 63%.</u> + <u xml:id="u-6.120" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Z trzech form, w jakich realizuje się wpłata do budżetu akumulacji przedsiębiorstw, najsilniej — bo o 12,6% — zwiększa się wpływ z oprocentowania majątku trwałego, która to forma ma za zadanie oddziaływać na przedsiębiorstwa w kierunku lepszego wykorzystania posiadanych urządzeń produkcyjnych, jak również oszczędniejszego inwestowania. Natomiast wpłaty z podatku obrotowego zwiększą się o 10,2%, a wpłaty z zysku o 7,7%. Dominującą formą pozostaje jednak nadal podatek obrotowy, za pośrednictwem którego budżet otrzyma ponad 63% wpłat płynących od przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-6.121" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Problem przekształcenia kategorii zysku w podstawowe kryterium oceny pracy przedsiębiorstw nie znalazł jeszcze należytego odbicia w ogólnym układzie finansów państwa. Wynika to jednak stąd, że nie został jeszcze do końca uporządkowany problem cen, tak aby odbijały one możliwie wiernie rzeczywisty układ nakładów społecznej pracy w poszczególnych dziedzinach.</u> + <u xml:id="u-6.122" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Na tle analizy preliminowanych dochodów budżetu wysuwa się problem stosunku do działalności gospodarczej rzemiosła oraz innych form prywatnej inicjatywy. Łączna kwota podatków od rzemiosła zwiększa się o 2,8%, a od pozostałej gospodarki nieuspołecznionej, poza rolnictwem, o 2,6%. Produkcja prywatna ma uzupełniać w racjonalny sposób produkcję uspołecznioną, a nie czerpać swych podstawowych dochodów z dostaw kooperacyjnych i z różnego rodzaju usług na rzecz przedsiębiorstw uspołecznionych, które mogą i powinny być wykonywane przez uspołecznione zakłady pracy. Dlatego też, popierając dostawy artykułów produkcji rzemieślniczej do handlu uspołecznionego i w jeszcze szerszej skali organizowanie przez gospodarkę prywatną usług dla obsługi ludności, organy finansowe państwa podejmą kroki w kierunku zmniejszenia zakresu wypłat na rzecz prywatnych warsztatów z tytułu remontów i innych usług oraz produkcji o charakterze kooperacyjnym dla przedsiębiorstw uspołecznionych, które to wypłaty cechowała w ostatnich latach bardzo duża dynamika rozwoju. Ich wielkość będzie zmniejszona do poziomu z roku 1968. Zmniejszona dynamika produkcji i kapitalnych remontów stwarza bowiem wszelkie możliwości po temu, aby w szerszym zakresie niż w latach ubiegłych mogły być one w całości wykonane przez zakłady uspołecznione.</u> + <u xml:id="u-6.123" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Przechodząc do omówienia strony wydatkowej budżetu trzeba na wstępie zauważyć, że zapreliminowane wydatki pokryją w pełni rozszerzony zakres działalności wszystkich jednostek budżetowych według dotychczas obowiązujących norm wydatkowych. Ogólna kwota wydatków na administrację państwową zostanie jednak zmniejszona w kwocie absolutnej, przy równoczesnym zmniejszeniu zatrudnienia o 2% i przy tym, że dalszej redukcji ulegną we wszystkich instytucjach i urzędach wydatki rzeczowe na odnawianie umeblowania i na organizowanie wszelkiego rodzaju obchodów i uroczystości, jak również wszelkiego rodzaju fundusze reprezentacyjne.</u> + <u xml:id="u-6.124" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Z ogólnej kwoty wydatków bieżących budżetu, wynoszącej 209 mld zł, po wyeliminowaniu rozliczeń cenowych z handlem zagranicznym, przypada na sfinansowanie różnego typu działalności gospodarczej w formie dopłat, dotacji lub pokrycia strat 65,7 mld zł, czyli o prawie miliard złotych mniej niż w roku poprzednim. Z kwoty tej przypada dla przemysłu 21 mld zł, a dla rolnictwa 17 mld zł, czyli więcej niż w roku poprzednim. Należy jednak zauważyć, że znaczna część dotacji dla przemysłu wiąże się również z polityką popierania rozwoju rolnictwa, gdyż stanowi wyrównanie do deficytowych świadomie cen nawozów i innych środków produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-6.125" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Dotacje państwowe na konserwację dróg i dla instytucji transportowych zwiększa się o 3,9%. Głównie tłumaczy się to potrzebą zapewnienia od razu w budżecie pokrycia kosztów odśnieżania i utrzymania dróg w stanie przejezdnym, co poprzednio odbywało się w formie finansowania w ciągu roku z rezerwy budżetowej. Ta zmiana metody finansowania powinna przyczynić się do sprawniejszego wykonywania prac.</u> + <u xml:id="u-6.126" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Dużą pozycję budżetu w tej grupie wydatków stanowią również różnego rodzaju dopłaty z budżetu na utrzymanie i remont urządzeń komunalnych. Wynosi ona 5,3 mld zł. W porównaniu z rokiem poprzednim cechuje ją pewien nieznaczny spadek. Tłumaczy się on jednak tym, że w roku bieżącym kwoty preliminowane w budżecie zostaną według przewidywań znacznie przekroczone zarówno z własnych dofinansowań rad narodowych (około 310 mln zł), jak i z budżetu centralnego (około 40 mln zł).</u> + <u xml:id="u-6.127" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Wydatki z budżetu na sfinansowanie nauki i usług socjalno-kulturalnych mają wynieść 66,5 mld zł, wzrastając o 5,7%. Należy jednak zauważyć, że nie jest to całość wydatków państwa na tę sferę działalności, gdyż niezależnie od tego w wydatkach na działalność pozaoperacyjną przedsiębiorstw preliminuje się wydać na te cele 5.497 mln zł, co oznacza wzrost o 6,4%, a prócz tego ten sam charakter mają wydatki z funduszu postępu techniczno-ekonomicznego, który wzrasta o około 15,8% i wyniesie 5,8 mld zł, jak również i funduszu nowych uruchomień w przemyśle maszynowym i chemicznym, który wyniesie łącznie 2,5 mld zł.</u> + <u xml:id="u-6.128" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Razem więc państwowe, budżetowe i pozabudżetowe wydatki w sferze nauki i usług socjalno-kulturalnych, bez dodatkowych świadczeń z funduszów zakładowych i dotacji związków zawodowych osiągną w roku przyszłym poważną sumę 80,3 mld zł, stanowiącą ponad 11% dochodu narodowego, nie wliczając w to wydatków inwestycyjnych, planowanych na 6.850 mln zł.</u> + <u xml:id="u-6.129" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Znamienną cechą budżetu jest silny akcent na stworzenie, zgodnie z dyrektywami ostatniego Plenum KC PZPR, warunków do spotęgowania prac naukowo-badawczych. Kwoty przeznaczone na ten cel w budżecie w wydatkach bieżących wynoszą 3,3 mld zł, co oznacza wzrost o 14,3%, łącznie zaś z inwestycjami — 4,7 mld zł. Łącznie z funduszem PTE i funduszem nowych uruchomień kwota wydatków skierowana bezpośrednio przez państwo na rozwój nauki i rozbudowę jej bazy materialnej sięgnie w przyszłym roku 13 mld zł, co będzie stanowić, niezależnie od wydatków na szkolnictwo wyższe, prawie 1,9% całego dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-6.130" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Wskaźniki wzrostu wydatków na rozwój nauki nabierają na tle silnie zaakcentowanego w planie i w budżecie państwa postulatu oszczędności we wszystkich ogniwach gospodarki — szczególnego wyrazu. Mówią one, że w tej sferze działania, troszcząc się o jak najwyższą efektywność przeznaczonych środków, państwo nasze nie będzie skąpić ani pieniędzy, ani środków materialnych. Nauka otrzymuje w rozdziale dochodu narodowego jeden z najwyższych priorytetów. Od tego bowiem jak zostaną spotęgowane badania naukowo-techniczne w kraju i jaka będzie ich efektywność — zależeć będzie w decydującej mierze przyszłość naszego narodu, jego gospodarki i jego kultury. Wszyscy zdajemy sobie sprawę, że nauka stała się dziś rozstrzygającą siłą napędową rozwoju współczesnych społeczeństw.</u> + <u xml:id="u-6.131" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Środki finansowe państwa na rozwój prac naukowo-badawczych dostosowane są do wymogów planu rozwoju nauki i techniki, stanowiącego organiczną część narodowego planu gospodarczego. Podstawowe problemy tego planu zostały ujęte w uchwale IV Plenum Komitetu Centralnego PZPR i przedstawione wyczerpująco opinii publicznej. Wystarczy więc stwierdzić, że tematyka prac objętych planem została skoncentrowana wokół zagadnień najważniejszych i jednocześnie najpilniejszych dla naszej gospodarki i że uwzględniono w niej w szerokim zakresie postulat specjalizowania się naszych placówek naukowo-badawczych w ściśle określonych kierunkach, przy jednoczesnym rozszerzeniu współpracy w ramach RWPG.</u> + <u xml:id="u-6.132" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Przewiduje się przede wszystkim intensyfikację badań związanych z preferowanymi kierunkami rozwoju gospodarki narodowej, z położeniem zasadniczego akcentu na doskonalenie technologii i na szybkie opanowanie zakupionych licencji.</u> + <u xml:id="u-6.133" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Tematyka spraw związanych z postępem naukowo-technicznym była przedmiotem zainteresowania wielu komisji sejmowych, a przede wszystkim Komisji Przemysłu Ciężkiego, Chemicznego i Górnictwa, która zgłosiła w tej materii kilka poprawek do projektu uchwały o narodowym planie gospodarczym, rozszerzających konkretną tematykę prac naukowo-badawczych, wyszczególnioną w przedłożeniu rządowym.</u> + <u xml:id="u-6.134" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Łączne wydatki bieżące na oświatę i kulturę wzrastają o ponad 2 mld zł, czyli o 6,8% do łącznej kwoty 32.800 mln zł. Charakteryzuje je przekraczający 11% wzrost nakładów na szkoły wyższe, przy 6,8-procentowym wzroście preliminowanych środków na szkolnictwo ogólnokształcące i zawodowe.</u> + <u xml:id="u-6.135" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Poziom wydatków dostosowany jest do zróżnicowanych zadań rzeczowych różnych typów szkolnictwa, wyznaczonych z jednej strony przez sytuację demograficzną, z drugiej zaś przez końcowy etap reformy szkolnej.</u> + <u xml:id="u-6.136" who="#PoselBlinowskiFranciszek">W szkolnictwie podstawowym liczba dzieci zmniejszy się o około 143 tys., w związku z czym ulegną poprawie warunki nauczania, wyrażające się spadkiem liczby uczniów przypadających na jedną izbę szkolną i na jeden oddział. Realizacja programu budownictwa szkół, przewidzianego w planie, będzie systematycznie w ciągu najbliższych lat potęgowała ten proces poprawy. Natomiast wzrośnie poważnie, bo o 13% w następstwie reformy szkolnej liczba młodzieży w liceach ogólnokształcących, a to z powodu przedłużenia o jeden rok nauki w tych szkołach.</u> + <u xml:id="u-6.137" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Mimo zmniejszenia się ogólnej liczby dzieci w szkołach podstawowych, wydatnie zostanie rozszerzona akcja kolonijna, na co państwo przeznacza z budżetu 987 mln zł, a więc o 5,8% więcej niż w roku poprzednim.</u> + <u xml:id="u-6.138" who="#PoselBlinowskiFranciszek">W szkolnictwie zawodowym najsilniej rosną wydatki na zasadnicze szkoły zawodowe oraz na szkoły przysposobienia rolniczego.</u> + <u xml:id="u-6.139" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Silny wzrost wydatków na szkolnictwo wyższe tłumaczy się przekształceniem w roku akademickim 1969/70 na wyższe uczelnie pięciu studiów nauczycielskich, dwóch państwowych szkół morskich i jednego studium wychowania fizycznego. W związku z tym liczba studentów w szkołach wyższych wyniesie 355 tys. i wzrośnie o 5,5%. Pociąga to za sobą konieczność odpowiedniego zwiększenia funduszu na stypendia, który też rośnie o 5,1%. Ogólne rozmiary pomocy finansowej państwa dla studentów w różnych formach wzrosną jeszcze szybciej, bo o 10,2% i osiągną poziom 1.200 mln zł.</u> + <u xml:id="u-6.140" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Wydatki na kulturę ulegają zwiększeniu w pozycji radia i telewizji, z powodu zwiększenia liczby godzin programu radiowego i telewizyjnego, między innymi w związku z planowanym uruchomieniem z dniem 1 października 1970 r. drugiego programu telewizyjnego. W pozostałych pozycjach następuje stabilizacja bądź nawet nieznaczny spadek wydatków. Należy jednak liczyć się tu, podobnie jak co roku, z dofinansowaniem tej grupy wydatków z funduszów przedsiębiorstw i związków zawodowych.</u> + <u xml:id="u-6.141" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Kwoty przyznane na ochronę zdrowia i opiekę społeczną pokrywają wzrastający zakres działalności w tych dziedzinach. Łączna suma świadczeń państwa na zdrowie, świadczenia społeczne i kulturę fizyczną zwiększa się do 30,4 mld zł. Największy wzrost nakładów, przekraczający 6%, przewidziano na leki. Wydatki budżetu na wczasy pracownicze zwiększa się o 1,9% — do kwoty 0,6 mld zł i obejmą 757 tys. osób. Równocześnie w ramach pozaoperacyjnej działalności przedsiębiorstw zostanie skierowane na wczasy 710 tys. osób. Łączna liczba osób korzystających z tej formy wypoczynku urlopowego zbliży się do 1,5 mln osób.</u> + <u xml:id="u-6.142" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Wydatki na ubezpieczenia społeczne stanowią w budżecie, po wyłączaniu Funduszu Emerytalnego z budżetu, nadal poważną pozycję 17 mld zł, z czego 2 mld zł stanowi dotacja budżetu dla Funduszu Emerytalnego. Z uwagi na bardzo duży wzrost w tej pozycji w roku bieżącym wydatków na zasiłki chorobowe, związane z epidemią grypy — na rok przyszły preliminuje się w tej pozycji kwotę o 3% niższą.</u> + <u xml:id="u-6.143" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Budżetowa forma świadczeń z tytułu ubezpieczeń społecznych zazębia się ściśle z działalnością Funduszu Emerytalnego. Nie można zatem nie wspomnieć, że wydatki tego funduszu wzrosną w przyszłym roku po zakończeniu w dniu 1 stycznia reformy systemu emerytalnego o dalsze 16,5% do łącznej kwoty 34.513 mln zł. Przewiduje się przy tym, że przeciętna emerytura pracownicza ukształtuje się na poziomie około 1.500 zł i będzie o 500 zł, czyli o 50% wyższa niż w roku 1965.</u> + <u xml:id="u-6.144" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Kończąc omawianie bieżących wydatków państwa, nie sposób pominąć tej okoliczności, że ich wzrost, doprowadzony do pełnej porównywalności, jest najniższy na przestrzeni ostatnich lat, co, jak się wydaje, w sposób najbardziej syntetyczny, a zarazem dobitny, ilustruje dążenie do oszczędnego wydatkowania społecznych środków na wszelkie cele nie związane bezpośrednio z rozwojem sił wytwórczych w kraju i z podnoszeniem stopy życiowej w społeczeństwie.</u> + <u xml:id="u-6.145" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Dzięki temu strona dochodowa i wydatkowa budżetu została w pełni zrównoważona i w ostatecznym wyniku, zabezpieczając większą niż w latach uprzednich rezerwę Rady Ministrów oraz rad narodowych, zamyka się budżet nadwyżką w wysokości 2,1 mld zł.</u> + <u xml:id="u-6.146" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Wynikiem debaty w komisjach nad rządowymi przedłożeniami planu gospodarczego i budżetu państwa na rok 1970 jest szereg poprawek do obu tych dokumentów uchwalonych na Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów. Zostały one przedstawione Sejmowi z prośbą o aprobatę w drukach sejmowych nr 14 i 15. Nie ma więc potrzeby dodatkowo ich omawiać.</u> + <u xml:id="u-6.147" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Wysoki Sejmie! Problematyka planu gospodarczego i budżetu w naszym socjalistycznym społeczeństwie budzi szerokie zainteresowanie opinii publicznej. Jest ono zrozumiałe, gdyż za liczbami planu i budżetu kryją się decyzje Wpływające w ten lub inny sposób na działalność milionów ludzi i na ich żywotne interesy. Dlatego też sprawą niezmiernie ważną jest, aby intencje i dyrektywy planu gospodarczego trafiały do przekonania tych wszystkich, którzy swą codzienną pracą będą je napełniać żywą treścią, przetwarzając formuły uchwalone przez Rząd i Sejm w konkretne tony stali, metry tkanin czy też wysoce skomplikowane obrabiarki sterowane elektronicznie.</u> + <u xml:id="u-6.148" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Świadomość tych twórców narodowego bogactwa usiłuje wroga nam propaganda zatruć niewiarą w sens i w powodzenie codziennej ich ofiarnej i twórczej pracy, siejąc przy każdej okazji wyssane z palca wiadomości o rzekomym bankructwie naszych planów i naszego socjalistycznego gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-6.149" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Plan, który uchwalimy, zadaje kłam tym wszystkim twierdzeniom. Nie ma w nim bowiem mowy o żadnym cofaniu się, czy też stagnacji, a jest postawione zadanie dalszego szybkiego ogólnego rozwoju gospodarki i podnoszenia stopy życiowej narodu przy równoczesnym jednak wyrównywaniu frontu oraz zgromadzeniu rezerw dla tym skuteczniejszego marszu naprzód w kolejnym etapie naszej ekonomicznej ofensywy, którym będzie następny plan 5-letni.</u> + <u xml:id="u-6.150" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Najistotniejszy sens zmian w proporcjach podziału dochodu narodowego, których dokonujemy w tym planie, sprowadza się do usuwania barier stojących na przeszkodzie temu, aby wdrożyć na szeroką skalę nowe opierające się na postępie organizacyjno-technicznym efektywne metody gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-6.151" who="#PoselBlinowskiFranciszek">Plan przyszłoroczny nie tylko nie zmniejszy tempa przyrostu naszych sił wytwórczych, lecz na odwrót — przyśpieszy je. Zmniejszając bowiem wzrost nakładów inwestycyjnych do 2,5%, uzyskujemy równocześnie przez skrócenie frontu robót zwiększenie wartości oddawanych do użytku obiektów o kilkanaście procent. A o możliwościach rozwoju produkcji decydują przecież nie rozmiary nakładów inwestycyjnych, lecz konkretne moce produkcyjne.</u> + <u xml:id="u-6.152" who="#PoselBlinowskiFranciszek">W głębokim przeświadczeniu o słuszności manewru ekonomicznego, którego dokonujemy w planie gospodarczym na rok przyszły i o prawidłowości kierunków działania wytyczonych przez ten plan, proszę Wysoką Izbę o uchwalenie rządowego projektu uchwały o narodowym planie gospodarczym — druk sejmowy nr 10 oraz rządowego projektu ustawy budżetowej — druk sejmowy nr 11 wraz z poprawkami zaproponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u> + <u xml:id="u-6.153" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu proponuje, ażeby dyskusję nad sprawozdaniem o planie i budżecie na rok 1970 przeprowadzić łącznie z dyskusją nad następnym, trzecim punktem porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#Marszalek">Czy są w tej sprawie jakieś uwagi?</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#Marszalek">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#Marszalek">Wobec tego przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o sprawozdaniach Rządu z wykonania narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa wraz z wnioskiem Najwyższej Izby Kontroli w przedmiocie absolutorium dla Rządu — za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1968 r. (druki nr 5, 6, 9 i 16).</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#Marszalek">Głos zabierze Prezes Najwyższej Izby Kontroli obywatel Zenon Nowak.</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">Wysoka Izbo! Oceniając ogólnie wyniki 1968 r. należy stwierdzić, że podstawowe zadania narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa zostały zrealizowane pomyślnie. Świadczy o tym znaczny wzrost i przekroczenie planu produkcji przemysłowej, dobre wyniki produkcji rolnej oraz osiągnięcie wyższego od założonego w planie wzrostu eksportu i tempa wzrostu dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">Wartość produkcji towarowej przemysłu uspołecznionego w porównaniu z rokiem ubiegłym tj. 1967 wzrosła o 9,6%, osiągając tempo wyższe od założonego w planie 5-letnim. Rozpiętość między wzrostem produkcji środków wytwarzania a produkcją środków spożycia w porównaniu z rokiem 1967 uległa zmniejszeniu.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">Na wzrost produkcji przemysłowej wpłynął między innymi większy niż w 1967 roku przyrost zdolności produkcyjnej z inwestycji oddanych do użytku.</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">Przekroczenie zadań produkcyjnych w przemyśle osiągnięto przy wyższym, aniżeli w roku poprzednim, udziale wydajności pracy. Wzrost wydajności pracy był głównie wynikiem lepszego technicznego wyposażenia stanowisk pracy. Utrzymywała się jednak nadal tendencja do ponadplanowego wzrostu zatrudnienia.</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">Przy przekroczeniu wartościowym planu produkcji przemysłowej nie wykonano jednak w pełni zadań asortymentowych.</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">W przemyśle energetycznym uzyskano produkcję energii elektrycznej wyższą o 8,3% w porównaniu z 1967 rokiem — planu produkcji jednak nie wykonano na skutek opóźnień w realizacji inwestycji i nieuzyskania planowanego przyrostu mocy w elektrowniach zawodowych. Pomimo obniżenia strat sieciowych i zużycia energii na potrzeby własne, nie uniknięto trudności w pokryciu zapotrzebowania odbiorców, zwłaszcza przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-8.6" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">W przemyśle paliw przekroczono plan wydobycia węgla kamiennego i gazu ziemnego;</u> + <u xml:id="u-8.7" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">nie zrealizowano natomiast planu wydobycia węgla brunatnego i ropy naftowej. W zakresie węgla kamiennego nie osiągnięto założonego wydobycia węgla koksującego typu 35 ROW oraz asortymentów grubych węgla energetycznego.</u> + <u xml:id="u-8.8" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">W hutnictwie żelaza wykonano z nadwyżką plan produkcji stali surowej oraz wyrobów walcowanych, jednak nie zrealizowano w pełni planów produkcyjnych w wielu asortymentach. W hutnictwie metali nieżelaznych nie wykonano planu produkcji aluminium, cynku i ołowiu, głównie na skutek nieuzyskania planowanego przyrostu zdolności produkcyjnych z realizowanych inwestycji.</u> + <u xml:id="u-8.9" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">Wysoki wzrost produkcji przemysłu maszynowego i chemicznego spowodował korzystne zmiany w gałęziowej strukturze przemysłu.</u> + <u xml:id="u-8.10" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">W przemyśle maszynowym uzyskano dobre wyniki w produkcji lokomotyw spalinowych i elektrycznych, samochodów osobowych i ciężarowych, autobusów, maszyn górniczych. Przemysł ten nie wykonał jednak zadań w wielu innych ważnych asortymentach, na przykład: kotłów parowych, obrabiarek do metali, maszyn i urządzeń dla przemysłu chemicznego, maszyn i narzędzi rolniczych oraz wagonów towarowych.</u> + <u xml:id="u-8.11" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">Przemysł chemiczny osiągnął istotny wzrost produkcji siarki, nawozów azotowych, środków ochrony roślin oraz włókien syntetycznych, nie wykonał jednak planu produkcji sody kalcynowanej i tworzyw sztucznych.</u> + <u xml:id="u-8.12" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">W przemyśle materiałów budowlanych zadania produkcyjne na ogół zrealizowano. Trudności budownictwa w zakresie zaopatrzenia materiałowego pogłębiły się na skutek nieosiągnięcia planowanej produkcji materiałów ściennych i szkła okiennego oraz niepełnego wykonania dodatkowych zadań w produkcji cementu.</u> + <u xml:id="u-8.13" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">Przemysł lekki zwiększył w porównaniu z 1967 rokiem produkcję wielu poszukiwanych na rynku towarów. Pokrycie zapotrzebowania na niektóre asortymenty, jak na przykład wyroby dziewiarskie i pończosznicze, były jednak nadal niezadowalające.</u> + <u xml:id="u-8.14" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">W przemyśle spożywczym plan produkcji większości asortymentów przekroczono, nie wykonano natomiast — z powodu braku surowca — planu produkcji mięsa z uboju i niektórych wyrobów mięsnych.</u> + <u xml:id="u-8.15" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">W uspołecznionym przemyśle drobnym, przy wykonaniu z nadwyżką planowanej produkcji globalnej, zmniejszył się udział produkcji przeznaczonej bezpośrednio na rynek.</u> + <u xml:id="u-8.16" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">Pomimo ogólnej poprawy poziom wykorzystywania zdolności produkcyjnych w wielu branżach przemysłu nadal był niezadowalający. Dotyczyło to zarówno opóźnień w uruchomieniu nowych zakładów, jak również przewlekłego dochodzenia przez nie do projektowanych zdolności produkcyjnych. Ponadto nie zawsze właściwie wykorzystywano potencjał produkcyjny wielu pozostałych zakładów, co wyrażało się między innymi w niskich współczynnikach zmianowości w niektórych gałęziach przemysłu.</u> + <u xml:id="u-8.17" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">W 1968 r. kontynuowano w przemyśle prace związane z przygotowaniem i wdrażaniem nowych rozwiązań technicznych oraz nowych technologii. Wzrosły o 7% — w porównaniu z 1967 r. — nakłady z funduszu postępu techniczno-ekonomicznego. Postęp w organizacji i unowocześnianiu metod wytwarzania był jednak niezadowalający. Wyrażało się to często w nie dość sprawnie, a nawet niewłaściwie realizowanych zadaniach w zakresie rekonstrukcji organizacyjno-technicznej i postępu ekonomicznego, w niekonsekwentnie realizowanej koordynacji branżowej, a także w niedostatecznym wykorzystywaniu jednostek zaplecza technicznego i naukowo-badawczego.</u> + <u xml:id="u-8.18" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">Należy podkreślić pewną poprawę jakości produkcji przemysłowej. Podnoszenie nowoczesności i jakości produkcji utrudniane było jednak niezadowalającym powiązaniem planów naukowo-badawczych z potrzebami produkcji oraz niskim stopniem wdrażania wyników tych prac. Nie sprzyjało to również wydatniejszej poprawie techniczno-ekonomicznych wskaźników wytwarzania, a przede wszystkim zmniejszeniu praco-i materiałochłonności produkcji. Na rozwój materiało-oszczędnych kierunków postępu technicznego niekorzystny wpływ wywierał między innymi stosowany nadal w planowaniu 1968 r. wskaźnik produkcji globalnej. Istotniejsza bowiem obniżka kosztów materiałowych, wynikająca ze zmniejszenia ilości zużywanych materiałów lub zastąpienia ich tańszymi substytutami, powodowała automatycznie spadek produkcji globalnej, a w konsekwencji zmniejszenie obliczanej na tej podstawie wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-8.19" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">Niezadowalająca jakość i sprawność techniczna niektórych maszyn i urządzeń produkcyjnych, wyrażająca się w wysokim wskaźniku awaryjności oraz kosztach postojów i remontów, powodowała często trudności w realizacji asortymentowych planów produkcji oraz wzrost napięć w bilansach materiałowych. Nieterminowo i niewłaściwie przeprowadzane remonty również utrudniały wydatniejszą poprawę jakości i unowocześniania produkowanych wyrobów.</u> + <u xml:id="u-8.20" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">Przechodząc do omówienia niektórych problemów rolnictwa w 1968 r., pragnę podkreślić pomyślne wyniki w produkcji roślinnej, która wzrosła w stosunku do 1967 r. o 5%, a w stosunku do średniej za lata 1964—1967 o około 13%. Skup czterech zbóż wzrósł o prawie 26%, między innymi w rezultacie rozszerzenia kontraktacji. Mniej pomyślne były wyniki produkcji zwierzęcej na skutek trudności paszowych w niektórych rejonach kraju. Wpływały na to również w pewnym stopniu ograniczone możliwości budownictwa inwentarskiego związane z brakiem materiałów budowlanych. Skup mleka — pomimo wyżej wymienionych trudności — wzrósł w porównaniu z 1967 r. o około 5%.</u> + <u xml:id="u-8.21" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">W 1968 r. kontynuowano wysiłki w kierunku dalszej rozbudowy bazy techniczno-produkcyjnej rolnictwa. Poważnie zwiększono dostawy nawozów mineralnych, których zużycie pod zbiory 1968 r. wzrosło o prawie 16%, nie pokrywając jednak w pełni potrzeb rolnictwa. Wzrosło też znacznie zużycie chemicznych środków ochrony roślin. Poprawiło się, choć jeszcze w sposób niewystarczający, zaopatrzenie rolnictwa w maszyny i narzędzia. W wielu wypadkach jakość dostarczanych maszyn i narzędzi rolniczych budziła jeszcze zastrzeżenia.</u> + <u xml:id="u-8.22" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">W 1968 r. wzrósł stopień zelektryfikowania zagród chłopskich. Nie wykonano natomiast w pełni planu melioracji wodnych, między innymi z powodu braku rurek drenarskich i cementu oraz niedostatecznej ilości sprzętu mechanicznego.</u> + <u xml:id="u-8.23" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">W dziedzinie transportu, mimo wzrostu przewozu ładunków w porównaniu z 1967 r. o ponad 8%, rozwój potencjału przewozowego, zwłaszcza kolejowego, nie nadążał za wzrastającą masą przewozową. Przyczyną trudności przewozowych kolei było między innymi niepełne wykonanie planowanych dostaw wagonów w latach 1966—1968 oraz niezadowalający stan techniczny części eksploatowanego taboru wagonowego i nawierzchni linii kolejowych. Ponadto występowały niedociągnięcia organizacyjne i osłabienie dyscypliny pracy w kolejnictwie.</u> + <u xml:id="u-8.24" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">Na tle ogólnych tendencji do unowocześniania struktury gospodarki narodowej, niezadowalająco przebiegało opracowywanie programów rozwojowych branż oraz koncentracja prac naukowo-badawczych i działalności inwestycyjnej.</u> + <u xml:id="u-8.25" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">Nakłady inwestycyjne w gospodarce narodowej w 1968 r. wzrosły w porównaniu z rokiem poprzednim o 8,6%, przekraczając założenia narodowego planu gospodarczego oraz osiągając tempo wyższe od założonego na ten rok w planie 5-letnim. Rozszerzenie frontu inwestycyjnego pogłębiało jednak trudności w należytym przygotowaniu dokumentacji projektowo-kosztorysowej oraz w zbilansowaniu planowanych zadań inwestycyjnych ze zdolnościami wykonawczymi przedsiębiorstw budowlano-montażowych i z możliwościami zaopatrzenia w materiały budowlane oraz w maszyny i urządzenia inwestycyjne. Powodowało to wydłużenie cykli budowy i opóźniało przekazywanie obiektów do eksploatacji, w tym również inwestycji priorytetowych. Opóźnienia te oraz przewlekłe często dochodzenie do projektowanych zdolności produkcyjnych oddawanych do użytku obiektów pociągały za sobą straty gospodarcze oraz powodowały luki w dostawach zaopatrzeniowych uzupełnianych często ponadplanowym importem. Powodowało to również uszczuplenie dostaw na rynek wewnętrzny.</u> + <u xml:id="u-8.26" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">W 1968 r. utrzymywało się wysokie tempo wzrostu obrotów handlowych z zagranicą. Wzrosły one o przeszło 10% w stosunku do roku poprzedniego, przekraczając zadania eksportu i importu założone w narodowym planie gospodarczym. Przekroczono między innymi znacznie plan eksportu maszyn i urządzeń oraz towarów konsumpcyjnych pochodzenia przemysłowego do krajów socjalistycznych. Nie wykonano natomiast zadań eksportu w grupie maszyn i urządzeń oraz artykułów konsumpcyjnych pochodzenia przemysłowego do krajów kapitalistycznych. Eksport maszyn i urządzeń do krajów kapitalistycznych utrudniony był między innymi często niedostatecznym jeszcze poziomem ich nowoczesności i jakości oraz zaostrzającą się konkurencją na rynkach kapitalistycznych.</u> + <u xml:id="u-8.27" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">W wyniku zwiększenia się przychodów pieniężnych i siły nabywczej ludności oraz wzrostu dostaw towarów rynkowych, obroty detaliczne handlu wewnętrznego zwiększyły się o 8,6% w porównaniu z 1967 r., przekraczając poziom planowany.</u> + <u xml:id="u-8.28" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">Pomimo zwiększenia i poprawy struktury dostaw towarów na zaopatrzenie rynku oraz umocnienia równowagi rynkowej, nadal występowały braki niektórych poszukiwanych artykułów wypływające z niepełnego dostosowania dostaw do zmieniającego się popytu. Powodowało to między innymi trudności zachowania ciągłości sprzedaży i okresowe braki towarów poszukiwanych przy równoczesnym utrzymaniu się zapasów towarów niechodliwych i trudnozbywalnych.</u> + <u xml:id="u-8.29" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">Nadal występowały braki w zaopatrzeniu rynku wiejskiego w środki produkcji, stwarzające trudności w dalszej intensyfikacji gospodarki rolnej. Polegały one między innymi na nieterminowych, spiętrzonych okresowo dostawach nawozów sztucznych, niewłaściwej strukturze dostarczanych maszyn i narzędzi rolniczych, a także na niedostatecznym wzroście dostaw materiałów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-8.30" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">W 1968 r. zostały pomyślnie zrealizowane podstawowe zadania budżetu państwa. Po uwzględnieniu zmian dokonanych na podstawie ustawowych upoważnień, budżet państwa został wykonany po stronie dochodów z nadwyżką, a po stronie wydatków w około 98% sum preliminowanych. Zachowano równowagę budżetową i osiągnięto nadwyżkę dochodów nad wydatkami w wysokości około 3,2 mld zł. Ponadplanowe wydatki, dokonane w ramach uprawnień zawartych w ustawie budżetowej, przeznaczone były przede wszystkim na zwiększenie środków obrotowych uspołecznionych przedsiębiorstw przemysłowych, zwiększenie funduszu postępu techniczno-ekonomicznego, lepsze wyposażenie urządzeń socjalnych i kulturalnych oraz na utrzymanie i modernizację dróg publicznych. Efektywność realizacji wydatków budżetu pomniejszały między innymi naruszenia dyscypliny finansowej w gospodarce funduszami, zwłaszcza funduszem płac.</u> + <u xml:id="u-8.31" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">Wysoka Izbo! Wykonanie podstawowych zadań narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa na 1968 r. przyczyniło się do dalszego wydatnego rozwoju naszej gospodarki narodowej i dalszego postępu w realizacji planu 5-letniego. W wyniku pomyślnego wykonania tych zadań wzrósł znacznie, bo około 9% dochód narodowy, a tempo tego wzrostu było szybsze niż w latach ubiegłych i szybsze od założonego w planie 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-8.32" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">Realizacja zadań narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa nie przebiegała jednak, jak już o tym była mowa, bez wielu trudności wynikających z pewnych dysproporcji i napięć w niektórych działach naszej gospodarki. Składały się na to jednak nie tylko obiektywne trudności wzrostu naszej gospodarki oraz niekorzystna dla nas niekiedy sytuacja na rynkach światowych, ale również niezadowalający jeszcze na pewnych odcinkach poziom pracy ogniw administracji państwowej i gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-8.33" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">W celu zapewnienia prawidłowej realizacji podstawowych zadań narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa Rząd podejmował w 1968 r. wiele decyzji organizacyjnych i ekonomicznych. Kontynuowane były wysiłki zmierzające w kierunku usprawnienia organizacji planowania i zarządzania gospodarką narodową w celu zapewnienia dalszego jej efektywnego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-8.34" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">W przemyśle zmierzano do szerszego wdrażania postępu technicznego, podniesienia dyscypliny i wydajności pracy oraz poprawy struktury asortymentowej produkcji w celu dostosowania jej do potrzeb rynku wewnętrznego i eksportu.</u> + <u xml:id="u-8.35" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">W transporcie podejmowano decyzje organizacyjno-techniczne, mające na celu zapewnienie lepszego wykonania przewozu wzrastającej masy ładunków towarowych.</u> + <u xml:id="u-8.36" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">W zakresie rolnictwa kontynuowano wysiłki dla zapewnienia dalszego rozwoju produkcji roślinnej i zwierzęcej przez zwiększenie dostaw dla rolnictwa nawozów sztucznych, środków ochrony roślin, pasz treściwych i sprzętu mechanicznego. Rozszerzano kontraktację, a w celu przeciwdziałania zahamowaniu hodowli trzody chlewnej — podwyższono stawki pomocy paszowej i cenę skupu trzody kontraktowanej. Prowadzono działalność zmierzającą do podniesienia poziomu ekonomicznego gospodarstw słabszych i zaniedbanych.</u> + <u xml:id="u-8.37" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">Podejmowano środki w kierunku dalszej koncentracji inwestycji i przyśpieszenia terminów przekazywania do użytku obiektów inwestycyjnych oraz osiągania projektowanych zdolności produkcyjnych i usługowych. Zwiększano środki na rozwój potencjału wykonawczego przedsiębiorstw budowlano-montażowych i zdolności produkcyjnych przemysłu materiałów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-8.38" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">Rozszerzono system oddziaływania na centrale handlu zagranicznego i producentów w celu aktywizacji eksportu i podniesienia jego opłacalności. Ustalono zasady zawierania umów wieloletnich na dostawy eksportowe między producentami i centralami handlu zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-8.39" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">W handlu wewnętrznym usprawniano system zamówień i organizację dostaw w celu dalszej poprawy zaopatrzenia rynku oraz lepszego dostosowania struktury asortymentowej dostaw do potrzeb ludności.</u> + <u xml:id="u-8.40" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">Podejmowano środki zmierzające do zapewnienia większej gospodarności w zużyciu surowców i materiałów. Ustalono nowe zasady nagradzania za oszczędności w zużyciu węgla, energii elektrycznej i cieplnej.</u> + <u xml:id="u-8.41" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">Na podstawie wyników kontroli oraz oceny wykonania zadań finansowych i rzeczowych Najwyższa Izba Kontroli stwierdza, że działalność Rządu była zgodna z uchwałą o narodowym planie gospodarczym i ustawą o budżecie państwa na 1968 r., a podstawowe zadania w nich zawarte zostały pomyślnie wykonane.</u> + <u xml:id="u-8.42" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliZenonNowak">Na podstawie art. 28 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz art. 4 ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli — Najwyższa Izba Kontroli wnosi o udzielenie Rządowi absolutorium — za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1968 r.</u> + <u xml:id="u-8.43" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#Marszalek">Zarządzam obecnie 20-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 do godz. 17 min. 25)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma sprawozdawca 3 punktu porządku dziennego poseł Tomasz Malinowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselMalinowskiTomasz">Wysoka Izbo! Z upoważnienia Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów przypadł mi zaszczyt ustosunkowania się do sprawozdań Rządu z wykonania narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa za 1968 r.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselMalinowskiTomasz">W systemie naszego wieloletniego i rocznego planowania zadań w gospodarce narodowej — łączenie dyskusji nad nowym planem i budżetem z oceną wykonania narodowego planu gospodarczego roku poprzedniego jest ważnym elementem doskonalenia metod planowania. Ujawnione bowiem przez Sejm wszelkie odchylenia od pierwotnie założonych wielkości — pozwalają w następnych latach na kształtowanie odpowiednich proporcji planu.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselMalinowskiTomasz">Na wstępie chciałbym przypomnieć, że uchwała o narodowym planie gospodarczym na 1968 r. na czoło zadań wysunęła takie zagadnienia, jak:</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselMalinowskiTomasz">—zapewnienie dalszego harmonijnego rozwoju gospodarczego kraju, —uzyskanie dalszego wzrostu stopy życiowej ludności, —wzmocnienie równowagi pomiędzy siłą nabywczą ludności, a podażą towarów i usług, —umacnianie równowagi w stosunkach gospodarczych z zagranicą, —usprawnianie procesu inwestycyjnego we wszystkich działach gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselMalinowskiTomasz">Wszystkie te problemy i inne zadania NPG były przedmiotem rozważań sejmowych komisji, a Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów w okresie 1968 r. 3-krotnie wysłuchiwała na swoich posiedzeniach — przy udziale przedstawicieli innych komisji — informacji Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów i Ministra Finansów o stopniu realizacji planu i budżetu. Ocena stopnia realizacji planu na posiedzeniach sejmowych komisji dokonywana była często w oparciu o własne badania terenowe, o analizę poszczególnych tematów w zakładach pracy, w radach narodowych, w placówkach badawczych i naukowych. Przypomnę, że w 1968 r. odbyły się 103 grupowe poselskie wyjazdy.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselMalinowskiTomasz">Pragnąłbym również podkreślić, że bardzo cenną pomoc w pracach sejmowych komisji stanowiły badania i opracowania Najwyższej Izby Kontroli, obejmujące wiele podstawowych zagadnień naszej gospodarki. Szczególnie szeroko korzystały komisje z uwag NIK do sprawozdań Rządu z wykonania narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa za 1968 r.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselMalinowskiTomasz">Szeroka praca Sejmu i jego organów, prowadzona w 1968 r. w zakresie kontroli działalności gospodarczej resortów, stanowiła bardzo ważny czynnik zabezpieczający realizację uchwały sejmowej o narodowym planie gospodarczym i ustawy budżetowej.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselMalinowskiTomasz">W oparciu o analizę dokonaną w komisjach sejmowych należy stwierdzić, że podstawowe zadania narodowego planu gospodarczego w 1968 r. zostały wykonane.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselMalinowskiTomasz">Ważnym miernikiem oceny stopnia wykonania NPG w warunkach naszego wieloletniego planowania jest porównanie osiągniętych wyników w gospodarce za 1968 r. z przeciętnymi wzrostu według planu 5-letniego na lata 1966—1970.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselMalinowskiTomasz">Z porównania tego wynika, że podstawowe przeciętne wskaźniki wzrostu dla bieżącej pięciolatki zostały w 1968 r. przekroczone. Na przykład średni planowy roczny wzrost wartości produkcji globalnej przemysłu ustalono na 7,5%, a w 1968 r. uzyskano 9,4%, w rolnictwie — od 2,3 do 2,5%, a uzyskano 4,3%.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselMalinowskiTomasz">W niektórych dziedzinach gospodarczych osiągnięto poziom założony w planie na 1970 r.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselMalinowskiTomasz">Wszystko to świadczy o tym, że Rząd w sposób właściwy wykorzystywał uchwalone w planie i budżecie środki przeznaczone na rozwój naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselMalinowskiTomasz">Plan produkcji przemysłowej przekroczono zarówno w grupie — „A” jak i w grupie — „B”. Przekroczenie planu produkcji w obu grupach było bardziej wyrównane niż w 1967 r. Korzystne zmiany nastąpiły w strukturze przemysłu. Zwiększył się bowiem łączny udział przemysłu maszynowego i chemicznego w globalnej produkcji przemysłu.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselMalinowskiTomasz">Ważnym kryterium oceny wykonania zadań jest osiągana jakość i nowoczesność produkcji przemysłowej. W tym zakresie rok 1968 przyniósł dalsze postępy.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselMalinowskiTomasz">Również osiągnięto poprawę w dziedzinie organizacji produkcji i wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselMalinowskiTomasz">Przedstawiając wiele pozytywnych i niezaprzeczalnych osiągnięć różnych gałęzi naszego przemysłu w roku 1968, chciałbym równocześnie wskazać na słabości i ujemne zjawiska występujące w tym najważniejszym dziale gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselMalinowskiTomasz">Komisja Przemysłu Ciężkiego, Chemicznego i Górnictwa w swoich uwagach i wnioskach po rozpatrzeniu sprawozdań Rządu z wykonania NPG i budżetu państwa za rok 1968 — zwróciła uwagę na niewykonywanie zadań asortymentowych planów produkcji poszczególnych grup wyrobów, co powoduje duże trudności przede wszystkim w zaspokajaniu potrzeb rynku krajowego i eksportu.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselMalinowskiTomasz">Na posiedzeniach komisji zwracano uwagę na konieczność dalszego usprawnienia działalności kooperacyjnej, szczególnie pomiędzy resortami przemysłu ciężkiego, przemysłu maszynowego, chemicznego oraz górnictwa i energetyki, w zakresie terminowości dostaw surowców i półfabrykatów, maszyn i urządzeń.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselMalinowskiTomasz">Jak wykazały badania NIK, mimo pewnych osiągnięć w rozwoju postępu technicznego, racjonalizacji i wynalazczości — występuje w tej dziedzinie szereg czynników hamujących bardziej efektywny rozwój tego ruchu. W wielu jednostkach nie prowadzi się dostatecznej popularyzacji ruchu racjonalizatorskiego i wynalazczego wśród załóg, nie przestrzega się ustalonego trybu postępowania, zwłaszcza w zakresie terminowego dokonywania oceny ich przydatności. Przewlekły był również okres wdrażania do produkcji projektów racjonalizatorskich i wynalazczych.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselMalinowskiTomasz">Komisja Przemysłu Ciężkiego, Chemicznego i Górnictwa zwróciła również uwagę na fakt, że pomimo ogólnej poprawy w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy w niektórych zakładach podległych resortom przemysłu ciężkiego, maszynowego i chemicznego oraz górnictwa i energetyki w latach 1968 i 1969 — nie nastąpił spadek wypadków przy pracy.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselMalinowskiTomasz">W wielu zakładach przemysłowych niedostateczny był postęp w kierunku zmniejszenia nakładów i kosztów na jednostkę produkcji szeregu wyrobów, co dotyczyło zwłaszcza kosztów materiałowych.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselMalinowskiTomasz">Wysoki Sejmie! Rok 1968 był kolejnym korzystnym rokiem dla rolnictwa. Wartość produkcji globalnej naszego rolnictwa wzrosła o 4,3% w porównaniu do roku 1967. Natomiast zadania NPG zostały wykonane w 108%. Szczególnie pomyślne wyniki osiągnięto w produkcji roślinnej.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselMalinowskiTomasz">Ogólny znaczny wzrost produkcji globalnej rolnictwa miał korzystny wpływ na zwiększenie produkcji towarowej. Skup zbóż w roku 1968 osiągnął poziom 4,7 mln ton i był o 900 tys. ton większy niż w roku 1967 oraz przekroczył o 200 tys. ton poziom założony w planie skupu. Skup ziemniaków ze zbiorów 1968 r. osiągnął w zasadzie poziom założony w planie, natomiast zbiory i skup buraków były znacznie wyższe, niż założono w NPG. Skup żywca ogółem nie osiągnął poziomu założonego w planie, natomiast plan skupu żywca wołowego został przekroczony. Również skup mleka był najwyższy w okresie powojennym.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselMalinowskiTomasz">Źródłem postępu w rolnictwie w 1968 r., obok pomyślnych warunków atmosferycznych, był przede wszystkim wzrost wysiłku i umiejętności w gospodarowaniu samych rolników oraz poważnie rosnąca pomoc państwa dla rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselMalinowskiTomasz">Konsekwentne wprowadzanie w życie wspólnej polityki rolnej PZPR i ZSL przyczynia się do dalszej intensyfikacji produkcji i unowocześnienia metod gospodarowania, do korzystnych zmian w strukturze agrarnej.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselMalinowskiTomasz">W oparciu o pomoc państwa, o fundusz rozwoju rolnictwa powstały i rozwijają się nowe stosunki społeczne i produkcyjne na wsi. Rozwinęły się proste formy kooperacji, wyrazem których jest wielokierunkowa, integrująca społeczność wiejską działalność kółek rolniczych.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselMalinowskiTomasz">W 1968 r. osiągnięto dalszą poprawę w zagospodarowaniu gruntów. Zwiększona została ogólna powierzchnia zasiewów o 25 tys. ha i powiększono areał uprawy zbóż o 72 tys. ha. Pełniejsze wprowadzenie w życie trzech ustaw rolnych ze stycznia 1968 r. sprzyjać będzie bardziej racjonalnemu wykorzystywaniu gruntów. W dalszym ciągu występuje jeszcze w tym zakresie nieoszczędne dysponowanie użytkami rolnymi. Rady narodowe w zbyt małym jeszcze stopniu korzystały z uprawnień kontroli użytkowania terenów przeznaczonych na cele nierolnicze.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PoselMalinowskiTomasz">Komisja Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego pozytywnie oceniła wykonanie planu i budżetu w 1968 r. przez resort rolnictwa. Równocześnie posłowie wskazali na szereg odcinków działalności tego resortu, które wymagają usprawnienia.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#PoselMalinowskiTomasz">W związku z wprowadzeniem nowych warunków kontraktacji zbóż, które oparte są na zespole bodźców ekonomicznych, nie wszędzie stworzono realne możliwości dla pełnego wykorzystania tych bodźców. W niektórych rejonach kraju GS nie zabezpieczały w pełni nawozów, pasz i usług transportowych dla potrzeb kontraktacji, co obniżało atrakcyjność kontraktacji. Podkreślając szybki postęp mechanizacji i wzrost ilości traktorów, posłowie zwrócili uwagę na brak pełnych możliwości wykorzystania ich w pracach rolniczych wobec poważnego niedoboru maszyn towarzyszących. W wielu wypadkach również jakość maszyn budziła zastrzeżenia. Wraz z postępem mechanizacji na wsi coraz dotkliwiej odczuwa się wszystkie niedociągnięcia i nieprawidłowości hamujące pełne wykorzystanie posiadanego sprzętu, takie między innymi, jak: niedostateczna ilość i asortyment części zamiennych, terminowość i koszty remontu sprzętu rolniczego, a przede wszystkim kwalifikacje użytkowników.</u> + <u xml:id="u-11.29" who="#PoselMalinowskiTomasz">Na tle realizacji zadań w rolnictwie w 1968 r. należy podkreślić, iż problemem wymagającym szczególnej uwagi ze strony resortu rolnictwa powinno być usprawnianie procesu inwestycyjnego, aby w pełni i w sposób bardziej racjonalny zagospodarowywać środki stawiane do dyspozycji rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-11.30" who="#PoselMalinowskiTomasz">Analizując stan równowagi rynkowej — Komisja Handlu Wewnętrznego podkreśliła wiele korzystnych zmian, jakie wystąpiły na przestrzeni 1968 r. Nastąpiła dalsza poprawa zaopatrzenia rynku w artykuły żywnościowe. Korzystnym zjawiskiem był znaczny wzrost dostaw z przemysłu lekkiego i poprawa struktury asortymentowej dostarczanych artykułów. Plan dostaw towarów na zaopatrzenie sprzedaży detalicznej został wykonany, mimo to występowały okresowe napięcia na rynku. Powodem tego były braki niektórych artykułów trwałego użytku. Występowały również braki w zaopatrzeniu rynku wiejskiego w materiały budowlane, w węgiel, w nawozy sztuczne — co wywierało ujemny wpływ na realizację zadań w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-11.31" who="#PoselMalinowskiTomasz">Ustalone w NPG zadania w zakresie usług zostały również wykonane. Szybszy rozwój usług, na które w naszym społeczeństwie wzrasta szybko zapotrzebowanie, hamowany był niedoborem lokali usługowych, niedostatecznym zaopatrzeniem zakładów usługowych w urządzenia i narzędzia oraz trudnościami zaopatrzeniowymi w materiały i surowce. Niedostateczny rozwój niektórych usług dla ludności spowodowany był w wielu wypadkach ich wadliwą rejonizacją, oderwaną od lokalnych potrzeb oraz istniejących zdolności przerobowych.</u> + <u xml:id="u-11.32" who="#PoselMalinowskiTomasz">Podstawowe zadania w dziedzinie oświaty, kultury i ochrony zdrowia, wynikające z NPG na 1968 r. — zostały wykonane. Nie osiągnięto natomiast planowanego stanu izb lekcyjnych w szkołach podstawowych, co było wynikiem niepełnej realizacji planu inwestycyjnego oraz wyższych niż przewidywano ubytków izb. W resorcie kultury zaznaczył się — podobnie jak w roku poprzednim — stopniowy wzrost sieci urządzeń kulturalnych.</u> + <u xml:id="u-11.33" who="#PoselMalinowskiTomasz">W dziedzinie ochrony zdrowia zwiększono bazę lecznictwa otwartego. W szpitalnictwie ogólnym nie osiągnięto jednak planowanego stanu łóżek szpitalnych. Godny odnotowania jest fakt znacznego wzrostu liczby lekarzy medycyny, lekarzy dentystów i pielęgniarek. Znacznemu wzrostowi kadr lekarskich towarzyszyły jednak poważne dysproporcje w rozmieszczeniu lekarzy w kraju.</u> + <u xml:id="u-11.34" who="#PoselMalinowskiTomasz">Problemy związane z funkcjonowaniem transportu w 1968 r. były szeroko i wnikliwie analizowane na posiedzeniach komisji sejmowych. Na posiedzeniu Komisji Komunikacji i Łączności stwierdzono, że w przewozie masy towarowej, jak i pasażerów, mimo niewykonania planowych zadań, nastąpiła w stosunku do 1967 r. znaczna poprawa.</u> + <u xml:id="u-11.35" who="#PoselMalinowskiTomasz">Posłowie wskazywali równocześnie na konieczność podjęcia radykalnych środków, zmierzających do likwidacji dysproporcji między zdolnościami przewozowymi a zadaniami, jakie stawia się przed transportem, zwłaszcza kolejowym. Rok 1968 nie zlikwidował trudności w wykonawstwie zadań planowych przez PKP, jakie występowały już od początku bieżącej pięciolatki. Przeciwnie, zdolność załadowcza kolei uległa dalszemu ograniczeniu wobec wyższego od założeń ubytku wagonów, czego nie wyrównały dostawy nowego taboru. Trudności wewnątrz kraju zostały pogłębione wzrostem liczby wagonów PKP za granicą. Radykalnej poprawy wymaga również stan nawierzchni linii kolejowych dla zapewnienia bezpiecznej pracy eksploatacyjnej. Rozwój transportu samochodowego, potrzeby wynikające z postępującej motoryzacji kraju wymagają również kontynuowania programu rozbudowy i modernizacji dróg, mostów oraz zaplecza technicznego transportu samochodowego.</u> + <u xml:id="u-11.36" who="#PoselMalinowskiTomasz">Przedmiotem szczególnego zainteresowania komisji sejmowych były sprawy związane z realizacją i wykonaniem planu inwestycyjnego. Przyjęte w NPG napięte zadania zostały przekroczone o 6,5 mld zł, co pogłębiło trudności związane z realizacją planu inwestycyjnego. Wysokiemu tempu wzrostu nakładów inwestycyjnych nie towarzyszył należyty postęp w dziedzinie organizacji i efektywności procesu inwestycyjnego. Z bezpośrednich badań komisji sejmowych i obszernych materiałów NIK wynika, że do najważniejszych nieprawidłowości procesu inwestycyjnego należy wydłużanie cykli inwestycyjnych, nadmierne ich rozszerzanie, nienależyte przygotowanie inwestycji do realizacji oraz niedostateczne zbilansowanie planowych zadań inwestycyjnych ze zdolnościami wykonawczymi przedsiębiorstw budowlanych, zaopatrzeniem materiałowym i dostawami maszyn. W 1968 r. stosowano nadal praktykę wprowadzania do planu — w trybie wyjątkowym — inwestycji bez zatwierdzonych projektów wstępnych.</u> + <u xml:id="u-11.37" who="#PoselMalinowskiTomasz">Rok 1968 charakteryzował się w zakresie obrotów handlowych z zagranicą wysoką dynamiką wzrostu, który wyprzedził tempo wzrostu dochodu narodowego. Zadania NPG zostały przekroczone zarówno po stronie importu, jak i eksportu. Szczególnego podkreślenia wymaga fakt, że osiągnięte tempo wzrostu eksportu było najwyższe od 1964 r., lepsze, aniżeli zwłaszcza w roku 1967. Bilans obrotów handlu zagranicznego zamknął się saldem dodatnim w wysokości 18.800 tys. złotych dewizowych. W 1968 r. poprawiła się struktura towarowa eksportu, bowiem najbardziej dynamicznie wzrósł wywóz gotowych wyrobów przemysłowych. Szczególnie wysokie tempo eksportu cechowało rozwój wymiany z krajami socjalistycznymi przy niższym wykonaniu planu eksportu do krajów kapitalistycznych.</u> + <u xml:id="u-11.38" who="#PoselMalinowskiTomasz">Komisja Handlu Zagranicznego stwierdziła jednakże, że tej pomyślnej na ogół realizacji planu obrotów towarowych z zagranicą w 1968 r. towarzyszyło szereg zjawisk ujemnych, zwłaszcza w zakresie obrotów z rozwiniętymi krajami kapitalistycznymi. Nie został wykonany plan eksportu do krajów kapitalistycznych maszyn i urządzeń oraz towarów konsumpcyjnych pochodzenia przemysłowego. Pogorszeniu uległa także wewnętrzna struktura eksportu maszynowego do tego obszaru. Niedostateczne tempo wzrostu eksportu wyrobów przemysłowych do krajów kapitalistycznych spowodowane było między innymi nierealizowaniem przez resorty przemysłowe i handlu zagranicznego decyzji podjętych w sprawie przyśpieszenia rozwoju produkcji wyrobów mających zapewniony zbyt na rynkach zagranicznych i wykazujących wysoką opłacalność eksportową.</u> + <u xml:id="u-11.39" who="#PoselMalinowskiTomasz">Krytycznie na komisji oceniono występujące przypadki równoczesnego eksportu oraz importu tych samych towarów na skutek ustalenia zadań eksportowych bez właściwej analizy potrzeb krajowych. Występowały też fakty zawieranie kontraktów, mimo braku pełnej informacji o przydatności importowanych urządzeń. Niecelowy import powodował nie tylko zbędne wydatki dewizowe, lecz również wzrost kosztów składowania towarów w kraju, względnie konieczność dokonywania reeksportu po cenach niższych od cen zakupu.</u> + <u xml:id="u-11.40" who="#PoselMalinowskiTomasz">Konieczność szybszego i harmonijnego rozwoju wszystkich działów gospodarki narodowej wymaga coraz pełniejszego wykorzystywania dorobku nauki i techniki w procesach produkcyjnych i w organizacji pracy. Potrzeby w tym zakresie są w pełni doceniane. W 1968 r. środki funduszu postępu techniczno-ekonomicznego, jakimi dysponowały resorty, wzrosły o 22%, a fundusz nowych uruchomień o 38% w stosunku do 1967 r.</u> + <u xml:id="u-11.41" who="#PoselMalinowskiTomasz">Komitet Nauki i Techniki, który został powołany do wytyczania kierunków i opracowywania generalnych założeń rozwoju nauki i techniki oraz skoordynowania działalności naukowo-badawczej z rozwojem gospodarki — koncentrował się w swoich pracach na podniesieniu efektywności zaplecza badawczego, na przyśpieszeniu tempa wdrażania w przemyśle rezultatów prac zaplecza naukowo-badawczego.</u> + <u xml:id="u-11.42" who="#PoselMalinowskiTomasz">W 1968 r. uległa dalszemu pogłębieniu współpraca naukowo-techniczna z krajami członkowskimi RWPG, zwłaszcza ze Związkiem Radzieckim. Uporządkowano w pewnym stopniu sprawy związane z nabywaniem licencji.</u> + <u xml:id="u-11.43" who="#PoselMalinowskiTomasz">Niedostateczny postęp techniczny w produkcji przemysłowej i rolniczej, jaki miał miejsce w 1968 r., ściśle się wiąże ze stwierdzonymi niedostatkami występującymi w zapleczu naukowo-badawczym i jego wykorzystywaniem. Na szczeblu resortów i w zjednoczeniach nie wypracowano skutecznych zasad oddziaływania na programowanie i wykorzystanie placówek naukowo-badawczych. Realizacja uchwał IV Plenum KC PZPR w sprawie zwiększenia efektywności badań naukowych wpłynie niewątpliwie na przyśpieszenie postępu techniczno-ekonomicznego w naszej gospodarce.</u> + <u xml:id="u-11.44" who="#PoselMalinowskiTomasz">Charakteryzując wykonanie budżetu państwa za rok 1968 należy podkreślić, że dochody budżetu po zmianach zostały zrealizowane w 102,9%, a wydatki w 97,9%. Nadwyżka dochodów nad wydatkami wyniosła 3.237 mln zł.</u> + <u xml:id="u-11.45" who="#PoselMalinowskiTomasz">Realizacja budżetu centralnego i budżetów terenowych kształtowała się pomyślnie. Analiza wykonania budżetów terenowych za 1968 rok wykazuje dalszy wzrost udziału rad narodowych w dochodach budżetu państwa. Wzrost ten nastąpił na skutek osiągnięcia przez wszystkie województwa ponadplanowych dochodów własnych oraz większych dochodów z tytułu udziału w dochodach budżetu centralnego. Te przesunięcia w strukturze budżetu państwa wskazują na rosnącą rolę rad narodowych w naszej gospodarce.</u> + <u xml:id="u-11.46" who="#PoselMalinowskiTomasz">Realizacja budżetu państwa charakteryzowała się zarówno po stronie dochodów, jak i wydatków — wzrostem dyscypliny. Osiągnięta w 1968 r. akumulacja finansowa przedsiębiorstw z całokształtu działalności — wykonana została w 105,7%, a nadwyżka wyniosła — 11,2 mld zł. Obniżony został poziom kosztów w gospodarce narodowej, wpływy budżetu państwa z podatków i opłat z gospodarki nieuspołecznionej były wyższe o 5,3% od kwot przewidzianych w ustawie budżetowej. Pozytywnym zjawiskiem jest wykazane w budżecie zmniejszenie wydatków na administrację centralną.</u> + <u xml:id="u-11.47" who="#PoselMalinowskiTomasz">Wysoka Izbo! Oceniając realizację narodowego planu gospodarczego za 1968 rok, komisje sejmowe wiele uwagi poświęciły brakom i niedociągnięciom występującym w różnych ogniwach naszej gospodarki. Chcemy bowiem, by poprzez ujawnianie i eliminowanie braków oraz dysproporcji, szybciej rozwijać nasz kraj, uczynić go bardziej zamożnym, aby pełniej zaspokajać rosnące potrzeby materialne i kulturalne społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-11.48" who="#PoselMalinowskiTomasz">Analiza całokształtu wyników gospodarczych w 1968 r. wykazała, że mimo występujących niedomagań na niektórych odcinkach — podstawowe zadania narodowego planu gospodarczego i ustawy budżetowej zostały wykonane. Do osiągnięcia korzystnych wyników w realizacji narodowego planu gospodarczego w poważnym stopniu przyczynił się szeroki ruch zobowiązań produkcyjnych, podejmowanych przez klasę robotniczą i wieś w związku z V Zjazdem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-11.49" who="#PoselMalinowskiTomasz">Analiza wyników 1968 r. wykazała, że Rząd podejmował na przestrzeni całego okresu sprawozdawczego wiele przedsięwzięć i decyzji o charakterze organizacyjnym i ekonomicznym, by zabezpieczyć wykonanie zadań narodowego planu gospodarczego i wzmocnić harmonijny rozwój całej gospodarki. Działanie Rządu w 1968 r., przyczyniło się do dalszego wzrostu autorytetu Polski w świecie.</u> + <u xml:id="u-11.50" who="#PoselMalinowskiTomasz">Biorąc to wszystko pod uwagę i w oparciu o wnioski sejmowych komisji, które stwierdziły zgodność działania resortów z uchwałą o narodowym planie gospodarczym i ustawą budżetową — z upoważnienia Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów zgłaszam projekt następującej uchwały:</u> + <u xml:id="u-11.51" who="#PoselMalinowskiTomasz">1.Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zatwierdza sprawozdanie Rządu z wykonania narodowego planu gospodarczego za rok 1968.</u> + <u xml:id="u-11.52" who="#PoselMalinowskiTomasz">2.Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zatwierdza sprawozdanie Rządu z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1968 roku.</u> + <u xml:id="u-11.53" who="#PoselMalinowskiTomasz">3.Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zgodnie z wnioskiem Najwyższej Izby Kontroli udziela Rządowi absolutorium za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1968 roku.</u> + <u xml:id="u-11.54" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Otwieram łączną dyskusję nad projektem uchwały o narodowym planie gospodarczym na 1970 rok, nad projektem ustawy budżetowej na rok 1970 oraz nad sprawozdaniami Rządu z wykonania narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa wraz z wnioskiem Najwyższej Izby Kontroli w przedmiocie absolutorium dla Rządu za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1968 roku.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma poseł Wacław Tułodziecki.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">Wysoki Sejmie! Projekt narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa na rok 1970 zamyka okres obecnego pięciolecia. Mierząc minione 4 lata skalą nakładów państwa i uzyskanych efektów, trzeba stwierdzić, że były to bezspornie lata owocne dla naszej gospodarki i kultury narodowej.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">Na kształt i proporcje planu oraz budżetu na rok 1970 wpływa w poważnym stopniu sytuacja gospodarcza roku bieżącego. W tym roku osiągniemy, a w niektórych dziedzinach nawet przekroczymy, planowane wskaźniki produkcji globalnej. Jednocześnie jednak w tym roku ujawniły się silniej trudności i napięcia w naszej gospodarce, na które wpłynęły między innymi niepomyślne dla rolnictwa warunki atmosferyczne.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">W rezultacie powstała konieczność przyjęcia w projekcie planu na rok 1970 ustaleń, zmierzających do złagodzenia zaistniałych trudności i napięć oraz do umocnienia równowagi w ekonomice kraju.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">Na niektórych problemach chciałbym zatrzymać uwagę obywateli posłów.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">Rok 1970 jest ostatnim rokiem bieżącej pięciolatki. Jego głównym zadaniem powinno być stworzenie takich warunków i przesłanek ekonomiczno-organizacyjnych, a także społecznych, które zapewnią mocne podstawy wyjściowe dla dalszego pomyślnego rozwoju kraju w następnym pięcioleciu — w latach 1971— 1975. Z inicjatywy i pod kierownictwem partii dokonuje się istotny zwrot w metodach gospodarowania, planowania i zarządzania, który ma wprowadzić całą naszą gospodarkę na drogę intensywnego rozwoju. A zatem, zadania gospodarcze 1970 roku będą wykonywane przy równoczesnym wprowadzaniu w życie tych doniosłych ustaleń.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">Tempo przechodzenia na intensywne metody gospodarowania będzie miało decydujące znaczenie i dla pełnego wykonania zadań przyszłego roku, i dla szybszego wzrostu dochodu narodowego — podstawowego źródła podnoszenia poziomu życia ogółu ludzi pracy. Niezbędne przy tym będzie zwiększenie dyscypliny i odpowiedzialności wszystkich ogniw administracji gospodarczej za celowe i oszczędne gospodarowanie przydzielonymi środkami oraz pełniejsza mobilizacja rezerw wzrostu gospodarczego bezpośrednio w zakładach pracy.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">Dalszy wzrost produkcji przemysłowej, założony w planie na rok 1970, został zróżnicowany: stworzono lepsze warunki do rozwoju produkcji w zakładach, które dają produkcję nowoczesną i wysoko jakościową, mniejsze natomiast zadania ustalono dla zakładów, których produkcja nie odpowiada potrzebom społecznym. Niewątpliwie wpłynie to na poprawę jakości i wyników ekonomicznych produkcji. Zwiększeniu efektywności gospodarowania sprzyjać będą także wprowadzone zmiany w organizacji produkcji i w zarządzaniu.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">W projekcie planu na rok 1970 zakłada się nieco mniejsze niż w ubiegłych latach obecnej pięciolatki tempo wzrostu nakładów na inwestycje oraz większe zróżnicowanie nakładów inwestycyjnych na poszczególne działy naszej gospodarki. Umożliwi to stworzenie dogodniejszych warunków realizacji całości zadań planu inwestycyjnego oraz złagodzi powstałe napięcia, spowodowane brakiem sił wykonawczych i trudnościami zaopatrzeniowymi w budownictwie.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">W związku z tym, skoncentrowano nakłady inwestycyjne w planie na 1970 rok na obiektach kontynuowanych, zaawansowanych, których jak najszybsze uruchomienie pozwoli na szybsze i pełniejsze zaspokojenie potrzeb naszej gospodarki oraz rynku wewnętrznego i eksportu. Uwaga inwestorów i wykonawców inwestycji powinna być zwrócona na oszczędne i rytmiczne realizowanie zadań planu.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">Jedną z istotnych przyczyn trudności w wykonywaniu zadań budownictwa jest nienależyta w wielu przedsiębiorstwach organizacja pracy, powodująca wydłużanie cykli inwestycyjnych i przekraczanie kosztów budowy. W usprawnieniu organizacji pracy w budownictwie tkwią duże rezerwy wzrostu wydajności pracy. Dla usprawnienia organizacji pracy w budownictwie nieodzowne jest jednak polepszenie zaopatrzenia oraz terminowości dostaw, czemu sprzyjać będzie koncentracja nakładów na obiektach kontynuowanych.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">Koncentrowanie wysiłków na pełnej realizacji zadań w budownictwie mieszkaniowym spowoduje dalszą poprawę warunków mieszkaniowych ludności. Nakłady na budownictwo mieszkaniowe w 1970 roku zostały ustalone na poziomie przewidywanego wykonania w roku bieżącym. Wykonanie tych zadań związane jednak być powinno z przygotowaniem uzbrojonych terenów i odpowiednim zaawansowaniem budynków w stanie surowym, co wpłynie na zwiększenie budownictwa mieszkaniowego w latach następnych. Konieczne jest przy tym przezwyciężenie wewnętrznych dysproporcji w samym budownictwie mieszkaniowym, które charakteryzuje się poważnymi niedostatkami, zwłaszcza w potencjale robót wykończeniowych. Nieodzowne jest także usprawnienie zaopatrzenia materiałowego oraz należyte zbilansowanie dostaw armatury i innych urządzeń z liczbą izb, które w 1970 r. budowlani mają przekazać społeczeństwu. Do podstawowych problemów należy też sprawa kosztów. Na tym odcinku nie osiągamy pożądanych rezultatów. Niezmiernie ważnym zadaniem jest więc wykorzystanie wszystkich wewnętrznych rezerw w budownictwie mieszkaniowym, aby stopniowo obniżać wskaźnik kosztów 1 m powierzchni użytkowej, poszukując tańszych, zróżnicowanych rozwiązań. Jest to możliwe, o czym świadczą doświadczenia spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego na terenie niektórych miast.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">Rady narodowe, spółdzielczość mieszkaniowa i inni inwestorzy otrzymywać będą określone środki inwestycyjne na budownictwo, którymi będą samodzielnie dysponować i właśnie na nich będzie spoczywał główny obowiązek jak najbardziej optymalnego zagospodarowywania tych środków, stosownie do występujących na danym terenie potrzeb. Im lepiej je zagospodarują, tym więcej mieszkań przekażą społeczeństwu. Dlatego niezbędna jest w tym zakresie szersza pomoc i kontrola społeczna, a przede wszystkim rad narodowych i związków zawodowych.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">W 1970 roku, w wyniku reformy szkolnictwa, która przedłużyła okres nauczania w szkołach podstawowych, szkoły zawodowe i licea ogólnokształcące opuści znacznie mniej absolwentów, aniżeli w latach poprzednich. Zmniejszy się podaż siły roboczej.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">I z tego względu przede wszystkim projekt planu zakłada zmniejszenie dynamiki zatrudnienia do 1,9%. Umożliwi to zatrudnienie wszystkich absolwentów kończących w 1970 roku szkoły i osób nie kontynuujących dalszej nauki. Utrzymanie stanu zatrudnienia na poziomie założonym w planie, właściwe gospodarowanie siłą roboczą, podniesienie dyscypliny pracy sprzyjać powinny wzrostowi wydajności pracy, szybszemu przechodzeniu na intensywne metody gospodarowania, co stanowi podstawowy warunek osiągnięcia wzrostu globalnego funduszu płac i dalszego wzrostu średniej płacy.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">Wydajność pracy w przemyśle i budownictwie rośnie zbyt wolno w stosunku do wzrostu technicznego uzbrojenia bazy. Udział wydajności pracy w zwiększeniu produkcji globalnej 1970 r., stanowić ma średnio 73% wobec około 58% w roku bieżącym. Niewątpliwie jest to wskaźnik wysoce mobilizujący i jego osiągnięcie wymagać będzie poważnych przedsięwzięć organizacyjno-technicznych.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">Trzeba mieć pełną świadomość wagi i rangi tego problemu, bowiem od nowego jakościowo podejścia do spraw wydajności pracy zależeć będzie zdynamizowanie i intensyfikacja naszego rozwoju gospodarczego oraz dalszy wzrost poziomu życiowego ludzi pracy. Badania przeprowadzone w przedsiębiorstwach wykazują poważne straty w czasie pracy. W wielu przedsiębiorstwach budowlano-montażowych wynoszą one około 15%, a w przemyśle maszynowym — ponad 8% normalnego czasu pracy. Straty te notuje się głównie z winy złej organizacji pracy.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">Problem doskonalenia organizacji pracy nie we wszystkich ogniwach gospodarczych jest doceniany. Często traktuje się go jeszcze jako jednorazową akcję, a nie jako proces ciągły, wymagający systematycznej analizy i przegrupowywania sił zgodnie z istotnymi potrzebami zakładów pracy.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">Jednym ze szczególnie trudnych, ale koniecznych zadań w roku przyszłym jest poprawa bilansu płatniczego Środkiem do uzyskania pozytywnych wyników w tym zakresie jest wzrost eksportu. W tym celu niezbędne jest wzmożenie wysiłków administracji gospodarczej, załóg zakładów przemysłowych oraz usprawnienie pracy aparatu handlu zagranicznego. Droga do tego wiedzie poprzez dalsze zmiany w strukturze eksportu na rzecz maszyn i urządzeń oraz uszlachetnionych i bardziej atrakcyjnych artykułów konsumpcyjnych pochodzenia przemysłowego, ale i poprzez unowocześnienie wyrobów oraz podniesienie ich jakości. Pogłębienie specjalizacji i wydłużenie serii produkcyjnych powinno spowodować obniżkę kosztów wytwarzania i zwiększyć rentowność eksportu.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">Równocześnie nieodzowne jest prowadzenie oszczędniejszej gospodarki importowej zarówno w dziedzinie surowców, jak i sprzętu inwestycyjnego, skoncentrowanie się na takich zakupach maszyn i urządzeń, które zapewnią możliwie jak najszybsze uzyskanie należytych efektów produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">Źródłem wielu trudności gospodarczych stało się w roku bieżącym nienadążanie kolejnictwa za wzrostem potrzeb przewozowych.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">Plan na 1970 r. zakłada zwiększone nakłady inwestycyjne na transport, zwłaszcza na kolejnictwo. Te zwiększone środki resort komunikacji powinien jak najbardziej racjonalnie i oszczędnie wykorzystać, koncentrując je na newralgicznych odcinkach. Konieczne jest jednak, i przede wszystkim, polepszenie organizacji pracy oraz wzmożenie obowiązkowości i dyscypliny pracy zarówno w samym transporcie, jak i w pracy jego klientów i użytkowników.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">Wysoki Sejmie! Ostatnie lata przyniosły poprawę zaopatrzenia rynku w artykuły żywnościowe i wyroby przemysłowe. Wzrosło spożycie zarówno artykułów żywnościowych — w tym także mięsa i masła, jak i wyrobów przemysłowych, zwłaszcza dóbr trwałego użytku. W drugim półroczu roku bieżącego wyłoniły się trudności w zaopatrzeniu rynku w mięso i masło. Na tę sytuację wpływ wywierają skutki tegorocznej suszy. W grupie artykułów przemysłowych występuje niepełne dostosowanie struktury podaży do konkretnych potrzeb rynku i to zarówno pod względem jakości i asortymentu, jak i w zakresie sezonowości dostaw.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">Trudności te nie powinny nam jednak przesłonić naszych osiągnięć na drodze dynamicznego rozwoju kraju i coraz pełniejszego zaspokajania potrzeb ludności.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">Sprzedaż rynkowa w roku przyszłym zwiększy się według założeń planu o 6,2%. Rzecz w tym, aby za wzrostem ilościowym dostaw towarów następowało szybsze i lepsze zharmonizowanie struktury produkcji z potrzebami konsumentów, wprowadzanie do produkcji — zgodnie z potrzebami ludności — nowych wyrobów, poprawa ich jakości i trwałości.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">W świetle dotychczasowych doświadczeń uznać należy za niezbędne zwiększenie w tym dziale naszej gospodarki kontroli społecznej przede wszystkim nad prawidłowym i rytmicznym zaopatrywaniem placówek handlu detalicznego oraz nad polepszaniem ich pracy. Bowiem pełna realizacja zadań w zakresie dostaw na zaopatrzenie ludności ma decydujące znaczenie dla utrzymania równowagi rynkowej. Jest to zarazem nieodzowny warunek wszelkich dalszych decyzji w zakresie dochodów ludzi pracy oraz świadczeń.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">Projekt planu na rok przyszły zakłada także wzrost wartości usług dla ludności o ponad 6% w porównaniu z rokiem bieżącym. Szybki rozwój usług jest uzasadniony ze względu na duże i wciąż nie zaspokojone potrzeby społeczeństwa. Ważną sprawą jest właściwe rozmieszczenie placówek i punktów usługowych, szczególnie w ośrodkach robotniczych w nowo budowanych osiedlach mieszkaniowych oraz na wsi. Rady narodowe powinny czuwać, aby w przedsiębiorstwach i placówkach handlu i usług większą uwagę zwrócono na organizację pracy, na usprawnienie pracy, których wprowadzenie nie wymaga dodatkowych środków.</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">Plan i budżet 1970 r. przewiduje dalszy wzrost nakładów na naukę, oświatę, zdrowie i urządzenia socjalne. Jest to widomym wyrazem tego, jak doniosłą rangę przywiązujemy w naszym ludowym państwie do tych dziedzin i do ich rozwoju.</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">Wydatne zwiększenie nakładów na szkolnictwo wyższe i naukę jest zgodne z treścią uchwał IV Plenum Komitetu Centralnego PZPR, w centrum uwagi którego znalazły się sprawy przyśpieszenia rozwoju i efektywności postępu technicznego oraz zwiększenia roli nauki jako poważnej, aktywnej siły w podnoszeniu poziomu ekonomiki naszego kraju i w zwiększaniu jego sił wytwórczych. Trzeba, aby ten zwiększony dopływ środków został jak najbardziej celowo i oszczędnie wykorzystany. Wszystkie instytucje związane z nauką powinny dołożyć starań, aby zapewnić koncentrację pracy odpowiednio do potrzeb intensywnego i selektywnego rozwoju naszej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-13.28" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">W całym szkolnictwie należy dążyć do osiągnięcia dalszej poprawy w rozmieszczaniu sieci szkół, zarówno ogólnych jak i zawodowych, do zwiększenia efektywności poziomu nauczania oraz do coraz lepszego dostosowania programów szkolenia kadr do potrzeb naszej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-13.29" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">Państwo przeznacza z roku na rok coraz wyższe sumy na rozwój służby zdrowia, ma to miejsce również w roku przyszłym. Jak najbardziej celowe i oszczędne wykorzystanie tych środków i istniejących możliwości, zwłaszcza na odcinku urządzeń, jak i kadr lekarskich jest niezbędne. Istotne jest tu zarówno rozmieszczenie lekarzy, jak i organizacja pracy placówek służby zdrowia. Opinia publiczna niejednokrotnie wskazywała na występujące w tym zakresie braki i słabości.</u> + <u xml:id="u-13.30" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">W roku przyszłym konieczne stało się skoncentrowanie nakładów inwestycyjnych, przeznaczonych na urządzenia socjalne i kulturalne, na inwestycjach kontynuowanych. Chodzi o to, aby budowane, nierzadko od kilku lat, obiekty i placówki, jak najszybciej ukończyć i przekazać społeczeństwu. Obowiązkiem rad narodowych, administracji, organizacji społecznych, związków zawodowych jest zapewnić, aby środki przeznaczone na cele socjalno-kulturalne były w pełni i w sposób jak najbardziej efektywny wykorzystane oraz by przyczyniły się do rozwiązania najbardziej pilnych potrzeb.</u> + <u xml:id="u-13.31" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">Ostatnie lata charakteryzują się dalszym intensywnym rozwojem wczasów pracowniczych. W roku bieżącym z wypoczynku typu wczasowego organizowanego przez FWP, zakłady pracy oraz związki zawodowe, skorzystało łącznie około 2.300 tys. osób. Jednak i tutaj potrzeby bardzo wzrastają. Szybsze zaspokojenie tych potrzeb jest konieczne i możliwe przez lepsze wykorzystanie bazy wypoczynkowej. Zagospodarowanie tych rezerw stanowić powinno podstawowy kierunek dalszego działania wszystkich organizatorów wypoczynku: zakładów pracy, związków zawodowych, rad narodowych i innych.</u> + <u xml:id="u-13.32" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">Wysoka Izbo! Zadania planu i budżetu na rok 1970 są niewątpliwie napięte i trudne. Projekt planu stwarza niezbędne elementy do dalszego rozwoju kraju i do polepszenia warunków pracy i życia ludności.</u> + <u xml:id="u-13.33" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">Rząd podjął wiele decyzji zapewniających wzmocnienie równowagi w rozwoju gospodarczym kraju. Dalsze decyzje są konieczne w oparciu o plan i budżet, który na obecnej sesji uchwalimy. Umożliwi to stworzenie rzetelnych przesłanek dla osiągnięcia odpowiadającego istniejącym możliwościom zaplanowanego tempa wzrostu gospodarczego kraju.</u> + <u xml:id="u-13.34" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">Z założeniami tego planu należy zapoznać załogi zakładów pracy, samorząd robotniczy, aby w rzetelnej konfrontacji ustalonych w nim zadań, ze znajomością sytuacji w każdym zakładzie podjąć działania zmierzające do ich pełnej i ekonomicznej realizacji; rozwijać należy aktywność produkcyjną klasy robotniczej, wszystkich ludzi pracy, organizatorsko-wychowawczą pracę ogniw społecznego działania. One też stać się powinny główną treścią szerokiego dziś ruchu współzawodnictwa pracy.</u> + <u xml:id="u-13.35" who="#PoselTulodzieckiWaclaw">Wysoki Sejmie! Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej będzie głosować za przyjęciem projektu planu i budżetu na rok 1970 oraz za wnioskiem o udzielenie Rządowi absolutorium.</u> + <u xml:id="u-13.36" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma poseł Emil Kołodziej.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselKolodziejEmil">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Projekt narodowego planu gospodarczego i projekt ustawy budżetowej na 1970 r., które są dziś przedmiotem debaty sejmowej, stanowią końcowy etap bieżącego planu 5-letniego, który będzie decydował o ostatecznym jego kształcie, jak również w dużej mierze określał podstawy wyjściowe do rozwoju gospodarki narodowej w przyszłym planie na lata 1971— 1975.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselKolodziejEmil">Gospodarka narodowa w okresie ubiegłych czterech lat charakteryzowała się szybkim rozwojem. Jednym z podstawowych mierników szybkiego rozwoju gospodarki narodowej był wzrost dochodu narodowego. W latach 1966— 1969 dochód narodowy wzrastał średnio rocznie około 6%, co odpowiada założeniom planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselKolodziejEmil">Wzrost ten pozwolił na dalszą poprawę sytuacji materialnej społeczeństwa. Produkcja przemysłowa zwiększała się średnio w skali rocznej o 8,3% przy znacznie szybszym tempie wzrostu produkcji przemysłu maszynowego i chemicznego, a więc tych gałęzi, których dynamicznym rozwojem jest żywotnie zainteresowana cała nasza gospodarka narodowa, w tym także wieś i rolnictwo.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselKolodziejEmil">Rozwój tych gałęzi przemysłu stwarza możliwości dostarczania nowoczesnych środków do intensyfikacji produkcji rolnej, co z kolei zapewni stały wzrost ilości artykułów żywnościowych i surowców dla gospodarki narodowej. Rozwój produkcji przemysłu, jak i wzrastające zaangażowanie produkcyjne rolników spowodowało, że w latach 1966—1968 osiągnęliśmy w rolnictwie przeciętny roczny wzrost produkcji globalnej o 4%, przy szybszym wzroście produkcji towarowej. W wyniku niekorzystnych warunków klimatycznych rolnictwo w bieżącym roku poniosło poważne straty, które spowodowały spadek produkcji o około 5% w stosunku do roku ubiegłego.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselKolodziejEmil">Wskazując na dotychczasowe niewątpliwe osiągnięcia oraz na dalszy rozwój społeczno-gospodarczy kraju trzeba również podkreślić, że w dotychczasowej realizacji planu 5-letniego wystąpiły w niektórych działach gospodarki pewne dysproporcje i trudności, które zadecydowały o koncepcji i przyjęciu określonych założeń w projekcie narodowego planu gospodarczego na rok 1970. Dotychczasowy szybki wzrost produkcji przemysłowej osiągany był przy stosunkowo wysokich kosztach społecznych, a przede wszystkim przy niedostatecznej efektywności nakładów inwestycyjnych i nadmiernym wzroście zatrudnienia. Poziom produkcji odbiegał często od wymogów nowoczesności.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselKolodziejEmil">Wystąpiły również napięcia w handlu zagranicznym z krajami kapitalistycznymi. Eksport nasz do tych krajów był niższy w stosunku do wysokiego importu maszyn i urządzeń oraz innych towarów, co powodowało wzrost zadłużenia.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselKolodziejEmil">Ostro zarysowały się w ostatnim roku trudności w transporcie kolejowym, co ma istotny wpływ na prawidłowy rozwój gospodarki.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselKolodziejEmil">Pomimo tych napięć i trudności, które wpływają na rozwój gospodarki narodowej i osłabiają jej tempo osiągnięty już został poziom techniczny, znaczny wzrost wykwalifikowanych kadr, co stwarza obiektywne warunki wydatnego zwiększania efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselKolodziejEmil">Dlatego przedłożony plan gospodarczy na rok 1970 oparty na wnikliwej analizie potrzeb i możliwości, przedstawia program bardziej zdecydowanego przegrupowania sił i środków dla efektywniejszego rozwoju produkcji oraz eliminowania występujących dysproporcji i trudności. Jest to konieczne dla wykonania podstawowych zadań bieżącego planu 5-letniego i stworzenia korzystnych warunków wyjściowych do realizacji nowych, wyższych jakościowo i bardziej złożonych zadań w przyszłym pięcioleciu.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselKolodziejEmil">Projekt planu słusznie kieruje główną uwagę na podnoszenie jakości i nowoczesności produkcji, na konieczność lepszego wykorzystania posiadanych środków, zagospodarowania istniejących mocy wytwórczych i wzrostu wydajności pracy jako tych czynników, które nie były dotąd w pełni wykorzystane. Realizacja tych założeń powinna w sposób bardziej skuteczny przełamywać istniejące jeszcze tendencje i nawyki do wzrostu produkcji drogą ekstensywną, drogą wysokich kosztów społecznych.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselKolodziejEmil">Prawidłowe jest założenie wzrostu produkcji przemysłowej o 7,3%, jak również przyjęte proporcje rozwoju produkcji środków wytwarzania i środków spożycia.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselKolodziejEmil">Z uznaniem pragnę podkreślić założenie priorytetu rozwoju produkcji tych gałęzi i wyrobów, które odpowiadają potrzebom rynku i eksportu oraz wymogom nowoczesności i jakości przy równoczesnym ograniczaniu produkcji przestarzałej i kosztownej.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselKolodziejEmil">Nakłady inwestycyjne w wysokości 198.600 mln zł zapewniają zgodny z przyjętymi kierunkami rozwój gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselKolodziejEmil">Zakładany wzrost inwestycji jest mniejszy niż w poprzednich latach, dzięki czemu będziemy mogli uporządkować naszą działalność inwestycyjną, wzmacniać jej dyscyplinę i efektywność.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselKolodziejEmil">Wysokość inwestycji została dostosowana do możliwości wykonawstwa oraz zaopatrzenia w materiały, maszyny i urządzenia. Koncentracja inwestycji na obiektach kontynuowanych zwiększy zakres efektów rzeczowych, przyśpieszy uruchomienie nowych mocy produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselKolodziejEmil">Realizacja przyjętych w projekcie planu zasad polityki inwestycyjnej będzie miała istotne znaczenie dla zwiększenia efektywności gospodarowania w roku przyszłym i w latach następnych.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselKolodziejEmil">Duże znaczenie ma zrównoważenie bilansu płatniczego w handlu zagranicznym. Słusznie więc projekt planu zakłada przyśpieszenie wzrostu eksportu i obniżenie tempa importu. Możliwości zwiększania eksportu wiążą się z poziomem technicznym i jakością produkcji oraz z większą integracją producentów i central handlu zagranicznego w aktywizacji eksportu zwłaszcza produkcji o wyższym stopniu uprzemysłowienia.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselKolodziejEmil">W dziedzinie polityki zatrudnienia plan przeciwstawia się nadmiernemu i nieracjonalnemu wzrostowi zatrudnienia zakładając szybszy wzrost wydajności pracy, dalszy postęp techniczny i organizacyjny, doskonalenie bodźców ekonomicznych oraz poprawę dyscypliny pracy. Sprzyjać temu będzie założony w planie szybszy rozwój zaplecza naukowo-technicznego. Taki kierunek polityki zatrudnienia jest realny, z uwagi na posiadany już potencjał wytwórczy, istniejącą kadrę wykwalifikowaną oraz poziom kultury technicznej.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PoselKolodziejEmil">Założone kierunki planu zabezpieczają utrzymanie w zasadzie dotychczasowego tempa wzrostu dochodu narodowego i funduszu spożycia.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#PoselKolodziejEmil">Główne więc kierunki rozwoju naszej gospodarki w roku przyszłym są prawidłowe i celowe, stanowią konstruktywny program aktywnego działania dla unowocześniania gospodarki kraju i przechodzenia do intensywnych form gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#PoselKolodziejEmil">Wysoka Izbo! Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać, jest szczególnie zainteresowany rozwojem wsi i rolnictwa. Chciałbym zatem więcej uwagi poświęcić tym sprawom. W imieniu naszego Klubu pragnę oświadczyć, że w przedstawionym projekcie planu na 1970 r. problemy rolnictwa zostały potraktowane z dużą troską i zrozumieniem. Widzimy w nim troskę o wzrost produkcji rolnej, od której zależy poziom zaopatrzenia rynku w artykuły żywnościowe, a przemysłu — w niezbędne surowce. Ma on również niemały wpływ na sytuację w handlu zagranicznym. Rozwój rolnictwa i wsi stanowi najbardziej klasyczny wyraz realizacji słusznej polityki rolnej PZPR i ZSL wynikającej z istoty sojuszu robotniczo-chłopskiego. Dzięki tej polityce systematycznie rosną nakłady inwestycyjne na rolnictwo i jego obsługę, na przemysły przetwarzające surowce rolnicze oraz przemysły dostarczające wsi środki produkcji, zwłaszcza nawozy mineralne, środki ochrony roślin, pasze przemysłowe, maszyny i narzędzia rolnicze. W wyniku postępu biologicznego rolnictwo otrzymuje coraz to nowe odmiany zbóż, przystosowane do bardziej intensywnego nawożenia. Poszerza się doradztwo rolnicze i podnosi się poziom kultury rolnej oraz rośnie aktywność społeczno-produkcyjna wsi.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#PoselKolodziejEmil">Wysokie tempo wzrostu produkcji rolnej zostało zahamowane w roku bieżącym, który nie był pomyślny dla rolnictwa. W wyniku niesprzyjających warunków klimatycznych nastąpił spadek produkcji. Na tle tegorocznej sytuacji w rolnictwie należy zauważyć, że straty byłyby o wiele większe, gdybyśmy w latach poprzednich nie zapewnili rolnictwu nowoczesnej bazy technicznej i odpowiedniego postępu biologicznego. Szybka i skuteczna pomoc państwa w zakresie zwiększonych dostaw środków produkcji, a zwłaszcza pasz, dodatkowych bodźców ekonomicznych, kredytów, ulg i innych, niezbędnych środków, znacznie złagodziła trudne warunki rolnictwa spowodowane suszą.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#PoselKolodziejEmil">Wieś doskonale rozumie, że pomoc została dokonana wysiłkiem całej gospodarki narodowej, a ograniczenie eksportu produktów rolnych i zwiększenie importu pasz odbiło się na i tak już niełatwej sytuacji w handlu zagranicznym.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#PoselKolodziejEmil">Trzeba również podkreślić duży wysiłek resortu rolnictwa i jego ogniw oraz aktywność producentów rolnych, służby rolnej i kółek rolniczych w likwidowaniu skutków suszy i stwarzaniu warunków do dalszego wzrostu produkcji rolnej. Ten wzrost aktywności, inicjatywy i zapobiegliwości, wyraża się między innymi zwiększeniem zakupów nawozów, zasiewów poplonów ozimych, lepszym wykorzystaniem rezerw paszowych, poprawą agrotechniki.</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#PoselKolodziejEmil">Dla poprawy warunków ekonomicznych produkcji mięsa postanowiono podnieść z dniem 1 stycznia 1970 r. cenę skupu trzody mięsno-słoninowej o 1,10 zł za 1 kg i bekonowej o 0,70 zł oraz wprowadzić ulgi w podatku za wzrost dostaw kontraktowanego młodego bydła rzeźnego.</u> + <u xml:id="u-15.25" who="#PoselKolodziejEmil">To wszystko stwarza warunki do podjęcia przez rolnictwo trudnego obecnie zadania, utrzymania stanu podstawowego pogłowia zwierząt gospodarskich, a w niektórych rejonach, posiadających korzystniejszą sytuację paszową, do zwiększenia stanu pogłowia i produkcji żywca.</u> + <u xml:id="u-15.26" who="#PoselKolodziejEmil">Dotychczasowe wyniki rolnictwa, w tym również w bieżącym, trudnym roku, unaoczniają w pełni słuszność polityki rolnej zwiększenia środków na jego rozwój i świadczą o tym, że producenci rolni wykorzystują je racjonalnie.</u> + <u xml:id="u-15.27" who="#PoselKolodziejEmil">Projekt planu na 1970 rok główną uwagę koncentruje na maksymalnej intensyfikacji produkcji zbóż i pasz oraz na utrzymaniu pogłowia zwierząt i produkcji zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-15.28" who="#PoselKolodziejEmil">W projekcie narodowego planu gospodarczego, założono wzrost produkcji globalnej rolnictwa w granicach 3% przy wyższym wzroście produkcji roślinnej w stosunku do zwierzęcej. Uwzględniając aktualną sytuację paszową, stan pogłowia bydła i trzody przyjęto w zasadzie na poziomie 1969 r., przy wzroście pogłowia owiec i spadku liczby koni. Zakłada się, że skup zbóż utrzyma się na poziomie roku bieżącego, skup ziemniaków, roślin oleistych, buraków cukrowych oraz warzyw i owoców będzie o wiele wyższy. Skup żywca przewiduje się na poziomie nieco niższym niż w roku bieżącym, a skup mleka powinien być wyższy od 2 — 3% w drodze aktywizacji skupu w rejonach nie objętych dotychczas bądź objętych skupem jeszcze w małym zakresie. Wyższe zadania w zakresie produkcji i skupu zostały ustalone dla państwowych gospodarstw rolnych.</u> + <u xml:id="u-15.29" who="#PoselKolodziejEmil">Zadania dla rolnictwa, wynikające z planu, przy przeciętnych warunkach atmosferycznych, mogą być przekroczone — i tu jest pewna rezerwa.</u> + <u xml:id="u-15.30" who="#PoselKolodziejEmil">Zadania w zakresie produkcji zwierzęcej należy uznać za najbardziej napiętą część planu. Dlatego też zjawiska występujące w produkcji zwierzęcej wymagają uważnego śledzenia oraz dużej koncentracji wysiłków organizacyjnych i produkcyjnych na rzecz rozwoju hodowli. Trzeba jeszcze zadbać o to, aby jak najwięcej cieląt i prosiąt pozostawało do dalszej hodowli, żeby racjonalna gospodarka paszowo-żywieniowa i uruchomione bodźce ekonomiczne od 1970 r. wpływały na większe zainteresowanie rolników wzrostem produkcji zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-15.31" who="#PoselKolodziejEmil">Dla realizacji zadań dla rolnictwa zostały przewidziane w planie niezbędne środki w postaci zaopatrzenia materiałowego i odpowiedniego poziomu inwestycji.</u> + <u xml:id="u-15.32" who="#PoselKolodziejEmil">Planowe dostawy nasion kwalifikowanych i sadzeniaków zaspokajają potrzeby rolnictwa. Należałoby jednak zwrócić uwagę na poprawę jakości i lepszą terminowość dostaw oraz właściwy dobór odmian.</u> + <u xml:id="u-15.33" who="#PoselKolodziejEmil">Plan przewiduje, że rolnictwo otrzyma o 20,5% więcej nawozów mineralnych, co pozwoli na wzrost ich zużycia ze 109 kg NPK na 1 ha użytków rolnych w bieżącym roku, do około 133 kg NPK w roku przyszłym. Tym samym osiągniemy już średnioeuropejski poziom nawożenia. Oznacza to dwukrotny wzrost nawożenia w obecnej pięciolatce.</u> + <u xml:id="u-15.34" who="#PoselKolodziejEmil">Dostawy środków ochrony roślin wzrosną o około 9%. Główny nacisk trzeba położyć na wydatniejszy postęp w zaprawianiu nasion zbóż oraz na nasilenie chemicznej walki z chwastami, na lepsze zabezpieczenie plantacji okopowych przed chorobami i szkodnikami.</u> + <u xml:id="u-15.35" who="#PoselKolodziejEmil">Inwestycje w całym rolnictwie wzrosną o 2% i wyniosą 40,6 mld zł. Na sumę tę składają się środki państwowe w wysokości 18,9 mld zł, środki kółek rolniczych w wysokości 4,9 mld zł, środki własne rolników w wysokości — 16 mld zł i nakłady spółdzielni produkcyjnych w wysokości 800 mln zł.</u> + <u xml:id="u-15.36" who="#PoselKolodziejEmil">Skala wzrostu inwestycji w poszczególnych województwach jest różna w zależności od rozmiarów globalnej i towarowej produkcji, rezerw produkcyjnych i zdolności przerobowych przedsiębiorstw. Wzrost nakładów inwestycyjnych oraz ich struktura, podobnie jak w całej gospodarce narodowej, wiąże się z istniejącymi możliwościami zaopatrzenia materiałowego oraz zdolnościami przerobowymi. Szczególnej troski wymagają inwestycje w zakresie melioracji i lepsze wykorzystanie użytków zmeliorowanych. W tym zakresie należy oczekiwać większej aktywizacji spółek wodnych i zacieśniania ich współpracy z kółkami rolniczymi. Ma to bezpośredni wpływ na wzrost hodowli bydła.</u> + <u xml:id="u-15.37" who="#PoselKolodziejEmil">Jednym z podstawowych czynników określających w coraz większym stopniu tempo wzrostu produkcji rolnej jest mechanizacja. Wynika to ze zmian demograficznych zachodzących na wsi, szybkiego wzrostu dostaw przemysłowych środków produkcji, jak również stale rosnącej globalnej i towarowej produkcji rolnej. Postęp w zakresie ilości, jakości i asortymentu sprzętu rolniczego, zwłaszcza w ostatnich latach, jest znaczny. Rolnictwo otrzyma w przyszłym roku 30 tys. ciągników. Wydatna poprawa nastąpi w dostawach siewników nawozowych, konnych i ciągnikowych, ładowaczy uniwersalnych, maszyn do zbiorów traw i zielonek, kosiarek ciągnikowych, siloso-kombajnów. Zostanie dostarczona pierwsza partia nowych wysokowydajnych kombajnów — „Bizon”.</u> + <u xml:id="u-15.38" who="#PoselKolodziejEmil">Należy przy tym zauważyć, że zapotrzebowanie na maszyny i sprzęt rolniczy oraz części do maszyn wciąż jeszcze jest bardzo duże. Dziś rolnicy już nie wyobrażają sobie pracy na polu i w zagrodzie bez usług mechanizacyjnych kółek rolniczych i baz międzykółkowych i coraz powszechniej zwracają się o przyśpieszenie produkcji maszyn i narzędzi rolniczych w trosce o to, aby ich praca była coraz wydajniejsza. W warunkach dużych potrzeb w zakresie mechanizacji, chciałbym zwrócić uwagę na większą dyscyplinę realizacji zadań planowych przez przemysł, które do tej pory nie są w wielu asortymentach wykonywane. Jeśli zaistnieją możliwości przekroczenia planów produkcyjnych, wysiłek przemysłu powinien być skierowany przede wszystkim na zwiększenie dostaw maszyn najbardziej potrzebnych, a zwłaszcza do rozsiewu nawozów mineralnych i wapna, środków ochrony roślin, zaprawiania nasion, upraw międzyrzędowych oraz zbioru i konserwacji pasz.</u> + <u xml:id="u-15.39" who="#PoselKolodziejEmil">Równolegle z wysiłkiem na rzecz wzrostu dostaw maszyn, musi iść troska o to, aby park maszynowy w rolnictwie był w sposób pełny i racjonalny wykorzystany i coraz lepiej zaspokajał potrzeby rolników. Podkreślając duże potrzeby rolnictwa w zakresie mechanizacji, pragnę zwrócić uwagę, że będzie ona w coraz większym stopniu decydować o rozwoju produkcji roślinnej i zwierzęcej. Tymi sprawami musimy się zająć bardziej kompleksowo przy opracowywaniu planu 5-letniego, z uwzględnieniem nie tylko mechanizacji prac polowych, ale także mechanizacji hodowli i prac podwórzowych, gdzie dotychczasowy postęp jest stosunkowo mały.</u> + <u xml:id="u-15.40" who="#PoselKolodziejEmil">Szczególnej uwagi wymaga również budownictwo na wsi. W roku przyszłym przewiduje się wzrost dostaw materiałów budowlanych na zaopatrzenie rynku wiejskiego: cementu o 2,3%, wyrobów hutniczych — o około 7%, materiałów ściennych, tak bardzo poszukiwanych na Wsi, o blisko 24%. Te zwiększone dostawy powinny być wykorzystane przede wszystkim na rozwój budownictwa inwentarskiego, co warunkuje wzrost hodowli. Z uwagi na dużą aktywność rolników w zakresie budownictwa nasuwa się postulat, aby nadwyżki materiałowe, jakie ewentualnie mogą powstać w toku realizacji przyszłorocznego planu, przeznaczyć przynajmniej częściowo na dalszą poprawę zaopatrzenia rynku wiejskiego. Trzeba też w dalszym ciągu skuteczniej wspierać produkcję materiałów i usług remontowo-budowlanych przez kółka rolnicze, spółdzielczość wiejską i rzemiosło.</u> + <u xml:id="u-15.41" who="#PoselKolodziejEmil">Zwiększenie produkcji rolnej wiąże się z bardziej racjonalnym wykorzystaniem każdego hektara ziemi. Sprzyjają temu ustawy uchwalone przez Sejm w styczniu 1968 r. w sprawie komasacji i scalania gruntów, przejmowania gospodarstw za renty oraz przymusowego wykupu ziemi. Trzeba wzmóc wysiłek nad konsekwentną realizacją tych ustaw, mając na celu pełne i dobre wykorzystanie wszystkich użytków rolnych.</u> + <u xml:id="u-15.42" who="#PoselKolodziejEmil">Oceniając możliwości produkcyjne rolnictwa, warto zwrócić uwagę, że wśród 2,5 miliona gospodarstw, których właściciele utrzymują się wyłącznie z rolnictwa, mamy gospodarstwa o różnym poziomie kultury rolnej i gospodarki. A więc mamy gospodarstwa bardzo dobre i dobre, które prowadzą nowoczesną i wysokowydajną gospodarkę, korzystają w pełni z nowoczesnych środków produkcji, zdobyczy nauki i wiedzy rolniczej. Mamy jednak wiele gospodarstw o niskiej kulturze rolnej, słabo gospodarujących, uzyskujących niską produkcję. W tych właśnie gospodarstwach tkwią duże rezerwy wzrostu produkcji rolnej. Gospodarstwa te wymagają szczególnej opieki i pomocy ze strony służby rolnej, organizacji rolniczych, a zwłaszcza kółek. Jest to także istotne zadanie całej wsi.</u> + <u xml:id="u-15.43" who="#PoselKolodziejEmil">Uruchomienie rezerw produkcyjnych w tych gospodarstwach, a także podnoszenie poziomu produkcji rolnej we wszystkich gospodarstwach wiąże się z potrzebą podnoszenia kwalifikacji rolników, kultury rolnej, usprawniania systemu przenoszenia wiedzy i nauki do praktyki rolniczej. Kwalifikacje rolnika stają się coraz niezbędniejszym warunkiem efektywnego wykorzystania środków produkcji i tanim czynnikiem intensyfikacji produkcji rolnej. Jest to także sprawa pozycji i autorytetu zawodu rolnika.</u> + <u xml:id="u-15.44" who="#PoselKolodziejEmil">Więcej troski musimy poświęcić kształceniu młodzieży w szkołach przysposobienia rolniczego i zasadniczych szkołach rolniczych oraz w zespołach przysposobienia rolniczego i w klubach młodego rolnika. SPR stanowi podstawową formę kształcenia rolniczego młodzieży już prowadzącej, względnie mającej objąć gospodarstwa po rodzicach, pozwala młodzieży zdobywać zawód przy równoczesnej pracy w gospodarstwie.</u> + <u xml:id="u-15.45" who="#PoselKolodziejEmil">Realizacja zadań produkcyjnych w rolnictwie, lepsze wykorzystanie środków, wymagają powszechnej aktywności społeczno-gospodarczej wsi i doskonalenia działalności usługowo-produkcyjnej kółek, spółdzielczości wiejskiej i innych organizacji obsługujących wieś. Kółka rolnicze mają coraz większe możliwości dostosowywania swojej działalności do konkretnych warunków i potrzeb wsi, zwłaszcza w zakresie usług mechanizacyjnych, gospodarki paszowej, nawozowej, ochrony roślin i kontraktacji.</u> + <u xml:id="u-15.46" who="#PoselKolodziejEmil">Również w dalszej aktywizacji spółdzielczości wiejskiej tkwią duże możliwości usprawniania produkcyjnej obsługi wsi, zaoszczędzania tak cennego czasu rolnika. Istniejąca już baza usługowa spółdzielczości wiejskiej znacznie poprawiła obsługę producentów rolnych w zakresie dostaw środków produkcji i skupu produktów rolnych. Niemniej jednak w tej dziedzinie jest jeszcze wiele do zrobienia. Wiele można osiągnąć poprzez lepszą organizację pracy, wprowadzenie różnego rodzaju niekosztownych usprawnień w obsłudze rolnika. Sprzyja temu wielkość nakładów dla organizacji i instytucji usługowych zawarta w planie, co świadczy o zrozumieniu tych potrzeb.</u> + <u xml:id="u-15.47" who="#PoselKolodziejEmil">Rozwój rolnictwa jest coraz bardziej zintegrowany z przemysłem rolno-spożywczym. Plan inwestycyjny przemysłu rolno-spożywczego znaczną część środków koncentruje na rozbudowie powierzchni magazynowych i składowych, co powinno poprawić zagospodarowanie skupywanych produktów rolnych i zmniejszyć straty. Modernizacja bazy przetwórczej oraz pełniejsze wykorzystanie istniejących zdolności produkcyjnych w przemyśle spożywczym wpływać będą na polepszenie jakości i poszerzenie asortymentu artykułów żywnościowych.</u> + <u xml:id="u-15.48" who="#PoselKolodziejEmil">W przyszłym planie 5-letnim trzeba będzie pogłębiać integrację przemysłu rolno-spożywczego z rolnictwem i bardziej kompleksowo ujmować zadania i środki rolnictwa oraz działów z nim związanych.</u> + <u xml:id="u-15.49" who="#PoselKolodziejEmil">Wysoka Izbo! Projekt uchwały o narodowym planie gospodarczym na 1970 r. jest wyrazem jakościowych zmian zachodzących w gospodarce narodowej i określa niezbędne zadania oraz środki do realizacji podstawowych założeń bieżącego planu 5-letniego. Wskazane drogi przezwyciężenia szeregu dysproporcji i napięć, jakie zarysowały się w dotychczasowym rozwoju, zwiększanie efektywności gospodarowania, zwłaszcza w przemyśle, inwestycjach i handlu zagranicznym, stwarzają niezbędne podstawy do realizacji nowych, jakościowo wyższych i bardziej złożonych zadań w okresie przyszłego planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-15.50" who="#PoselKolodziejEmil">Jest to więc plan dalszego rozwijania naszej gospodarki, naszego rolnictwa, którego realizacja wymagać będzie powszechnej aktywności społeczno-produkcyjnej i politycznej mas pracujących, jak również wzmożonego poczucia odpowiedzialności za realizację planu.</u> + <u xml:id="u-15.51" who="#PoselKolodziejEmil">Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego będzie głosować za przyjęciem projektu uchwały o narodowym planie gospodarczym i projektu ustawy budżetowej na rok 1970.</u> + <u xml:id="u-15.52" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma poseł Michał Grendys.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselGrendysMichal">Wysoki Sejmie! Ocena uzyskanego w minionym ćwierćwieczu rozwoju gospodarczego, który nie znajduje odpowiednika w żadnym z poprzednich okresów naszej narodowej historii, dostarcza przekonywających dowodów, że obraliśmy słuszną, dobrze służącą interesom Polski drogę rozwoju.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselGrendysMichal">Organizm gospodarczy Polski Ludowej na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych posiada cechy jakościowo nowe, właściwe dla krajów o wysokim poziomie uprzemysłowienia. Dysponujemy zatem obiektywnymi warunkami umożliwiającymi wkroczenie w nowy, wyższy etap rozwoju gospodarczego, preferującego selektywność i intensyfikację.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselGrendysMichal">Ta obiektywnie uzasadniona, niezbędna z punktu widzenia dalszego pomyślnego rozwoju kraju zmiana strategii, rodzi szereg problemów zarówno w sferze świadomości, jak i w sferze praktyki gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselGrendysMichal">W sferze świadomości społecznej mamy do czynienia z pytaniem, czy dotychczasowe metody ekstensywnego rozwoju nie zawierały w sobie błędu, czy były to metody słuszne. Jest to pytanie jak najbardziej naturalne w chwili, gdy zmieniamy skalę wartości, pytanie, na które w każdych okolicznościach musimy wyczerpująco odpowiadać.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselGrendysMichal">Wystarczy sięgnąć pamięcią wstecz, by stwierdzić, że zacofany, znamionujący się wybitnym przeludnieniem wsi, zniszczony i zdewastowany wojną kraj nie mógł pozwolić sobie na inną gospodarkę niż ekstensywną, a więc taką, która mogła szybko zapewnić pełne zatrudnienie, zbudowanie podstaw socjalistycznego przemysłu i nieodzowne minimum podaży dóbr, choćby nie najwyższej jakości.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselGrendysMichal">Wypada dodać od razu, że obiektywnie trzeba było wielu lat, aby można było realnie zacząć planować przejście na wyższe jakościowo zasady i metody gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselGrendysMichal">I dlatego, mówiąc dziś o ekstensywnych metodach rozwoju ekonomicznego, powinniśmy pamiętać, iż w ich ramach dźwignęliśmy się do pozycji jednego z dziesięciu krajów świata o najszybszym tempie wzrostu i potencjale gospodarczym, do poziomu kraju, który liczy się na arenie gospodarki świata. Należy mieć przy tym na uwadze, że wyż demograficzny, którego skutki w polityce zatrudnienia odczuliśmy po 1965 r., wywarł określony wpływ na poważne, czasem nie w pełni uzasadnione ekonomicznie przyrosty zatrudnienia, będące jednym z najbardziej ewidentnych czynników gospodarki ekstensywnej.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselGrendysMichal">Przeciwstawianie więc dotychczasowego etapu gospodarki ekstensywnej nowym wymogom gospodarowania intensywnego pozbawione jest podstaw. Tak samo, jak pozbawione jest wszelkich podstaw spotykane niekiedy przeciwstawianie w odwrotnym kierunku.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselGrendysMichal">Mam tu na myśli te głosy, które skłonne są w dzisiejszych warunkach przypisywać gospodarowaniu ekstensywnemu aktualne wartości, które w imię przyzwyczajenia, rutyny, niekiedy zwykłego wygodnictwa przestrzegają — w cudzysłowie — przed szybkimi zmianami w metodach gospodarowania. Prawda jest taka, że dziś nie mamy na co czekać. Im szybciej i im skuteczniej dokonamy tego wielkiego manewru, tym szybciej i pewniej zapewnimy naszej gospodarce szersze możliwości rozwojowe, a naszemu społeczeństwu — poprawę wzrostu spożycia.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselGrendysMichal">Czynniki intensywnego rozwoju tkwią w naszych zakładach pracy. Rzecz w tym, aby umożliwić tym czynnikom pełne dojście do głosu, aby oczyścić przedpole dla ich skutecznego działania.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselGrendysMichal">Temu celowi służy cały arsenał środków, bodźców ekonomicznych, rozwiązań organizacyjnych, środków administracyjnych. Służyć mu również będzie zakładany rozwój nauki, postęp techniki i rozwój zaplecza naukowo-technicznego.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselGrendysMichal">Należy jednak uwypuklić fakt, że poza tymi środkami, o których przed chwilą wspomniałem, poważną rolę do spełnienia będzie miało oddziaływanie w sferze świadomości społecznej. Wiadomo, że wiele dokumentów o podstawowym znaczeniu politycznym i prawnym już od dłuższego czasu wytyczało kierunki i metody pracy jednostek gospodarki uspołecznionej w sposób mający zapewnić wzmożenie elementów intensywnych w gospodarowaniu. Skutków tych przedsięwzięć nie można nie doceniać. Zarazem wypada stwierdzić, że ich praktyczna realizacja pozostawiała nieraz sporo do życzenia. Trzeba powiedzieć wyraźnie — prowadzenie przedsiębiorstwa lub zakładu w oparciu o czynniki ekstensywne jest łatwiejsze. Osiąganie wzrostu przez postęp techniczny i organizacyjny jest oczywiście bardziej pożądane, lecz i trudniejsze. Dalej — względnie długi okres owego łatwiejszego działania stworzył określone przyzwyczajenia i nawyki, bez których przezwyciężenia uzyskanie pełnego sukcesu w realizacji wytyczonych przez V Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej zamierzeń może być utrudnione. Dlatego wykonanie zadań planu gospodarczego roku 1970, nad którego projektem prowadzimy dyskusję, powinno następować w atmosferze powszechnego zrozumienia społecznego. Stronnictwo Demokratyczne poświęci szczególną uwagę rozwinięciu swej pracy politycznej w kierunku pogłębiania znajomości nowych zasad gospodarowania wśród członków Stronnictwa i bazy jego społecznej działalności.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselGrendysMichal">Wysoki Sejmie! Projekt narodowego planu gospodarczego na rok 1970 jest dokumentem mającym za zadanie zabezpieczenie dalszego rozwoju naszej gospodarki, a równocześnie — zabezpieczenie niezbędnych przygotowań do zadań przyszłej pięciolatki, opartej już na nowej jakościowo koncepcji wzrostu intensywnego. Jest oczywiste, że to, co nazywamy oczyszczaniem przedpola dla wielkiego manewru w dziedzinie polityki gospodarczej, wymaga przede wszystkim rozładowania napięć i dysproporcji, jakie utrzymują się jeszcze w naszej gospodarce.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselGrendysMichal">W imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego pragnę wyrazić przekonanie, że projekt narodowego planu gospodarczego przedstawiony przez Radę Ministrów konieczności te uwzględnia w stopniu odpowiadającym realnym możliwościom. Na podkreślenie zasługują zawarte w projekcie wytyczne polityki inwestycyjnej, zmierzające do koncentracji wysiłku inwestycyjnego. Ześrodkowanie tego wysiłku wokół inwestycji kontynuowanych o podstawowym znaczeniu dla całej gospodarki i nowych inwestycji, szczególnie oddawanych do użytku w 1970 r., służących przezwyciężaniu napięć, a zarazem uzasadnionych ze stanowiska zasady selektywnego rozwoju w przyszłym planie 5-letnim, należy uznać za prawidłowe i bardzo potrzebne. To samo wypada powiedzieć o założonym wzroście nakładów inwestycyjnych, wyrażającym się wskaźnikiem 2,5%. To złagodzenie tempa przyrostu inwestycji pozwoli zniwelować istniejące od dłuższego czasu rozpiętości między planem inwestycyjnym a możliwościami wykonawczymi przedsiębiorstw budowlano-montażowych oraz zaopatrzeniem materiałowym.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselGrendysMichal">Temu samemu celowi, który pozwalam sobie określić jako oczyszczenie przedpola, służą zawarte w projekcie planu koncepcje dotyczące wzrostu produkcji i wydajności pracy oraz ich wzajemna korelacja. Zakładany udział wzrostu wydajności pracy w przyroście produkcji przemysłowej do 73 punktów na 100 wobec 58 punktów przewidzianych w roku bieżącym, jest zadaniem równie ambitnym, co napiętym, ale też w pełni realnym i uzasadnionym istniejącym stanem potrzeb.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselGrendysMichal">Powyższe dwa elementy — podane przykładowo — można uznać za znamienne dla całej koncepcji narodowego planu gospodarczego na rok 1970, koncepcji odpowiadającej w pełni zadaniom, jakie rysują się na najbliższą przyszłość dla gospodarki Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselGrendysMichal">Okoliczność, iż wskutek reformy szkolnictwa ulegnie zmniejszeniu liczba absolwentów szkół, umożliwi ich pełne zatrudnienie. Jednocześnie należy widzieć osłabienie tempa zatrudnienia, a osiągnięcie wzrostu produkcji musi nastąpić w drodze zwiększenia wydajności pracy. To z kolei pozwoli na wzrost poziomu płac o średnio 2,5%, przy ogólnym wzroście funduszu płac w gospodarce uspołecznionej o 5,2%. Zwiększenie poziomu funduszu płac przy równoczesnym zwiększeniu wypłat o około 12% z tytułu świadczeń społecznych, a głównie emerytur i rent, stworzy określone potrzeby na płaszczyźnie zaopatrzenia rynkowego. Globalny wzrost dostaw o 6,2%, a więc o jeden punkt więcej od założonego wzrostu funduszu płac, pozwala mówić o generalnym zabezpieczeniu równowagi rynkowej. Wprawdzie równowaga globalna nie jest równoznaczna z równowagą na wszystkich odcinkach popytu i podaży, niemniej jednak projekt planu przewiduje pewne złagodzenia dysproporcji na najtrudniejszych odcinkach. Za szczególnie korzystny należy przy tym uznać wzrost zaopatrzenia w materiały budowlane, którego niedostatek hamuje w określonej mierze inwestycje ludności, zwłaszcza wiejskiej i zamieszkałej w małych miastach, gdzie budownictwo indywidualne stanowi ważny czy wręcz najważniejszy środek zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselGrendysMichal">Jest jasne, że nie od dziś istniejących różnic między podażą a popytem na niektóre artykuły rynkowe nie da się usunąć w trakcie jednego roku gospodarczego. Wydaje się, że nacisk konsumentów na pewne asortymenty dałby się nieraz osłabić poprzez planowe kształtowanie gustów i upodobań nabywców oraz podaż towarów nawet zupełnie innego charakteru, jeśli ich stopień atrakcyjności, a więc jakość, nowoczesność, będzie odpowiednio wysoki. Jest to kierunek wymagający w praktyce większej niż dotychczas troski przede wszystkim ze strony producentów, jak i dalszego oddziaływania ze strony aparatu handlu.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselGrendysMichal">Warto również zauważyć, że innym środkiem łagodzenia niedoboru podaży jest usprawnienie obrotu. Myślę tu o takich czynnikach, jak bardziej dostosowane rozmieszczenie masy towarowej, rytmiczność dostaw itp. I tu także przed aparatem przemysłu i handlu rysują się poważne zadania.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselGrendysMichal">Innym ważnym czynnikiem ułatwiającym utrzymanie równowagi rynkowej jest rozwój usług w tej ich części, którą zwykliśmy określać jako usługi rynkowe.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselGrendysMichal">Poruszając kwestię usług, nie można ograniczyć się do jednego tylko wycinka tej kwestii. Chciałbym poświęcić jej nieco uwagi, gdyż usługi szeroko pojęte i ich rozwój stanowią przedmiot pierwszoplanowego zainteresowania Stronnictwa Demokratycznego, którego Klub Poselski mam zaszczyt reprezentować.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselGrendysMichal">O poziomie życia człowieka we współczesnym świecie decyduje nie tylko skala jego dochodów przypadających na jednego członka rodziny. Poważne znaczenie ma również ilość, zasięg i jakość usług, a więc dziedziny gospodarki, która nie jest produkcją materialną, ale której stan w sposób bezpośredni i pośredni wpływa na zaspokojenie potrzeb społeczeństwa. Nie jest rzeczą przypadku, że takie działy planu gospodarczego, jak: rozwój oświaty, kultury, placówek ochrony zdrowia czy urządzeń gospodarki komunalnej, będącej działami szeroko pojętych usług, zamieszczone zostały w rozdziale planu dotyczącym wzrostu poziomu życiowego ludności. Są to dziedziny, w których mimo niepełnego jeszcze pokrycia potrzeb, postęp w skali minionego 25-lecia był wręcz imponujący. Rok 1970 przyniesie dalsze efekty, wśród których jako ważniejsze wymienić należy wzrost izb lekcyjnych o 1.900, wzrost o 3% liczby miejsc w internatach, pozwalający na zwiększenie liczby i ułatwienie warunków nauki części młodzieży wywodzącej się ze wsi i małych miast, wzrost liczby łóżek w zakładach lecznictwa zamkniętego, 5-procentowy wzrost ośrodków zdrowia na wsi, rozszerzenie form opieki nad człowiekiem starym i chorym, umożliwienie większej liczbie osób korzystania z wczasów i różnych form wypoczynku, dalszy rozwój bazy radiowo-telewizyjnej. Na podkreślenie zasługuje 5-procentowy wzrost produkcji i usług komunalnych. Oznacza to dalszy wzrost warunków życia społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselGrendysMichal">Przechodząc do zagadnienia usług tak zwanych rynkowych, należy skwitować z zadowoleniem ich wzrost o 6% ze strony jednostek gospodarki uspołecznionej, w tym około 12% drobnej wytwórczości. Wzrost ten nie jest jednak w pełni zadowalający, gdyż w zakresie usług dla ludności państwowa i spółdzielcza drobna wytwórczość wykona w 1970 r. usługi o wartości nieco mniejszej w stosunku do założeń przyjętych w 1965 r. dla ostatniego roku bieżącego planu 5-letniego. Wskazuje to na konieczność wydatnego usprawnienia realizacji inwestycji i usuwania trudności w zakresie zaopatrzenia materiałowego w tym dziale gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#PoselGrendysMichal">Wysoka Izbo! Ważnym podmiotem świadczenia usług rynkowych jest uspołeczniona drobna wytwórczość.</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#PoselGrendysMichal">Zadania uspołecznionej drobnej wytwórczości są wysoce złożone. Obrazują je niektóre kierunki działalności, jak na przykład: produkcja na zaopatrzenie rynku, usługi dla ludności, ekonomicznie uzasadniona działalność kooperacyjna, aktywizacja terenów i grup ludnościowych, rozwijanie pracy nakładczej, zagospodarowanie surowców miejscowych i wtórnych.</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#PoselGrendysMichal">Nie trzeba dowodzić, że w 1970 r. realizacja zadań drobnej wytwórczości mieć będzie wysoce odpowiedzialną rangę. Zadania te mają być wykonane w ramach zabezpieczonych nakładów inwestycyjnych, bezsprzecznie poważnych, choć nieco niższych niż tegoroczne.</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#PoselGrendysMichal">Równolegle drobna wytwórczość powinna podjąć i przeprowadzić prace związane z nową strategią rozwoju gospodarczego. Rady narodowe, będące czynnikiem synchronizowania działalności całej drobnej wytwórczości oraz — w płaszczyźnie koordynacji terenowej — synchronizowania tej wytwórczości z przemysłem kluczowym, powinny wydatnie zwiększyć troskę o potrzeby tej części gospodarki terenowej. Rady narodowe winny mieć stale w polu widzenia fakt, że istnieje bardzo ścisła więź między rozmiarem, poziomem i charakterem świadczeń drobnej wytwórczości a zaspokojeniem potrzeb ludności.</u> + <u xml:id="u-17.27" who="#PoselGrendysMichal">Szczególnie ważna jest pełna co do zakresu i skuteczna koordynacja rozwoju usług świadczonych dla ludności przez jednostki o różnej przynależności organizacyjnej i resortowej. Warto dodać, że przy zachowaniu odpowiednich proporcji — należy również zabezpieczyć podobną koordynację na szczeblu centralnym.</u> + <u xml:id="u-17.28" who="#PoselGrendysMichal">Usługi rynkowe świadczone są w szerokich rozmiarach również przez gospodarkę nieuspołecznioną, w jej zaś ramach — przede wszystkim przez rzemiosło. W Polsce Ludowej rzemiosło ma zapewnione trwałe miejsce i wyraźnie określone możliwości rozwojowe. Granice tych możliwości wyznacza interes społeczny, potrzeby ludności i gospodarstwa narodowego. Warto przypomnieć, że podstawy polityki państwa wobec rzemiosła zostały ustalone na podstawie głębokiej analizy całokształtu problemów związanych z potrzebami społecznymi. Te ustalenia, ujęte w formie aktów prawnych, przewidywały celowość i potrzebę rozwoju rzemiosła, przede wszystkim w zakresie świadczenia usług dla ludności, ze szczególnym uwzględnieniem wsi i małych miast wymagających aktywizacji, następnie produkcji o charakterze uzupełniającym potrzeby rynku i — w ostatniej kolejności i ograniczonym zasięgu — w zakresie kooperacji z jednostkami gospodarki uspołecznionej. Praktyka w pełni potwierdziła słuszność tych zasad.</u> + <u xml:id="u-17.29" who="#PoselGrendysMichal">Jednakże w rozwoju rzemiosła występują niepożądane odchylenia od wytyczonej linii polityki państwa. Polegają one na nadmiernym udziale w obrotach rzemiosła produkcji i usług kooperacyjnych na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej przy niedostatecznej dynamice rozwoju usług dla ludności i w dziedzinie produkcji wyrobów na potrzeby rynku. Rok 1970 powinien przynieść dalszy wzrost podaży usług dla ludności i produkcji rynkowej rzemiosła. Aby to jednak mogło nastąpić, konieczne jest konsekwentne ograniczenie usług i produkcji rzemieślniczej na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej. W tym kierunku wiele środków stosowano już w latach poprzednich, a w roku bieżącym działalność tę wzmocniono przez włączenie się samorządu rzemiosła, a także przez zastosowanie niektórych rozwiązań administracyjnych. Efektywność podjętych kroków jest jednak nadal niedostateczna. W roku bieżącym obserwowano pewien spadek produkcji rzemiosła w zakresie towarów rynkowych, przy równoległym wzroście obrotów z tytułu robót i dostaw na rzecz gospodarki uspołecznionej, a więc tendencję wręcz odwrotną od zamierzonej.</u> + <u xml:id="u-17.30" who="#PoselGrendysMichal">Zarówno problem kierunków rozwoju rzemiosła, jak i przypadki podejmowania pod jego szyldem nielegalnej działalności przez ludzi goniących za wygórowanym zyskiem, są przedmiotem uzasadnionej krytyki, której trafności nie mogą przesłonić niektóre wypowiedzi zmierzające niesłusznie do uogólnienia przypadków nieprawidłowości na całe środowisko rzemiosła i całość jego pracy. Odchylenia od postulowanych kierunków rozwoju rzemiosła wynikają nie tylko z jego dążenia do zyskowności zakładu; są one w co najmniej równym stopniu wynikiem skłonności zleceniodawców, a niekiedy konkretnych trudności, na jakie przemysł uspołeczniony lub inni zleceniodawcy uspołecznieni natrafiają przy poszukiwaniu producenta albo usługodawcy dla swoich potrzeb. Pamiętając, że wszelkie zjawiska niekorzystne należy usuwać raczej przez sięganie do ich przyczyn nie zaś skutków, musimy zmierzać do tego, aby zwiększanie podaży usług przez rzemiosło kosztem zmniejszenia jego działalności kooperacyjnej następowało równomiernie z wypełnianiem przez gospodarkę uspołecznioną luk, jakie występują w zaspokajaniu jej potrzeb kooperacyjnych. Procesu tego ani nie można, ani nie trzeba traktować długofalowo. Przeciwnie, powinien on przebiegać możliwie szybko, prowadząc do założonych efektów.</u> + <u xml:id="u-17.31" who="#PoselGrendysMichal">W centrum zainteresowania Stronnictwa Demokratycznego — zgodnie z uchwałami IX Kongresu Stronnictwa — obok problematyki usług znajduje się problematyka aktywizacji małych miast.</u> + <u xml:id="u-17.32" who="#PoselGrendysMichal">Minione 4 lata bieżącego planu 5-letniego przyniosły sporą poprawę sytuacji w małych miastach. Powstały pewne nowe inwestycje przemysłu terenowego i spółdzielczości pracy. Rozwinęła się sieć placówek rzemieślniczych, niektóre miejscowości uległy aktywizacji w wyniku deglomeracji przemysłu. Dość wydatnie podniósł się poziom estetyczny i stan sanitarny. W ośrodkach o walorach turystycznych, krajobrazowych i klimatycznych, rozwinięto sieć usług turystycznych. Dzięki utworzeniu funduszu miejskiego wzmocnieniu uległy finanse miejskich rad narodowych, a w konsekwencji wzrosła ich aktywność, autorytet oraz więź ze społeczeństwem. Nastąpiło — i to zasługuje na szczególne uwypuklenie — ożywienie życia politycznego, społecznego i kulturalnego ludności, wyrażające się między innymi we wzroście czynów społecznych.</u> + <u xml:id="u-17.33" who="#PoselGrendysMichal">Uogólniając te spostrzeżenia, należy stwierdzić, że — mimo raczej skromnych środków, jakie państwo było w stanie przeznaczyć na ten kierunek działalności — koncepcja aktywizacji małych miast sprawdziła się w praktyce i przyniosła realne korzyści zarówno dla ludności tych ośrodków, jak i w skali całej gospodarki narodowej. Te osiągnięcia powinny być utrzymane i zwiększane. W tych warunkach jest ważnym zadaniem rad narodowych, przemysłu terenowego, spółdzielczości pracy i organizacji rzemieślniczych, aby realizowały swe zadania zaplanowane na rok 1970 w sposób uwzględniający wszystkie realne i społecznie uzasadnione możliwości dalszej aktywizacji małych miast. Jest także istotne, aby problematyka małych miast znalazła właściwe miejsce w opracowaniach, jakie w roku przyszłym będą podejmowane przez rady narodowe w związku z przygotowaniem do przyszłej pięciolatki na lata 1971—1975.</u> + <u xml:id="u-17.34" who="#PoselGrendysMichal">Wysoki Sejmie! Poruszone w moim wystąpieniu niektóre aspekty omawianego projektu narodowego planu gospodarczego na rok 1970 wskazują na pełne uzasadnienie i realność jego generalnej koncepcji i zadań w poszczególnych dziedzinach i działach gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-17.35" who="#PoselGrendysMichal">To samo można stwierdzić w odniesieniu do projektu budżetu, będącego finansowym odzwierciedleniem założeń planu rzeczowego.</u> + <u xml:id="u-17.36" who="#PoselGrendysMichal">Pragnę w imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego oświadczyć, że Klub nasz będzie głosował za przedstawionym Wysokiemu Sejmowi projektem narodowego planu gospodarczego na rok 1970, za projektem budżetu państwa na rok 1970 i za wnioskiem Najwyższej Izby Kontroli o udzielenie absolutorium Radzie Ministrów za okres roku budżetowego 1968.</u> + <u xml:id="u-17.37" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma poseł Stanisław Sulima.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselSulimaStanislaw">Wysoka Izbo! W wystąpieniu swoim chciałbym poruszyć niektóre problemy związane z dostawami rynkowymi wyrobów, produkowanych przez resort przemysłu maszynowego. W ostatnich latach obserwuje się systematyczną poprawę zaopatrzenia rynku w wyroby przemysłu maszynowego, o czym świadczy fakt, że o ile wartość dostaw przypadających na 1 mieszkańca wynosiła w 1965 r. — 709 zł, to już w 1969 r. wartość ta wyniesie 882 zł, a jak wynika z planu na 1970 r., wartość ta wzrasta do 916 zł.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselSulimaStanislaw">Plan dostaw rynkowych na 1970 r. dostosowano maksymalnie do potrzeb handlu wewnętrznego zarówno w zakresie dostaw ilościowych, jak i struktury asortymentowej. Dostawy rynkowe w tych wyrobach na 1970 r. uwzględniają wzrastający trend popytu i są znacznie wyższe od przewidzianego wykonania w 1969 r.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselSulimaStanislaw">Równocześnie następuje wyraźna poprawa w jakości wielu produkowanych wyrobów.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselSulimaStanislaw">Poważną poprawę jakości i nowoczesności odnotowuje się w planie na 1970 r. w produkcji odbiorników radiowych przy znacznej poprawie struktury asortymentowej. Rośnie 2,5-krotnie produkcja odbiorników z zakresem UKF. O poprawie jakości świadczy także poważny wzrost wskaźnika nowoczesności wyrobów zaliczanych do grupy — „A” — od 9,3% w 1967 r. do około 50% w pierwszej połowie 1969 r.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselSulimaStanislaw">Poważna poprawa jakości następuje w produkcji telewizorów — wycofano z produkcji przestarzałe odbiorniki 17-calowe i rozwinięto produkcję 19- i 23-calowych telewizorów antyimplozyjnych. W 1970 r. nastąpi dalsza poprawa jakości telewizorów, gdyż będziemy produkować nowoczesne telewizory 20-calowe o odchyleniu 114 stopni. Wskaźnik nowoczesności tych wyrobów wykazuje wyraźną tendencję zwyżkową. O ile w 1967 r. wskaźnik nowoczesności w grupie — „A” wynosił 15%, to już w I półroczu 1969 r. kształtował się na poziomie 58,6%. Czas bezawaryjnej pracy średnio w 1968 r. wynosił 1.150 godzin, a obecnie wynosi już 1.300 godzin. Nastąpiła także poprawa jakości w produkcji magnetofonów. Na 1970 r. przewiduje się w planie rozszerzenie asortymentu o magnetofony 4-ścieżkowe z automatyką oraz zbudowane na tranzystorach. Po wycofaniu starego typu magnetofonu — „Tonet”, wskaźnik nowoczesności w grupie — „A” w 1970 r. będzie wynosił 100%.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselSulimaStanislaw">Wysoką jakość odnotowuje się także w produkcji żelazek elektrycznych, które w pełni zabezpieczają popyt rynku zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselSulimaStanislaw">Nie wszystkie jednak wyroby rynkowe Ministerstwa Przemysłu Maszynowego mają wysoką jakość. W niektórych grupach wyrobów jakość ta pozostawia wiele do życzenia w porównaniu z innymi krajami. Przykładem mogą być pralki, których produkcja prowadzona jest już od około 15 lat. Mimo to nie obserwuje się żadnej poprawy na tym odcinku. Produkowane pralki wirnikowe daleko odbiegają od poziomu pralek bębnowych produkowanych w innych krajach. W planie na 1970 r. założone jest uruchomienie produkcji pralek bębnowych o pojemności 3 kg i to powinno być jednym z głównych zadań resortu na tym odcinku.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselSulimaStanislaw">Drugim asortymentem, którego jakość należy poprawić — to odkurzacze. Odkurzacze produkcji krajowej mają wiele zaniżonych cech, do których między innymi należą zbyt niskie podciśnienie i głośna praca.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselSulimaStanislaw">Założony poważny wzrost produkcji rynkowej w resorcie przemysłu maszynowego nie oznacza bynajmniej, że rynek zostanie w dostateczny sposób zaopatrzony w pewne grupy wyrobów.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselSulimaStanislaw">Wraz ze wzrostem dochodów ludności i systematycznym wzrostem zatrudnienia kobiet, występuje coraz większe zapotrzebowanie na sprzęt domowy zmechanizowany i elektrogrzejny, którego dostawy z przemysłu krajowego nie pokrywają w pełni potrzeb zgłaszanych przez handel, co zaznacza się już na etapie wstępnego uzgadniania dostaw rocznych. Stan ten ulega dalszemu pogorszeniu w toku realizacji zamówień przyjętych przez przemysł oraz na skutek znacznej wadliwości dostarczanego sprzętu. Zakłady przemysłowe wykonując często z nadwyżką plany produkcji według wartości, nie realizują w pełni planowanych zadań asortymentowych w zakresie wyrobów omawianej branży.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselSulimaStanislaw">Z opóźnieniem przebiega także wprowadzanie na rynek nowych wyrobów oraz ulepszanie dotychczas produkowanych. W warunkach niepełnego pokrycia potrzeb rynku w 1970 r. przez przemysł, szczególnego uwzględnienia wymaga poprawa jakości i ulepszanie wyrobów produkowanych.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselSulimaStanislaw">Poza wymienionymi wyżej wyrobami trwałego użytku, plan na 1970 r. pozwala na uzyskanie dalszego postępu w zaspokajaniu potrzeb ludności w innych asortymentach artykułów powszechnego użytku, jak: kuchenki elektryczne, grzałki elektryczne, ogrzewanie wnętrzowe, maszynki wieloczynnościowe, młynki i młynomiksery, sokowirówki, baterie oświetleniowe, zasilające i inne.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselSulimaStanislaw">W niektórych wyrobach, założone odpowiednio do posiadanych środków technicznych i materiałowych wskaźniki planowego wzrostu dostaw na 1970 r. nie pokrywają wzrastających dynamicznie potrzeb rynku konsumpcyjnego, co dotyczy w szczególności samochodów osobowych, lodówek elektrycznych domowych, gramofonów elektrycznych, magnetofonów i niektórych asortymentów drobnego sprzętu domowego, których znaczniejszy rozwój produkcji przewiduje się w planie 5-letnim, na lata 1971—1975, w drodze niezbędnej rozbudowy zdolności przemysłu, a przede wszystkim w bazie kooperacyjnej. Poważne braki występują w sprzęcie instalacyjnym, elektrotechnicznym, jak: oprawki, wtyczki, przełączniki, wyłączniki itp., mimo średniego rocznie wzrostu produkcji w tej branży o 14% i mimo uzupełnienia produkcji realizowanej w przemyśle spółdzielczym obecne zdolności produkcyjne i techniczne nie pozwalają na dalszy poważniejszy wzrost produkcji.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselSulimaStanislaw">Duże zapotrzebowanie tego sprzętu idzie na wyposażenie produkcji finalnej i na potrzeby budownictwa, a szczególnie budownictwa mieszkaniowego. Wszystko to składa się na fakt, że do czasu rozwinięcia tej produkcji, którą planuje się w pierwszych latach następnej pięciolatki, potrzeby rynku nie będą w 1970 r. całkowicie zaspokojone.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselSulimaStanislaw">Należy się spodziewać, że także zaopatrzenie rynku w rowery nie będzie w pełni zaspokojone i w związku z tym należy szukać dalszych rezerw dla poprawy w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselSulimaStanislaw">Zarysowuje się także, według oceny handlu, brak pokrycia zapotrzebowania na odbiorniki radiowe, mimo poważnego wzrostu produkcji, założonego na 1970 r. Związane to jest ze zwiększonym popytem konsumentów wiejskich.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselSulimaStanislaw">Kilka słów chciałbym powiedzieć o częściach zamiennych. Zwiększający się stan posiadania wyrobów przemysłowych trwałych i powszechnego użytku wywołuje stale wzrastające zapotrzebowanie na części zamienne. Wielkości produkcji części zamiennych ujęte w planie powinny zabezpieczyć pokrycie zapotrzebowań rynku i zapewnić prawidłową eksploatację sprzętu. Natomiast specjalnej uwagi przemysłu wymaga sprawa operatywnego dostosowania struktury asortymentowej, a ze strony handlu konieczne jest pogłębienie analizy zapasów magazynowych części zamiennych, w celu nieangażowania zdolności produkcyjnej przemysłu w produkcję asortymentów, które są już zabezpieczone, często nawet w nadmiarze. Dotyczy to szczególnie części zapasowych do sprzętu motoryzacyjnego, radio-telewizyjnego i sprzętu gospodarstwa domowego.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselSulimaStanislaw">Szerszego uwzględnienia w planach operatywnych Ministerstwa Przemysłu Maszynowego i wykorzystania 1970 roku dla prac przygotowawczych wymaga zagadnienie uruchomienia w następnych latach produkcji sprzętu rynkowego dla mechanizacji prac domowych w gospodarstwach wiejskich. Przy dynamicznym wzroście produkcji rynkowej, resort wiele uwagi poświęcił zagadnieniom jakości. Uzyskane wyniki wskazują na zasadniczy wzrost wskaźnika grupy — „A”. Podkreślić jednak należy zbyt powolne zmniejszanie się grupy — „B”, jak również utrzymywanie się jeszcze gdzieniegdzie grupy — „C”.</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselSulimaStanislaw">Zgodnie z wytycznymi partii i Rządu produkcja zaliczana do grupy — „B” i „C” nie ma żadnych szans rozwojowych i resort powinien podjąć niezbędne kroki w celu jak najszybszego podniesienia jakości i nowoczesności. Niezbędne tu jest większe zaangażowanie się instytutów naukowych i ściślejsze ich powiązanie z zakładami pracy. Problem ten staje się tym bardziej palący, gdyż zapotrzebowanie rynku na te wyroby nie maleje, a wręcz przeciwnie — stale rośnie.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselSulimaStanislaw">Na jakość wyrobów wpływają także warunki składowania i konserwacji w zakresie przechowania w handlu zarówno hurtowym, jak i detalicznym. Dlatego też równolegle z poprawą jakości w sferze produkcji branżowe zjednoczenia i zakłady powinny rozszerzać kontrolę własną w jednostkach handlowych w zakresie przestrzegania przez nie prawidłowości magazynowania i konserwacji wyrobów.</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#PoselSulimaStanislaw">W zakresie zaopatrzenia rynku w wyroby przemysłu maszynowego resort przemysłu maszynowego musi poświęcić w 1970 r. więcej uwagi unowocześnieniu produkcji i uruchomieniu nowych asortymentów. Jednocześnie dla prawidłowego zaspokajania potrzeb ludności powinno nastąpić także ściślejsze współdziałanie między resortem handlu wewnętrznego a Ministerstwem Przemysłu Maszynowego.</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma poseł Konstanty Dąbrowski — z Klubu Poselskiego ZSL.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Wysoki Sejmie! Nasze rolnictwo ma zapotrzebowanie na szerszy zestaw ciągników, a także maszyn i narzędzi rolniczych oraz urządzeń technicznych, niezbędnych do uzyskania w rolnictwie większej wydajności pracy i większej produkcji. Uzbrojenie techniczne rolnictwa wzrasta, zwłaszcza w ostatnich latach, bardzo szybko. Wieś odczuła ten proces wyraźnie. Duży postęp uzyskaliśmy w mechanizacji prac polowych, ale i tutaj występuje jeszcze niedosyt mechanizacji, a szczególnie w zakresie: wysiewu nawozów i wapna, wywózki obornika, zbioru ziemniaków i buraków, zbioru siana oraz kiszenia zielonek i parowania ziemniaków. Większość prac musi być wykonana przez park maszynowy kółek rolniczych.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Kółka rolnicze zdolne będą wyjść naprzeciw zapotrzebowaniu pod warunkiem, że w dostawach dla kółek rolniczych zostanie uwzględniona znaczna poprawa wskaźnika wyposażenia ciągników w maszyny towarzyszące, co by równocześnie pozwoliło na maksymalne ich wykorzystanie w pracach polowych.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Obecny stan zatrudnienia w rolnictwie oraz stan posiadanych maszyn i narzędzi rolniczych wytworzył nowy proces, dotychczas nieodczuwalny, polegający na dalszej eliminacji rąk ludzkich przy nawet lżejszych pracach w gospodarstwie i zastąpienie ich maszynami. W związku z tym rosną potrzeby mechanizacji prac ogrodniczych, hodowlanych i podwórzowych. Jednak ze względu na wysokie koszty tego rodzaju mechanizacji należy w pierwszej kolejności pogłębić rozeznanie potrzeb przez handel i przemysł w celu dostosowania rozmiarów i struktury artykułów produkcji do występujących, rzeczywistych potrzeb rolnictwa. Obecnie duże jest zapotrzebowanie rolnictwa na dojarki elektryczne, dezynfekatory, poidła i inne. Rozeznanie potrzeb w tej dziedzinie oraz dostosowanie do nich produkcji jest nakazem chwili.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Proces modernizacji naszego rolnictwa w mechanizacji powinien przebiegać pod kątem typizacji ciągników i maszyn. Obserwujemy ciągłe zmiany konstrukcyjne, co powoduje poważne kłopoty w zaopatrzeniu w części zamienne. Na przykład w porównaniu z rokiem 1960 ilość asortymentu produkowanych nowych maszyn nawet nie uległa podwojeniu, a ilość części zamiennych wzrosła w tym czasie 5-krotnie. Brak części powoduje częste przestoje ciągników i maszyn w warsztatach naprawczych POM i kółek rolniczych, które są przyczyną, zwłaszcza w okresie spiętrzonych prac polowych, poważnych strat w gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Dla przeciwdziałania nadmiernemu zapotrzebowaniu na części zamienne przemysł powinien w większym stopniu niż dotychczas zwrócić uwagę na właściwy dobór materiałów i poziom technologii wytwarzania. W planach nowych uruchomień i modernizacji sprzętu rolniczego należy w szerszym zakresie uwzględnić unifikację i normalizację części i zespołów w poszczególnych grupach maszyn. Natomiast handel powinien usprawnić organizację rozdziału i sprzedaży części zamiennych.</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Systematyczny wzrost liczby ciągników i coraz bardziej skomplikowanych maszyn rolniczych wymaga również odpowiednio rozbudowanego systemu szkolenia, który by w pełni zabezpieczał dopływ kwalifikowanej kadry do obsługi maszyn oraz zapewnił odpowiedni wzrost kultury technicznej użytkowników sprzętu. Jest to sprawa pierwszorzędnej wagi, gdyż zużycie sprzętu przed określonym czasem jego zdolności użytkowej jest następstwem jeszcze niskiej kultury eksploatacji.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Wysoki Sejmie! Stawiane zadania przed rolnictwem w zakresie intensyfikacji produkcji towarowej powinny być uwzględnione przez wszystkie resorty ściśle współpracujące ze wsią. I tak — wraz z zaopatrzeniem kółek rolniczych w rozsiewacze do nawozów powinien wzrastać procent czystego składnika w masie nawozów sztucznych, by wyeliminować do maksimum balast, który z konieczności chłop dźwiga jeszcze bardzo często na własnych barkach. Również w odniesieniu do środków ochrony roślin, aparatury i ubrań ochronnych — zaopatrzenie musi być odpowiednio proporcjonalne.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Przed przemysłem maszynowym stoją zadania bardzo poważne, albowiem produkcja maszyn rolniczych stała się jednym z głównych czynników rozwoju gospodarki narodowej. Oczekujemy zaopatrzenia w sprzęt nie tylko dla kółek rolniczych, lecz także w narzędzia przydatne do obsługi magazynowej, jak podnośniki do poletyzacji, w magazynach GS; oczekujemy także praktycznych wag wozowych — z konieczności bowiem kółka rolnicze wapno nawozowe rozprowadzają — „na oko”.</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Wraz ze wzrostem kultury technicznej wyłania się potrzeba higienizacji na wsi. I tu chcę stwierdzać konieczność zwiększenia produkcji na potrzeby ludności wanien emaliowanych, armatury i rur ocynkowanych. W szczególności ostro występują potrzeby materiałowe związane z realizacją zaopatrzenia wsi w wodę. Wspomniane przeze mnie uprzednio dezynfekatory produkuje w Gnieźnie prywatny wytwórca. Postulujemy podjęcie produkcji tego typu urządzeń przez pion uspołeczniony, co pozwoli z jednej strony na masowe zaopatrzenie, a z drugiej strony umożliwi uruchomienie na ten cel funduszu rozwoju rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Występując o zwiększenie asortymentu maszyn i urządzeń, mam na myśli ulżenie pracy kobiecie wiejskiej. Wiemy o tym, że struktura naszych gospodarstw jest niekorzystna, niemniej jednak w tym stanie rzeczy kobieta wiejska stanowi o produkcji hodowlanej — i o uzbrojeniu technicznym obejść gospodarskich nie wolno nam zapominać. Należałoby — naszym zdaniem — poprawić również obsługę gwarancyjną i serwisową poprzez przedstawicielstwa zakładów produkcyjnych. Chodzi tu przede wszystkim o terminowość gwarancji.</u> + <u xml:id="u-21.10" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Zaopatrzenie w narzędzia do kompleksowej uprawy jest także palącym problemem, gdyż od tego, czy kółko rolnicze będzie w stanie wykonać wszystkie prace połowę, zależny jest spadek pogłowia koni. Liczymy na dalszy postęp w przemysłach zaopatrujących rolnictwo.</u> + <u xml:id="u-21.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma poseł Czesław Dusza.</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#PoselDuszaCzeslaw">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! W wystąpieniu swoim pragnę zatrzymać uwagę Wysokiej Izby na niektórych problemach związanych z intensyfikacją produkcji i rozwojem przemysłu chemicznego w naszym państwie.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#PoselDuszaCzeslaw">Poprzedzająca dzisiejsze nasze posiedzenie Sejmu gospodarska rozmowa w zakładach przemysłu chemicznego na tematy planu narodowego na 1970 rok, oraz wytyczne zawarte w uchwałach II i IV Plenum Komitetu Centralnego naszej partii pozwalają nam optymistycznie patrzeć na założenia tego planu.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#PoselDuszaCzeslaw">Niemniej jednak istnieje bardzo wiele nie wykorzystanych możliwości, których wcielenie w praktykę może przyczynić się do szybszej realizacji planowych zamierzeń.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#PoselDuszaCzeslaw">W planie na 1970 rok zakłada się, że wartość produkcji globalnej przemysłu chemicznego według cen porównywalnych w skali kraju wzrośnie ogółem ze 114,4 mld zł w 1969 r., do 129,1 mld zł w 1970 r.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#PoselDuszaCzeslaw">W zakresie produkcji podstawowych wyrobów projekt planu Ministerstwa Przemysłu Chemicznego na 1970 r. koncentruje się na maksymalnym zwiększeniu produkcji siarki w celu przeznaczenia jej na eksport, jak również na uzyskaniu wydatnego wzrostu produkcji tworzyw sztucznych, na intensywnym rozwoju produkcji włókien syntetycznych, na realizacji zadań produkcyjnych w zakresie nawozów sztucznych i innych środków chemicznych przeznaczonych dla rolnictwa oraz na maksymalnym zwiększeniu produkcji ogumienia trakcyjnego.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#PoselDuszaCzeslaw">W świetle tych zadań nieodzowne jest prowadzenie dalszych prac nad wykorzystaniem rodzimych surowców i unowocześnieniem ich przerobu, a w szczególności:</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#PoselDuszaCzeslaw">po pierwsze — prowadzenie badań nad surowcami petrochemicznymi i rozpuszczalnikami, uruchomienie produkcji paliw silnikowych o wyższych własnościach użytkowych, jak również uruchomienie produkcji petrochemikalii w oparciu o nowoczesne procesy technologiczne i rozszerzenie bazy surowcowej dla przemysłu tworzyw sztucznych;</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#PoselDuszaCzeslaw">po drugie — skoncentrowanie prac badawczych na udoskonaleniu metod produkcji i zwiększeniu wydajności antybiotyków, na rozszerzeniu i unowocześnieniu asortymentów środków ochrony roślin i nawozów sztucznych oraz na zagospodarowaniu surowców wtórnych;</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#PoselDuszaCzeslaw">po trzecie — w zakresie udoskonalenia technologii wydobycia siarki i zwiększenia jej odzysku ze złoża.</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#PoselDuszaCzeslaw">Problemem głównym jest w tym zakresie wzbogacenie asortymentu i poprawa jakości oraz lepsze dostosowanie własności produktów chemicznych do celów przeznaczenia z równoczesnym obniżeniem ich kosztów wytwarzania.</u> + <u xml:id="u-23.10" who="#PoselDuszaCzeslaw">W aspekcie tych zagadnień resort przemysłu chemicznego słusznie więc położył nacisk na nowoczesność i rozwój techniki, uwzględniając w 1970 r. uruchomienie produkcji 460 nowych wyrobów oraz około 70 wyrobów zmodernizowanych bądź zintensyfikowanych technologii, opartych na pracach własnego zaplecza technicznego. Ponadto przewiduje się uruchomienie produkcji trzech nowych wyrobów licencyjnych i wdrożenie sześciu zmodernizowanych technologii.</u> + <u xml:id="u-23.11" who="#PoselDuszaCzeslaw">Fakty te określają pośrednią rolę i znaczenie własnych prac badawczych dla rozwoju techniki przemysłu chemicznego.</u> + <u xml:id="u-23.12" who="#PoselDuszaCzeslaw">Moim zdaniem, nieodzownym warunkiem wykonania tych zamierzeń jest prowadzenie prac nad zwiększeniem efektywności inwestycji, a w szczególności skróceniem okresu dochodzenia do projektowych zdolności produkcyjnych i podjęcia skutecznych środków dla pełnego wykorzystania posiadanych mocy produkcyjnych, a w szczególności zakładów produkujących aparaturę chemiczną.</u> + <u xml:id="u-23.13" who="#PoselDuszaCzeslaw">W pracach tych zasadnicze znaczenie ma powiązanie placówek naukowo-badawczych z biurami projektowymi i zakładowym zapleczem naukowo-badawczym.</u> + <u xml:id="u-23.14" who="#PoselDuszaCzeslaw">Dotychczasową słabością resortu przemysłu chemicznego przy wdrażaniu rezultatów badań do praktyki przemysłowej jest pracujące nie w nowoczesnym stylu zaplecze konstrukcyjne i wykonawstwo aparatury w skali przemysłowej. Dotyczy to również umiejętności doboru nowoczesnych tworzyw i materiałów przy tego rodzaju produkcji.</u> + <u xml:id="u-23.15" who="#PoselDuszaCzeslaw">O tym jak wielkie korzyści ekonomiczne można osiągnąć przez stosowanie nowoczesnych aparatów i urządzeń, niech świadczy przykład produkcji amoniaku.</u> + <u xml:id="u-23.16" who="#PoselDuszaCzeslaw">W Kędzierzynie jednostki amoniaku posiadają zdolność produkcyjną 60 do 80 ton amoniaku na dobę. Koszt własny 1 tony amoniaku wynosi 2.425 zł, a nakłady robocizny bezpośredniej 48 zł na tonę.</u> + <u xml:id="u-23.17" who="#PoselDuszaCzeslaw">Zastosowanie konwertorów o wydajności 500 ton amoniaku na dobę w Puławach pozwoliło obniżyć koszt własny amoniaku do 1.690 zł, to jest, o 70% przy nakładzie robocizny bezpośredniej 12 zł na tonę, czyli obniżyć ją czterokrotnie.</u> + <u xml:id="u-23.18" who="#PoselDuszaCzeslaw">Podany przykład wybitnie świadczy, że poziom techniczny, wielkość jednostek produkcyjnych, jak i nowoczesna baza surowcowa oraz poziom automatyzacji dają konkretne efekty produkcyjne i ekonomiczne. Jest to jeden przykład wysokiej efektywności produkcji uzyskanej w oparciu o zakupioną licencję zagraniczną.</u> + <u xml:id="u-23.19" who="#PoselDuszaCzeslaw">Mamy również przykłady poważnych osiągnięć opartych na rozwiązaniach naszego własnego zaplecza badawczego. Jest nim między innymi cały kompleks zagadnień badawczych związanych z uruchomieniem produkcji siarki.</u> + <u xml:id="u-23.20" who="#PoselDuszaCzeslaw">Metoda flotacyjno-filtracyjna i nowsza metoda podziemnego wytapiania siarki została w całości opracowana przez własne zaplecze naukowo-badawcze. Zastosowanie tej metody ma duży wpływ na obniżenie kosztów wydobycia.</u> + <u xml:id="u-23.21" who="#PoselDuszaCzeslaw">W tym przypadku możemy być dumni, że osiągnęliśmy poziom produkcji równy poziomowi światowemu.</u> + <u xml:id="u-23.22" who="#PoselDuszaCzeslaw">Moim zdaniem, we wszystkich dziedzinach naszej gospodarki przemysłowej istnieją podobne możliwości organizacji pracy, podnoszenia poziomu techniki i technologii produkcji oraz olbrzymie rezerwy możliwości poprawy wydajności i efektywności pracy w oparciu o istniejącą rodzimą myśl naukową i techniczną.</u> + <u xml:id="u-23.23" who="#PoselDuszaCzeslaw">Z przeprowadzonych dotychczas w resorcie przemysłu chemicznego analiz wynika, że na wzrost wydajności pracy w przemyśle chemicznym, (wyrażonej w tysiącach złotych na 1 robotnika grupy przemysłowej), wynoszący na przykład w 1968 r. 12% w stosunku do 1967 r., a zaplanowany 10,1% w 1970 r. w stosunku do roku 1969, zasadniczy wpływ, to znaczy około 50% ogólnego efektu, miała modernizacja procesów produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-23.24" who="#PoselDuszaCzeslaw">Jako przykład można podać zastosowanie w przemyśle gumowym szybkobieżnych mikserów do mieszanek gumowych zamiast wolnobieżnych, zwiększając przez to wydajność urządzeń o 170%.</u> + <u xml:id="u-23.25" who="#PoselDuszaCzeslaw">Zastosowanie więc maszyn szybkobieżnych pozwala ograniczyć ich liczbę oraz zmniejszyć zatrudnienie, a o to nam przecież głównie chodzi. O ile bowiem przy 40-procentowym wzroście wartości środków trwałych w Polsce zatrudnienie wzrosło o 18%, to w przemyśle chemicznym, przy 80-procentowym wzroście środków trwałych, zatrudnienie wzrosło tylko o 23%.</u> + <u xml:id="u-23.26" who="#PoselDuszaCzeslaw">Mimo tych pozytywnych wskaźników wydajności w stosunku do zatrudnienia, zachodzą jednak bardzo duże dysproporcje w wartości produkcji uzyskanej z tytułu wzrostu wydajności pracy w poszczególnych zjednoczeniach na 1 pracownika grupy przemysłowej. I tak na przykład w rafinerii nafty wynosi ona w skali 1968 r. — 177 tys. zł, a w przemyśle gumowym tylko 2 tys. zł. Dla poprawy tego stanu rzeczy resort przemysłu chemicznego powinien wykorzystać wszystkie możliwości w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-23.27" who="#PoselDuszaCzeslaw">Obecny stan rzeczy zmusza nas do zwrócenia szczególnej uwagi na wynalazczość pracowniczą, która decyduje w dużym stopniu o rozwoju przemysłu i jego modernizacji bez konieczności uciekania się do zakupu drogich i nie zawsze dostępnych licencji zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-23.28" who="#PoselDuszaCzeslaw">Wynalazczość pracownicza ma szczególny wpływ na intensyfikację produkcji, która przy stosunkowo małych nakładach inwestycyjnych daje dodatkowe tony produkcji po niższym koszcie własnym.</u> + <u xml:id="u-23.29" who="#PoselDuszaCzeslaw">Gdybyśmy zatem skierowali cały ruch wynalazczy i cały potencjał badawczy na kierunki, które decydują o rozwoju i efektywności produkcji przemysłu chemicznego, niewątpliwie moglibyśmy uzyskać szybsze efekty ekonomiczne w tej gałęzi przemysłu.</u> + <u xml:id="u-23.30" who="#PoselDuszaCzeslaw">Wprawdzie udział polskiej myśli technicznej w uzyskiwanych przez przemysł chemiczny patentach przekroczył 50% i stopniowo wzrasta, to w liczbach bezwzględnych dorobek ten wyraża się bardzo skromną liczbą — około 140 patentów rocznie.</u> + <u xml:id="u-23.31" who="#PoselDuszaCzeslaw">W dużej mierze można by poprawić istniejący stan rzeczy, gdyby nie sporo zjawisk niekorzystnie wpływających na postęp techniczny i wydajność pracy.</u> + <u xml:id="u-23.32" who="#PoselDuszaCzeslaw">W niektórych zakładach obserwuje się dysproporcje pomiędzy rozwojem zdolności produkcyjnych a wzrostem wydajności ilościowej.</u> + <u xml:id="u-23.33" who="#PoselDuszaCzeslaw">W realizacji planów produkcji aparatury i urządzeń chemicznych w niektórych jednostkach przemysłu chemicznego brak jest rytmiczności, pełnej realizacji zadań ilościowych, stwierdza się nieterminowe wykonanie przyjętych zamierzeń oraz przekraczanie podstawowych kosztów produkcji.</u> + <u xml:id="u-23.34" who="#PoselDuszaCzeslaw">Nie wykorzystane możliwości specjalizacji produkcji metalowej, słabość zaplecza projektowo-konstrukcyjnego i technologicznego, niedostatek kwalifikowanej kadry, trudności zaopatrzeniowe powodują niepodejmowanie przez zakłady mechaniczne resortu przemysłu chemicznego produkcji aparatury chemicznej, zwłaszcza średniociśnieniowej, kwasoodpornej, specjalnej armatury pomp, względnie aparatury pracochłonnej, a stosunkowo niekosztownej. Obserwuje się przy tym brak należytego zainteresowania niektórych zakładów rozszerzaniem produkcji aparatury i jej unowocześnianiem. W tym stanie rzeczy wiele zakładów modernizuje swe urządzenia do przetwórstwa tworzyw poprzez import urządzeń — i to w przeważającym stopniu z krajów kapitalistycznych, co nie zawsze znajduje pełne uzasadnienie.</u> + <u xml:id="u-23.35" who="#PoselDuszaCzeslaw">Podobnie ujemny wpływ na wyniki produkcyjne zakładów mechanicznych przemysłu chemicznego mają również trudności kooperacyjne międzyresortowe, szczególnie z przemysłem maszynowym.</u> + <u xml:id="u-23.36" who="#PoselDuszaCzeslaw">Duże i nie wykorzystane rezerwy produkcyjne tkwią w centralnych warsztatach mechanicznych przemysłu chemicznego. Stopień wykorzystania nominalnego czasu pracy maszyn w tych warsztatach, często pochodzących z importu, kształtuje się nawet poniżej 50%.</u> + <u xml:id="u-23.37" who="#PoselDuszaCzeslaw">Innym zagadnieniem jest sprawa wykonywania zadań kooperacyjnych resortu przemysłu chemicznego w stosunku do innych przemysłów.</u> + <u xml:id="u-23.38" who="#PoselDuszaCzeslaw">Z materiałów rządowych wynika, że do końca I półrocza w 1969 r. uruchomiono produkcję 53% asortymentów, których uruchomienie miało nastąpić jeszcze w 1967 r. Występuje to szczególnie w przemyśle tworzyw sztucznych, artykułów gumowych, farb, lakierów i innych.</u> + <u xml:id="u-23.39" who="#PoselDuszaCzeslaw">Pomimo przewidywanego wykonania planu produkcji za 1969 r. z dużą nadwyżką przez resort przemysłu chemicznego, niepokoi nas fakt, że to znaczne przekroczenie planu na rok 1969 nastąpi tylko w asortymentach siarki, soli i farmaceutyków.</u> + <u xml:id="u-23.40" who="#PoselDuszaCzeslaw">Wykazane nieprawidłowości bądź niekorzystne zjawiska występujące jeszcze w niektórych dziedzinach działalności przemysłu chemicznego, których przykłady przytoczyłem, nie dają podstawy do negatywnej oceny działalności gospodarczej tego resortu. W ogólnym bilansie przeważają zdecydowanie pozytywne wyniki i osiągnięcia stanowiące kolejny, pomyślny etap rozwoju przemysłu chemicznego.</u> + <u xml:id="u-23.41" who="#PoselDuszaCzeslaw">W świetle powyższego uważam, że w roku 1970 resort przemysłu chemicznego powinien wykazać więcej troski o oszczędne gospodarowanie środkami państwowymi i na szerszą skalę niż to ma miejsce dotąd — wdrażać do produkcji zdobycze nauki, zgodnie z uchwałami IV Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-23.42" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Na tym kończymy obrady w dniu dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Jutro, w niedzielę, o godz. 10 rano nastąpi wznowienie posiedzenia.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Na porządku dziennym dalszy ciąg debaty budżetowej.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Proszę Obywatela Sekretarza Stanisława Nowińskiego o odczytanie komunikatów.</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#SekretarzposelStanislawNowinski">Do Prezydium Sejmu wpłynęła interpelacja posła Jana Frankowskiego do Prezesa Rady Ministrów w sprawie uchwalenia niektórych aktów normatywnych dotyczących Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej.</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#SekretarzposelStanislawNowinski">Komunikat drugi.</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#SekretarzposelStanislawNowinski">Posiedzenie Komisji Handlu Zagranicznego odbędzie się w dniu 21 grudnia br., bezpośrednio po zarządzeniu pierwszej przerwy w obradach Sejmu — w sali nr 70 — Dom Poselski.</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Zarządzam przerwę w obradach do jutra, to jest do 21 grudnia br. do godziny 10 rano.</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 19 min. 45)</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 05)</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#komentarz">(Przewodniczą na posiedzeniu Marszałek Sejmu Czesław Wycech i wicemarszałek Zenon Kliszko)</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-27.1" who="#Marszalek">Powołuję na sekretarzy posłów Wacława Jagodzińskiego i Janinę Zajfert.</u> + <u xml:id="u-27.2" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzi poseł Wacław Jagodziński.</u> + <u xml:id="u-27.3" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-27.4" who="#Marszalek">Przystępujemy do dalszego ciągu łącznej dyskusji nad projektem uchwały o narodowym planie gospodarczym na 1970 r., projektem ustawy budżetowej na rok 1970 i sprawozdaniami Rządu z wykonania narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa wraz z wnioskiem Najwyższej Izby Kontroli w przedmiocie absolutorium dla Rządu za 1968 r.</u> + <u xml:id="u-27.5" who="#Marszalek">Głos ma poseł Janusz Staliński.</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#PoselStalinskiJanusz">Panie Marszałku, Wysoki Sejmie! Wśród zagadnień, którym w toku dyskusji nad planem i budżetem na rok 1970 poświęcono specjalną uwagę, znalazł się problem zintensyfikowania eksportu dla zrównoważenia bilansu płatniczego. W eksporcie wyrobów przemysłowych zdecydowanie przoduje w Polsce przemysł okrętowy, którego 70% produkcji stanowi produkcja eksportowa. Dzięki temu właśnie Polska znalazła się na 5 miejscu na światowej liście eksporterów statków. Ze względu też na ważność tego przemysłu dla naszej gospodarki, przemysłu, który stał się naszym przemysłem narodowym, chciałbym poświęcić swą wypowiedź jego problemom.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#PoselStalinskiJanusz">Nie wszyscy chyba nawet zdają sobie sprawę z faktu, że statek jest skomplikowanym wytworem przemysłowym, wielkim obiektem inwestycyjnym o wartości kilkuset milionów złotych. Koszt statku średniej wielkości, takiego, jakie produkujemy w Polsce, wynosi od 4 do 7 mln dolarów, w tym koszt wyposażenia sięga 65—70% tej sumy, w zależności od typu i przeznaczenia statku. Błędne są więc zdania, że eksport statków jest eksportem materiałochłonnym, gdyż wraz ze stalą kadłuba eksportujemy szereg wyrobów przemysłowych, których nie można by wyeksportować w sposób bezpośredni, a 1 tona stali wyeksportowana w statku ma 3-krotnie wyższą cenę niż tona stali eksportowana bezpośrednio. Fakt, iż na rynku światowym cena 1 tony statku (wliczając w to oczywiście ciężar maszyn, urządzeń, wyposażenia) wynosi od 600 do 2.400 dolarów w zależności od stopnia wyposażenia i typu statku, świadczy wymownie, że eksport statków jest eksportem przede wszystkim pracy i myśli technicznej, a więc eksportem wyjątkowo cennym i wyjątkowo pożądanym.</u> + <u xml:id="u-28.2" who="#PoselStalinskiJanusz">Eksportować można jednak tylko statki dobre, nie odbiegające co najmniej od średniego poziomu światowego, a o dobroci statku świadczy nie tylko nowoczesność projektu statku, nie tylko jakość jego montażu, lecz także jakość i nowoczesność wszystkich jego elementów składowych, a więc maszyn, urządzeń i wyposażenia, a więc jakość wyrobów przemysłów kooperujących.</u> + <u xml:id="u-28.3" who="#PoselStalinskiJanusz">O zakresie kooperacji świadczy jej udział w kosztach statku; ilość zestawów różnych wyrobów przypadających na 1 statek budowany w kraju wynosi od 25 tys. do 40 tys., a ilość kooperantów krajowych sięga 970, w tym ponad 230 większych wytwórni. Nic też dziwnego, że jakość i terminowość dostaw kooperacyjnych wpływa w sposób istotny na jakość i terminowość wykonania planów przemysłu okrętowego, na rytmiczność jego produkcji i pośrednio także na koszt produkcji, powodując jej wzrost przy opóźnieniach dostaw i wywołanych tym zaburzeniach rytmu produkcyjnego. Rozwój przemysłu okrętowego jest tym samym wykładnią rozwoju przemysłu kraju, z drugiej zaś strony przemysł okrętowy przez wysokie wymagania stawiane kooperantom wpływa na podniesienie poziomu przemysłu krajowego. W warunkach polskich rola przemysłu okrętowego nabiera specjalnego znaczenia, właśnie ze względu na wybitnie eksportowy jego charakter.</u> + <u xml:id="u-28.4" who="#PoselStalinskiJanusz">Godna też podkreślenia jest dynamika wzrostu eksportu naszych statków do krajów kapitalistycznych. W 1968 r. eksport ten wzrósł niemal 4-krotnie w stosunku do lat ubiegłych, w 1969 r. — dwukrotnie w stosunku do 1968 r., stanowiąc istotny czynnik w zrównoważeniu bilansu płatniczego kraju.</u> + <u xml:id="u-28.5" who="#PoselStalinskiJanusz">Zadania przemysłu okrętowego na rok 1970 są bardzo ambitne, ale też i do wykonania ich potrzebna będzie duża koncentracja wysiłków i to nie tylko przemysłu okrętowego, lecz w równej mierze wszystkich jego kooperantów.</u> + <u xml:id="u-28.6" who="#PoselStalinskiJanusz">W 1970 r. produkcja stoczni przekroczy po raz pierwszy pół miliona ton nośności oddanych do eksploatacji statków, przy zmniejszonej nieco ich liczbie w stosunku do 1969 r. ze względu na wzrost wielkości budowanych jednostek. Wartość produkcji wzrośnie o 10% w stosunku do 1969 r., przy nieznacznym jedynie wzroście zatrudnienia o 1,2%. Założony przyrost produkcji pokryty ma być aż w 92% wzrostem wydajności pracy, a więc w stopniu wyższym od średniej przewidzianej w planie gospodarczym. W praktyce, w związku z występującym na Wybrzeżu niedoborem siły roboczej, zadania w zakresie wzrostu wydajności będą jeszcze większe. Osiągnięcie tak dużego wzrostu wydajności, przy stosunkowo niskich nakładach inwestycyjnych, możliwe będzie przez odpowiednie pociągnięcia organizacyjne i szerokie wprowadzanie nowych metod technologicznych, pozwalających na znaczną koncentrację prac na poszczególnych jednostkach. Pozwoli to zarówno na skrócenie cyklów budowy, nadal jeszcze niestety nadmiernie długich, jak też na obniżenie kosztów produkcji.</u> + <u xml:id="u-28.7" who="#PoselStalinskiJanusz">Dla skrócenia cyklu produkcyjnego należy m.in. skrócić cykl opracowania dokumentacji przez integrację zakładowych biur konstrukcyjnych z biurami technologicznymi. Należy jednak wyraźnie podkreślić, iż nieznaczny wzrost zatrudnienia nie może być kompensowany wzrostem ilości godzin nadliczbowych, których ilość w 1970 r. musi ulec poważnej redukcji. W tym względzie dotychczasowe wysiłki przemysłu okrętowego są wyraźnie niezadowalające. Jedną z głównych przyczyn takiego stanu rzeczy jest nierytmiczność produkcji powodująca poważne spiętrzenie zadań w ostatnich miesiącach i tygodniach roku, których to bardzo niekorzystnych objawów nie uniknięto w 1968 r. i które pogłębiły się jeszcze bardziej w 1969 r. Poza trudnościami organizacyjnymi, poza wzrostem ilości godzin nadliczbowych i wzrostem kosztów produkcji, pociąga to za sobą obniżenie stopnia zaawansowania produkcji w toku i zbyt mały front prac na początku roku następnego, a tym samym narastanie trudności, o których mowa. Główny powód braku rytmiczności produkcji stoczni stanowią opóźnienia dostaw kooperacyjnych. Poza obecnie już rytmicznymi dostawami materiałów hutniczych i dostawami głównych silników napędowych z zakładów Cegielskiego, wypadki niedotrzymywania terminów dostaw występują u wszystkich niemal kooperantów. Generalna poprawa tej sytuacji, poza właściwą jakością dostaw, stanowi podstawowy warunek harmonijnego wykonania prac przez przemysł okrętowy, harmonijnego wykonania planu produkcji w 1970 r. Zmniejszenie zaangażowania inwestycyjnego w gospodarce krajowej w 1970 r. i wynikłe z tego tytułu pewne zmniejszenie napięć produkcyjnych w przemysłach kooperujących powinno być przez nie wykorzystane przede wszystkim dla poprawy zarówno terminowości, jak i jakości dostaw dla przemysłu okrętowego.</u> + <u xml:id="u-28.8" who="#PoselStalinskiJanusz">Pomimo założonego wysokiego wzrostu wydajności pracy, wydaje się, iż istnieją w przemyśle okrętowym potencjalne możliwości dalszego zwiększenia produkcji przez wzrost wydajności pracy na drodze większego materialnego zainteresowania załóg. Z tego też powodu należałoby rozważyć możliwości udzielenia przemysłowi okrętowemu nieco większej samodzielności w gospodarowaniu przydzielonym mu funduszem płac i opracowania takiego systemu płac, który wyzwoliłby dalsze rezerwy wydajności dla zwiększenia produkcji, obniżenia jej kosztów i zmniejszenia przede wszystkim ilości godzin nadliczbowych.</u> + <u xml:id="u-28.9" who="#PoselStalinskiJanusz">Plan produkcji przemysłu okrętowego na 1970 r. charakteryzuje się, poza omówionymi już wskaźnikami, jeszcze jedną cechą — kolejnym skokiem jakościowym produkcji.</u> + <u xml:id="u-28.10" who="#PoselStalinskiJanusz">W 1958 r. stocznie nasze oddały pierwszy dziesięciotysięcznik; w 1968 r. — w 10 lat później — oddano armatorowi meksykańskiemu dwa masowce po 26 tys. ton nośności — „Maja” i — „Azteka”, które zyskały sobie bardzo pochlebną opinię. Rok 1970 przyniesie kolejny skok — przekazanie do eksploatacji pierwszego masowca o nośności 55 tys. ton. W tym też roku przekazanych będzie armatorom aż 7 prototypów statków handlowych, wobec 3—4 prototypów w latach uprzednich, zaś ilość budowanych w ostatnich trzech latach typów statków wynosi aż 25 wobec 15—17 w latach ubiegłych. Świadczy to — przy zwiększającej się stale produkcji stoczni — o skracaniu serii budowanych statków, o ich stałym unowocześnianiu stosownie do rosnących wymagań odbiorców i zgodnie z tendencjami światowymi rozwoju, stawia jednak zarówno przed przemysłem okrętowym, jak i przed wszystkimi jego kooperantami, coraz trudniejsze zadanie.</u> + <u xml:id="u-28.11" who="#PoselStalinskiJanusz">Rok 1970 jest ostatnim rokiem obecnej 5-latki, jednocześnie jednak musi być rokiem startu do 5-latki następnej. Jakie są więc zamierzenia przemysłu okrętowego na lata 1971 —1975 i jakie perspektywy dalszego jego rozwoju?</u> + <u xml:id="u-28.12" who="#PoselStalinskiJanusz">Stała i coraz szybsza industrializacja świata stwarza coraz to większe potrzeby transportowe; chodzi zarówno o przewóz wyrobów przemysłowych, jak i surowców do krajów, które ich nie posiadają. Możliwości przerzutu szybko rosnącej masy towarowej na duże odległości, przy możliwie niskich kosztach transportu, dają tylko statki i stąd też ciągły niedobór tonażu światowego i stale rosnące zapotrzebowanie na nowe statki. Aby jednak utrzymać się na rynku światowym, trzeba budować statki nie tylko dobre, ale i nowoczesne — zgodnie ze światowymi trendami rozwojowymi. A trendy te obecnie wyraźnie się już zarysowują w trzech zasadniczych kierunkach:</u> + <u xml:id="u-28.13" who="#PoselStalinskiJanusz">—przede wszystkim szybki wzrost wielkości statków dużych do przewozów masowych (obecnie w budowie są statki o nośnościach ponad 300 tys. ton, rozpoczyna się już budowę statków o nośnościach 500 tys. ton);</u> + <u xml:id="u-28.14" who="#PoselStalinskiJanusz">—drugi nurt — to statki wyspecjalizowane (kontenerowce, barkowce) o dużych szybkościach i dużych możliwościach szybkiego przeładunku w portach;</u> + <u xml:id="u-28.15" who="#PoselStalinskiJanusz">—i trzecia tendencja ogólna — to coraz wyższy stopień automatyzacji, wyrażający się już obecnie budową statków z siłowniami pracującymi po 16 godzin bez obsługi.</u> + <u xml:id="u-28.16" who="#PoselStalinskiJanusz">Plan polskiego przemysłu okrętowego na następną 5-latkę uwzględnia wszystkie te trzy zasadnicze tendencje światowe, zapewniające zbyt statków za granicą. Plan ten przewiduje mianowicie:</u> + <u xml:id="u-28.17" who="#PoselStalinskiJanusz">—budowę statków dużych, o nośności do ok. 120 tys. ton, co stanowi graniczną wielkość, na jaką zezwala posiadany przez nas suchy dok w Gdyni, pod warunkiem zastosowania wprowadzonej w tym roku w Polsce połówkowej metody budowy statków, która stanowi klasyczny przykład celowości współpracy nauki z techniką;</u> + <u xml:id="u-28.18" who="#PoselStalinskiJanusz">—budowę szybkich kontenerowców i wysoko wyposażonych szybkich chłodnicowców;</u> + <u xml:id="u-28.19" who="#PoselStalinskiJanusz">—znaczne zwiększenie stopnia automatyzacji wszystkich budowanych statków.</u> + <u xml:id="u-28.20" who="#PoselStalinskiJanusz">Oprócz tego przewiduje się budowę poszukiwanych na rynku kapitalistycznym statków małych, bardzo bogato wyposażonych, bardzo opłacalnych ze względu na dużą pracochłonność i wysokie ceny. Ilościowe plany rozwoju przewidują w następnej 5-latce wzrost o około 50% nośności produkowanych statków w stosunku do 5-latki obecnej. Wzrost ten będzie możliwy do uzyskania, przy niewielkim wzroście zatrudnienia, drogą dalszego zwiększania wydajności pracy, ulepszania jej organizacji i zwiększonego zakresu inwestycji modernizacyjnych. I na tym, niestety, kończą się możliwości dalszego wzrostu produkcji w naszych stoczniach.</u> + <u xml:id="u-28.21" who="#PoselStalinskiJanusz">Musimy jednak zdać sobie wyraźnie sprawę z faktu, iż w przemyśle kto nie idzie naprzód — ten się cofa. Nie możemy zatem zrezygnować z dalszych perspektyw rozwojowych zarówno ilościowych, jak i jakościowych. A realizacja ich będzie już wymagała zasadniczych inwestycji stwarzających dalsze możliwości wzrostu produkcji. Do inwestycji tych zaliczyć należy m.in. drugi suchy dok, większy od posiadanego, który by umożliwił budowę statków o nośności 150 tys. ton lub w dwóch połówkach — statków o nośności do 300 tys. ton, tzn. największych, możliwych do budowy w stoczniach bałtyckich ze względu na ograniczoną głębokość cieśnin duńskich.</u> + <u xml:id="u-28.22" who="#PoselStalinskiJanusz">Musimy jednak pamiętać, iż inwestycje stoczniowe tego typu są bardzo trudne, a ich cykle realizacji trwają do 5 lat, doprowadzenie zaś do pełnej wydajności — do lat 7. Z tego też powodu decyzje inwestycyjne powinny być podjęte możliwie szybko, gdyż na efekt ich można oczekiwać dopiero po około siedmiu latach.</u> + <u xml:id="u-28.23" who="#PoselStalinskiJanusz">Realizacja zamierzeń produkcyjnych na najbliższą już pięciolatkę wymagać będzie uruchomienia przez kooperantów produkcji nowych maszyn i urządzeń oraz stałego unowocześniania obecnej produkcji kooperacyjnej, niezależnie od zwiększenia ilości dostaw i podniesienia ich jakości. Specjalnie duże zadania stają w zakresie automatyki, bez rozwinięcia której i doprowadzenia jej do poziomu światowego, wykonanie zadań przemysłu okrętowego nie będzie możliwe lub spowoduje konieczność dużego i bardzo kosztownego importu.</u> + <u xml:id="u-28.24" who="#PoselStalinskiJanusz">Osiągnięcie planowanych zamierzeń nie będzie również możliwe bez należytego rozwoju zaplecza naukowo-badawczego przemysłu okrętowego, stanowczo jeszcze zbyt wątłego w stosunku do wielkości i potrzeb produkcji stoczniowej. Bez należytego wzmocnienia tego zaplecza i ścisłego powiązania jego prac badawczo-rozwojowych z produkcją, będziemy zawsze w najlepszym razie odtwórcami obcych myśli technicznych, co pociągnie za sobą opóźnienia przemysłu, przede wszystkim w koncepcjach statków, o kilka lat i znakomicie zmniejszy jego atrakcyjność eksportową. Konieczność wyprzedzenia przez prace badawczo-rozwojowe produkcji dotyczy nie tylko przemysłu okrętowego, lecz także wszystkich jego kooperantów, gdyż nowoczesność ich produkcji rzutuje w równej mierze na nowoczesność statku. Stwierdzenie tego faktu narzuca z całą wyrazistością potrzebę ścisłej koordynacji prac badawczo-rozwojowych całego zaplecza kooperacyjnego, gdyż tylko harmonijne i terminowe wdrażanie wyników prac pozwoli na zachowanie w pełni wysokiej jakości budowanych w kraju statków. Im prędzej koordynacja taka stanie się faktem dokonanym, tym szybciej uzyskamy jej efekty. Stąd też w świetle przygotowań planów rozwoju wyrobów wiodących i prac badawczo-rozwojowych problemów węzłowych na następne pięciolecie, dla umożliwienia szybkiej lokaty zadań badawczych wydaje się niezmiernie pilną sprawą powołanie do życia międzyresortowej rady koordynacyjnej, zgodnie z postulatem zgłoszonym na IV Plenum PZPR przez I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego w Gdańsku, posła Stanisława Kociołka.</u> + <u xml:id="u-28.25" who="#PoselStalinskiJanusz">Ambitne i trudne są plany naszego przemysłu okrętowego. Ze względu jednak na rolę i znaczenie tego przemysłu dla naszej gospodarki narodowej godne są one poparcia i pomocy. I dlatego też pozwolę sobie wyrazić nadzieję, że tę pomoc i poparcie od wszystkich, którzy je mogą udzielić, stoczniowcy nasi otrzymają i zadania swoje wypełnią.</u> + <u xml:id="u-28.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Henryk Dembowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#PoselDembowskiHenryk">Wysoki Sejmie! Projekt narodowego planu gospodarczego na rok 1970 rozpatrywany dzisiaj przez Wysoką Izbę w znacznym stopniu zbudowany jest w oparciu o uchwały II Plenum KC PZPR oraz o doświadczenia wyniesione z dotychczasowej realizacji tych uchwał. Na tym tle chcę omówić niektóre ważne zadania, jakie hutnictwo żelaza i stali w roku przyszłym będzie musiało wykonać.</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#PoselDembowskiHenryk">Zadań tych jest wiele i wszystkie one są ważne. Chciałbym jednak zatrzymać się tylko na tych, które mają szczególne znaczenie nie tylko dla samego przemysłu hutniczego, lecz i dla pozostałych gałęzi gospodarki narodowej. Będą to więc zadania związane z poprawą jakości i nowoczesności wyrobów hutniczych, oszczędnością surowców i materiałów oraz zadania związane z programem inwestycyjnym przyszłego roku.</u> + <u xml:id="u-30.2" who="#PoselDembowskiHenryk">Problem unowocześnienia struktury produkcji hutniczej wiąże się bardzo ściśle ze wzrostem produkcji wyrobów ze stali jakościowych ,na tle ogólnego wzrostu produkcji stali walcowanej. Od kilku już lat tempo produkcji stali jakościowych rośnie szybciej od tempa całej produkcji wyrobów walcowanych. Jest to kierunek słuszny, gdyż bez produkcji wysokojakościowych gatunków stali, wytwarzanie wielu nowoczesnych wyrobów przemysłowych byłoby niemożliwe. Ten słuszny kierunek w 1970 r. będzie nadal rozwijany. I tak: o ile przyrost produkcji wszystkich wyrobów walcowanych w przyszłym roku w porównaniu do roku bieżącego wyniesie 4%, to przyrost produkcji wyrobów ze stali jakościowych wyniesie około 11%, co oznacza, że będzie on prawie trzy razy większy od ogólnego tempa przyrostu produkcji stali. Udział wyrobów ze stali jakościowych w całej produkcji wyrobów walcowanych wyniesie w 1970 r. około 15,1%, co należy uznać za duże osiągnięcie naszej metalurgii.</u> + <u xml:id="u-30.3" who="#PoselDembowskiHenryk">Przyrost produkcji hutniczej nastąpi w wielu ważnych dla gospodarki narodowej grupach asortymentowych, np. produkcja rur wzrośnie tonażowo o 9,1%, taśm zimnowalcowanych ze stali jakościowych o 16,9%, blach ocynowanych o 8,7%.</u> + <u xml:id="u-30.4" who="#PoselDembowskiHenryk">W 1970 r. zostanie oddany do ruchu wydział profili giętych w Bochni, co będzie stanowiło bazę do znacznego wzrostu w latach następnych produkcji tego ważnego dla gospodarki narodowej asortymentu. Dalszym przejawem korzystnych zmian w strukturze produkcji hutniczej będzie uruchomienie w Hucie im. Lenina walcarki 20-walcowej typu — „Sędzimir”, którą umożliwi produkcję blach najcieńszych.</u> + <u xml:id="u-30.5" who="#PoselDembowskiHenryk">Realizacja pierwszego etapu rozbudowy obróbki cieplnej i wykańczalni w walcowni huty — „Warszawa” stworzy możliwości dalszego uszlachetniania i poprawy własności użytkowych produkowanych tam prętów i bednarki.</u> + <u xml:id="u-30.6" who="#PoselDembowskiHenryk">Przewiduje się także, że w 1970 r. hutnictwo rozpocznie na skalę przemysłową produkcję pewnej ilości stali o bardzo wysokiej czystości, co będzie następstwem uruchomienia urządzenia do produkcji elektrożużlowego przetapiania stali. Pozwoli to na dostarczenie gospodarce narodowej stali o wyjątkowo wysokich własnościach, którą będzie można wykorzystać do produkcji m.in. łopatek turbinowych, łożysk specjalnego przeznaczenia i do produkcji narzędzi, w wyniku czego jakość tych wyrobów powinna ulec znacznej poprawie.</u> + <u xml:id="u-30.7" who="#PoselDembowskiHenryk">W roku przyszłym przewiduje się również uruchomienie produkcji wielu nowych asortymentów, jak na przykład szyn ciężkich typu S-60 ze stali odgazowanej próżniowo o wytrzymałości powyżej 90 kg/mm^2^, co już jest osiągnięciem na skalę światową, profili do kół samochodowych, taśmy zimnowalcowanej ze stali sprężynowej grubości poniżej 0,1 mm dla produkcji licencyjnej — „Fiata” i — „Leylanda”, taśmy z naturalnie zaokrąglonymi brzegami, rur łożyskowych, rur małych średnich elektrycznie spawanych.</u> + <u xml:id="u-30.8" who="#PoselDembowskiHenryk">Zamierzenia te należy uznać za ambitne i słuszne. Powinny one przynieść odczuwalne efekty: poprawę jakości stali i unowocześnienie wyrobów hutniczych. Jednakże musimy sobie wyraźnie powiedzieć, że w 1970 r. nie uda się nam rozwiązać wszystkich pilnych spraw. I tak dopiero w 1971 r., w wyniku instalacji w hucie Batory zespołu kuźniarek, będzie można zastosować w pełni nowoczesne metody wytwarzania stali narzędziowych. Oznaczać to będzie poprawę przerobu, a co za tym idzie znaczną poprawę jakości stali narzędziowych, czego od dawna oczekuje przemysł maszynowy.</u> + <u xml:id="u-30.9" who="#PoselDembowskiHenryk">Chciałbym tutaj podkreślić, że postęp w technice i technologii hutnictwa żelaza powinien i musi mieć pozytywny wpływ na obniżenie kosztów wytwarzania, na oszczędność surowców i materiałów. Postęp techniczny, unowocześnienie struktury produkcji hutniczej, poprawa jej jakości powinny w widoczny sposób poprawić efekty ekonomiczne metalurgii.</u> + <u xml:id="u-30.10" who="#PoselDembowskiHenryk">W założeniach planu na rok 1970 dla hutnictwa są przykłady właściwego podejścia do tych problemów. I tak np. w zadaniach postępu technicznego w wielkopiecownictwie zakłada się m.in. rozszerzenie technologii paliw zastępczych na wszystkie wielkie piece produkujące surówkę przeróbczą i odlewniczą oraz dalsze podwyższenie temperatury dmuchu gorącego i osiągnięcie średniej temperatury dmuchu w wysokości około 950°C, średnio na wszystkich wielkich piecach. W wyniku realizacji tych zamierzeń powinno nastąpić obniżenie wskaźnika zużycia koksu na 1 tonę surówki z 725 kg w bieżącym roku na 710 kg w 1970 r. Jeśli zważymy, że produkcja surówki w roku przyszłym wyniesie ok. 7 mln ton, dojdziemy do wniosku, że uzyskane oszczędności koksu będą miały duże znaczenie dla gospodarki narodowej, tym bardziej że bilans koksu jest bardzo napięty, jak również i dlatego, że koks jest produktem poszukiwanym na rynkach światowych.</u> + <u xml:id="u-30.11" who="#PoselDembowskiHenryk">Rzecz w tym, aby inne resorty, zwłaszcza te, które zużywają większe ilości tego paliwa — jak chemia, gospodarka komunalna — zastępowały go innymi, a przede wszystkim gazem ziemnym.</u> + <u xml:id="u-30.12" who="#PoselDembowskiHenryk">W hutnictwie przewiduje się również poprawę uzysku wyrobów walcowanych z wlewką z 74,5% osiąganych w roku bieżącym na 75% w 1970 r. Jest to zadanie tym trudniejsze, że — jak to już stwierdziłem — udział stali jakościowych w ogólnej produkcji wyraźnie wzrasta. A wiadomo przecież, że na stalach stopowych osiąga się z reguły niższe uzyski. Trzeba więc w pełni zabezpieczyć realizację tego ważnego zamierzenia. Podkreślam to szczególnie dlatego, że 0,1% poprawy uzysku daje około 8 tys. ton wyrobów walcowanych, wyrobów potrzebnych zarówno nam, jak i chętnie nabywanych przez inne kraje.</u> + <u xml:id="u-30.13" who="#PoselDembowskiHenryk">Ważnym zadaniem jest obniżanie ilości wybraków w stalowniach. Jeżeli w stalowniach elektrycznych zanotowano w ciągu 10 miesięcy br. niewielką wprawdzie, bo wynoszącą 0,1%, obniżkę wybraków w stosunku do roku ubiegłego, to niestety w stalowniach martenowskich nastąpił pewien regres, gdyż wybryki wzrosły o 0,3%. Jest to wynikiem braku konsekwentnego działania na co dzień w zakresie jakości produkcji, braku przestrzegania prawidłowej technologii wytapiania i odlewania stali.</u> + <u xml:id="u-30.14" who="#PoselDembowskiHenryk">Ministerstwo Przemysłu Ciężkiego powinno podjąć energiczne działania w celu poprawy tej sytuacji, a Zjednoczenie Hutnictwa Żelaza i Stali, instytuty branżowe i placówki naukowe powinny przyjść naszym stalownikom z określoną pomocą w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-30.15" who="#PoselDembowskiHenryk">Nakłady inwestycyjne na rozwój hutnictwa żelaza i stali w 1970 r. wynosić będą 5,8 mld zł. Prawie 97% tych środków przeznaczy się na inwestycje kontynuowane, a tylko 3% na budowę nowych obiektów, wśród których szczególne znaczenie posiadać będzie budowa dwu baterii koksowniczych i bloku tlenowego dla stalowni konwentorowej w Hucie im. Lenina.</u> + <u xml:id="u-30.16" who="#PoselDembowskiHenryk">Tak więc program inwestycyjny na rok przyszły w hutnictwie żelaza i stali w określonej sytuacji, i słusznie, charakteryzuje się maksymalną koncentracją nakładów i środków wykonawczych na obiektach rozpoczętych w latach ubiegłych. Pozytywnym rezultatem tej polityki powinno być szybkie i sprawne zakończenie budowy tych obiektów. Powinno to również przyczynić się do lepszego wykonania prac budowlano-montażowych. Trzeba jednak dostrzegać i ujemne cechy tego programu. Niektóre ważne inwestycje branżowe nie zostaną w 1970 r. rozpoczęte, mogą one spowodować pewne trudności produkcyjne w pierwszych latach następnej pięciolatki. Szczególnie przykre skutki może mieć fakt, że nie przystąpi się do rozbudowy wydziałów maszyn i urządzeń hutniczych w hutach — „Zygmunt” i — „Zabrze”. Urządzeń tego typu brakuje nam stale, a braki te mogą się jeszcze bardziej zaostrzyć w latach następnych, w związku ze zwiększeniem się nakładów na rozbudowę hutnictwa w przyszłej 5-latce. Ujemnym również przejawem jest przełożenie na lata późniejsze dalszej modernizacji starego hutnictwa. Może to zahamować postęp w poprawie jakości wyrobów i spowodować ograniczenie przyrostu zdolności produkcyjnych w przetwórstwie hutniczym.</u> + <u xml:id="u-30.17" who="#PoselDembowskiHenryk">W tej sytuacji należy podjąć takie kroki i takie zamierzenia, które ograniczyłyby te ujemne skutki. Co mam na myśli? Otóż przed hutnictwem żelaza i stali stoją poważne zadania inwestycyjne w latach 1971—1975. Dlatego w roku przyszłym, oprócz zadań ustalonych na ten rok, należałoby intensywnie i szczególnie starannie przygotować budowy rozpoczynane od 1971 roku. Logicznym następstwem tego rzetelnego przygotowania powinno być znaczne skrócenie cykli inwestycyjnych. Gdyby miało się jeszcze w pełni zrealizować, a przecież to musi nastąpić, tę część uchwał II Plenum KC PZPR, w której mówi się o konieczności jak najszybszego osiągania projektowanych mocy produkcyjnych w nowo budowanych obiektach, wówczas te ujemne skutki, o których mówiłem, nie powinny w zasadniczy sposób przeszkodzić nam w prawidłowym rozwoju hutnictwa. Wiem, że sprawa jest trudna, bardzo trudna, ale przecież trzeba ją podjąć, tym bardziej że praktyka bieżącego roku udowodniła, iż potrafimy szybko i dobrze wznosić obiekty przemysłowe. Wystarczy wymienić budowę walcowni średniodrobnej w hucie „Warszawa”, budowę wydziału rur spiralnie spawanych w hucie — „Ferrum” i inne, aby udowodnić tę tezę. Zadanie polega na tym, aby takie budowy nie były czymś wyjątkowym, lecz by stały się codzienną praktyką.</u> + <u xml:id="u-30.18" who="#PoselDembowskiHenryk">Gdy mowa o inwestycjach, warto chyba zwrócić uwagę na pewne niesłuszne przyzwyczajenia. Otóż często zdarza się, że główną uwagę kieruje się na zasadnicze urządzenia produkcyjne, nie troszcząc się o urządzenia pomocnicze, niezbędne jednak dla pełnego wykorzystania tych pierwszych.</u> + <u xml:id="u-30.19" who="#PoselDembowskiHenryk">Szczególnie ujemnie odbija się na jakości wyrobów hutniczych niedocenianie urządzeń do obróbki cieplnej. Cóż z tego, że wybudujemy ciąg walcowniczy, pozwalający na walcowanie wysokojakościowych stali, gdy stale te, bez jednoczesnej budowy pieców do obróbki termicznej, nie mogą być wytwarzane. Urządzeniom wykańczającym i uszlachetniającym produkcję hutniczą trzeba więc poświęcić więcej uwagi i środków. Pozorne bowiem oszczędności osiągnięte przez rezygnację z budowy tego typu urządzeń nie przynoszą nam żadnych korzyści. Oczywista, że przy wyborze rozwiązań powinny decydować wymogi technologiczne i rachunek ekonomiczny.</u> + <u xml:id="u-30.20" who="#PoselDembowskiHenryk">Reasumując uwagi w sprawie projektu planu gospodarczego na rok 1970 w zakresie hutnictwa żelaza i stali, należy stwierdzić: projekt ten obiera właściwe kierunki rozwoju, zakłada poprawę jakości i nowoczesności wyrobów hutniczych, właściwie rozdysponowuje nakłady na inwestycje i zapewnia realizację uchwał II i IV Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-30.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Jerzy Olszewski.</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#PoselOlszewskiJerzy">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Dużą rolę w planie dalszego rozwoju naszej gospodarki odgrywają obroty handlu zagranicznego. Zakładamy ich wzrost w 1970 r. o 6%, w tym eksportu o 7,1% i importu o 4,9%.</u> + <u xml:id="u-32.1" who="#PoselOlszewskiJerzy">W planie eksportu najwyższy wskaźnik wzrostu posiadają artykuły konsumpcyjne pochodzenia przemysłowego — wynosi on 15,4% oraz maszyny i urządzenia, których wskaźnik wzrostu wynosi 8,4%. Udział tych dwóch grup towarowych w naszym eksporcie wyniesie w 1970 r. 57,5%. Eksport surowców, paliw i materiałów wzrośnie o 5,7%, a artykułów rolno-spożywczych, z uwagi na znaną sytuację rynku wewnętrznego, zmaleje o 4,3% w stosunku do wykonania w roku bieżącym.</u> + <u xml:id="u-32.2" who="#PoselOlszewskiJerzy">W imporcie największy udział mają surowce i materiały do produkcji — wynoszą one 48% całego importu. W planie 1970 r. zakładamy wzrost zakupów w tej grupie o 8,5%.</u> + <u xml:id="u-32.3" who="#PoselOlszewskiJerzy">Następną ze względu na procentowy udział grupą importu są maszyny i urządzenia, które stanowią przeszło 37% globalnego importu; zakup ich wzrasta w przyszłym roku o 3,5%.</u> + <u xml:id="u-32.4" who="#PoselOlszewskiJerzy">Pozostałe dwie grupy towarowe: artykuły rolno-spożywcze i wyroby konsumpcyjne pochodzenia przemysłowego w planie importu w 1970 r. maleją w stosunku do wykonania bieżącego roku.</u> + <u xml:id="u-32.5" who="#PoselOlszewskiJerzy">Tak planowana struktura obrotów naszego handlu zagranicznego, łącznie z usługami, pozwala na uzyskanie w 1970 r. dodatniego salda płatniczego w wysokości około 300 mln zł dewizowych.</u> + <u xml:id="u-32.6" who="#PoselOlszewskiJerzy">Wysoki Sejmie! Dwie trzecie obrotów naszego handlu zagranicznego przypada na kraje socjalistyczne. Wymiana z krajami socjalistycznymi — dzięki której importujemy dla potrzeb naszej gospodarki tak ważne surowce, jak rudy żelaza i innych metali, ropę, dużą część zboża i bawełny oraz wiele maszyn i urządzeń dla przemysłu — kształtuje się korzystnie dla naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-32.7" who="#PoselOlszewskiJerzy">Nasz eksport na rozległe rynki krajów socjalistycznych, którego struktura jest dla nas dogodna i ekonomicznie opłacalna — przeważającą jego część stanowią bowiem maszyny i inne dobra przemysłowe wraz z usługami transportowymi — pokrywa koszty naszego importu. Ta decydująca część zagranicznej wymiany handlowej odgrywała i odgrywa w dalszym ciągu rolę ważnej dźwigni rozwoju gospodarczego Polski.</u> + <u xml:id="u-32.8" who="#PoselOlszewskiJerzy">Najpoważniejszym naszym partnerem w handlu z krajami socjalistycznymi jest Związek Radziecki. Jak wiadomo, 12 grudnia br., w wyniku przeprowadzonych rokowań, został podpisany w Moskwie rządowy protokół o obrotach towarowych i płatnościach na 1970 r. Obroty handlowe między Polską a Związkiem Radzieckim wzrosną w 1970 r. o około 10% w stosunku do wykonania roku bieżącego.</u> + <u xml:id="u-32.9" who="#PoselOlszewskiJerzy">Nasze dostawy maszyn i urządzeń dla Związku Radzieckiego zwiększą się w przyszłym roku o około 6%. Wśród nich należy wymienić statki, obrabiarki, silniki wysokoprężne, wyroby przemysłu elektrotechnicznego, urządzenia dla przemysłu lekkiego i spożywczego, kompletne zakłady chemiczne, maszyny rolnicze, samochody dostawcze, mikrobusy i inne towary.</u> + <u xml:id="u-32.10" who="#PoselOlszewskiJerzy">Z towarów konsumpcyjnych będziemy dostarczać do Związku Radzieckiego m.in. tkaniny, konfekcję, wyroby dziewiarskie, obuwie, meble, farmaceutyki i kosmetyki. Ponadto węgiel, koks, cynk, farby i lakiery oraz inne chemikalia.</u> + <u xml:id="u-32.11" who="#PoselOlszewskiJerzy">Ze Związku Radzieckiego otrzymamy unikalne obrabiarki, urządzenia wiertnicze, maszyny drogowo-budowlane, przyrządy i środki automatyzacji, łożyska, ciągniki, lokomotywy spalinowe, samoloty pasażerskie. Poza tym Związek Radziecki będzie w dalszym ciągu dostarczał Polsce ropę naftową, rudę żelazną, rudy manganowe i chromowe, wyroby walcowane, miedź, aluminium, nikiel, bawełnę, len, celulozę, zboża, lodówki, telewizory i inne.</u> + <u xml:id="u-32.12" who="#PoselOlszewskiJerzy">Wymiana handlowa ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami socjalistycznymi rozwija się pomyślnie i trzeba stwierdzić, że stanowi dla nas bardzo ważną dźwignię naszego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-32.13" who="#PoselOlszewskiJerzy">Dalsza specjalizacja produkcji w ramach wzajemnych porozumień RWPG, zacieśnianie kontaktów między przedsiębiorstwami, zjednoczeniami, centralami handlu zagranicznego winny w przyszłości prowadzić do dalszego rozszerzania wymiany handlowej, korzystnej dla wszystkich partnerów w obozie socjalistycznym.</u> + <u xml:id="u-32.14" who="#PoselOlszewskiJerzy">Wysoki Sejmie! Odmiennie, znacznie mniej korzystnie rozwija się nasza wymiana handlowa z krajami kapitalistycznymi, zwłaszcza z krajami wysoko rozwiniętymi. Import z tych krajów wzrasta — musimy bowiem z tej strefy przywozić część niezbędnych surowców i półfabrykatów oraz urządzeń przemysłowych, których nie możemy nabyć w krajach socjalistycznych. Koszty tego importu mogą znaleźć pokrycie jedynie na drodze eksportu naszych własnych wyrobów. A tu napotykamy trudności dwojakiego rodzaju. Z jednej strony ograniczenia kontyngentowe, wysokie cła, szczególnie w obrotach z krajami Wspólnego Rynku, a z drugiej dostosowanie naszych możliwości produkcyjnych do potrzeb i żądań odbiorców.</u> + <u xml:id="u-32.15" who="#PoselOlszewskiJerzy">Najbardziej ekonomicznie opłacalny jest eksport maszyn i urządzeń inwestycyjnych oraz niektórych wysoko jakościowych konsumpcyjnych wyrobów przemysłowych. Z tego względu należy z całym uznaniem podkreślić trudne, ale bardzo ambitne zadanie przemysłu maszynowego, zakładające w planie 1970 r. — 28% wzrostu eksportu inwestycyjnego do krajów kapitalistycznych. Przy tym wzrost ten głównie dotyczy maszyn indywidualnych, gdyż eksport kompletnych obiektów i taboru pływającego utrzymuje się na poziomie roku bieżącego, a eksport taboru kolejowego, z uwagi na znaną sytuację na naszych PKP, maleje w przyszłym roku prawie o 80%.</u> + <u xml:id="u-32.16" who="#PoselOlszewskiJerzy">Realizacja tego zadania wymagać będzie wielkiego wysiłku załóg i kierownictw przedsiębiorstw przemysłu maszynowego, dalszej intensyfikacji naszej gospodarki, nowej, bardziej sprawnej organizacji zarządzania. Zjednoczenia przemysłu maszynowego, wykazujące na przestrzeni trzech ostatnich lat pogorszenie salda dewizowego w obrotach z krajami kapitalistycznymi, muszą w 1970 r. i następnych latach dokonać zasadniczego przełomu w handlu zagranicznym. Np. Zjednoczenie Motoryzacyjne w 1966 r. uzyskało saldo dewizowe dodatnie w obrotach z krajami kapitalistycznymi w wysokości 17 mln zł dewizowych, a w 1969 r. zamknie je deficytem 15 mln zł dewizowych. Zjednoczenie Przemysłu Lotniczego i Silnikowego analogicznie z plus 11 mln zł dewizowych spada do minus 12 mln zł dewizowych, a Zjednoczenie Automatyki zwiększa deficyt z 4 do 14 mln zł dewizowych.</u> + <u xml:id="u-32.17" who="#PoselOlszewskiJerzy">Nowa organizacja zarządzania w przemyśle maszynowym, powołanie kombinatów przemysłowych, lepsza współpraca z centralami handlu zagranicznego — winny przyczynić się do radykalnej poprawy naszej działalności w handlu zagranicznym w obszarze krajów kapitalistycznych.</u> + <u xml:id="u-32.18" who="#PoselOlszewskiJerzy">Wysoki Sejmie! W toku prac nad planem handlu zagranicznego na 1970 r., sejmowa Komisja Handlu Zagranicznego zwróciła uwagę na możliwości zwiększenia eksportu naszych chemikalii i polskiego węgla. W sprzedaży chemikalii nie występują trudności, z jakimi spotykamy się w handlu maszynami. W 1970 r. zakładamy eksport wyrobów chemii w wysokości 1,3 mld zł dewizowych, z tego 638 mln zł dewizowych na obszar krajów kapitalistycznych. Możliwości eksportu są dwukrotnie, a może nawet trzykrotnie większe. Niestety, bilanse zaopatrzeniowe nie pozwalają na zwiększenie wywozu. Nasuwa się nawet wniosek dotyczący ponownego rozważenia planów inwestycyjnych chemii w latach 1971— 1975 pod kątem zwiększenia eksportu wyrobów chemicznych z pewnych wyspecjalizowanych branż produkcyjnych, wytwarzających w oparciu o krajowe surowce. Uważamy, że właśnie chemia może i powinna w większym niż dotąd stopniu partycypować w handlu zagranicznym, w naszym eksporcie do krajów socjalistycznych i do krajów kapitalistycznych.</u> + <u xml:id="u-32.19" who="#PoselOlszewskiJerzy">Podobnie rysują się możliwości zwiększenia eksportu węgla energetycznego i węgla koksującego. Według prognoz — „Węglokoksu”, moglibyśmy do 1980 r. sprzedawać rocznie od 40 do 55 mln ton. Także w tym przypadku nie dysponujemy jednak potrzebną masą towarową. Zgłaszamy postulat pod adresem Ministerstwa Górnictwa i Energetyki oraz Ministerstwa Handlu Zagranicznego o dokonanie szczegółowej analizy tego zagadnienia i przyjęcie określonej polityki w przyszłości.</u> + <u xml:id="u-32.20" who="#PoselOlszewskiJerzy">Wysoki Sejmie! Reasumując swą wypowiedź, chcę wyrazić stanowisko sejmowej Komisji Handlu Zagranicznego, dotyczące planu handlu zagranicznego w 1970 r. Komisja nasza akceptowała projekt planu, zdając sobie w pełni sprawę z trudności, z jakimi będziemy się spotykać w przyszłości w trakcie jego realizacji. Szczególną uwagę trzeba będzie zwrócić na bardzo napięte zadania w przemyśle maszynowym i w przemyśle chemicznym. Dotyczy to zarówno eksportu, jak i importu.</u> + <u xml:id="u-32.21" who="#PoselOlszewskiJerzy">Wykonanie tych zadań wymaga od przemysłu i od handlu zagranicznego usprawnienia organizacji, usprawnienia metod i techniki pracy. Nasze placówki handlowe za granicą winny także wydatnie poprawić swój styl pracy. Musimy otrzymywać coraz lepiej opracowane analizy rynku, prognozy, rozeznania cenowe. Jest to absolutnie nieodzowne dla kształtowania długofalowej polityki handlowej i zwiększenia efektywności sprzedaży. Wyroby muszą być coraz lepsze, nowoczesne, terminowo dostarczane, dobrze opakowane, sprzedawane z korzyścią dla naszej gospodarki. Stała poprawa jakości produkcji przeznaczonej na eksport do wszystkich naszych odbiorców winna być przedmiotem codziennej kontroli samorządów robotniczych i personelu technicznego odpowiedzialnego za produkcję. Więcej wymagań musimy stawiać także naszym naukowcom, placówkom badawczym i instytutom w dziedzinie poprawy jakości i uruchamiania nowych technologii, nowych, wysokiej klasy asortymentów i wyrobów przeznaczonych dla rozwoju eksportu. Handel zagraniczny, jego rozmiary i efektywność muszą być w centrum zainteresowania nas wszystkich w trakcie realizacji planu 1970 roku.</u> + <u xml:id="u-32.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#Marszalek">Głos zabierze poseł Edmund Matyjas.</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#PoselMatyjasEdmund">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Poważne znaczenie i wpływ na realizację zadań całej gospodarki narodowej w 1970 r., podobnie jak w latach poprzednich, będzie miał transport, przed którym stawiane są coraz nowe i większe zadania.</u> + <u xml:id="u-34.1" who="#PoselMatyjasEdmund">Rola i znaczenie sprawnie działającego transportu wzrastają w miarę podnoszenia się na coraz wyższy poziom ekonomiki naszego kraju. Uważamy za słuszne, że Rząd i Komisja Planowania przy Radzie Ministrów na tę dziedzinę gospodarki zwróciły większą uwagę i w projekcie narodowego planu gospodarczego na rok 1970 zapewniły większe środki, w stosunku do lat poprzednich, na rozwój transportu.</u> + <u xml:id="u-34.2" who="#PoselMatyjasEdmund">Obok rozwijających się nowych środków transportu, jak transport samochodowy, lotniczy i żegluga śródlądowa, głównym przewoźnikiem pasażerów i masy towarowej na dalekie odległości w masowych przewozach pozostawać będzie nadal transport kolejowy.</u> + <u xml:id="u-34.3" who="#PoselMatyjasEdmund">W ostatnich latach przewozy masy towarowej liczone w brutto-tonokilometrach wzrosły bardzo poważnie i pod tym względem zajmujemy drugie miejsce w Europie po Związku Radzieckim, wyprzedzając koleje NRF, Francji czy Anglii.</u> + <u xml:id="u-34.4" who="#PoselMatyjasEdmund">Narodowy plan gospodarczy na rok 1970 stawia przed kolejnictwem zwiększone zadania. Kolejami normalnotorowymi mamy przewieźć 1.037 mln pasażerów i 375 mln ton ładunku.</u> + <u xml:id="u-34.5" who="#PoselMatyjasEdmund">W porównaniu z przewidywanym wykonaniem zadań w roku bieżącym, koleje mają przewieźć o 13 mln pasażerów i o 10 mln ton ładunku więcej.</u> + <u xml:id="u-34.6" who="#PoselMatyjasEdmund">Chociaż przyjęte na rok 1970 zadania przewozowe są niższe od ustaleń planu 5-letniego, praca przewozowa wyrażona w netto tonokilometrach taryfowych jest wyższa o ponad 3,8 mld tonokilometrów.</u> + <u xml:id="u-34.7" who="#PoselMatyjasEdmund">Wynika to z odmiennego niż zakładano w planie 5-letnim kształtowania się średniej odległości przewozu 1 tony ładunku w wyniku zmian w strukturze i kierunkach przewozu ładunków oraz szeroko prowadzonej akcji odciążania kolei przez transport samochodowy w przewozach na krótkie odległości.</u> + <u xml:id="u-34.8" who="#PoselMatyjasEdmund">Oceniając możliwości wykonania tych zadań, sejmowa Komisja Komunikacji i Łączności, w imieniu której mam zaszczyt przemawiać, brała pod uwagę aktualną sytuację, jaka się wytworzyła na PKP i te zmiany, które zaistnieją w przyszłym roku.</u> + <u xml:id="u-34.9" who="#PoselMatyjasEdmund">Niewątpliwie w bieżącym roku nastąpił dalszy wzrost zakresu modernizacji i unowocześnienia kolei, zwiększyła się długość linii zelektryfikowanych, która w 1970 r. osiągnie 3.800 km, przy jednoczesnym planowanym wzroście udziału trakcji elektrycznej w przewozach pasażerskich do 32,8% i w towarowych — do 43,5%.</u> + <u xml:id="u-34.10" who="#PoselMatyjasEdmund">Wzrósł poważnie udział trakcji spalinowej; w 1970 r. w ruchu pasażerskim osiągnie ona 13,4% oraz w ruchu towarowym — 15,7% ogólnych przewozów.</u> + <u xml:id="u-34.11" who="#PoselMatyjasEdmund">Zmodernizowanych zostało kilka stacji i węzłów kolejowych oraz nastąpiła dalsza, choć wciąż niewystarczająca, poprawa nawierzchni kolejowej i wiele innych poważnych zmian na lepsze.</u> + <u xml:id="u-34.12" who="#PoselMatyjasEdmund">Obok tych bardzo istotnych i pozytywnych osiągnięć kolei w drodze ku nowoczesności, mimo pozytywnej oceny całokształtu pracy kolei, uwzględniając obiektywne trudności, zaniepokojeni zostaliśmy — podobnie jak władze i cała opinia publiczna — ujemnymi zjawiskami, które wystąpiły na PKP w trakcie realizacji zadań w bieżącym roku. Do tych ujemnych zjawisk należy zaliczyć:</u> + <u xml:id="u-34.13" who="#PoselMatyjasEdmund">—wzrost wypadków na kolei;</u> + <u xml:id="u-34.14" who="#PoselMatyjasEdmund">—niepełne pokrycie zapotrzebowania gospodarki narodowej na przewozy masy towarowej.</u> + <u xml:id="u-34.15" who="#PoselMatyjasEdmund">Co jest więc przyczyną, że obok tak poważnych osiągnięć występują nadal ujemne zjawiska, że w bieżącym roku jesteśmy zagrożeni niewykonaniem planu przewozów. Uwagę zasadniczą należy zwrócić na kształtowanie przyrostu mocy przewozowej kolei, poprawę organizacji pracy i dyscypliny w poszczególnych służbach.</u> + <u xml:id="u-34.16" who="#PoselMatyjasEdmund">Od szeregu lat, przy systematycznym zwiększaniu zadań przewozowych, określanych szybkim rozwojem całej gospodarki narodowej, środki na zwiększanie potencjału przewozowego, szczególnie wagonów, były ograniczane. Skromny, w stosunku do potrzeb kolei, plan dostaw nowego taboru nie był w całości wykonywany, a modernizacja i remonty posiadanego taboru wagonowego ograniczane, głównie brakiem materiałów.</u> + <u xml:id="u-34.17" who="#PoselMatyjasEdmund">Zadania przewozowe kolei, które wykonane zostaną w bieżącym roku, będą o około 38,3 mln ton większe niż zadania w 1965 r. Ogółem zadania dotyczące przewozu ładunków określone w narodowych planach gospodarczych lat 1966—1969 wykonane zostaną w około 98%. Natomiast plan dostaw wagonów towarowych za analogiczny okres wykonany zostanie w 95%, a plan dostaw wagonów osobowych — w 89%. Uwzględniając fakt, że w analogicznym okresie konieczne było skreślenie z inwentarza około 20 tys. wagonów towarowych już całkowicie wyeksploatowanych, że zasadniczo ilość dostarczanych wagonów osobowych równa się ilości wagonów osobowych skreślonych z inwentarza, to stwierdzić należy, że moc przewozowa kolei w stosunku do rosnących planów przewozów nie tylko nie wzrasta, ale ulega zaniżeniu. To właśnie stanowi zasadniczą trudność w pracy przewozowej PKP.</u> + <u xml:id="u-34.18" who="#PoselMatyjasEdmund">Plan na rok 1970 zakłada dostawę dla kolejnictwa 9.695 wagonów. Jest to najwyższy wskaźnik dostaw wagonów w bieżącej pięciolatce, ale jednocześnie plan przewiduje skreślenie z inwentarza około 5.100 wagonów towarowych już całkowicie wyeksploatowanych.</u> + <u xml:id="u-34.19" who="#PoselMatyjasEdmund">Dodatkowym elementem, zaniżającym nasz potencjał wagonowy, jest zbyt duża ilość naszych wagonów towarowych za granicą, przekraczająca znacznie ustalenia planu i to w okresie największego nasilenia przewozów. Z tych też względów kolejnictwo ma trudności w zaspokajaniu potrzeb naszej gospodarki i poszczególnych użytkowników kolei. PKP zmuszone są stosować uciążliwe priorytety w podstawianiu wagonów pod załadunek, zmuszać klientów do wykonywania prac za- i wyładunkowych w niedziele i święta; występują też trudności w organizacji lepszego wykorzystania szczególnie dużych wagonów i likwidacji próżnych ich przebiegów. Dlatego konieczna jest ze strony resortu komunikacji i wszystkich użytkowników wagonów lepsza organizacja prac, zmierzająca do pełniejszego ich wykorzystania i utrzymania w tym zakresie większej dyscypliny.</u> + <u xml:id="u-34.20" who="#PoselMatyjasEdmund">Choć wyzwolenie rezerw możliwości lepszego wykorzystania wagonów jest nadzwyczaj trudne, to ze względu na ich niedobór konieczne, mimo że wymagać będzie to niemałych nakładów. Możliwe jest skrócenie obrotu wagonów przez skrócenie czasu postoju wagonów pod za- i wyładunkiem, co wymagać będzie mechanizacji tych prac w większym zakresie.</u> + <u xml:id="u-34.21" who="#PoselMatyjasEdmund">Możliwe jest zwiększenie szybkości handlowej pociągów, wymaga to jednak zwiększenia nakładów na modernizację węzłów i stacji rozrządowych, gdyż moc przeróbcza wielu stacji w tym zakresie została całkowicie wyczerpana, a szczególnie w rejonach silnie uprzemysłowionych. Ze względu na ograniczone nakłady inwestycyjne podejmowane są dziś inne rozwiązania organizacyjne, jak: zorganizowanie na niektórych liniach ciężkich pociągów o podwójnej trakcji, zwiększenie ilości pociągów zmarszrutowanych itp. Konieczne jest ze strony Rządu zapewnienie dostarczenia przez przemysł ilości wagonów określanych planem, a o ile zostaną wygospodarowane środki, zwiększenie planu dostaw wagonów, o co usilnie nasza Komisja będzie się ubiegać.</u> + <u xml:id="u-34.22" who="#PoselMatyjasEdmund">Ważne, ze względu na bezpieczeństwo pracy, jest utrzymanie w należytym stanie technicznym wagonów będących w eksploatacji i jednocześnie stanu nawierzchni kolejowej.</u> + <u xml:id="u-34.23" who="#PoselMatyjasEdmund">Plan 5-letni zakładał wymianę łożysk ze ślizgowych na toczne w 55 tys. wagonów, przewidywane wykonanie w 1970 roku wyniesie 15 tys. wagonów, wymianę hamulców w 26 tys. wagonów, przewidywane wykonanie — w 17 tys. wagonów; wymianę cięgieł na wzmacniane w 25 tys. wagonów, przewidywane wykonanie — w 23 tys. wagonów.</u> + <u xml:id="u-34.24" who="#PoselMatyjasEdmund">Niepełne wykonanie planu wynika głównie z niedostarczenia przez przemysł odpowiedniej ilości materiałów i części niezbędnych do modernizacji wagonów. Z drugiej strony, zaplecze techniczne, jakimi są zakłady naprawcze taboru kolejowego, pracuje przy bardzo niskim współczynniku zmianowości. Z podobnych przyczyn zaniżony jest plan okresowych i bieżących napraw wagonów.</u> + <u xml:id="u-34.25" who="#PoselMatyjasEdmund">Podobnie ważnym elementem bezpieczeństwa jest odpowiedni stan techniczny nawierzchni kolejowych. Dużo zrobiliśmy w tym zakresie, to prawda, ale efekty tego są jeszcze mało widoczne. Wieloletnie zaniedbania w utrzymaniu torów, wymagają obecnie większych nakładów na ich uporządkowanie. Dopiero przy pełnej realizacji zadań określonych w narodowym planie gospodarczym na rok 1970, a dotyczących ciągłej i wtórnej wymiany szyn, powstrzymany zostanie proces dekapitalizacji torów i dopiero w przyszłych latach stopniowo ulegać będzie poprawie cała sieć.</u> + <u xml:id="u-34.26" who="#PoselMatyjasEdmund">Poprawa stanu torów jest nie tylko niezbędna dla zapewnienia bezpiecznej pracy przewozowej, ale konieczna dla możliwości pełnego wykorzystania nowoczesnego taboru trakcyjnego. W tych warunkach konieczne jest, aby przemysł zapewnił dostawy odpowiednich ilości szyn i akcesoriów nawierzchniowych w ustalonych terminach. Tylko wtedy kolejowa służba drogowa będzie mogła należycie wykorzystać swój potencjał przewozowy, a podstawowe prace torowe wykonane zostaną przed rozpoczęciem szczytów przewozowych.</u> + <u xml:id="u-34.27" who="#PoselMatyjasEdmund">Podkreślając wagę stanu technicznego nawierzchni i wagonów, chcę zwrócić uwagę na fakt zagrożenia powstałego z tych przyczyn. 80% wszystkich zaistniałych wypadków na kolei powstaje właśnie z tej przyczyny Chociaż głównym źródłem wypadkowości są przyczyny techniczne, dostrzegamy również pilną konieczność podniesienia dyscypliny pracy wśród załóg poszczególnych służb, przejawiającej się we wzorowym przestrzeganiu przepisów bezpieczeństwa pracy.</u> + <u xml:id="u-34.28" who="#PoselMatyjasEdmund">Ostatnio, obok działalności administracyjnej, również organizacje społeczne podjęły środki zmierzające do umocnienia dyscypliny. Są to jednak środki doraźne i działające na krótką metę. W tym zakresie musi być podjęta kompleksowa i długoplanowa praca, zmierzająca do umocnienia kadr kolejarskich, podniesienia ich dyscypliny, poziomu fachowego z równoczesnym stosowaniem bodźców materialnych i moralnych.</u> + <u xml:id="u-34.29" who="#PoselMatyjasEdmund">Konieczna jest właściwa, obiektywna ocena każdego pracownika. Przecież podstawowa większość kolejarzy wzorowo wypełnia swoje obowiązki, pracując w nadzwyczaj trudnych warunkach. Należy otoczyć szczególną troską i opieką ludzi związanych z bezpieczeństwem ruchu, drużyny lokomotywowe i konduktorskie, dyżurnych ruchu i nastawniczych, manewrowych i rewidentów. Nie praca w nadmiernym wymiarze godzin, ale wzorowo wykonany obowiązek w normalnym ustawowym czasie pracy — powinien stanowić podstawę dla prawidłowego kształtowania bodźców materialnych.</u> + <u xml:id="u-34.30" who="#PoselMatyjasEdmund">Uważam, że stosując podjęte i wprowadzając nowe czynniki oddziaływania wychowawczego, szybko naprawimy powstałą sytuację, a kolejarze przez wzorowe wykonywanie obowiązków odzyskają pełne zaufanie władz i społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-34.31" who="#PoselMatyjasEdmund">Przy równoczesnych wysiłkach zmierzających do poprawy organizacji przewozów, lepszego wykorzystania nowoczesnych środków, lepszego wykorzystania kadr kolejarskich, optymalnego wykorzystania nakładów przeznaczonych na inwestycje, kolej będzie mogła zagwarantować wykonanie zadań, jakie stawia przed nią gospodarka narodowa w roku 1970 i latach przyszłych.</u> + <u xml:id="u-34.32" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Eugeniusz Mazurkiewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Wysoki Sejmie! Nasze rolnictwo już od szeregu lat rozwija się pod przemożnym wpływem przemysłu. Coraz większe ilości środków produkcji pochodzenia przemysłowego są głównym czynnikiem postępu produkcyjnego w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-36.1" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Jego duży majątek produkcyjny, przy brakach, które znamy, znacznie wyższy poziom dostaw nawozów mineralnych, przemysłowych mieszanek pasz treściwych, chemicznych środków ochrony roślin, maszyn i urządzeń, instruktaż fachowy służby rolnej, wyraźnie łagodzą ujemny wpływ niekorzystnych warunków klimatycznych.</u> + <u xml:id="u-36.2" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">W takich właśnie niekorzystnych warunkach atmosferycznych było nasze rolnictwo w 1969 r. Około 5% spadek produkcji globalnej wskazuje, że wyszło ono ze znacznie mniejszymi stratami niż miało to miejsce na przykład w 1962 roku, kiedy wyposażenie rolnictwa było znacznie niższe.</u> + <u xml:id="u-36.3" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">W ostatnich latach osiągnęliśmy znaczny postęp w produkcji zbóż i wzroście ich towarowości.</u> + <u xml:id="u-36.4" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Postęp produkcyjny w uprawie roślin okopowych, chociaż miał miejsce, jest jednak niższy. Wszystkie oceny wskazują natomiast, że niedostateczny jest postęp w produkcji pasz na użytkach zielonych. W niektórych rejonach kraju występuje nawet wieloletni zastój w zakresie plonów siana łąkowego i produkcyjności pastwisk. Zaniedbania te ujawniają się szczególnie w latach mniej pomyślnych i zagrażają bezpośrednio produkcji zwierzęcej. Dlatego działanie organizacyjne specjalistów rolnych i przodujących rolników wokół powiększania plonów i zbiorów roślin pastewnych oraz lepszej ich konserwacji powinniśmy rozszerzać wśród ogółu producentów rolnych.</u> + <u xml:id="u-36.5" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Poprawa produkcyjności łąk, a szczególnie pastwisk może nastąpić głównie na drodze upowszechnienia nawożenia mineralnego, lepszej pielęgnacji i racjonalnego użytkowania. Według ocen specjalistów, niewielki odsetek pastwisk jest dotychczas intensywnie użytkowany. Utrwalać powinniśmy również wyniki bieżącego roku w siewie poplonów ozimych i dalej rozszerzać ich uprawę, upowszechniać gromadzenie zapasów pasz.</u> + <u xml:id="u-36.6" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Przeciwdziałać powinniśmy tendencji spadkowej, jaką obserwujemy w ostatnich 4 latach w budowie zbiorników silosowych w gospodarstwach chłopskich oraz zastojowi w produkcji kiszonek.</u> + <u xml:id="u-36.7" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Postęp w tym zakresie ma zasadnicze znaczenie dla racjonalizacji chowu bydła i wzrostu jego produktywności.</u> + <u xml:id="u-36.8" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Rolnictwo potrzebuje do swego rozwoju coraz lepszego zaopatrzenia w środki produkcji pochodzące z przemysłu. W wyniku dużych nakładów, jakie przeznaczono w gospodarce narodowej na rozwój przemysłu chemicznego, przewidywany w bieżącym planie 5-letnim poziom nawożenia mineralnego w przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych zostanie osiągnięty w wysokości około 132 kg w czystym składniku. Budowane obecnie nowe wielkie fabryki nawozów zapewnią w nadchodzących latach dalsze przyrosty dostaw nawozów i to nawozów o wyższym stopniu koncentracji czystego składnika oraz nawozów kilkuskładnikowych. Tak więc można stwierdzić, że problem zaopatrzenia rolnictwa w nawozy mineralne zostanie w zasadzie rozwiązany. Nie znaczy to, że rozwiązane zostały wszystkie problemy. Spośród nich na czoło obecnie wysuwa się przede wszystkim zaopatrzenie rolnictwa w maszyny rolnicze przy równoczesnej poprawie ich standardów jakościowych oraz zaopatrzenie wsi w materiały budowlane.</u> + <u xml:id="u-36.9" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Doceniamy wysiłek przemysłu w zakresie rozwoju produkcji maszyn i urządzeń technicznych dla potrzeb rolnictwa. Jednakże zadania bieżącego planu 5-letniego nie zostaną w pełni wykonane, co niewątpliwie utrudni postęp w modernizacji produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-36.10" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">W planie 5-letnim założono dostawy maszyn i urządzeń rolniczych wartości około 45 mld zł. Uwzględniając plan roku 1970, przewidywane wykonanie planu 5-letniego w ujęciu wartościowym wyniesie około 40 mld zł, to jest około 90%.</u> + <u xml:id="u-36.11" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Z wymienionych w uchwale o planie 5-letnim asortymentów maszyn rolniczych nie wykona się w pełni między innymi dostaw ciągników, przyczep transportowych, kombajnów zbożowych, siewników nawozowych ciągnikowych, rozstrząsaczy obornika i kilku innych ważnych asortymentów maszyn.</u> + <u xml:id="u-36.12" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">W wyniku zgłaszanych bieżących potrzeb rolnictwa przemysł zwiększył produkcję innych grup maszyn, których wykonanie zostało znacznie, w stosunku do planu 5-letniego, przekroczone. Są to między innymi tak bardzo potrzebne rozsiewacze wapna, glebogryzarki, siewniki nawozowe konne, ładowacze, parniki węglowe i inne. Sejmowa Komisja Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego widzi pilną potrzebę, aby przemysł maszynowy w 1970 r., w granicach przyznanych mu środków, preferował wzrost produkcji maszyn do rozsiewu nawozów mineralnych, do ładowania obornika oraz do zbioru zielonek. Również niezbędna jest poprawa zaopatrzenia rolnictwa w części zamienne do posiadanych obecnie maszyn i urządzeń.</u> + <u xml:id="u-36.13" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Znaczne rezerwy wyzwolić można także przez lepsze niż dotąd wykorzystanie pracujących już w rolnictwie maszyn i urządzeń. Dotyczy to zarówno państwowych gospodarstw rolnych, jak i kółek rolniczych, których sprzęt nie zawsze jest w pełni wykorzystany.</u> + <u xml:id="u-36.14" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Średnio roczne tempo przyrostu produkcji rolnej w latach 1966—1968 wynosiło około 4% i znacznie przekraczało wskaźniki planowe. A więc istnieje realna możliwość przekroczenia planowanych wskaźników wzrostu produkcji globalnej w bieżącym planie 5-letnim, poprawy wskaźników dotyczących liczebności pogłowia bydła i trzody chlewnej, wzrostu produkcji i towarowości, przede wszystkim zwierząt rzeźnych, mleka i zbóż.</u> + <u xml:id="u-36.15" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Stworzone zostały warunki opłacalnej produkcji zwierzęcej. Jej dalszy szybki wzrost jest obecnie zależny w głównej mierze od wielkości zasobów paszowych.</u> + <u xml:id="u-36.16" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Dlatego praktycznie najważniejszym zadaniem jest rozwinięcie w szerokim zakresie działalności w kierunku przyspieszenia produkcji pasz. W produkcji roślinnej szczególnie rzetelnego podejścia wymaga doskonalenie agrotechniki. Zagadnienia te niejednokrotnie były już omawiane, stale jednak występują nierzadko przykłady rażących zaniedbań. Dotyczy to w zasadzie całej produkcji roślinnej.</u> + <u xml:id="u-36.17" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Wzrost nakładów inwestycyjnych w rolnictwie i powiększanie dostaw wielu środków produkcji stawia przed rolnikami konieczność stałego podnoszenia poziomu wiedzy zawodowej. Jest to bardzo ważny czynnik postępu produkcyjnego. Daje możliwość znacznego wzrostu wydajności poprzez bardziej racjonalne wykorzystanie dostępnych obecnie środków produkcji. Jak duże w tym względzie mamy jeszcze opóźnienia świadczy m.in. fakt, że według wyników spisu czerwcowego GUS około 20% ogółu gospodarstw chłopskich, na obszarze około 7% użytków rolnych, nie stosowało w ub. roku gospodarczym nawozów mineralnych. Organizatorska praca kółek rolniczych w inspirowaniu i rozwijaniu szkolenia rolniczego wśród producentów, mającego na celu likwidację sfer zacofania w rolnictwie, posiada niezmiernie istotne znaczenie.</u> + <u xml:id="u-36.18" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Rozbudowuje się gromadzką służbę rolną. Istnieje szeroko rozwinięte szkolnictwo rolnicze. Stworzone więc zostały warunki ku temu, aby zapewnić na wsi szybki postęp wiedzy zawodowej — Należy jednakże zwrócić uwagę na trudności rozwojowe szkół przysposobienia rolniczego, które powinny odgrywać szczególnie ważną rolę w przygotowaniu młodzieży do pracy w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-36.19" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Istnieje też potrzeba stałego usprawniania i rozszerzania instruktażu fachowego dla ogółu rolników. Jest to główne zadanie państwowej służby rolnej.</u> + <u xml:id="u-36.20" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Fachowa służba rolna spełnia najważniejsze funkcje w dziedzinie szybkiego przenoszenia wyników nauki rolniczej do praktyki produkcyjnej. Występuje więc potrzeba zwiększenia kontaktów placówek naukowo-badawczych z terenową służbą rolną. Od kilku lat wyposaża się coraz lepiej rolnicze rejonowe zakłady doświadczalne, w których istnieje możliwość organizowania dokształcania i systematycznych kontaktów pracowników służby rolnej, przede wszystkim ze szczebla gromad, z pracownikami nauki. Z uwagi na znaczenie tej działalności celowe jest, aby niezbędne inwestycje w tym zakresie, w ramach środków przyznanych resortowi rolnictwa, umieszczone były w grupie problemów ważnych do rozwiązania.</u> + <u xml:id="u-36.21" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Wysoki Sejmie! Poruszyłem tylko niektóre zagadnienia, pomijając tak ważne sprawy, jak usprawnianie obrotu rolnego i rozwijanie usług produkcyjnych dla potrzeb rolnictwa. Szybkim postępem w tym zakresie są żywotnie zainteresowani rolnicy, czemu dają wyraz, podejmując często te zagadnienia na spotkaniach z posłami. Branżowa spółdzielczość wiejska i zjednoczenia resortu przemysłu spożywczego i skupu muszą traktować rozwiązywanie problematyki z tego zakresu jako bardzo ważne.</u> + <u xml:id="u-36.22" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Postęp rolnictwa jest dla gospodarki i konsumentów sprawą o wielkim znaczeniu. Wynika to przede wszystkim z tendencji w dziedzinie spożycia.</u> + <u xml:id="u-36.23" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Jest rzeczą celową przytoczyć tu dane, że w kilkunastu ostatnich latach w spożyciu zachodziły dwukierunkowe zmiany: spadała konsumpcja przetworów zbożowych w przeliczeniu na jednego mieszkańca ze 171 kg w 1955 r.</u> + <u xml:id="u-36.24" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">do 133 kg w 1968 r., równocześnie wzrastała w tym czasie konsumpcja mięsa i przetworów mięsnych z 37,7 kg do 52,2 kg, na których produkcję trzeba było przeznaczyć znacznie większe ilości zbóż niż to wynika ze zmniejszonego spożycia przetworów zbożowych. To tłumaczy konieczność importu zbóż, jaki utrzymuje się od wielu lat i znaczenie wzrostu krajowej produkcji zbóż i pasz.</u> + <u xml:id="u-36.25" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Te liczby tłumaczą zjawisko, często nierozumiane w niektórych środowiskach, że przy stałym wzroście produkcji rolnej nadal pojawiają się na rynku mniejsze lub większe napięcia zaopatrzeniowe w zakresie artykułów żywnościowych.</u> + <u xml:id="u-36.26" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Widzimy więc jak doniosłe znaczenie mają zadania w rolnictwie ustalone na rok 1970, a więc przede wszystkim zadanie zwiększenia produkcji pasz i poprawy gospodarki paszami, by zrealizować w pełni cele, jakie sobie stawiamy w produkcji zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-36.27" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Jedną z najważniejszych zasad polityki rolnej jest i powinno być połączenie w praktyce, na podstawie jednolitych celów, zadań i kierunków działania, wysiłków państwa i samorządu chłopskiego. Samorząd chłopski, a więc spółdzielczość wiejska, a przede wszystkim kółka rolnicze stanowią wspólnie z państwową służbą rolną główne ogniwo działania bezpośredniego na wsi, podstawową metodę rozwijania inicjatywy produkcyjnej, przezwyciężania konserwatyzmu i walki o wysoką kulturę rolną.</u> + <u xml:id="u-36.28" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Ta rola kółek rolniczych wspierana jest przez państwo, a ich działalność stanowi realizację nie tylko zadań lokalnych, ale także ogólnokrajowych celów zawartych we wspólnej polityce rolnej PZPR i ZSL.</u> + <u xml:id="u-36.29" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Administracja rolna, reprezentująca władzę państwową, powinna nadal na wszystkich szczeblach swoje decyzje i działania podejmować i organizować w porozumieniu i przy współpracy z kółkami rolniczymi, spółdzielniami i ich związkami.</u> + <u xml:id="u-36.30" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Sprzyjać to będzie podnoszeniu poczucia odpowiedzialności organizacji chłopskich i rolniczych za wzrost produkcji, stwarzać będzie coraz lepszy klimat dla wyzwalania inicjatywy społecznej wsi, która stanowi wielką siłę rozwoju i postępu w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-36.31" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Władysław Cabaj.</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#PoselCabajWladyslaw">Wysoki Sejmie! W swoim wystąpieniu chciałem zwrócić uwagę na niektóre czynniki, których zabezpieczenie będzie mieć wpływ na wykonanie zadań produkcyjnych w rolnictwie w 1970 r. Konkretnie chciałem się skoncentrować na takich problemach, jak właściwe wykorzystanie ziemi i ochrona użytków rolnych, usprawnienie pracy gromadzkiej służby rolnej, zwiększenie efektywności inwestycji w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-38.1" who="#PoselCabajWladyslaw">Decydującym czynnikiem w podnoszeniu produkcji rolnej będzie oszczędne i właściwe wykorzystanie użytków rolnych. W tym zakresie należy zastosować skuteczne sposoby ochrony, ponieważ szybki przyrost naturalny ludności, postęp w uprzemysławianiu kraju i rozwój miast powodują zmniejszenie się ziemi rolniczej na 1 mieszkańca w Polsce. Jeśli przed 2 wojną światową przypadało na jednego mieszkańca około 1 ha użytków rolnych, to bezpośrednio po wojnie — około 80 arów, a obecnie ten wskaźnik wynosi tylko 62 ary i maleje w dalszym ciągu. W związku z tym konieczna jest szczegółowa analiza oparta na wyliczeniach ekonomicznych każdego przypadku zabierania ziemi rolniczej na dalsze uprzemysławianie kraju i urbanizację. Najlepszy wybór to taki, który będzie odpowiadał rzeczywistym potrzebom, a zarazem będzie najmniej szkodliwy dla rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-38.2" who="#PoselCabajWladyslaw">Ponadto należy rewindykować na rzecz rolnictwa tereny poprzednio przez nie utracone i najczęściej zdewastowane w pozarolniczej eksploatacji. W tej sprawie ukazała się uchwała Rady Ministrów z dnia 12 lipca 1966 r., która spotkała się z szerokim oddźwiękiem opinii publicznej. Szczególnie zainteresowanie tym problemem wykazali rolnicy w całym kraju, uznając słusznie uchwałę Rady Ministrów za dowód troski państwa o właściwe wykorzystanie ziemi rolniczej.</u> + <u xml:id="u-38.3" who="#PoselCabajWladyslaw">W ciągu dwuletniego okresu prac nad realizacją tej uchwały, w wyniku doraźnych analiz planu zagospodarowania przestrzennego, rozpatrywania decyzji o lokalizacji szczegółowej inwestycji oraz kontroli wykorzystania terenów zajętych pod obiekty przemysłowe, zmniejszono powierzchnie wyłączone lub przeznaczone do wyłączenia z produkcji rolniczej o około 14 tys. ha. Ochroniono w ten sposób przed przeznaczeniem na cele nierolnicze około 1.600 ha gruntów I i II klasy oraz około 12.400 ha gruntów III i IV klasy. Wydaje się, że w dalszym ciągu należy rozszerzyć ochronę na wszystkie grunty rolne, ograniczając zajmowanie ich na cele nierolnicze, do najmniejszych, niezbędnych rozmiarów, przeznaczać na cele nierolnicze grunty najsłabsze, całkowicie nieprzydatne lub najmniej przydatne na cele produkcji rolniczej; wprowadzić nowy system opłat dla stworzenia bariery ekonomicznej przeciwdziałającej rozrzutnemu gospodarowaniu ziemią przy przeznaczaniu jej na cele nierolnicze.</u> + <u xml:id="u-38.4" who="#PoselCabajWladyslaw">Wysoki Sejmie! W 1968 r. uchwałą Rady Ministrów dokonano reorganizacji służby rolnej, powołując gromadzką służbę rolną podporządkowaną radom narodowym. Wprawdzie od reorganizacji służby rolnej dzieli nas stosunkowo krótki okres czasu, to można już dzisiaj stwierdzić, że decyzja ta była bardzo słuszna. Poważnie zwiększyła się liczba służby gromadzkiej, bowiem na ogólną liczbę 4.672 gromad jest zatrudnionych około 11 tys. ludzi. Pozytywnym zjawiskiem organizacji jest i to, że nastąpiło lepsze fachowe przygotowanie kadr do wykonania zadań produkcyjnych. Nawiązany został bezpośredni kontakt gromadzkiej służby rolnej z gospodarzem terenu — radą narodową. Oparcie się tej służby na przodujących gospodarstwach, duża ilość pokazów i demonstracji powiązały gromadzką służbę rolną w sposób praktyczny z rolnikami. Wprowadzenie premii za przyrost produkcji towarowej przyczyniło się do większego zainteresowania tej służby realizacją programu rozwoju rolnictwa i poszukiwaniem bardziej efektywnych form pracy.</u> + <u xml:id="u-38.5" who="#PoselCabajWladyslaw">Oceniając pozytywnie dotychczasową pracę służby rolnej, chciałem jednak zwrócić uwagę na potrzebę pogłębienia współdziałania tej służby z kółkami rolniczymi oraz z sekcjami związków i zrzeszeń branżowych w zakresie realizacji zadań agro-i zootechnicznych, aby w pełni realizować zadania w zakresie nasiennictwa, ochrony roślin oraz nawożenia mineralnego.</u> + <u xml:id="u-38.6" who="#PoselCabajWladyslaw">Gromadząc wokół siebie aktyw kółek rolniczych i zrzeszeń branżowych, służba rolna może wpływać na wzrost aktywności społeczno-produkcyjnej rolników, co stworzy niezbędne przesłanki dla lepszego i sprawniejszego wykonywania zadań zawartych w planach wiejskich. Wydaje się także słuszne organizowanie systematycznego dokształcania służby rolnej w zakresie metodyki pracy w gromadzie nad wdrażaniem i upowszechnianiem postępu rolniczego. Ważną sprawą jest oparcie pracy służby gromadzkiej na przodujących gospodarstwach, zespołach młodych rolników oraz zespołach przysposobienia rolniczego. Odciążać należy tę służbę od prac administracyjno-biurowych. Konieczne także będzie stwarzanie wokół tej służby dobrej atmosfery poprzez cały aktyw społeczno-gospodarczy gromady oraz zabezpieczenie budowy agronomówek i ich odpowiednie wyposażenie.</u> + <u xml:id="u-38.7" who="#PoselCabajWladyslaw">Wysoki Sejmie! Projekt planu na rok 1970 zakłada dalszy postęp w dziedzinie nakładów inwestycyjnych na rolnictwo. Na inwestycje w gospodarce uspołecznionej przypada 24,6 mld zł, z czego na nakłady państwowe — 18,9 mld zł. Ogółem nakłady inwestycyjne w rolnictwie wzrosną o około 800 mln zł, to jest o 2% w porównaniu z przewidywanym wykonaniem w roku 1969. Wysokość tych nakładów wynika z ogólnych założeń narodowego planu gospodarczego, z potrzeby uporządkowania gospodarki w zakresie działalności inwestycyjnej oraz z polityki zatrudnienia i płac. Należy liczyć na to, że w następstwie zmniejszenia dynamiki inwestowania w rolnictwie będziemy porządkować front inwestycyjny i skupimy uwagę na pełniejszym wykorzystaniu istniejących inwestycji, a w szczególności na konserwacji urządzeń na terenach już zmeliorowanych.</u> + <u xml:id="u-38.8" who="#PoselCabajWladyslaw">Chciałbym przy tej okazji podkreślić, że rozumiem w pełni rysujące się w 1970 r, trudności w zaopatrzeniu w rurki drenarskie, co spowoduje obniżenie tempa drenowań — jednak zwracam się do Ministerstwa Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych o opracowanie kompleksowego programu zwiększenia produkcji rurek drenarskich na najbliższe lata. Zwiększone nawożenie mineralne, bez uregulowania stosunków wodnych, nie da tych efektów, których się spodziewamy. Uregulowanie stosunków wodnych uniezależni rolnictwo od niekorzystnych wpływów atmosferycznych, tak często występujących w naszych warunkach klimatycznych. W obecnej chwili woda staje się podstawowym czynnikiem intensyfikacji rolnictwa, a także będzie decydować o prawidłowym funkcjonowaniu rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego.</u> + <u xml:id="u-38.9" who="#PoselCabajWladyslaw">Omawiając sprawy inwestycji w rolnictwie, chciałem podkreślić, że w oparciu o uchwały II Plenum KC PZPR olbrzymie znaczenie będzie mieć doskonalenie na wszystkich szczeblach programowania planowanych inwestycji rolnych i przemysłu rolno-spożywczego. Szczególnie należy skoncentrować uwagę zarówno Ministerstwa Rolnictwa, jak i Ministerstwa Przemysłu Spożywczego i Skupu, na problemach optymalnego wyboru inwestycyjnego, aby zapewnić wzrost produkcji rolnej, odbiór produktów oraz ich przetwórstwo. Aby program inwestycji w rolnictwie był w pełni efektywny, musi zawierać w sobie zasadę kompleksowości, co oznacza, że inwestycje rolnicze winny być zsynchronizowane z inwestycjami w przemysłach pracujących dla potrzeb rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-38.10" who="#PoselCabajWladyslaw">Chciałem jeszcze poruszyć problem funduszu gromadzkiego. Jak wiadomo, fundusz ten składa się z kwot wpłacanych przez indywidualnych rolników oraz instytucje i przedsiębiorstwa działające na terenie danej gromady. W większości fundusz ten przeznaczany jest na budowę i konserwację dróg. Kilka lat temu, kiedy ten fundusz został utworzony, proporcje wpłat między indywidualnymi rolnikami a instytucjami układały się prawidłowo. Niemniej na przestrzeni ostatnich lat znacznie wzrosły wpłaty od rolników indywidualnych, a wpłaty od instytucji utrzymują się na nie zmienionym poziomie. Dla przykładu, jeżeli indywidualni rolnicy w woj. krakowskim wpłacają na fundusz gromadzki z 1 ha użytków rolnych ponad 131 zł, to lasy państwowe wpłacają tylko 4 zł od 1 ha lasów, eksploatując drogi w bardzo poważnym stopniu przez używanie ciężkiego sprzętu do transportu. W związku z tym zwracam się do Ministra Finansów o kompleksowe rozpatrzenie tego problemu.</u> + <u xml:id="u-38.11" who="#PoselCabajWladyslaw">Wysoki Sejmie! Wykonanie przez rolnictwo zadań będzie mieć zasadnicze znaczenie dla całej gospodarki narodowej, dla zaspokojenia bieżących i rosnących potrzeb oraz stworzy możliwie najlepsze warunki do realizacji żądań na najbliższą pięciolatkę.</u> + <u xml:id="u-38.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-39"> + <u xml:id="u-39.0" who="#Marszalek">Zarządzam 20-minutową przerwę w obradach.</u> + <u xml:id="u-39.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min. 30 do godz. 12)</u> + </div> + <div xml:id="div-40"> + <u xml:id="u-40.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Wznawiamy obrady. Głos ma poseł Janusz Zabłocki.</u> + </div> + <div xml:id="div-41"> + <u xml:id="u-41.0" who="#PoselZablockiJanusz">Obywatelu Marszałku, Wysoka Izbo! Coroczna debata nad planem i budżetem służy tradycyjnie za okazję do podejmowania szerokiego wachlarza zagadnień ogólnych. Jest to zrozumiałe, ponieważ zadania rozwoju gospodarczego, jakie sobie nakreślamy, realizują się w szerszej sytuacji wewnętrznej i międzynarodowej, która wywiera wpływ na ich przebieg.</u> + <u xml:id="u-41.1" who="#PoselZablockiJanusz">Przemawiając w imieniu Koła Poselskiego — „Znak”, ograniczam się tym razem do poruszenia tylko dwóch tematów.</u> + <u xml:id="u-41.2" who="#PoselZablockiJanusz">Mój głos na temat projektu planu i budżetu na rok 1970 muszę rozpocząć od uwagi o charakterze formalnym. Chciałbym — w czym nie będą zapewne w tej Izbie odosobniony — wyrazić żal, że materiały dotyczące tego projektu otrzymał Sejm tak późno. Utrudniło to bardziej wnikliwą i pogłębioną ich analizę, jakiej wymaga zarówno powaga samego zagadnienia, jak i troska o rzetelność naszej pracy, tym więcej, że — jak się podkreśla — przedstawiony nam projekt planu na 1970 r. ma być bazą wyjściową do najbliższego planu 5-letniego, co tym bardziej narzuca konieczność szczególnie uważnego i pozbawionego pośpiechu przepracowania go w komisjach.</u> + <u xml:id="u-41.3" who="#PoselZablockiJanusz">Narodowy plan gospodarczy, który mamy uchwalić na obecnej sesji, wchodzi pod obrady Sejmu w sytuacji ekonomicznej kraju niełatwej i skomplikowanej. Przedłożony nam przez Radę Ministrów projekt uchwały formułuje jako jedno z podstawowych zadań planu ograniczenie i przezwyciężenie dysproporcji i trudności, powstałych w gospodarce narodowej w latach ubiegłych.</u> + <u xml:id="u-41.4" who="#PoselZablockiJanusz">Odpowiadając na pytanie, skąd się te dysproporcje wzięły, trzeba uchronić się przed pokusą wyjaśnień łatwych.</u> + <u xml:id="u-41.5" who="#PoselZablockiJanusz">Trzeba zdobyć się na otwarte powiedzenie, że te trudności i dysproporcje nie powstałyby, gdyby nie to, że niekorzystne zjawiska koniunkturalne, o których tu była mowa, nałożyły się na pewne słabości strukturalne, które od lat towarzyszą naszej gospodarce i których do tej pory nie potrafiliśmy przezwyciężyć.</u> + <u xml:id="u-41.6" who="#PoselZablockiJanusz">Co jest istotą tych słabości strukturalnych? Istotą ich jest utrzymująca się ciągle w naszym systemie gospodarczym głęboko ugruntowana skłonność do rozwoju w sposób ekstensywny, to jest poprzez włączanie do produkcji coraz to nowych zasobów wolnych czynników — ludzi i kapitałów. Przejawy takiego ciążenia naszej gospodarki można było przecież zaobserwować od lat. Przejawem jego jest powtarzające się z roku na rok charakterystyczne zjawisko polegające na tym, że przyrost produkcji przemysłowej osiągany jest w stopniu większym, niż zakładał to plan, poprzez wzrost zatrudnienia, a nie przez planowany wzrost wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-41.7" who="#PoselZablockiJanusz">Przejawem tego ciążenia jest również wzmożony napór przedsiębiorstw i branż na nakłady inwestycyjne, które obciążały przez to aż do roku bieżącego w stopniu bardzo poważnym dochód narodowy, a przynosiły na przestrzeni lat malejące efekty we wzroście tego dochodu. Osłabia to w konsekwencji dynamikę naszego dalszego wzrostu, grozi obniżeniem szans, jakie ma Polska w pokojowym współzawodnictwie z innymi krajami, jak również relatywnym pogorszeniem miejsca, jakie zajmuje w światowym podziale pracy. Staje się więc to problemem o znaczeniu ogólnonarodowym.</u> + <u xml:id="u-41.8" who="#PoselZablockiJanusz">Źródła słabości, o jakich mówimy, tkwią nie w ustroju socjalistycznym jako takim — dowodem na to, że potrafiły ich uniknąć niektóre inne kraje socjalistyczne — ale w konkretnym systemie socjalistycznej gospodarki. Twierdzę, że gospodarka polska wchodzi w fazę intensyfikacji z systemem planowania i zarządzania, który jest nie przystosowany do nowych potrzeb, może więc stawać się hamulcem dla dalszego rozwoju. Dlatego słusznego i godnego poparcia programu intensyfikacji — o czym obecnie tyle się mówi — nie można w naszym przekonaniu oddzielać od programu koniecznej na tym tle reformy systemu gospodarczego, reformy systemu planowania i zarządzania.</u> + <u xml:id="u-41.9" who="#PoselZablockiJanusz">Idea intensyfikacji naszej gospodarki, która jest ideą przewodnią V Zjazdu PZPR w 1968 r., jak również kroki podjęte dla jej realizacji, żeby wspomnieć uchwały II i IV Plenum, są na tle omawianych zjawisk naszego życia gospodarczego wyborem drogi jedynie słusznej, odpowiadającej perspektywicznym potrzebom rozwoju naszego kraju i interesom naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-41.10" who="#PoselZablockiJanusz">Na pozytywną ocenę zasługują też liczne inicjatywy podejmowane w tym zakresie w Komisji Planowania czy w poszczególnych resortach. Ale trudno się oprzeć nieraz wrażeniu, że wysiłki te nie zawsze są skuteczne, a ich rezultaty są, jak dotąd, połowiczne i niezadowalające. Można to powiedzieć również w jakimś stopniu o przedstawionym nam projekcie planu na rok 1970.</u> + <u xml:id="u-41.11" who="#PoselZablockiJanusz">Jedną ze słusznych zasad, w których konkretyzuje się ogólny postulat intensyfikacji gospodarki, jest zasada tak zwanego selektywnego rozwoju. Nie ogranicza się ona jedynie do szczebla przedsiębiorstw. Selektywny rozwój to również, a nawet przede wszystkim, odpowiedni wybór preferowanych branż, gałęzi i całych działów gospodarki narodowej. Kiedy na początku roku bieżącego polityka selektywnego rozwoju była formułowana, zawierała ona i w tym zakresie wyraźne zalecenia. Chodziło mianowicie o to, by motorem rozwoju gospodarczego uczynić branże przemysłu przetwórczego, wykazujące niską kapitałochłonność, wysoką efektywność i będące — jak to się mówi — nośnikami postępu technicznego. Jedną z takich branż jest przemysł maszynowy, innymi — określone rodzaje przemysłu chemicznego, a także lekkiego i spożywczego.</u> + <u xml:id="u-41.12" who="#PoselZablockiJanusz">Nasuwa się pytanie: w jakim stopniu przedstawiony nam projekt planu na 1970 rok respektuje tak pojętą selektywność? W jakim stopniu sformułowane wyżej kryteria selektywności zostały w nim zastosowane? Na pytania te trzeba odpowiedzieć, że nastąpiło to w stopniu dość ograniczonym. Analizując ujętą w planie strukturę nakładów inwestycyjnych, stwierdzamy, że przy umiarkowanym średnim wzroście inwestycji w przemyśle o 2%, nakłady na przemysł maszynowy wzrastają wprawdzie znacznie wyżej, bo o 7,5%, co jest zgodne z przyjętymi kryteriami selektywnego rozwoju i konsekwentne. Ale obok tego widzimy, że jeszcze bardziej wzrastają nakłady na przemysł paliw (7,7%), a więc na gałęzie wybitnie surowcowe. Wzrastają jeszcze znaczniej nakłady na hutnictwo żelaza wraz z wydobyciem rudy oraz hutnictwo metali nieżelaznych wraz z wydobyciem rudy. Co to oznacza? Odpowiedź nie jest chyba trudna. Otóż sformułowane w początkach tego roku kryteria selektywnego rozwoju zderzyły się z innymi kryteriami selektywnego rozwoju, które wprawdzie tak nazywane nie były, ale które praktycznie obowiązywały w poprzednich okresach, tyle tylko, że kryterium tamtej, nie nazwanej selektywności nie była efektywność i postęp techniczny, ale przede wszystkim samowystarczalność gospodarcza i rozwój bazy surowcowej.</u> + <u xml:id="u-41.13" who="#PoselZablockiJanusz">W planie na rok 1970 nałożyły się zatem na siebie dwie selektywności: stara, stawiająca na rozwój bazy surowcowej i nowa, stawiająca na rozwój przemysłu przetwórczego. Wynikł z tego swoisty kompromis: wydatne zwiększenie nakładów na przemysł maszynowy, bez uszczuplenia dotychczasowej preferencji w strukturze inwestycyjnej przemysłów surowcowych.</u> + <u xml:id="u-41.14" who="#PoselZablockiJanusz">Ponieważ jednak globalna wielkość nakładów inwestycyjnych jest ograniczona, to jasne jest, że koszty takiego kompromisu musi ponieść ktoś trzeci. Są to pozostałe, poza przemysłem maszynowym, przemysły przetwórcze, w których nakłady utrzymują się na poziomie średniej, jak w wypadku przemysłu materiałów budowlanych, lub nawet — jak w przemyśle lekkim, spożywczym czy chemii — obniżają się.</u> + <u xml:id="u-41.15" who="#PoselZablockiJanusz">Przyjęcie takiej struktury nakładów inwestycyjnych w planie na rok 1970 oznacza, że dotychczasowe podstawowe proporcje w przemyśle nie ulegają istotnej zmianie, a ciężar podniesienia efektywności będzie niósł tylko przemysł maszynowy. Musi to nasunąć pytanie, dlaczego tak istotna dla intensyfikacji gospodarki zasada nowej selektywności nie znalazła w strukturze inwestycji przemysłowych bardziej konsekwentnego wyrazu. Otóż wytłumaczeniem może być jedynie to, że rok 1970, jako ostatni rok kończącego się planu 5-letniego, zawiera głównie inwestycje kontynuowane, które zamierza zakończyć, oczyszczając pole dla nowej pięciolatki, gdzie zasady nowej selektywności dojdą pełniej do głosu. Chcielibyśmy być przekonani, że tak jest istotnie i że proporcje planu na rok 1970 nie są zapowiedzią proporcji, jakie będą przyjęte na przyszłą pięciolatkę. Pięciolatka ta powinna bowiem przynieść istotny przełom na drodze intensyfikacji i nowoczesności naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-41.16" who="#PoselZablockiJanusz">Udzielając zdecydowanego poparcia dla słusznej idei intensyfikacji gospodarki, należałoby się jednak ustrzec przed rozumieniem jej w sposób jednostronny i przed mechanicznym jej stosowaniem. Dotyczy to również samej zasady selektywnego rozwoju. Dlatego na zakończenie tej części moich wywodów, chciałbym sformułować jeszcze dwa zastrzeżenia.</u> + <u xml:id="u-41.17" who="#PoselZablockiJanusz">Po pierwsze — trzeba pamiętać, że zakres inwestowania w bazę surowcową jest w dużej mierze funkcją materiałochłonności produkcji w przemysłach przetwórczych. Dlatego ograniczanie inwestowania w bazę surowcową jest wtedy racjonalne, jeżeli towarzyszy temu równolegle zmiana struktury produkcyjnej przemysłu przetwórczego, zmiana idąca w kierunku ograniczania wyrobów materiałochłonnych, a rozwijania produktów materiałooszczędnych.</u> + <u xml:id="u-41.18" who="#PoselZablockiJanusz">Po drugie — jest zrozumiałe, że przechodzenie na intensywny sposób gospodarowania odbywać się musi etapami i nie we wszystkich gałęziach gospodarki równocześnie. I tak na przykład, dopóki nie będzie nas stać na wyposażenie w nowoczesną technikę drobnej wytwórczości i jak długo rynek pracy dostarczać będzie gospodarce narodowej marginesowej siły roboczej, trzeba będzie założyć utrzymywanie w drobnej wytwórczości niektórych ekstensywnych form gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-41.19" who="#PoselZablockiJanusz">Należy też już dziś wziąć pod uwagę potrzebę rozwijania zatrudnienia w szeroko rozumianej sferze usług, a więc w handlu, w służbie zdrowia, w gastronomii itd., w miarę jak proces intensyfikacji gospodarowania w przemyśle zacznie zwalniać tam zbędną siłę roboczą.</u> + <u xml:id="u-41.20" who="#PoselZablockiJanusz">Wysoka Izbo! Rok, w który wkrótce wejdziemy, upłynie pod znakiem prac nad nowym planem 5-letnim, obejmującym lata 1971— 1975. Z myślą o nim, pragnę zająć uwagę Wysokiej Izby jednym jeszcze ważnym zagadnieniem.</u> + <u xml:id="u-41.21" who="#PoselZablockiJanusz">Chodzi o sytuację demograficzną i rysującą się na jej tle naglącą potrzebę podjęcia określonej polityki ludnościowej.</u> + <u xml:id="u-41.22" who="#PoselZablockiJanusz">Od kilkunastu lat obserwujemy w naszym kraju proces systematycznego spadku liczby urodzeń. W okresie ostatnich kilkunastu lat proces ten przebiega niezwykle szybko. Przypomnijmy, że gdy w 1955 r. przyszło na świat w naszym kraju 749 tys. dzieci, to w 1968 r. liczba ta spadła do 525 tys. Równocześnie wskaźnik urodzeń na 1000 ludności obniżył się w tym samym czasie z 29,1 do 16,3, wskaźnik zaś przyrostu naturalnego, który wyraża, jak wiadomo, różnicę między liczbą urodzeń i zgonów — z 19,5%o w 1955 r. do 8,7%o w 1968 r.</u> + <u xml:id="u-41.23" who="#PoselZablockiJanusz">Za podstawowy miernik długofalowych procesów demograficznych przyjmowany jest powszechnie współczynnik reprodukcji ludności netto. Współczynnik ten wyraża stosunek liczby córek, które dożyją wieku rozrodczego, do liczby matek. Otóż w 1955 r. współczynnik ten kształtował się u nas na poziomie 1,52, a więc na poziomie gwarantującym znacznie rozszerzoną reprodukcję ludności. W 1968 r. współczynnik ten spadł w naszym kraju do 1,07, a więc do poziomu zaledwie zabezpieczającego reprodukcję prostą. Kiedy jednak ten zbiorczy wskaźnik poddamy bliższej analizie, okaże się, że nawet ta ocena jest zbyt optymistyczna. Jeśli idzie o ludność miejską, której udział w całej ludności naszego kraju systematycznie wzrasta, to wkroczyła ona, poczynając już od 1962 r., w sytuację reprodukcji zawężonej. W roku tym bowiem współczynnik reprodukcji w miastach spadł niżej jedności, osiągając w 1967 r. — 0,82.</u> + <u xml:id="u-41.24" who="#PoselZablockiJanusz">Tak więc cały przyrost ludności od tego czasu pochodzi od ludności wiejskiej, która wyrównuje w ten sposób odpowiedni ubytek w miastach. Trzeba jednak zwrócić uwagę na to, że niezależnie od zmniejszania się udziału ludności wiejskiej w całości naszego społeczeństwa, również i na wsi współczynnik reprodukcji ludności systematycznie maleje i według szacunków dokonanych przez demografów, jeszcze przed rokiem 1985 spadnie poniżej jedności. Oznacza to — że najpóźniej w ciągu najbliższych 15 lat nie tylko miasta, ale i wieś polska wejdzie w fazę zawężonej reprodukcji ludności, która charakteryzuje się tym, że liczba zgonów nie jest wyrównywana liczbą urodzeń.</u> + <u xml:id="u-41.25" who="#PoselZablockiJanusz">Liczby te mówią same za siebie i nie wymagają komentarzy. Ukazuje się w ich świetle obraz rzeczywistości polskiej, jakże odległy od wizji tych publicystów, którzy straszyli nas nie tak jeszcze dawno narodową klęską tak zwanego wyżu demograficznego.</u> + <u xml:id="u-41.26" who="#PoselZablockiJanusz">Rzeczywista sytuacja demograficzna i jej tendencje rozwojowe budzić muszą uzasadniony niepokój. Doświadczenia wielu krajów uczą, że stosunkowo łatwo dochodzi do obniżenia przyrostu ludności, ale przywrócenie pożądanego wyższego jego poziomu przychodzi niezmiernie trudno i wymaga długiego czasu.</u> + <u xml:id="u-41.27" who="#PoselZablockiJanusz">Aby nie dopuścić do sytuacji krańcowych należałoby już teraz, nie czekając, przystąpić do formułowania aktywnej polityki ludnościowej, podobnie jak czynią to obecnie inne państwa socjalistyczne. Powinna to być polityka o orientacji pronatalistycznej, nastawiona na rozsądne stymulowanie przyrostu naturalnego, realizowana przy tym w pełnej świadomości, że jej skutki nie będą natychmiastowe i dadzą się odczuć, być może, dopiero w dalszej przyszłości. Podjęcia wszakże takich kroków już teraz wymaga od nas odpowiedzialność za przyszłość naszego narodu i naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-41.28" who="#PoselZablockiJanusz">Wiedząc, że kierownictwo naszego państwa również rozumie i docenia zagadnienia, o których tu była mowa, pragnę skierować pod adresem Pana Premiera zapytanie, czy i jakie kroki zamierza podjąć Rząd w tej sprawie. Jest to bowiem sprawa, która zaczyna już niepokoić coraz szersze kręgi naszej opinii.</u> + <u xml:id="u-41.29" who="#PoselZablockiJanusz">Z naszej strony uważamy, że w dążeniu do wypracowania określonej polityki ludnościowej jako kompleksowego programu celowych działań należy poddać rewizji funkcjonujące u nas obecnie, a pochodzące z różnych czasów i ku różnym celom ukierunkowane, instrumenty polityki rodzinnej i populacyjnej.</u> + <u xml:id="u-41.30" who="#PoselZablockiJanusz">Należy starannie rozważyć propozycje reform w tej dziedzinie, jakie są wysuwane w kręgach demografów i polityków społecznych. Spośród tych propozycji na szczególną uwagę zasługują sugestie wprowadzenia częściowo płatnych urlopów opiekuńczych dla matek pracujących, preferencji w uzyskiwaniu mieszkań dla młodych małżeństw oraz reorganizacji instytucji zasiłków rodzinnych. Istnieje również potrzeba zbadania, jak jest wykonywana i jakie skutki społeczne dzisiaj przynosi ustawa o przerywaniu ciąży z 27 kwietnia 1956 r. Pragnę przy okazji poinformować Wysoki Sejm o memoriałach, jakie w tej sprawie w marcu br., na marginesie dyskusji o Kodeksie karnym, złożyło nasze Koło na ręce Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej.</u> + <u xml:id="u-41.31" who="#PoselZablockiJanusz">Uruchomienie nowych instrumentów polityki ludnościowej państwa będzie wymagało oczywiście odpowiednich środków. Środki te — jakkolwiek byłoby to trudne — muszą się w naszej gospodarce znaleźć. Są to przecież nakłady na rzecz przyszłości, na rzecz rozwoju naszego kraju, nie mniej uzasadnione, niż nakłady na jego majątek trwały. Można by powiedzieć, że obok funduszu inwestycyjnego, który umożliwia reprodukcję rozszerzoną naszego majątku trwałego, wyłania się również potrzeba funduszu populacyjnego, który powinien umożliwiać rozszerzoną reprodukcję ludzi, owej najważniejszej części sił wytwórczych. Jeśli z myślą o przyszłości narodu i w poczuciu odpowiedzialności za jego los zdobywamy się dzisiaj na wyrzeczenia, by akumulować środki pa budowę obiektów, to o ileż bardziej powinniśmy czuć się zobowiązani do takich wyrzeczeń czynionych bezpośrednio na rzecz ludzi. Budujemy przecież ustrój, w którym człowiek ma być wartością najwyższą, a świat rzeczy ma być w całości oddany potrzebom człowieka.</u> + <u xml:id="u-41.32" who="#PoselZablockiJanusz">Wysoka Izbo! Pragnę oświadczyć na zakończenie, że popierając zasadnicze kierunki polityki Rządu, zmierzające do intensyfikacji i unowocześnienia naszej gospodarki oraz uwzględniając wszystkie obiektywne trudności, jakie stają na drodze tej polityki — Koło Poselskie — „Znak”, mimo zastrzeżeń, jakim daliśmy wyraz, głosować będzie za przedłożonym projektem planu i budżetu na rok 1970, wraz z wprowadzonymi poprawkami, oraz — za absolutorium dla Rządu.</u> + <u xml:id="u-41.33" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-42"> + <u xml:id="u-42.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Poseł Zabłocki poruszył niezwykle ważne zagadnienie w swoim przemówieniu. Jeśli mi wolno jako przewodniczącemu obrad uczynić komentarz, nie przekraczając uprawnień przewodniczącego, to chciałbym powiedzieć, że tak jak kiedyś byli publicyści, którzy niesłusznie czynili strasząc wizją przeludnienia kraju, tak samo chyba byłoby niesłuszne z kolei straszyć wizją wyludnienia kraju. Sprawy są wyjątkowej wagi, bo rzeczywiście decydują one o przyszłości, o losach narodu. Dlatego też powinny być poruszane, dyskutowane z wyjątkowym poczuciem pełnej odpowiedzialności za prawidłowe rozwiązania tych problemów.</u> + <u xml:id="u-42.1" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Wybaczą, Obywatele Posłowie, ten mój krótki komentarz.</u> + <u xml:id="u-42.2" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma poseł Stanisław Walendowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-43"> + <u xml:id="u-43.0" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! W przedłożonym Sejmowi projekcie narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa na rok 1970 w wydatkach resortu rolnictwa poważna kwota — 575.800 tys. zł przeznaczona jest na sfinansowanie prac związanych z porządkowaniem i właściwym ukształtowaniem spraw władania ziemią. W projektach tych przewiduje się wzrost wydatków o 12% w stosunku do roku bieżącego.</u> + <u xml:id="u-43.1" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Prace urządzeniowo-rolne koncentrują się obecnie przede wszystkim na realizacji trzech ustaw z dnia 24 stycznia 1968 r.:</u> + <u xml:id="u-43.2" who="#PoselWalendowskiStanislaw">—o scalaniu i wymianie gruntów, —o przymusowym wykupie nieruchomości wchodzących w skład gospodarstw rolnych, —o rentach i innych świadczeniach dla rolników przekazujących nieruchomości rolne na własność państwa.</u> + <u xml:id="u-43.3" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Poza tym środki, o których wspomniałem, przeznaczone są również na wykonywanie czynności prawnych, organizacyjnych i technicznych, dotyczących ochrony użytków rolnych.</u> + <u xml:id="u-43.4" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Minęło co prawda nie pełne dwa lata realizowania omawianych ustaw. Dla pełnej analizy ich efektywności wymagany jest niewątpliwie dłuższy okres czasu. Niemniej już dzisiaj można stwierdzić, że przyczyniły się one do włączenia poważnych areałów użytków rolnych, dotąd nienależycie wykorzystanych, do pełnej produkcji.</u> + <u xml:id="u-43.5" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Następowało to przede wszystkim poprzez stworzenie odpowiednich warunków do pełniejszego stosowania postępowych metod produkcji rolnej, co nierozłącznie związane jest z właściwym ukształtowaniem rozłogów gruntów wszystkich trzech współdziałających na wsi sektorów.</u> + <u xml:id="u-43.6" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Inne są bowiem możliwości produkcyjne obiektu składającego się z jednego albo najwyżej kilku dostatecznie dużych bloków o regularnym kształcie, korzystnie położonych w stosunku do działki budowlanej, a inaczej sprawa wygląda wówczas, kiedy gospodarstwo składa się z wielkiej liczby drobnych, nieregularnie ukształtowanych działek i działeczek, rozrzuconych na dużej przestrzeni, w znacznej odległości jedna od drugiej oraz położonych z dala od siedliska.</u> + <u xml:id="u-43.7" who="#PoselWalendowskiStanislaw">W pierwszym przypadku istnieje możliwość szerokiego stosowania nowoczesnych środków produkcji — w postaci traktorów i różnego rodzaju maszyn rolniczych, co ułatwia i przyśpiesza wykonanie prac polowych, a zarazem czyni możliwe przeprowadzenie ich we właściwych terminach, zapewniając uzyskanie lepszych zbiorów.</u> + <u xml:id="u-43.8" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Zabiegi scaleniowo-wymienne pozwalaj ą więc produkować więcej, lepiej i taniej. Zdolność produkcyjna scalonego gospodarstwa jest o wiele wyższa w porównaniu z obiektem ukształtowanym wadliwie i pozbawionym na skutek tego dużych, dodatkowych możliwości produkcyjnych, z jakich szeroko korzysta gospodarstwo o racjonalnie ukształtowanym rozłogu gruntów.</u> + <u xml:id="u-43.9" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Zabiegi scaleniowo-wymienne są poważnym ogniwem w wielkiej pracy podjętej nad dalszym wszechstronnym rozwojem i podniesieniem produkcji rolnej w myśl uchwał IX Plenum KC i V Zjazdu Partii.</u> + <u xml:id="u-43.10" who="#PoselWalendowskiStanislaw">W toku tych prac scaleniowo-wymiennych porządkuje się sprawy związane z aktualnie niepełnym wykorzystaniem gruntów dyspozycyjnych z Państwowego Funduszu Ziemi.</u> + <u xml:id="u-43.11" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Grunty te obejmują w skali krajowej łączną powierzchnię 1.070 tys. ha, w tym 900 tys. ha użytków rolnych. Są to grunty o bardzo rozdrobnionej strukturze. Liczba tych działek w całym kraju, a głównie w województwach olsztyńskim, koszalińskim i wrocławskim sięga 1 miliona. Oznacza to, że średnia wielkość działki Państwowego Funduszu Ziemi wynosi 1 ha. Przeprowadzone jednak w 1967 r. badania wykazały, że np. w powiecie Jarosław, woj. Rzeszów jest 10.865 takich działek o przeciętnej wielkości 0,6 ha, w powiecie Lubaczów w tym samym województwie — 14.509 działek o przeciętnej wielkości 0,5 ha, a w powiecie Siemiatycze, woj. Białystok — 9.085 działek o średnim rozmiarze 0,4 ha. W województwie poznańskim na obszar 90 tys. ha Państwowego Funduszu Ziemi działki o średniej wielkości, o średniej powierzchni do 5 ha, obejmują 75% tego obszaru.</u> + <u xml:id="u-43.12" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Tak ukształtowane grunty, stanowiące bez mała 5% wszystkich użytków rolnych w kraju, nie mogą być zagospodarowane racjonalnie bez ich odpowiedniego przemieszczenia.</u> + <u xml:id="u-43.13" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Dalszym problemem, jaki wymaga interwencji w postaci scalenia czy wymiany gruntów, to gospodarstwa ekonomicznie słabe, które odstają znacznie w produkcji w porównaniu z innymi o podobnych warunkach ekonomicznych, względnie takie, którym spadek wyników produkcyjnych grozi w najbliższym czasie.</u> + <u xml:id="u-43.14" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Przyczyny tego zjawiska są bardzo różne. Najczęściej jednak wynika to z odpływu młodzieży do zawodów nie związanych z rolnictwem. Jest to niejako produkcja uboczna postępującego procesu uprzemysłowienia kraju, z którym państwa o rozbudowanym przemyśle spotkały się dużo wcześniej.</u> + <u xml:id="u-43.15" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Zagospodarowanie tego rodzaju nieruchomości nie jest rzeczą łatwą.</u> + <u xml:id="u-43.16" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Wychodząc z założenia konieczności zaspokojenia istotnych potrzeb życiowych rolnika, przekazującego swoje gospodarstwo państwu w zamian za zaopatrzenie emerytalne, ustawa o rentach i innych świadczeniach dla rolników przekazujących nieruchomości rolne na własność państwa gwarantuje im prawo zatrzymania budynków wchodzących w skład zdawanego gospodarstwa.</u> + <u xml:id="u-43.17" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Przy znacznej liczbie oferowanych państwu w zamian za rentę i inne świadczenia gospodarstw chłopskich rozproszonych i tkwiących w zasadniczej masie ekonomicznie zdrowych warsztatów produkcyjnych, zagospodarowanie ich przez jednostki uspołecznione staje się sprawą trudną i możliwą do rozwiązania tylko po dokonaniu scalenia lub wymiany.</u> + <u xml:id="u-43.18" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Mimo całej złożoności problemów, jakie wypada rozwiązywać w toku prac scaleniowych, należy stwierdzić, że czynności te w roku ubiegłym jak i bieżącym zostały dokonane bez większych zakłóceń.</u> + <u xml:id="u-43.19" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Świadczą o tym następujące liczby: w 1968 r. pracami tymi objęto prawie 225 tys. ha gruntów położonych w 408 wsiach, a należących do około 21.500 gospodarstw. Skargi, jakie wpłynęły, były nieliczne. Wniosło je tylko 11% uczestników scalenia, w tym słusznych było zaledwie 3%.</u> + <u xml:id="u-43.20" who="#PoselWalendowskiStanislaw">W wyniku dokonanych prac przekazano grunty Państwowego Funduszu Ziemi, dotąd nie w pełni zagospodarowane, w trwałe użytkowanie następującym jednostkom: państwowym gospodarstwom rolnym 50.800 ha, rolniczym spółdzielniom produkcyjnym 4.600 ha, innym jednostkom 7.500 ha. Razem 62.900 ha.</u> + <u xml:id="u-43.21" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Należy stwierdzić, że mimo stosunkowo krótkiego okresu czasu, jaki w roku ubiegłym był do dyspozycji dla wykonania prac scaleniowo-wymiennych prezydia rad narodowych i ich organy przygotowały się należycie do wykonania tych zadań. Udział działających na wsi organizacji społeczno-politycznych pozwolił na zapoznanie wszystkich zainteresowanych z zasadami i celami przeprowadzonych prac przed rozpoczęciem właściwych prac technicznych.</u> + <u xml:id="u-43.22" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Doświadczenia ubiegłoroczne wykazały, że dużą rolę w łagodzeniu sytuacji konfliktowych ma postępowanie geodety prowadzącego pracę, jego wyrobienie społeczne, polityczne i zawodowe, jego kontakty z wiejskimi komitetami scaleniowymi.</u> + <u xml:id="u-43.23" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Należy przy tym stwierdzić, że włączona do tych prac młoda kadra geodezyjna, mimo wysuwanych początkowo wątpliwości, czy podoła ona tym nowym zadaniom, wywiązała się z nałożonych na nią obowiązków w sposób jak najbardziej zadowalający. Młodzi ludzie wykazali, że posiadają dostateczne umiejętności w rozwiązywaniu trudnych i wymagających dużego umiaru prac.</u> + <u xml:id="u-43.24" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Wszędzie, gdzie podjęto prace komasacyjne, zostały one przyjęte przez większość rolników z pełnym zrozumieniem jako realizacja od dawna przez wieś wysuwanych postulatów.</u> + <u xml:id="u-43.25" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Spaliły na panewce zapowiedzi wrogich Polsce Ludowej ośrodków o wywłaszczaniu chłopów, wróżby o spadku produkcji itp.</u> + <u xml:id="u-43.26" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Komasacja weszła do naszej wsi jako nowy czynnik dalszej modernizacji rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-43.27" who="#PoselWalendowskiStanislaw">W roku bieżącym scalenie i wymianę przeprowadzono na powierzchni około 343 tys. ha położonych w 578 wsiach, obejmując nimi około 50 tys. gospodarstw. Przewiduje się, że w wyniku tych prac jednostkom gospodarki uspołecznionej zostanie przekazane około 73 tys. ha na cele produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-43.28" who="#PoselWalendowskiStanislaw">W 1970 r. przewiduje się dalszy wzrost areału objętego pracami komasacyjnymi. Obejmą one powierzchnię 400 tys. ha. Wiąże się to ściśle ze stworzeniem nowych możliwości zagospodarowania dalszych gospodarstw przekazywanych państwu w zamian za zaopatrzenie emerytalne przez rolników nie mających warunków do prowadzenia posiadanych warsztatów pracy.</u> + <u xml:id="u-43.29" who="#PoselWalendowskiStanislaw">W 1968 r. wpłynęło bowiem do wydziałów rolnictwa i leśnictwa prezydiów powiatowych rad narodowych 15.600 wniosków o zdanie gospodarstw w zamian za zaopatrzenie emerytalne. Dotyczyły one powierzchni 120 tys. ha.</u> + <u xml:id="u-43.30" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Z tego przyjęto tylko 41.555 ha od 4.567 rolników. Pozostałe wnioski będą w większości rozpatrzone ponownie, z chwilą powstania warunków do pełnego zagospodarowania gruntów, których dotyczą.</u> + <u xml:id="u-43.31" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Podobna sytuacja jest również w roku bieżącym.</u> + <u xml:id="u-43.32" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Realizacja zadań w zakresie zagospodarowania gruntów stawia poważne obowiązki przed uspołecznionymi gospodarstwami rolnymi.</u> + <u xml:id="u-43.33" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Na tym odcinku stwierdzamy cały szereg osiągnięć, z których najważniejsze jest chyba to, że zarówno państwowe gospodarstwa rolne, jak i rolnicze spółdzielnie produkcyjne, które przejęły poważne powierzchnie gruntów, bardzo słabo zagospodarowanych, albo nawet odłogujących, nie obniżyły swoich jednostkowych wskaźników produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-43.34" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Całość zabiegów związanych z pełnym wykorzystaniem wszystkich gruntów powinna być jednak przeprowadzona w taki sposób, by osiągnąć w możliwie krótkim czasie jak największe efekty produkcyjne przy możliwie najmniejszych nakładach.</u> + <u xml:id="u-43.35" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Wymaga to odpowiedniego ukierunkowania organizacji prac zarówno w gospodarstwach państwowych, jak i spółdzielczych. Dotyczy to między innymi metody bezobornikowego zagospodarowania ziemi.</u> + <u xml:id="u-43.36" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Szerzej należy również wykorzystywać doświadczenia zakładów naukowych. Np. Zakładu Doświadczalnego Instytutu Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Przebędowie, powiat Oborniki, woj. poznańskie, gdzie opracowano metodę bezobornikowego zagospodarowania ugorów przy wprowadzeniu uprawy łubinu i bogatym stosowaniu nawozów sztucznych. Zakład przejął z Państwowego Funduszu Ziemi 72 ha gruntów i uzyskał 4.700 zł czystego zysku rocznie z 1 ha w okresie 3 lat. Jest to charakterystyczny przykład, że myśl naukowa wyszła naprzeciw potrzebom rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-43.37" who="#PoselWalendowskiStanislaw">W zagospodarowaniu gruntów Państwowego Funduszu Ziemi notują również poważne osiągnięcia kółka rolnicze.</u> + <u xml:id="u-43.38" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Na przykład kółko rolnicze Cmachowo, pow. Szamotuły w województwie poznańskim uzyskało 382 q z ha buraków cukrowych na przejętych ziemiach. Ośrodek rolny kółka rolniczego w Mochach, pow. Wolsztyn, powstały na bazie gospodarstw podupadłych, użytkuje 122 ha gruntów PFZ. W krótkim okresie czasu ośrodek wyremontował stare zabudowania, pobudował dodatkowe pomieszczenia gospodarcze, rozwinął szeroką działalność w zakresie produkcji zwierzęcej i obecnie ma oborę liczącą 32 sztuki bydła zarodowego, dużą fermę kur, kaczek i gęsi oraz prowadzi dodatkowo odchowalnię piskląt dla miejscowego koła gospodyń wiejskich.</u> + <u xml:id="u-43.39" who="#PoselWalendowskiStanislaw">W zakresie zagospodarowania gruntów stoją również przed jednostkami gospodarki uspołecznionej poważne zadania organizacyjne. Zachodzi bowiem potrzeba tworzenia nowych jednostek PGR, a rolnicze spółdzielnie produkcyjne powinny w szerszym zakresie zagospodarowywać grunty Państwowego Funduszu Ziemi na tak zwanych filiach, to jest na ziemiach położonych oddzielnie od zasadniczego masywu uprawowego.</u> + <u xml:id="u-43.40" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Ustawa o przymusowym wykupie gospodarstw rolnych nie była w większym stopniu realizowana. Okoliczność jednak, że stworzona została podstawa prawna do przejęcia gospodarstwa odstającego w produkcji, mimo że nie jest ono zadłużone, jest niewątpliwie czynnikiem mobilizującym rolników do prowadzenia swych warsztatów rolnych na właściwym poziomie.</u> + <u xml:id="u-43.41" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Oprócz zagospodarowania gruntów nie w pełni wykorzystanych, poważnym zadaniem stojącym przed radami narodowymi jest ograniczenie do niezbędnego minimum strat ponoszonych przez rolnictwo z tytułu nadmiernego rozchodowania z produkcji rolnej ziemi uprawnej, nieraz najlepszej jakości. Wiąże się to ze sprawą ochrony użytków rolnych.</u> + <u xml:id="u-43.42" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Zainteresowane resorty zobowiązane są do bieżącej analizy gruntów, które mają być przekazane lub wyłączone na cele nierolnicze, w ten sposób, by inwestycje lokalizować na gruntach o słabszej bonitacji glebowej.</u> + <u xml:id="u-43.43" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Dużą pomocą przy tej pracy jest stosowane w praktyce przeprowadzanie rachunku ekonomicznego, zwłaszcza w przypadku możliwości zlokalizowania inwestycji na terenach o różnej bonitacji glebowej w celu stwierdzenia, czy rzeczywiście wyłączenie z produkcji ziemi dobrej jakości równoważy w sensie ekonomicznym korzyść uzyskiwaną z takiego właśnie usytuowania zamierzonej inwestycji.</u> + <u xml:id="u-43.44" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Poza tym uwzględnia się możliwość zlokalizowania inwestycji na ziemiach słabszych, względnie zmniejszenie powierzchni przeznaczonej do przekazania na cele nierolnicze.</u> + <u xml:id="u-43.45" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Istotną sprawą jest niepoprzestawanie na dokonanej w latach ubiegłych analizie gruntów wyłączonych z produkcji. Fakt, że zostały one w toku przeprowadzonej kontroli sposobu wykorzystania terenów uznane za zbędne dla potrzeb inwestorów, nie daje podstawy do potraktowania sprawy za zakończoną. Powierzchnie gruntów wyłączonych z produkcji rolnej powinny być corocznie sprawdzane i konsekwentnie należy od poszczególnych użytkowników egzekwować zwrot tych terenów, które zostały uznane za zbędne. W woj. poznańskim np. powierzchnię miast zmniejszono o 53% ogólnego ich obszaru, poprzez wyłączenie z ich granic terenów użytkowanych rolniczo.</u> + <u xml:id="u-43.46" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Duże znaczenie ma również rewindykowanie na rzecz rolnictwa terenów poprzednio przez nie utraconych i najczęściej zniszczonych w trakcie pozarolniczej eksploatacji oraz doprowadzenie tych gruntów do pełnej produkcji rolnej drogą ich planowej rekultywacji.</u> + <u xml:id="u-43.47" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Wysoki Sejmie! Złożoność problematyki urządzeniowo-rolnej nie pozwala na przedstawienie całego tego zagadnienia. Starałem się tylko zasygnalizować niektóre jego aspekty. Wskazują one na potrzebę i celowość kontynuowania rozpoczętych prac, których korzystne znaczenie dla produkcji rolnej jest niewątpliwe i niesporne.</u> + <u xml:id="u-43.48" who="#PoselWalendowskiStanislaw">W miarę upływu czasu narastać będzie zasób doświadczeń, które pozwolą niewątpliwie na dalsze, bardziej precyzyjne formy i metody pracy. Pomocne tu będą szkolenia, kurso-konferencje jak i inne formy działania podejmowane przez resort, a także jak najściślejsza współpraca naukowców z praktyką. Zapoczątkowana ona została zorganizowaną w Olsztynie w końcu października bieżącego roku konferencją naukowo-techniczną na temat prac scaleniowo-urządzeniowych.</u> + <u xml:id="u-43.49" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Przewidziane w budżecie środki finansowe na cele urządzeniowo-rolne przyczynią się niewątpliwie do zwiększenia globalnej produkcji naszego rolnictwa i do wzrostu wskaźników produkcyjnych z hektara.</u> + <u xml:id="u-43.50" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-44"> + <u xml:id="u-44.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Jedna jeszcze uwaga. Jest chyba rzeczą nieprawidłową, że w dotychczasowej debacie budżetowej w ławach rządowych nie widzimy w tej chwili ani Przewodniczącego Komisji Planowania, ani jego zastępców, a sprawy, które po przerwie poruszamy, są wyjątkowej wagi i znaczenia.</u> + <u xml:id="u-44.1" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma poseł Wacław Żak.</u> + </div> + <div xml:id="div-45"> + <u xml:id="u-45.0" who="#PoselZakWaclaw">Wysoki Sejmie! Oceniając dotychczasowe wyniki planu 5-letniego w rolnictwie, należy stwierdzić, że dynamika wzrostu produkcji rolnej była zadowalająca. Na osiągnięcia w produkcji rolnej dodatnio wpłynęły dostawy przemysłowych środków produkcji, zwiększone inwestycje rolne, rozwój usług produkcyjnych i powiększona pomoc kredytowa państwa oraz aktywność społeczna i produkcyjna samych rolników.</u> + <u xml:id="u-45.1" who="#PoselZakWaclaw">Do uzyskania pomyślnych wyników produkcyjnych w rolnictwie przyczyniły się zwłaszcza te gospodarstwa, które stale podnoszą kulturę rolną, właściwie wykorzystują przemysłowe środki produkcji i zwiększają nakłady na produkcję. Obok tych gospodarstw jest część gospodarstw rolnych, które z różnych przyczyn nie nadążają za ogólnym postępem, mimo że większość z nich ma warunki do zwiększenia produkcji rolnej. Główną przyczyną słabej produkcji w tych gospodarstwach są: niski poziom wiedzy rolniczej, przestarzałe metody gospodarowania, nieumiejętność korzystania ze środków technicznych, brak dostatecznej ilości siły roboczej w wyniku odchodzenia ludności wiejskiej, a szczególnie młodzieży, do miasta i zmniejszająca się zdolność do pracy właścicieli z uwagi na wiek.</u> + <u xml:id="u-45.2" who="#PoselZakWaclaw">Pełniejsze uruchomienie rezerw produkcyjnych w rolnictwie oraz właściwe zagospodarowanie ziemi, zgodnie z uchwałą IX Plenum KC PZPR i VII Plenum NK ZSL staje się jednym z głównych zadań w rolnictwie na najbliższe lata. Aby należycie wypełniać zadania stojące przed rolnictwem, zachodzi konieczność zwiększenia i skoordynowania prac w zakresie usług dla rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-45.3" who="#PoselZakWaclaw">Jako prezes kółka rolniczego, mieszkający i pracujący na wsi, pragnę poruszyć niektóre zagadnienia z działalności instytucji i organizacji działających na wasi, a szczególnie kółek rolniczych, tej samorządnej organizacji chłopskiej, która pomaga rolnikowi w wykonywaniu jego zadań.</u> + <u xml:id="u-45.4" who="#PoselZakWaclaw">Wieś otrzymała tysiące ciągników i jeszcze więcej maszyn rolniczych, trudno byłoby obecnie wyobrazić sobie pracę na wsi bez tych maszyn. Należy jednak stwierdzić, że nie wszystkie maszyny, będące w posiadania kółek rolniczych, są należycie wykorzystane. Zależy to często od niezbyt dobrze działającego zarządu, lecz w dużym stopniu od obsługi i konserwacji. Kółka rolnicze odczuwają poważny brak dobrych traktorzystów. Kółka rolnicze są szkołą, w której traktorzysta zdobywa pierwsze umiejętności w obsłudze ciągnika, co nie zawsze wychodzi na korzyść eksploatowanej maszynie. Następnie traktorzysta przechodzi do innego zakładu, gdzie są lepsze warunki pracy i nie wymaga się wielokierunkowości w obsłudze maszyny. Ciągłe zmiany traktorzystów nie sprzyjają właściwej konserwacji maszyn, co powoduje duże zużycie poszczególnych części zamiennych, których z kolei odczuwa się ogromny brak w sprzedaży. Stąd wynikałby wniosek, aby bardziej materialnie zainteresować samych traktorzystów właściwą konserwacją i eksploatacją sprzętu oraz ilością lat przepracowanych w danym kółku rolniczym. Ciągle zmieniający się traktorzysta w kółku rolniczym, nie posiadający umiejętności wielokierunkowej obsługi maszyn, przysparza rolnikom i całej gospodarce narodowej dużych strat w zakresie uzyskania właściwych plonów. Często kółko rolnicze w wyniku niewłaściwie wykonanej przez traktorzystę pracy traci autorytet jako organizacja wprowadzająca postęp w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-45.5" who="#PoselZakWaclaw">W usprawnieniu usług świadczonych przez kółka rolnicze ważną rolę spełniają zarządy kółek. Ludzie, którzy pracują społecznie, napotykają różnego rodzaju trudności, które wynikają z wielokierunkowego działania kółek rolniczych. Tym dobrym działaczom należy w szerokim zakresie przyjść z pomocą przy załatwianiu zawiłych często spraw przez instytucje współdziałające z rolnictwem oraz rady narodowe, które są właściwymi gospodarzami terenu.</u> + <u xml:id="u-45.6" who="#PoselZakWaclaw">Wzrastająca z każdym rokiem wydajność z ha stwarza rolnikom poważne trudności w dostarczaniu wyprodukowanych produktów rolnych do punktów skupu. Rolnik w okresie jesiennym, kiedy występuje spiętrzenie prac w gospodarstwie, zmuszony jest do wystawania i czekania w kolejkach przy zdawaniu buraków, ziemniaków, zboża czy nawet żywca. Nie wpływa to dodatnio ani na wzrost produkcji, ani na samopoczucie i zadowolenie rolników. Lepsza organizacja pracy na punktach skupu i wprowadzenie nawet niewielkiej mechanizacji przyczyniłoby się do sprawniejszego odbioru produktów rolnych.</u> + <u xml:id="u-45.7" who="#PoselZakWaclaw">Zapoczątkowany w niektórych miejscowościach odbiór produktów rolnych bezpośrednio z zagrody producenta spotkał się z dużym uznaniem ludności wiejskiej. Odbiór taki należałoby w szerszym zakresie wprowadzać na wieś.</u> + <u xml:id="u-45.8" who="#PoselZakWaclaw">Szczególnego zainteresowania i rozpatrzenia wymaga budownictwo inwentarskie na wsi. Zwiększające się z każdym rokiem budownictwo wsi, które jest wielkim osiągnięciem — przy dużej pomocy państwa pozwala na rozszerzenie gospodarki hodowlanej zarówno trzody, jak i bydła.</u> + <u xml:id="u-45.9" who="#PoselZakWaclaw">Za mało jest jednak typowych projektów dostosowanych do obecnych wymogów hodowli. Należałoby opracować więcej projektów uwzględniających mechanizację wielu czynności, co ułatwiłoby pracę rolnikowi.</u> + <u xml:id="u-45.10" who="#PoselZakWaclaw">Potrzebom budownictwa na wsi nie zawsze odpowiada stan zaopatrzenia w materiały ścienne. Należy więc bardziej popierać zespoły produkcji materiałów ściennych, wykorzystując przy tym miejscowe surowce w postaci żwiru i gliny, jak to dotychczas robią niektóre spółdzielnie usługowo-wytwórcze, międzykółkowe bazy maszynowe czy kółka rolnicze.</u> + <u xml:id="u-45.11" who="#PoselZakWaclaw">Następne zagadnienie — to usługi typu rzemieślniczego dla ludności wiejskiej. Rosnąca stale ilość sprzętu mechanicznego kierowana na wieś stwarza potrzeby w zakresie usług rzemieślniczych typu naprawy elektrycznego sprzętu gospodarstwa domowego, naprawy odbiorników radiowych i telewizyjnych, renowacji silników elektrycznych, usług kowalskich oraz w zakresie zaplecza technicznego motoryzacji czy wulkanizacji. Usługi tego typu winny być grupowane w ośrodkach „Nowoczesna Gospodyni”, w kółkach rolniczych, w POM czy w gminnych spółdzielniach.</u> + <u xml:id="u-45.12" who="#PoselZakWaclaw">Powyższe sprawy na ogół drobne, jakże często stają się poważnym problemem utrudniającym normalną pracę rolnika, która niewykonana w terminie, daje ujemne wyniki.</u> + <u xml:id="u-45.13" who="#PoselZakWaclaw">A przecież tylko wprowadzenie na wieś szeroką falą usług dla rolnictwa umożliwi taką działalność gospodarczą, której celem jest dalszy wzrost produkcji rolnej, uzyskany w wyniku unowocześnienia rolnictwa i podniesienia wydajności pracy, a także poprawa warunków pracy w rolnictwie oraz poprawa warunków życia ludności wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-45.14" who="#PoselZakWaclaw">Kierunek tej działalności zmierza do tego, by wieś polska była taka, o jakiej marzyli najlepsi działacze ludowi.</u> + <u xml:id="u-45.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-46"> + <u xml:id="u-46.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma poseł Zbigniew Krzysztoforski.</u> + </div> + <div xml:id="div-47"> + <u xml:id="u-47.0" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Wysoki Sejmie! Przedłożony Wysokiej Izbie projekt planu zawiera między innymi założenia dalszego intensywnego wzrostu produkcji rolniczej. Chciałbym zatrzymać uwagę obywateli posłów na jednym z ważnych elementów tego planu, mającego bezpośredni wpływ na wyniki produkcyjne naszego rolnictwa, a mianowicie na problemach nauki i oświaty rolniczej.</u> + <u xml:id="u-47.1" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Uzyskanie planowego wzrostu produkcji rolniczej i zapewnienie rozwoju rolnictwa w latach następnych wymagać będą jeszcze większego zaangażowania się nauki w rozwiązywanie problemów rolnictwa. Jednym słowem — przed placówkami naukowo-badawczymi rolnictwa musi stanąć zadanie rozwiązania takich zagadnień, których pilnie oczekuje praktyka rolnicza.</u> + <u xml:id="u-47.2" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Trzeba krytycznie stwierdzić, że dotychczas nauka rolnicza nie uwzględniała w należytym stopniu bezpośrednich potrzeb produkcji. Nie chciałbym tutaj negować niewątpliwych osiągnięć naszej nauki rolniczej, ale od bieżących najpilniejszych potrzeb rolnictwa zarówno indywidualnego, jak i uspołecznionego, problematyka prac naukowo-badawczych w rolnictwie odbiegała dość daleko.</u> + <u xml:id="u-47.3" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Zresztą niejednokrotnie prowadzone były prace nad roślinami nie mającymi większego znaczenia gospodarczego dla kraju bądź też drobiazgowo opracowywano wąskie tematy wymagające dalszych długoletnich badań.</u> + <u xml:id="u-47.4" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Sytuacja w tej dziedzinie uległa w ostatnim czasie poprawie. Dużą pomoc dla praktyki rolniczej udzielają obecnie coraz lepiej zorganizowane, i co ważne, coraz lepiej wyposażone rolnicze rejonowe zakłady doświadczalne. Te placówki zostały związane z regionami, w których działają i, co najważniejsze, coraz częściej podejmują się opracowań potrzebnych bezpośrednio praktyce rolniczej.</u> + <u xml:id="u-47.5" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Widoczna zmiana kierunku i metod działalności nauki rolniczej nastąpi niewątpliwie w wyniku realizacji uchwał IV Plenum KC PZPR, które przecież wyraźnie stwierdziło, że w dziedzinie badań naukowych, prac rozwojowych i wdrożeniowych do głównych zadań należy prawidłowy wybór tematów najbardziej istotnych dla gospodarki oraz koncentracja na nich całego wysiłku placówek naukowo-technicznych.</u> + <u xml:id="u-47.6" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Analizując bardziej szczegółowo potrzeby rolnictwa w tym zakresie, wydaje się konieczne, aby w pracach naukowo-badawczych skierować specjalną uwagę na najbardziej ważne gospodarczo rośliny, to jest zboża, przede wszystkim żyto, i ziemniaki. Chodzi konkretnie o intensyfikację prac hodowlanych w celu uzyskania wysokopiennych odmian zbóż, odpornych na wylęganie, wymarzanie i na choroby. Okazuje się bowiem, że uzyskiwanie w naszym kraju wysokich plonów zbóż oparte jest o odmiany importowane — głównie odmiany pszenic, które często w naszych warunkach są zawodne i szybko się wyradzają.</u> + <u xml:id="u-47.7" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Wprowadzenie do produkcji nowych intensywnych odmian zbóż wymagać będzie jednoczesnego prowadzenia badań nad opracowaniem techniki nawożenia mineralnego zbóż wysokimi dawkami z uwzględnieniem różnych warunków glebowo-klimatycznych.</u> + <u xml:id="u-47.8" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Z uwagi na systematyczny wzrost areału roślin pastewnych, problemem nadal nie rozwiązanym jest zaopatrzenie w nasiona roślin pastewnych. Nasze rolnictwo nadal pilnie potrzebuje nowych, bardziej plennych odmian koniczyny, lucerny i łubinów pastewnych.</u> + <u xml:id="u-47.9" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Mamy w naszym rolnictwie wiele odmian ziemniaków, ale nadal nie wytworzyliśmy nowych odmian ziemniaków o wysokiej zawartości skrobi i białka — niezbędnych dla przemysłu suszarniczego.</u> + <u xml:id="u-47.10" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Również w produkcji ogrodniczej czynnikiem hamującym rozwój jest właśnie nasiennictwo warzywne i przechowalnictwo. Konieczne jest więc nasilenie prac naukowo-badawczych również w tych dziedzinach.</u> + <u xml:id="u-47.11" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Zagadnieniem bardzo często poruszanym przez naszych rolników i moim zdaniem sprawą, która powinna być wysunięta na czoło prac badawczych, jest rozwiązanie problemu małej mechanizacji, przede wszystkim prac hodowlanych i to zarówno w drobnych gospodarstwach indywidualnych, jak i w dużych gospodarstwach uspołecznionych.</u> + <u xml:id="u-47.12" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Obecna trudna sytuacja paszowa i konieczność wprowadzenia ścisłego reżimu oszczędnościowego w gospodarce paszami wysuwa z kolei tematykę badań nad podnoszeniem efektywności wykorzystania białka w paszach oraz nad składem mieszanek paszowych.</u> + <u xml:id="u-47.13" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Nie sposób zresztą w krótkiej wypowiedzi omówić wszystkich choćby najważniejszych zadań, których rozwiązania oczekuje się od nauki rolniczej. Zapewnienie realizacji choćby tylko tutaj wymienionych, będzie wymagało na pewno sprawnej organizacji procesu badawczego oraz zabezpieczenia odpowiednich środków. Sprawy te znalazły odbicie w przedłożonym Wysokiej Izbie projekcie planu na rok 1970.</u> + <u xml:id="u-47.14" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Projekt uchwały wyraźnie zaleca doprowadzenie do zwiększenia efektywności prac badawczych i szybszego wdrożenia ich do praktyki, wskazując na węzłowe problemy wymagające rozwiązania dla zabezpieczenia intensyfikacji produkcji rolnej. Środki, jakimi dysponuje rolnictwo na prace badawcze, są na ogół skromne i rzecz polega na tym, by je jak najlepiej wykorzystać.</u> + <u xml:id="u-47.15" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">W rolnictwie istota sprawy polega na szybkim wdrażaniu efektów badań naukowych do praktyki. Kluczem do tej sprawy winno być ustalenie, jakie czynniki przyspieszają, a jakie opóźniają proces upowszechnienia postępu technicznego w rolnictwie. Bezsporne jest jedno, że zakres przenikania postępu na wieś zależy bezpośrednio od stanu wiedzy zawodowej rolników i od stopnia ich umiejętności korzystania z informacji rolniczej.</u> + <u xml:id="u-47.16" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Niewątpliwie lokalne, obiektywne warunki wsi i gospodarstw wpływają w różnorodny sposób na przenikanie postępu do rolnictwa, ale może je niwelować właśnie odpowiednia świadomość i postawa rolników, naturalnie przy pomocy organizacji i instytucji społecznych.</u> + <u xml:id="u-47.17" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Istnieje bowiem ścisła współzależność między wyposażeniem rolnictwa w nowoczesne środki produkcji i przygotowaniem kadr. Dzisiaj poziom wiedzy właściciela warsztatu rolnego przestaje być sprawą subiektywną rolnika, a staje się problemem społecznym.</u> + <u xml:id="u-47.18" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">W procesie modernizacji wsi czołową rolę ma odegrać służba rolna, której podstawą działania winny być informacje wynikające z badań rolniczych rejonowych zakładów doświadczalnych. Zapotrzebowanie na kwalifikowanych pracowników rolnictwa stale rośnie, w zależności od zakresu i tempa przeobrażeń struktury agrarnej rolnictwa, od zmian w wyposażeniu rolnictwa, stopnia zmechanizowania prac oraz tempa rozwoju produkcji rolniczej.</u> + <u xml:id="u-47.19" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Według obliczeń Ministerstwa Rolnictwa zapotrzebowanie na pracowników w rolnictwie z wykształceniem zasadniczym wynosić będzie w najbliższych latach ponad 640 tys. osób. Istniejąca struktura rolna oraz duże rozdrobnienie gospodarstw powodują, że zapotrzebowanie kadr w rolnictwie wielokrotnie przekracza pożądane z ekonomicznego punktu widzenia zatrudnienie na 100 ha użytków rolnych.</u> + <u xml:id="u-47.20" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">W naszym kraju szeroko rozbudowaliśmy system powszechnej oświaty rolniczej. Niewątpliwe jest również to, że stale doskonalimy programy i podręczniki i w zasadzie przezwyciężone zostały trudności w dziedzinie kadry nauczycielskiej.</u> + <u xml:id="u-47.21" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Jednakże praktyka wykazuje, że obecny system oświaty rolniczej nie pokrywa w pełni zapotrzebowania rolnictwa na kwalifikowaną kadrę i na tym tle wynika konieczność bardziej skutecznego działania.</u> + <u xml:id="u-47.22" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Główną słabością dotychczasowego systemu kształcenia kadr dla rolnictwa jest niedostateczny rozwój szkół przygotowujących pracowników na poziomie zasadniczym. Szacuje się, że w całym kraju zaledwie 1/3 młodzieży podejmującej pracę w rolnictwie uzyskuje podstawowe przygotowanie zawodowe. Jeśli zestawimy te dane z faktem, że od kilku lat występuje systematyczny spadek liczby uczniów w szkołach przysposobienia rolniczego i stosunkowo nieliczne są szkoły przysposobienia rolniczego, które mają pełną obsadę, to otrzymujemy obraz sytuacji.</u> + <u xml:id="u-47.23" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Do ujemnych zjawisk naszego rolniczego szkolnictwa zawodowego zaliczyć należy, poza zmniejszającą się liczbą uczniów, także niewłaściwy skład socjalny. I tak: młodzież pochodzenia chłopskiego stanowi w SPR tylko 68% ogółu uczniów tych szkół. Taki stan socjalny powoduje, że znaczna część absolwentów szkół rolniczych przechodzi do pracy w innych zawodach.</u> + <u xml:id="u-47.24" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Nadal w całym szkolnictwie rolniczym występują duże braki, zwłaszcza w dziedzinie jakości kształcenia, szczególnie w praktycznym przygotowaniu do zawodu.</u> + <u xml:id="u-47.25" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Szkoły przysposobienia rolniczego, oparte na bazie materialnej i kadrze nauczycielskiej szkół podstawowych, mają przygotowywać młodą wykwalifikowaną kadrę bez odrywania uczniów od udziału w pracach we własnych gospodarstwach. Praktyka wykazuje jednak, że na skutek zbyt sztywnego trzymania się trybu nauki takiego jak w szkołach podstawowych, w okresie pilnych prac polowych znaczna część uczniów nie chodzi do szkoły, a inna wprawdzie chodzi, ale zaniedbuje z kolei wykonanie prac agrotechnicznych w swoich gospodarstwach. Tak było np. we wrześniu bieżącego roku, kiedy to wiele SPR świeciło pustkami. Należałoby w tych szkołach uwzględnić w większym stopniu specyfikę prac w rolnictwie, tym bardziej, że program tych szkół uwzględnia takie możliwości.</u> + <u xml:id="u-47.26" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Zgodnie z obowiązującymi zarządzeniami, prawo uczęszczania do SPR mają absolwenci szkół podstawowych. Tymczasem, według szacunku, około 50 tys. młodzieży rocznie nie kończy szkoły podstawowej. Poważna część tej młodzieży pozostaje na wsi i przejmuje prowadzenie gospodarstwa rolnego, nie mając przygotowania zawodowego. Należałoby zatem dla umożliwienia tej części młodzieży wiejskiej zdobycia zawodu rolnika, uruchomić przy niektórych SPR klasy wstępne o odpowiednim poziomie nauczania, a umożliwiające z kolei wstęp do SPR w oparciu o zarządzenie Ministerstwa Oświaty. W kilku województwach, między innymi w katowickim, stworzono specjalne oddziały przy SPR dla uczniów po szóstej klasie. Myślę, że tę inicjatywę resortu oświaty powinny szerzej podjąć rady narodowe i administracja szkolna.</u> + <u xml:id="u-47.27" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Stan bazy lokalowej szkół przysposobienia rolniczego i zasadniczych szkół rolniczych nie przedstawia się najlepiej. Na blisko 2 tys. czynnych szkół tylko 170, a więc zaledwie około 8%, mieści się we własnych budynkach, pozostałe mają budynki wspólne ze szkołami podstawowymi, nie odpowiadające w pełni wymogom dydaktycznym szkół zawodowych. Tylko 67% szkół ma działki szkolne, a zaledwie co trzecia szkoła dysponuje pracownią biologiczną.</u> + <u xml:id="u-47.28" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">W związku z tym konieczne jest podjęcie działalności zmierzającej do podniesienia poziomu pracy dydaktyczno-wychowawczej w SPR, poprawienie ich bazy materialnej, lepsze wyposażenie w sprzęt i pomoce dydaktyczne oraz zabezpieczenie dopływu kwalifikowanych kadr nauczycielskich.</u> + <u xml:id="u-47.29" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">W celu zachęcenia młodzieży wiejskiej, mającej pozostać w gospodarstwach rolnych, do powszechnego podejmowania nauki w szkołach przysposobienia rolniczego trzeba szukać różnych nowych form działania. Między innymi wydaje się konieczne, aby dla niezamożnej młodzieży wiejskiej, pochodzącej z gospodarstw słabych ekonomicznie czy podupadłych, uruchomić dodatkowe stypendia, zresztą niezależnie od państwowych, które mogłyby fundować spółdzielczość wiejska, a także kółka rolnicze i inne instytucje pracujące na wsi.</u> + <u xml:id="u-47.30" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Dyskutując więc obecnie nad planem gospodarczym 1970 roku musimy jednocześnie szukać sposobów jak najlepszego jego wykonania, zabezpieczenia jego wskaźników, a tym samym szukać dróg wprowadzenia planu w życie.</u> + <u xml:id="u-47.31" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Sprawa kształcenia kadr rolniczych, to nie tylko sprawa administracji szkolnej, ale przede wszystkim rad narodowych wszystkich szczebli, organizacji rolniczych i całego społeczeństwa, gdyż ostateczny efekt wydatkowania wielu nakładów finansowych przewidzianych w planie 1970 roku, wykorzystania środków produkcji w postaci maszyn i urządzeń, nawozów i nasion, zależy od człowieka, który będzie z tej pomocy korzystał. Stąd waga tego zagadnienia.</u> + <u xml:id="u-47.32" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-48"> + <u xml:id="u-48.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma Minister Rolnictwa towarzysz Mieczysław Jagielski.</u> + <u xml:id="u-48.1" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Minister Rolnictwa</u> + </div> + <div xml:id="div-49"> + <u xml:id="u-49.0" who="#MieczyslawJagielski">Wysoki Sejmie! Sprawy rolnictwa i z rolnictwem związane stały się jak zwykle przedmiotem wnikliwego przeglądu zarówno w czasie generalnej debaty nad planem 1970 r., jak również na posiedzeniach wielu komisji sejmowych. Jest to zrozumiałe, jeśli zważyć, że rolnictwo w roku przyszłym powinno wytworzyć prawie 17% dochodu narodowego, zapewnić dostawę produktów i surowców, które według przyszłorocznego planu stanowić będą po przetworzeniu około 40% rynkowej masy towarowej oraz zagwarantować dodatnie saldo w obrotach handlu zagranicznego artykułami rolno-spożywczymi.</u> + <u xml:id="u-49.1" who="#MieczyslawJagielski">Aby sprostać tym poważnym zadaniom, nasza gospodarka rolna musi powiększyć swą produkcję o prawie 3%. Nie będzie to łatwe z uwagi na tegoroczną suszę, której skutki rolnictwo dotkliwie odczuwa. Wprawdzie osiągnęliśmy wyższe, w porównaniu z ubiegłym rokiem, plony i zbiory zbóż dzięki czemu plan ich skupu w wysokości 4,5 mln ton zostanie wykonany i przekroczony, chociaż plan produkcji mięsa zostanie również wykonany, a plan skupu przekroczony o ok. 50 tys. ton, co oznacza wzrost o ponad 80 tys. ton w porównaniu z 1968 r., to jednak obniżone plony roślin oleistych, okopowych i pastewnych zadecydowały o tym, że wartość globalnej produkcji rolniczej jest o ponad 5% niższa od osiągniętej w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-49.2" who="#MieczyslawJagielski">Mimo tych niepowodzeń możemy stwierdzić, że rolnictwo wykazało wysoką odporność na tegoroczną klęskę żywiołową — tak bowiem wypada określić wyjątkową tegoroczną suszę. Przez 40 dni na przeważającą większość użytków rolnych w kraju nie spadła ani jedna kropla deszczu w okresie, kiedy jest on najbardziej potrzebny. Susza glebowa utrzymała się w wielu rejonach aż do końcu okresu wegetacyjnego. Podobne klęski przed kilkunastu laty wywoływały olbrzymie straty, które trzeba było likwidować przez kilka lat.</u> + <u xml:id="u-49.3" who="#MieczyslawJagielski">Tegoroczny spadek produkcji, jakkolwiek znaczny, byłby o wiele głębszy, gdyby nie to, że rolnictwo nasze dysponuje szerszym i bardziej kompletnym arsenałem środków oraz że znajomość metod, którymi trzeba się posługiwać w takich okolicznościach, jest dziś o wiele bardziej powszechna niż dawniej.</u> + <u xml:id="u-49.4" who="#MieczyslawJagielski">Trzeba i to podkreślić, że przygniatająca większość rolników dobrze wie, jak opłaca się zdwojony wysiłek produkcyjny i inicjatywa inwestycyjna wsi.</u> + <u xml:id="u-49.5" who="#MieczyslawJagielski">Obok tego zasługuje na uwagę sprawność i ofensywność, z jaką indywidualni rolnicy i pracownicy uspołecznionych przedsiębiorstw rolnych przystąpili do umiejętnego likwidowania skutków suszy.</u> + <u xml:id="u-49.6" who="#MieczyslawJagielski">Tak więc rolnictwo nasze wykazało rosnącą zdolność do przeciwstawienia się niekorzystnym siłom przyrody. Jest to wyrazem skuteczności naszej polityki rolnej, w której zasadniczą rolę spełniają takie czynniki, jak stałe polepszanie wyposażenia gospodarstw rolnych w środki produkcji, doskonalenie bazy materialno-technicznej rolnictwa, podnoszenie poziomu oświaty rolniczej i kształtowanie ekonomicznych warunków gwarantujących rentowość produkcji rolniczej. Ale byłoby jednostronne przypisywanie wyłącznie ekonomicznym motywom tych zmian, które zachodzą w naszej gospodarce rolnej. Cechująca wieś troska o ulepszanie rolniczych warsztatów pracy, o podnoszenie kultury rolnej i wydajności produkcji ma również swoje źródło w zawodowych ambicjach rolników i w poczuciu społecznego obowiązku chłopów względem kraju. Tak właśnie czynem produkcyjnym umacnia wieś sojusz robotniczo-chłopski, stanowiący dla niej z kolei oparcie w doskonaleniu gospodarki rolnej.</u> + <u xml:id="u-49.7" who="#MieczyslawJagielski">W nadchodzącym roku podstawowe zadania produkcyjne są te same co w ostatnich latach, z tym jednak, że sytuacja, która ukształtowała się pod wpływem tegorocznej suszy, wymaga skoncentrowania w większym niż dotąd stopniu uwagi po pierwsze — na problemie zbożowo-paszowym, po drugie — na produkcji zwierzęcej, zwłaszcza chowie bydła i trzody chlewnej, a więc na przeciwdziałaniu spadkowi pogłowia zwierząt w rejonach o najostrzejszych niedoborach pasz i zwiększeniu tego pogłowia w rejonach mających lepszą sytuację paszową.</u> + <u xml:id="u-49.8" who="#MieczyslawJagielski">Plan, który Rada Ministrów przedłożyła Wysokiej Izbie, wyznacza materialne i finansowe środki, które będą sprzyjać dalszej intensyfikacji produkcji zbóż i pasz.</u> + <u xml:id="u-49.9" who="#MieczyslawJagielski">Dostawy kwalifikowanych nasion zbóż, roślin pastewnych i okopowych w pełni odpowiadają zadaniom perspektywicznego programu nasiennego. Dodam, że dotacja budżetowa na ten cel ulega zwiększeniu z ponad 800 mln zł do ponad 900 mln zł w 1970 r., co wiąże się nie tylko z ilościowym zwiększeniem dostaw, ale także ze zmianą organizacji zaopatrzenia rolnictwa w nasiona. Mianowicie w 4 województwach: kieleckim, lubelskim, białostockim i rzeszowskim rezygnujemy z kłopotliwej wymiany nasion, opartej na tak zwanej wymianie sąsiedzkiej, a zaopatrzenie chłopskich gospodarstw w nasiona oprzemy całkowicie na reprodukcji prowadzonej w gospodarce uspołecznionej.</u> + <u xml:id="u-49.10" who="#MieczyslawJagielski">Na posiedzeniach sejmowej Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego wielokrotnie wysuwano postulaty o szybsze doskonalenie naszych funduszy nasiennych, o szybsze rozpowszechnianie lepszych, bardziej plennych i odpornych na choroby odmian roślin zbożowych. Pragnę poinformować Wysoką Izbę, że przedstawiony przez nas nowy plan uwzględnia te żądania. Zawdzięczamy to przede wszystkim naszej krajowej hodowli roślin i polskim naukowcom, w szeregu jednak przypadków sięgamy też po przydatne u nas, wyróżniające się odmiany zagraniczne.</u> + <u xml:id="u-49.11" who="#MieczyslawJagielski">Pragnę podkreślić, że mimo suszy i różnorodnych komplikacji, jakie ona wywołała w produkcji ziemniaków (szacuje się, że plony ziemniaków są niższe o 20 q/ha, a zbiory o ponad 5 mln ton), dołożono starań, by uprawa tej rośliny w przyszłym roku odbywała się w niegorszych warunkach niż w poprzednich latach. Wyrazem tego jest zgromadzenie o 100 tys. ton sadzeniaków więcej w porównaniu z rokiem ubiegłym, przy czym poważna część tych sadzeniaków została już dostarczona rolnikom.</u> + <u xml:id="u-49.12" who="#MieczyslawJagielski">Mimo różnorodnych trudności towarzyszących rozwojowi naszego przemysłu, konsekwentnie realizujemy program zwiększenia dostaw nawozów i środków ochrony roślin. W nadchodzącym roku dostawy nawozów mineralnych wzrosną o ponad 22 kg na hektar, co pozwoli nam zużyć pod zbiory w 1970 r. średnio w kraju 133 kg/NPK/ha, to jest ponad dwukrotnie więcej aniżeli na początku bieżącej 5-latki.</u> + <u xml:id="u-49.13" who="#MieczyslawJagielski">Wartość dostarczonych rolnictwu środków ochrony roślin będzie większa o ponad 8%, przy czym asortyment ich jest bardziej bogaty i same środki bardziej skuteczne i bardziej poszukiwane.</u> + <u xml:id="u-49.14" who="#MieczyslawJagielski">Wypada również wskazać na rozszerzenie w nie spotykanej dotąd u nas skali areału poplonów ozimych. Szacuje się bowiem, że areał ten wyniesie około miliona ha i będzie większy ponad 400 tys. ha w porównaniu z rokiem ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-49.15" who="#MieczyslawJagielski">Jeśli uwzględnić wreszcie dalszą intensyfikację użytków zielonych, która musi zapewnić wydatny wzrost plonów na łąkach i pastwiskach, można wyrazić pogląd, że przygotowane zostały wszelkie przesłanki dla pomyślnej realizacji kluczowego w rolnictwie problemu zbożowo-paszowego.</u> + <u xml:id="u-49.16" who="#MieczyslawJagielski">Zadania, które plan wyznacza rolnictwu w produkcji zwierzęcej, uważam za bardzo trudne, powiedziałbym, za najtrudniejsze spośród wszystkich pozostałych. Odpowiednio do tego zagwarantowane zostały większe niż w latach poprzednich zasoby niezbędnych środków. Najważniejsze z nich bardzo krótko pragnę omówić. W pierwszym rzędzie chodzi o zwiększenie dostaw pasz. Nie jest to łatwe zadanie w warunkach, kiedy samo rolnictwo zebrało pasz mniej aniżeli potrzebuje. Trzeba było zrezygnować z takiego eksportu, który by mógł uszczuplić nasze zasoby paszowe, ograniczyć przemysłowy przerób ziemniaków oraz zwiększyć import niektórych surowców potrzebnych do produkcji mieszanek paszowych. Dostawy tych pasz będą w bieżącym roku gospodarczym większe o ponad 500 tys. ton niż w roku poprzednim.</u> + <u xml:id="u-49.17" who="#MieczyslawJagielski">Ulegnie dalszemu rozszerzeniu zakres prac zmierzających do poprawy jakości pogłowia. Inseminacją obejmiemy 4,5 mln sztuk krów, co stanowi 73% ich pogłowia.</u> + <u xml:id="u-49.18" who="#MieczyslawJagielski">Zakończona zostanie likwidacja gruźliczego bydła już w ósmym z kolei województwie, w woj. katowickim. Na obszarach, gdzie pogłowie bydła uwolniono już od tej choroby, zamieszkuje 62% ludności kraju. Obecnie służba weterynaryjna koncentruje swoje wysiłki na zwalczaniu gruźlicy bydła w woj. poznańskim. W wyniku tej akcji, mleko krów całkowicie wolnych od gruźlicy otrzymywać będzie łącznie 70% ludności.</u> + <u xml:id="u-49.19" who="#MieczyslawJagielski">Poważnie również wzrosną dostawy zwierząt hodowlanych dla masowego chowu, przy czym działalność ta jest również wsparta odpowiednią finansową pomocą państwa, uwzględnioną w projekcie budżetu.</u> + <u xml:id="u-49.20" who="#MieczyslawJagielski">Wymieniając przykładowo niektóre środki pomocy materialnej państwa zapewniające intensyfikację produkcji zwierzęcej, nie wolno pominąć instrumentów ekonomicznych, dzięki którym oddziaływujemy na produkcyjną sytuację w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-49.21" who="#MieczyslawJagielski">Jak wiadomo, Rząd przed kilkoma miesiącami, kiedy stały się oczywiste klęskowe rozmiary suszy, odroczył spłatę bieżących rat kredytowych i obniżył ceny nawozów na okres jesiennej kampanii siewnej, o czym wielu obywateli posłów wspominało. Ostatnio podjęto decyzje o podwyżce cen kontraktowanej trzody chlewnej oraz o podatkowych ulgach dla wszystkich gospodarstw, które intensyfikują lub prowadzą na wysokim poziomie produkcję żywca wołowego. Korzyści, jakie z tego tytułu może odnieść rolnictwo, szacujemy na kwotę ponad 2 mld zł. Te bardzo ważne dla rolnictwa decyzje mają na celu stwarzanie producentom rolnym możliwości zakupu rosnących dostaw środków produkcji i powiększanie nakładów inwestycyjnych zapewniających stałą intensyfikację produkcji, by na tej drodze realizować zasadę równomiernego wzrostu dochodów ludzi pracy w mieście i na wsi.</u> + <u xml:id="u-49.22" who="#MieczyslawJagielski">Zgodnie z programem racjonalizacji gospodarki ziemią, który został szeroko omówiony przez obywatela posła Walendowskiego, chciałbym jedynie dodać, że w ciągu minionych 2,5 lat, kiedy zapoczątkowaliśmy tę akcję w oparciu o 3 ustawy przyjęte przez Sejm, objętych zostanie łącznie pracami scaleniowymi i wymiennymi prawie milion ha użytków rolnych. Niezbędne dla realizacji planu w 1970 r. środki finansowe i kadrowe również zostały zabezpieczone w projekcie planu i budżetu. Większość ziemi, którą przejmujemy z gospodarstw w zamian za rentę, przekazana zostanie państwowym gospodarstwom rolnym, które w ostatnich latach rokrocznie przejmują do zagospodarowania około 50 tys. ha. Przewidujemy również, że i w tym roku gospodarczym mniej więcej taki sam obszar zostanie przejęty do zagospodarowania przez PGR. Dzięki przejmowaniu nowych areałów — PGR dysponować będą 14% całości użytków rolnych w kraju. Jeśli chodzi jednak o udział gospodarstw państwowych w tonażowej produkcji rolniczej, to będzie on znacznie większy. I tak wyniesie on w zbożu ponad 41%, w nasionach oleistych ponad 44%, w mleku ponad 22%, w żywcu wołowym również tyle, w ziemniakach i burakach cukrowych ponad 11%.</u> + <u xml:id="u-49.23" who="#MieczyslawJagielski">Od gospodarstw państwowych żądamy przede wszystkim powiększenia dostaw zboża. W wyniku wzrostu areału zbóż o 44 tys. ha i uzyskania w 1969 r. plonów o 0,3 q wyższych w porównaniu z 1968 r., państwowe gospodarstwa rolne dostarczą z tegorocznych zbiorów 1.850 tys. ton zbóż, co oznacza, że dostawy te będą półtorakrotnie większe, aniżeli wyniosły dostawy zboża przed 4 laty.</u> + <u xml:id="u-49.24" who="#MieczyslawJagielski">Planujemy, że w przyszłym roku państwo zakupi od PGR około 2 mln ton zbóż, a prócz tego 200 tys. ton suszu zielonek, ponad 60 tys. ton suszu ziemniaka i 10 tys. ton płatków ziemniaczanych, co łącznie z przewidywaną produkcją 120 tys. ton makuchów powinno dać 2.400 tys. ton komponentów niezbędnych do produkcji przemysłowych mieszanek paszowych.</u> + <u xml:id="u-49.25" who="#MieczyslawJagielski">Pozwoliłem sobie na przytoczenie tych danych, ponieważ podzielam pogląd, że w PGR-owskiej działalności istotne jest nie tylko intensywne wykorzystanie ziemi, którą powierza się tym gospodarstwom, ale także wykorzystanie jej w sposób podnoszący efektywność całej gospodarki rolnej. Oczywiście wkład PGR w produkcję mieszanek paszowych, dostarczanych głównie indywidualnym gospodarstwom chłopskim, jest wymownym, choć nie jedynym przykładem działalności PGR na rzecz intensyfikacji całego rolnictwa. Wiadomo ogólnie, że podstawą naszego planu nasiennego jest PGR-owska produkcja nasion zbóż i innych roślin uprawnych, a z kolei rosnące dostawy dla rolnictwa kwalifikowanych nasion, a także zarodowych zwierząt zawdzięczamy postępowi, którym legitymują się państwowe gospodarstwa rolne. Ale one — podobnie jak całe rolnictwo — znalazły się w roku bieżącym w trudnej sytuacji paszowej. Niedobory pasz wystąpiły szczególnie ostro w województwach północnych o największej koncentracji gospodarstw państwowych. By ubezpieczyć się jednak przed konsekwencjami spadku pogłowia bydła i trzody w gospodarce chłopskiej oraz z uwagi na potrzeby rynku, stawiamy PGR w zakresie produkcji zwierzęcej zadania wyższe, aniżeli są one odnotowane w projekcie narodowego planu gospodarczego. PGR bowiem powinny zwiększyć w tym trudnym roku pogłowie bydła o prawie 60 tys. sztuk, a produkcję żywca wołowego do końca 1970 r. — o około 15 tys. ton, to jest o 8,5% w stosunku do poziomu dostaw z 1969 r.</u> + <u xml:id="u-49.26" who="#MieczyslawJagielski">Przy bardzo rzadkich wyrazach uznania dla działalności gospodarstw państwowych, można usłyszeć bardzo często krytyczne uwagi o zbyt małych dostawach żywca wieprzowego z PGR. Uwzględniając te uwagi, przewidujemy zwiększenie pogłowia trzody o blisko 100 tys. sztuk, to jest o prawie 14% stanu, jaki posiadały gospodarstwa państwowe w połowie 1969 r. Zakładany przyrost — z uwagi na brak stanowisk — musi być osiągnięty w dużej mierze w różnorodnych pomieszczeniach zastępczych. Dostawy żywca wieprzowego mają dzięki temu wzrosnąć do końca 1970 r. o około 14 tys. ton.</u> + <u xml:id="u-49.27" who="#MieczyslawJagielski">W tych warunkach można uznać, że udział PGR w produkcji zwierzęcej zwiększa się pomyślnie. Wystarczy też wspomnieć, że mimo dotkliwej suszy i uszczuplonych zbiorów pasz, gospodarstwa państwowe — nawet w rejonach, które ucierpiały najbardziej — powiększyły dostawy mleka ponad zeszłoroczny poziom, czego nie osiągnęli inni dostawcy tego ważnego produktu.</u> + <u xml:id="u-49.28" who="#MieczyslawJagielski">Różny udział PGR w poszczególnych działach produkcji zwierzęcej jest wynikiem dążenia do racjonalnego podziału zadań produkcyjnych między sektory naszego rolnictwa, z uwzględnieniem wymagań rachunku ekonomicznego. Przy obecnym wyposażeniu w środki produkcji decydujące o skali chowu zwierząt — chodzi mi przede wszystkim o budynki — uzasadnione są aktualne proporcje rozmieszczenia tej produkcji.</u> + <u xml:id="u-49.29" who="#MieczyslawJagielski">Poruszając problematykę PGR, chcę podkreślić, że umocnienie słabych gospodarstw o niskiej produkcji i wysokich kosztach i na skutek tego deficytowych, traktujemy jako podstawowe zadanie i to zarówno ze względów gospodarczych, jak i społeczno-politycznych. Szeroki wachlarz różnorodnych poczynań produkcyjno-inwestycyjnych oraz organizacyjno-kadrowych powinien zapewnić szybką poprawę w tej grupie gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-49.30" who="#MieczyslawJagielski">Inwestycyjny plan rolnictwa kształtuje się odpowiednio do możliwości, którymi dysponować będzie gospodarka narodowa w przyszłym roku. Trudności zaopatrzeniowe i wykonawcze ograniczają przyrost inwestycyjnych nakładów w rolnictwie do 2%. Tym bardziej więc przy planowaniu struktury inwestycji — stosownie do uchwały II Plenum KC PZPR — musimy ustalać priorytety w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-49.31" who="#MieczyslawJagielski">Najbardziej, bo o 5% w porównaniu z rokiem bieżącym, wzrosną nakłady na mechanizację. Rolnictwo co prawda nie otrzyma większej ilości ciągników niż w 1969 r., ale o ponad 50% wzrosną dostawy maszyn do nawożenia gleb, o około 70% zwiększą się dostawy aparatury do ochrony roślin. W znacznie większym stopniu — chociaż, niestety, jeszcze nie w pełni — zostanie zaspokojone zapotrzebowanie rolnictwa na maszyny i urządzenia do sprzętu siana, zielonek i ziemniaków.</u> + <u xml:id="u-49.32" who="#MieczyslawJagielski">Przewidujemy wysoki stosunkowo przyrost nakładów warunkujących wzrost produkcji zwierzęcej, a zwłaszcza rozwój chowu bydła. Koncentrujemy nakłady na melioracje użytków zielonych i gruntów ornych, powiększamy sumy potrzebne dla zaopatrzenia wsi w wodę, szerzej uwzględniamy rozbudowę obiektów inwentarskich w indywidualnych i uspołecznionych gospodarstwach.</u> + <u xml:id="u-49.33" who="#MieczyslawJagielski">Na tegorocznym poziomie utrzymamy środki przeznaczone na dalszą rozbudowę suszarni, mieszalni pasz i magazynów paszowych. Wypadnie nam przejściowo ograniczyć skalę inwestycji na rozbudowę zaplecza przedsiębiorstw budowlanych i mechanizacji rolnictwa. Trzeba jednak zważyć, że w poprzednich latach wydatkowaliśmy znaczne kwoty na ten cel. Przesuwamy też terminy rozpoczęcia budowy niektórych nowych szkół rolniczych, aby umożliwić poprawę stanu wyposażenia już istniejących szkół.</u> + <u xml:id="u-49.34" who="#MieczyslawJagielski">Ze względu na niedobór materiałów musimy ograniczyć skalę robót elektryfikacyjnych. Trzeba jednak uwzględnić, że pięcioletni program elektryfikacji wykonany zostanie z nadwyżką, a oprócz tego rozszerzono skalę robót polegających na konserwacji i modernizacji istniejących urządzeń elektro-energetycznych na wsi. Inwestycyjnej inicjatywie rolników wychodzimy na spotkanie poprzez wzrost dostaw materiałów budowlanych, zwłaszcza w takich pozycjach, jak: materiały ścienne, wapno, wyroby hutnicze, a częściowo i cement. Przewidujemy również powiększenie sumy inwestycyjnych kredytów dla wsi z 7 mld zł do 7,3 mld zł.</u> + <u xml:id="u-49.35" who="#MieczyslawJagielski">Jak więc widać, plan i budżet nadchodzącego roku wyznaczają nowe, względnie zwiększone świadczenia gospodarki narodowej na rzecz rolnictwa. W oparciu o tę pomoc będzie ono mogło sprostać napiętym zadaniom, które czekają wieś w przyszłym roku. Trzeba jednak przypomnieć, że w realizacji tych zadań decydujący będzie wysiłek samych rolników. Zmierzać on winien do dalszego podnoszenia kultury rolnej i upowszechniania przodujących metod produkcji, a ta działalność musi być przedmiotem codziennego zainteresowania kółek rolniczych i współpracującej z nimi gromadzkiej służby rolnej. Kółka rolnicze działać będą w przyszłym roku w lepszych warunkach. Składa się na to bardziej masowy udział rolników w szeregach tej organizacji, powiększony o majątek trwały, wartości 4 mld zł, którym dysponują kółka rolnicze i ich bazy sprzętu mechanicznego, zwiększona oraz o lepszych kwalifikacjach gromadzka służba rolna.</u> + <u xml:id="u-49.36" who="#MieczyslawJagielski">Wysoki Sejmie! Wyraziłem na wstępie — podobnie jak wielu obywateli posłów — pogląd, że zadania rolnictwa wyznaczone mu przez plan 1970 roku nie będą łatwe, a dotyczące produkcji zwierzęcej — wręcz trudne. Na realizację tych zadań patrzę jednak z optymizmem. A to dlatego:</u> + <u xml:id="u-49.37" who="#MieczyslawJagielski">—że rozwijająca się gospodarka narodowa może wydzielać i wydziela coraz więcej środków niezbędnych dla podnoszenia produkcji rolniczej, —że rośnie nasza umiejętność dysponowania tymi środkami, doskonalą się metody działania zapewniające lepsze wykorzystanie rezerw produkcyjnych, —że zwiększa się nasza zdolność skutecznego przeciwdziałania niepowodzeniom losowym, jak i pełnego wykorzystania pomyślnych warunków przyrodniczych, —że rozwija się aktywność produkcyjna i inicjatywa inwestycyjna milionów producentów rolnych, dla których podstawą jest nasza konsekwentna polityka torowania drogi gospodarczemu i społecznemu postępowi w rolnictwie, polityka stałego umacniania sojuszu robotniczo-chłopskiego.</u> + <u xml:id="u-49.38" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-50"> + <u xml:id="u-50.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma poseł Piotr Gajewski.</u> + </div> + <div xml:id="div-51"> + <u xml:id="u-51.0" who="#PoselGajewskiPiotr">Wysoka Izbo! Sprawy budownictwa były między innymi przedmiotem wnikliwej oceny Komisji Budownictwa i Gospodarki Komunalnej. Z szeregu problemów wybija się szczególnie mocno zagadnienie budownictwa mieszkaniowego, jego kosztów, jakości i zabezpieczenia realizacji planów.</u> + <u xml:id="u-51.1" who="#PoselGajewskiPiotr">Nakłady inwestycyjne na uspołecznione budownictwo mieszkaniowe planu terenowego dla ludności nierolniczej w projekcie uchwały o narodowym planie gospodarczym na 1970 rok, przedłożonej Sejmowi, ustalone zostały w wysokości ponad 12 mld zł. Z tej kwoty przeznacza się najwięcej, bo 82% na budownictwo spółdzielcze, powszechne i zakładowe, 15% na budownictwo rad narodowych i 3% na zakładowe państwowe.</u> + <u xml:id="u-51.2" who="#PoselGajewskiPiotr">Nakłady na uspołecznione budownictwo mieszkaniowe typu miejskiego powiększone zostaną jeszcze z limitów planu centralnego poszczególnych resortów na budownictwo resortowe: państwowe i spółdzielcze. Wysokość tych nakładów na etapie prac nad projektem planu wynosiła ponad 4,5 mld zł. Ostateczną ich wysokość ustalą ministrowie i kierownicy urzędów centralnych po dokonaniu odpowiedniego przeliczenia cen.</u> + <u xml:id="u-51.3" who="#PoselGajewskiPiotr">Przeliczenie cen w budownictwie mieszkaniowym ma na celu z jednej strony — usunięcie dysproporcji pomiędzy przeciętnymi kosztami własnymi przedsiębiorstw budowlanych a ceną sprzedażną budownictwa mieszkaniowego, a z drugiej — stworzenie warunków do zwiększenia zainteresowania przedsiębiorstw wykonawczych w obniżaniu tych kosztów.</u> + <u xml:id="u-51.4" who="#PoselGajewskiPiotr">Ponoszone od szeregu lat straty utrudniają funkcjonowanie przedsiębiorstw, nie pozwalają na realizację przewidzianej w systemie finansowym zasady samofinansowania rozwoju oraz na postulowaną rolę zysku w systemie bodźców ekonomicznych.</u> + <u xml:id="u-51.5" who="#PoselGajewskiPiotr">Coroczne uruchamianie dotacji budżetowych na straty i fundusze specjalne demobilizuje przedsiębiorstwa w walce o obniżkę kosztów własnych i pogarsza sytuację ekonomiczną przedsiębiorstw, które przedterminowo wykonują zadania rzeczowe.</u> + <u xml:id="u-51.6" who="#PoselGajewskiPiotr">W związku z wprowadzeniem zmian w planie nakładów, zadania rzeczowe na rok 1970 w przekroju wojewódzkim i inwestorskim ustalą ministrowie — budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych oraz gospodarki komunalnej w terminie do końca lutego 1970 r.</u> + <u xml:id="u-51.7" who="#PoselGajewskiPiotr">Projekt uchwały Sejmu o narodowym planie gospodarczym podkreśla, jako szczególnie ważne zadanie na rok 1970, dołożenie starań przez wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego, aby efekty rzeczowe uspołecznionego budownictwa mieszkaniowego w ramach ustalonych w planie nakładów utrzymać na poziomie osiągniętym w 1969 r., co oznacza oddanie do użytku około 5,5 mln m^2^ powierzchni użytkowej mieszkań. Uzyskanie jeszcze większych efektów rzeczowych może następować poprzez wprowadzenie najbardziej ekonomicznych rozwiązań oraz nowej techniki, a tam, gdzie to jest możliwe, stosowanie różnych rozwiązań architektonicznych.</u> + <u xml:id="u-51.8" who="#PoselGajewskiPiotr">W spółdzielczym budownictwie mieszkaniowym, które otrzymuje największe zadania, oznacza to oddanie do użytku we wszystkich formach budownictwa prawie 100 tys. mieszkań. Znacznie podnosi to rangę spółdzielczości mieszkaniowej oraz nakłada poważne zadania na inwestorów i wykonawców.</u> + <u xml:id="u-51.9" who="#PoselGajewskiPiotr">Przewiduje się w planie, że równolegle z budownictwem mieszkaniowym będzie się realizować budownictwo towarzyszące, a więc obiekty usługowe, handlowe i cały szereg innych w rozmiarach wynikających z odpowiednich normatywów — w zasadzie na poziomie 1969 r.</u> + <u xml:id="u-51.10" who="#PoselGajewskiPiotr">Wszyscy uczestnicy procesu inwestycyjnego powinni włączyć się do aktywnej działalności na rzecz poprawy rozwiązań funkcjonalnych w mieszkaniach oraz bardziej racjonalnych pod względem ekonomicznym i użytkowym rozwiązań przestrzennych osiedli i miast.</u> + <u xml:id="u-51.11" who="#PoselGajewskiPiotr">Zadania te wprawdzie są sukcesywnie realizowane, będą jednak wymagały jeszcze większej troski.</u> + <u xml:id="u-51.12" who="#PoselGajewskiPiotr">W 1970 r. mieszkania przekazywane do użytku będą się już charakteryzować poprawniejszymi rozwiązaniami projektowymi, lepszą funkcjonalnością i większą wartością użytkową.</u> + <u xml:id="u-51.13" who="#PoselGajewskiPiotr">Kontynuowana będzie polityka z lat 1967— 1968 mająca na celu zwiększenie powierzchni użytkowej w mieszkaniach poszczególnych kategorii do górnych granic obowiązującego normatywu.</u> + <u xml:id="u-51.14" who="#PoselGajewskiPiotr">O poprawie sytuacji w tym zakresie świadczy między innymi fakt powiększenia średniej wielkości mieszkania, która na przykład już w planie na 1970 rok wynosi 43 m^2^ i jest wyższa od średniej w roku 1969 o ponad 1 m^2^.</u> + <u xml:id="u-51.15" who="#PoselGajewskiPiotr">Nastąpi również dalsze zmniejszenie udziału mieszkań nie rozkładowych, to jest z pokojami przejściowymi oraz w mieszkaniach M3 i większych — kuchni pośrednio oświetlonych.</u> + <u xml:id="u-51.16" who="#PoselGajewskiPiotr">Podejmowane są również przez resorty: budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych, gospodarki komunalnej oraz Centralny Związek Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego przedsięwzięcia zabezpieczające, przy przestrzeganiu obowiązujących cen, dalszą poprawę projektów budynków i rozwiązań przestrzennych ekonomicznych w cyklu inwestycyjnym oraz w czasie eksploatacji.</u> + <u xml:id="u-51.17" who="#PoselGajewskiPiotr">Pragnę podkreślić, że jednym z istotnych zagadnień budownictwa mieszkaniowego jest sprawa jego kosztu. Zagadnieniu temu, wobec istniejących różnic pomiędzy kosztami i cenami budownictwa mieszkaniowego, szczególną uwagę powinny poświęcić wszystkie instytucje i jednostki organizacyjne zajmujące się budownictwem mieszkaniowym, a w szczególności resortu budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych, gospodarki komunalnej oraz spółdzielczość budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-51.18" who="#PoselGajewskiPiotr">Ponieważ dodatki do cen sprzedażnych podwyższają cenę sprzedażną 1 m^2^ powierzchni użytkowej mieszkań średnio o 8,6%, przewidziane jest wyrównanie skutków tego podwyższenia dla członków spółdzielni, posiadających wkłady oszczędnościowe w formie premii gwarancyjnych. Przyznanie premii gwarancyjnej zapewniono również członkom, którzy otrzymają mieszkania po 1 stycznia 1970 r. a ich wkłady na książeczkach oszczędnościowych zostały już zlikwidowane.</u> + <u xml:id="u-51.19" who="#PoselGajewskiPiotr">W projekcie planu na rok 1970 przewiduje się tak, jak w latach ubiegłych, pomoc dla ludności przystępującej do spółdzielni budownictwa mieszkaniowego, a będącej w trudnych warunkach finansowych, niezależnie od pomocy udzielanej pracownikom przez zakłady pracy z zakładowych funduszów mieszkaniowych, w formie prawa do uzyskania średnioterminowego kredytu bankowego na uzupełnienie środków własnych. Na ten cel przeznacza się około 200 mln zł.</u> + <u xml:id="u-51.20" who="#PoselGajewskiPiotr">Rozwój budownictwa mieszkaniowego jako ważny czynnik wzrostu stopy życiowej społeczeństwa jest stale przedmiotem szczególnej analizy przy ustalaniu zadań narodowego planu gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-51.21" who="#PoselGajewskiPiotr">Konieczne jest zabezpieczenie mieszkań dla zakładów pracy oraz dla poważnej liczby osób oczekujących jeszcze na mieszkania spółdzielcze.</u> + <u xml:id="u-51.22" who="#PoselGajewskiPiotr">Pragnę podkreślić, że pomyślna realizacja planu w roku 1970 ma szczególne znaczenie. Rok ten zamyka bieżącą 5-latkę i jest bazą dla następnej.</u> + <u xml:id="u-51.23" who="#PoselGajewskiPiotr">Pomimo zarysowujących się trudności, uwzględniając wyniki uzyskane w toku realizacji zadań w latach 1966—1968, przewidywane wykonanie w 1969 r. i założone wielkości, jakie powinny być osiągnięte w 1970 r., przewiduje się, że w latach 1966—1970 zostanie oddanych do użytku w budownictwie uspołecznionym dla ludności nierolniczej ponad 26 mln m^2^ powierzchni użytkowej, to jest 620 tys. mieszkań, co oznacza około 100% wykonania zadań 5-latki.</u> + <u xml:id="u-51.24" who="#PoselGajewskiPiotr">W spółdzielczym budownictwie mieszkaniowym, którego udział w całości budownictwa jest największy, zostanie oddanych 100% mieszkań, to jest 415 tys.</u> + <u xml:id="u-51.25" who="#PoselGajewskiPiotr">Podjęte w ostatnim okresie decyzje, między innymi w zakresie uproszczenia i usprawnienia procesu inwestycyjnego, poprawienia sytuacji finansowej przedsiębiorstw budowlanych, likwidacji napięć w zaopatrzeniu materiałowym oraz przygotowywane w szerokim zakresie przejście na uprzemysłowiony system realizacji budownictwa mieszkaniowego, dla którego — zgodnie z założeniami resortu budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych — realizowane jest wyprzedzające zaplecze w postaci stałych i poligonowych wytwórni elementów, stwarzają korzystne warunki dla rytmicznej i kompleksowej realizacji zadań w budownictwie mieszkaniowym i poprawy jakości wykonawstwa. Powinny one ponadto w większym niż dotąd stopniu wpływać na potanienie kosztów budownictwa.</u> + <u xml:id="u-51.26" who="#PoselGajewskiPiotr">Pomyślna realizacja budownictwa mieszkaniowego, niezależnie od podjętych ostatnio decyzji w sprawie usprawnienia procesu inwestycyjnego, uwarunkowana jest szeregiem istotnych czynników.</u> + <u xml:id="u-51.27" who="#PoselGajewskiPiotr">Jednym z nich jest rozwój przemysłu materiałów budowlanych — zarówno w zakresie problematyki kierowanej przez Ministra Budownictwa — myślę tu o przemyśle mineralnym — ale również w zakresie problematyki tych materiałów i urządzeń, które produkowane są przez inne resorty.</u> + <u xml:id="u-51.28" who="#PoselGajewskiPiotr">W projekcie planu znalazły wyraz preferencje inwestycyjne, przede wszystkim dla przemysłu mineralnego w resorcie budownictwa. Nie pozwoli to jednak na pełne rozwiązanie wszystkich potrzeb przemysłu materiałów budowlanych, ponieważ ponad 60% materiałów dla budownictwa produkują inne resorty, kooperujące z resortem budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-51.29" who="#PoselGajewskiPiotr">Koncentracja inwestycji w ramach selektywnego wyboru w resorcie budownictwa zmierza do preferencji przemysłów: cementowego, kruszyw i betonów.</u> + <u xml:id="u-51.30" who="#PoselGajewskiPiotr">Wysiłek inwestycyjny w wiodących branżach przemysłu materiałów budowlanych pochodzenia mineralnego będzie decydować w 1970 r. i w latach następnych o rozwoju budownictwa. Ma to również ścisły związek z efektami ilościowymi budownictwa mieszkaniowego, rytmicznością produkcji, jakością oraz skracaniem cykli inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-51.31" who="#PoselGajewskiPiotr">Podkreślenia wymaga, że na przestrzeni ostatnich lat znacznie poprawiła się rytmiczność w oddawaniu do użytku obiektów budownictwa mieszkaniowego. Jest ona jeszcze jednak nie we wszystkich regionach dostateczna. A z rytmicznością, jak dobrze wiemy, wiąże się jakość produkcji. Zbytnie spiętrzenie prac związanych z oddawanymi obiektami w końcowych okresach roku powoduje nie tylko dodatkowe kłopoty wykonawcom, ale wpływa na obniżenie jakości. Poprawa rytmiczności pracy, to równocześnie, obok innych jeszcze czynników, poprawa jakości.</u> + <u xml:id="u-51.32" who="#PoselGajewskiPiotr">Wysoka Izbo! Jak wynika z przedstawionej analizy, złożonej z upoważnienia Komisji Budownictwa i Gospodarki Komunalnej, zapewnione zostały przez Rząd warunki dla pełnego i harmonijnego wykonania w budownictwie mieszkaniowym zadań ustalonych w projekcie narodowego planu gospodarczego na rok 1970. Warunki te zabezpieczają również podstawowe elementy dla dalszej pomyślnej realizacji zadań budownictwa mieszkaniowego i niezbędnych usług towarzyszących temu budownictwu w następnych latach.</u> + <u xml:id="u-51.33" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-52"> + <u xml:id="u-52.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Poproszę Obywatelkę Sekretarza Posłankę Janinę Zajfert o odczytanie komunikatu.</u> + </div> + <div xml:id="div-53"> + <u xml:id="u-53.0" who="#SekretarzposelJaninaZajfert">W dniu dzisiejszym odbędą się następujące posiedzenia:</u> + <u xml:id="u-53.1" who="#SekretarzposelJaninaZajfert">pierwsze — bezpośrednio po zarządzeniu przerwy obiadowej w obradach Sejmu — posiedzenie Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej w sali nr 67 — Dom Poselski;</u> + <u xml:id="u-53.2" who="#SekretarzposelJaninaZajfert">drugie — na pół godziny przed zakończeniem przerwy obiadowej — posiedzenia grup bilateralnych Unii Międzyparlamentarnej:</u> + <u xml:id="u-53.3" who="#SekretarzposelJaninaZajfert">— Polsko-Włoskiej — w sali nr 118, — Polsko-Brytyjskiej — w sali nr 102.</u> + <u xml:id="u-53.4" who="#SekretarzposelJaninaZajfert">Posłowie, którzy zgłosili swoje przystąpienie do tych grup, proszeni są o przybycie na posiedzenie.</u> + </div> + <div xml:id="div-54"> + <u xml:id="u-54.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Zarządzam przerwę w obradach do godz. 16.</u> + <u xml:id="u-54.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min. 45 do godz. 16 min. 05)</u> + </div> + <div xml:id="div-55"> + <u xml:id="u-55.0" who="#Marszalek">Wznawiam obrady. Udzielam głosu posłowi Józefowi Nagórzańskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-56"> + <u xml:id="u-56.0" who="#PoselNagorzanskiJozef">Wysoka Izbo! Z szerokiej gamy problemów przedstawionych w projekcie uchwały Sejmu pragnę skoncentrować swoją wypowiedź na dwóch zagadnieniach gospodarki komunalnej, a mianowicie: zabezpieczeniu terenów uzbrojonych dla budownictwa mieszkaniowego i przemysłu oraz zaopatrzeniu miast i osiedli w wodę.</u> + <u xml:id="u-56.1" who="#PoselNagorzanskiJozef">Przedłożony do zatwierdzenia projekt planu na rok 1970 przewiduje, że na inwestycje gospodarki komunalnej przeznaczy się kwotę 5,2 mid zł, to jest o 11% wyższą od przewidywanego wykonania nakładów w roku bieżącym. Zdecydowaną większość, bo 73% nakładów planu terenowego dotyczących gospodarki komunalnej kieruje się na rozbudowę urządzeń wodociągowych, kanalizacyjnych, komunikacyjnych i ciepłowniczych, a więc tych urządzeń, które stanowią podstawowe uzbrojenie terenów przeznaczonych pod zabudowę kubaturową. Jest to wynik słusznej polityki resortu gospodarki komunalnej i rad narodowych, polegającej na koncentrowaniu wysiłków dla rozwiązania głównych problemów rozwoju miast, zgodnie z uchwałami II Plenum KC. Rozpatrywany projekt planu na rok 1970 zawiera wielkości nakładów zwiększone w stosunku do ustaleń planu 5-letniego o 550 min zł, z przeznaczeniem na uzbrojenie terenów w urządzenia komunalne.</u> + <u xml:id="u-56.2" who="#PoselNagorzanskiJozef">Powyższe kierunki działania i decyzje pozwalają na stwierdzenie, że nakłady inwestycyjne na gospodarkę komunalną umożliwiają zabezpieczenie terenów uzbrojonych wiążących się z efektami budownictwa mieszkaniowego, które mają być oddane do użytku w 1970 r. W niewielkiej jednak części, bo w około 30%, nakłady te pozwalają również na przygotowanie uzbrojenia wyprzedzającego, to jest pod efekty przewidywane w latach 1971—;1972.</u> + <u xml:id="u-56.3" who="#PoselNagorzanskiJozef">Chciałbym zasygnalizować, że sprawy uzbrojenia terenów pod budownictwo mieszkaniowe w planie 5-letnim będą bardziej złożone ze względu na wchodzenie prawie całkowicie na nowe tereny budowlane, a także wobec konieczności 2-letniego wyprzedzania budownictwa kubaturowego uzbrojeniem terenów, jako warunku zakładanego rozwoju uprzemysłowionej technologii budownictwa.</u> + <u xml:id="u-56.4" who="#PoselNagorzanskiJozef">Powszechnym zjawiskiem jest sprawa poszerzania, czasem nadmiernego, terenów miejskich z racji przyrostu ludności oraz zwiększenia się przestrzeni przypadającej na jednego mieszkańca. Trzeba mieć świadomość, że na skutek tego rosną niewspółmiernie również potrzebne nakłady na uzbrojenie nowych, czasem odległych, przyszłych osiedli.</u> + <u xml:id="u-56.5" who="#PoselNagorzanskiJozef">Jest rzeczą słuszną i potrzebną, aby problem ten nie uległ zapomnieniu przy ustalaniu gęstości zabudowy tych terenów. Jak dotychczas, w wielu przypadkach zbyt rozrzutnie gospodarzymy nowymi terenami. Moim zdaniem, normy zabudowy nie są dostosowane do naszych możliwości terenowych. Stąd konieczność zwrócenia uwagi resortu gospodarki komunalnej i prezydiów rad narodowych na ten problem w pracach nad przyszłym planem 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-56.6" who="#PoselNagorzanskiJozef">Kierunki działania dotyczące zabezpieczenia terenów uzbrojonych nie mogą ograniczać się wyłącznie do działalności inwestycyjnej. Równie ważnym zadaniem jest oszczędne gospodarowanie terenami już uzbrojonymi. Mówiąc o właściwym i oszczędnym wykorzystaniu terenów uzbrojonych, nie należy zapominać o zabudowie, szczególnie w starych miastach, wszystkich możliwych do zabudowy tak zwanych plomb, które są przeważnie terenami uzbrojonymi we wszystkie potrzebne urządzenia.</u> + <u xml:id="u-56.7" who="#PoselNagorzanskiJozef">Rozumiem, że jest to sprawa indywidualnej czasem dokumentacji, tradycyjnego niekiedy, a więc kosztowniejszego wykonania inwestycji, ale coraz kosztowniejsze jest też wyposażenie nowych terenów, co nie zawsze wliczamy do kosztów budownictwa. Gdyby tak przeliczyć, to nie wiem, czy budownictwo plombowe byłoby droższe, wliczając w koszt tereny zaoszczędzone. Koszt 1 m^2^ powierzchni mieszkaniowej, to nie jest pełny koszt zabudowy miejskiej. Rachunek całości inwestycji winien w tym wypadku decydować.</u> + <u xml:id="u-56.8" who="#PoselNagorzanskiJozef">Podjęte w wyniku uchwał II Plenum KC naszej partii decyzje, a w szczególności uchwała nr 118 Rady Ministrów w sprawie koordynacji terenowej inwestycji oraz realizacji inwestycji towarzyszących i wspólnych, powinny w sposób istotny pomóc radom narodowym w realizacji tego trudnego zadania uzbrojenia terenu pod przyszłe budownictwo mieszkaniowe.</u> + <u xml:id="u-56.9" who="#PoselNagorzanskiJozef">Drugim problemem, o którym chciałbym mówić, jest zaopatrzenie miast i osiedli w wodę.</u> + <u xml:id="u-56.10" who="#PoselNagorzanskiJozef">Z komunalnych urządzeń wodociągowych korzysta około 74,5% mieszkańców miast i osiedli; występują jednak dysproporcje w zaopatrzeniu poszczególnych rejonów kraju; ponadto dostawy wody nie zawsze są rytmiczne.</u> + <u xml:id="u-56.11" who="#PoselNagorzanskiJozef">Trudności w zaopatrywaniu miast i osiedli w wodę wynikają między innymi z niedostatecznej wydajności wodociągowych urządzeń produkcyjnych, a także z niewydolności sieci wodociągowej, wobec zbyt małych jej przekrojów, albo nadmiernego zużycia.</u> + <u xml:id="u-56.12" who="#PoselNagorzanskiJozef">Niedostateczna moc produkcyjna ujęć jest między innymi wynikiem zmniejszania się łatwo dostępnych i dostatecznie zasobnych źródeł wody, co wywołane jest zanieczyszczeniem ściekami przemysłowymi nie tylko wód powierzchniowych, ale i gruntowych. Obserwuje się przy tym również zjawisko wyczerpywania się zasobów wodnych. W rezultacie powoduje to konieczność sięgania do źródeł poboru wody, niekiedy znacznie oddalonych od miejsca jej zapotrzebowania.</u> + <u xml:id="u-56.13" who="#PoselNagorzanskiJozef">Zmusza to w coraz większym stopniu do budowy kosztownych zbiorników retencyjnych, do przerzutów wody z dużych odległości, czasem sięgających do 50 km, jak na przykład w Krakowie, a nieraz z jednej zlewni do drugiej, jak to jest w odniesieniu do wodociągów we Wrocławiu. Okoliczności te niezmiernie podrażają koszty budowy urządzeń wodociągowych, które w tych warunkach wyrastają na miarę przemysłowych kombinatów produkcji wody o coraz bardziej skomplikowanych technologiach wytwarzania.</u> + <u xml:id="u-56.14" who="#PoselNagorzanskiJozef">Przy określonych nakładach inwestycyjnych powoduje to ograniczenie programów budowy i rozbudowy wodociągów, a tym samym zaopatrzenia. Ponadto należy dodać, że urządzenia wodociągowe, nie posiadające dostatecznych rezerw, pracują na szczytowych wydajnościach, co nie zapewnia dostatecznej i ciągłej dostawy wody, wywołuje awarie i utrudnia eksploatację.</u> + <u xml:id="u-56.15" who="#PoselNagorzanskiJozef">W tej sytuacji można z zadowoleniem podkreślić, że w planie na rok 1970 dokonano — jak już częściowo wspomniałem — znacznej koncentracji nakładów inwestycyjnych i remontowych na urządzenia z zakresu zaopatrywania miast i osiedli w wodę. Znajduje to potwierdzenie w przewidywanych do osiągnięcia w 1970 r. efektach rzeczowych.</u> + <u xml:id="u-56.16" who="#PoselNagorzanskiJozef">Wydajność ujęć wodociągowych ma wzrosnąć o 250 tys. m^3^ na dobę, to jest o ponad 5%. Wybuduje się 400 km sieci wodociągowej, równocześnie około 500 km sieci zostanie wyremontowanych. W wyniku oddania obiektów wodnych do eksploatacji w 1970 r. dostarczone zostanie 1,3 mld m^3^ wody. Tym samym przekroczone zostaną ustalone w planie 5-letnim wielkości dostawy wody o przeszło 5%. Trzeba jednak wskazać, że mimo podwojenia w latach 1955—1969 produkcji wody oraz stałego wysiłku zarówno resortu, jak i rad narodowych, zmierzającego do lepszego wykorzystania istniejących zdolności produkcyjnych, nie udało się dotychczas uzyskać zaspokojenia wszystkich występujących potrzeb, zarówno w zakresie rozszerzenia sieci odbiorców wody, jak i zabezpieczenia ciągłości dostaw. Plan 1970 r. jest w stanie tylko częściowo zmienić sytuację.</u> + <u xml:id="u-56.17" who="#PoselNagorzanskiJozef">Rozmiary i charakter problemów zaopatrzenia miast i osiedli w wodę wskazują na konieczność długofalowego ich rozwiązywania. W związku z tym opracowywany jest aktualnie przez Ministerstwo Gospodarki Komunalnej i prezydia wojewódzkich rad narodowych program poprawy sytuacji w zakresie zaopatrzenia miast i osiedli w wodę. Przewiduje on zapewnienie odbiorcom całodobowej dostawy wody bez przerw i zakłóceń.</u> + <u xml:id="u-56.18" who="#PoselNagorzanskiJozef">Przy zaopatrywaniu nowych odbiorców w wodę powinno uwzględniać się przede wszystkim budownictwo mieszkaniowe oraz te zakłady przemysłowe, które partycypują w kosztach budowy i rozbudowy urządzeń wodociągowych.</u> + <u xml:id="u-56.19" who="#PoselNagorzanskiJozef">Celem realizacji programu poprawy zaopatrzenia w wodę będzie usprawnienie funkcjonowania urządzeń wodociągowych i prawidłowe ich wykorzystanie. Stąd jednym z podstawowych kierunków działania będzie modernizacja istniejących urządzeń wodociągowych. Działalność w tym zakresie została już rozpoczęta poprzez zastosowanie nowoczesnych technologii uzdatniania wody w niektórych większych ujęciach.</u> + <u xml:id="u-56.20" who="#PoselNagorzanskiJozef">Drugi kierunek — to usprawnianie procesów eksploatacyjnych, szczególnie konserwacji i remontów urządzeń. Dla uzyskania dalszego postępu w tej dziedzinie potrzebna jest między innymi poprawa organizacji i zarządzania przedsiębiorstwami i zakładami wodociągów i kanalizacji, przede wszystkim w drodze koncentracji sił i środków w wodociągach rejonowych.</u> + <u xml:id="u-56.21" who="#PoselNagorzanskiJozef">Na tym tle trzeba mocno podkreślić konieczność wzmożenia działalności w kierunku konsekwentnego zmniejszania strat wody w sieci przesyłowej, a zwłaszcza w domowych instalacjach wodociągowych. Sprawa ta urosła do rangi problemu. Pragnę podać, że około 30% wody, która powinna być dostarczona do mieszkań odbiorców, przecieka bezużytecznie do kanalizacji, a te 30% wody, to około 300 mln m^3^ rocznie, to jest około 9 m^3^ na sekundę wody, która została wyprodukowana i stracona. To jest połowa wody przepływającej w Wiśle pod Krakowem, to jest ilość wody, która może zaopatrzyć prawie milionowe miasto, albo średniej wielkości województwo.</u> + <u xml:id="u-56.22" who="#PoselNagorzanskiJozef">Wynikające stąd straty materialne spowodowane są rażącymi usterkami instalacji wodociągowych, co stwarza w efekcie konieczność prowadzenia zwiększonej działalności inwestycyjnej w zakresie budowy lub rozbudowy urządzeń wodociągowych.</u> + <u xml:id="u-56.23" who="#PoselNagorzanskiJozef">Walka ze stratami wody jest prowadzona od wielu lat, jednakże jej wyniki nie są zadowalające. Wydane w sierpniu bieżącego roku zarządzenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie racjonalnej gospodarki zasobami wodnymi w okresie trwającej suszy zobowiązuje prezydia rad narodowych między innymi do zaostrzenia kontroli szczelności instalacji wodociągowych oraz natychmiastowego usuwania stwierdzonych przecieków. Ale przecież nie susza spowodowała usterki i z tego powodu przecieki. To jest wina wadliwego wykonawstwa oraz zaniedbań w bieżących remontach.</u> + <u xml:id="u-56.24" who="#PoselNagorzanskiJozef">Wysiłki dla usunięcia tych braków należy powiązać w kompleksowy program zabezpieczający pełne rozwiązanie tego problemu. Konieczne jest stałe działanie zmierzające do zabezpieczenia nie tylko odpowiedniej ilości, ale i jakości domowych instalacji wodociągowych, a przede wszystkim urządzeń płuczących. Należy również zastosować ostre środki działania charakteru administracyjnego.</u> + <u xml:id="u-56.25" who="#PoselNagorzanskiJozef">Wysiłkowi resortu gospodarki komunalnej oraz rad narodowych w dziedzinie poprawy sytuacji w zaopatrzeniu w wodę powinien towarzyszyć równoległy wysiłek naszego przemysłu, zabezpieczającego niezbędne, dobrej jakości urządzenia i materiały oraz wysiłek budownictwa w sprawnym i dobrym jakościowo realizowaniu zaplanowanych inwestycji. Rady narodowe winny stale kontrolować jakość wykonywanych instalacji i stosować odbiory bez żadnych ulg, bo to nas za drogo kosztuje.</u> + <u xml:id="u-56.26" who="#PoselNagorzanskiJozef">Kończąc swoje wystąpienie, uważam za wskazane postawić następujące propozycje:</u> + <u xml:id="u-56.27" who="#PoselNagorzanskiJozef">po pierwsze — sprawy uzbrojenia terenu należy wnikliwie i wszechstronnie rozważyć przy opracowywaniu planu 5-letniego, gdyż 30% wyprzedzenie nie może nas zadowolić;</u> + <u xml:id="u-56.28" who="#PoselNagorzanskiJozef">po drugie — rozważyć należy zmianę przepisów o normach zabudowy przestrzennej w miastach i osiedlach pod kątem oszczędności terenów uzbrojonych;</u> + <u xml:id="u-56.29" who="#PoselNagorzanskiJozef">po trzecie — wzmocnić trzeba kontrolę jakości wykonywanych urządzeń wodociągowych oraz bieżących remontów tych urządzeń, a dla szybkiego usunięcia usterek konieczne jest poprawienie jakości dostarczanych przez przemysł elementów instalacyjnych. To pomoże szybciej rozwiązać te trudne problemy gospodarki komunalnej.</u> + <u xml:id="u-56.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-57"> + <u xml:id="u-57.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Zenon Komender.</u> + </div> + <div xml:id="div-58"> + <u xml:id="u-58.0" who="#PoselKomenderZenon">Obywatelu Marszałku, Wysoka Izbo! Analizując wskaźniki planu na rok 1970 możemy — jak to zresztą czyni podczas obecnej debaty szereg mówców — wstępnie określić bilans obecnego planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-58.1" who="#PoselKomenderZenon">Lata 1966—1970 przyniosą dalsze wzmocnienie naszego potencjału gospodarczego, co będzie w pierwszym rzędzie wynikiem bardzo poważnych nakładów inwestycyjnych. Zgodnie z założeniami planu, dzięki zbudowaniu i oddaniu do eksploatacji szeregu nowych zakładów przemysłowych można było lepiej wyposażyć w środki produkcji nasze rolnictwo. Inwestycje produkcyjne dają poważny wzrost produkcji i usług we wszystkich działach gospodarki. Ten wzrost produkcji umożliwił coraz lepsze zaspokojenie potrzeb konsumpcyjnych naszego społeczeństwa, jak również pozwolił na stworzenie niezbędnego dla naszej suwerenności poziomu potencjału obronnego w ramach sił sojuszniczych Układu Warszawskiego. Wypełnianie naszych sojuszniczych obowiązków w bloku państw socjalistycznych wymaga bowiem, między innymi stałego rozwijania naszego potencjału gospodarczego i powiązania go z ogólnymi kierunkami rozwoju gospodarczego państw RWPG.</u> + <u xml:id="u-58.2" who="#PoselKomenderZenon">Obok niewątpliwych osiągnięć w realizacji obecnego planu 5-letniego, wystąpiło szereg trudności i zjawisk negatywnych.</u> + <u xml:id="u-58.3" who="#PoselKomenderZenon">I tak na przykład, w budownictwie mieszkaniowym w ostatnich latach daje się zauważyć dość znaczne zmniejszenie dynamiki wzrostu, a równocześnie występują tu i ówdzie tendencje do podnoszenia kosztów jednostkowych.</u> + <u xml:id="u-58.4" who="#PoselKomenderZenon">Najogólniej przeszkody występujące przy realizacji planów produkcji obecnej 5-latki sprowadzić można do zbyt małej efektywności wykorzystania środków produkcji i stosunkowo niskiej ogólnospołecznej wydajności pracy. Głównym źródłem tych zjawisk jest przede wszystkim niedostateczne wdrażanie postępu naukowo-technicznego i organizacyjnego do produkcji.</u> + <u xml:id="u-58.5" who="#PoselKomenderZenon">Projekt narodowego planu gospodarczego na 1970 rok zawiera szereg decyzji, które zmierzają do zmiany tego stanu rzeczy i mają doprowadzić do stopniowej intensyfikacji naszego wzrostu gospodarczego. Ogólnym wyrazem tego ma być bardzo znaczny planowany wzrost wydajności pracy. W całym przemyśle zakłada się, że w 1970 r. około 73% przyrostu produkcji powinno być osiągnięte poprzez wzrost wydajności pracy z tym, że w wielu gałęziach przemysłu ten wskaźnik jest znacznie wyższy. Równie wysoko zakłada się wzrost wydajności w budownictwie. W przedsiębiorstwach budowlanych, podległych resortowi budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych, cały wzrost produkcji ma być uzyskany poprzez wzrost wydajności pracy. Te zadania wskazują na konieczność poszukiwania rzeczywiście intensywnych dróg powiększania skali produkcji w każdej dziedzinie. Wiąże się to z koniecznością coraz rychlejszego i pełniejszego przenoszenia do produkcji osiągnięć nauki.</u> + <u xml:id="u-58.6" who="#PoselKomenderZenon">W projekcie uchwały o narodowym planie gospodarczym na rok 1970 cała część czwarta zatytułowana — „Rozwój nauki i techniki” poświęcona jest tym sprawom. Wiele w niej jest ogólnych stwierdzeń, odnoszących się do problemów efektywności i organizacji badań, jak i decyzji dotyczących bardzo konkretnych zadań badawczych i wdrożeniowych.</u> + <u xml:id="u-58.7" who="#PoselKomenderZenon">Dla zwiększenia efektywności badań zakłada się usprawnienie pracy bazy naukowo-badawczej poprzez integrację dotychczas rozproszonych poczynań często bardzo małych, a licznych placówek.</u> + <u xml:id="u-58.8" who="#PoselKomenderZenon">Jedną z form integracji prac badawczych ma być integracja merytoryczna poprzez ustalanie jednolitego dla określonego zespołu placówek planu badań i wdrożenia, przy czym podstawą formalno-prawną tego związku będzie odpowiedni system umów i wzajemnych zobowiązań. Ten rodzaj integracji wymagać będzie jednak jasnego określenia odpowiedzialnego za całość czynnika wiodącego z uprawnieniami koordynacyjnymi i kontrolnymi w stosunku do wszystkich uczestników porozumienia, gdyż brak takiej koordynacji i bieżącej kontroli uniemożliwić może terminową realizację zamierzeń.</u> + <u xml:id="u-58.9" who="#PoselKomenderZenon">W odniesieniu do zakładanej integracji organizacyjnej, która polegałaby przede wszystkim na tworzeniu dużych, odpowiednio wyposażonych i silnych kadrowo jednostek, potrzebne będą odpowiednie decyzje, które na pewno napotykać będą szereg utrudnień. Trudno będzie bowiem przełamać wiele przyzwyczajeń i przywiązań do dotychczasowych struktur i zależności.</u> + <u xml:id="u-58.10" who="#PoselKomenderZenon">Oczywiście trzeba tu widzieć to generalne rozróżnienie, które znajdujemy w projekcie uchwały między placówkami zaplecza naukowo-technicznego zakładów, przedsiębiorstw i kombinatów a zapleczem naukowo-badawczym w wybranych branżach przemysłu w Polskiej Akademii Nauk i w resorcie oświaty i szkolnictwa wyższego.</u> + <u xml:id="u-58.11" who="#PoselKomenderZenon">Te ostatnie muszą mieć wszelkie warunki do podejmowania tematyki węzłowej, a więc muszą mieć odpowiednio liczną i dobrą kadrę, muszą być wyposażone w nowoczesną aparaturę badawczą — w tym i unikalną — oraz powinny dysponować sprawną informacją naukową. Większe placówki naukowo-badawcze mogą znacznie łatwiej rozwiązywać szereg problemów administracyjno-technicznych bez absorbowania personelu naukowo-badawczego.</u> + <u xml:id="u-58.12" who="#PoselKomenderZenon">Ta wewnętrzna integracja zarówno merytoryczna, jak i organizacyjna naszego zaplecza naukowo-badawczego umożliwi efektywniejszą i pełniejszą współpracę z zagranicą. W naszej współpracy międzynarodowej powinniśmy nadal wzmacniać zdobycze nauki i przyczyniać się do szybkiego rozwoju techniki krajów socjalistycznych, w szczególności krajów członkowskich RWPG. Równocześnie nasze propozycje i konkretna działalność we współpracy z zagranicą powinny być ściśle powiązane z podstawowymi zadaniami rozwoju gospodarczego i społecznego kraju.</u> + <u xml:id="u-58.13" who="#PoselKomenderZenon">Kierując się tymi założeniami oraz zamierzoną specjalizacją poszczególnych gałęzi i branż przemysłu w Polsce, organy odpowiedzialne za realizację polityki naukowej i technicznej są zobowiązane, jak to zresztą określono na IV Plenum KC PZPR, do realizowania kierunków i form współpracy zaleconych w decyzjach XXIII specjalnej sesji RWPG.</u> + <u xml:id="u-58.14" who="#PoselKomenderZenon">Wyniki uzyskiwane we współpracy międzynarodowej wraz z własnymi badaniami krajowymi oraz licencjami zagranicznymi sprzyjać muszą intensywnemu rozwojowi określonych dziedzin gospodarki i tworzyć podstawy do kształtowania naukowej i produkcyjnej specjalizacji Polski w zintegrowanym systemie współpracy krajów członkowskich RWPG w stopniu odpowiadającym naszym osiągnięciom i możliwościom, jak i ambicjom naszych naukowców i techników.</u> + <u xml:id="u-58.15" who="#PoselKomenderZenon">Szczególnie ważkie i brzemienne w skutkach jest tu twórcze dynamizowanie sojuszu polsko-radzieckiego we wszystkich dziedzinach życia. Nadzwyczaj owocne może stać się dla naszych państw przyśpieszenie współpracy naukowej i technicznej. Związek Radziecki jest współtwórcą światowych osiągnięć naukowych i technicznych, którymi szczyci się cała ludzkość. Pokojowe wykorzystanie energii jądrowej, loty kosmiczne, podnoszenie zabezpieczającej pokój techniki obronnej, oto dziedziny, w których Związek Radziecki odnosi ogromne sukcesy, a do których możemy z pozycji wypróbowanego sojusznika wnieść wiele twórczego wysiłku z pożytkiem dla naszych państw i narodów.</u> + <u xml:id="u-58.16" who="#PoselKomenderZenon">W 1970 r. jednym z kierunków działania na rzecz podniesienia efektywności badań ma być przechodzenie placówek naukowo-technicznych na rozrachunek gospodarczy. Ta słuszna decyzja może napotkać szereg trudności realizacyjnych wynikających w znacznej mierze z tego, że nie dysponujemy ciągle jeszcze odpowiednią kadrą dla służb administracyjno-finansowych i planistycznych w zapleczu naukowo-badawczym, kadrą, która potrafiłaby prowadzić odpowiednie planowanie finansowe i pełny rachunek — „kosztów i efektów” w całym skomplikowanym procesie — „badania — wdrożenia”.</u> + <u xml:id="u-58.17" who="#PoselKomenderZenon">Stąd też rodzi się postulat, aby do służb administracyjno-finansowych czy szerzej, administracyjno-ekonomicznych w zapleczu naukowo-badawczym — kierować możliwie zdolnych, o szerokim horyzoncie administratorów, ekonomistów i planistów, gdyż nic tak nie szkodziłoby społecznej efektywności badań tego zaplecza, jak wąskobuchalteryjny sposób oceny relacji — „kosztów” i — „sprzedaży”.</u> + <u xml:id="u-58.18" who="#PoselKomenderZenon">Równocześnie chcę tu przypomnieć, że w wyniku konsekwentnego od lat podnoszenia globalnych nakładów na — „badania i rozwój” w 1970 r. ich wielkość osiąga 14 mld zł. Tego rzędu nakłady wymagać już będą traktowania tej dziedziny jako specjalnej gałęzi gospodarki, do kierowania którą trzeba kształcić odpowiednich fachowców. Waga tej problematyki stawia wymóg, aby to byli nie tylko urzędnicy, ale i działacze, którzy odpowiednio ukształtują oblicze tego — jak to się często określa — — „przemysłu odkryć”.</u> + <u xml:id="u-58.19" who="#PoselKomenderZenon">Wiadomo, że wraz z rozwojem skali produkcji przemysłowej i jej unowocześnianiem poprzez automatyzację i produkcję wielkoseryjną wzrasta poważnie znaczenie badań teoretycznych i stosowanych w zakresie nauk ekonomicznych i teorii organizacji.</u> + <u xml:id="u-58.20" who="#PoselKomenderZenon">Szczególnie trzeba u nas rozwijać badania oceniające ekonomiczne efekty unowocześnienia gospodarki i jej struktury, między innymi poprzez analizę produktywności środków trwałych, materiałochłonności produkcji, czynników wzrostu wydajności pracy. Zadania dotyczące rozwoju badań ekonomicznych, według zaleceń uchwały IV Plenum KC PZPR, mają podjąć w głównej mierze placówki szkół wyższych oraz instytuty resortowe, skupiające największy potencjał badawczy w dziedzinie nauk ekonomicznych. Wydaj e się, że wybitną rolę odegrać tu winny: Instytut Planowania, Instytut Finansów i GUS. Szczególnie GUS powinien doskonalić metody uzyskiwania i analizy danych statystycznych, jako niezbędnego instrumentu oceny zjawisk i podejmowania decyzji gospodarczych, technicznych i organizacyjnych.</u> + <u xml:id="u-58.21" who="#PoselKomenderZenon">Podczas ostatniego posiedzenia Komitetu Wykonawczego RWPG w Moskwie uznano za niezbędne zalecić najbliższej sesji RWPG powołanie przez zainteresowane kraje międzynarodowego instytutu problemów ekonomicznych światowego systemu socjalistycznego. Stwarza to okazję do twórczego udziału naszych ekonomistów w teoretycznym rozpracowywaniu problemów integracji socjalistycznej. Fakt ten powinien być bodźcem dla zdynamizowania pracy naszego zaplecza nauk ekonomicznych.</u> + <u xml:id="u-58.22" who="#PoselKomenderZenon">Wysoki Sejmie! Istotnym czynnikiem postępu technicznego i organizacyjnego jest szeroka inicjatywa wynalazcza pracowników zatrudnionych w przedsiębiorstwach przemysłowych i w zapleczu naukowo-technicznym.</u> + <u xml:id="u-58.23" who="#PoselKomenderZenon">W państwach kapitalistycznych wynalazczość ma charakter wewnętrznej działalności poszczególnych firm, koncernów i biur usługowych.</u> + <u xml:id="u-58.24" who="#PoselKomenderZenon">W państwach socjalistycznych wynalazczość pracownicza powinna stawać się coraz powszechniejszym ruchem społecznym, obejmującym tych wszystkich, których zaliczyć można do twórców nowej techniki, a więc pracowników nauki, inżynierów i techników zatrudnionych w produkcji oraz utalentowanych robotników racjonalizatorów i wynalazców.</u> + <u xml:id="u-58.25" who="#PoselKomenderZenon">U nas ruch wynalazczy i racjonalizatorski obejmuje ponad 120 tys. osób, rekrutujących się ze wszystkich grup pracowniczych. Jednak liczba zgłaszanych wynalazków krajowych do opatentowania ustępuje wielkościom osiąganym przez kraje socjalistyczne. Niezależnie od tego, wiele cennych projektów nie jest wprowadzanych do produkcji.</u> + <u xml:id="u-58.26" who="#PoselKomenderZenon">Krytycznie należy ocenić również stopień upowszechnienia projektów, z których korzyści zostały już udowodnione w praktyce jednego przedsiębiorstwa. Z danych statystycznych wynika, że tylko 2—3% ogólnej liczby projektów już zastosowanych podlega upowszechnieniu w innych przedsiębiorstwach.</u> + <u xml:id="u-58.27" who="#PoselKomenderZenon">Dla ilustracji — w rozwiązaniu, które przyjął Związek Radziecki cała wynalazczość pracownicza jest podporządkowana powołanemu w 1955 r. przy Radzie Ministrów Komitetowi do Spraw Wynalazczości i Odkryć.</u> + <u xml:id="u-58.28" who="#PoselKomenderZenon">Praca komitetu opiera się na działalności ministerstw, instytucji i zakładów, bezpośrednio współpracujących z komitetem oraz na inicjatywach stowarzyszeń naukowo-technicznych i zrzeszeń wynalazców. Główne działanie komitetu sprowadza się do kontrolowania realizacji projektów wynalazczych, zapewnienia czystości patentowej, prowadzenia współpracy międzynarodowej oraz popularyzowania i rozwijania racjonalizacji, wynalazczości i ochrony patentowej.</u> + <u xml:id="u-58.29" who="#PoselKomenderZenon">W Polsce wynalazczość pracownicza nie jest, jak dotąd, przedmiotem centralnego sterowania. Sprawy związane z wynalazczością załatwiane są w wielu jednostkach centralnych, najczęściej równorzędnych, sobie niepodległych, poza tym w około 200 zjednoczeniach i równorzędnych im organizacjach branżowych i związkowych oraz w ponad 5 tys. przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-58.30" who="#PoselKomenderZenon">Od szeregu lat liczba zgłoszeń projektów wynalazczych do rozpatrzenia stale u nas rośnie. W 1960 r. było ich około 103 tys., ale już w 1968 r. prawie 218 tys. W tym samym czasie wynagrodzenia wypłacone twórcom projektów wzrosły z około 68 mln zł do 353 mln zł, a oszczędność uzyskaną w wyniku zastosowania tych projektów wzrosła w tychże latach z około 1,4 mld zł do ponad 7 mld zł.</u> + <u xml:id="u-58.31" who="#PoselKomenderZenon">Przy tak rozległej ilościowo i bardzo ważnej nie tylko w sensie finansowym działalności techniczno-produkcyjnej, występującej na bardzo szerokim i różnorodnym terenie, niezbędne wyda je się ustalenie jasnych zależności organizacyjnych, przez które by szły impulsy działania.</u> + <u xml:id="u-58.32" who="#PoselKomenderZenon">Jednym z elementów, wydaje się, że najważniejszym, dynamizowania ruchu wynalazczego powinno być stworzenie odpowiedniej struktury organizacyjnej, która zapewniałaby centralną koordynację wszystkich poczynań wynalazczych z pożytkiem dla gospodarki narodowej i z korzyścią dla twórców.</u> + <u xml:id="u-58.33" who="#PoselKomenderZenon">Projekt uchwały o narodowym planie gospodarczym na 1970 r. wiąże zadania w zakresie rozwoju nauki i techniki z przygotowaniem możliwości dalszej intensyfikacji gospodarki w latach następnych. Zadania te są bardzo poważne. Pełna i właściwa ich realizacja zależeć będzie w największej mierze od aktywnej postawy polskich naukowców, od ich patriotycznego zaangażowania w procesy przebudowy naszej gospodarki. Muszą oni mieć to przeświadczenie, że ich praca jest niezmiernie ważna i że od jej efektów zależy możliwość utrzymania się całego naszego narodu w rzędzie państw nadążających za ogólnoludzkim postępem. Przeświadczenie takie powstanie i ugruntuje się tylko wtedy, gdy każdy pracownik wyróżniający się pracą twórczą i osiągnięciami w rozwoju nauki i techniki będzie otoczony szczególną opieką i uznaniem społecznym. Ale tylko wtedy przyniesie to gospodarcze efekty, gdy i w produkcji znajdą się ludzie chcący wprowadzać u siebie w zakładzie to „nowe”.</u> + <u xml:id="u-58.34" who="#PoselKomenderZenon">Dlatego obecnie powinniśmy ocenić najwyżej te kadry gospodarcze, które posiadają inicjatywę i odwagę innowacyjną, wykazują zainteresowanie wynikami badań naukowych, kadry, które umieją stawiać naukowcom zadania. Szczególnie wartościowi dla gospodarki narodowej są ci fachowcy i działacze, którzy umieją trafnie przewidzieć ekonomiczne efekty badań oraz zorganizować zespoły ludzkie do szybkiego uruchamiania produkcji nowoczesnych i opłacalnych wyrobów.</u> + <u xml:id="u-58.35" who="#PoselKomenderZenon">Podstawowym zadaniem planu na rok 1970 — według projektu uchwały — jest między innymi ograniczenie i przezwyciężenie powstałych w ubiegłych latach dysproporcji i trudności. Jedną z nich jest ujawniający się coraz wyraźniej w ostatnich latach, a szczególnie w ostatnim roku niedobór mocy w elektroenergetyce.</u> + <u xml:id="u-58.36" who="#PoselKomenderZenon">Energia elektryczna jest współcześnie najbardziej dogodną i najpowszechniejszą formą, jak się to mówi potocznie, wyposażenia w siłę nie tylko całego aparatu wytwórczego, ale także większości urządzeń codziennego użytku, których funkcjonowanie decyduje o ułatwianiu życia każdemu z nas.</u> + <u xml:id="u-58.37" who="#PoselKomenderZenon">Stąd też słuszne wydaj e się twierdzenie, że jednym z mierników rozwoju społeczno-ekonomicznego kraju jest wielkość zużycia energii elektrycznej na jednego mieszkańca.</u> + <u xml:id="u-58.38" who="#PoselKomenderZenon">Budując potencjał gospodarczy ludowego państwa, zdołaliśmy w ciągu dwudziestu paru lat stworzyć poważną bazę dla produkcji energii elektrycznej.</u> + <u xml:id="u-58.39" who="#PoselKomenderZenon">Tym niemniej jednak nie możemy zapominać i o tym fakcie, że nasze średnioroczne zużycie energii elektrycznej brutto, w przeliczeniu na jednego mieszkańca, plasowało nas w 1950 r. na 17 miejscu w Europie, a obecnie zostaliśmy zepchnięci przez Bułgarię na miejsce 18.</u> + <u xml:id="u-58.40" who="#PoselKomenderZenon">Wskaźnikiem orientującym o stopniu nasycenia aparatu wytwórczego energią elektryczną jest roczna wielkość zużycia na jednego zatrudnionego. Wielkość tego zużycia jest zależna od rodzaju produkcji, jaka przeważa w gospodarce danego kraju. U nas podstawowym odbiorcą energii elektrycznej w przemyśle jest hutnictwo i przemysł chemiczny. Na te dwie gałęzie przypada aktualnie prawie połowa ogólnego zużycia energii w przemyśle. Hutnictwo, zwłaszcza hutnictwo metali nieżelaznych oraz przemysł chemiczny wykazywały wysoką dynamikę tego zużycia również na przestrzeni ostatnich lat. Powszechnie wiadomo, że wskaźnik zużycia energii na cele przemysłowe wzrasta bardzo szybko ze wzrostem automatyzacji, precyzyjnej obróbki, użytkowania trudno obrabialnych materiałów. Dlatego też kraje o wysokim poziomie nowoczesnej produkcji przemysłowej mają wysokie wskaźniki zużycia energii elektrycznej.</u> + <u xml:id="u-58.41" who="#PoselKomenderZenon">Te wszystkie zamierzenia stanowić mają część składową naszego przyszłego planu 5-letniego, stąd też powinniśmy zdawać sobie sprawę, że podejmowanie decyzji wyboru technologii rozwojowej determinuje tym samym plany rozwoju elektroenergetyki. Problemy te są tym ważniejsze, że już realizacja planu 5-letniego, który kończy się w 1970 r., charakteryzuje się przekroczeniem planowanych rozmiarów krajowego zużycia energii elektrycznej.</u> + <u xml:id="u-58.42" who="#PoselKomenderZenon">Odrębnym, ważnym zagadnieniem jest zabezpieczenie koniecznych rezerw mocy w układzie elektroenergetycznym kraju dla wyrównania tak zwanego zapotrzebowania szczytowego. Łączna moc dyspozycyjna wszystkich współpracujących elektrowni powinna być od tego zapotrzebowania większa o pewną ilość megawatów mocy rezerwowej. W przypadku braku tej mocy, konieczne staje się wyłączanie pewnej liczby odbiorców, wybieranych na ogół spośród tych, dla których wyłączenie dopływu energii powoduje najmniejsze straty gospodarcze.</u> + <u xml:id="u-58.43" who="#PoselKomenderZenon">Dla uniknięcia takich planowych wyłączeń, nowoczesna gospodarki przemysłowa i związany z nią postęp urbanizacyjny wymaga odpowiedniego potencjału elektroenergetycznego, który powinien pracować z rezerwą.</u> + <u xml:id="u-58.44" who="#PoselKomenderZenon">Obecnie w całym świecie prowadzone są prace nad określeniem wysokości tej rezerwy. Autorzy referatów na odbytej w roku ubiegłym w Moskwie światowej konferencji energetycznej określali konieczną wysokość samej tylko tak zwanej mocy gorącej na 7—10%.</u> + <u xml:id="u-58.45" who="#PoselKomenderZenon">Trudności naszej energetyki dotyczą nie tylko produkcji energii elektrycznej, ale również oddziałują w zasadniczy sposób na rozwój ciepłownictwa. Sprawa ta wymaga pilnego rozwiązania w związku z szerokim programem rozwoju budownictwa mieszkaniowego, szczególnie w dużych miastach.</u> + <u xml:id="u-58.46" who="#PoselKomenderZenon">Przezwyciężenie tych trudności wymaga stworzenia warunków dla przyśpieszenia tempa budownictwa energetycznego.</u> + <u xml:id="u-58.47" who="#PoselKomenderZenon">Projekt planu na rok 1970, mimo ogólnego zmniejszenia tempa wzrostu nakładów inwestycyjnych, inwestycje energetyczne traktuje priorytetowo. Jednak decydującym elementem poprawy sytuacji w elektroenergetyce będzie, obok prężności przedsiębiorstw budowlanych, również aktywność przemysłu maszynowego jako dostawcy maszyn i urządzeń energetycznych, a także niezbędnych części zamiennych do już pracujących obiektów, które, niestety, są zbyt często nękane poważnymi awariami.</u> + <u xml:id="u-58.48" who="#PoselKomenderZenon">Mówiąc o sprawach elektroenergetyki, nie sposób nie przypomnieć, że współcześnie w większości krajów wysoko uprzemysłowionych na coraz większą skalę wykorzystuje się do celów energetycznych energię jądrową. Dlatego też w programowaniu rozwoju społeczno-ekonomicznego kraju nie możemy pominąć tej problematyki. Już od lat dyskutuje się u nas o potrzebie podjęcia pilnej decyzji w sprawie budowy pierwszej elektrowni atomowej w Polsce. Trudno tu wracać do pełnej argumentacji, jaką roztaczamy w tej dyskusji. Na pewno jednak słuszny wydaje się pogląd, że już opłacalne staje się wybudowanie u nas elektrowni atomowej o mocy rzędu 1000 MW z możliwie dużym udziałem w tej inwestycji wyrobów naszego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-58.49" who="#PoselKomenderZenon">Komitet Nauki i Techniki w swym planie pracy przewiduje konieczność przygotowania przesłanek do tej decyzji. Już dziś należy przygotowywać kadry specjalistów, którzy w oparciu o doświadczenia radzieckie potrafiliby dokonać we właściwym czasie i w racjonalnym zakresie wyboru i zakupu za granicą wyposażenia nowej elektrowni jądrowej lub jej części, przeprowadzać nadzór nad budową, a następnie prowadzić samodzielną eksploatację.</u> + <u xml:id="u-58.50" who="#PoselKomenderZenon">Wysoka Izbo! Socjalistyczny charakter polskiej gospodarki i sojusznicza więź z krajami Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej zapewniają naszemu narodowi właściwe miejsce startu do ambitnego uczestnictwa w zdobyczach rewolucji naukowej i technicznej. Nie gdzie indziej przecież, jak w spotkaniu socjalizmu z dynamiką współczesnych osiągnięć technologicznych rozstrzygają się losy ogólnoludzkiego postępu.</u> + <u xml:id="u-58.51" who="#PoselKomenderZenon">Z tego punktu widzenia w Polsce, kraju o tak znacznej liczbie ludzi wierzących, ze szczególną uwagą i satysfakcją możemy witać wartki nurt przemian charakteryzujących współczesny obraz katolicyzmu i chrześcijaństwa w jego zasięgu światowym. Zwłaszcza przebieg i postanowienia nadzwyczajnego synodu w Rzymie z października br. utwierdzają nas w przeświadczeniu, że każdy kolejny etap wewnętrzno-chrześcijańskiej odnowy oznacza jednocześnie wzmożenie światopoglądowej zachęty na rzecz stale rosnącego udziału katolików w pracy i twórczości dla wzrostu gospodarczego, służącego postępowi społecznemu we własnym kraju.</u> + <u xml:id="u-58.52" who="#PoselKomenderZenon">Właśnie w naszej ojczyźnie, gdzie obywatele wierzący są aktywnymi współuczestnikami socjalistycznego budownictwa, godny podkreślenia jest fakt, że współczesne przemiany w światowym katolicyzmie wspierają socjalistyczne dążenia do dynamizowania rewolucji naukowo-technicznej, jak i do nadawania humanistycznej treści jej społecznym skutkom.</u> + <u xml:id="u-58.53" who="#PoselKomenderZenon">Wysoki Sejmie! Rozpatrując dzisiaj projekt narodowego planu gospodarczego na 1970 r., zdajemy sobie sprawę, że jego sformułowanie pozostaje w ścisłym związku z postawioną na II plenum KC partii tezą, która głosiła, że w latach 1969—1970 należy przygotować szereg zmian w polityce gospodarczej, stwarzających należytą podstawę wyjściową do realizacji następnego planu 5-letniego. Plan na 1970 r. został w ten właśnie sposób ukształtowany i określił szereg niewątpliwie trudnych zadań w dziedzinie:</u> + <u xml:id="u-58.54" who="#PoselKomenderZenon">—intensywnego rozwoju naszej gospodarki;</u> + <u xml:id="u-58.55" who="#PoselKomenderZenon">—jej wszechstronnego zdyscyplinowania;</u> + <u xml:id="u-58.56" who="#PoselKomenderZenon">—dokonania jakościowych, szybkich zmian w poziomie technicznym, technologicznym i organizacyjnym;</u> + <u xml:id="u-58.57" who="#PoselKomenderZenon">—oparcia jej dalszego wzrostu przede wszystkim na podnoszeniu wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-58.58" who="#PoselKomenderZenon">Stawiając te zadania, narodowy plan gospodarczy na 1970 r. wskazuje zarazem istotne problemy, jakie stać będą w przyszłości przed naszą gospodarką narodową oraz określa kierunki dalszego konsekwentnego działania, wymagającego mobilizacji społeczno-politycznej wszystkich ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-58.59" who="#PoselKomenderZenon">Doceniając wagę tych wszystkich założeń, które mają stworzyć mocną podstawę dla rozwoju społeczno-ekonomicznego kraju w dalszych okresach — posłowie Koła — „Pax”, w których imieniu mam zaszczyt przemawiać, będą głosować za przyjęciem projektu planu i budżetu państwa na 1970 r. wraz z poprawkami, jak również za udzieleniem absolutorium Rządowi za 1968 r.</u> + <u xml:id="u-58.60" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-59"> + <u xml:id="u-59.0" who="#Marszalek">Obecnie przemawiać będzie poseł Krystyna Czechowska.</u> + </div> + <div xml:id="div-60"> + <u xml:id="u-60.0" who="#PoselCzechowskaKrystyna">Wysoka Izbo! Spośród szerokiej problematyki zaopatrzenia rynku w wyroby przemysłu lekkiego, pragnę poruszyć niektóre problemy w świetle planu na rok 1970.</u> + <u xml:id="u-60.1" who="#PoselCzechowskaKrystyna">Wśród artykułów przemysłowych konsumpcyjnych, które znajdą się w przyszłym roku na rynku, około 20% stanowić będą wyroby przemysłu lekkiego. Zaznaczyć należy, że przemysł lekki przez szereg lat niedoinwestowany, pracujący w trudnych warunkach przy wysokim współczynniku zmianowości zwiększa w ostatnich latach swoje dostawy na rynek dzięki przyrostowi środków inwestycyjnych na rozbudowę i modernizację, a także wskutek poprawy i doskonalenia działalności przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-60.2" who="#PoselCzechowskaKrystyna">W 1970 r. wartość dostaw na rynek wewnętrzny wyrobów przemysłu lekkiego w cenach detalicznych wzrośnie ogółem o 7,8% w stosunku do planowanego wykonania w 1969 r. Planuje się najwyższy wzrost dostaw na rynek wewnętrzny takich wyrobów, jak: odzież — o 11,6%, wyroby dziewiarskie — o 9,4%, wyroby pończosznicze — o 9,6%, tkaniny o wykończeniu szlachetnym — o 12,7%, tkaniny bawełniane — o 10,9%, szerokie tkaniny pościelowo-prześcieradłowe, poszukiwane na rynku — o 23,8% oraz tkaniny typu frotte, również poszukiwane na rynku — o 14,1%. Wzrosną również dostawy innych wyrobów przemysłu lekkiego.</u> + <u xml:id="u-60.3" who="#PoselCzechowskaKrystyna">Te dane, dotyczące wzrostu zaopatrzenia rynku napawają optymizmem, niemniej należy liczyć się z tym, że zapotrzebowanie rynku na niektóre grupy asortymentowe, jak na przykład wyroby dziewiarskie, tkaniny wełniane i jedwabne, a także obuwie skórzane nie zostanie w pełni zaspokojone.</u> + <u xml:id="u-60.4" who="#PoselCzechowskaKrystyna">Ponieważ w przemyśle lekkim skończyły się możliwości wzrostu produkcji poprzez zwiększenie współczynnika zmianowości, występuje konieczność szybszego wprowadzenia nowej techniki i technologii, poprawy organizacji pracy i dyscypliny pracy oraz poprawy na odcinku działalności inwestycyjnej. Zachodzi również potrzeba pogłębienia współpracy Ministerstwa Przemysłu Lekkiego z Ministerstwem Przemysłu Maszynowego i Ministerstwem Przemysłu Chemicznego, zwłaszcza w dziedzinie produkcji maszyn włókienniczych, włókien syntetycznych, środków pomocniczych oraz barwników dla przemysłu lekkiego.</u> + <u xml:id="u-60.5" who="#PoselCzechowskaKrystyna">W planach na rok 1970 przewiduje się zwiększenie udziału zużycia włókien chemicznych w ogólnym zużyciu surowców z 47,1% w roku bieżącym do 49,4%. Mimo to już teraz można stwierdzić, że dostawy włókien poliakrylonitrylowych i włókien poliamidowych będą niewystarczające w roku przyszłym dla przemysłu lekkiego i trzeba będzie te niedobory uzupełnić importem.</u> + <u xml:id="u-60.6" who="#PoselCzechowskaKrystyna">Tendencje światowe w zużyciu włókien syntetycznych oraz przede wszystkim środków pomocniczych do apretur szlachetnych stale wzrastają i jest to kierunek słuszny.</u> + <u xml:id="u-60.7" who="#PoselCzechowskaKrystyna">Dla przykładu podam, że udział środków pomocniczych w przemyśle włókienniczym w stosunku do masy przerabianego surowca wynosi około 7,5% w Polsce, podczas gdy średnia dla krajów wysoko rozwiniętych sięga 14—16%. Świadczy to o niedostatecznym rozwoju przemysłu chemicznego w tej dziedzinie. Wydaje się więc celowe, ażeby przemysł chemiczny przeanalizował możliwości zwiększenia w przyszłym planie 5-letnim produkcji środków pomocniczych, potrzebnych do wykończeń szlachetnych oraz produkcji włókien syntetycznych.</u> + <u xml:id="u-60.8" who="#PoselCzechowskaKrystyna">Zwiększenie produkcji włókien syntetycznych w świetle zakładanego rozwoju przemysłu dziewiarskiego, którego zapotrzebowanie na te włókna będzie dynamicznie wzrastać, jest niezbędne. Występuje również potrzeba rozszerzenia produkcji maszyn włókienniczych. Dotychczasowa produkcja pod względem ilości, nowoczesności rozwiązań konstrukcyjnych i jakości jest niezadowalająca. Radykalnej poprawie musi ulec sytuacja na odcinku zaopatrzenia przemysłu lekkiego w części zamienne.</u> + <u xml:id="u-60.9" who="#PoselCzechowskaKrystyna">Wysoka Izbo! Dla konsumenta ważna jest zarówno dostateczna ilość towarów na rynku, jak i jakość mierzona walorami użytkowymi. Nowoczesny i dobry jakościowo wyrób to taki, który się nie gniecie, mało brudzi, łatwo prasuje — jeszcze lepiej, jeżeli w ogóle nie wymaga prasowania — jest trwały i higieniczny w użytkowaniu, estetyczny i zgodny z kierunkami mody.</u> + <u xml:id="u-60.10" who="#PoselCzechowskaKrystyna">Pozwolę sobie zacytować jedną z powszechnie panujących opinii, że najłatwiej i najlepiej może się u nas ubrać w gotową odzież mężczyzna. Rozumiem, że łatwiej było dopracować się dobrych standardów odzieży męskiej ze względu na mniejszą zmienność mody męskiej w porównaniu z modą dla pań. Pogląd, który reprezentuje większość kobiet, czemu dają wyraz również na spotkaniach poselskich, jest taki, że można również opracować lepsze standardy odzieży damskiej, nie licząc się ze zmienną modą, na którą powołują się producenci jako na główną przeszkodę trudną do pokonania. Polska jest krajem kobiet pracujących, których ulubionym strojem jest spódnica, bluzka koszulowa, sweterek i garsonka o prostym kroju, uniwersalna na wszystkie okazje. Odzież ta powinna mieć wysokie walory użytkowe, przede wszystkim wykończenie niemnące, a w przyszłości również wykończenie przeciwbrudowe.</u> + <u xml:id="u-60.11" who="#PoselCzechowskaKrystyna">W taką standardową odzież ubierze się chętnie każda kobieta dbająca o swój wygląd, z czego znane są Polki, a co nie zawsze zapisać można jako wyłącznie sukces przemysłu lekkiego, bowiem w tej dziedzinie nasze kobiety wykazują olbrzymią inwencję własną, okupioną na ogół stratą czasu i pieniędzy.</u> + <u xml:id="u-60.12" who="#PoselCzechowskaKrystyna">Dobra konfekcja, to oszczędność w budżecie domowym, ponieważ szycie na miarę kosztuje drożej i zabiera mnóstwo wolnego czasu.</u> + <u xml:id="u-60.13" who="#PoselCzechowskaKrystyna">Chciałabym poruszyć jeszcze jedną sprawę, mianowicie rozmiarowzrosty. Problem nie nowy, a dotyczy zarówno odzieży, zwłaszcza z dzianiny, jak i obuwia, produkowanego dotychczas tylko w dwóch tęgościach, a i to nie we wszystkich asortymentach. Kopyto na miarę naszych stóp ma się ukazać dopiero w 1971 r. Stawiam więc postulat pod adresem kierownictwa przemysłu lekkiego, aby przyśpieszyć zlecone prace antropometryczne, które posłużą branżowym centralnym laboratoriom do prawidłowego ustalenia rozmiarowzrostu, a tym samym szybciej poprawi się sytuację w tej dziedzinie na rynku.</u> + <u xml:id="u-60.14" who="#PoselCzechowskaKrystyna">Szczególnie pilną sprawą jest dostosowanie produkowanej odzieży dla dzieci w wieku lat 8—14. Należy uwzględnić fakt, że przeciętny wzrost dziecka w tym wieku jest obecnie wyższy niż zakładają to dotychczasowe rozmiarowzrosty.</u> + <u xml:id="u-60.15" who="#PoselCzechowskaKrystyna">Następnym problemem, który pragnę poruszyć, jest nadążanie przemysłu za modą, do czego szczególną uwagę przywiązuje młodzież. W dotychczasowych umowach zawieranych między handlem a przemysłem pozostawia się margines wzorów do uzgodnienia, co uznać należy za postęp na drodze do lepszego dostosowania struktury produkcji do potrzeb rynku. Stwierdzić jednak należy, że uzgodnienie wzoru trwa zbyt długo i przedłuża ukazanie się poszukiwanego towaru na rynku.</u> + <u xml:id="u-60.16" who="#PoselCzechowskaKrystyna">Zawarta została umowa między handlem a przemysłem tylko na wartościowe dostawy galanterii męskiej. Taka umowa wartościowa zakłada, że przemysł na własne ryzyko będzie dostarczał wzory zgodne z modą. Może warto byłoby rozszerzyć tę praktykę na inne grupy wyrobów. Dotyczyłoby to niewielkiej ilości asortymentu i przy niedużym ryzyku handlowym pozwoliło na szybsze reagowanie przemysłu na zmianę mody.</u> + <u xml:id="u-60.17" who="#PoselCzechowskaKrystyna">Niełatwe problemy przemysłu lekkiego dotyczą również eksportu. Im więcej bowiem sprzedamy za dewizy, tym więcej środków będziemy mogli przeznaczyć na zakup surowców, maszyn i urządzeń potrzebnych do zwiększenia produkcji na rynek. A wiadomo przecież, że przemysł lekki w poważnym stopniu pracuje w oparciu o importowane surowce, maszyny i urządzenia.</u> + <u xml:id="u-60.18" who="#PoselCzechowskaKrystyna">W planie na 1970 r. zakłada się wzrost w stosunku do 1969 r. eksportu w złotych dewizowych o 8,1% do krajów socjalistycznych i o 10% do krajów kapitalistycznych, bez transakcji kompensacyjnych.</u> + <u xml:id="u-60.19" who="#PoselCzechowskaKrystyna">Zaznaczyć należy również, że poprawia się stale struktura eksportu, co charakteryzuje się zwiększonym udziałem wyrobów o wysokim stopniu przerobu i uszlachetnienia, przykładowo wyrobów konfekcjonowanych.</u> + <u xml:id="u-60.20" who="#PoselCzechowskaKrystyna">Istotnym elementem eksportu jest jego opłacalność. Na tym odcinku notuje się stałą poprawę, uwzględnioną również w planie na rok przyszły. Udział eksportu wyrobów poniżej granicy opłacalności wyniesie w 1970 r. niewiele ponad 1%. Nie jest to dużo, dlatego też winniśmy dążyć do całkowitego wyeliminowania eksportu nieopłacalnego.</u> + <u xml:id="u-60.21" who="#PoselCzechowskaKrystyna">Wysoka Izbo! Prognozy demograficzne przewidują, że w roku 1975 liczba ludności naszego kraju wzrośnie do 35,5 mln mieszkańców. Spowoduje to wzrost popytu na wyroby przemysłu lekkiego. Trzeba również liczyć się ze wzrostem popytu w miarę wzrostu stopy życiowej. Te prognozy musi wziąć pod uwagę przemysł lekki, który jest przemysłem konsumpcyjnym. W spożyciu wyrobów przemysłu lekkiego na 1 mieszkańca prześciga nas wiele krajów, przykładowo NRD i Czechosłowacja.</u> + <u xml:id="u-60.22" who="#PoselCzechowskaKrystyna">W świetle powyższego, będziemy musieli przewidzieć w przyszłym planie 5-letnim odpowiednie nakłady inwestycyjne na dalszy rozwój i unowocześnienie przemysłu lekkiego i przemysłów produkujących na potrzeby tego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-60.23" who="#PoselCzechowskaKrystyna">Przed kierownictwem resortu i załogami zakładów przemysłu lekkiego w roku przyszłym i w latach następnych stanie wiele problemów do rozwiązania, a wśród nich takie, jak:</u> + <u xml:id="u-60.24" who="#PoselCzechowskaKrystyna">—szersze wprowadzenie nowych technik i technologii, czym w większym stopniu niż dotychczas winno zająć się zaplecze naukowo-badawcze i kadra techniczno-inżynieryjna;</u> + <u xml:id="u-60.25" who="#PoselCzechowskaKrystyna">—poprawa form organizacyjnych w przemyśle, która zmierzać winna do prawidłowego wykorzystania wszystkich rezerw, pozwalających na osiągnięcie zakładanego wzrostu wydajności pracy, obniżki kosztów i jakości produkcji;</u> + <u xml:id="u-60.26" who="#PoselCzechowskaKrystyna">—dalsza poprawa warunków pracy i lepsze zabezpieczenie potrzeb załóg w dziedzinie socjalno-bytowej;</u> + <u xml:id="u-60.27" who="#PoselCzechowskaKrystyna">—prognozowanie potrzeb społecznych jako podstawowego czynnika długofalowego planowania rozwoju selektywnego branż przemysłu lekkiego.</u> + <u xml:id="u-60.28" who="#PoselCzechowskaKrystyna">Pomyślne rozwiązanie między innymi tych problemów pozwoli na coraz lepsze zaspokajanie potrzeb społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-60.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-61"> + <u xml:id="u-61.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi Wacławowi Kozubskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-62"> + <u xml:id="u-62.0" who="#PoselKozubskiWaclaw">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Do grupy zagadnień, na które projekt narodowego planu gospodarczego na 1970 rok zwraca szczególną uwagę, należy między innymi lepsze dostosowanie produkcji oraz usług do potrzeb społecznych.</u> + <u xml:id="u-62.1" who="#PoselKozubskiWaclaw">Jest faktem, że w miarę coraz intensywniejszego rozwoju uprzemysłowienia kraj u bardzo wyraźnie zaznacza się rola i współzależność produkcji i usług. Rozwój usług warunkuje w znacznym stopniu ekonomiczną efektywność społecznego wysiłku produkcyjnego, a niekiedy warunkuje także dalszy postęp w rozwijaniu produkcji. Trzeba dodać, że w interesie rozwijającego się współczesnego społeczeństwa i dla zaspokojenia jego potrzeb oba te kierunki muszą być z całą konsekwencją sprzężone z walką o jakość i nowoczesność.</u> + <u xml:id="u-62.2" who="#PoselKozubskiWaclaw">Podstawową część usług dla ludności — usług typu materialnego — świadczy drobna wytwórczość. Istotną rolę odgrywa ona również w produkcji na zaopatrzenie rynku. Ważną funkcję spełnia w sferze zatrudnieniowo-aktywizacyjnej. Pragnąłbym w moim wystąpieniu omówić niektóre zagadnienia, odnoszące się do działalności tej dziedziny gospodarki narodowej, koordynowanej przez rady narodowe i Komitet Drobnej Wytwórczości.</u> + <u xml:id="u-62.3" who="#PoselKozubskiWaclaw">Podstawowe kierunki działania uspołecznionej drobnej wytwórczości, wynikające z zadań planu na rok 1970, nastawione są głównie na poprawę zaopatrzenia rynku wewnętrznego, na lepsze zaspokojenie zapotrzebowania ludności na usługi, na zwiększenie eksportu dewizowo opłacalnego. Zakłada się ponadto dalszą aktywizację gospodarczą terenów słabo rozwiniętych, rozwój pracy nakładczej oraz zwiększenie stopnia wykorzystania surowców miejscowych i wtórnych.</u> + <u xml:id="u-62.4" who="#PoselKozubskiWaclaw">Wartość produkcji globalnej uspołecznionej drobnej wytwórczości powinna wzrosnąć w 1970 r. przynajmniej do 117,7 mld zł, co stanowi wzrost o 6,7% w porównaniu do przewidywanego wykonania w roku obecnym. Największy procentowy wzrost wartości produkcji wykazują województwa mniej rozwinięte gospodarczo, co jest zgodne z jednym z podstawowych kierunków działania drobnej wytwórczości, a mianowicie aktywizacją ekonomiki regionów.</u> + <u xml:id="u-62.5" who="#PoselKozubskiWaclaw">Produkcja drobnej wytwórczości w przeważającej mierze ma charakter rynkowy i wpływa — na miarę swych możliwości — na zapewnienie równowagi rynkowej. Z tego względu jej rola nabiera szczególnego znaczenia. Potwierdzenie tej wzrastającej roli znajduje wyraz w planie na 1970 r., który ustala dla niej większą niż w roku obecnym dynamikę wzrostu produkcji rynkowej, kładąc przy tym wyraźny akcent na zagadnienie poprawy jakości i unowocześnienia towarów.</u> + <u xml:id="u-62.6" who="#PoselKozubskiWaclaw">Słuszny postulat społeczny, domagający się nie tylko przyśpieszenia wzrostu produkcji, ale przede wszystkim podnoszenia jakości i unowocześnienia wytwarzanych towarów oraz zaprzestania produkcji wyrobów przestarzałych, stawia przed drobną wytwórczością konieczność usprawnienia organizacji i metod produkcji oraz wzmocnienia kontroli wewnętrznej. Wynikająca z założeń planu tendencja ściślejszego związania całej drobnej wytwórczości z potrzebami rynku wymagać będzie ponadto uruchomienia odpowiednich dźwigni ekonomiczno-technicznych. Rezultatem ich działania winno być z jednej strony coraz lepsze zaspokojenie potrzeb rynku przez tworzenie elastycznego systemu uruchamiania rezerw terenowych i efektywniejszego wykorzystania mocy produkcyjnych i usługowych, z drugiej zaś strony stworzenie takiego układu, w którym ulegną likwidacji dotychczasowe antybodźce nie sprzyjające rozwijaniu w szerszej skali tych kierunków działalności, na które jest duże zapotrzebowanie społeczne. Chodzi tu między innymi o poprawę sytuacji na odcinku zaopatrzenia drobnej wytwórczości w surowce i maszyny.</u> + <u xml:id="u-62.7" who="#PoselKozubskiWaclaw">Realizacja zadań, jakie stawia się przed uspołecznioną drobną wytwórczością w dziedzinie poprawy ekonomiki, rozwoju i unowocześnienia produkcji i usług rynkowych, przy ustaleniu w planie na rok 1970 niższych nakładów inwestycyjnych o 4,7%, wymagać będzie ze strony drobnej wytwórczości i jej poszczególnych pionów dużego wysiłku.</u> + <u xml:id="u-62.8" who="#PoselKozubskiWaclaw">Pewną alternatywą między skromnymi środkami a wielkimi zadaniami jest wykorzystanie rezerw. W drobnej wytwórczości rezerwy, i to poważne, choć nie zbilansowane, istnieją. Ich źródła w odniesieniu do wydajności pracy tkwią zarówno w niepełnej realizacji zadań postępu technicznego, jak i w zakresie możliwości usprawnień organizacyjnych. Na odcinku inwestycji znaleźć je można w niedostatecznej jeszcze koncentracji nakładów, nieterminowym instalowaniu nowych maszyn i urządzeń. Można również z całą pewnością postawić tezę o występujących w pionach drobnej wytwórczości możliwościach zwiększenia realizacji zadań produkcyjnych i usługowych w drodze bezinwestycyjnej.</u> + <u xml:id="u-62.9" who="#PoselKozubskiWaclaw">Obok produkcji na zaopatrzenie rynku, węzłowym zadaniem dla drobnej wytwórczości jest rozwój usług. W myśl planu na 1970 r., wartość usług dla ludności świadczonych przez uspołecznioną drobną wytwórczość wzrosnąć ma o 12%, to jest do kwoty 7.282 mln zł. Trzeba przy tym zaznaczyć, że wskaźnik wzrostu wartości usług o 12% jest bardzo napięty i wymagać będzie bardzo aktywnego i wszechstronnego działania oraz stworzenia takich warunków, które pozwoliłyby na maksymalne wykonanie tych zadań.</u> + <u xml:id="u-62.10" who="#PoselKozubskiWaclaw">Realizację zadań w zakresie usług od lat utrudnia niepełne zaopatrzenie materiałowe, niewystarczająca realizacja inwestycji usługowych i niedostateczne przydziały lokali dla usług.</u> + <u xml:id="u-62.11" who="#PoselKozubskiWaclaw">Rozważając zagadnienia usług w aspekcie dużego wzrostu społecznego zapotrzebowania na usługi, trzeba przewidywać, że dalszy postęp w intensywnym uprzemysłowieniu kraju, zmiany zachodzące w rolnictwie i na wsi, dalszy wzrost poziomu życia ludności zwielokrotnią w najbliższych latach popyt na usługi. Dotychczasowa organizacja usług w naszym kraju, oparta w przeważającym stopniu na tradycyjnej i rozproszonej sieci zakładów słabo wyposażonych technicznie i kadrowo, nie jest w stanie sprostać narastającym potrzebom społecznym.</u> + <u xml:id="u-62.12" who="#PoselKozubskiWaclaw">Trudne warunki rozwoju usług są również wynikiem braku odpowiedniego zaplecza naukowo-technicznego i niedostatecznych rozwiązań technicznych i organizacyjnych w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-62.13" who="#PoselKozubskiWaclaw">Dla prawidłowego rozwoju usług niezbędne wydaje się na przykład prowadzenie naukowych metod badania popytu na usługi. Takich metod w dotychczasowej praktyce nie stosuje się.</u> + <u xml:id="u-62.14" who="#PoselKozubskiWaclaw">Występuje pilna konieczność dalszego porządkowania całokształtu tego ważnego problemu. W tym celu muszą być między innymi intensywniej i w sposób bardziej skoncentrowany prowadzone prace badawcze. Pole do działania otwiera się w tym zakresie również i dla Instytutu Przemysłu Drobnego i Rzemiosła, którego kierunki badawcze powinny przede wszystkim koncentrować się na problemie optymalizacji układów organizacyjnych oraz postępie organizacyjno-ekonomicznym uspołecznionej drobnej wytwórczości. W podejmowanych tematach winny znaleźć również swoje miejsce problemy dotyczące rzemiosła. Na te kierunki badań w tej sferze zagadnień jest duże zapotrzebowanie ze strony rad narodowych i całej drobnej wytwórczości; wychodzą one również naprzeciw uchwałom IV Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-62.15" who="#PoselKozubskiWaclaw">Mówiąc o drobnej wytwórczości, jej problemach i zadaniach pragnąłbym omówić w tych ramach niektóre zagadnienia związane z działalnością rzemiosła indywidualnego.</u> + <u xml:id="u-62.16" who="#PoselKozubskiWaclaw">Stwierdzić trzeba, że rzemiosło polskie spełnia ważną funkcję społeczno-gospodarczą, szczególnie w zakresie wykonywania usług dla ludności. W tej dziedzinie ma dominującą pozycję w skali kraju. Udział rzemiosła w łącznej wartości tego rodzaju usług wynosi aktualnie ok. 54%. Ostatnie lata wykazują, na podstawie obiektywnych faktów, że poparcie państwa dla rzemiosła nie kończy się na deklaracjach. Dość powiedzieć, że na przestrzeni ostatnich trzech lat liczba zakładów rzemieślniczych wzrosła o 21%, stan zatrudnienia o 31,%.</u> + <u xml:id="u-62.17" who="#PoselKozubskiWaclaw">Program rozwoju rzemiosła na rok 1970 zakłada dalsze zwiększenie potencjału usługowo-produkcyjnego rzemiosła, choć rozwój ten będzie, z wyjątkiem usług dla ludności, mniej dynamiczny niż w ubiegłych latach. Przewiduje się w roku przyszłym zwiększenie liczby zakładów rzemieślniczych do 176 tys., a liczby zatrudnionych do 358 tys. osób, w tym uczniów 73 tys. Znacznie szybciej w 1970 r. iw latach następnych powinno rozwijać się rzemiosło w małych miastach, osiedlach i wsiach.</u> + <u xml:id="u-62.18" who="#PoselKozubskiWaclaw">Przed rzemiosłem stoi obecnie ważne zadanie konsekwentnego ograniczania tendencji do zwiększania obrotów z gospodarką uspołecznioną. Szereg decyzji podjętych przez Rząd miało na celu wyeliminowanie ujemnych zjawisk powstałych na marginesie dotychczasowej działalności rzemiosła. Przedsięwzięcia rządowe zmierzają do ograniczenia tempa dalszego rozwoju kontaktów kooperacyjnych rzemiosła z jednostkami gospodarki uspołecznionej, wprowadzając jednocześnie dodatkowe bodźce i udogodnienia dla rzemiosł, których działalność przyczynić się może do lepszego zaspokojenia potrzeb ludności w dziedzinie usług i wyrobów rynkowych. Wreszcie wspomniane decyzje przeciwdziałają zjawiskom nadmiernej koncentracji obrotów i dochodów w nielicznej grupie zakładów rzemieślniczych.</u> + <u xml:id="u-62.19" who="#PoselKozubskiWaclaw">Te marginesowe zjawiska w skutkach wpłynęły ujemnie na klimat wokół działalności całego rzemiosła. Wszystkie te i inne decyzje w niczym nie zmieniają konsekwentnej w swej treści głównej linii polityki państwa wobec rzemiosła, zakładającej dalszy jego rozwój.</u> + <u xml:id="u-62.20" who="#PoselKozubskiWaclaw">Warto by jednak podkreślić, że dla dalszego prawidłowego rozwoju rzemiosła potrzebne jest pełniejsze niż dotychczas bilansowanie zapotrzebowania rzemiosła na podstawowe materiały i części zamienne, niezbędne do usług oraz zabezpieczenie zaopatrzenia.</u> + <u xml:id="u-62.21" who="#PoselKozubskiWaclaw">Kiedy mowa o modernizacji i postępie technicznym w całej gospodarce narodowej, to nie można nie dostrzegać także potrzeby postępu w warsztatach rzemieślniczych. Sprawą tą winien się głębiej zainteresować samorząd rzemieślniczy.</u> + <u xml:id="u-62.22" who="#PoselKozubskiWaclaw">Najogólniej mówiąc, w dalszej realizacji założeń polityki ustalonej w stosunku do rzemiosła, można założyć, że niezbędne jest pełniejsze wykorzystanie potencjału rzemiosła w zaspokajaniu potrzeb społecznych, gdy uznajemy tezę, że rozwój usług i pełniejsze zaopatrzenie rynku stanowią istotny czynnik poprawy warunków życiowych społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-62.23" who="#PoselKozubskiWaclaw">Wysoki Sejmie! Rok obecny, podobnie jak miniony, okazał się dla drobnej wytwórczości rokiem niełatwym. Odnosi się to zwłaszcza do niepełnej realizacji zadań planowych w dziedzinie usług, dostaw rynkowych i zadań inwestycyjnych. Obecny etap rozwoju kraju i zmiany w procesach planowania i zarządzania zastają drobną wytwórczość w sytuacji jednego z bardziej zaniedbanych ogniw gospodarki narodowej, niedozbrojonego technicznie.</u> + <u xml:id="u-62.24" who="#PoselKozubskiWaclaw">Zadania ustalone dla drobnej wytwórczości na 1970 r. są więc trudne, ale — moim zdaniem — realne. Należy wyrazić przekonanie, że zmniejszenie napięcia na froncie inwestycyjnym, ześrodkowanie całego wysiłku na inwestycjach kontynuowanych, ogólne mniejsze tempo zadań w porównaniu z innymi dziedzinami gospodarki narodowej — powinny dać drobnej wytwórczości szansę na poprawę wielu wskaźników ekonomiczno-technicznych.</u> + <u xml:id="u-62.25" who="#PoselKozubskiWaclaw">Na tle dokonującej się obecnie zmiany założeń strategii gospodarczego rozwoju kraju i wprowadzania zasad selektywnego rozwoju, drobna wytwórczość winna skoncentrować swoje wysiłki na szczególnie istotnych kierunkach, do których należy przede wszystkim rozwijanie działalności usługowej oraz ilościowa i jakościowa poprawa zaopatrzenia rynku.</u> + <u xml:id="u-62.26" who="#PoselKozubskiWaclaw">Wypełnienie tych istotnych z punktu widzenia potrzeb społeczeństwa i aktualnych problemów rozwojowych gospodarki narodowej zadań drobnej wytwórczości wymagać będzie dalszego udoskonalenia metod planowania i zarządzania oraz usprawniania funkcji koordynacyjnych, leżących w gestii rad narodowych i Komitetu Drobnej Wytwórczości.</u> + <u xml:id="u-62.27" who="#PoselKozubskiWaclaw">Rozwiązywanie złożonych i niełatwych problemów, wynikających z potrzeby dostosowania działalności drobnej wytwórczości do nowych warunków, w jakich działa nasza gospodarka narodowa, stawia na porządku dziennym pilne zadanie zwiększenia zainteresowania rad narodowych tą ważną społecznie problematyką. Wymagać to będzie pogłębienia klimatu życzliwego zainteresowania, okazywanego problemom drobnej wytwórczości przez rady narodowe. Idzie o to, by rady narodowe stawiały zagadnienia drobnej wytwórczości w rzędzie spraw o dużej doniosłości społeczno-gospodarczej. Rady narodowe mogą i powinny coraz pełniej wykorzystywać swe zwiększone uprawnienia dla nadania drobnej wytwórczości takich kierunków rozwoju, które byłyby ściślej zespolone z podstawowymi kierunkami przeobrażeń w całej gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-62.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-63"> + <u xml:id="u-63.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi Kazimierzowi Kurasiowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-64"> + <u xml:id="u-64.0" who="#PoselKurasKazimierz">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Narodowy plan gospodarczy na rok 1970 przewiduj e zwiększenie dochodów ludności, wzrost produkcji towarów rynkowych, lepsze dostosowanie struktury asortymentowej produkowanych artykułów rynkowych do popytu, dalsze usprawnienie organizacji i techniki handlu oraz dalszą poprawę kultury obsługi ludności przez aparat handlu.</u> + <u xml:id="u-64.1" who="#PoselKurasKazimierz">W 1970 r. wartość dostarczonych na rynek towarów ma osiągnąć 493,9 mld zł, co w porównaniu z przewidywanym wykonaniem dostaw w 1969 r. stanowi wzrost o 6,2%. Wartość sprzedaży detalicznej planuje się na 453,5 mld zł, czyli o 5,5% wyżej niż w 1969 r.</u> + <u xml:id="u-64.2" who="#PoselKurasKazimierz">Wyższe tempo wzrostu dostaw niż sprzedaży detalicznej pozwoli na zwiększenie zapasów w handlu, które w niektórych grupach towarowych są jeszcze zbyt niskie.</u> + <u xml:id="u-64.3" who="#PoselKurasKazimierz">W planie na 1970 r. przewiduje się znaczny wzrost dostaw takich artykułów, jak mleko spożywcze, tłuszcze zwierzęce, ryby i przetwory rybne, jaja, tłuszcze roślinne, konfekcja, radioodbiorniki, nawozy sztuczne, materiały ścienne, meble, proszki do prania, porcelana stołowa i inne.</u> + <u xml:id="u-64.4" who="#PoselKurasKazimierz">Pomimo ogólnego wzrostu dostaw towarów na zaopatrzenie rynku, nie będą jeszcze w pełni zaspokojone potrzeby ludności we wszystkich asortymentach. W dalszym ciągu nie będzie możliwe odpowiednie do potrzeb zwiększenie dostaw mięsa i przetworów mięsnych oraz masła, ze względu na określoną sytuację gospodarczą w kraju. Należy jednak stwierdzić, że założony w planie 5-letnim wzrost spożycia artykułów mięsnych został przekroczony. Będą jeszcze występowały braki w pełnym pokryciu zaopatrzenia rynku, zwłaszcza wiejskiego, w materiały budowlane i instalacyjne oraz niektóre rodzaje maszyn rolniczych. Mogą również występować trudności w zapewnieniu pokrycia popytu na tkaniny wełniane wysokoprocentowe, tkaniny jedwabne, wyroby papiernicze, samochody osobowe oraz niektóre asortymenty w branży dziewiarskiej, obuwniczej i gospodarstwa domowego.</u> + <u xml:id="u-64.5" who="#PoselKurasKazimierz">Uchwała V Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej przewiduje dalszy wzrost spożycia i w związku z tym stawia przed przemysłem produkującym dla potrzeb rynku zadanie znacznego zwiększenia dostaw towarów rynkowych.</u> + <u xml:id="u-64.6" who="#PoselKurasKazimierz">Wraz ze wzrostem dostaw towarów na rynek musi następować pełniejsze dostosowanie asortymentu produkcji do aktualnych potrzeb ludności oraz poprawa jakości wyrobów rynkowych, o czym posłowie już w dyskusji wspominali.</u> + <u xml:id="u-64.7" who="#PoselKurasKazimierz">Warunkiem zapewnienia dalszej poprawy zaopatrzenia rynku oraz złagodzenia występujących jeszcze trudności jest wykonanie przez przemysł planowanej wielkości produkcji i jej profilu asortymentowego.</u> + <u xml:id="u-64.8" who="#PoselKurasKazimierz">Szczególnie ważne dla rynku jest zwiększenie produkcji towarów, których podaż jest niedostateczna, a także przyspieszenie tempa unowocześnienia wyrobów i wprowadzanie do obrotu poszukiwanych przez ludność atrakcyjnych artykułów. Jak wiadomo, nie wszystkie jeszcze towary odpowiadaj ą obowiązującym wymogom jakościowym, czego dowodem są reklamacje zgłaszane przez konsumentów, jak również przez służbę odbioru jakościowego handlu. Szczególną uwagę należy zwrócić na poprawę jakości produkcji branż: mięsno-wędliniarskiej, elektrotechnicznej i obuwniczej. Wskazuje to na konieczność wydatnego zwiększenia wysiłków zakładów przemysłowych w kierunku dalszej poprawy dyscypliny technologicznej i usprawnienia kontroli technicznej.</u> + <u xml:id="u-64.9" who="#PoselKurasKazimierz">Istotne znaczenie dla zapewnienia właściwego zaopatrzenia ludności ma również zapewnienie rytmiczności dostaw towarów na rynek i dostosowanie ich z do sezonowości popytu zarówno w skali ogólnokrajowej, jak i terytorialnej.</u> + <u xml:id="u-64.10" who="#PoselKurasKazimierz">W związku z wprowadzaniem na rynek coraz większych ilości artykułów trwałego użytku, zasadniczego znaczenia nabiera zapewnienie dostaw i zaopatrzenie sklepów w odpowiednie ilości części zamiennych do tych artykułów. Dotyczy to przede wszystkim sprzętu elektrotechnicznego, artykułów gospodarstwa domowego, samochodów osobowych, motocykli, motorowerów itd.</u> + <u xml:id="u-64.11" who="#PoselKurasKazimierz">Prawidłowe wykonanie nakreślonych planem zadań i osiągnięcie dalszej poprawy zaopatrzenia ludności będzie wymagało od aparatu handlu zapewnienia maksymalnie efektywnej gospodarki masą towarową, dalszego pogłębiania współpracy z przemysłem oraz dalszego doskonalenia poszczególnych ogniw handlu.</u> + <u xml:id="u-64.12" who="#PoselKurasKazimierz">Należy tu jednak obiektywnie stwierdzić, że w tych dziedzinach organizacje handlu w ostatnich latach osiągnęły wyraźny postęp. Przejawia się to między innymi w rozwoju i poprawie wyposażenia technicznego sieci handlowej, w unowocześnieniu form sprzedaży w detalu oraz rozszerzaniu zasięgu i form szkolenia pracowników handlu. Nastąpiło także zwiększenie wpływu central i przedsiębiorstw handlowych na kształtowanie asortymentu produkcji rynkowej oraz uproszczenie form współpracy pomiędzy przemysłem i handlem.</u> + <u xml:id="u-64.13" who="#PoselKurasKazimierz">Aparat odbioru jakościowego handlu coraz skuteczniej zapobiega przedostawaniu się na rynek towarów nieodpowiedniej jakości.</u> + <u xml:id="u-64.14" who="#PoselKurasKazimierz">Dlatego też decyzje Ministra Handlu Wewnętrznego, zakazujące zakupu artykułów złej jakości, są w pełni aprobowane przez opinię społeczną.</u> + <u xml:id="u-64.15" who="#PoselKurasKazimierz">Uległa także poprawie koordynacja branżowa działalności różnych organizacji handlu i współdziałanie pomiędzy hurtem i detalem.</u> + <u xml:id="u-64.16" who="#PoselKurasKazimierz">Nastąpiła również dalsza poprawa kultury obsługi oraz troski o konsumenta ze strony pracowników handlu. Niemniej jednak zagadnienie to jest nadal bardzo istotne ze względu na stale rosnące wymagania społeczeństwa w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-64.17" who="#PoselKurasKazimierz">Biorąc pod uwagę zadania nakreślone w projekcie planu na 1970 r., zmierzające do dalszej poprawy zaopatrzenia ludności oraz uwzględniając zamierzenia resortu handlu wewnętrznego i objętych jego zakresem działania organizacji gospodarczych, a także dezyderaty i wnioski z dyskusji sejmowej Komisji Handlu Wewnętrznego, uwaga i działalność wszystkich organizacji handlu powinny być w dalszym ciągu kierowane na następujące problemy:</u> + <u xml:id="u-64.18" who="#PoselKurasKazimierz">—dalsze zwiększanie wymogów i oddziaływanie na przemysł w kierunku pełniejszego respektowania postulatów handlu dotyczących asortymentu produkcji, unowocześnienia wyrobów, terminów dostaw oraz zapewnienia odpowiednich wzorów, kolorów, rozmiarów itp.;</u> + <u xml:id="u-64.19" who="#PoselKurasKazimierz">—polepszanie informacji handlowej o towarach znajdujących się w sprzedaży poprzez zaopatrzenie większej ilości towarów we właściwie opracowane instrukcje o użytkowaniu oraz poprzez lepsze przeszkolenie branżowospecjalistyczne personelu sklepowego; oczywiście dotyczy to także i przede wszystkim przemysłu;</u> + <u xml:id="u-64.20" who="#PoselKurasKazimierz">—dalsze usprawnienie współpracy pomiędzy poszczególnymi szczeblami obrotu towarowego, szczególnie pomiędzy hurtem i detalem;</u> + <u xml:id="u-64.21" who="#PoselKurasKazimierz">—udoskonalenie organizacji dostaw do sklepów, rozszerzenie bezpośrednich dostaw z przemysłu do detalu oraz pogłębianie koordynacji branżowej w handlu;</u> + <u xml:id="u-64.22" who="#PoselKurasKazimierz">—dalsza poprawa wykorzystania dotychczas posiadanej i nowo organizowanej sieci sklepów, zakładów gastronomicznych i magazynów oraz bazy materialno-technicznej handlu;</u> + <u xml:id="u-64.23" who="#PoselKurasKazimierz">—skracanie okresów niezbędnego wyłączania placówek handlowych z eksploatacji;</u> + <u xml:id="u-64.24" who="#PoselKurasKazimierz">—dążenie do dalszego dostosowywania czasu pracy oraz obsady osobowej placówek handlowych;</u> + <u xml:id="u-64.25" who="#PoselKurasKazimierz">—uzyskanie dalszej poprawy działalności przemysłu gastronomicznego, szczególnie w zakresie jakości produkcji, rozszerzania asortymentu potraw, kultury obsługi i gospodarności;</u> + <u xml:id="u-64.26" who="#PoselKurasKazimierz">—dalsza aktywizacja sprzedaży towarów substytucyjnych, jak tłuszcze roślinne, ryby, drób i sery, zwłaszcza w związku z nieco niższą dynamiką dostaw mięsa i masła, z jednoczesnym zapewnieniem ciągłości sprzedaży artykułów spożywczych o dostatecznej podaży;</u> + <u xml:id="u-64.27" who="#PoselKurasKazimierz">—pogłębianie analizy ekonomicznych efektów działalności przedsiębiorstw i placówek handlowych w celu poprawy gospodarności ich działania;</u> + <u xml:id="u-64.28" who="#PoselKurasKazimierz">—prowadzenie systematycznej kontroli realizacji uwag i postulatów ludności wniesionych w czasie kampanii wyborczej do Sejmu i rad narodowych, dotyczących zaopatrzenia i usprawnienia działalności handlu;</u> + <u xml:id="u-64.29" who="#PoselKurasKazimierz">—dalsza poprawa warunków higieny i bezpieczeństwa pracy w placówkach handlowych i opieki socjalnej nad pracownikami handlu oraz rozszerzanie opieki nad przystępującymi do pracy absolwentami szkół handlowych.</u> + <u xml:id="u-64.30" who="#PoselKurasKazimierz">Do poprawy zaopatrzenia ludności i usprawniania pracy handlu powinny w większym niż dotychczas stopniu włączyć się ogniwa administracji terenowej. Prezydia rad narodowych oraz podległe im komórki organizacyjne powinny w szerszym zakresie kontrolować realizację dostaw towarów, stan zaopatrzenia placówek handlowych oraz rozwój i wykorzystanie sieci handlowej. Obok intensyfikacji wykorzystania posiadanej sieci, prezydia rad narodowych powinny skuteczniej egzekwować od inwestorów przestrzeganie norm i terminów oddawania do użytku placówek handlowych i usługowych, zwłaszcza w nowo budowanych osiedlach mieszkaniowych i powstających ośrodkach przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-64.31" who="#PoselKurasKazimierz">Wysoki Sejmie! Zadania przewidziane dla handlu w planie na 1970 rok są trudne i realizacja ich będzie wymagała mobilizacji sił i środków ze strony wszystkich organizacji handlowych. Biorąc jednak pod uwagę widoczną poprawę działalności handlu oraz duży wkład pracy włożonej przez ogół pracowników handlowych w realizację dotychczasowych zadań, sejmowa Komisja Handlu Wewnętrznego jest zdania, że plan na 1970 rok, w części dotyczącej handlu wewnętrznego, jest realny i zapewnia dalszą poprawę zaopatrzenia ludności.</u> + <u xml:id="u-64.32" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-65"> + <u xml:id="u-65.0" who="#Marszalek">Zarządzam 15-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-65.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min. 40 do godz. 18 min. 05)</u> + </div> + <div xml:id="div-66"> + <u xml:id="u-66.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Wznawiam obrady. Głos ma poseł Franciszek Jeziorski.</u> + </div> + <div xml:id="div-67"> + <u xml:id="u-67.0" who="#PoselJeziorskiFranciszek">Panie Marszałku, Wysoki Sejmie! Zabierając głos w dyskusji nad sprawozdaniem z wykonania narodowego planu gospodarczego za 1968 rok, pragnę podkreślić wielką troskę Rządu o pełną i harmonijną realizację tego planu, w tym również w dziedzinie rolnictwa i handlu wewnętrznego. Rząd podjął wiele decyzji natury organizacyjnej i ekonomicznej, stwarzających warunki do dalszego rozwoju i intensyfikacji produkcji rolnej oraz poprawy zaopatrzenia rynku w artykuły przemysłowe i spożywcze. O skutecznym działaniu tych decyzji świadczy między innymi globalny wzrost produkcji o 4,3% w porównaniu z 1967 r. i o 11% w stosunku do średniorocznego tempa wzrostu uzyskiwanego w latach 1964—1967 oraz wzrost skupu zbóż prawie o 26%, żywca o 3,1%, mleka o 5%.</u> + <u xml:id="u-67.1" who="#PoselJeziorskiFranciszek">Obroty handlu wewnętrznego przekroczyły założenia narodowego planu gospodarczego o 3,4% i były wyższe w porównaniu do roku poprzedniego o 8,6%.</u> + <u xml:id="u-67.2" who="#PoselJeziorskiFranciszek">Słuszne decyzje Rządu, wynikające z troski o rozwój naszej gospodarki, spotykały się z pełną aprobatą społeczeństwa, budziły jego zaufanie i wzmagały aktywność.</u> + <u xml:id="u-67.3" who="#PoselJeziorskiFranciszek">Podjęte przez Rząd działania w kierunku rozwoju produkcji rolnej dają pozytywne efekty w postaci wzrostu globalnej i towarowej produkcji naszego rolnictwa i niewątpliwie efekty te będą z każdym rokiem narastać.</u> + <u xml:id="u-67.4" who="#PoselJeziorskiFranciszek">W związku z tym zwiększać się będą zadania w zakresie skupu produktów rolnych i w zakresie zaopatrzenia wsi w środki produkcji, środki inwestycyjne i artykuły konsumpcyjne.</u> + <u xml:id="u-67.5" who="#PoselJeziorskiFranciszek">Chciałbym to krótko zilustrować na przykładzie własnego radomszczańskiego powiatu. Powiat radomszczański z uwagi na rozdrobnioną strukturę gospodarstw nie jest specjalnie towarowy, jednak dzięki takim poczynaniom, jak masowe szkolenie rolników, zwiększenie przydziału nawozów sztucznych, stosunkowo duże nakłady inwestycyjne na meliorację, lepsza pielęgnacja i coraz bardziej nowoczesna agrotechnika, osiąga z każdym rokiem coraz lepsze wyniki w produkcji rolnej i zwiększa towarowość.</u> + <u xml:id="u-67.6" who="#PoselJeziorskiFranciszek">Szczególnie wysoka dynamika wzrostu występuje na odcinku skupu zbóż oraz skupu mleka. W 1969 r. skup zbóż wyniesie około 12,5 tys. ton, to jest o ponad 70% więcej niż w 1967 r. i o 39% więcej w porównaniu z 1968 r.</u> + <u xml:id="u-67.7" who="#PoselJeziorskiFranciszek">Skup mleka w 1968 r. był wyższy w porównaniu do 1967 r. o ponad 21%, a w trudnym 1969 roku nastąpi dalszy jego wzrost o ponad 7%. Skup żywca wykazuje mniejsze tempo wzrostu, niemniej systematycznie zwiększa się i osiągnie w roku bieżącym ponad 10 tys. ton.</u> + <u xml:id="u-67.8" who="#PoselJeziorskiFranciszek">Do 1965 r. całość sprzedawanej produkcji rolnej rolnik dostarczał do punktu skupu własnym transportem, a zboże przenosił na własnych plecach z wozu do magazynu gminnej spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-67.9" who="#PoselJeziorskiFranciszek">Do 1965 r. gminne spółdzielnie dysponowały bardzo słabym zapleczem magazynowo-gospodarczym, co jeszcze potęgowało trudności związane z odbiorem produktów rolnych. Obecnie sytuacja poprawiła się. Powiatowy Związek Gminnych Spółdzielni w bieżącej 5-latce zainwestował w rozbudowę i modernizację zaplecza magazynowo-gospodarczego oraz sieci handlu detalicznego — ponad 80 mln zł. Wybudowano w tym czasie 7 punktów skupu żywca i około 30 pawilonów handlowych oraz 9 magazynów zbożowych wyposażonych w tak zwaną małą mechanizację, co zaoszczędzi wielu rolnikom wysiłku fizycznego.</u> + <u xml:id="u-67.10" who="#PoselJeziorskiFranciszek">Przy okazji chciałbym zasygnalizować właściwym resortom i kierownictwu CRS krytyczne uwagi pracowników aparatu skupu i fachowców rolników na temat stosowania w magazynach zbożowych, budowanych według projektów typowych, podłóg betonowych. Magazyny te są parterowe. Beton przepuszcza wilgoć, co powoduje zawilgocenie ziarna i nasza gospodarka ponosi z tego tytułu straty. Poza tym stosowane obecnie projekty typowe magazynów zbożowych nie uwzględniają mechanizacji, która jest niezbędnym warunkiem usprawnienia odbioru artykułów rolnych.</u> + <u xml:id="u-67.11" who="#PoselJeziorskiFranciszek">PZGS i gminne spółdzielnie jako inwestorzy napotykają duże trudności natury organizacyjnej i technicznej w usunięciu tego braku. Stąd postulat pod adresem biur projektowych przygotowujących typowe projekty, aby uwzględniały one pełne wyposażenie magazynów w potrzebny sprzęt mechaniczny.</u> + <u xml:id="u-67.12" who="#PoselJeziorskiFranciszek">Wracając do tematu, chcę stwierdzić, że, mimo poważnego wysiłku inwestycyjnego ze strony CRS, jedynie część potrzeb w zakresie usprawnienia obrotu rolnego będzie zaspokojona.</u> + <u xml:id="u-67.13" who="#PoselJeziorskiFranciszek">Rozumiejąc hierarchię potrzeb naszej gospodarki narodowej i konieczność ograniczenia nakładów inwestycyjnych na mniej węzłowe zadania — wnoszę pod rozwagę zainteresowanych resortów podjęcie innych środków, przede wszystkim natury organizacyjnej i technicznej.</u> + <u xml:id="u-67.14" who="#PoselJeziorskiFranciszek">Należałoby na przykład rozważyć możliwość zmiany terminów odbioru zbóż z obowiązkowych dostaw i kontraktacji od poszczególnych grup rolników. Sądzę, że korzyści z tego tytułu byłyby podwójne. Po pierwsze — zboże przechowywałoby się u rolnika w odpowiednich warunkach i mógłby on dostarczyć je do punktu skupu w bardziej dogodnym dla obydwu stron terminie. Po drugie — czas, który rolnik w okresie spiętrzenia prac musi przeznaczyć na omłoty i dostawę zboża do punktu skupu, może być wykorzystany na lepsze wykonanie robót polowych związanych z siewami jesiennymi, co nie jest bez znaczenia dla wzrostu plonów. Pragnę przy tym nadmienić, że tego rodzaju postulaty wysuwają bardzo często wyborcy z terenu wsi.</u> + <u xml:id="u-67.15" who="#PoselJeziorskiFranciszek">Należałoby również rozważyć możliwość rozszerzenia bezpośredniego odbioru produktów rolnych z gospodarstw chłopskich. Obecnie z przywileju tego korzystają w zasadzie rolnicy, którzy sprzedają państwu w ramach kontraktacji minimum 3 tony zboża. W warunkach rozdrobnionej struktury gospodarstw, przywilej ten obejmuje znikomą część gospodarstw. W moim powiecie odebrano bezpośrednio w gospodarstwach 87 ton zboża w 1968 r. i 116 ton w 1969 r., to jest nie cały 1% ogólnego skupu zbóż. Znacznie lepiej przedstawia się odbiór mleka. Z ogólnej liczby 220 wsi w naszym powiecie bezpośredni odbiór mleka prowadzony jest z gospodarstw w 76 wsiach. W całym kraju tą formą skupu, to jest bezpośrednim odbiorem mleka od rolników w 1969 r., objętych jest ponad 20 tys. wsi. Odbiór ten jest prowadzony na koszt spółdzielni mleczarskich i stanowi duże udogodnienie dla dostawców mleka.</u> + <u xml:id="u-67.16" who="#PoselJeziorskiFranciszek">Zdaniem ogółu wyborców-rolników w moim okręgu wyborczym, wymaga usprawnienia obowiązujący obecnie system rozliczeń z tytułu kontraktacji zbóż. System jest rzeczywiście pracochłonny. W okresie nasilenia skupu instytucja rozliczająca nie jest w stanie załatwić wszystkich dostawców w ciągu jednego dnia, stąd wielu rolników niepotrzebnie traci drogocenny czas.</u> + <u xml:id="u-67.17" who="#PoselJeziorskiFranciszek">Sytuację pogarsza słabe wyposażenie gminnych spółdzielni i SOP w maszyny do liczenia i pisania. Na przykład, PZGS w Radomsku dla potrzeb własnych i 16 gminnych spółdzielni otrzymał w 1969 r. tylko 2 maszyny do liczenia.</u> + <u xml:id="u-67.18" who="#PoselJeziorskiFranciszek">W większości biur spółdzielczych podstawowym przyrządem do liczenia są liczydła.</u> + <u xml:id="u-67.19" who="#PoselJeziorskiFranciszek">Usprawnienia wymaga również organizacja dostaw artykułów masowych dla rolników, takich jak węgiel, nawozy sztuczne, pasze treściwe i materiały budowlane. O masowym charakterze tych artykułów świadczą ich ilości, jakie otrzymuje wieś powiatu radomszczańskiego. Na przykład węgla — 56 tys. ton, nawozów około 50 tys. ton w 1969 r.</u> + <u xml:id="u-67.20" who="#PoselJeziorskiFranciszek">Całą tę ogromną masę towarów musieli nasi rolnicy — poza niewielką ilością przewiezioną ciągnikami kółek rolniczych — własnoręcznie załadować na własne furmanki, tracąc wiele czasu i sił. W obliczu deficytu środków transportowych sprawa jest trudna do rozwiązania, niemniej należałoby — z uwagi na systematycznie wzrastające zaopatrzenie wsi w artykuły masowe i rysujący się niedobór rąk do pracy — lepiej koordynować działalność organizacji gospodarczych, posiadających transport samochodowy.</u> + <u xml:id="u-67.21" who="#PoselJeziorskiFranciszek">Zdaniem moim, poruszone przeze mnie tematy — a można by ich wymienić jeszcze więcej — mają znaczenie ogólnopaństwowe i na tle ogólnych osiągnięć naszej rozwijającej się wszechstronnie gospodarki ich ciężar gatunkowy jest znaczny.</u> + <u xml:id="u-67.22" who="#PoselJeziorskiFranciszek">Są one w pewnym stopniu odczuwalne w naszej ekonomice. W zagadnieniu tym występuje również aspekt polityczny.</u> + <u xml:id="u-67.23" who="#PoselJeziorskiFranciszek">Sprawność obsługi instytucji skupującej i odpowiedzialnej za zaopatrzenie rolnika w potrzebne artykuły kształtuje w pewnym stopniu w jego wyobraźni i świadomości stosunek uczuciowy do państwa.</u> + <u xml:id="u-67.24" who="#PoselJeziorskiFranciszek">Współpracując na co dzień z rolnikiem i mając z nim z tytułu zaszczytnej funkcji posła częste kontakty, chcę zapewnić Wysoki Sejm, że wieś nasza związana jest silnymi więzami uczuciowymi z Polską Ludową, że nie poskąpi trudu i ofiarnej pracy, aby realizować zadania wytyczone uchwałami V Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i V Kongresu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-67.25" who="#PoselJeziorskiFranciszek">Kierując się takimi przesłankami pozwoliłem sobie przedstawić niektóre sprawy Wysokiemu Sejmowi i zainteresowanym resortom. Jako członek Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego głosować będę za udzieleniem Rządowi absolutorium i za uchwaleniem narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa na 1970 rok.</u> + <u xml:id="u-67.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-68"> + <u xml:id="u-68.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Udzielam głosu Ministrowi Handlu Wewnętrznego, towarzyszowi Edwardowi Sznajdrowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-69"> + <u xml:id="u-69.0" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Problemy wynikające z założeń narodowego planu gospodarczego w części dotyczącej handlu wewnętrznego na rok 1970 omówione zostały przez obywatela posła Kurasia, który przedstawił je w imieniu sejmowej Komisji Handlu Wewnętrznego. Wiele spraw związanych z zaopatrzeniem rynku i działalnością handlu wewnętrznego zostało również podniesionych i ocenionych w generalnym sprawozdaniu oraz w wystąpieniach obywateli posłów.</u> + <u xml:id="u-69.1" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Wszystkie propozycje i uwagi zgłoszone przez obywateli posłów w toku obecnej debaty zostaną przez Ministerstwo Handlu Wewnętrznego uwzględnione w kierowaniu działalnością handlu, a dla organizacji, przedsiębiorstw i pracowników handlu będą stanowić cenną pomoc w realizacji założonych planem zadań.</u> + <u xml:id="u-69.2" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Sytuacja rynkowa i praca handlu wewnętrznego stanowią ważną społecznie działalność w naszym kraju. Placówki handlowo-usługowe są jakby pierwszą i najbardziej powszechną platformą, na której obywatele bezpośrednio stykają się z wynikami naszej gospodarki. Poziom zaopatrzenia rynku zależy od rozwoju całej gospodarki, a szczególnie od ilości oraz jakości produkcji przemysłowej i rolnej — jednak właściwe wykorzystanie tych możliwości i zapewnienie zaopatrzenia rynku zgodnie z wymaganiami społeczeństwa jest w dużym stopniu uzależnione od pracy samego handlu i to wszystkich jego ogniw: hurtu, detalu czy transportu.</u> + <u xml:id="u-69.3" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Dlatego też w 1970 r. szczególna uwaga zostanie zwrócona na zwiększenie aktywnej roli handlu w dostosowywaniu podaży towarów do popytu i w kształtowaniu struktury spożycia, zgodnie z racjonalnymi potrzebami ludności oraz kierunkami rozwoju gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-69.4" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Obroty detaliczne handlu osiągną w bieżącym roku kwotę 430 mld zł, co oznacza, że zadania handlu wewnętrznego ustalone przez narodowy plan gospodarczy zostaną przekroczone o około 2 mld zł. Zostanie to uzyskane dzięki decyzjom Rządu, które zapewniły zwiększenie dostaw towarów ponad plan oraz przez lepsze wykorzystanie rezerw produkcyjnych w przemyśle. Umożliwi to również uzyskanie planowanego przyrostu zapasów w handlu i stworzy korzystną sytuację dla wykonania zadań 1970 roku.</u> + <u xml:id="u-69.5" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Mimo że zaopatrzenie rynku w bieżącym roku uległo dalszej poprawie, to jednak przebieg tej poprawy nie był równomierny. W pierwszym półroczu br. mieliśmy szczególnie korzystną sytuację na rynku żywnościowym i w wyrobach przemysłowych. W końcu III kwartału i w IV kwartale wystąpiły znane napięcia związane ze zmniejszeniem tempa wzrostu dostaw mięsa i masła oraz wyższym niż przewidywano wzrostem zapotrzebowania ludności, zwłaszcza wiejskiej, na węgiel. Opanowanie problemu zaopatrzenia ludności w opał wymagało nie tylko odpowiednich decyzji Rządu, zwiększających przydziały węgla o ponad 1.300 tys. ton w stosunku do planu, ale dużego wysiłku i przeprowadzenia przez górnictwo, nasz transport i organizacje handlowe wielu posunięć organizacyjnych.</u> + <u xml:id="u-69.6" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Wysoki Sejmie! Pragnę przedstawić najważniejsze problemy projektu planu handlu wewnętrznego na 1970 rok, który — zakładając sprzedaż detaliczną w wysokości 453,5 mld zł — zapewnia globalną równowagę rynkową. Wartość dostaw towarów z produkcji krajowej i importu wyniesie około 494 mld zł i pokrywa planowaną sprzedaż oraz zapewnia utworzenie rezerwy. Projekt planu, co przedstawił generalny sprawozdawca obywatel poseł Franciszek Blinowski, jest wyrazem realnych możliwości naszej gospodarki i określa kierunki dalszego jej rozwoju, uwzględniając w maksymalnym stopniu dalszy wzrost spożycia i potrzeby rynku.</u> + <u xml:id="u-69.7" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Jednym z najważniejszych zadań handlu w przyszłym roku będzie zapewnienie dobrego i równomiernego zaopatrzenia rynku w artykuły żywnościowe. Sytuacja w tym zakresie z punktu widzenia dostaw towarowych — przewidzianych w projekcie planu — będzie w zasadzie zadowalająca. Tempo wzrostu dostaw mięsa i masła będzie jednak wolniejsze od spodziewanego wzrostu popytu. Zaopatrzenie rynku w mięso i przetwory, łącznie z drobiem, zwiększy się o 2,1%. Handel i przemysł będą dążyły do zapewnienia rytmiczności dostaw mięsa i przetworów z uwzględnieniem sezonowych zmian w popycie oraz zapewnią poprawę ich jakości. Równolegle zostanie zwiększona sprzedaż innych towarów zawierających białko zwierzęce. Umożliwiają to dostawy ryb i przetworów rybnych, które powinny wzrosnąć o około 9%, osiągając poziom 200 tys. ton, serów, których sprzedaż będzie wyższa o ponad 8% oraz jaj — o 9,5%. Zapasy warzyw i owoców zgromadzonych na zimę są większe niż w ubiegłym roku i zapewniają pokrycie zapotrzebowania. Zostaną podjęte środki dla wydatnego zwiększenia produkcji dań jarskich i rybnych w gastronomii, przy poprawie jakości całej produkcji gastronomicznej i usprawnieniu obsługi.</u> + <u xml:id="u-69.8" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Dostawy tłuszczów zwierzęcych i roślinnych będą o ponad 6% wyższe niż w roku bieżącym, przy czym — w razie wzrostu popytu — dostawy tłuszczów roślinnych mogą być zwiększone. Tempo wzrostu dostaw masła będzie zależne od kształtowania się skupu mleka. Zmiana struktury dostaw tłuszczów, nieco odbiegająca od obecnego układu popytu, pociąga za sobą konieczność rozszerzenia środków mających na celu zwiększenie spożycia tłuszczów roślinnych, co jest pożądane także ze względów dietetycznych.</u> + <u xml:id="u-69.9" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Szczególna uwaga zostanie zwrócona na wzrost sprzedaży margaryny w tych województwach, w których jej spożycie jest niższe. Zagadnienie zwiększenia spożycia tłuszczów roślinnych oraz innych artykułów żywnościowych przetworzonych przemysłowo, zwłaszcza przez ludność wiejską, jest fragmentem szerszego i złożonego problemu. Chodzi o długofalowe oddziaływanie handlu na zmianę struktury spożycia ludności wiejskiej w celu dalszego obniżenia spożycia naturalnego. Przyspiesza to zmiany w odżywianiu, pożądane ze względów zdrowotnych, a równocześnie wpływa na zwiększenie towarowości produkcji rolnej. Realizując ten kierunek, ministerstwo będzie pogłębiało współpracę w tym zakresie z resortami przemysłowymi oraz organizacjami społecznymi.</u> + <u xml:id="u-69.10" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Szczególnie ważną sprawą w zaopatrzeniu ludności w towary żywnościowe jest dalsza poprawa ich jakości. W wielu asortymentach uzyskano dobrą, a nawet wysoką jakość wyrobów i to w sposób trwały. Nadal jednak zgłaszane są jeszcze uzasadnione uwagi krytyczne co do jakości niektórych wyrobów. Sprawie tej poświęca się Wiele uwagi. Stworzono organizacyjne i ekonomiczne warunki dla powszechnego i właściwego wykonywania przez przemysł i handel tego podstawowego obowiązku. Będziemy również w 1970 r. nadal oddziaływali na zapewnienie konsekwentnej realizacji zasady, iż konsument musi otrzymywać w sklepach wyłącznie towar dobrej jakości o rzetelnej wadze, mierze i gatunku.</u> + <u xml:id="u-69.11" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Wysoka Izbo! Realizując pomoc państwa dla rolnictwa, mającą na celu złagodzenie skutków niekorzystnych warunków atmosferycznych w bieżącym roku, projekt planu przewiduje znaczny wzrost dostaw na rynek artykułów inwestycyjnych i do produkcji rolnej. Wzrost ten wynosi wartościowo 8,3% i wyprzedza sprzedaż pozostałych towarów przemysłowych i żywnościowych. Dostawy nawozów mineralnych wzrosną o 15%, pasz ponad 7%, maszyn i narzędzi rolniczych ponad 8%, wytworów hutniczych o prawie 6%, a materiałów budowlanych o 10%, w tym materiałów ściennych o ponad 20%.</u> + <u xml:id="u-69.12" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Mimo znacznej poprawy uzyskanej w ostatnich latach w handlowej obsłudze rolnictwa, o czym mówił między innymi obywatel poseł Kołodziej, konieczne jest dalsze zwiększenie starań o lepszą jakość, dobór asortymentowy i właściwe magazynowanie towarów, związanych z produkcją rolną. Projekt planu zapewnia środki umożliwiające wykonanie tych zadań i poprawę zaopatrzenia ilościowego i jakościowego.</u> + <u xml:id="u-69.13" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">W 1970 r. zwiększone zostanie oddziaływanie handlu na przekształcanie struktury konsumpcji w kierunku dalszego wzrostu spożycia artykułów przemysłowych. Projekt planu, który stawia przed przemysłem zadanie znacznie wyższego wzrostu produkcji wyrobów nowoczesnych i efektywnych dla gospodarki.</u> + <u xml:id="u-69.14" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">a ograniczanie produkcji wyrobów przestarzałych i wytwarzanych zbyt drogo, stwarza też warunki do lepszego dostosowania asortymentu produkcji do popytu, poprawy jakości i wartości użytkowej oraz podnoszenia nowoczesności wyrobów. Ministerstwo Handlu Wewnętrznego i organizacje handlowe będą aktywnie oddziaływały na pełne wykorzystanie tych możliwości i realizację przyjętych założeń.</u> + <u xml:id="u-69.15" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Przewidziane w projekcie planu dostawy radioodbiorników, telewizorów, lodówek, pralek, magnetofonów, motocykli, maszyn do szycia czy mebli umożliwiają zwiększenie ich udziału w strukturze spożycia. Zgodnie z wypowiedzią obywatela posła Sulimy zwrócona będzie nadal szczególna uwaga na poprawę zaopatrzenia w części zamienne. Wzrost stanu posiadania przez ludność artykułów trwałego użytku wywołuje coraz powszechniejsze zapotrzebowanie na usługi, na przykład instalacyjne i naprawcze, co w swym wystąpieniu obywatel poseł Grendys określił jako ważny czynnik ułatwiający utrzymanie równowagi rynkowej. Stąd też projekt planu zakłada wzrost usług w handlu o 9%, przy czym szczególna uwaga zostanie zwrócona na dalszą poprawę ich jakości, a rozwój sieci będzie następował głównie w rejonach o najszybciej rosnącym popycie.</u> + <u xml:id="u-69.16" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Wzrosną też dostawy wyrobów przemysłu lekkiego, a wzrost sprzedaży odzieży i wyrobów dziewiarskich będzie wyprzedzał ogólne tempo wzrostu sprzedaży artykułów konsumpcyjnych.</u> + <u xml:id="u-69.17" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Jednym z głównych zadań handlu i przemysłu lekkiego będzie zwiększenie udziału w ogólnej podaży wyrobów opartych na surowcach syntetycznych, co jest zgodne z kierunkami popytu i kierunkami rozwoju gospodarki narodowej. Obecnie bowiem zbyt duży jest jeszcze udział w wyrobach przemysłu lekkiego surowców naturalnych.</u> + <u xml:id="u-69.18" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Handel i przemysł będą zwiększać środki na dalszą poprawę jakości artykułów przemysłu lekkiego i bardziej elastyczne dostosowywanie ich asortymentu do popytu, a terminów dostaw do sezonów. Konieczne będzie także zwiększenie oddziaływania wzornictwa przemysłowego na kształtowanie mody odpowiadającej krajowym warunkom i możliwościom surowcowym.</u> + <u xml:id="u-69.19" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Przewidywane planem dostawy konsumpcyjnych artykułów przemysłowych wynikają z bieżących możliwości produkcyjnych przemysłu i bilansu handlu zagranicznego i dlatego będą także, choć w mniejszym stopniu niż w roku bieżącym, występować niedobory w niektórych grupach asortymentowych. Będziemy się starali je łagodzić w toku realizacji planu w miarę ujawniania ewentualnych rezerw produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-69.20" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Wysoki Sejmie! Pragnę podkreślić, że Ministerstwo Handlu Wewnętrznego zdaje sobie dobrze sprawę z tego, że obok warunków obiektywnych, często jeszcze przyczyną utrudniającą zaspokojenie potrzeb ludności na niektóre towary są niedomagania we współpracy między handlem i przemysłem. Dlatego resort wiele uwagi obecnie i w 1970 r. poświęca ulepszeniu i poprawie tej współpracy. I tak ostatnio Ministerstwo Handlu Wewnętrznego i Ministerstwo Przemysłu Lekkiego dokonały weryfikacji obowiązujących zasad współpracy, pod kątem bardziej elastycznego dostosowywania produkcji i dostaw towarów do potrzeb rynku. Kierunkiem, który winien być konsekwentnie realizowany, jest pogłębianie przez przemysł lekki zasady, że struktura dostarczanej odzieży i obuwia pod względem numeracji, rozmiaro-wzrostu i tęgości stopy musi rygorystycznie odpowiadać zamówieniom handlu. Obecnie przeprowadzana jest podobna weryfikacja zasad współpracy między handlem i innymi przemysłami.</u> + <u xml:id="u-69.21" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Istotne znaczenie dla poprawy zaopatrzenia ludności winno mieć pełniejsze niż dotychczas wykorzystanie potencjału produkcyjnego przemysłu terenowego i spółdzielczości pracy. Wymaga to wzmocnienia koordynacji branżowej, stwarzającej warunki dla szybszej modernizacji tego przemysłu, poprawy wzornictwa i lepszego dostosowania asortymentu do zamówień handlu oraz zwiększenia efektywności produkcji, wyrażającej się między innymi odpowiednim poziomem kosztów, a zatem i cen.</u> + <u xml:id="u-69.22" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Wysoki Sejmie! Dla zapewnienia pełnej realizacji przedstawionych zadań i zwiększenia aktywnej roli handlu w kształtowaniu sytuacji rynkowej, resort będzie w roku przyszłym, zgodnie z uchwałami V Zjazdu i II Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, koncentrował nadal uwagę na intensywnych formach działania. Obejmują one przede wszystkim lepsze wykorzystanie posiadanej bazy materiałowo-technicznej przez szybsze zwiększenie sprzedaży. Jednocześnie niezbędne jest przybliżenie towarów do konsumentów, a zwłaszcza do zakładów przemysłowych, państwowych gospodarstw rolnych i rejonów pozbawionych specjalistycznej sieci handlowej.</u> + <u xml:id="u-69.23" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Założony w planie dalszy rozwój nowoczesnych form sprzedaży i poprawa organizacji pracy w placówkach handlowych zapewnią lepszą kulturę handlu i obsługę ludności.</u> + <u xml:id="u-69.24" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Realizacja tych założeń w dużym stopniu uzależniona jest jednak od konsekwentnego wywiązywania się przez inwestorów budownictwa mieszkaniowego z zadań dotyczących rozwoju inwestycji towarzyszących, wzmocnienia nadzoru i kontroli w tym zakresie oraz od oddziaływania wydziałów handlu rad narodowych na pracę przedsiębiorstw handlowych.</u> + <u xml:id="u-69.25" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Powiatowe i miejskie rady narodowe oraz ich organy do spraw handlu są bowiem tymi ogniwami władzy państwowej, które najlepiej przecież znają potrzeby ludności swojego terenu i najbardziej skutecznie mogą kontrolować zaopatrzenie sklepów i zakładów gastronomicznych.</u> + <u xml:id="u-69.26" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Cenną pomocą w realizacji zamierzeń w dziedzinie usprawnienia pracy handlu, poprawy zaopatrzenia i obsługi ludności są także wyniki kontroli społecznej w państwowych i spółdzielczych placówkach handlowych, co poruszył wczoraj obywatel poseł Tułodziecki. Liczymy, że rola tej formy kontroli ulegnie dalszemu zwiększeniu i podejmujemy środki w celu pełniejszego jeszcze wykorzystania jej wyników przez same przedsiębiorstwa, wydziały handlu rad narodowych i ministerstwo.</u> + <u xml:id="u-69.27" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Dla aktywizacji sprzedaży i oddziaływania na wzrost oraz kierunki popytu duże znaczenie ma poprawa informacji handlowej i reklamy. Handel wspólnie z przemysłem w coraz szerszym zakresie będzie podejmował długofalowe i operatywne badania rynku, ze szczególnym zwróceniem uwagi na analizę zapasów oraz prognozowanie rozmiarów i struktury asortymentowej produkcji. Istotną rolę w oddziaływaniu na decyzje konsumentów odgrywać będzie poprawa informacji o cechach użytkowych oferowanych towarów.</u> + <u xml:id="u-69.28" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Jednym ze środków oddziaływania na zmiany w strukturze spożycia jest przyśpieszenie decyzji zakupu tych towarów, których wzrost stanu posiadania przez ludność jest społecznie pożądany. Skutecznym środkiem jest w tym zakresie elastyczna polityka sprzedaży ratalnej, koncentrująca się na wybranych towarach trwałego użytku. Wzrost stanu posiadania artykułów trwałego użytku przez ludność jest wyrazem zmian w poziomie życia społeczeństwa, a zwiększenie ilości posiadanych radioodbiorników i telewizorów zwiększa udział ludności w życiu społeczno-politycznym i kulturalnym.</u> + <u xml:id="u-69.29" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Nowoczesny handel wymaga odpowiedniej organizacji pracy, kwalifikowanych kadr, zaplecza naukowo-technicznego, współpracy z nauką, rozwoju bazy technicznej, mechanizacji prac sklepowych, magazynowych i biurowych. Ministerstwo posiada kompleksową koncepcję działania w tym kierunku w formie programu rekonstrukcji organizacyjno-technicznej handlu wewnętrznego. W 1970 r. będziemy prowadzić intensywne przygotowania do wprowadzania nowych, przewidzianych w tym programie, rozwiązań organizacyjnych, ekonomicznych i technicznych.</u> + <u xml:id="u-69.30" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Zgodnie z wytycznymi IV Plenum KC PZPR wiele uwagi resort poświęca dalszemu rozwojowi zaplecza naukowo-technicznego handlu. Przewiduje się między innymi ściślejsze powiązanie Instytutu Handlu Wewnętrznego z problematyką organizacji przedsiębiorstw handlowych, zwiększenie wykorzystania przez organizacje handlowe wyników prac Biura Współpracy z Konsumentem — „Opinia”, Zakładu Naukowo-Badawczego Przemysłu Piekarskiego, Centralnego Laboratorium Gastronomicznego oraz usprawnienia pracy Biura Studiów i Projektów Handlu Wewnętrznego. Równolegle rozwijana będzie i pogłębiana współpraca z wyższymi uczelniami ekonomicznymi i innymi placówkami naukowo-badawczymi. Ich dorobek naukowy i wyniki badań stanowią cenną pomoc w rozwiązywaniu złożonych problemów naszego handlu.</u> + <u xml:id="u-69.31" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Wysoki Sejmie! O pomyślnej realizacji zadań wynikających z planu i zamierzeń resortu w dalszej działalności handlu decydują kadry. Dlatego też szczególną uwagę zwracamy na dopływ młodych kwalifikowanych pracowników i na systematyczne podnoszenie kwalifikacji zawodowych oraz właściwe kształtowanie postawy społecznej wszystkich zatrudnionych. Ministerstwo posiada i wspólnie z prezydiami wojewódzkich rad narodowych realizuje program działania w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-69.32" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Równolegle — przy współpracy ze Związkiem Zawodowym Pracowników Handlu i Spółdzielczości — będziemy poprawiali warunki bezpieczeństwa i higieny pracy oraz warunki socjalno-bytowe załóg.</u> + <u xml:id="u-69.33" who="#MinisterHandluWewnetrznegoEdwardSznajder">Przedstawione Wysokiej Izbie główne kierunki działalności handlu na 1970 r. będą przez Ministerstwo Handlu Wewnętrznego i wszystkie organizacje handlowe realizowane dla pełnego wykonania zadań uchwalonych przez Wysoki Sejm w narodowym planie gospodarczym i zapewnienia w ten sposób poprawy zaspokajania potrzeb naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-69.34" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-70"> + <u xml:id="u-70.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma poseł Tadeusz Wiśniewski.</u> + </div> + <div xml:id="div-71"> + <u xml:id="u-71.0" who="#PoselWisniewskiTadeusz">Wysoki Sejmie! Swoje wystąpienie pragnę poświęcić sprawom przygotowania kadr dla potrzeb gospodarki narodowej, ze szczególnym uwzględnieniem roli szkolnictwa zawodowego. Rozwój szkolnictwa stał się ważnym problemem polityki społeczno-ekonomicznej, a poziom kwalifikacji zawodowych, obok inwestycji, stał się istotnym czynnikiem rozwoju gospodarki narodowej i wzrostu dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-71.1" who="#PoselWisniewskiTadeusz">Mimo odczuwalnych efektów rozwoju oświaty i wzrostu kwalifikacji zatrudnionych, potrzeby kadrowe gospodarki narodowej nie zostały w pełni zaspokojone w zakresie ilościowym i jakościowym. Uchwały V Zjazdu PZPR szczególną uwagę zwróciły na rozwój szkolnictwa zawodowego, ponieważ poziom kadr musi być dostosowany do stopnia nowoczesności gospodarki, a niekiedy powinien go nawet wyprzedzać. Problem ten znalazł również swoje odbicie w uchwałach IX Kongresu Stronnictwa Demokratycznego.</u> + <u xml:id="u-71.2" who="#PoselWisniewskiTadeusz">Dotychczasowy szybki rozwój sieci szkolnictwa zawodowego przyczynił się do większego upowszechnienia kształcenia powyżej stopnia podstawowego. Według projektu planu na rok 1970 dalszą naukę podejmie 89% absolwentów szkół podstawowych, z tego 80% w szkolnictwie zawodowym. Tym samym osiągnięte zostaną założone proporcje: 4 uczniów szkół zawodowych na 1 ucznia liceum ogólnokształcącego.</u> + <u xml:id="u-71.3" who="#PoselWisniewskiTadeusz">Nie wszyscy absolwenci liceów ogólnokształcących podejmują studia wyższe. Warunki społeczno-ekonomiczne powodują potrzebę przysposobienia zawodowego tych absolwentów, jako wstępnego przyuczenia do pracy w określonym zawodzie. Pełne kwalifikacje uzyskają oni w toku pracy zawodowej lub w szkołach zawodowych.</u> + <u xml:id="u-71.4" who="#PoselWisniewskiTadeusz">Trudności występujące w przysposobieniu zawodowym uczniów liceów ogólnokształcących wskazują na konieczność poszukiwania różnych rozwiązań, jak stworzenie możliwości przejścia uczniów po drugiej klasie liceum do szkoły zawodowej, czy rozwijanie sieci pomaturalnych dwuletnich studiów zawodowych. W ten sposób, obok drożności pionowej, zrealizuje się drożność poziomą, której brak dotychczas odczuwano. W związku z tym organizowane będą jednoroczne zasadnicze szkoły zawodowe i trzyletnie technika lub licea zawodowe.</u> + <u xml:id="u-71.5" who="#PoselWisniewskiTadeusz">Równocześnie dla podniesienia ogólnej kultury umysłowej, przyczyniającej się do zwiększenia sprawności zawodowych, przewiduje się organizowanie trzyletnich liceów ogólnokształcących dla pracujących na podbudowie zasadniczych szkół zawodowych i szkół przysposobienia rolniczego.</u> + <u xml:id="u-71.6" who="#PoselWisniewskiTadeusz">Wspomniane decyzje resortu oświaty dowodzą pożądanej elastyczności w zakresie form i struktury organizacyjnej szkolnictwa w dostosowywaniu przydatności zawodowej absolwentów liceów ogólnokształcących do wymogów nowoczesnego życia gospodarczego. Stanowią one równocześnie dużą pomoc dla samych absolwentów w przygotowaniu ich do przyszłej pracy i życia w społeczeństwie.</u> + <u xml:id="u-71.7" who="#PoselWisniewskiTadeusz">Wprowadzona w 1967 r. reforma szkolnictwa zawodowego jest pomyślnie realizowana. Odejście od zbyt wąskich specjalizacji i oparcie nauczania na nowej nomenklaturze zawodów i specjalności idzie w parze z rozszerzeniem programu w zakresie przedmiotów ogólnokształcących i ogólnoteoretycznych. Jest to jedynie słuszna droga zaspokojenia potrzeb dynamicznie rozwijającej się gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-71.8" who="#PoselWisniewskiTadeusz">W przedłożonym projekcie planu zakłada się dalszy poważny rozwój szkolnictwa zawodowego. Ogółem liczba uczniów szkół zawodowych wzrasta o 11% do ponad 1,8 mln.</u> + <u xml:id="u-71.9" who="#PoselWisniewskiTadeusz">Wzrośnie znacznie również liczba uczniów w szkołach przysposobienia zawodowego dla nie pracującej i nie uczącej się młodzieży w wieku 15—18 lat. Potrzeby w tym zakresie są znaczne i rozwiązywane według warunków oraz możliwości przez wojewódzkie rady narodowe.</u> + <u xml:id="u-71.10" who="#PoselWisniewskiTadeusz">Wzrośnie liczba absolwentów szkół zawodowych wszystkich typów do ponad 384 tys., to jest o 23% w porównaniu do 1965 r.</u> + <u xml:id="u-71.11" who="#PoselWisniewskiTadeusz">Na uwagę zasługuje fakt, że w 1970 r. liczba absolwentów średniej szkoły zawodowej stanowić będzie 50% ogólnej liczby absolwentów wszystkich szkół zawodowych, co oznacza, że na jednego absolwenta zasadniczej szkoły zawodowej przypadać będzie 1 absolwent pełnej średniej szkoły zawodowej.</u> + <u xml:id="u-71.12" who="#PoselWisniewskiTadeusz">W latach 1968—1970 następuje planowany spadek wskaźnika procentowego przyjęć do liceów ogólnokształcących. Wzrasta natomiast wskaźnik przyjęć do szkół zawodowych, a w związku z planowanym dalszym rozwojem zasadniczych szkół zawodowych, szkół przysposobienia rolniczego i zasadniczych szkół rolniczych maleje wskaźnik udziału młodzieży przyjmowanej do pełnych średnich szkół zawodowych.</u> + <u xml:id="u-71.13" who="#PoselWisniewskiTadeusz">Rozwój gospodarki narodowej, deficyt kwalifikowanych robotników, występujący w niektórych zawodach i niektórych regionach kraju, jak również dyrektywy w sprawie stopniowego zwiększania kształcenia młodzieży w technikach po zasadniczych szkołach — uzasadniają wzrost przyjęć do zasadniczych szkół zawodowych.</u> + <u xml:id="u-71.14" who="#PoselWisniewskiTadeusz">Wprowadzony system dwustopniowego szkolenia techników podniesie rangę zasadniczych szkół, wprowadzi naturalną selekcję, polepszy przygotowanie praktyczno-zawodowe, złagodzi trudności werbunku na kierunki deficytowe, przeprowadzi ucznia przez wszystkie szczeble zawodu oraz ułatwi manewrowanie kadrą.</u> + <u xml:id="u-71.15" who="#PoselWisniewskiTadeusz">Konieczne jest dalsze rozwijanie zasadniczych szkół zawodowych przyzakładowych i przesunięcie szkolenia robotników kwalifikowanych głównie na ten typ szkoły, co nie znajduje jeszcze pełnego zrozumienia w zakładach pracy. Formę zawodowego szkolenia przyzakładowego uznać należy za przyszłościową, między innymi z uwagi na jej najczystszy profil zawodowy.</u> + <u xml:id="u-71.16" who="#PoselWisniewskiTadeusz">W związku z rozwojem zadań w dziedzinie usług drobnej wytwórczości obserwuje się prawidłowe tendencje wzrostu międzyzakładowych zasadniczych szkół zawodowych dokształcających dla młodzieży pracującej. Plany przyjęć przewyższają tu ustalenia planu 5-letniego i planów rocznych. Szkoły te uzyskają pomoc resortu oświaty w nauczaniu przedmiotów zawodowych w formie organizowania branżowych ośrodków dokształcania zawodowego.</u> + <u xml:id="u-71.17" who="#PoselWisniewskiTadeusz">Z opracowanego przez Komisję Międzyresortową zapotrzebowania na wykwalifikowanych robotników wynika, że do 1975 r. potrzeby zostaną zaspokojone zaledwie w wysokości około 77%, co wskazuje na konieczność nasilenia pracy na tym odcinku. Szczególny niedobór występuje w kierunkach — chemicznym, górniczym, skórzanym, mineralnym, drzewnym, hutniczym i spożywczym. Projekt planu uwzględnia te potrzeby i zakłada zwiększenie przyjęć uczniów na te deficytowe kierunki.</u> + <u xml:id="u-71.18" who="#PoselWisniewskiTadeusz">W związku z zarysowaną nadwyżką absolwentów niektórych specjalności techników zawodowych, w projekcie planu uwzględniono dalszy rozwój kierunków deficytowych. Z uwagi na zróżnicowane potrzeby, konieczne się staje dostosowanie planów kształcenia do potrzeb gospodarczych regionów oraz wyrównywanie stopnia dostępności szkół zawodowych w terenie; wymaga to głębokiej analizy tego problemu w skali kraju i poszczególnych województw.</u> + <u xml:id="u-71.19" who="#PoselWisniewskiTadeusz">Poważnym źródłem dopływu kadry kwalifikowanych robotników jest instytucja egzaminów kwalifikacyjnych na tytuły robotników kwalifikowanych i mistrzów w określonym zawodzie. Egzaminy kwalifikacyjne na obecnym etapie powinny już być zastępowane przez wyższe formy dokształcania i doskonalenia zawodowego. Mam tu na myśli szersze rozwijanie szkół mistrzów przez resorty gospodarcze oraz poszerzenie sieci zasadniczych szkół zawodowych dla dorosłych, które umożliwią ambitnym robotnikom wstęp do 3-letnich techników lub liceów ogólnokształcących dla pracujących, otwierając tym samym drogę dalszego kształcenia i awansu.</u> + <u xml:id="u-71.20" who="#PoselWisniewskiTadeusz">W narodowym planie gospodarczym na rok 1970 zakłada się znaczne zwiększenie liczby absolwentów w pełnych średnich szkołach zawodowych dla pracujących dorosłych — typu wieczorowego, przyzakładowego lub zaocznego.</u> + <u xml:id="u-71.21" who="#PoselWisniewskiTadeusz">Wysoki Sejmie! Szkolnictwo zawodowe wszystkich typów, według projektu planu na rok 1970, powinno dostarczyć gospodarce narodowej blisko 700 tys. absolwentów.</u> + <u xml:id="u-71.22" who="#PoselWisniewskiTadeusz">Szkolenie kadr pracowniczych wymaga nakładów. W projekcie budżetu na szkolnictwo zawodowe przewiduje się proporcjonalnie poważne zwiększenie wydatków.</u> + <u xml:id="u-71.23" who="#PoselWisniewskiTadeusz">Wyrazem realizacji zasady powszechnej dostępności kształcenia młodzieży, będącej w trudnych warunkach materialnych, jest udzielana przez państwo pomoc w formie stypendiów; dla uczniów szkół zawodowych przeznacza się na ten cel 728 mln zł.</u> + <u xml:id="u-71.24" who="#PoselWisniewskiTadeusz">Pomoc państwa wyraża się również w zapewnianiu młodzieży miejsc w internatach, które obejmą blisko 1/4 ogólnej liczby uczniów szkół zawodowych. Naturalnie potrzeby w tym zakresie są znacznie wyższe.</u> + <u xml:id="u-71.25" who="#PoselWisniewskiTadeusz">Zmiany usprawniające nasz system oświaty są przychylnie przyjmowane przez społeczeństwo. Wyrazem tego może być między innymi szeroki krąg sprzymierzeńców szkoły i ich aktywne zaangażowanie się w niesienie wszechstronnej pomocy szkolę.</u> + <u xml:id="u-71.26" who="#PoselWisniewskiTadeusz">Mimo nieoddania w ostatnich latach do użytku zaplanowanej liczby izb lekcyjnych, internatów i warsztatów szkolnych, warunki pracy szkół zawodowych ulegają systematycznej poprawie. Nakłady inwestycyjne na szkolnictwo ponadpodstawowe w 1970 r. określa się na blisko 4 mld zł, co w aktualnej sytuacji gospodarczej jest wielkim wysiłkiem państwa.</u> + <u xml:id="u-71.27" who="#PoselWisniewskiTadeusz">Efekty pracy oświatowej zależą od poziomu pracy szkoły i jej wyposażenia, ale decydującym czynnikiem jest wysoko wykwalifikowany nauczyciel.</u> + <u xml:id="u-71.28" who="#PoselWisniewskiTadeusz">Wzrastające zadania szkolnictwa powodują dodatkowe trudności, których źródłem jest niedostateczny dopływ absolwentów szkół wyższych do szkolnictwa zawodowego w charakterze kadry pedagogicznej. Przepisy ustawy o planowym zatrudnieniu działają w resorcie oświaty ze słabymi wynikami. Plany stypendiów fundowanych od lat nie są wykonywane. Obserwuje się również brak chętnych do pracy w szkolnictwie, przy jednoczesnym dużym wskaźniku odejścia nauczycieli od zawodu. Zastępowanie niedostatku specjalistów przez nauczycieli — „dochodzących” nie daje spodziewanych efektów.</u> + <u xml:id="u-71.29" who="#PoselWisniewskiTadeusz">Założona i szeroka problematyka szkolnictwa zawodowego oraz wzrastające zadania gospodarki narodowej wymagają kompleksowego i skoordynowanego kierowania oraz zaktywizowania zakładów pracy, wymagają pełniejszej synchronizacji kształcenia z potrzebami gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-71.30" who="#PoselWisniewskiTadeusz">Wysoka Izbo! W wystąpieniu swoim skupiłem uwagę na problematyce przygotowania przez szkolnictwo zawodowe kadr pracowniczych dla potrzeb naszej planowej gospodarki, wobec nowych zadań i metod gospodarowania. Wiedza decyduje o osiąganiu maksymalnych wyników gospodarowania i jest czynnikiem dalszej poprawy sytuacji ekonomicznej kraju.</u> + <u xml:id="u-71.31" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-72"> + <u xml:id="u-72.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma poseł Jarema Maciszewski.</u> + </div> + <div xml:id="div-73"> + <u xml:id="u-73.0" who="#PoselMaciszewskiJarema">Wysoka Izbo! Prace nad narodowym planem gospodarczym i budżetem państwa na rok 1970 odznaczały się cechą szczególną. Towarzyszyła im bowiem pełna świadomość tego, że tak plan jak i budżet muszą zapewniać nie tylko warunki utrzymania dotychczasowej dynamiki rozwojowej wszystkich dziedzin życia naszego kraju, nie tylko sprostać najpilniejszym potrzebom i wymaganiom chwili obecnej, ale równocześnie, czy może przede wszystkim, muszą zabezpieczyć najdogodniejsze warunki startu do następnego planu 5-letniego, do nowego, opartego o program intensywnego rozwoju gospodarczego okresu budownictwa socjalistycznego w Polsce.</u> + <u xml:id="u-73.1" who="#PoselMaciszewskiJarema">Istnieje ścisła współzależność, oczywiste sprzężenie wzajemne między nową strategią rozwoju gospodarczego a polityką naukową, którą zamierzamy wcielać w życie. Polityka ta podporządkowana być musi wymogom strategii, określającej główne, najważniejsze, decydujące kierunki badań naukowych. Bez dalszego rozwoju zaplecza naukowo-technicznego, opierającego się na osiągnięciach nauk podstawowych, matematyki i fizyki w szczególności, bez koncentracji sił i środków na wybranych, najważniejszych kierunkach badawczych, nie do pomyślenia jest nie tylko przyspieszenie tempa naszego rozwoju społecznego, ale nawet utrzymanie dotychczasowego trendu naszej dynamiki rozwojowej.</u> + <u xml:id="u-73.2" who="#PoselMaciszewskiJarema">Przejście do nowej polityki naukowej jest w pełni możliwe, osiągnęliśmy bowiem odpowiedni już poziom zaplecza naukowo-technicznego i badań w zakresie dyscyplin podstawowych. Ilość pracowników zaplecza badawczego jest dość znaczna, porównywalna z innymi krajami, chociaż w niektórych ważnych dziedzinach, na przykład w elektronice, rozwój zaplecza był zdecydowanie za wolny.</u> + <u xml:id="u-73.3" who="#PoselMaciszewskiJarema">W oparciu więc o dotychczasowe osiągnięcia, o nagromadzony już potencjał badawczy, znajdujący się w dyspozycji resortowych instytutów naukowo-badawczych, placówek Polskiej Akademii Nauk i wyższych uczelni, możemy w szybkim stosunkowo czasie dostosować działanie zaplecza naukowo-technicznego do wymogów nowej strategii gospodarczej. Zadanie to na pewno nie jest łatwe. Stoi przed nami konieczność pokonania nie tylko szeregu trudności obiektywnych, lecz także subiektywnych, tkwiących w świadomości ludzkiej, w zastarzałych nawykach i przyzwyczajeniach, w braku umiejętności perspektywicznego i kompleksowego spojrzenia na procesy rozwojowe i czynniki warunkujące postęp we współczesnym świecie, w partykularnym, wąskim podejściu do spraw i zjawisk ekonomiczno-społecznych, w przywiązaniu do dawnych, nie odpowiadających już współczesnym wymogom, form organizacyjnych.</u> + <u xml:id="u-73.4" who="#PoselMaciszewskiJarema">Trudności te, a można wyliczać ich znacznie więcej, dają o sobie znać w mniejszym lub większym natężeniu w każdym środowisku. Ich usuwanie, to oczyszczanie przedpola przed wielkim natarciem na froncie gospodarczym i naukowo-technicznym, niezbędne, konieczne, jeśli chcemy szybko i bez szczególnych zakłóceń wcielać w życie program intensyfikacji.</u> + <u xml:id="u-73.5" who="#PoselMaciszewskiJarema">Trudności, o których mówiłem, dają o sobie znać także — czy może nawet przede wszystkim — w wyższych uczelniach, w środowisku pracowników naukowo-dydaktycznych. Ostatni rok przyniósł wprawdzie dość zasadnicze zmiany na lepsze; znowelizowana ustawa o szkolnictwie wyższym, którą Wysoki Sejm uchwalić raczył w roku ubiegłym, stworzyła organizacyjno-prawne warunki dla dokonania istotnych przekształceń strukturalnych i merytorycznych — upłynęło jednak zbyt mało czasu, by mogły one w pełni owocować.</u> + <u xml:id="u-73.6" who="#PoselMaciszewskiJarema">Organizacyjne rozdrobnienie warsztatów badawczych, odpowiadające warunkom XIX w., znajduje się w stadium likwidacji, na miejsce zbyt licznych katedr wprowadzono, lub wprowadza się instytuty, które mają na celu integrować wysiłek badawczy i dydaktyczno-wychowawczy kadry naukowo-dydaktycznej. Nie należy się wszakże łudzić, nie od razu i nie wszędzie w ślad za zmianami organizacyjnej struktury wyższej uczelni mogły pójść zmiany stylu pracy, metod planowania, koncepcji wyboru tematyki badawczej itd. Nie od razu też i nie wszędzie nastąpiło przekształcenie indywidualnych pracowni uczonych, jakimi były katedry, w nowoczesne, odpowiadające wymogom współczesności, wielkie laboratoria badawcze, prowadzące prace kolektywnie, rozwiązujące wielkie problemy o znaczeniu podstawowym tak dla gospodarki i kultury narodowej, jak i dla dalszego rozwoju nauki.</u> + <u xml:id="u-73.7" who="#PoselMaciszewskiJarema">W wielu wypadkach plany pracy badawczej nowo powstałych instytutów ciągle jeszcze stanowią prostą sumę indywidualnych zamierzeń twórczych poszczególnych pracowników nauki, na pewno w ogromnej części pożytecznych i potrzebnych, ale nie odpowiadających wymogom selektywnego, intensywnego rozwoju nauki i techniki. Trzeba powiedzieć wyraźnie, że nie została jeszcze do końca opracowana metodologia planowania tak krótkoterminowego jak i długofalowego w zakresie badań naukowych i kształcenia kadr, chociaż dobry początek został już zrobiony.</u> + <u xml:id="u-73.8" who="#PoselMaciszewskiJarema">Dotyczy to, jak mniemam, w równej mierze badań stosowanych, wdrożeniowych, co badań podstawowych, poznawczych. Instytuty szkół wyższych uczą się dopiero dokonywać wyboru tematyki badawczej, dokonywać wstępnej selekcji, opanowują umiejętność organizowania kolektywnej pracy, nawiązują więzi z innymi pokrewnymi placówkami naukowymi.</u> + <u xml:id="u-73.9" who="#PoselMaciszewskiJarema">Wybór podstawowych zadań badawczych wszystkich pionów naszej nauki powinien być dokonywany — spośród propozycji przedstawianych przez instytuty — przez kierownictwa gospodarcze. Ludzie nauki natomiast w wyborze tym powinni współuczestniczyć także poprzez pomoc w opracowywaniu długofalowych prognoz, poprzez uzgadnianie propozycji badawczych z celami gospodarczymi.</u> + <u xml:id="u-73.10" who="#PoselMaciszewskiJarema">Metodologia planowania badań naukowych rodzi się niełatwo. Nie może ona być w żadnym wypadku dziełem samych tylko pracowników nauki. Jej opracowanie i weryfikacja muszą być rezultatem ścisłego współdziałania teoretyków i praktyków, ludzi nauki i aktywu gospodarczego, ekonomistów i ludzi bezpośrednio kierujących produkcją. Póki nie osiągniemy w tej dziedzinie istotnego postępu, poty nawet bardzo poważne zwiększenie nakładów finansowych i rzeczowych na badanie naukowe nie przyniesie proporcjonalnie zwiększonych efektów.</u> + <u xml:id="u-73.11" who="#PoselMaciszewskiJarema">Wydaje się więc, że nadchodzący rok 1970 powinien być w tym zakresie maksymalnie wykorzystany, by w nowy plan 5-letni wchodzić z dopracowaną do końca strukturą i zasadami funkcjonowania instytutów należących do wszystkich pionów naszej nauki, tak by organizacja badań naukowych i ich planowanie odpowiadało w pełni wymogom nowoczesności, niezbędnym dla pomyślnego realizowania programu intensyfikacji, by nie było sztucznych przedziałów i dysproporcji między centralnym zapleczem technicznym a zapleczem badawczym, co jak dotąd utrudniało wdrożenie osiągnięć nauki w praktykę produkcyjną lub też zmuszało zaplecze badawcze do podejmowania prac nie będących badaniami naukowymi.</u> + <u xml:id="u-73.12" who="#PoselMaciszewskiJarema">Powstającym planom naukowym towarzyszyć musi pełne poczucie odpowiedzialności ich autorów i wykonawców — jakże łatwo było dotąd zamarkować w planie badawczym temat pozornie ważny z punktu widzenia praktyki, uzyskać nań środki finansowe i rzeczowe, by potem, po kilku latach, opublikowawszy kilka przyczynków ujmujących fragmentaryczne jedynie rozwiązania, uznać sprawę za zakończoną. Podejmując temat badawczy, trzeba mieć pełne poczucie odpowiedzialności za trafność i słuszność dokonanego wyboru, za środki finansowe i rzeczowe niezbędne do realizacji, ża przybliżone terminy ukończenia zaprogramowanych prac, za przewidywany efekt końcowy, za — wreszcie — dopuszczalny rozmiar ryzyka i błędu, który w jakiejś mierze towarzyszyć musi każdemu badaniu naukowemu. Jest to — nie waham się użyć w tym miejscu wielkich słów — odpowiedzialność obywatelska i patriotyczna pracowników nauki, którym państwo powierza środki materialne i od których oczekuje twórczych nowatorskich rozwiązań.</u> + <u xml:id="u-73.13" who="#PoselMaciszewskiJarema">Na środowisku pracowników nauki można polegać. Uchwały IV Plenum Komitetu Centralnego PZPR przyjęte zostały przez pracowników nauki z ogromną uwagą i pełną aprobatą. Słyszeć można było opinie, że nareszcie, zamiast fikcyjnego w gruncie rzeczy, nierealnego planowania badań naukowych, będziemy opierali się na planowaniu rzeczywistym, że nauka pełniej i lepiej będzie służyć rozwojowi Polski. Wielkość zadań stanowi tu istotny bodziec dla środowiska, odpowiada jego ambicjom twórczym. Pracownicy nauki lepiej niż kiedykolwiek ujrzeli swoją ważną rolę w realizacji długofalowych dążeń i ambicji ogólnonarodowych — wprowadzenia Polski socjalistycznej w obręb wysoko i najwyżej rozwiniętych krajów świata.</u> + <u xml:id="u-73.14" who="#PoselMaciszewskiJarema">Wysoka Izbo! W realizacji planów intensywnych badań naukowych, tak stosowanych jak i poznawczych, szkolnictwo wyższe odgrywać będzie rolę niemałą. Wynika to z faktu, że mimo niewątpliwego niedoinwestowania, zwłaszcza pod względem wyposażenia i aparatury, reprezentuje ono poważny potencjał badawczy, przede wszystkim kadrowy. Dość powiedzieć, że większość pracowników nauki, posiadających stopień od doktora wzwyż, zatrudniona jest w szkolnictwie wyższym, że szkoły wyższe, a przynajmniej duża ich część, kształcą nie tylko specjalistów — praktyków, ale również i pracowników nauki. Podstawowa większość doktorów i doktorów habilitowanych uzyskała swe stopnie naukowe w wyższych uczelniach. Potencjał ten — sądzić należy — nie był dotychczas w pełni wykorzystany. W szkolnictwie wyższym kryją się więc poważne rezerwy.</u> + <u xml:id="u-73.15" who="#PoselMaciszewskiJarema">Wydaj e się więc słuszne postulować, by organy kierujące naszą nauką: Komitet Nauki i Techniki, Polska Akademia Nauk, Ministerstwo Oświaty i Szkolnictwa Wyższego, wespół z organami kierowniczymi szkół wyższych i kadrą naukowo-dydaktyczną tych szkół, lepiej niż dotąd, bardziej operatywnie rezerwy te uruchamiały, włączając instytuty uczelniane w nurt realizacji głównych kierunków badawczych, które nakreślone zostaną w planie perspektywicznym, stawiając konkretne i wymierne zadania, zabezpieczając odpowiednie środki zgodnie z zasadą finansowania przedmiotowego.</u> + <u xml:id="u-73.16" who="#PoselMaciszewskiJarema">W związku z rosnącą rolą szkół wyższych w zakresie badań naukowych wymagają korektury niektóre aktualnie obowiązujące zarządzenia, normy i przepisy. W toku prac nad projektem nowego planu 5-letniego powinny być wnikliwie rozważone potrzeby inwestycyjne szkół wyższych, tak lokalowe jak i aparaturowe. W zakresie spraw organizacyjnych rozważyć należy możliwość odciążenia pracowników naukowych od szeregu prac typu administracyjnego czy technicznego, zwiększając zatrudnienie personelu pomocniczego. Pozwoliłoby to na zwiększenie efektywności pracy badawczej pracowników naukowych.</u> + <u xml:id="u-73.17" who="#PoselMaciszewskiJarema">Jest sprawą niezwykłej wagi, by pracownik naukowo-dydaktyczny szkoły wyższej dysponował pełnymi możliwościami pracy badawczej w ramach odpowiedniego instytutu własnej uczelni, co nie przesądza oczywiście możliwości czy czasem konieczności prowadzenia przez niego okresowo lub stale prac badawczych w innym zespole, w ramach innej placówki naukowej. Warsztat badawczy w szkole wyższej odgrywa bowiem poważną rolę w procesie kształcenia kadr. Oderwanie procesu kształcenia od procesu badawczego zemściłoby się prędzej czy później. Stąd jakość pracy badawczej instytutu szkoły wyższej, jej organizacja, efektywność, więź z potrzebami kraju, atmosfera ideowa stanowią czynniki wpływające wyraźnie na postawę absolwenta, na jego przydatność zawodową tak pod względem przygotowania fachowego, jak i oblicza ideowo-moralnego.</u> + <u xml:id="u-73.18" who="#PoselMaciszewskiJarema">Mówiąc o warsztacie badawczym w szkole wyższej i o kształceniu kadr na poziomie podyplomowym, trzeba poczynić pewne zastrzeżenie. Zgłoszone uwagi dotyczą jedynie części szkół wyższych, tych, które reprezentują rzeczywiście wysoki potencjał naukowy. Nie można wszak jedną miarą traktować tak możliwości jak i zadań uczelni zatrudniającej, jak np. Uniwersytet Warszawski 379 profesorów i docentów, i uczelni skupiającej jedynie kilku profesorów i docentów. Należy się zastanowić, czy obowiązujący aktualnie jednolity system administrowania przez Ministerstwo Oświaty i Szkolnictwa Wyższego wszystkimi uczelniami, bez względu na ich wielkość i potencjał, odpowiada wymogom życia.</u> + <u xml:id="u-73.19" who="#PoselMaciszewskiJarema">Zastąpienie katedr instytutami pozwala zakładać lepsze niż dotąd i wydajniejsze kształcenie kadr zdolnych do podjęcia pracy naukowo-badawczej. Kształcenie doktora przestaje być w nowych warunkach organizacyjnych indywidualną sprawą profesora i docenta. Wyrugować jednak trzeba z naszej praktyki grzecznościowe opinie na temat prac doktorskich pisanych pod kierunkiem kolegi, przyznawanie stypendiów zagranicznych na zasadzie ustalonej kolejki bez merytorycznych uzasadnień, nadmierne rozciąganie w czasie przewodów doktorskich, czy zlecanie do opracowania tematów przyczynkarskich. Z drugiej strony postulować wypada znaczne zwiększenie możliwości korzystania z aparatury innych uczelni, instytutów PAN czy resortowych przez pracowników i doktorantów uczelni, zwiększanie możliwości odbywania staży naukowych za granicą.</u> + <u xml:id="u-73.20" who="#PoselMaciszewskiJarema">Rozwijający się system studiów doktoranckich powinien wykształcić pracowników nauki przystosowanych do zespołowej pracy, nie tyle i nie tylko indywidualnych badaczy, ale pracowników wielkich laboratoriów rozwiązujących problemy o znaczeniu państwowym. Rangę tego problemu określa zapotrzebowanie na wysoko kwalifikowanych pracowników badawczych, które w latach 1971—1980 wyniesie około 2,5 tys. osób rocznie. Także i w tej dziedzinie nastąpić musi gruntowne rozeznanie możliwości poszczególnych szkół wyższych czy instytutów, bo na nich — jak na razie — spoczywać będzie główny ciężar kształcenia podyplomowego. Ustalenia wymagają również zasady ścisłego współdziałania instytutów kształcących kadry z zakładami produkcyjnymi. Poszczególne szkoły wyższe, zwłaszcza największe, dysponują już niemałą sumą doświadczeń w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-73.21" who="#PoselMaciszewskiJarema">Czeka nas jeszcze intensywna praca nad ulepszaniem programów kształcenia. Modernizacja treści, metod i form nauczania musi objąć nie tylko szkoły wyższe, nie tylko studia zawodowe, magisterskie, dzienne, wieczorowe, zaoczne, podyplomowe, lecz również średnie szkolnictwo zawodowe i ogólnokształcące. Nowa w gruncie rzeczy, dopiero rozwijająca się forma kształcenia podyplomowego, obejmująca z jednej strony najzdolniejszych absolwentów, rokujących najlepsze nadzieje co do możliwości podejmowania przez nich prac badawczych, jak i praktyków uzupełniających swe kwalifikacje staje się podstawą wytyczania planów perspektywicznych rozwoju wielu uczelni.</u> + <u xml:id="u-73.22" who="#PoselMaciszewskiJarema">Pomiędzy szkołami wyższymi a laboratoriami i instytutami bezpośrednio związanymi z produkcją musi istnieć nie tylko stała i bezpośrednia współpraca, ale również w rozsądnych rozmiarach uzasadniona merytorycznie wymiana kadry. Wszystkie ogniwa nauki stanowić muszą system naczyń połączonych, wzajemnie się uzupełniających, pomagających, kontrolujących.</u> + <u xml:id="u-73.23" who="#PoselMaciszewskiJarema">Wysoki Sejmie! Nakreślony program realizować będą konkretni ludzie. Wewnętrzne przemiany w szkołach wyższych, konsolidacja kadry naukowo-dydaktycznej wokół realizacji konkretnych, wymiernych zadań, podniesienie rangi pracy wychowawczej szkoły, wszystko to stwarza optymistyczne przesłanki na przyszłość. Pracownicy nauki różnych pokoleń i wszystkich pionów organizacyjnych w zgodzie z najlepszymi tradycjami nauki polskiej dołożą bez wątpienia wszelkich starań, by nadal rozwijać naukę, by pełniej i skuteczniej wprzęgać jej zdobycze w służbę narodowi.</u> + <u xml:id="u-73.24" who="#komentarz">( Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-74"> + <u xml:id="u-74.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos zabierze poseł Dionizy Smoleński.</u> + </div> + <div xml:id="div-75"> + <u xml:id="u-75.0" who="#PoselSmolenskiDionizy">Obywatelu Marszałku, Wysoka Izbo! Zadaniem nauki jest nie tylko poznanie praw rządzących przyrodą czy społeczeństwem, lecz także zużytkowanie tych praw dla stworzenia optymalnych warunków rozwoju społeczeństwa, jego warunków bytu i kultury. To wykorzystanie praw przyrody, wykorzystanie osiągnięć nauki stało się realne na dużą skalę dopiero od kilkudziesięciu lat i spowodowało przełom w rozwoju gospodarki i kultury. Przełom zaś nastąpił dzięki temu, że nauka stała się integralną częścią wytwórczości. Jeżeli do tej pory, do okresu sprzed kilkudziesięciu lat, wytwórczość była niezależna od nauki i opierała się tylko na doświadczeniu i tradycji, to zmiana, jaka tutaj nastąpiła, wywołała skokowy postęp w rozwoju i nauki, i wytwórczości.</u> + <u xml:id="u-75.1" who="#PoselSmolenskiDionizy">Nauka oddziałuje na technikę, wytwórczość, kulturę. Z kolei dzięki istniejącemu tutaj sprzężeniu zwrotnemu — technika oddziałuje na rozwój nauki, doprowadzając obecnie na przykład do niesłychanego wzrostu liczby pracowników naukowych, co można przyjąć za miarę rozwoju nauki.</u> + <u xml:id="u-75.2" who="#PoselSmolenskiDionizy">Oto w obecnym pokoleniu żyje 90% sumarycznej liczby pracowników nauki, występujących na ziemi od początku jej historii. Oto w tym samym czasie dokonano 2/3 naukowo-technicznych odkryć i informacja naukowa, czyli publikacje z tego okresu, stanowi 90% całości informacji.</u> + <u xml:id="u-75.3" who="#PoselSmolenskiDionizy">Żeby nauka mogła spełnić swoje zadania w tak wielkim wymiarze, o jakim mówiłem, musi być dostatecznie silna, to znaczy musi istnieć dostatecznie duży potencjał naukowy. Pojęcie potencjału naukowego można rozumieć jako kompleks parametrów, charakteryzujących zdolność systemu badawczego do rozwiązywania problemów nauki i techniki, jakie przed nimi mogą być postawione.</u> + <u xml:id="u-75.4" who="#PoselSmolenskiDionizy">Można wyodrębnić co najmniej cztery podstawowe grupy parametrów potencjału naukowego w postaci: kadry pracowników nauki, informacji, czyli publikacji naukowych, aparatury i optymalnej organizacji takiego systemu.</u> + <u xml:id="u-75.5" who="#PoselSmolenskiDionizy">Te poszczególne czynniki potencjału naukowego nie mogą być zastępowane przez inne. Wszystkie mają podstawowe znaczenie i wszystkie muszą występować wspólnie obok siebie. Ze względu na ograniczony czas omówię szerzej tylko jeden z nich, i to ten, który ma największe znaczenie nie tylko dla rozwoju nauki, ale i dla wykorzystania jej wyników. Czynnikiem tym jest organizacja systemu badawczego i przypomnę, że w sposób szeroki zajęło się nim IV Plenum KC PZPR, obradujące pod hasłem zastosowania osiągnięć nauki do gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-75.6" who="#PoselSmolenskiDionizy">Istnieje dwojaka możliwość genezy badań naukowych przeznaczonych do szybkiego wykorzystania w gospodarce i kulturze narodowej. Można rozpocząć od badań podstawowych, zwanych bardzo często rozpoznawczymi, wyniki których można dalej przedłużać na cały cykl badawczy poprzez badania stosowane i wdrożeniowe. Można postępować też zupełnie odwrotnie i naprzód postawić zadanie do realizacji, dla rozwiązania tego zadania ułożyć cykl badawczy, sięgający od badań podstawowych aż po wdrożeniowe. W obu tych przypadkach do rozwiązania zadania niezbędny jest pełny cykl badawczy i jest rzeczą organizacji systemu badawczego zabezpieczenie sprawnego przebiegu całego takiego cyklu. Pamiętać przy tym należy o czynniku czasu, w którym cykl ma być przeprowadzony jako o czynniku bardzo istotnym dla wartości wyników badań. Trudności organizacyjne systemu badawczego polegają u nas w Polsce na ćwiartowaniu poziomym i pionowym metod badawczych i instytucji.</u> + <u xml:id="u-75.7" who="#PoselSmolenskiDionizy">Trzy działy badań, to znaczy podstawowe, stosowane i wdrożeniowe, posługują się specyficzną dla siebie metodologią pracy i aparaturą. Pracownicy naukowi, pracujący w tych działach, są specjalistami swojego działu.</u> + <u xml:id="u-75.8" who="#PoselSmolenskiDionizy">Z drugiej strony istnieje podział resortowy instytucji badawczych, tworzący z nich 4 piony organizacyjne. Są to piony szkół wyższych, instytutów Polskiej Akademii Nauk, instytutów naukowo-badawczych i zakładowych instytutów badawczych. Te 4 piony z samego podziału organizacyjnego oddzielone są wzajemnie od siebie barierami typu organizacyjno-kompetencyjnego, przekroczenie których to barier wymaga wysiłku i czasu.</u> + <u xml:id="u-75.9" who="#PoselSmolenskiDionizy">Te — na części merytoryczne i organizacyjne podzielone — jednostki badawcze służyć mają do rozwiązywania poszczególnych problemów, których całościowe rozwiązanie jest niezbędne. Tego przynajmniej wymaga logika szybkiego, a przez to efektywnego rozwiązywania problemów naukowych. Opierając się na analogii, jaka wytworzyła się w sposób naturalny w postaci przeciwieństwa między integracją nauki i specjalizacją zawodową pracowników naukowo-badawczych, należy i w naszym przypadku zastosować podobne metody omijania tych przeciwieństw. Przeciwieństwo między integracją nauki i specjalizacją zawodową, albo działową, usuwane jest drogą tworzenia kolektywów badawczych, skupiających w swoich szeregach specjalistów różnych rodzajów. Przeciwieństwo między wymogami całościowego potraktowania rozwiązywania problemu naukowego a organizacyjnym czy działowym podziałem instytucji badawczych rozwiązywane powinno być drogą integracji merytorycznej placówek badawczych czy ich pracowników. Wokół jednego problemu badawczego, obejmującego jak zwykle cały cykl badawczy, skupić należy bez przeszkód instytucje badawcze różnych działów i różnych resortów. Wydanie zarządzeń umożliwiających szybkie i bezbolesne stworzenie takiej merytorycznej koordynacji jest zadaniem najbliższych dni.</u> + <u xml:id="u-75.10" who="#PoselSmolenskiDionizy">O innych czynnikach albo parametrach potencjału naukowego powiem już krótko i zilustruję je raczej pewnymi liczbami.</u> + <u xml:id="u-75.11" who="#PoselSmolenskiDionizy">Na zasadzie badań przeprowadzonych zarówno w Związku Radzieckim, jak i w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, a więc w krajach o bardzo wysokim potencjale naukowym, stwierdzono następujące charakterystyczne cechy rozwoju nauki w XX wieku.</u> + <u xml:id="u-75.12" who="#PoselSmolenskiDionizy">Dla podwojenia ilości nowych wyników naukowych statystyka wykazuje potrzebę 8-krotnego wzrostu informacji naukowej, wymaganie 16-krotnego wzrostu liczby pracowników naukowo-badawczych i wymaganie wzrostu więcej niż 30-krotnego wydatków na badania naukowe i konstrukcyjno-doświadczalne. Wykazano także niezbicie, że wykorzystanie czynnika pracowników naukowych odbywać się powinno raczej przez wzrost środków na badania, czyli na aparaturę nowoczesną, a nie przez wzrost ich liczby.</u> + <u xml:id="u-75.13" who="#PoselSmolenskiDionizy">Mówiłem do tej pory głównie o potencjale naukowym. Obraz byłby niepełny, byłby nawet zwichnięty, gdybym nie pokazał także w najbardziej prosty sposób korzyści, jakie wynikają z postępu technicznego w krajach wysoko uprzemysłowionych. Znany i uznany powszechnie jest fakt, że więcej niż 90% realnego wzrostu wydajności pracy otrzymuje się na drodze realizacji osiągnięć postępu naukowo-technicznego.</u> + <u xml:id="u-75.14" who="#PoselSmolenskiDionizy">Nakłady na badania są najbardziej korzystne ekonomicznie ze wszystkich rodzajów nakładów. Według akademika radzieckiego Trapoznikowa, z każdego zainwestowanego w badania naukowe rubla otrzymuje się czysty wzrost dochodu narodowego w wysokości rubel 45 kopiejek. Jest to mniej więcej cztery razy więcej od odpowiedniego wskaźnika ogólnej efektywności nakładu innych rodzajów.</u> + <u xml:id="u-75.15" who="#PoselSmolenskiDionizy">Trzeba tutaj uwzględnić także powszechnie znany aspekt teoretyczny i socjalny rozwoju nauki, przejawiający się we wzroście potencjału naukowego państwa i ogólnego poziomu kulturalnego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-75.16" who="#PoselSmolenskiDionizy">Wysoka Izbo! W czasie sesji budżetowej, na której rozpatruje się wszystkie czynniki bilansu narodowego, uważałem za konieczne przedstawienie roli i zadań nauki w tym bilansie.</u> + <u xml:id="u-75.17" who="#PoselSmolenskiDionizy">Mówiłem tylko o niektórych działach nauki, o naukach przyrodniczych i technicznych, o naukach doświadczalnych. Podobne prawa można by też podać dla nauk humanistycznych i społecznych. Organizacja tych prac będzie inna od opisanej, bo inne są metodologie tych nauk i w innych warunkach organizacyjnych się one znajdują. Cała jednak nauka jest bardziej lub mniej wymiernym czynnikiem rozwoju gospodarki i kultury społeczeństwa i jako taka jest uwzględniona w planowaniu życia kraju z okazji omawiania budżetu.</u> + <u xml:id="u-75.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-76"> + <u xml:id="u-76.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma poseł Mieczysław Grad.</u> + </div> + <div xml:id="div-77"> + <u xml:id="u-77.0" who="#PoselGradMieczyslaw">Wysoki Sejmie! Pomimo surowych konieczności oszczędnościowych projekt planu i budżetu nie tylko utrzymuje globalnie nakłady na oświatę i kulturę na poziomie przewidywanego wykonania planu w 1969 r., ale zakłada nawet ich umiarkowany wzrost, skoro na przykład wydatki resortu oświaty i szkolnictwa wyższego wzrastają o 2,6%, resortu kultury o 4,6%, a Komitetu do Spraw Radia i Telewizji o 4%.</u> + <u xml:id="u-77.1" who="#PoselGradMieczyslaw">W bazie materialnej oświaty i kultury występują ciągle dotkliwie odczuwane braki, pomimo historycznego dorobku Polski Ludowej, który uznają nawet nasi zatwardziali wrogowie. I tak na przykład, choć szybko rozwija się telewizja, to jednak połowa rodzin na wsi nie ma jeszcze nawet radia, a pod względem ilości miejsc w kinach w stosunku do liczby ludności znajdujemy się u końca europejskiej tabeli. Ponieważ zaś narastają nowe potrzeby, utrzymywać się będą — pomimo ogólnego wzrostu nakładów — pewne dysproporcje i napięcia, przy których rozwiązywaniu i przezwyciężaniu liczą się jednak nie tylko środki materialne, ale i takie rzeczy, jak dobra organizacja i koordynacja.</u> + <u xml:id="u-77.2" who="#PoselGradMieczyslaw">Pełne więc i racjonalne zagospodarowanie wszystkich oddanych do dyspozycji środków oraz maksymalne uruchomienie rezerw nie wymagających dodatkowych nakładów — oto generalna wytyczna.</u> + <u xml:id="u-77.3" who="#PoselGradMieczyslaw">W budżetach terenowych inwestycyjne wydatki na szkolnictwo ogólnokształcące wynoszą 63,9% przewidywanego wykonania w roku 1969. Zgodnie z zasadą koncentracji, więcej znalazło się środków inwestycyjnych na szkolnictwo zawodowe, bo kształtują się one na poziomie 90,3% wykonania w roku bieżącym. W kulturze i sztuce wskaźnik ten wynosi tylko 49,7%.</u> + <u xml:id="u-77.4" who="#PoselGradMieczyslaw">Zadania te, choć skromne, to jednak w stosunku do tegorocznych mają tę przewagę, że są realne. Zaostrzona zaś dyscyplina inwestycyjna powinna się także wyrazić lepszą jakością oddawanych do użytku obiektów, a doświadczenie uczy, że jakość ta z reguły bywa lepsza tam, gdzie na brakoróbstwo nie pozwala kontrola społeczna.</u> + <u xml:id="u-77.5" who="#PoselGradMieczyslaw">W planie zakłada się dalszy wzrost liczby izb lekcyjnych o około 1.900, jak również dalsze zmniejszenie liczby uczniów przypadających na jedną izbę. Znaczniejszy wzrost liczby uczniów słusznie zakłada się w zasadniczych szkołach zawodowych, a zwłaszcza budowlanych i w szkołach przysposobienia rolniczego.</u> + <u xml:id="u-77.6" who="#PoselGradMieczyslaw">Liczba miejsc w domach akademickich wzrośnie w 1970 r. o 9,6%, wobec przewidywanego wykonania w 1969 r., to jest z 79 tys. do 86.600. Rzecz godna podkreślenia i uznania. Również liczba miejsc w internatach dla uczniów szkół ogólnokształcących i zawodowych ma wzrosnąć dość wydatnie, bo o 14.160, ale trzeba pamiętać, że nawet po wykonaniu założeń planu deficyt będzie jeszcze znaczny.</u> + <u xml:id="u-77.7" who="#PoselGradMieczyslaw">Inny problem — to przewidziane programem nauczania pomoce naukowe, których niedostatek daje się we znaki młodzieży i nauczycielom. Duże zaległości do odrobienia występują zwłaszcza na wsi, co również w dalszej konsekwencji zmusza do wyrównywania startu, przy przyjmowaniu do szkół wyższych za pomocą dodatkowych punktów. Niektóre kuratoria mogą się jednak pochwalić niemałym dorobkiem w rozwiązywaniu tego problemu. Pełne jego rozwiązanie wymaga znacznego poprawienia koordynacji współdziałających władz oświatowych i przemysłu.</u> + <u xml:id="u-77.8" who="#PoselGradMieczyslaw">Potrzeby szkolnictwa są z każdym rokiem coraz lepiej zaspokajane dzięki polityce państwa i współpracy społeczeństwa, które daje wzruszające przykłady ofiarności w formie opodatkowania się, oddawania własnych materiałów budowlanych, a zwłaszcza robocizny. Warto przypomnieć, że ze środków Społecznego Funduszu Budowy Szkół i Internatów samych izb mieszkalnych dla nauczycieli we wsiach i osiedlach oddano w ostatnich 5 latach 14.742 kosztem pół miliarda złotych.</u> + <u xml:id="u-77.9" who="#PoselGradMieczyslaw">System szkolny realizuje z powodzeniem zadania wysunięte przez historyczną reformę, a w procesie wychowawczym biorą coraz skuteczniejszy udział tacy sojusznicy szkoły, jak komitety rodzicielskie i opiekuńcze, koła gospodyń, kółka rolnicze, organizacje młodzieżowe i spółdzielczość.</u> + <u xml:id="u-77.10" who="#PoselGradMieczyslaw">Naturalnym przedłużeniem szkoły jest system upowszechnienia kultury. Polega on na współdziałaniu specjalistycznych instytucji i placówek oraz środków masowego przekazu z ruchem społeczno-kulturalnym znajdującym wyraz w tysiącach zespołów, w pracy oświatowej i amatorskim ruchu artystycznym, w towarzystwach kulturalnych i regionalnych, w klubach kultury, Jedną z głównych trudności jest tu niedostateczna baza materialna. Tak na przykład deficyt papieru ogranicza wzrost nakładu książek i prasy. Plan słusznie akcentuje potrzebę modernizacji przemysłu poligraficznego. Bardzo ważne jest rozszerzanie zasięgu stacji nadawczych radia i telewizji na obszar całego kraju, zwłaszcza wobec faktu, że tam, gdzie my nie docieramy, ma ułatwiony dostęp ideologiczna i polityczna dywersja. Niezbędne jest lepsze skoordynowanie działalności zainteresowanych resortów w produkcji tanich, popularnych odbiorników radiowych i telewizyjnych oraz dalsze usprawnianie usług naprawczych.</u> + <u xml:id="u-77.11" who="#PoselGradMieczyslaw">Wskutek braku środków, skromne są założenia planu w zakresie rozbudowy bazy materialnej kultury w terenie. Nie posiadamy jeszcze pełnej sieci powiatowych domów kultury, odgrywających — jak wiadomo — kluczową rolę w naszym systemie upowszechnienia. Plan rozbudowy gromadzkich ośrodków kultury na rok 1968 przewidywał zbudowanie 493 ośrodków, podczas gdy zbudowano tylko 232. Ogólna ich ilość z końcem 1970 r. wyniesie zaledwie 438. Większość wsi nie posiada jeszcze klubów kultury, a w planie na rok przyszły przewiduje się otwarcie tylko 134 nowych klubów na wsi i 24 w mieście. Sieć bibliotek jest już w zasadzie zbudowana, ale wiele tych placówek mieści się w zbyt szczupłych lokalach.</u> + <u xml:id="u-77.12" who="#PoselGradMieczyslaw">Powstaje pytanie, czy z uruchamianiem nowych klubów trzeba koniecznie czekać na budowę specjalnych pomieszczeń. Młodzież ze Związku Młodzieży Wiejskiej jest w stanie wskazać wiele nie wykorzystywanych lokali w poszczególnych wsiach. Zresztą niekoniecznie musi to być lokal społeczny, w niektórych wsiach kluby pracują w lokalach prywatnych, wynajętych. Nowej aktualności nabiera także rzucone kiedyś hasło: Szkoła ośrodkiem życia kulturalnego. Plan rozwoju sieci placówek kulturalnych nie musi się więc pokrywać z planem inwestycyjnym.</u> + <u xml:id="u-77.13" who="#PoselGradMieczyslaw">Po drugie — wszystkie lokale istniejących już placówek powinny być należycie wykorzystane, a tak nie zawsze jest. Nierzadko jest tak, że w mieście czy w powiecie jest lokal placówki utrzymywanej z budżetu miejscowej rady, lokal związkowy czy jeszcze inny, ale ponieważ znajdują się one w różnych pionach — jeden jest przepełniony, a drugi ma sporo luzu. Rok, w który wkraczamy, wymaga zdecydowanego poprawienia koordynacji w tej dziedzinie. Każdy powiat powinien też mieć perspektywiczny plan rozwoju kultury i weryfikować go co rok czy co dwa lata, tak jak to się dzieje na przykład w woj. bydgoskim. Taki plan, uwzględniający inwestycje, remonty i eksploatację bazy lokalowej, powinien być kompleksowy, obejmować wszystkie placówki, a nie tylko dotowane przez rady narodowe.</u> + <u xml:id="u-77.14" who="#PoselGradMieczyslaw">Inna trudność — to deficyt środków finansowych w budżetach rad narodowych na utrzymanie placówek kulturalnych. Niektóre powiatowe domy kultury czy biblioteki od lat nie mają zabezpieczonych w budżecie kwot niezbędnych dla zaspokojenia podstawowych potrzeb takich, jak: utrzymanie lokalu, opał czy pobory pracowników. Przyjął się system dofinansowywania tych placówek z nadwyżek budżetowych, co poważnie utrudnia ich planową działalność. Sytuacji nie można uważać za normalną wtedy, jeśli to dofinansowywanie dotyczy minimum egzystencji, a nie rozszerzenia działalności. Zresztą różnie sprawa się przedstawia w poszczególnych województwach. Na uznanie zasługują na przykład Łódź, Wrocław oraz województwa: katowickie, kieleckie, krakowskie i łódzkie, w których plan wydatków bieżących na rok 1970 jest wyższy niż wykonanie w 1939 r. Ale w woj. lubelskim wskaźnik ten wynosi 87%, w zielonogórskim 83%, w opolskim 79%.</u> + <u xml:id="u-77.15" who="#PoselGradMieczyslaw">Nie można jednak powiedzieć, że środków na kulturę jest w naszym kraju mało. Trzeba je widzieć nie tylko w budżetach związanych z kulturą resortów, i nie tylko w radach, ale także w zakładach pracy, w spółdzielczości, w różnych organizacjach i instytucjach. Od lat występuje problem koordynacji w wydatkowaniu tych środków na realizację wspólnych zadań. W różnych województwach i powiatach dopracowano się tu godnych uwagi rozwiązań. Na uznanie zasługuje mecenat — „Ruchu” i spółdzielczości rolniczej nad klubami wiejskimi. Z uznaniem także powitać należy zarządzenie Ministra Finansów ze stycznia br. umożliwiające świadczenia zakładów pracy na rozwój życia kulturalnego w miejscowościach, z których dojeżdżają robotnicy. Możliwość ta słabo jest — jak dotąd — wykorzystywana, choć istnieją interesujące przykłady kulturalnego mecenatu sprawowanego przez poszczególne zakłady pracy.</u> + <u xml:id="u-77.16" who="#PoselGradMieczyslaw">Działacze kultury w wielu środowiskach wysuwają postulat utworzenia powiatowego funduszu rozwoju kultury, poparty ostatnio przez sejmową Komisję Kultury i Sztuki. Fundusz taki utworzony z mocy ustawy albo uchwałą Rady Ministrów czy nawet zarządzeniem Ministra Finansów składałby się, na przykład, ze ściśle określonych części przeznaczonych na kulturę funduszy wszystkich zainteresowanych partnerów i byłby przy ich udziale zarządzany pod kierunkiem powiatowej rady. Mógłby się on przyczynić skutecznie do rozbudowy bazy materialnej kultury, to znaczy do realizacji kompleksowego planu rozwoju kultury w powiecie, zwłaszcza poprzez dofinansowywanie czynów społecznych, jak również ułatwiłby rozwiązywanie innych spraw, na które nie starcza środków z budżetu państwa, a idea koordynacji znalazłaby solidne i skuteczne narzędzie.</u> + <u xml:id="u-77.17" who="#PoselGradMieczyslaw">W rozwoju kultury zespala się wysiłek twórców, działaczy, tysięcy uczestników ruchu społeczno-kulturalnego. W ruchu tym szczególnie ważny jest nurt oświatowy i wychowawczy, który zwłaszcza wobec niedostatku bazy materialnej w terenie powinien być mocniej wspierany przez książkę, prasę, radio i zwłaszcza telewizję. W ruchu tym nadal centralną postacią jest nauczyciel, choć przybyli mu ważni sojusznicy, reprezentujący nowe zawody przenikające do środowiska wiejskiego. Kiedy niedawno wraz z grupą posłów z sejmowej Komisji Kultury i Sztuki odwiedziłem kilkanaście klubów wiejskich, w każdym z nich nauczyciel odgrywał kluczową rolę. Płyną stąd ważne wnioski dla koordynacji działalności resortów kultury i oświaty w dziedzinie kadrowej. Stwierdziliśmy także wówczas, że powodzenie w rozwiązywaniu trudnych nieraz problemów rozwoju kultury i to zarówno materialnych, finansowych, jak i związanych z samą treścią działalności kulturalnej w poszczególnych środowiskach, zależy w dużej mierze od zaangażowania w tej sprawie czołowego aktywu politycznego.</u> + <u xml:id="u-77.18" who="#PoselGradMieczyslaw">Obywatele Posłowie! Pewien nasz rodak, który w tym roku zobaczył, czym się dzisiejsza Polska różni od tej, z której kiedyś wyjechał za chlebem, oświadczył na spotkaniu w Towarzystwie — „Polonia”: Kiedy w młodości przyjechałem do Ameryki, musiałem sobie zmienić nazwisko Martuszewski na Martin, żeby łatwiej zdobyć pracę. Po tym, co zobaczyłem w dzisiejszej Polsce, postanowiłem wrócić do nazwiska Martuszewski.</u> + <u xml:id="u-77.19" who="#PoselGradMieczyslaw">Rozwój kultury i sztuki wraz z rozwojem gospodarki, nauki, techniki wraz z naszą polityką zagraniczną, tak owocną dla sprawy naszego bezpieczeństwa i pokoju, to poważny czynnik wzrostu naszego prestiżu jako narodu i państwa na arenie międzynarodowej. Widać to między innymi w postępującym procesie zbliżenia wielomilionowych rzesz Polonii zagranicznej do Starego Kraju, w powszechnym jej żądaniu ostatecznego uznania granicy na Odrze i Nysie, w szerokim ruchu obejmującym masowe organizacje polonijne, walczącym przeciw różnym wrogim ośrodkom w obronie dobrego imienia Polski.</u> + <u xml:id="u-77.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-78"> + <u xml:id="u-78.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Na tym kończymy obrady w dniu dzisiejszym. Zarządzam przerwę w obradach do jutra, do godziny 10 rano.</u> + <u xml:id="u-78.1" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10)</u> + <u xml:id="u-78.2" who="#komentarz">(Przewodniczą na posiedzeniu Marszałek Sejmu Czesław Wycech oraz wicemarszałek Zenon Kliszko)</u> + <u xml:id="u-78.3" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-78.4" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Powołuję na sekretarzy posłów Lucynę Adamowicz i Zdzisława Kurowskiego.</u> + <u xml:id="u-78.5" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Protokół i listę mówców prowadzi poseł Lucyna Adamowicz.</u> + <u xml:id="u-78.6" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Proszę Obywateli Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-78.7" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma poseł Janusz Makowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-79"> + <u xml:id="u-79.0" who="#PoselMakowskiJanusz">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Zabierając głos w debacie generalnej nad planem gospodarczym i budżetem państwa na rok przyszły, w imieniu Koła Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego chciałbym od razu na wstępie stwierdzić, że będziemy głosować za obu przedłożeniami rządowymi wraz z poprawkami wniesionymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów i zreferowanymi w drukach sejmowych.</u> + <u xml:id="u-79.1" who="#PoselMakowskiJanusz">Jak to już podkreślono kilkakrotnie z tej wysokiej trybuny, a przede wszystkim w referacie sprawozdawcy generalnego posła Franciszka Blinowskiego, pewne proporcje planu i budżetu na rok 1970 są inne, aniżeli przyzwyczailiśmy się je widzieć w ostatnich latach, kiedy mimo takich lub innych trudności rozwój naszej gospodarki miał względnie równomierne tempo, osiągane jednak raczej ekstensywnymi metodami gospodarczymi.</u> + <u xml:id="u-79.2" who="#PoselMakowskiJanusz">Od paru lat, a szczególnie od V Zjazdu partii w listopadzie 1968 r., coraz silniej mówimy o potrzebie przechodzenia na gospodarkę intensywną, o selektywnych kierunkach naszych inwestycji i o ukierunkowanym rozwoju selektywnym poszczególnych gałęzi naszego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-79.3" who="#PoselMakowskiJanusz">Plan na rok 1970 jest właściwie pierwszą próbą przegrupowania w tym zakresie naszego frontu i stanowić ma bazę wyjściową do najbliższej pięciolatki. Stąd występują w nim nieco inne proporcje ekonomiczne, choć selektywność rozwoju wszystkich tych gałęzi przemysłu, które są w stanie dawać najlepsze efekty ekonomiczne i w zakresie nowoczesności produkcji, nie w pełni jeszcze mogła dojść do głosu. Ale to nie wyczerpuje zagadnienia. Przegrupowania trzeba było dokonać w okresie, kiedy wystąpiły w naszej gospodarce pewne trudności dość istotne. Jedne z nich mają charakter przejściowy i od nas niezależny, jak na przykład spadek rolniczej produkcji roślinnej w wyniku przedłużającej się zimy 1988/69, a potem długotrwałej letniej suszy, co spowodowało konieczność obniżenia eksportu artykułów rolno-spożywczych i podwyższenia importu pasz.</u> + <u xml:id="u-79.4" who="#PoselMakowskiJanusz">Inne trudności, mające bardziej długotrwałe przyczyny i występujące od dłuższego czasu, jakby się zsumowały w roku 1969.</u> + <u xml:id="u-79.5" who="#PoselMakowskiJanusz">Myślę tu o takich zagadnieniach, jak nieopanowanie jeszcze opóźnień inwestycyjnych i nieosiąganie w inwestycjach postulowanych efektów ekonomicznych, jak nieosiąganie planowych wskaźników eksportu do krajów kapitalistycznych, przekroczenie kosztów w szeregu przemysłach i przekroczenie ilościowe zatrudnienia, a wreszcie nieosiąganie wskaźników wzrostu wydajności pracy i postępu technicznego.</u> + <u xml:id="u-79.6" who="#PoselMakowskiJanusz">Źródłem trudności są też przyczyny nie zawinione przez naszą gospodarkę, jak na przykład, niekorzystne dla nas kształtowanie się w ciągu obecnej pięciolatki cen na rynkach światowych — poza węglem. W tych warunkach dokonywanie przegrupowania frontu na 1970 r. należy ocenić jako zadanie trudne, ale tym bardziej konieczne. Poza tym, w samym planie musiały się znaleźć środki zmierzające do ograniczenia, a później i przezwyciężenia powstałych dysproporcji i trudności. W tym zakresie wskazać należy na obniżenie tempa wzrostu inwestycji z przeciętnego wskaźnika corocznego wzrostu o około 9% na jedynie 2,5%. Tym samym inwestycje obciążą dochód narodowy w skali około 19%, zamiast — jak ostatnio — około 20%. Powinno to pozwolić na chwycenie oddechu i poprawę zaopatrzenia oraz długości cyklu inwestycyjnego.</u> + <u xml:id="u-79.7" who="#PoselMakowskiJanusz">Drugi istotny czynnik to zwolnienie tempa corocznego wzrostu produkcji przemysłowej z przeciętnego wskaźnika 8,5% — 9% na 7,3%. Towarzyszą temu ostre restrykcje obniżeniowe w zakresie importu z krajów kapitalistycznych. Przy tych właśnie ograniczeniach, a może właśnie dzięki nim, nie jest uszczuplona na 1970 r. ogólna pula konsumpcyjna społeczeństwa. Dochód narodowy ma wzrosnąć o 5,8%. Fundusz spożycia wzrośnie o 4,1%, co daje wzrost na 1 mieszkańca około 3,3%. Rośnie też zaopatrzenie, bo przecież jednak nasza produkcja przemysłowa rośnie o niebagatelne 7,3%, a rok w rolnictwie nie powinien być gorszy, skoro stale rośnie baza zaopatrzeniowa rolnictwa w nawozy, maszyny i materiały budowlane. Rośnie też systematycznie wysiłek państwa na rzecz rozwoju bazy naukowo-technicznej. Gdy mówimy o bieżących trudnościach, uchodzi nam nieraz z pola widzenia ogólna olbrzymia skala naszego rozwoju, którego syntetyczny wskaźnik wzrostu dochodu narodowego w stosunku do 1938 r. przekroczył przecież 4-krotnie poziom przedwojenny.</u> + <u xml:id="u-79.8" who="#PoselMakowskiJanusz">Zadania w zakresie rozwoju bazy naukowo-technicznej, jakże lapidarnie zostały ujęte w referacie Biura Politycznego Komitetu Centralnego PZPR na IV Plenum w listopadzie bieżącego roku w stwierdzeniu: — „między sferą badań a sferą produkcji działać musi zasada sprzężenia zwrotnego”. Pierwsze realizacje w tym zakresie zdaje się zapowiadać plan na 1970 r. Najistotniejsze wydaje mi się tu zapoczątkowanie innego systemu finansowania prac niektórych instytutów i placówek naukowo-badawczych, nad czym pracuje obecnie Komitet Nauki i Techniki. Z finansowania podmiotowego różnych placówek naukowych, w celu pokrycia ich potrzeb personalno-płacowych i rzeczowych z budżetu, mamy w ciągu paru lat przejść na system przedmiotowy finansowania przez resorty i przemysł na podstawie umów o dzieło. A więc instytucje te jakby przejdą na własny rozrachunek gospodarczy i będą własną pracą naukowo-badawczą zarabiały na własne utrzymanie. Będą też funduszem premiowym odpowiednio zainteresowane we wdrażaniu efektów swoich prac przez przemysł. Im więcej będzie praca ich dawała realnych efektów ekonomicznych i produkcyjnych, tym instytuty te będą zyskiwały lepsze podstawy dla swego rozwoju. Mówię skrótowo, sprawa nie jest bynajmniej prosta, bo wprowadzenie jej w życie wymaga także przestawienia mentalności pracowników badawczych, a poza tym nie zawsze jest tak łatwo ustalić koszty prac koniecznych do wykonania, a więc ustalić wysokość przedmiotowego finansowania.</u> + <u xml:id="u-79.9" who="#PoselMakowskiJanusz">Koncepcja wydaje się jednak interesująca. Wymaga ona eksperymentalnego zbadania. Nie będzie też mogła być prawdopodobnie stosowana uniwersalnie według jednego schematu.</u> + <u xml:id="u-79.10" who="#PoselMakowskiJanusz">Robimy obecnie duży wysiłek finansowy zarówno na rzecz rozwoju nauki i jej praktycznych rezultatów dla naszej gospodarki, jak i dla ułatwienia współpracy na linii nauka- gospodarka, jak to lapidarnie sformułował Józef Tejchma na obradach IV Plenum KC: — „Jeśli nauka przy planowanym wzroście nakładów na jej rozwój nie przyczyni się już w najbliższych latach do przyśpieszenia postępu gospodarki, to słaba gospodarka zagrozić może także samej nauce, która wymaga dużych środków”.</u> + <u xml:id="u-79.11" who="#PoselMakowskiJanusz">W świecie trwa wyścig naukowo-techniczny. Stanięcie w szrankach jest również koniecznością dla nas.</u> + <u xml:id="u-79.12" who="#PoselMakowskiJanusz">Mówi się i pisze często o naszej gospodarce, że w zakresie postępu technicznego jesteśmy spóźnieni w wielu gałęziach o kilka lat i że nasz długi cykl inwestycyjny łącznie z projektowaniem też się do tego nie mało przyczynia. Dotyczy to także organizacji i zarządzania naszym przemysłem i całą gospodarką. Wydaje mi się, że sprawy modelu gospodarczego i nowoczesnego zarządzania, które w ostatnich latach tak szerokie miejsce realizacyjne znalazły także w Związku Radzieckim, są wciąż u nas jeszcze niezaawansowane dostatecznie, a w każdym razie jesteśmy w tym zakresie niedostatecznie poinformowani.</u> + <u xml:id="u-79.13" who="#PoselMakowskiJanusz">W ramach przeobrażenia i usprawnienia metod zarządzania i planowania jednym z kluczowych zagadnień jest problem cen, a szczególnie cen zaopatrzeniowych. Reforma tych cen jest konieczna dla umożliwienia nam stosowania prawidłowego rachunku ekonomicznego, szczególnie w powiązaniu z handlem zagranicznym zarówno w imporcie, jak i w eksporcie. Chcielibyśmy być poinformowani, jak daleko posunięte jest rozwiązanie tego problemu, potrzebne także dla ustawienia prawidłowych proporcji na zbliżającą się pięciolatkę 1971—1975. Zapowiedziane to było w sprawozdaniu Komitetu Centralnego na V Zjeździe PZPR w listopadzie ubiegłego roku.</u> + <u xml:id="u-79.14" who="#PoselMakowskiJanusz">Zagadnienie zarządzania — to także sprawa ludzi i sposobu podchodzenia do ludzi na kierowniczych stanowiskach w poszczególnych ogniwach naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-79.15" who="#PoselMakowskiJanusz">Nie wystarczy być tylko fachowcem, których mamy, pomału, coraz więcej. Nie wystarczy być uplasowanym na właściwym miejscu, stosownie do swoich kwalifikacji zawodowych i umysłowych. Trzeba, by ludzie stojący na kierowniczych stanowiskach mieli jeszcze określony zakres odpowiedzialności i decyzji oraz klimat zaufania. Zbyt daleko posunięte ograniczenie w możliwości podejmowania decyzji z jednej strony, a z drugiej strony zbyt powolne wyciąganie konsekwencji w wypadkach, kiedy ktoś nie zdaje egzaminu, nie mogą się mieścić w nowoczesnym systemie zarządzania, którego symbolem jest komputer, a koniecznością — podejmowanie szybkich decyzji. Realizacja trudnego, lecz jedynie słusznego planu, jaki został przedstawiony Sejmowi na rok 1970 wymaga oszczędności, dobrej i wydajnej pracy ludzkiej i dobrego klimatu.</u> + <u xml:id="u-79.16" who="#PoselMakowskiJanusz">Dlatego też postulowałbym szersze jeszcze informowanie przez czynniki kierownicze naszego społeczeństwa o wszystkich trudnościach, koniecznościach i kierunkach ich przezwyciężania, a także o perspektywach naszej gospodarki. Chodzi o to, by mobilizować patriotyczne nastroje i wszystkie siły społeczne, a także, by zbudować tamę różnym plotkom czy fałszywym mitom lub alarmistycznym ocenom, które mogą się tu i ówdzie rodzić z wrogich inspiracji lub z braku rozeznania.</u> + <u xml:id="u-79.17" who="#PoselMakowskiJanusz">Istotnym czynnikiem naszego rozwoju, i to nie tylko gospodarczego rozwoju, jest utrzymywanie między władzą i czynnikami kierowniczymi oraz politycznymi kraju a społeczeństwem żywej więzi, polegającej na wymianie informacji i opinii.</u> + <u xml:id="u-79.18" who="#PoselMakowskiJanusz">Chodzi o to, by informacje i wyjaśnienia, a także dyrektywy ogólne, płynęły z góry różnymi kanałami, a nie tylko w postaci dyrektywnych wskaźników przekazywanych ogniwom administracji gospodarczej. A z drugiej zaś strony chodzi o to, by informacje i opinie płynęły swobodnie także z dołu. By dotyczyło to zarówno uwag ogólnych, jak i propozycji alternatywnych. Słuszna koncepcja oddolnych planów alternatywnych nie dała nam na razie pełnych efektów zarówno ze względu na niedostatki wykonania, jak i ze względu na powstałe w międzyczasie, a nie przewidziane w tych rozmiarach, trudności i konieczność przegrupowania frontu. Koncepcja ta nie powinna jednak być poniechana na przyszłość.</u> + <u xml:id="u-79.19" who="#PoselMakowskiJanusz">Chciałbym się przy tej sposobności zapytać obywatela Przewodniczącego Komisji Planowania, jak właściwie przedstawia się sprawa wykorzystania planów alternatywnych przedsiębiorstw i zjednoczeń na rok 1970?</u> + <u xml:id="u-79.20" who="#PoselMakowskiJanusz">Wysoka Izbo! Wracam do właściwego nurtu moich rozważań. Nie chodzi tylko o aparat gospodarczy. Chodzi o szeroką więź ze społeczeństwem. Więź ta musi być dostosowana do bieżącego stanu rozwoju świadomości społeczeństwa i różnych jego środowisk. Musi mu przekazywać rzetelne informacje, wysuwać wymagania, ale także czerpać opinie i oddziaływać wychowawczo na ich kształtowanie się.</u> + <u xml:id="u-79.21" who="#PoselMakowskiJanusz">Niedostatek informacji jest przeszkodą w rozwoju prawdziwej demokracji socjalistycznej, jak i w tworzeniu klimatu pełnego zaangażowania społecznego. Społeczeństwo nasze, także za życia naszego pokolenia, wielokrotnie zdawało znakomicie patriotyczny i obywatelski egzamin. W naszej codziennej pracy występują jednak niejednokrotnie niedostatki zaangażowania. Trzeba temu przeciwdziałać przez świadomy wysiłek organizowania kontaktu i więzi na różnych szczeblach. Jest to także obowiązek nas posłów. Jest to obowiązek Frontu Jedności Narodu, który powinien wzbogacać swoje formy oddziaływania. Dlatego też pozwolę sobie na marginesie poruszonych przeze mnie zagadnień wyrazić wątpliwość, czy słusznie w budżecie na rok 1970 została obniżona i tak już bardzo skromna dotacja na potrzeby Frontu Jedności Narodu, którego działalność powinna wzrastać.</u> + <u xml:id="u-79.22" who="#PoselMakowskiJanusz">Kontakt ze społeczeństwem musi oznaczać dawanie mu także na co dzień wizji i perspektywy rozwoju ustroju i gospodarki socjalistycznej, wychodzenie naprzeciw potrzebom społecznym i dyskusję nad likwidacją istniejących braków i niedomagań. Trzeba dać ludziom więcej poczucia, że warto fatygować się w pracy, warto wysilać się nad poprawą poszczególnych odcinków naszego życia tam, gdzie ludzie bezpośrednio pracujący mogą coś zdziałać. Trzeba, by społeczeństwo wiedziało, że ludzie źle pracujący są usuwani na niższe stanowiska. To będzie uczyło ludzi odpowiedzialności, to będzie pobudzało inicjatywy.</u> + <u xml:id="u-79.23" who="#PoselMakowskiJanusz">Rozwój demokracji socjalistycznej zależy nie tylko od instytucjonalnych form ustroju, ale także od społeczeństwa. Powszechna postawa zaangażowania społecznego, wyrobienie postawy obywatelskiej, socjalistyczny stosunek do pracy i mienia społecznego, odpowiedzialność w pracy i działaniu, inicjatywa — oto czynniki, których działanie stale trzeba pielęgnować. Trzeba działać stale na rzecz ich rozwoju.</u> + <u xml:id="u-79.24" who="#PoselMakowskiJanusz">Działania w tym kierunku są także obowiązkiem takich organizacji, jak Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne, które działa wśród ludzi wierzących w Polsce, wśród katolików i przedstawicieli innych wyznań chrześcijańskich. Jest naszym zadaniem wychowywanie ludzi na wszystkich dostępnych nam polach. Światopogląd chrześcijański nie jest dla nas źródłem jakiegokolwiek podziału politycznego. Natomiast pozostając mu wierni, angażujemy się na rzecz budowy socjalizmu w Polsce z pobudek patriotycznych i na podstawie własnego rozeznania potrzeb naszej ojczyzny. Działamy też tym samym na rzecz jedności naszego narodu i jego lepszej przyszłości.</u> + <u xml:id="u-79.25" who="#PoselMakowskiJanusz">Wyrażamy głębokie przekonanie, że mimo trudności, nasza gospodarka w roku 1970 zrobi dalszy, duży krok na drodze swego rozwoju. Zależy to od nas wszystkich. Wymaga to uczciwej i świadomej wobec trudnych zadań mobilizacji społecznej.</u> + <u xml:id="u-79.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-80"> + <u xml:id="u-80.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma poseł Bronisław Kawałek.</u> + </div> + <div xml:id="div-81"> + <u xml:id="u-81.0" who="#PoselKawalekBronislaw">Wysoka Izbo! W dyskusji nad projektem narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa na rok 1970 chciałbym skoncentrować się na aktualnej sytuacji w szkolnictwie ogólnokształcącym w zakresie kadr oraz bazy lokalowej szkół i ich wyposażenia.</u> + <u xml:id="u-81.1" who="#PoselKawalekBronislaw">Uchwała V Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w części dotyczącej oświaty i wychowania wysuwa na plan pierwszy konieczność intensyfikacji procesu nauczania, wzmożenia pracy ideowej wśród dzieci i młodzieży, podniesienia jakości całego systemu wychowania. Uwieńczenie tego celu pełnym sukcesem zależeć będzie przede wszystkim od stopnia merytorycznego przygotowania nauczyciela, od jego wysokich walorów intelektualnych, umiejętności pedagogicznych, od jego twórczej inwencji i nowatorstwa w pracy szkolnej, właściwej postawy ideowo-moralnej i wreszcie od warunków lokalowych szkół i ich wyposażenia.</u> + <u xml:id="u-81.2" who="#PoselKawalekBronislaw">Jak przedstawia się aktualnie stan kadr nauczycielskich pod względem posiadanych przez nie kwalifikacji zawodowych?</u> + <u xml:id="u-81.3" who="#PoselKawalekBronislaw">W 26.472 szkołach podstawowych, do których uczęszcza 5.442.600 uczniów pracuje obecnie ponad 210 tys. nauczycieli, a w 862 liceach ogólnokształcących z 316 tys. uczniów — 15.300 pedagogów.</u> + <u xml:id="u-81.4" who="#PoselKawalekBronislaw">W świetle informacji Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego, złożonej na posiedzeniu sejmowej Komisji Oświaty i Nauki we wrześniu bieżącego roku, około 63% nauczycieli szkół podstawowych posiada już wykształcenie wyższe niż średnie.</u> + <u xml:id="u-81.5" who="#PoselKawalekBronislaw">Ten stan rzeczy może w zasadzie zadowalać, ale rozmieszczenie specjalistów do poszczególnych przedmiotów nie odpowiada jeszcze faktycznym potrzebom szkół. Nie wszędzie bowiem w terenie zrealizowano wytyczne Ministerstwa Oświaty z kwietnia 1961 r., które zakładały, że każda 8-letnia szkoła podstawowa powinna mieć przynajmniej czterech nauczycieli z dodatkowymi kwalifikacjami, a szczególnie nauczycieli takich przedmiotów, jak język polski, język rosyjski, matematyka i zajęcia techniczne. Jeszcze około 7 tys. szkół nie posiada specjalistów do nauczania języka polskiego, a ponad 2.500 nie ma w ogóle żadnego specjalisty. Wyłania się więc pilna potrzeba dalszego kształcenia i doskonalenia nauczycieli szkół podstawowych.</u> + <u xml:id="u-81.6" who="#PoselKawalekBronislaw">Wypełnieniu tego zadania sprzyjać będzie działalność organizowanych od roku szkolnego 1968/69 3-letnich wyższych szkół nauczycielskich, które — według przewidywań — powinny do roku 1975 pokryć blisko 1/3 zapotrzebowania na nauczycieli szkół podstawowych. Spodziewać się również należy napływu do szkolnictwa podstawowego części absolwentów wyższych szkół pedagogicznych i uniwersytetów.</u> + <u xml:id="u-81.7" who="#PoselKawalekBronislaw">W zakresie doskonalenia czynnych nauczycieli istotna rola przypada Ministerstwu Oświaty i Szkolnictwa Wyższego, Związkowi Nauczycielstwa Polskiego i Centralnemu Ośrodkowi Metodycznemu jako organizatorom różnych kursów śródrocznych i wakacyjnych oraz konferencji szkoleniowych. W procesie doskonalenia zawodowego nauczyciela ogromne znaczenie posiada jego własna praca samokształceniowa. Wymaga ona jednak znacznej ilości czasu, dlatego wskazane byłoby dalsze odciążenie nauczycieli od nadmiaru różnych obowiązków i funkcji społecznych.</u> + <u xml:id="u-81.8" who="#PoselKawalekBronislaw">Licea ogólnokształcące zatrudniają w większości nauczycieli ze studiami wyższymi II i I stopnia. Niemniej jednak pracuje w nich pewien odsetek nauczycieli nie posiadających pełnych kwalifikacji. Na przykład w 52 liceach ogólnokształcących województwa rzeszowskiego w roku szkolnym 1968/69 na 792 nauczycieli 462 osoby miały ukończone pełne studia wyższe, 148 studia I stopnia, 72 legitymowały się egzaminem uproszczonym, zaś 101 osób posiadało wykształcenie w zakresie studium nauczycielskiego, a 7 wykształcenie średnie. Należy przypuszczać, że podobnie kształtuje się problem kadr również w liceach ogólnokształcących innych województw.</u> + <u xml:id="u-81.9" who="#PoselKawalekBronislaw">W roku szkolnym 1970/71 licea ogólnokształcące wejdą w ostatni etap reformy. Obejmuje ona już wszystkie 4 klasy. W związku z tym nastąpi poważny wzrost liczby oddziałów, a tym samym zwiększy się zapotrzebowanie na kadrę nauczycielską różnych specjalności. Fakt ten niewątpliwie spowoduje pewne trudności w zabezpieczeniu tym szkołom pełnej obsady kwalifikowaną kadrą. Licea ogólnokształcące borykają się ze znalezieniem specjalistów do języków obcych, zachodnio-europejskich. W małych środowiskach niełatwo jest zaangażować nauczycieli fizyki i chemii. Poważnie odczuwa się brak kwalifikowanych nauczycieli wychowania technicznego.</u> + <u xml:id="u-81.10" who="#PoselKawalekBronislaw">Pogłębieniu się trudności w angażowaniu nauczycieli szkół licealnych sprzyjają niełatwe warunki mieszkaniowe. Jeśli sytuacja mieszkaniowa nauczycieli pracujących na wsi w ostatnim czasie uległa pewnej poprawie, dzięki szeroko podjętej inicjatywie budowy domów nauczyciela i znacznemu wzrostowi indywidualnego budownictwa, wspieranego kredytami Społecznego Funduszu Budowy Szkół i Internatów, to w miastach, zwłaszcza mniejszych, kłopoty mieszkaniowe istnieją nadal. Stąd rodzi się sugestia rozważenia przez odpowiednie władze możliwości znowelizowania przepisów mieszkaniowych, w tym sensie, aby zobowiązały one miejskie rady narodowe do zabezpieczenia mieszkań dla nowo zatrudnionych nauczycieli — stypendystów. W odniesieniu zaś do spółdzielni mieszkaniowych, aby w nich nie obowiązywał staż kandydacki i kolejność w przydziale mieszkań dla nauczycieli specjalistów zatrudnianych w szkołach. Nauczyciel wpłacałby udział członkowski ratalnie, po zamieszkaniu w bloku spółdzielczym.</u> + <u xml:id="u-81.11" who="#PoselKawalekBronislaw">Z uwagi na to, że część absolwentów studiów filologicznych, podejmuje pracę również w innych działach naszej gospodarki narodowej, liczba nowych kadr nie zaspokaja istniejących potrzeb. Wydaje się więc celowe rozpatrzenie przez resort oświaty i szkolnictwa wyższego możliwości zwiększenia limitu przyjęć studentów na I rok studiów w wyższych uczelniach, kształcących nauczycieli języków obcych, dla zapewnienia stałego ich dopływu do szkolnictwa licealnego.</u> + <u xml:id="u-81.12" who="#PoselKawalekBronislaw">Pełną aprobatę wśród szerokich rzesz nauczycielskich znajdują decyzje Ministerstwa Oświaty i Szkolnictwa Wyższego, które mówią o tym, że każdy nauczyciel powinien być przynajmniej raz w ciągu pięciu lat przeszkolony na odpowiednich kursach. Również zapowiedziana przez resort organizacja studiów podyplomowych różnych specjalności stanie się czynnikiem sprzyjającym pogłębianiu i aktualizacji wiedzy nauczyciela i ułatwi mu kontakt z wyższą uczelnią w trakcie wykonywania pracy zawodowej.</u> + <u xml:id="u-81.13" who="#PoselKawalekBronislaw">Dobrze przygotowanych do wypełniania swych odpowiedzialnych zadań nauczycieli powinna wspomagać odpowiednia baza lokalowa szkół, wyposażona w nowoczesne środki nauczania. Dzięki działalności inwestycyjnej państwa, dzięki Społecznemu Funduszowi Budowy Szkół i Internatów oraz podejmowaniu licznych czynów społecznych w zakresie budownictwa szkolnego, zwiększyła się w ostatnich latach liczba izb lekcyjnych i pracowni, poprawiły się znacznie warunki pracy szkół. Potrzeby jednak w tym względzie są nadal ogromne, brakuje nam obecnie jeszcze około 19.600 izb lekcyjnych, 10 tys. izb szkolnych stanowią pomieszczenia zastępcze, w których praca nauczyciela jest bardzo utrudniona. Tymczasem realizacja planu inwestycyjnego w dziedzinie budownictwa szkolnego stale się opóźnia. Wysiłki Ministerstwa Oświaty i Szkolnictwa Wyższego zmierzające do poprawy tego stanu rzeczy, jak chociażby specjalna umowa zawarta z Ministerstwem Budownictwa, nie dają pełnych efektów.</u> + <u xml:id="u-81.14" who="#PoselKawalekBronislaw">Lepiej przedstawia się obecnie zaopatrzenie szkół w nowoczesne środki nauczania. Otrzymaną w bieżącym roku ze Społecznego Funduszu Budowy Szkół i Internatów kwotę ponad pół miliarda złotych na zakup pomocy naukowych szkoły wyraźnie odczuły. Wzbogaciły dzięki niej wyposażenie swych pracowni i uzupełniły braki w pomocach audiowizualnych. Należałoby poczynić starania, aby rok 1970 nie był gorszy pod tym względem, a Centrala Zaopatrzenia Szkół, żeby zabezpieczyła asortyment pomocy odpowiadający realizowanym obecnie nowym programom nauczania. Decyzje w sprawie przydziału dodatkowych środków na pomoce naukowe powinny zapadać wcześnie, aby szkoły mogły uzyskane fundusze wykorzystać w sposób jak najbardziej celowy.</u> + <u xml:id="u-81.15" who="#PoselKawalekBronislaw">Należałoby jeszcze zasygnalizować, że w wyniku kształtującej się obecnie w kraju sytuacji demograficznej dość znacznie spada liczba młodzieży w szkołach podstawowych. Spadek ten wyraża się liczbą około 143 tys. uczniów.</u> + <u xml:id="u-81.16" who="#PoselKawalekBronislaw">Zmieniająca się więc sytuacja demograficzna stawia przed resortem oświaty konieczność dalszego korygowania sieci szkolnej i wejścia naprzeciw postulatom terenu, sugerującym przyśpieszenie reorganizacji szkół podstawowych, w wyniku której powinna się zmniejszyć liczba szkół 8-klasowych o 4 i 5 nauczycielach. Dodanie 2 nauczycieli podniesie poziom organizacyjny tych szkół, wyeliminuje naukę w klasach łączonych, a to zapewni bardziej równy start młodzieży wszystkich szkół podstawowych przy ubieganiu się o przyjęcie do szkół średnich i zasadniczych zawodowych.</u> + <u xml:id="u-81.17" who="#PoselKawalekBronislaw">Wysoka Izbo! W nawiązaniu do projektu NPG i budżetu państwa na rok 1970 pragnę w zakończeniu swego wystąpienia stwierdzić, że planowane środki na wydatki bieżące w dziale — szkolnictwo ogólnokształcące i wychowanie — zabezpieczają wykonanie zadań NPG.</u> + <u xml:id="u-81.18" who="#PoselKawalekBronislaw">Wymagać to jednak będzie dwóch rzeczy:</u> + <u xml:id="u-81.19" who="#PoselKawalekBronislaw">—oszczędnej i racjonalnej gospodarki finansowej, —wzmożonej dyscypliny w realizacji zadań inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-81.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-82"> + <u xml:id="u-82.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma Minister Przemysłu Maszynowego towarzysz Janusz Hrynkiewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-83"> + <u xml:id="u-83.0" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Wysoki Sejmie! Podczas obecnej debaty sporo mówiło się o przemyśle maszynowym, o jego zadaniach i jego słabościach. Jest to zrozumiałe z uwagi na rolę, jaką odgrywa przemysł maszynowy w rozwoju kraju, w eksporcie, w unowocześnieniu gospodarki, zaspokajaniu rosnących potrzeb ludności.</u> + <u xml:id="u-83.1" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Chciałbym przedstawić Wysokiej Izbie program działania, jaki resort podejmuje dla dostarczenia potrzebnych gospodarce narodowej i na eksport wyrobów, a także dla zrealizowania zadań objętych projektem planu na 1970 r.</u> + <u xml:id="u-83.2" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Przemysł maszynowy zarówno u nas, jak i we wszystkich uprzemysłowionych krajach, należy do tych przemysłów, które decydują o technicznej rekonstrukcji gospodarki i tym samym wytyczają jej postęp i rozwój. Nowoczesna produkcja przemysłu maszynowego decyduje o poziomie innych przemysłów. Znaczenie przemysłu maszynowego w naszej gospodarce narodowej stale wzrasta, jego udział w produkcji przemysłowej kraju zwiększy się z 20% w roku 1960 do 30,6% w roku 1970.</u> + <u xml:id="u-83.3" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Realizowane tempo wzrostu przemysłu maszynowego w kraju średnio rocznie 11,6% W bieżącej pięciolatce przekracza o 1,6% tempo przyjęte w planie, co oznacza przekroczenie zadań NPG na te lata. Dostawy maszyn i urządzeń nie zabezpieczają jednak we wszystkich grupach potrzeb kraju i eksportu.</u> + <u xml:id="u-83.4" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Mimo postępującego zbliżenia, w dalszym ciągu wielkość produkcji naszego przemysłu maszynowego na głowę ludności jest niższa od produkcji maszynowej NRD i Czechosłowacji.</u> + <u xml:id="u-83.5" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Intensywny rozwój gospodarki narodowej stawia przed przemysłem maszynowym szczególne zadania. W związku z tym zmiana struktury produkcji przemysłu maszynowego stała się jednym z podstawowych założeń budowy planu na rok 1970. Również tempo podnoszenia poziomu nowoczesności produkowanych wyrobów i wzrost ilościowy zależą w dużej mierze od selektywnego rozwoju tego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-83.6" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">W oparciu o te przesłanki zbudowano projekt planu Ministerstwa Przemysłu Maszynowego na 1970 rok przedstawiony Wysokiej Izbie. Przyjmując, że zadania produkcyjne bieżącego roku zostaną w resorcie w globalnych założeniach wykonane, plan na 1970 rok zakłada wzrost produkcji o ponad 12%, co wyprzedza o około 5% tempo wzrostu przyjęte dla całego przemysłu w kraju.</u> + <u xml:id="u-83.7" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">W planie resortu na 1970 r. środki produkcji rosną o 10,7%, a środki spożycia o 19,9%.</u> + <u xml:id="u-83.8" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Poziom produkcji ustalony w projekcie planu na rok 1970 jest wyższy o około 19,6 mld zł od wielkości wynikających na ten rok z bieżącego planu 5-letniego, co odpowiada ponad 1-miesięcznej wartości produkcji, jaką resort będzie realizował w roku 1970.</u> + <u xml:id="u-83.9" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Przewiduje się, że przy tym poziomie planu w roku 1970, bieżący plan 5-letni w zakresie wartości produkcji wykonamy w ponad 106% i damy gospodarce narodowej produkcję o dodatkowej wartości rzędu 47 mld zł. Plan ten był jednak realizowany często przy za dużych nakładach społecznych i nie w pełni na wszystkich odcinkach.</u> + <u xml:id="u-83.10" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Dlatego też jednym z najważniejszych zadań w roku przyszłym dla zjednoczeń i przedsiębiorstw resortu jest zapewnienie wysokiej efektywności gospodarki przy określonym aktualnie wzroście zadań, wynikającym zarówno z bilansu potrzeb gospodarki narodowej, jak i możliwości zbilansowania potrzebnych nam do produkcji surowców, półfabrykatów i innych środków.</u> + <u xml:id="u-83.11" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Aby osiągnąć te efekty, należy zapewnić wysoki wzrost produkcji wyrobów unowocześniających gospodarkę narodową i likwidując lub zmniejszając tempo produkcji wyrobów obniżających efekty naszej gospodarki, wyrobów przestarzałych lub produkowanych przy zbyt wysokich kosztach wytwarzania.</u> + <u xml:id="u-83.12" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">W planie resortu ustalono preferencje dla określonych branż i grup wyrobów, a także dla wyrównywania dysproporcji w rozwoju wyrobów kooperacyjnych i półfabrykatów zwłaszcza takich, jak odlewy i odkuwki.</u> + <u xml:id="u-83.13" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">W 1970 r. uznano za preferowane te przemysły, które decydują o technologii stosowanej w przemyśle maszynowym w kraju, to znaczy:</u> + <u xml:id="u-83.14" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">—urządzenia technologiczne, których wzrost założono o 22,6%, —obrabiarki do obróbki wiórowej, plastycznej i do tworzyw sztucznych, których wzrost założono o 15,9%, —i narzędzia o około 14% wzrostu.</u> + <u xml:id="u-83.15" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Do grupy branż preferowanych zaliczono także przemysły produkujące w dużej mierze podzespoły i półfabrykaty, których wzrosty produkcji w planie wynoszą:</u> + <u xml:id="u-83.16" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">— W przemyśle maszyn i aparatów elektrycznych — 13,9%, w tym produkcja maszyn elektrycznych, wirujących wzrośnie o ponad 500 tys. sztuk, produkcja urządzeń rozdzielczych aparatów i urządzeń elektromagnetycznych wyniesie 6,4 mln zł, to znaczy o 0,8 mln zł więcej niż w bieżącym roku.</u> + <u xml:id="u-83.17" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">— Przemysł automatyki i aparatury pomiarowej wzrośnie o 19,4%. W ramach założonej produkcji automatyki — zabezpieczono dostawy kompletnych systemów automatyki na priorytetowe obiekty inwestycyjne, między innymi dla elektrowni Łagisza II, Turów II, dla dalszych ciągów automatyzacji w zakładach chemicznych w Policach, Petrochemii w Płocku, Kopalń i Zakładów Przetwórczych Siarki w Machowie, Tomaszowskich Zakładów Włókien Sztucznych.</u> + <u xml:id="u-83.18" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">— Przemysł elektroniki i podzespołów elektronicznych rośnie o 15,8%, w tym produkcja półprzewodników o 47%, osiągając poziom 27 mln sztuk.</u> + <u xml:id="u-83.19" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Preferencja produkcji podzespołów elektronicznych pozwoli na wyprodukowanie w 1970 r. ponad 1 mln sztuk radioodbiorników, w tym 360 tys. sztuk z zakresem UKF, 180 tys. sztuk magnetofonów według licencji Grundiga, 520 tys. sztuk odbiorników telewizyjnych.</u> + <u xml:id="u-83.20" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">— Produkcja odlewów żeliwnych rośnie o 9,2%, staliwnych o 25,2%, odkuwek o 13%.</u> + <u xml:id="u-83.21" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">W konsekwencji takiego ustawienia planu na 1970 r. produkcja finalna resortu wzrośnie o 12%, a wartość kooperacji wewnątrzresortowej o 14,8%, podczas gdy w roku 1969 produkcja finalna wzrosła o 14,2%, a kooperacja o 14,1%.</u> + <u xml:id="u-83.22" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Preferowanie produkcji kooperacyjnej wiąże się z jednoczesnym rozwojem zdolności produkcyjnych. W planie inwestycyjnym założono wzrost udziału nakładów inwestycyjnych na rozwój bazy kooperacyjnej z 28,2% w 1969 r. do ponad 30% w 1970 r.</u> + <u xml:id="u-83.23" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Szczególnie ważnym zagadnieniem, któremu w pracach resortu poświęcamy wiele miejsca, jest rozwój produkcji ciągników i maszyn rolniczych. Minister Rolnictwa w swoim wczorajszym wystąpieniu mówił o dostawach ciągników, niektórych maszyn i narzędzi rolniczych, jakie przemysł maszynowy dostarczy rolnikom w 1970 r. Chciałbym jedynie zaakcentować, że uwzględniając postulaty obywateli posłów i rolników, założyliśmy możliwie duże wzrosty w produkcji urządzeń służących do rozsiewu nawozów sztucznych i mineralnych, urządzeń do zbioru zielonek i ochrony roślin:</u> + <u xml:id="u-83.24" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">—produkcja siewników nawozowych konnych zostanie podwojona do wysokości 20 tys. sztuk;</u> + <u xml:id="u-83.25" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">—produkcja rozsiewaczy nawozów mineralnych wzrośnie o przeszło 57%;</u> + <u xml:id="u-83.26" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">—produkcja rozrzutników wapna wyniesie 17,5 tys. sztuk;</u> + <u xml:id="u-83.27" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">—produkcja opryskiwaczy plecakowych wzrośnie ponad 2-krotnie;</u> + <u xml:id="u-83.28" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">—produkcja parników elektrycznych wzrośnie o 81% (do ponad 36 tys. sztuk);</u> + <u xml:id="u-83.29" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">—produkcja części do maszyn rolniczych wzrośnie o przeszło 21%.</u> + <u xml:id="u-83.30" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Występujące niedobory w niektórych częściach zamiennych były przedmiotem dyskusji na obecnym posiedzeniu Sejmu, jak i poprzednio w poszczególnych komisjach i w terenie. Stało się to podstawą założenia w planie tak wysokiego wzrostu ich produkcji. Same jednak wzrosty produkcji części zamiennych nie rozwiążą istniejącego problemu niedoborów. Musi być wspólne działanie przemysłu i użytkowników, od których zależy właściwa eksploatacja powierzonego im sprzętu.</u> + <u xml:id="u-83.31" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">W resorcie opracowywana jest koncepcja zmierzająca do kompleksowego rozwiązania spraw związanych z gospodarką częściami zamiennymi, między innymi poprzez stworzenie specjalistycznych zakładów produkcji części zamiennych, usprawnienie programowania w oparciu o stany zapasów oraz właściwą nimi gospodarkę.</u> + <u xml:id="u-83.32" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Resort przemysłu maszynowego jest również dostawcą przemysłowych artykułów trwałego i powszechnego użytku na rynek konsumpcyjny. Wartość dostaw tych wyrobów wyniesie w 1970 r. — 30,2 mld zł w cenach detalicznych, co stanowi wzrost w porównaniu do bieżącego roku o 4,7%. W takich wyrobach, jak: radioodbiorniki, telewizory, maszyny do szycia, motocykle, plan dostaw rynkowych dostosowano do potrzeb handlu wewnętrznego zarówno w zakresie dostaw ilościowych, jak i struktury asortymentowej.</u> + <u xml:id="u-83.33" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Dalszą poprawę w zaspokojeniu potrzeb ludności założono w takich wyrobach, jak: żelazka, kuchenki elektryczne, grzałki elektryczne, ogrzewacze wnętrzowe, maszynki wieloczynnościowe, młynki i młynkomiksery, sokowirówki, baterie oświetleniowe, zasilające i inne.</u> + <u xml:id="u-83.34" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Praca resortu będzie się koncentrować nad poprawą jakości i tym samym przedłużaniem żywotności wyrobów oraz dostosowaniem asortymentu do gustu klientów.</u> + <u xml:id="u-83.35" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">O rozwoju produkcji artykułów powszechnego użytku, poprawie ich jakości mówił między innymi ob. poseł Sulima. Chcę poinformować, że uruchomiona w końcu bieżącego roku produkcja nowego odkurzacza domowego spełnia wymagania poruszone przez obywatela posła.</u> + <u xml:id="u-83.36" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Realizując zadania selektywnego i intensywnego rozwoju, resort i zjednoczenia koncentrują swoją pracę przede wszystkim na prawidłowym ustaleniu asortymentów i zakładów, które powinny się rozwijać szybciej oraz asortymentów i zakładów, które powinny mieć spadające tempo produkcji.</u> + <u xml:id="u-83.37" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">W pracach tych trzeba wziąć pod uwagę, że sama wielkość wzrostu produkcji w planie nie decyduje jeszcze o postępie w kraju. Miarą efektywności gospodarowania musi być bowiem nowoczesność produkowanych wyrobów i poziom kosztów produkcji.</u> + <u xml:id="u-83.38" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Można tu przytoczyć przykład Fabryki Maszyn Budowlanych we Wrocławiu, w której przy wyższym projekcie planu resortu, zakładano produkcję nowoczesnych ładowarek Ł-2 w ilości 230 szt. Obecnie produkcję tych ładowarek, mających zbyt w eksporcie, plan przewiduje w wysokości ponad 350 szt., kosztem likwidacji innych, mniej efektywnych asortymentów.</u> + <u xml:id="u-83.39" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">W zakładach, w których zajdzie konieczność ograniczenia produkcji wyrobów przestarzałych, dla wykorzystania zwolnionych mocy produkcyjnych powinna być podejmowana produkcja eksportowa. Wypełnienie portfelu zamówień eksportowych powinno być prawidłowo rozmieszczone w poszczególnych kwartałach.</u> + <u xml:id="u-83.40" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Zalecone zostało, aby w każdym przedsiębiorstwie powstał program aktywizacji eksportu. Tym przedsiębiorstwom, które będą podejmowały dodatkową opłacalną produkcję eksportową zostaną zabezpieczone dodatkowe środki związane z jej wykonaniem.</u> + <u xml:id="u-83.41" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Eksport wyrobów resortu rosnąć będzie nadal szybciej niż produkcja. Zakłada się, że dostawy na eksport będą w 1970 r. wyższe w stosunku do roku bieżącego o 17,7%. Jest to zadanie trudne, ale konieczne do realizacji, aby były środki na niezbędne zakupy towarów importowanych. Chcielibyśmy również w 1970 r. wprowadzić, przynajmniej w części zjednoczeń, rozliczanie saldem importu i eksportu według kierunków geograficznych.</u> + <u xml:id="u-83.42" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Eksport i potrzeby gospodarki narodowej wymagają unowocześnienia wyrobów. W tym celu zakładamy w 1970 r. uruchomienie produkcji 510 nowych wyrobów oraz około 350 wyrobów zmodernizowanych. Łączna wartość nowo uruchamianej produkcji wyniesie około 14,5 mld zł, to jest o 19% więcej w stosunku do roku bieżącego. Równolegle wycofanych zostanie około 130 wyrobów technicznie przestarzałych i nie odpowiadających potrzebom społecznym.</u> + <u xml:id="u-83.43" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">W łącznej wartości nowo uruchamianej produkcji 68% przypada na branże i wyroby preferowane w rozwoju, podczas gdy w 1969 r. udział ten wyniesie około 56%. Równocześnie prowadzone będą intensywne prace nad unowocześnianiem technologii produkcji.</u> + <u xml:id="u-83.44" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Prace te będą koncentrowały się przede wszystkim na:</u> + <u xml:id="u-83.45" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">—unowocześnianiu procesów obróbki mechanicznej, między innymi przez instalowanie dalszych linii automatycznych i półautomatycznych oraz obrabiarek zespołowych i wieloczynnościowych;</u> + <u xml:id="u-83.46" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">—dalszym rozszerzaniu stosowania obróbki plastycznej;</u> + <u xml:id="u-83.47" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">—wprowadzaniu nowoczesnej technologii obróbki cieplnej i powierzchniowej, jak na przykład obróbka cieplna w atmosferach ochronnych, malowanie hydrostatyczne i hydrodynamiczne;</u> + <u xml:id="u-83.48" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">—mechanizacji prac ręcznych i czynności pomocniczych, między innymi przez stosowanie uchwytów pneumatycznych, zasobników, pojemników, urządzeń transportowych;</u> + <u xml:id="u-83.49" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">—poprawie jakości produkowanych wyrobów.</u> + <u xml:id="u-83.50" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Przedstawione zadania resort ma wykonać przy wysokim, sięgającym prawie 80% pokryciu wzrostu produkcji — wzrostem wydajności pracy. Oznacza to wzrost wydajności na jednego zatrudnionego o ponad 9,2%. Te liczby wskazują na proponowany w planie intensywny kierunek rozwoju.</u> + <u xml:id="u-83.51" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Zamierzamy planowany wzrost wydajności pracy osiągnąć poprzez:</u> + <u xml:id="u-83.52" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">—poprawę struktury zatrudnienia drogą zwiększenia udziału robotników bezpośrednio produkcyjnych w ogólnym zatrudnieniu. W 1970 r. w stosunku do pracowników umysłowych i robotników pośrednio produkcyjnych zostaną wprowadzone zgodnie z uchwałą Rady Ministrów o NPG normoobsady. Wstępne opracowania wskazują na możliwość przesunięcia tą drogą znacznej liczby pracowników do grupy robotników bezpośrednio produkcyjnych;</u> + <u xml:id="u-83.53" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">—chcemy wzrost wydajności pracy osiągnąć również poprzez lepsze wykorzystanie czasu pracy i poprawę dyscypliny pracy;</u> + <u xml:id="u-83.54" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">—dalszy postęp techniczno-organizacyjny.</u> + <u xml:id="u-83.55" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Zakładamy, że wzrost wydajności pracy w 60% powinien zostać osiągnięty drogą obniżenia pracochłonności technologicznej poprzez wprowadzenie nowych technologii. Zadania obniżenia pracochłonności technologicznej wynoszą 39 mln roboczogodzin i są wyższe o około 19% w stosunku do roku bieżącego.</u> + <u xml:id="u-83.56" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Również powinna nastąpić obniżka godzin traconych na braki.</u> + <u xml:id="u-83.57" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Obok zadań z zakresu postępu technicznego przedsiębiorstwa podległe Ministerstwu Przemysłu Maszynowego będą prowadzić działanie nad dalszą poprawą organizacji pracy. Zakładamy, że w latach 1970—1971 co najmniej w dwóch przedsiębiorstwach w każdym zjednoczeniu zostanie wprowadzoną wzorcowa organizacja pracy przy pomocy i współpracy komórek zjednoczeniowego i centralnego zaplecza.</u> + <u xml:id="u-83.58" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">W zakresie ulepszania procesów zarządzania przemysłem powołaliśmy już do życia 9 kombinatów oraz poważnie zmieniono zasady działania Zjednoczenia Przemysłu Obrabiarek i Narzędzi jako zjednoczenia kombinatów, przekazując jednocześnie kombinatom szereg uprawnień resortu i zjednoczeń.</u> + <u xml:id="u-83.59" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Plan nakładów inwestycyjnych, które rosną o 6,3% w stosunku do 1969 r. charakteryzuje się koncentracją nakładów na inwestycje kontynuowane, na co przeznacza się 94,5% nakładów globalnych. Na branże preferowane przeznaczono wyższe nakłady i tak na przykład:</u> + <u xml:id="u-83.60" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">—na przemysł urządzeń technologicznych nakłady w 1970 r. wzrosną o 67,5%;</u> + <u xml:id="u-83.61" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">—na przemysł automatyki i aparatury pomiarowej o 67,1%;</u> + <u xml:id="u-83.62" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">—na przemysł maszyn i aparatów elektrycznych o 43,6%;</u> + <u xml:id="u-83.63" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">—na przemysł obrabiarek i narzędzi o 41,5%.</u> + <u xml:id="u-83.64" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Wyższe środki niż w 1969 r. przeznaczono na rozbudowę bazy kooperacyjnej i metalurgicznej.</u> + <u xml:id="u-83.65" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Rozwój przemysłu maszynowego, nowoczesność jego wyrobów, wykorzystanie mocy produkcyjnych zależą w dużej mierze od jakości i zabezpieczenia ilościowego potrzeb tego przemysłu w zakresie materiałów zwłaszcza hutniczych, metali nieżelaznych i wyrobów chemicznych. Napięcia, jakie wystąpiły przy opracowywaniu bilansów materiałowo-technicznych i konieczność lżejszych konstrukcji stanowiły podstawę do postawienia przed zakładami trudnych zadań w zakresie obniżenia zużycia materiałów. I tak na przykład obniżenie wskaźnika zużycia wyrobów walcowanych w 1970 r. wyniesie około 6,8% w stosunku do roku bieżącego.</u> + <u xml:id="u-83.66" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Resort nałożył na przedsiębiorstwa i zjednoczenia poważne zadania w zakresie obniżenia importochłonności produkcji, szczególnie z dewizowo trudnych kierunków.</u> + <u xml:id="u-83.67" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Środki dewizowe będą przede wszystkim przeznaczane na produkcję wyrobów najbardziej nowoczesnych i potrzebnych gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-83.68" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">W planie 1970 r. zakładamy dalszą poprawę efektów gospodarowania. Zadania produkcyjne wyższe w produkcji towarowej o 12,8% powinny zostać zrealizowane przy obniżce poziomu kosztów własnych o 1 punkt.</u> + <u xml:id="u-83.69" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Przyrost akumulacji wynieść powinien ponad 4 mld zł, co oznacza jej prawie 20-procentowy wzrost w stosunku do 1969 r.</u> + <u xml:id="u-83.70" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Osiągnięcie lepszych wyników ekonomicznych uważamy za główny cel przy realizacji zadań produkcyjnych 1970 r. Konieczne jest zwrócenie szczególnej uwagi w przedsiębiorstwach na rozszerzenie stosowania rachunku ekonomicznego, analizę i obniżanie kosztów własnych wszystkich wyrobów, zmniejszenie strat nadzwyczajnych i strat na brakach. Rachunek ekonomiczny musi odgrywać decydującą rolę zarówno przy podejmowaniu konstrukcji i produkcji nowych wyrobów, jak i modernizacji obecnie produkowanych. Dotyczyć to powinno także nowych technologii, jak i zakupu maszyn i urządzeń, nowych inwestycji, których efektywność powinna być wyższa niż dotychczas, a produktywność majątku — rosnąca.</u> + <u xml:id="u-83.71" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Obywatele Posłowie! Chcę zapewnić, że wszystkie wnioski, uwagi i propozycje zgłoszone przez obywateli posłów w tej debacie generalnej, jak również w toku prac komisji, zostaną przez resort szczegółowo rozpatrzone i wzięte pod uwagę w realizacji zadań planu 1970 r. i lat dalszych.</u> + <u xml:id="u-83.72" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoJanuszHrynkiewicz">Zadania intensywnego i selektywnego rozwoju w 1970 r. w przemyśle maszynowym są niewątpliwie trudne. Metalowcy pracujący w przemyśle maszynowym dotychczas z wielkim zrozumieniem, świadomie i z zaangażowaniem realizowali zadania narodowego planu gospodarczego uchwalane przez Wysoką Izbę. Jestem przekonany, że również zadania roku 1970 będą z całą energią realizowane tak, aby wykonując zadania ostatniego roku bieżącego planu 5-letniego, stworzyć właściwe przesłanki do dalszego intensywnego rozwoju naszego kraju. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-83.73" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-84"> + <u xml:id="u-84.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Minister Hrynkiewicz w swoim przemówieniu podał bardzo interesujący wskaźnik wzrostu wydajności pracy w przyroście produkcji na rok 1970.</u> + <u xml:id="u-84.1" who="#WicemarszalekZenonKliszko">My wszyscy w tej Izbie wiemy, że wskaźnik ten, przyjęty w planie 5-letnim, za okres czterech lat nie został wykonany. Dlatego też przypuszczam, że Wysoka Izba wysłuchałaby z dużym zainteresowaniem, gdyby Minister Hrynkiewicz mówił o tym, jakie zostaną podjęte realne przedsięwzięcia, gwarantujące tym razem i w przyszłości wykonanie tego wskaźnika.</u> + <u xml:id="u-84.2" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma poseł Józef Ciupiński.</u> + </div> + <div xml:id="div-85"> + <u xml:id="u-85.0" who="#PoselCiupinskiJozef">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Nawiązując do wypowiedzi kolegów posłów, którzy do omawianego narodowego planu gospodarczego na rok 1970 wnieśli z tej trybuny wiele uwag i wniosków z zakresu produkcji przemysłowej i rolniczej, wykorzystania rezerw gospodarki sprzętem i materiałami — pragnę podkreślić, że o wykonaniu tych rozlicznych zadań gospodarczych i społecznych zadecyduje człowiek nie tylko chętny do pracy, ale przede wszystkim człowiek fizycznie sprawny, zdrowy człowiek. Obok pojęcia zdrowia człowieka jako jednostki, coraz wyraźniej rysuje się pojęcie zdrowia zbiorowiska ludzkiego, czyli społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-85.1" who="#PoselCiupinskiJozef">Ochrona zdrowia jednostki przestaje być dzisiaj sprawą osobistą i w coraz większym stopniu staje się przedmiotem zainteresowania społeczeństwa i planowej działalności państwa.</u> + <u xml:id="u-85.2" who="#PoselCiupinskiJozef">W tym też aspekcie mam zamiar poruszyć kilka problemów związanych z działalnością służby zdrowia.</u> + <u xml:id="u-85.3" who="#PoselCiupinskiJozef">Obywatele Posłowie! O zdrowiu społeczności ludzkiej decyduje nie tylko odporność biologiczna człowieka, którą współczesna medycyna potrafi już odpowiednio kształtować, ale w dużym stopniu decydują także warunki środowiska, które muszą być skutecznie ochraniane.</u> + <u xml:id="u-85.4" who="#PoselCiupinskiJozef">Rzecz jasna, iż są to zagadnienia wykraczające daleko poza ramy działalności samej służby zdrowia, jednak pełni ona funkcje wiodące i jest czynnikiem decydującym w zakresie zapewnienia ludności właściwych warunków sanitarnych życia, zabezpieczenia i zwalczania ostrych chorób zakaźnych, chorób zawodowych i zatruć pokarmowych. Służba zdrowia powinna skoncentrować swoje wysiłki w kierunku ochrony sanitarnej powietrza atmosferycznego, wód powierzchniowych, gleby i żywności.</u> + <u xml:id="u-85.5" who="#PoselCiupinskiJozef">Doceniając dotychczasowe wysiłki Ministerstwa Zdrowia w tym zakresie, warto przypomnieć, że skuteczność tych wysiłków może się odbywać jedynie w pełnej koordynacji z innymi resortami oraz terenowymi radami narodowymi. Ochrona środowiska jest w naszym kraju dopiero w stadium początkowym. Problem zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego i wód powierzchniowych uregulowany został uchwalonymi przez Sejm ustawami. Postulujemy bardziej konsekwentne egzekwowanie przez Rząd wynikających z tych ustaw obowiązków.</u> + <u xml:id="u-85.6" who="#PoselCiupinskiJozef">Miarą wagi tych problemów niech będzie garść następujących przykładów: na zewidencjonowane w 1968 r. — 93.863 obiekty zaopatrywania ludności w wodę do picia (bez studni indywidualnych i źródeł) skontrolowano 64.242 obiekty, z czego 16.125 w mieście i 48.117 na wsi. Liczba obiektów dostarczających dobrej wody do picia wynosiła w mieście 9 tys. — (około 56%), na wsi 20.569 — co stanowi tylko 41% obiektów skontrolowanych.</u> + <u xml:id="u-85.7" who="#PoselCiupinskiJozef">W takim stanie rzeczy istnieje duże niebezpieczeństwo zagrożenia epidemicznego między innymi i takimi chorobami, jak dur brzuszny i czerwonka. Nie jest przecież tajemnicą, że mieliśmy w kraju niejeden raz poważne ogniska epidemiczne tych schorzeń, których skutki i gospodarcze i społeczne są dobrze znane.</u> + <u xml:id="u-85.8" who="#PoselCiupinskiJozef">Nieco lepiej, ale podobnie, przedstawia się stan sanitarny niektórych obiektów komunalnych, Na ponad 280 tys. różnych obiektów w miastach, znajdujących się w ewidencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej, skontrolowano 174 tys., z czego w dobrym stanie sanitarnym było około 85%. Na wsi na 96 tys. obiektów komunalnych skontrolowano 79 tys. i stwierdzono, że aż 24 tys. (34%) było w złym stanie sanitarnym. Doświadczenie uczy, że dla poprawy sytuacji w tej dziedzinie nie zawsze konieczne są środki finansowe. Wiele tu można zdziałać gospodarską troską o urządzenia sanitarne, zamiłowaniem do utrzymania czystości i porządku, odpowiednią propagandą i oświatą sanitarną, a gdy te środki zawiodą — stosowaniem sankcji wobec winnych tych zaniedbań.</u> + <u xml:id="u-85.9" who="#PoselCiupinskiJozef">W ubiegłym roku poddano kontroli sanitarnej 160.500 zakładów produkcji i obrotu żywnością oraz zakładów żywienie zbiorowego. W wyniku kontroli wszczęto postępowanie karne przez skierowanie spraw do sądów i kolegiów karno-administracyjnych aż w 11 tys. przypadków.</u> + <u xml:id="u-85.10" who="#PoselCiupinskiJozef">Poważnym i jeszcze nie w pełni rozwiązanym problemem są narastające z roku na rok zagadnienia ochrony zdrowia związane z chemizacją procesów technologicznych wyrobu żywności i przedmiotów codziennego użytku. Duże zagrożenie dla zdrowia społeczeństwa stanowią środki toksyczne używane w ochronie roślin i zwalczaniu szkodników. W tym względzie rodzi się pilna potrzeba szczególnego położenia nacisku na prace badawcze, w kierunku oceny zawartości pestycydów w płodach rolnych i żywności, jak również wskazania dopuszczalnych granic stosowania środków chemicznych w rolnictwie. Uzasadniona bowiem gospodarczo chemizacja rolnictwa powinna być zgodna z zasadami bhp w rolnictwie i zasadami sanitarnej ochrony żywności.</u> + <u xml:id="u-85.11" who="#PoselCiupinskiJozef">Dotychczas, niestety, zasady te nie są dostatecznie respektowane. Biorąc pod uwagę, że szacunkowa liczba ostrych zatruć z naszym kraju wynosi około 30 tys. rocznie i że koszty leczenia średniociężkiego zatrucia kształtują się od 250 do 3.500 tys. zł dziennie — już tylko z tego ekonomicznego punktu widzenia stwierdzić należy, że na realizację tych zadań trzeba zwrócić baczniejszą uwagę i że oszczędność środków na te cele byłaby oszczędnością źle pojętą.</u> + <u xml:id="u-85.12" who="#PoselCiupinskiJozef">Aktualny jest stawiany na sejmowej Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej postulat o szybsze zakończenie prac nad projektem ustawy o żywności i żywieniu. Na pewno nie można preferować zagadnień lecznictwa i profilaktyki kosztem rozwoju gospodarczego kraju, ale też nie można pozwolić na to, aby działalność gospodarcza, mająca za cel ostateczne dobro i zdrowie obywateli, wywierała szkodliwy wpływ na organizm człowieka, na środowisko jego życia i środowisko jego pracy.</u> + <u xml:id="u-85.13" who="#PoselCiupinskiJozef">Podając świadomie niektóre tylko negatywne przykłady stanu sanitarnego wód i żywności oraz szkodliwego ich wpływu na zdrowie całych grup ludności, winien jestem wyjaśnienie, że są to zjawiska powszechnie występujące w tych wszystkich krajach świata, w których następuje szybki rozwój przemysłu, zwłaszcza chemicznego. Są to, i będą nadal, zjawiska narastające i stąd rodzi się mój podstawowy wniosek o szczególne potraktowanie ich przez Rząd.</u> + <u xml:id="u-85.14" who="#PoselCiupinskiJozef">W latach 1963—1968, a więc w niespełna 6 lat, utworzono u nas 442 przemysłowe przychodnie międzyzakładowe, obszerne pod względem bazy lokalowej i z reguły nowoczesne pod względem wyposażenia obiekty służby zdrowia, co jest materialnym dowodem troski państwa o zdrowie pracujących. Równolegle ze wzrostem ilościowym bazy przemysłowej służby zdrowia nastąpił również znaczny wzrost liczby lekarzy specjalistów medycyny przemysłowej i kadry pielęgniarskiej. Ale jeśli ten fakt zestawimy z innym, na przykład z tym, że w ubiegłym roku pracownicy PIS przeprowadzili w 39 tys. zakładów pracy 74 tys. kontroli sanitarnych, owocem których było aż 25 tys. decyzji i nakazów egzekucyjnych — to nasuwa się prosty wniosek, że przemysłowa służba zdrowia powinna koncentrować się w większym niż dotychczas stopniu na działalności profilaktycznej oraz na kontroli sanitarno-higienicznej zakładów i stanowisk roboczych. Dość często bowiem działalność ta ogranicza się do formalnego stwierdzenia braków przez lekarza przemysłowego, bez możności istotnego wpływu na zmianę warunków higieny pracy. Droga do poprawy na tym odcinku, a tym samym do zmniejszenia absencji chorobowej i wypadków, prowadzi z jednej strony przez zmianę dotychczasowego stylu pracy przemysłowej służby zdrowia, a z drugiej zaś strony przez dostateczne zabezpieczenie środków finansowych na realizację poprawy warunków bhp.</u> + <u xml:id="u-85.15" who="#PoselCiupinskiJozef">Obywatele Posłowie! Przechodząc do analizy działalności profilaktycznej prowadzonej w ramach poradni ogólnych w miastach i osiedlach, należy podkreślić, że obecny stan organizacyjny rejonów nie pozwala na w pełni właściwą realizację zadań w sensie prowadzenia celowej i planowej działalności zapobiegawczej w stosunku do wybranych grup ludności i środowiska domowego. W praktyce, realizacja wspomnianych zadań wymaga znajomości w zakresie chorobowości i zachorowalności mieszkańców, a ponadto:</u> + <u xml:id="u-85.16" who="#PoselCiupinskiJozef">—objęcia czynnym poradnictwem osób, u których występują schorzenia wymagające szczególnej opieki, —otoczenia opieką osób zdrowych narażonych na szkodliwe dla zdrowia czynniki środowiska, —prowadzenia działalności oświatowo-sanitarnej oraz sprawowania systematycznej opieki nad obłożnie i przewlekle chorymi w domu.</u> + <u xml:id="u-85.17" who="#PoselCiupinskiJozef">Jak dotychczas, zdecydowana większość poradni ogólnych nastawiona jest jeszcze na bieżące udzielanie indywidualnych świadczeń leczniczych, to jest przyjęć ambulatoryjnych i wizyt domowych na wezwanie. W większości wypadków jest to usprawiedliwione brakami kadrowymi zarówno lekarzy rejonowych zatrudnionych w pełnym wymiarze godzin, jak i pielęgniarek środowiskowych, których niedobór w niektórych rejonach kraju sięga 70% potrzeb.</u> + <u xml:id="u-85.18" who="#PoselCiupinskiJozef">Niemniej jednak i te rejonowe poradnie ogólne, które organizacyjnie i kadrowo osiągnęły już ostateczną formę, nie rozwinęły dotąd właściwej działalności profilaktycznej. Brak nam tu i odpowiednich wzorów i doświadczenia, a przede wszystkim opracowań teoretycznych. Wydaje się, że poprawy sytuacji w tej dziedzinie należy szukać w większym powiązaniu działalności teoretycznej akademii medycznych z problemami ochrony zdrowia regionu pozostającego w zakresie ich działania.</u> + <u xml:id="u-85.19" who="#PoselCiupinskiJozef">Wysoka Izbo! W ostatnim okresie, zgodnie z wnioskami sejmowej Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej rozpoczęto w resorcie prace nad wewnętrzną integracją różnych działów służby zdrowia. Etapami następuje zespolenie lecznictwa otwartego z zamkniętym, gdzie osiąga się już niezłe wyniki szczególnie w zespoleniu lecznictwa podstawowego. Następuje również, chociaż jeszcze zbyt wolno, zespolenie lecznictwa specjalistycznego. Wiąże się współpracę Stacji Pogotowia Ratunkowego ze szpitalami powiatowymi, kojarzy się odrębną dotąd działalność pionu lecznictwa otwartego, jak gruźlicy z pneumonologią, służby sanitarno-epidemiologicznej z przemysłową służbą zdrowia itp. Efektem tej działalności organizacyjnej ma być lepsze wykorzystanie posiadanego sprzętu i urządzeń, kadry specjalistów i posiadanych środków — a w ostateczności sprawniejsza obsługa pacjentów i oszczędność ich czasu. Można te poczynania przyrównać do poszukiwania rezerw produkcyjnych w przemyśle. Okazuje się, że i w pionie służby zdrowia podobnych „rezerw” nie brak, zwłaszcza jeśli idzie o pełne wykorzystanie specjalistycznej i z reguły drogiej aparatury do diagnostyki radiologicznej, elektrokardiograficznej, laboratoryjnej itp. Obserwujemy stałą poprawę na tym odcinku działalności resortu, jak i zakładów służby zdrowia, tym niemniej jednak stwierdza się jeszcze w tej dziedzinie wiele niedociągnięć, żeby nie powiedzieć paradoksów.</u> + <u xml:id="u-85.20" who="#PoselCiupinskiJozef">W niektórych regionach kraju doprowadziliśmy do niepotrzebnej koncentracji aparatury i sprzętu diagnostycznego, należącego do różnych resortów. A oto przykład. Mamy w kraju wiele uzdrowisk, gdzie w sanatoriach różnych resortów (Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Obrony Narodowej, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, Ministerstwa Przemysłu Chemicznego, Górnictwa i Energetyki, Ministerstwa Komunikacji) na obszarze jednej, zwykle niewielkiej miejscowości utworzono wszystkie możliwe pracownie diagnostyczne, gdzie zgromadzono sporo wysoko specjalistycznego sprzętu, a mieszkańcy okolicznych wsi i tegoż uzdrowiska, dla przeprowadzenia potrzebnych badań, jadą do odległych ośrodków powiatowych, a czasem i wojewódzkich. A to wszystko dlatego, że Ministerstwo Zdrowia nie posiada w tym zakresie odpowiednich uprawnień koordynacyjnych. Czy rzeczywiście jest społecznie uzasadnione, aby służba zdrowia w Polsce była — jak to jest obecnie — luźną federacją służb resortowych? Ta nieskoordynowana koncentracja sprzętu, urządzeń i aparatury stoi w sprzeczności z jej brakiem w pozostałych rejonach kraju, szczególnie w wiejskich ośrodkach zdrowia. Konsekwencją tego jest przyrost porad udzielanych mieszkańcom wsi przez placówki lecznictwa w mieście. Liczba tych porad w roku ubiegłym wyniosła ponad 13 mln. Liczba ta, poza aspektami społecznymi, zawiera w sobie poważny rachunek ekonomiczny. 13 mln porad udzielonych — często daleko poza miejscem zamieszkania — to olbrzymia liczba straconych dni roboczych, niebagatelne wydatki na koszty podróży i, co jest też nie bez znaczenia, dodatkowe obciążenie i tak już mocno przeciążonych sieci komunikacji państwowej.</u> + <u xml:id="u-85.21" who="#PoselCiupinskiJozef">Skoro dla wykazania niecelowej i nadmiernej koncentracji sprzętu posłużyłem się sytuacją istniejącą w uzdrowiskach, jeszcze słów kilka o tej formie leczenia. Lecznictwo uzdrowiskowe, posiadające szczególny charakter profilaktyczny i rehabilitacyjny, objąć powinno te przypadki, kiedy w wyniku diagnozy wskazana jest jak najbardziej skuteczna forma regeneracji sił i zabezpieczenie przed rozwojem tych grup schorzeń, które powodują trwałe zmniejszenie zdolności do pracy i prowadzą do przedwczesnych rent.</u> + <u xml:id="u-85.22" who="#PoselCiupinskiJozef">Analiza wielkości zapotrzebowania społecznego chorych, dla których leczenie uzdrowiskowe należy uznać za konieczne lub wskazane — wynosi około miliona osób rocznie. Maksymalna zaś granica pojemności naszych uzdrowisk przy pełnym ich wykorzystaniu wynosi około 600 tys. osób rocznie. Jeśli w 1968 r. w uzdrowiskach leczono około 400 tys. kuracjuszy, to widzimy, że istnieją jeszcze dość znaczne rezerwy rozbudowy tego lecznictwa na istniejącej bazie lokalowej, użytkowanej dotąd na cele inne, aniżeli leczenie. I ten ważny dla omawianych przeze mnie zagadnień problem stawiam pod rozwagę resortu zdrowia.</u> + <u xml:id="u-85.23" who="#PoselCiupinskiJozef">Obywatele Posłowie! Zdaję sobie sprawę, że poruszone przeze mnie zagadnienia stanowią zaledwie wycinek problemów dotyczących służby zdrowia. Są to jednak zagadnienia bardzo istotne. Najszerzej bowiem pojęta profilaktyka zdrowia społeczności ludzkiej i skuteczna ochrona sanitarna środowiska życia i pracy człowieka jest jednym z naczelnych postulatów współczesnej medycyny.</u> + <u xml:id="u-85.24" who="#PoselCiupinskiJozef">Jeżeli zatem chcemy osiągnąć pełne sukcesy w realizacji napiętych zadań gospodarczych w roku 1970 i zamierzeń w latach przyszłych, problemom tym musimy poświęcić więcej szczegółowej uwagi zarówno od strony organizacyjnej, jak i zabezpieczenia dostatecznej ilości środków finansowych. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-85.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-86"> + <u xml:id="u-86.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma poseł Wacław Jagodziński.</u> + </div> + <div xml:id="div-87"> + <u xml:id="u-87.0" who="#PoselJagodzinskiWaclaw">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Państwo nasze coraz większą troską otacza człowieka stwarzając mu lepsze warunki pracy i poszerzając zakres bezpłatnych świadczeń w celu ochrony jego zdrowia.</u> + <u xml:id="u-87.1" who="#PoselJagodzinskiWaclaw">Świadczą o tym reformy w zakresie ubezpieczeń społecznych, rozwijanie opieki nad matką i dzieckiem, szczepienia ochronne, bezpłatne leczenie groźnych chorób zakaźnych, wczasy pracownicze dla ludzi zatrudnionych w gospodarce uspołecznionej oraz unormowanie urlopów wypoczynkowych dla pracowników fizycznych.</u> + <u xml:id="u-87.2" who="#PoselJagodzinskiWaclaw">Uchwały V Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej zapowiedziały dalsze zwiększenie świadczeń społecznych w celu poprawy warunków ludzi pracy przez:</u> + <u xml:id="u-87.3" who="#PoselJagodzinskiWaclaw">—wprowadzenie skróconej dziennej normy czasu pracy na stanowiskach uciążliwych i szkodliwych dla zdrowia, —wyrównanie dysproporcji w poziomie świadczeń socjalnych na rzecz poszczególnych grup pracowników, —zwiększenie miejsc w żłobkach i przedszkolach w celu umożliwienia zatrudnienia kobiet, —dalszą rozbudowę sieci placówek lecznictwa otwartego i skutecznych form powiązania przychodni rejonowych i ośrodków zdrowia ze szpitalnictwem, —dalsze kierowanie większej liczby lekarzy do pracy w małych miasteczkach, do przemysłowej służby zdrowia oraz do ośrodków zdrowia na wsi.</u> + <u xml:id="u-87.4" who="#PoselJagodzinskiWaclaw">Bardzo nas cieszy, że problemy te zostały uwzględnione w planie gospodarczym 1970 r.</u> + <u xml:id="u-87.5" who="#PoselJagodzinskiWaclaw">Zgodnie z planem na rok 1970 liczba łóżek wzrośnie o 3.812, przybędzie 19 laboratoriów, 106 wiejskich ośrodków zdrowia, 21 spółdzielni zdrowia na wsi oraz 1.239 etatów lekarzy i 470 etatów lekarzy dentystów.</u> + <u xml:id="u-87.6" who="#PoselJagodzinskiWaclaw">Na koniec 1970 r. będziemy mieli 5.094 przychodnie, 2.220 ośrodków zdrowia na wsi, 2.359 lekarzy i 1.892 lekarzy dentystów.</u> + <u xml:id="u-87.7" who="#PoselJagodzinskiWaclaw">Jest to już potężna baza materialna i kadrowa, z którą można wiele zdziałać. Często jednak dane statystyczne i wyliczone z nich przeciętne przesłaniają rzeczywistość. Mówiąc o wiejskim ośrodku zdrowia mamy na myśli budynek posiadający gabinety — lekarski i dentystyczny, poczekalnię, laboratorium, pomieszczenia dla apteki oraz przynajmniej dwa mieszkania dla lekarzy i pokój dla pielęgniarek.</u> + <u xml:id="u-87.8" who="#PoselJagodzinskiWaclaw">Niestety, takich nowych ośrodków zdrowia na wsi mamy jeszcze mało. Większość z nich mieści się w pomieszczeniach zastępczych, nie przystosowanych do spełnienia funkcji ośrodka zdrowia. Takich przykładów nie trzeba szukać daleko. Najlepszy przykład jest z własnego podwórka — Gromadzka Rada Narodowa Rozdrażew w pow. krotoszyńskim, licząca 13 wsi sołeckich o 5.300 mieszkańcach i zajmujących obszar 7.814 ha — ośrodek zdrowia ma ulokowany w dwóch ciasnych pomieszczeniach o łącznej powierzchni około 20 metrów kwadratowych. Była wprawdzie w planie na lata 1965—1970 budowa ośrodka, ale została skreślona i nie widać możliwości, aby weszła do planu na lata 1971—1975.</u> + <u xml:id="u-87.9" who="#PoselJagodzinskiWaclaw">Często nawet nowy budynek ośrodka zdrowia nie załatwia problemu, kiedy brak chociażby punktu aptecznego zmusza chorego lub członka jego rodziny do jazdy po lekarstwo do miasta odległego o kilkanaście kilometrów.</u> + <u xml:id="u-87.10" who="#PoselJagodzinskiWaclaw">Z wyliczeń wynika, że mamy w Polsce 14,6 lekarza na 10 tys. mieszkańców, ale na przykład w woj. poznańskim nie ma ich nawet 8, a w pow. krotoszyńskim jest zaledwie 4,6 lekarza medycyny i 1,9 lekarza dentysty.</u> + <u xml:id="u-87.11" who="#PoselJagodzinskiWaclaw">Jeszcze gorzej przedstawia się sprawa lekarzy specjalistów na szczeblu powiatu.</u> + <u xml:id="u-87.12" who="#PoselJagodzinskiWaclaw">Z planu wynika, że w 1970 r. przyrost ma wynieść 1.794 lekarzy, a dla wiejskich ośrodków zdrowia przewiduje się 175 etatów, co stanowi niecałe 10%.</u> + <u xml:id="u-87.13" who="#PoselJagodzinskiWaclaw">Dlatego też wysuwam wniosek pod adresem resortu zdrowia o bardziej konsekwentną politykę zatrudnienia w celu likwidacji zbyt rażących dysproporcji w rozmieszczaniu kadry lekarskiej w kraju, zgodnie zresztą z uchwałami V Zjazdu PZPR.</u> + <u xml:id="u-87.14" who="#PoselJagodzinskiWaclaw">Stała intensyfikacja produkcji rolnej, z roku na rok wzrastający stopień mechanizacji, stosowanie w coraz szerszym zakresie środków chemicznych do walki z chorobami, chwastami i szkodnikami roślin oraz stały wzrost nawożenia mineralnego zmuszają nas do tego, żeby warunki bezpieczeństwa i higieny pracy w rolnictwie traktować na równi z bhp w przemyśle.</u> + <u xml:id="u-87.15" who="#PoselJagodzinskiWaclaw">Znana jest powszechnie sytuacja na odcinku zaopatrzenia wsi w zdrową wodę do picia, a tegoroczna susza ten problem jeszcze spotęgowała. Są wsie, które dowożą wodę po kilka kilometrów, czerpiąc ją ze stawów lub strumyków.</u> + <u xml:id="u-87.16" who="#PoselJagodzinskiWaclaw">Problem ten stopniowo rozwiązywany jest na podstawie ustawy o zaopatrzeniu wsi w wodę. Realizacja tej ustawy uzależniona jest jednak od dostaw materiałów z przemysłu i nakładów inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-87.17" who="#PoselJagodzinskiWaclaw">Gospodarstwo rolne jest warsztatem pracy rolnika, który jest zmuszony większość swych prac wykonywać pod gołym niebem.</u> + <u xml:id="u-87.18" who="#PoselJagodzinskiWaclaw">Największy szczyt prac przypada na okres jesienny. Wykonywanie tych prac bardzo często jest powodem wielu przewlekłych schorzeń.</u> + <u xml:id="u-87.19" who="#PoselJagodzinskiWaclaw">Jak wynika z dyskusji ze starszymi rolnikami, większość z nich choruje na schorzenia reumatyczne, dróg oddechowych i inne, które uniemożliwiają wykonywanie ich zawodu. Dlatego też ośmielam się wnieść wniosek do Sejmu PRL o rozważenie w najbliższej przyszłości możliwości uznania choroby reumatycznej jako choroby zawodowej, ściśle związanej z wykonywaniem zawodu rolnika.</u> + <u xml:id="u-87.20" who="#PoselJagodzinskiWaclaw">Duże znaczenie dla zachowania sprawności fizycznej, tak bardzo potrzebnej rolnikowi do wykonywania jego ciężkiej pracy, ma również między innymi kultura fizyczna i sport. W tym celu zostały powołane Ludowe Zespoły Sportowe, których zadaniem jest wychowanie silnego i w pełni sprawnego obywatela. Jest to jedyna specjalistyczna organizacja kultury fizycznej i turystyki na wsi.</u> + <u xml:id="u-87.21" who="#PoselJagodzinskiWaclaw">Mimo olbrzymiego dorobku sportowo-turystycznego na wsi w okresie 25-lecia PRL, dzięki warunkom stworzonym przez władzę ludową, zasięg i poziom rozwoju kultury fizycznej i turystyki jest jeszcze niewystarczający. W dalszym ciągu 70% młodzieży i ponad 90%, ogółu mieszkańców wsi nie uczestniczy czynnie w ruchu kultury fizycznej i turystyki. Wymaga to podjęcia przez wszystkie władze, organizacje i instytucje odpowiedzialne za zdrowie i wychowanie młodego pokolenia, działań na rzecz rozszerzenia warunków, niezbędnych dla szerokiego i powszechnego rozwoju kultury fizycznej i turystyki na wsi.</u> + <u xml:id="u-87.22" who="#PoselJagodzinskiWaclaw">Kultura fizyczna i turystyka na wsi wymaga nie tylko inwestycji. Wieś odczuwa niedostatek obiektów urządzeń sportowych, rekreacyjnych i turystycznych, sprzętu sportowego i turystycznego, ale także kadry organizatorów i instruktorów oraz nowych rozwiązań programowych w niektórych ośrodkach, na przykład w wiejskich szkołach podstawowych.</u> + <u xml:id="u-87.23" who="#PoselJagodzinskiWaclaw">Środowisko wiejskie dysponuje obecnie 24.508 obiektami sportowymi, z których korzysta 17.445 Ludowych Zespołów Sportowych i klubów sportowych, zrzeszających ponad 800 tys. młodzieży wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-87.24" who="#PoselJagodzinskiWaclaw">Statystycznie — na 1 trenera przypada prowadzenie pracy szkoleniowej w 3 Ludowych Zespołach Sportowych i 3,5 klubach sportowych.</u> + <u xml:id="u-87.25" who="#PoselJagodzinskiWaclaw">W rozwiązaniu wielu trudnych problemów kadrowych i organizacyjnych, decydujących o dalszym rozwoju kultury fizycznej i turystyki na wsi, rzeczowej pomocy udzielić mogą GKKFiT oraz instytucje i organizacje współpracujące ze wsią i rolnictwem. Liczymy na większą sprawność i pomoc tych organów w 1970 r.</u> + <u xml:id="u-87.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-88"> + <u xml:id="u-88.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma poseł Ryszard Hajduk.</u> + </div> + <div xml:id="div-89"> + <u xml:id="u-89.0" who="#PoselHajdukRyszard">Wysoki Sejmie! W dziedzinie kultury preliminarze budżetowe rad narodowych oraz Ministerstwa Kultury i Sztuki przewidują w przyszłym roku nieco mniejsze wydatki na bieżącą działalność kulturalną, a szczególnie znaczne obniżenie zadań inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-89.1" who="#PoselHajdukRyszard">Fakt ten nie powinien zasadniczo nikogo zaskakiwać. Nie może być bowiem tak, aby dyrektywy II Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, będące wyrazem procesu usprawniania metod gospodarowania i zarządzania gospodarką narodową oraz przechodzenia od ekstensywnych do intensywnych metod wzrostu gospodarczego, nie dotyczyły także resortu kultury i sztuki, resortu, który, jak to trafnie podkreśliło na Komisji Ministerstwo Kultury i Sztuki:</u> + <u xml:id="u-89.2" who="#PoselHajdukRyszard">„reprezentując instytucje frontu ideologicznego i nadzorując jednostki gospodarcze działające na rzecz placówek upowszechnienia kultury — jest mimo to nieodłącznym ogniwem gospodarki narodowej, sprzężonym z jednostkami gospodarczymi innych resortów w realizacji swoich zadań programowych i gospodarczych.” Stąd też tym większa jest odpowiedzialność, spoczywająca na resorcie za jeszcze lepszą i pełniejszą realizację polityki kulturalnej, w myśl wytycznych uchwał V Zjazdu naszej partii i ściślejszego powiązania twórczości artystycznej oraz działalności kulturalno-oświatowej z zadaniami socjalistycznego budownictwa.</u> + <u xml:id="u-89.3" who="#PoselHajdukRyszard">W aktualnej sytuacji gospodarczej kraju, zgodnie z dostępnymi środkami finansowymi i materiałowymi, musimy uczynić wszystko, by nie dopuścić do obniżenia naszej sprawności działania. Wymaga to od administracji kultury zarówno na szczeblu centralnym, jak i terenowym — i to we wszystkich działach — racjonalnego programowania i działania w sferze materialnej bazy kultury.</u> + <u xml:id="u-89.4" who="#PoselHajdukRyszard">W szczególności jeden dział wymaga, moim zdaniem, generalnego rozważenia w kompleksowym i długofalowym ujęciu. To sprawa bazy poligraficznej.</u> + <u xml:id="u-89.5" who="#PoselHajdukRyszard">Na skutek decyzji władz państwowych i partyjnych w poligrafii następuje, szczególnie od ostatnich dwóch lat, pozytywny proces rekonstrukcji organizacyjnej i technologicznej. Proces ten obserwujemy szczególnie w poligrafii dziełowej, dla potrzeb której wybudowano kilka kombinatów o znacznym potencjale produkcyjnym, jak na przykład: Zakłady Graficzne „Dom Słowa Polskiego”, Drukarnia im. Rewolucji Październikowej czy Drukarnia Wydawnicza w Krakowie; opanowany został również występujący od szeregu lat w skali całego kraju drastyczny niedobór mocy w składzie linotypowym przez uruchomienie w Prasowych Zakładach Graficznych RSW — „Prasa” w Warszawie centrum szybkiego składu; nie zdołano natomiast jeszcze stworzyć odpowiedniej bazy technicznej dla zaspokojenia innych, wzrastających potrzeb prasy.</u> + <u xml:id="u-89.6" who="#PoselHajdukRyszard">Należy jednak mieć na uwadze, że pełne usprawnienie poligrafii jest zależne od szeregu czynników leżących również poza przemysłem, które z uwagi na swój typowo usługowy charakter związane jest w znacznym stopniu z organizacją całego ruchu wydawniczego, łącznie z jego zaletami i niedomaganiami. Dokonując bowiem analizy aktualnego stanu i potrzeb bazy technicznej wydawnictw prasowych, nie możemy pominąć wpływu dotychczasowej struktury organizacyjnej na możliwość kompleksowego rozwiązywania działalności prasowo-wydawniczej.</u> + <u xml:id="u-89.7" who="#PoselHajdukRyszard">Wydaje się, że prawidłowy przebieg całego procesu wydawania prasy może być zagwarantowany jedynie wówczas, kiedy będzie on kierowany przez jeden zespół organizacyjny, łączący w sobie w ramach wydawnictwa wszelkie elementy działalności prasowo-wydawniczej, a więc: redakcje i agencje, zakład poligraficzny, magazyn papieru, zaplecze techniczne transportu.</u> + <u xml:id="u-89.8" who="#PoselHajdukRyszard">Tak pojęty model funkcjonalny powinien być w miarę możliwości zorganizowany w jednym zespole przestrzennym i podporządkowany jednemu gestorowi. Nabiera to szczególnego znaczenia, zwłaszcza w odniesieniu do perspektywicznego rozwiązywania problemów.</u> + <u xml:id="u-89.9" who="#PoselHajdukRyszard">Tymczasem aktualnie, zgodnie z dotychczasową strukturą organizacyjną, RSW — „Prasa” jako główny wydawca prasy w Polsce, nie jest dysponentem wszystkich ogniw procesu wydawania prasy. Część zakładów graficznych, drukujących prasę — ot, chociażby w Krakowie, Poznaniu czy Opolu — organizacyjnie podporządkowana jest Ministerstwu Kultury i Sztuki. Ten stan rzeczy już w samym założeniu budzić musi poważne sprzeczności, ponieważ zakłady graficzne, podległe innemu gestorowi, z natury rzeczy jako pierwszoplanowe zagadnienie traktują zadania stawiane przez swój macierzysty resort. Stąd też wypływa podstawowa rozbieżność w pojmowaniu specyfiki produkcji prasowej, która wynika ze społecznej i politycznej funkcji prasy. Jeśli do tego dodać, że produkcja prasowa ze względu na swą specyfikę charakteryzuje się znacznie niższą opłacalnością niż produkcja pozaprasowa, a większe nakłady, konieczne na rozwój tej działalności, nie przynoszą bezpośrednich efektów ekonomicznych — nic dziwnego, że ten odcinek produkcji w zakładach graficznych podległych Ministerstwu Kultury i Sztuki nie jest traktowany jako pierwszoplanowy. Stąd też sprawa odpowiedzialnego profilu zakładów graficznych — co, rzecz jasna, niejednokrotnie związane być musi z rezygnacją z niewłaściwie pojmowanych ambicji resortowych i przekazaniem pewnych zakładów innemu gestorowi — urasta do problemu pierwszorzędnej wagi, nie tylko organizacyjnej.</u> + <u xml:id="u-89.10" who="#PoselHajdukRyszard">Drugim — moim zdaniem — problemem wymagającym uregulowania, to brak należytego skoordynowania zaplecza techniczno-produkcyjnego przemysłu z jego kierunkami rozwoju.</u> + <u xml:id="u-89.11" who="#PoselHajdukRyszard">Współczesny rozwój poligrafii w świecie charakteryzuje się między innymi eksploatacją nowoczesnych, szybkobieżnych maszyn drukarskich, konstruowanych w większości na zasadzie sprzężenia wielu agregatów, co pozwala na otrzymywanie wielobarwnego arkusza druku w czasie jednej operacji technologicznej. Szereg tego typu maszyn zainstalowano już u nas w kraju. Pełne wykorzystanie ich mocy produkcyjnej ograniczane jest jednak niedostosowaniem surowców do zmieniających się technologii, w szczególności zaś słabą wytrzymałością wstęgi papieru i niedostosowaniem farb do szybkości ruchu maszyn.</u> + <u xml:id="u-89.12" who="#PoselHajdukRyszard">Podejmowane przez laboratoria podległe Zjednoczeniu Przemysłu Poligraficznego czy też przez placówki naukowe przemysłu chemicznego próby poprawy jakości farb graficznych nie dały dotychczas pożądanych rezultatów. Jak wynika z materiałów Najwyższej Izby Kontroli, z braku lub niedostatecznej ilości i jakości krajowej produkcji farb graficznych, rosnące w tym zakresie potrzeby uzupełnione były importem, który zwiększył się z 642 tys. złotych dewizowych w 1967 r. do 712 tys. złotych dewizowych w 1968 r., zaś zgłoszone zapotrzebowania na 1969 r. zamykały się globalną kwotą 1.218 tys. złotych dewizowych.</u> + <u xml:id="u-89.13" who="#PoselHajdukRyszard">A przecież poza przemysłem poligraficznym — farbami graficznymi zainteresowane są również inne branże instalujące wysoko wydajne urządzenia drukujące, wymagające farb o specjalnych właściwościach. Dotyczy to szczególnie druku opakowań na takich podłożach, jak: tomofan, polichlorek winylu, polietylen, folia metaliczna itp.</u> + <u xml:id="u-89.14" who="#PoselHajdukRyszard">Rozważając sytuację w poligrafii, nie można pominąć również sprawy zbilansowania eksportu i importu usług poligraficznych. Nasze usługi poligraficzne są tańsze w stosunku do poziomu cen usług w krajach kapitalistycznych.</u> + <u xml:id="u-89.15" who="#PoselHajdukRyszard">Rozważano już sprawę powołania specjalnej komisji, która by na bieżąco zajmowała się tymi zagadnieniami. Niestety, takiego działania dotychczas nie podjęto. W tym stanie rzeczy do tej pory nie jesteśmy w posiadaniu analizy importu — eksportu w płaszczyźnie celowości i opłacalności usług poligraficznych. Eksportuje usługi poligraficzne Ars-Polona, importują zaś wydawnictwa handlu zagranicznego, poszczególne centrale handlu zagranicznego i zjednoczenia.</u> + <u xml:id="u-89.16" who="#PoselHajdukRyszard">Oddzielnym problemem, nie nowym, ale związanym z poprzednim — to papier. Nie mamy go za dużo. Ciągle odczuwamy jego brak. Warto walczyć o każdą tonę. W istniejącym układzie organizacyjnym papier, będący w bezpośrednim użytkowaniu produkcyjnym zakładów graficznych, jest pod względem formalno-prawnym własnością instytucji wydawniczych. Stan ten nie sprzyja racjonalnej gospodarce papierem z tego względu, że instytucje wydawnicze z braku odpowiednich warunków techniczno-organizacyjnych nie przeprowadzają kontroli jego jakości i ilości dostaw, a przemysł poligraficzny, traktujący powierzony surowiec jako tak zwany — „papier obcy” — zaniedbuje często badania jakości papieru. Istniejący system zaopatrywania w papier pociąga za sobą poza tym szereg ujemnych zjawisk, jak nadmierne rozdrobnienie puli papierowej, zwiększenie resztówek papieru oraz niewłaściwe często wykorzystanie papieru pod względem gatunku i formatu.</u> + <u xml:id="u-89.17" who="#PoselHajdukRyszard">Powszechnie znane są wypadki złej jakości naszego papieru, jednakże nie brak i wypadków niegospodarności. Dotyczy to przede wszystkim nie aktualizowanych od wielu lat, niewłaściwie ustalonych norm ubytków papieru w procesie produkcji. Zaplecze naukowo-badawcze nie podejmuje w sposób zdecydowany i skoordynowany wysiłków w tej dziedzinie. Brak bliższej współpracy Centralnego Laboratorium Poligraficznego z Instytutem Celulozowo-Papierniczym w Łodzi, jak i należycie skoordynowanych badań nad jakością papieru Centralnego Laboratorium Poligraficznego z laboratorium przyzakładowym Domu Słowa Polskiego. Nadal z całą ostrością występuje problem unifikacji i normalizacji druków, różnego rodzaju reklam, nalepek, metek produkcyjnych itp.</u> + <u xml:id="u-89.18" who="#PoselHajdukRyszard">Stałego śledzenia wymaga sprawa celowości pewnych wydawnictw, drukowanych niejednokrotnie na luksusowym, omal, że nie czerpanym papierze. Nie trzeba mówić, ile ton papieru pożera tego rodzaju produkcja. Jak wynika z sygnałów NIK, podjęte w tej sprawie przez Rząd decyzje nie zostały do końca wykonane. Wydaj e się, że nie brak w resorcie kultury problemów, wymagających uporządkowania. O wielu z tych, które wspominam w dzisiejszym przemówieniu, mówiono już niejednokrotnie z tej trybuny. Czas, abyśmy się zabrali do uporządkowania tych spraw, aby potem tym bardziej cieszyły nas zaplanowane racjonalnie nowe przedsięwzięcia, aby przyniosły, jak tego pragniemy, właściwy efekt społeczny i ekonomiczny.</u> + <u xml:id="u-89.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-90"> + <u xml:id="u-90.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Zarządzam 20-minutową przerwę w obradach.</u> + <u xml:id="u-90.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu ód godz. 11 min. 35 do godz. 12 min. 05)</u> + </div> + <div xml:id="div-91"> + <u xml:id="u-91.0" who="#Marszalek">Głos ma Prezes Rady Ministrów Józef Cyrankiewicz:</u> + </div> + <div xml:id="div-92"> + <u xml:id="u-92.0" who="#JozefCyrankiewicz">Wysoka Izbo! Przed kilkunastu dniami na posiedzeniu sejmowej Komisji Planu Gospodarczego Budżetu i Finansów z udziałem przewodniczących komisji sejmowych, Przewodniczący Komisji Planowania towarzysz Kulesza i Minister Finansów Trendota obszernie zreferowali obywatelom posłom projekty planu i budżetu państwa na rok 1970, główne kierunki tego planu i jego charakterystyczne nowe cechy. Rozpoczęła się pracowita debata we wszystkich komisjach sejmowych, w których można było znacznie precyzyjniej spojrzeć na poszczególne dziedziny naszej gospodarki, przede wszystkim na jej trudności i potrzeby. Później, na Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, uogólnione zostały w generalną ocenę przedstawionego przez Rząd projektu planu i budżetu, co następnie na tle bieżącej sytuacji gospodarczej wraz z dezyderatami i wnioskami zreferował Wysokiej Izbie sprawozdawca Komisji poseł Blinowski i co następnie uzupełnili przewodniczący szeregu innych komisji i wielu posłów w debacie plenarnej — Obecna 3-dniowa debata plenarna stała się z natury rzeczy uogólnieniem wielu problemów, a przede wszystkim uwypukleniem spraw najważniejszych, generalnych, najtrudniejszych, wymagających szczególnej uwagi ze strony Rządu, resortów, administracji gospodarczej — Chcę w imieniu Rządu podkreślić, że nic z uwag wypowiedzianych w komisjach sejmowych (a przebieg tych obrad śledziliśmy z uwagą), i w obecnej debacie po dzień dzisiejszy, nic nie zostanie zagubione w naszych pracach nad na pewno trudną realizacją planu i budżetu. Dotyczy to między innymi uwag i szczegółowych, i ogólnych, ze wszystkich dziedzin naszego życia, a więc wszystkich gałęzi przemysłu, rolnictwa, ochrony użytków rolnych, służby zdrowia, spraw socjalnych, handlu, usług, szkolnictwa, zagadnień kulturalnych i sprawy koordynacji w różnych płaszczyznach poruszonych między innymi i dzisiaj. Dotyczy to także wzbogacenia różnych informacji, można by powiedzieć, form tej informacji, nie tylko dla Sejmu, nie tylko dla posłów, ale także szerzej — dla aktywu, dla społeczeństwa. Chcę powiedzieć, że pod tym względem także określoną rolę spełnia list Biura Politycznego w sprawie planu na rok 1970, przekazany wszystkim organizacjom partyjnym, który oczywiście także został przekazany i Komisji sejmowej jako dodatkowy materiał.</u> + <u xml:id="u-92.1" who="#JozefCyrankiewicz">Dyskusja, i ta na komisjach, i na posiedzeniu Sejmu, wykazała, że wszyscy zdają sobie sprawę ze szczególnego znaczenia tych projektów planu i budżetu, bo on dotyczy roku, który kończy bieżącą pięciolatkę. Dokonano w nim szeregu istotnych zmian w porównaniu z planami na lata poprzednie. Zmiany te realizując w praktyce na tyle, na ile to jest możliwe na przestrzeni jednego roku, uchwały V Zjazdu i II Plenum, zapewniają w maksymalnym stopniu wstęp do następnej pięciolatki. I to spotkało się także z pełnym zrozumieniem dyskutantów, bo to ma być przecież pięciolatka jakościowo różna od okresu poprzedniego i w tej różnicy jakościowej, odpowiednio przedstawionej (a przyjdzie na to czas), mieści się także poruszony dzisiaj, także w dyskusji przez jednego z posłów, problem wizji, którą trzeba dać społeczeństwu, żeby wiedziało, czemu służy jego dzisiejszy wysiłek.</u> + <u xml:id="u-92.2" who="#JozefCyrankiewicz">Ta pięciolatka ma się różnić w sposób zasadniczy — zapowiadały to uchwały V Zjazdu, II Plenum, w dużym stopniu IV Plenum — od okresu poprzedniego, w którym dość powszechnie na wielu odcinkach w poprzednich planach 5-letnich, musieliśmy stosować ekstensywne — a więc przynoszące niedostateczne efekty ekonomiczne i techniczne — metody rozwoju naszej gospodarki. Mówiliśmy o tym w Sejmie, mówiliśmy o tym na plenarnych zebraniach Komitetu Centralnego, że Polska po zniszczeniach wojennych przy swoim ogromnym zacofaniu gospodarczym, odziedziczonym po Polsce sprzed września, musiała przejść ten okres wszechstronnego i tym samym ekstensywnego rozwoju, żeby nadrobić opóźnienia. Rzecz polega na tym, ażeby jak najszybciej wyjść z tego okresu, gdyż te konieczności przestały już odgrywać pozytywną rolę, a odwrotnie, dziś ekstensywny rozwój byłby już hamowaniem rozwoju gospodarczego, hamowaniem gospodarki, hamowaniem jej postępu. Czyli ta następna pięciolatka musi być zdecydowanie jakościowo inna, jeżeli kraj nasz ma dotrzymać kroku innym krajom w swoim marszu ku nowoczesności, poprzez przejście na intensywne formy rozwoju, na metody koncentracji na wybranych, najbardziej efektywnych kierunkach rozwoju, na pełniejszy niż dotąd rachunek ekonomiczny, na nowe, związane z tym formy planowania i zarządzania. Jeżeli taka ma być następna pięciolatka, to przecież nie może to się stać drogą zadekretowania z dnia na dzień. Tylko drogą przygotowania do tego procesu warunków materialnych i moralnych, to znaczy w sferze materialnej przez zwiększenie możliwości manewru środkami inwestycyjnymi, co oczywiście w jednym roku jest bardzo ograniczone, ale co trzeba robić; w sferze mentalności, świadomości, przez zdecydowane zerwanie z przyzwyczajeniami ilościowego, a nie jakościowego oceniania własnej pracy i stosowania takich samych kryteriów w ocenie zjawisk gospodarczych w skali ogólnogospodarczej, w skali resortu, branży, zjednoczenia czy zakładów pracy.</u> + <u xml:id="u-92.3" who="#JozefCyrankiewicz">Jeżeli tego wszystkiego nie można zmienić od razu, to tym bardziej trzeba zacząć zmieniać i przygotowywać warunki do zmian jak najwcześniej, aby przygotować podstawy wyjściowe do zmienianej polityki rozwoju społeczno-gospodarczego, wysuwając na plan pierwszy jego nowoczesność oraz intensywny charakter gospodarowania, wymagający zmodernizowania struktury ekonomicznej kraju. A więc przegrupowanie sił i środków takie, jakie jest możliwe w skali jednego roku, aby zrobić początek przy jednoczesnym umocnieniu równowagi gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-92.4" who="#JozefCyrankiewicz">Chcę stwierdzić i jeszcze raz podkreślić z satysfakcją, że debata w komisjach, a także na plenum, która bardzo wszechstronnie naświetliła stan naszej gospodarki, wykazała pełne zrozumienie dla konieczności takiego właśnie skonstruowania planu, planu trudnego ze względów, o których mówiłem. Szereg głosów krytycznych o słabościach i trudnościach, a także o pojedynczych problemach — potwierdza tylko troskę o to, aby w sposób zdecydowany stawiać czoła trudnościom, pokonywać słabości i przestawiać się na nowe formy gospodarowania, co oczywiście nie jest sprawą tylko kierownictwa gospodarczego, nie jest sprawą tylko Rządu, tylko resortu, tylko zjednoczeń, lecz sprawą całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-92.5" who="#JozefCyrankiewicz">Debata podkreśliła też poważny dorobek naszej gospodarki w ciągu pierwszych czterech lat realizacji bieżącej pięciolatki. Trwałe i realne są osiągnięcia na drodze wzrostu potencjału gospodarczego kraju, przy równoczesnym wzroście poziomu zaspokojenia potrzeb materialnych i kulturalnych ludności. Aby zdać sobie sprawę z rzeczywistej skali tego rozwoju, warto sobie uświadomić, że sam przyrost produkcji przemysłowej między 1965 r. a 1969 r. równa się w przybliżeniu całej wartości produkcji naszego przemysłu z lat 1954— 1955, to jest z okresu po zakończeniu planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-92.6" who="#JozefCyrankiewicz">W ciągu tych lat nasza produkcja przemysłowa rosła przeciętnie w tempie zbliżonym do 8,8%, a dochód narodowy do 6,9%. Przemysł maszynowy i chemia to dziś już — 39,9% całej produkcji przemysłowej, a było 33,9%, a przemysł maszynowy i chemia to nośniki postępu, chociaż jak dotąd, wszyscy stwierdzamy, nośniki te są zbyt mało dynamiczne. Zdynamizowanie ich — to jest właśnie zadanie następnego planu, dla którego przygotowujemy grunt.</u> + <u xml:id="u-92.7" who="#JozefCyrankiewicz">Powstały dwa nowe okręgi przemysłowe o nie byle jakim znaczeniu dla gospodarki: Lubińsko-Głogowskie i Puławskie, a teraz Police.</u> + <u xml:id="u-92.8" who="#JozefCyrankiewicz">Nastąpiło zwiększenie intensywności gospodarki rolnej, a majątek trwały w tym okresie wzrósł o ponad 400 mld zł, to znaczy o 20%.</u> + <u xml:id="u-92.9" who="#JozefCyrankiewicz">Izb mieszkalnych wybudowaliśmy dwa i półkrotnie więcej niż w całym planie 6-letnim. Odpowiednio wzrosły płace, dochody realne w mieście i na wsi, przy czym na specjalne podkreślenie zasługuje pełne zrealizowanie ustalonego programu podniesienia rent, co jest nie byle jakim, bo kilkunastumiliardowym wydatkiem ze strony państwa.</u> + <u xml:id="u-92.10" who="#JozefCyrankiewicz">Ale czas na to — jak mówiłem — by zdać sobie sprawę, że wzrost ten był oparty głównie na ekstensywnych czynnikach rozwoju, który charakteryzuje szeroki front inwestycyjny przy słabej koncentracji środków, o czym była mowa między innymi na II Plenum KC, a także duży wzrost zatrudnienia. Pamiętajmy, że odbywa się w dużym stopniu kosztem nadmiernego drenowania rolnictwa z potrzebnej siły roboczej.</u> + <u xml:id="u-92.11" who="#JozefCyrankiewicz">Niedostateczny wzrost wydajności pracy, niedostateczna intensywność eksportu w stosunku do rosnącej wciąż dynamiki importu i przewaga w programach produkcyjnych czynnika ilościowego przy niedocenianiu jakości — była o tym także mowa i w tej debacie — zarówno jeśli chodzi o eksport, jak i w zaopatrzeniu rynku, wszystko to sprawiło, że ten rozwój gospodarczy realizowany był kosztem zbyt wielkiego napięcia w zaopatrzeniu materiałowo-technicznym. W działalności inwestycyjnej i w bilansie płatniczym kraju zbyt duże były społeczne koszty tego rozwoju na skutek utrzymującej się przewagi ekstensywnych czynników wzrostu przy niedostatecznym wykorzystaniu postępu technicznego i intensyfikacji produkcji drogą szeroko pojętego wzrostu wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-92.12" who="#JozefCyrankiewicz">Trudności te doraźnie zostały pogłębione znaną wszystkim sytuacją w rolnictwie i niekorzystnymi dla naszego handlu zagranicznego — zmianami cen na rynkach światowych.</u> + <u xml:id="u-92.13" who="#JozefCyrankiewicz">W rezultacie, pomimo osiągnięć ubiegłych lat, na szeregu odcinków powstało napięcie, którego tolerować dłużej nie można.</u> + <u xml:id="u-92.14" who="#JozefCyrankiewicz">Wnioski z tej oceny zawarte są właśnie w przedłożonym i dyskutowanym projekcie planu i budżetu, zawierającym dążenie do wyeliminowania nadmiernych napięć, a przynajmniej wyeliminowania maksymalnie dużej ich części.</u> + <u xml:id="u-92.15" who="#JozefCyrankiewicz">W dyskusji obywatele posłowie, wyrażając aprobatę dla problemowych rozwiązań w projektach planów i budżetów, zwrócili równocześnie uwagę na konieczność praktycznego zabezpieczenia przez Rząd realizacji tych nowych zadań.</u> + <u xml:id="u-92.16" who="#JozefCyrankiewicz">Zwracali też obywatele posłowie słusznie uwagę, by realizacja planu roku 1970 zapewniła jak najkorzystniejsze wykonanie bieżącego planu pięcioletniego.</u> + <u xml:id="u-92.17" who="#JozefCyrankiewicz">Można powiedzieć, że projekty planu i budżetu charakteryzują się właśnie tym, że po pierwsze — zapewniają wykonanie podstawowych zadań planu pięcioletniego na lata 1966— 1970, w tym także zadań dotyczących wzrostu przeciętnej płacy realnej i dochodów ludności; po drugie — stwarzają bazę niezbędną dla realizacji nowych kierunków naszej gospodarki w planie 5-letaim na lata 1971—1975; po trzecie — zmierzają do eliminacji wielu dotkliwych napięć i dysproporcji utrzymujących się dotąd, a w niektórych wypadkach nawet zwiększających się w ostatnim okresie w naszej gospodarce.</u> + <u xml:id="u-92.18" who="#JozefCyrankiewicz">Jest jasne, że centralnym problemem planu jest sprawa handlu zagranicznego. Wynika to przede wszystkim z dążenia utrzymania równowagi i do przywrócenia odpowiednich proporcji w eksporcie i imporcie, do zapewnienia równowagi, która jest tak bardzo potrzebna na następny okres planu 5-letniego, w którym przewidujemy przecież duży wzrost inwestycji, także i urządzeń inwestycyjnych pochodzących z importu.</u> + <u xml:id="u-92.19" who="#JozefCyrankiewicz">Istota zagadnienia w handlu zagranicznym polega na tym, że chcemy, możemy i musimy dynamizować nasz eksport, bo bez tego nie moglibyśmy pokryć naszych rosnących potrzeb importowych w wielu dziedzinach zaopatrzenia w surowce, maszyny i wyroby konsumpcyjne. Równocześnie musimy spłacać zaciągnięte w latach poprzednich kredyty inwestycyjne, zbożowe i inne. Dlatego mobilizacja wysiłku naszej gospodarki w kierunku rozwoju eksportu jest palącą koniecznością, a zwłaszcza eksportu do szeregu krajów kapitalistycznych. Zgodnie z potrzebami i możliwościami naszej gospodarki będziemy dążyć do zwiększenia obrotów handlowych ze wszystkimi krajami zarówno socjalistycznymi, jak i kapitalistycznymi. Przede wszystkim jednak będziemy nadal, tak jak dotychczas, intensywnie rozwijać obroty z krajami wspólnoty socjalistycznej, zrzeszonymi w RWPG, i aktywnie popierać przyspieszanie procesu integracji naszych krajów. Będziemy realizować i podejmować cały szereg środków w roku 1970 dla aktywizacji eksportu do krajów kapitalistycznych.</u> + <u xml:id="u-92.20" who="#JozefCyrankiewicz">Konieczność umocnienia równowagi w sferze inwestycji i porządkowania tego frontu w obliczu nowych jakościowo zadań i zmian strukturalnych w przyszłym planie 5-letnim spowodowała — jak wiadomo — konieczność ustalenia w planie na 1970 r. wolniejszego niż w planach lat poprzednich, tempa wzrostu nakładów na inwestycje. We wszystkich krajach rozmiary inwestycji ulegają dostosowaniu do możliwości wynikających ze zmiennej sytuacji w gospodarce narodowej w poszczególnych latach. W warunkach wolniejszego tempa wzrostu dochodu narodowego w 1969 roku forsowanie wysokiego tempa wzrostu inwestycji mogłoby nastąpić tylko kosztem bieżącego tempa wzrostu spożycia. Tego nie chcemy i inwestycje, tak jak każdy inny dział gospodarki narodowej, muszą być dostosowane do sytuacji w gospodarce narodowej. W wielu krajach niesocjalistycznych także reguluje się określone procesy, na przykład podwyższano nieraz w sposób drastyczny stopę procentową kredytów tam, gdzie chodzi o przejściowe czy bardziej trwałe ograniczanie inwestycji.</u> + <u xml:id="u-92.21" who="#JozefCyrankiewicz">Dla ograniczenia tempa wzrostu inwestycji musieliśmy przejściowo wstrzymać realizację szeregu obiektów inwestycyjnych, a także wprowadzić zakaz rozpoczynania nowych budów, nie mających bezpośredniego wpływu na wzrost produkcji, na przykład budynki administracyjne, obiekty przemysłowe, nie związane technologicznie z główną produkcją zakładów itp. Niemniej jednak wydatkujemy w roku 1970 poważną, sięgającą około 8 mld zł kwotę na rozpoczęcie nowych inwestycji, mających istotne znaczenie dla rozwoju dziedzin szczególnie preferowanych lub niezbędnych do przezwyciężenia napięć i dysproporcji, i nie ma w tym działaniu żadnych sprzeczności. Równocześnie Rząd będzie oczywiście prowadził w przyszłym roku konsekwentną walkę przeciwko wszelkim przerostom i marnotrawstwu w projektowaniu obiektów, także przemysłowych i innych.</u> + <u xml:id="u-92.22" who="#JozefCyrankiewicz">Oczywiście, uzasadniona jest troska, która znajdowała wyraz w stawianych tu pytaniach, czy nakłady inwestycyjne, które wzrastają w roku przyszłym w tempie wolniejszym od dotychczasowego, są racjonalnie rozdzielone. Muszę powiedzieć, że sprawa ta była przedmiotem szczególnie wnikliwej działalności Rządu i jego organów w przygotowywaniu projektu planu. To jest właściwie sprawa naczelna, prawidłowy podział nakładów inwestycyjnych, ażeby móc objąć szereg nowych obiektów w przemysłach maszynowym, chemicznym, lekkim, ciężkim — właśnie na zasadach selekcji.</u> + <u xml:id="u-92.23" who="#JozefCyrankiewicz">Była tu poruszana sprawa, że na przemysł materiałów budowlanych przeznacza się tylko to, co właściwie wynika ze średniego wzrostu nakładów w samym przemyśle. Trzeba pamiętać, że w 1969 roku nakłady na przemysł materiałów budowlanych, w porównaniu z 1968 rokiem, zostały dodatkowo zwiększone. Razem wynosi to kwotę ponad 25%, i rzecz jasna, że spraw przemysłu materiałów budowlanych nie będziemy tracić z pola widzenia.</u> + <u xml:id="u-92.24" who="#JozefCyrankiewicz">Była tu poruszana sprawa, która chyba wymaga — może na komisji sejmowej — jakiegoś szerszego, gruntownego omówienia, a która dotyczy kierunków rozwoju naszego kraju — sprawa zakresu i wielkości nakładów na inwestycje surowcowe.</u> + <u xml:id="u-92.25" who="#JozefCyrankiewicz">Zgodnie z przyjętym kierunkiem na intensyfikację rozwoju gospodarczego, konieczne jest — i to jest podstawowa sprawa — zmniejszanie zużycia surowców na jednostkę produkcji i oszczędne nimi gospodarowanie. Nie tylko my, ale najbardziej rozwinięte kraje na świecie nie mogą sobie pozwolić na niezabezpieczanie na przyszłość swoich potrzeb surowcowych produkcją krajową i oczywiście importem. Tu jest zawsze wybór, zależnie od możliwości i środków.</u> + <u xml:id="u-92.26" who="#JozefCyrankiewicz">Jeśli chodzi o oszczędność w zużyciu materiałów, to jest to zupełnie odrębny problem. W związku z oszczędnością w zużyciu paliw i energii, Rząd wprowadził w roku bieżącym bardzo istotne bodźce, i powiedziałbym nawet drastyczne sankcje, które mają na celu zwiększania oszczędności w tej dziedzinie — i to daje rezultaty, czyli dokonuje się zmian w strukturze bilansu paliwowo-energetycznego.</u> + <u xml:id="u-92.27" who="#JozefCyrankiewicz">Dochodzi do tego jeszcze znaczenie gazu, którego pozyskanie w roku przyszłym zwiększy się o 35% w porównaniu z rokiem bieżącym. To są już zmiany jakościowe.</u> + <u xml:id="u-92.28" who="#JozefCyrankiewicz">Czynnikiem hamującym była tu sprawa rur, co w tej chwili usuwamy poprzez dobiegające końca inwestycje. Kompleksowe rozwiązanie tego problemu pozwoli na znaczną oszczędność węgla, którego — podkreślali to obywatele posłowie w czasie obrad komisji sejmowych — brak jest na pokrycie potrzeb miasta i wsi. Trzeba przecież mieć ten węgiel. Aby go mieć za parę lat, za pięć, za sześć, za siedem, trzeba dziś w niego inwestować, aby go mieć także i na eksport, ponieważ nie jest to eksport zły, w każdym razie na obecnym etapie rozwoju naszego przemysłu maszynowego, węgiel jest pewniejszy, jeśli chodzi o realizację, niż inne artykuły eksportu.</u> + <u xml:id="u-92.29" who="#JozefCyrankiewicz">Z bazą surowcową łączą się obecnie rosnące potrzeby przemysłu w zakresie metali nieżelaznych. Jak wyglądalibyśmy z perspektywą rozwoju przemysłu maszynowego w następnej pięciolatce i w latach następnych, gdybyśmy na przykład przyrost koniecznej ilości miedzi i przetworów miedziowych dla najbardziej nowoczesnych urządzeń mieli opierać wyłącznie na bardzo kosztownym imporcie.</u> + <u xml:id="u-92.30" who="#JozefCyrankiewicz">Tymczasem już dziś mamy realne przesłanki do wykorzystania tego surowca zarówno dla naszego przetwórstwa, jak też i dla międzynarodowych operacji handlowych, polegających na możliwości uzyskania tego rodzaju urządzeń przemysłowych, które pozwolą przyśpieszyć jakościowy rozwój naszego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-92.31" who="#JozefCyrankiewicz">A więc nakłady, które przez całe lata obciążały nasz plan inwestycyjny, jak na przykład nakłady na miedź, zaczynają już owocować, i to jest jeden z sukcesów naszej gospodarki. Jest to zarazem długofalowa operacja gospodarcza, otwierająca dalsze perspektywy rozwojowe, umożliwiająca w przyszłości rozszerzenie potrzebnego importu w zamian za miedź i wyroby z miedzi. O tym należy pamiętać, a jednocześnie dbać o to, by nasze surowce możliwie najpełniej przetwarzać i uszlachetniać, gdyż wtedy zyskują one znacznie na wartości. Należy też czuwać nad jak najracjonalniejszym zużyciem tych surowców na produkcję, ażeby w pełni zabezpieczyć zaopatrzenie naszej gospodarki zarówno na najbliższą przyszłość, jak i na dłuższą metę.</u> + <u xml:id="u-92.32" who="#JozefCyrankiewicz">Wydaje mi się, że problem surowców polskich zasługuje na to, by go kiedyś przedyskutować w pełni w gronie ekonomistów, w komisji sejmowej, by uzyskać całkowitą jasność i ustalić posunięcia, które są i będą konieczne w dziedzinie rozwoju bazy surowcowej w celu zabezpieczenia rozwoju naszej gospodarki w najbardziej preferowanych gałęziach.</u> + <u xml:id="u-92.33" who="#JozefCyrankiewicz">Wolniejsze tempo wzrostu inwestycji, które ma nastąpić w 1970 r., powinno równocześnie maksymalnie ułatwić usprawnienia procesu inwestycyjnego, lepsze zbilansowanie inwestycji z zaopatrzeniem w materiały budowlane i sprzęt inwestycyjny. Wszyscy wiemy, jak wyglądało to chociażby w 1969 r. Wreszcie, powinno to umożliwić poprawę terminowości oddawania do użytku obiektów.</u> + <u xml:id="u-92.34" who="#JozefCyrankiewicz">Chcę podkreślić — jeżeli mówimy o tych ograniczeniach w inwestycjach — co nie znaczy wcale, że są one mniejsze, są one większe, tylko tempo wzrostu jest wolniejsze w stosunku do poprzednich lat — że Rząd kierował się równocześnie dążeniem do zapewnienia maksymalnego w istniejących warunkach poziomu budownictwa mieszkaniowego. Przy ograniczeniu szeregu inwestycji w dziedzinie gospodarki, program rzeczowy inwestycji mieszkaniowych nie uległ zmniejszeniu i jego rozmiary, zgodnie z planem, kształtować się mogą na poziomie nieco wyższym niż w 1969 r., oczywiście, jeżeli prezydia rad narodowych oraz wszyscy uczestniczący w procesie budownictwa dbać będą o przestrzeganie kosztów tego budownictwa.</u> + <u xml:id="u-92.35" who="#JozefCyrankiewicz">Równocześnie, jeśli chodzi o budownictwo mieszkaniowe, podejmuje się środki mające na celu rozbudowę zdolności produkcyjnych w przemyśle dostarczającym materiałów wykończeniowo-instalacyjnych. Podejmuje się także środki w dziedzinie zaawansowania przygotowania budynków w stanach surowych oraz wielki, kosztowny program przygotowania uzbrojonych terenów pod budownictwo mieszkaniowe dla przyśpieszenia tempa wzrostu tego budownictwa w latach następnych.</u> + <u xml:id="u-92.36" who="#JozefCyrankiewicz">Jak już mówiłem — znamienną cechą projektu planu na rok 1970 jest położenie znacznie większego nacisku, niż w latach poprzednich, na podniesienie efektywności naszej gospodarki. Znajduje to szczególny wyraz w dziedzinie wzrostu wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-92.37" who="#JozefCyrankiewicz">W przeciwieństwie do lat poprzednich zakłada się w roku 1970 znacznie wolniejszy przyrost zatrudnienia. Ogólny przyrost zatrudnienia w gospodarce uspołecznionej wyniesie 184 tys. osób, co zapewnia przyjęcie do pracy absolwentów szkół, wyższych uczelni i odpowiada przyrostowi zasobów siły roboczej.</u> + <u xml:id="u-92.38" who="#JozefCyrankiewicz">Kluczowym wskaźnikiem planu na rok 1970 jest wzrost udziału wydajności pracy w przyroście produkcji i przy równoczesnym nacisku na oszczędność zużycia surowców i materiałów.</u> + <u xml:id="u-92.39" who="#JozefCyrankiewicz">Po wystąpieniu Ministra Hrynkiewicza padło pytanie ze strony wicemarszałka Sejmu tow. Kliszki: — „No dobrze, jak będzie z realizacją tej wydajności”? Wydaje mi się, że niezależnie od podejmowanych środków, odpowiedź na to pytanie powinni dać Minister Hrynkiewicz i wszystkie resorty, a także zjednoczenia, przedsiębiorstwa, załogi — w praktyce. A teraz należy się do tej wielkiej akcji przygotować. I tę odpowiedź tow. Minister Hrynkiewicz jest winien Wysokiej Izbie i nam wszystkim. Ale nie tylko on.</u> + <u xml:id="u-92.40" who="#JozefCyrankiewicz">Wszelkim przedsięwzięciom, mającym na celu poprawę efektywności naszej gospodarki w 1970 roku, powinny też towarzyszyć działania w kierunku oszczędnego gospodarowania środkami budżetowymi, zawartymi w planie. W tym celu przewiduje się konkretne posunięcia budżetowe. O niektórych zresztą informował Minister Finansów na komisji. We wszystkich ogniwach naszej gospodarki należy tępić tendencje do wydatków ponad stan, eliminować wydatki nieuzasadnione, a więc na cele nie związane z bezpośrednią działalnością jednostek administracyjnych.</u> + <u xml:id="u-92.41" who="#JozefCyrankiewicz">Znacznie bogatsze od nas kraje zaczęły w tym roku głosić programy oszczędności budżetowych, oszczędności na nadmiernych wydatkach. Nawet Stany Zjednoczone przeprowadzają oszczędności w swojej służbie dyplomatycznej, a niewątpliwie jest to kraj od nas nieco bogatszy.</u> + <u xml:id="u-92.42" who="#JozefCyrankiewicz">Nie wstydźmy się więc tego, że w naszych warunkach przeprowadzać będziemy bardzo ostre, mocne — i można powiedzieć z otwartym czołem — hasło oszczędności, i to nie tylko na jeden rok. Wdrażanie oszczędności to także jeden z ważnych elementów wychowania obywatelskiego w Polsce. Nie jesteśmy pod tym względem w rzędzie krajów przodujących, nawet nie jesteśmy na dziesiątym miejscu, o którym była wczoraj mowa, gdy chodzi o produkcję przemysłową.</u> + <u xml:id="u-92.43" who="#JozefCyrankiewicz">Dyscyplinę w realizacji planu Rząd będzie z całą konsekwencją egzekwować. Rząd nie zamierza takiego działania ograniczyć do jednorazowej akcji, z czego powinni wyraźnie zdać sobie sprawę wszyscy.</u> + <u xml:id="u-92.44" who="#JozefCyrankiewicz">Zdarzało się przecież nieraz, że po określonych decyzjach powziętych na plenum KC, po odpowiednich zarządzeniach wielu ludzi na odpowiedzialnych stanowiskach, zahartowanych w bojach o środki finansowe z Ministerstwem Finansów czy Komisją Planowania, po cichu, a czasem i głośno mówiło z uśmieszkiem: — „No, poczekamy, pewnie im to przejdzie, na pewno im to przejdzie, zobaczymy.” Otóż tym razem mylą się ci wszyscy, którzy w przyjętych kierunkach działania chcieliby widzieć jedną z doraźnych akcji czy kampanii, którą się da przeczekać, albo obejść przy pomocy różnego rodzaju praktyk, złych praktyk. Znamy dobrze te praktyki, wiemy jak to wygląda. Tymczasem obecne posunięcia restrykcyjne, nieraz bardzo drastyczne, łączą się z wejściem w nową jakość nowej pięciolatki. A więc z myślą o selektywności, o kosztach. W miarę wkraczania w nowy plan pięcioletni tendencje te będą się pogłębiać, a nie słabnąć.</u> + <u xml:id="u-92.45" who="#JozefCyrankiewicz">I dlatego już w 1970 r. położony będzie szczególny nacisk na kontrolę, analizę sposobu wykonywania tych założeń planu, które będą uchwalone przez kierownictwo wszystkich szczebli i na podstawowym kryterium oceny kadr.</u> + <u xml:id="u-92.46" who="#JozefCyrankiewicz">Będziemy oceniać kadry na podstawie konkretnego działania, jakie podejmą one dla wyzwolenia i wykorzystania rezerw intensywnego rozwoju, dla unowocześnienia produkcji, dla poprawy gospodarności. Rząd będzie popierał twórcze działania w tych dziedzinach, ale asekuranctwa i braku inicjatywy nie może i nie będzie tolerować.</u> + <u xml:id="u-92.47" who="#JozefCyrankiewicz">Główną intencją, jaka przyświecała budowie planu na rok 1970, było zapewnienie maksymalnego w istniejących warunkach wzrostu dochodu i spożycia ludności, dalszego podniesienia poziomu materialnego i kulturalnego naszego społeczeństwa. Nie będę tu powtarzał liczb i wskaźników, które ilustrują założenia planu w tej dziedzinie. Są one szczególnie dobrze znane obywatelom posłom, były obszernie dyskutowane, a zatem tylko krótko o tych kierunkach, które zapewnić mają dalszy wzrost spożycia i dochodów ludności.</u> + <u xml:id="u-92.48" who="#JozefCyrankiewicz">Po pierwsze — będą czynione wysiłki dla przyśpieszenia produkcji towarów rynkowych. O ile w latach 1966 do 1969 na jeden procent wzrostu produkcji środków wytwarzania grupy — „A” w przemyśle przypadało 0,66% wzrostu produkcji wyrobów konsumpcyjnych, to w planie na 1970 r. proporcja ta ma wynosić 0,80%, to jest najwyższa relacja na korzyść wyrobów konsumpcyjnych, założona w planie bieżącego pięciolecia. Równocześnie Rząd dołoży starań, by przez właściwe sterowanie produkcją w toku realizacji planu i zmiany w zasadach premiowania zapewnić przekroczenie planu produkcji, ale w wyrobach poszukiwanych przez naszego konsumenta na rynku wewnętrznym, a nie w wyrobach odkładanych na zapas. O tych sprawach mówili wczoraj, między innymi Minister Sznajder, Minister Hrynkiewicz. Tak jak mówił Minister Sznajder, w celu wzbogacenia zaopatrzenia rynku podejmować się będzie szereg posunięć dla ograniczenia sprzedaży towarów rynkowych dla jednostek administracji, by nie dopuścić do uszczuplenia zasobów rynkowych dla ludności.</u> + <u xml:id="u-92.49" who="#JozefCyrankiewicz">Wreszcie trzeba stwierdzić, że kontynuowana będzie również taka polityka w stosunku do rzemiosła (a były na ten temat głosy w dyskusji wczoraj), aby zapewnić maksymalne skierowanie jego potencjału na produkcję towarów rynkowych i usług dla ludności. Rząd będzie nadal popierał rozwój rzemiosła indywidualnego, zgodny z interesami gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-92.50" who="#JozefCyrankiewicz">Niezależnie od środków podejmowanych w planie na rok 1970, dla zwiększenia zaopatrzenia w towary Rząd prowadzić będzie politykę odpowiedniego kształtowania struktury dochodów ludności. Plan 1970 roku zapewnia wysoki wzrost funduszu płac, nie odbiegający w większym stopniu od założeń planu na rok bieżący. Natomiast podejmuje się szereg kroków dla ograniczenia tempa wzrostu szeregu dochodów pozapłacowych z bezosobowego funduszu płac i honorariów, dotyczących tylko pewnych grup zatrudnionych, tych zwłaszcza, u których dynamika wzrostu zarobków była poprzednio wyższa. Nie będzie to oddziaływać na poziom dochodów podstawowej części społeczeństwa przy równoczesnym preferowaniu wydatków na badania naukowe, zgodnie z duchem i uchwałą IV plenum.</u> + <u xml:id="u-92.51" who="#JozefCyrankiewicz">Rząd przywiązuje wielką wagę do stabilizacji kosztów utrzymania w celu zapewnienia trwałej wartości zarobków podstawowych grup społecznych, zwłaszcza pracowników najniżej uposażonych i rencistów. W tym celu zaostrzona zostanie walka z wszelkimi próbami uzyskiwania przez przemysł wyższych cen nowych wyrobów, jeśli nie idzie to w parze z rzeczywiście wyższą jakością i pod warunkiem niewycofywania tańszych asortymentów, jeśli nie są jaskrawo przestarzałe i oczywiście nie mają pokrycia.</u> + <u xml:id="u-92.52" who="#JozefCyrankiewicz">Bez wątpienia zadania planu na rok 1970 należy ocenić jako trudne. Zdawać by się mogło, że jeżeli ograniczenie tempa, to w takim razie lżej. Nie! To są przesunięcia, to jest ograniczenie tempa i wzrostu produkcji na określonych odcinkach, a równocześnie konieczność szybszego wzrostu na innych. Te bardziej napięte zadania planu wymagają zwiększenia świadomego wysiłku we wszystkich zakładach pracy, wszechstronnego zaangażowania kierownictwa wszystkich szczebli, zwłaszcza w dziedzinie realizacji zadań podnoszenia poziomu organizacyjno-technicznego, nowoczesności produkowanych wyrobów na eksport i na rynek wewnętrzny.</u> + <u xml:id="u-92.53" who="#JozefCyrankiewicz">Liczymy także na szerzej rozwijaną pracę polityczną w każdym środowisku, w każdym zakładzie. Ważnym oparciem dla tej akcji jest list Biura Politycznego Komitetu Centralnego do organizacji partyjnych, w szczególności w przemyśle, a także instrukcja, aby ogólne oceny sytuacji gospodarczej i wynikające z niej zadania wszędzie dostosować i konfrontować z wynikami pracy danego zakładu i z tego wyciągać odpowiednie wnioski, żeby to nie była dyskusja abstrakcyjna na temat tylko ogólnych zagadnień sytuacji gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-92.54" who="#JozefCyrankiewicz">Stojące przed nami zadania ujęte w nowym planie 5-letnim musimy w pełni zrealizować, usprawniając nasz system zarządzania wewnątrz kraju oraz współdziałać intensywnie na rzecz lepszej koordynacji pracy, na rzecz funkcjonowania systemu gospodarczego krajów socjalistycznych, należących do RWPG.</u> + <u xml:id="u-92.55" who="#JozefCyrankiewicz">Kończąc tę część wypowiedzi, mogę stwierdzić, do czego upoważnia mnie również przebieg debaty, że plan gospodarczy na rok 1970 odpowiada aktualnym potrzebom i możliwościom naszej gospodarki, stwarza korzystniejsze warunki do uporządkowania i rozwoju naszej gospodarki i podnoszenia jej efektywności. Plan ten stoi pod znakiem normalizowania sytuacji na tych odcinkach, które sprawiają nam w chwili obecnej wiele kłopotów, są źródłem trudności. Te wszystkie zmiany, jakich dokonujemy w planie na rok 1970, służą tylko jednemu celowi: usuwaniu przeszkód hamujących nasz rozwój gospodarczy i szybszy wzrost dobrobytu społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-92.56" who="#JozefCyrankiewicz">Wysoka Izba zdaje sobie sprawę z tego, że już obecnie jest przygotowywany projekt planu 5-letniego na lata 1971—1975. Równocześnie w programowaniu rozwoju kraju zgadzamy się z uwagami mówiącymi o prognozowaniu, o perspektywicznym planowaniu, że trzeba spoglądać dalej, perspektywicznie. Tak też czynimy, wyciągając już wnioski niezbędne dla decyzji, które będą wywierać wpływ na rozwój kraju, na lepszy byt społeczeństwa, na rozwój narodu w latach przyszłych.</u> + <u xml:id="u-92.57" who="#JozefCyrankiewicz">Wśród wielu zagadnień istotną rolę odgrywają analizy, dotyczące rozwoju ludności kraju, a więc problemy demograficzne. Dziedzina prac prognostycznych i analitycznych nie jest zaniedbana.</u> + <u xml:id="u-92.58" who="#JozefCyrankiewicz">Na zlecenie Rządu opracowano już wielowariantową prognozę rozwoju ludności, nawet poza lata dziewięćdziesiąte. Będzie na pewno pożyteczne, aby kiedyś omówić te sprawy bardziej szczegółowo, gruntownie, na komisji sejmowej. Są to sprawy bardzo ważne z punktu widzenia bytu narodowego, ale wystrzegać się należy uproszczeń i jednostronności. Zjawisk demograficznych nie można traktować wyłącznie w sferze biologicznej. Rok 1955 odznaczał się najwyższym poziomem urodzeń w Polsce. Była to jak gdyby jakaś eksplozja demograficzna, można powiedzieć narodowa; biologiczna w tym wypadku kompensata narodu polskiego po stratach wojennych.</u> + <u xml:id="u-92.59" who="#JozefCyrankiewicz">Rzecz jasna, że tego rodzaju poziom urodzin był nie do utrzymania i nie dlatego, że zależało to od naszej zgody czy zakazu. Gdzie jak gdzie, ale w tej dziedzinie tego rodzaju posunięcia, jak wiadomo, nigdy nie dają rezultatów. Nastąpiły po prostu w psychologicznej postawie młodego społeczeństwa zmiany.</u> + <u xml:id="u-92.60" who="#JozefCyrankiewicz">Rzeczą naszą jest wpływać na tę postawę, stwarzać odpowiednie warunki materialne do tego, żeby młode małżeństwa chciały mieć dzieci, żeby nie stawały przed wyborem — dziecko czy mieszkanie, bo właśnie my dajemy mieszkanie M3 małżeństwom młodym, tak zwane rozwojowe mieszkanie, obejmujące powierzchnie dla jeszcze jednej osoby po to, żeby mogli mieć dziecko, jeżeli będą chcieli; jeżeli oczywiście nie będą oszczędzać wyłącznie na samochód czy na inne dobra trwałego użytku.</u> + <u xml:id="u-92.61" who="#JozefCyrankiewicz">Trzeba sobie powiedzieć, że przecież w dziedzinie ochrony zdrowia, poprawy bytu narodu, rozwoju sił wytwórczych, zostało zrobione w Polsce Ludowej tyle, że stwarza to określone, lepsze warunki.</u> + <u xml:id="u-92.62" who="#JozefCyrankiewicz">Nastąpił duży spadek zgonów, zwłaszcza umieralności niemowląt. To jest przecież także wielkie osiągniecie, chociaż trzeba sobie powiedzieć niedostateczne, i należy w tym kierunku dalej pracować.</u> + <u xml:id="u-92.63" who="#JozefCyrankiewicz">Przeciętne lata życia ludzkiego wydłużyły się o ponad 8 lat, zbliżając się u mężczyzn do 70 lat, u kobiet — przekraczając te lata, a biorąc rzecz nie tylko liczbowo, ale jakościowo, wiemy, że młodzież nasza staje się coraz bardziej rosła i dorodna. To nie jest określenie z dziedziny poezji. Wystarczy zacytować pomiary dokonywane z roku na rok w ciągu ostatniego 20-lecia w naszym wojsku. Jeżeli zaś chodzi o dziewczęta, które nie służą w wojsku, to wystarczy się rozejrzeć po ulicy każdego miasta. Kurs na poprawę bytu ludzi pracy i ich rodzin ma zasadnicze znaczenie. W dalszych latach oby równolegle rosła siła ekonomiczna naszego państwa i wzrastała ludność kraju i jej dobrobyt.</u> + <u xml:id="u-92.64" who="#JozefCyrankiewicz">Sprawy demograficzne wymagają wszechstronnych badań, podejmowania w sposób rozważny odpowiednich środków. Na same zasiłki rodzinne państwo wydaje przeszło 8 miliardów złotych rocznie, nie mówiąc już o sieci żłobków.</u> + <u xml:id="u-92.65" who="#JozefCyrankiewicz">Czyli można powiedzieć, że właśnie nasze budownictwo socjalistyczne stworzyło i stwarza warunki prawidłowego jakościowego, a także ilościowego rozwoju narodu. Reszta należy do sfery odpowiedniego działania, stosowania bodźców i oddziaływania moralnego i materialnego.</u> + <u xml:id="u-92.66" who="#JozefCyrankiewicz">Wrócimy więc do tych zagadnień na tyle, na ile interesują obywateli posłów w komisji sejmowej.</u> + <u xml:id="u-92.67" who="#JozefCyrankiewicz">Wysoka Izbo! Obecna debata sejmowa, okres zakończenia roku, wkraczania w nowy, skłania także do spojrzenia na sprawy otaczającego nas świata. Jesteśmy aktywną jego częścią w solidarnej socjalistycznej wspólnocie scementowanej i umacnianej obronnym Układem Warszawskim i układami przyjaźni i współpracy ze Związkiem Radzieckim, z Czechosłowacją, z Niemiecką Republiką Demokratyczną i innymi krajami socjalistycznymi.</u> + <u xml:id="u-92.68" who="#JozefCyrankiewicz">Nic co się dzieje na świecie nie jest nam obce i nie może nam być obojętne. Wszystko ma znaczenie z punktu widzenia albo perspektyw umacniania pokoju, albo wzrastania napięć i powstawania nowych ognisk zapalnych. Wszystko wiąże się mniej lub bardziej bezpośrednio ze sprawą bezpieczeństwa naszego państwa.</u> + <u xml:id="u-92.69" who="#JozefCyrankiewicz">. Generalnie można stwierdzić, że dynamiczna, inicjatywna rola krajów socjalistycznych pozostaje wciąż niezmienna. Konsekwentna, pokojowa polityka Związku Radzieckiego, Polski i innych krajów socjalistycznych, wspierana aktywnością wszystkich sił, opowiadających się za pokojowym rozwojem świata — wszystkie te czynniki odgrywają dziś istotną rolę w przeciwstawianiu się zamiarom imperializmu, w walce o postęp i pokojowe współistnienie.</u> + <u xml:id="u-92.70" who="#JozefCyrankiewicz">Mimo uczynionych postępów w umacnianiu pokoju, istnieją dziś w dalszym ciągu ogniska niebezpiecznych napięć. Imperializm bowiem nie wyrzekł się uciekania do wojny jako środka działania przeciwko ruchom narodowo-wyzwoleńczym oraz dla utrzymywania czy prób rozszerzania swoich wpływów.</u> + <u xml:id="u-92.71" who="#JozefCyrankiewicz">Z uwagą i niepokojem śledzimy rozwój sytuacji w Wietnamie. Tak zwany program — „wietnamizacji” wojny, głoszony przez prezydenta Nixona jest bowiem niczym innym, jak dalszą kontynuacją amerykańskiej polityki agresji w Wietnamie.</u> + <u xml:id="u-92.72" who="#JozefCyrankiewicz">Rząd polski jest w pełni przekonany, że propozycje rządu Demokratycznej Republiki Wietnamu i Tymczasowego Rządu Rewolucyjnego Republiki Wietnamu Południowego — a w szczególności 10-punktowy program rozwiązania całości problemu południowowietnamskiego i przywrócenia pokoju w Wietnamie — stworzyły realne przesłanki szybkiego zakończenia działań wojennych i uregulowania pokojowego wszystkich problemów tego rejonu. Wspólne oświadczenie z dnia</u> + <u xml:id="u-92.73" who="#komentarz">4</u> + <u xml:id="u-92.74" who="#JozefCyrankiewicz">grudnia przywódców partyjnych i rządowych 7 krajów socjalistycznych z okazji narady w Moskwie udzieliło jednomyślnego poparcia tym propozycjom.</u> + <u xml:id="u-92.75" who="#JozefCyrankiewicz">A świat cały jest dziś do głębi wstrząśnięty masową zbrodnią dokonaną przez oddział amerykański na bezbronnej ludności w południowowietnamskiej wiosce My Lai. W ten sposób wojna ta nie od dziś przybiera charakter, którego cechy znamy z własnych doświadczeń sprzed ćwierćwiecza. Nie jest to bynajmniej incydent odosobniony; świadczy, że armia agresora znajduje się na etapie, który jakże trafnie określił amerykański sierżant, mówiąc: — „Widziałem jak ludzie przemieniają się w bestie”. Konsekwencje tego procesu, w którym zaciera się do zera granica między działaniami wojennymi a masakrą niewinnych i bezbronnych, są — jak wiemy — groźne w skutkach moralno-politycznych dla agresora. Powinno to być jeszcze jednym sygnałem alarmowym dla społeczeństwa amerykańskiego. Nic wszakże w postawie obecnej administracji amerykańskiej nie wskazuje, by zamierzała wyciągnąć właściwe wnioski z obrotu wydarzeń. Wręcz przeciwnie, następuje wyraźna degradacja rokowań paryskich na rzecz powrotu do koncepcji rozstrzygnięć militarnych. Tak zwana „wietnamizacja” wojny oznacza próbę bezterminowej okupacji Wietnamu Południowego, a zarazem próbę manewru, obliczonego przede wszystkim na uspokojenie amerykańskiej opinii. Jest rzeczą oczywistą, że obowiązek wszechstronnej pomocy dla walczącego narodu wietnamskiego jest w dalszym ciągu nakazem zarówno politycznym, jak i moralnym, dla wszystkich krajów socjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-92.76" who="#JozefCyrankiewicz">We wspólnym oświadczeniu z końca listopada bieżącego roku partii i rządów krajów socjalistycznych ponownie zwrócono uwagę świata na coraz to bardziej niebezpieczną sytuację na Bliskim Wschodzie, gdzie narzędziem agresji i walki imperializmu przeciw suwerenności i integralności terytorialnej krajów arabskich stała się ekspansjonistyczna polityka Izraela. Tę agresję przeciw krajom arabskim potępiamy kategorycznie, domagaliśmy się i domagać się będziemy podjęcia odpowiednich kroków dla szybkiego rozwiązania konfliktu w oparciu o uchwałę Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych z 22 listopada 1967 r. i zmuszenia Izraela do podporządkowania się tym decyzjom. Popieramy państwa arabskie oraz Arabów palestyńskich w ich słusznej walce. Uważamy, iż głównym warunkiem uregulowania tego zapalnego kryzysu jest wycofanie wojsk agresora z okupowanych terytoriów arabskich.</u> + <u xml:id="u-92.77" who="#JozefCyrankiewicz">Wysoka Izbo! Główną zasadą polityki polskiej w świecie, gdzie tak ostro dziś mierzą się siły imperializmu z siłami postępu i pokoju, pozostaje nasze niezmienne dążenie do umocnienia jedności państw socjalistycznych, państw wspólnoty socjalistycznej, do rozwoju i pogłębienia wszechstronnej współpracy z bratnimi krajami socjalistycznymi we wszystkich dziedzinach życia politycznego, gospodarczego, kulturalno-naukowego. Tak jak dotychczas, nadal czynić będziemy wszystko, aby umacniać i rozwijać jedność krajów socjalistycznych. Wszelkie próby dywersji w celu wbijania klina dla osłabienia tej jedności były i będą przez nas zawsze zdecydowanie odpierane. Osłabianie jedności stwarza zawsze pokusy dla przeciwników, czego przykłady mieliśmy w roku ubiegłym w związku z rozbijacką i rozkładową działalnością rewizjonistycznych i antysocjalistycznych sił w Czechosłowacji, czemu wspólnie z towarzyszami czechosłowackimi stawiliśmy czoła. Zwartość i zgodność działania pozwalają odnosić sukcesy w walce o wspólne cele. Mamy tego także liczne dowody. Umacniając jedność państw socjalistycznych, nadal podejmować będziemy także wysiłki dla wszechstronnego rozwoju stosunków bilateralnych, jak również na rzecz rozwoju współpracy wielostronnej w ramach politycznych, gospodarczych i wojskowych organizacji wspólnoty socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-92.78" who="#JozefCyrankiewicz">Podstawowe znaczenie dla rozwoju naszej gospodarki, nauki i techniki posiada współpraca z krajami socjalistycznymi w ramach nakreślonych przez RWPG w tych dziedzinach. Rząd PRL jest przekonany, że uchwały XXIII specjalnej sesji RWPG, która odbyła się wiosną bieżącego roku z udziałem przywódców partii i szefów rządów krajów członkowskich, powinny przyczynić się do podniesienia na wyższy szczebel tej współpracy, do wprowadzenia w życie jakościowo nowych, wyższych form współdziałania, kooperacji, specjalizacji produkcji — słowem — do nowej, wyższej fazy współpracy międzynarodowej, odpowiadającej obecnemu etapowi rozwoju gospodarczego naszych krajów. Polska była i jest zarówno w swoich założeniach, jak i w praktycznym działaniu, w pierwszym szeregu promotorów tej niezbędnej dla przyszłości krajów socjalistycznych współpracy integrującej ich gospodarkę, W naszych stosunkach z bratnimi krajami socjalistycznymi szczególne miejsce zajmuje ZSRR. Sojusz, przyjaźń, braterska współpraca ze Związkiem Radzieckim, najpotężniejszym państwem socjalistycznym, są podstawowym czynnikiem zabezpieczenia niepodległego bytu naszego narodu i nienaruszalności naszych granic państwowych. Nasz sojusz polityczny i wojskowy ze Związkiem Radzieckim jest jednocześnie istotnym elementem utrzymania i utrwalenia pokoju na naszym kontynencie.</u> + <u xml:id="u-92.79" who="#JozefCyrankiewicz">Ważne miejsce w naszych stosunkach z bratnimi krajami zajmuje Niemiecka Republika Demokratyczna, która stanowi istotny czynnik pokojowego rozwoju Europy. Uznanie przez Niemiecką Republikę Demokratyczną w Układzie Zgorzeleckim zachodnich granic Polski na Odrze i Nysie za ostateczne i nienaruszalne, zbudowało warunki dla trwałego i dobrego, polsko-niemieckiego sąsiedztwa.</u> + <u xml:id="u-92.80" who="#JozefCyrankiewicz">Polska konsekwentnie popiera i aktywnie działa na rzecz powszechnego, prawnomiędzynarodowego uznania Niemieckiej Republiki Demokratycznej i zdecydowanie przeciwstawia się próbom dyskryminowania NRD na arenie międzynarodowej.</u> + <u xml:id="u-92.81" who="#JozefCyrankiewicz">Istotną treścią zawartego z NRD przed dwoma laty Układu o Współpracy i Przyjaźni jest nie tylko współpraca polityczna i obronna, ale i codzienna współpraca gospodarcza. Dążymy do tego, aby nasze stosunki ekonomiczne rozwijały się w tempie nie mniejszym od dotychczasowego.</u> + <u xml:id="u-92.82" who="#JozefCyrankiewicz">Także umacnianie się i pomyślny rozwój Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej to fakt o wielkim pozytywnym znaczeniu z punktu widzenia żywotnych interesów obu naszych narodów i całej wspólnoty socjalistycznej. Rozwój naszych dwustronnych stosunków w obecnym okresie i zgodność stanowisk w podstawowych problemach budownictwa socjalistycznego, zamanifestowane między innymi podczas licznych kontaktów dwustronnych, stwarzają dogodne podstawy dla dalszego rzetelnego pogłębiania więzów przyjaźni i współpracy.</u> + <u xml:id="u-92.83" who="#JozefCyrankiewicz">Kierując się niezmienną wolą pogłębiania i rozwijania wszechstronnej przyjaźni i współpracy, dążyć będziemy nadal do zacieśniania wzajemnych dobrych stosunków ze wszystkimi krajami socjalistycznymi. Czynimy to zarówno na płaszczyźnie politycznych, gospodarczych i obronnych organizacji wspólnoty socjalistycznej, jak i w trwałych już i wypróbowanych formach stosunków bilateralnych. Na tych samych zasadach staramy się też rozwijać nasze stosunki z krajami socjalistycznymi innych kontynentów.</u> + <u xml:id="u-92.84" who="#JozefCyrankiewicz">Wysoka Izbo! Jesteśmy dziś w Europie świadkami wzmagającej się wśród społeczeństw tendencji, choć nie zawsze konsekwentnej, do szukania dróg dla ugruntowania pokoju w oparciu o takie przesłanki, które umożliwiłyby zahamowanie wyścigu zbrojeń oraz przezwyciężenie coraz bardziej niepopularnych przeżytków zimnej wojny. Jesteśmy mieszkańcami kontynentu, który nie przestał być obszarem brzemiennym w konsekwencje napięć politycznych, i gdzie na linii bezpośredniego styku dwóch systemów, skoncentrowane są poważne środki militarne.</u> + <u xml:id="u-92.85" who="#JozefCyrankiewicz">Kierując się nadrzędnym interesem zabezpieczenia pokoju na tym obszarze, kraje socjalistyczne wystąpiły z propozycjami zbudowania wspólnym wysiłkiem wszystkich państw europejskich skutecznego systemu bezpieczeństwa i współpracy.</u> + <u xml:id="u-92.86" who="#JozefCyrankiewicz">W deklaracji Narady Doradczego Komitetu Politycznego Państw Stron Układu Warszawskiego z lipca 1966 r. w Bukareszcie, w Oświadczeniu Partii Komunistycznych i Robotniczych Europy, uczestniczących w Konferencji w Karlovych Varach w kwietniu 1967 r., w Apelu Budapeszteńskim z dnia 17 marca br. — oraz w Oświadczeniu Narady Przywódców Partyjnych i Rządowych w Moskwie w dniu 4 grudnia bieżącego roku — kraje socjalistyczne przedstawiły program, stanowiący realistyczną podstawę dla rozwiązania zasadniczych problemów naszego kontynentu i umocnienia bezpieczeństwa w Europie.</u> + <u xml:id="u-92.87" who="#JozefCyrankiewicz">Propozycje zwołania europejskiej konferencji w tych sprawach spotkały się z dużym zainteresowaniem i stały się podstawą do dwustronnych i wielostronnych konsultacji między państwami europejskimi. Nie próbując uprzedzać wypadków, ani stawiać prognoz, można stwierdzić, że myśl zwołania konferencji przeniknęła do szerokich kręgów opinii światowej i znalazła przychylny rezonans w wielu stolicach europejskich. Szereg rządów wyraził gotowość udziału, a niektóre z nich — że wymienię Finlandię — zaangażowały się czynnie w pracach przygotowawczych. Istnieją oczywiście także tendencje hamujące, które ujawniły się w szczególności w czasie ostatniej sesji Rady Ministerialnej NATO. Polska udziela pełnego poparcia uzgodnionym jednomyślnie na naradzie w Pradze propozycjom, dotyczącym tematu obrad europejskiej konferencji.</u> + <u xml:id="u-92.88" who="#JozefCyrankiewicz">Polska wniosła niemały wkład do tej inicjatywy. Nasze szczególne zainteresowanie normalizacją politycznych i gospodarczych stosunków w Europie wynika z naczelnego nakazu, którym kieruje się Rząd PRL w swej polityce zapewnienia narodowi polskiemu pokoju i bezpieczeństwa. U podstaw naszej polityki w tym względzie leży zasada, iż istniejące w Europie realia, powstałe w konsekwencji zwycięstwa nad hitleryzmem, powinny być przez wszystkie państwa uznane i szanowane. Przyjęcie tej zasady przez wszystkie państwa, a w szczególności uznanie i nienaruszalność istniejących w Europie granic, stanowi punkt wyjścia dla rzeczywistej normalizacji stosunków na naszym kontynencie i dla zapewnienia europejskiego bezpieczeństwa.</u> + <u xml:id="u-92.89" who="#JozefCyrankiewicz">Europejska konferencja bezpieczeństwa może być w naszym przekonaniu ważnym etapem na drodze do wcielania programu współistnienia w praktykę dnia codziennego; wypracowania norm współżycia pokojowego wszystkich państw europejskich na płaszczyźnie ekonomicznej, politycznej i kulturalnej.</u> + <u xml:id="u-92.90" who="#JozefCyrankiewicz">Nic nie stoi na przeszkodzie takiemu ułożeniu przyszłości Europy, jeżeli wszyscy uczestnicy konferencji przyjmą jako założenie akceptację istniejących realiów politycznych, które wytworzyły się po II wojnie światowej i w interesie powszechnego pokoju, zbiorowo przeciwstawiać się będą wszelkim próbom naruszenia europejskiego status quo.</u> + <u xml:id="u-92.91" who="#JozefCyrankiewicz">Zakłada to oczywiście uznanie wszystkich istniejących państw oraz ich istniejących granic i normalizację wzajemnych stosunków w oparciu o zasady: równości, suwerenności, nieinterwencji, poszanowania integralności terytorialnej. Gotowi jesteśmy wraz ze wszystkimi zainteresowanymi krajami wytrwale działać w tym kierunku. Osiągnięcie tego celu mogłoby być zamknięciem ponurego rozdziału historii europejskiej, którego najtragiczniejszą kartą była II wojna światowa, rozpoczęta zbrodniczą agresją na Polskę, przygotowana i wywołana przez hitlerowską III Rzeszę.</u> + <u xml:id="u-92.92" who="#JozefCyrankiewicz">Nie jest tajemnicą, że jedną z głównych zapór na drodze do utrwalenia bezpieczeństwa europejskiego były przez dwa dziesięciolecia rządy Niemieckiej Republiki Federalnej i ich polityka — którą zapoczątkował Adenauer. Rządy te negowały uparcie istniejące realia polityczne Europy powojennej, kultywowały groźne, bo podsycające ducha odwetu i militaryzm, mity o rzekomym istnieniu — „Rzeszy niemieckiej w granicach z 1937 r.”; upierały się przy absurdalnym — „prawie do wyłącznej reprezentacji narodu i państwa niemieckiego”, negowały istnienie drugiego państwa niemieckiego — NRD, uporczywie kwestionowały granice ustalone ostatecznie w Poczdamie, a przede wszystkim polską granicę zachodnią na Odrze i Nysie Łużyckiej. Samo wyliczenie, a dokonał tego I Sekretarz KC PZPR tow. Władysław Gomułka w przemówieniu z 17 maja — samo wyliczenie tych osobliwych doktryn, koncepcji i pseudoprawnych konstrukcji, produkowanych w Bonn, brzmi jak inwentarz jakiejś rupieciarni politycznej. Ale polityczne cele tego były jasne, bo przecież dobrze wszystkim wiadomo, że Rzesza Niemiecka, zdruzgotana na polach bitew II wojny światowej, przestała istnieć. Przypieczętowane to zostało jej bezwarunkową kapitulacją i decyzjami Poczdamu. Na ziemi niemieckiej natomiast powstały dwa państwa niemieckie — NRF i NRD. Ostateczną zaś i nieodwracalną zachodnią granicą Polski jest linia Odry i Nysy Łużyckiej.</u> + <u xml:id="u-92.93" who="#JozefCyrankiewicz">Zawsze twierdziliśmy, że polityka negująca i odrzucająca te podstawowe realia prowadzi donikąd, albo do katastrofy.</u> + <u xml:id="u-92.94" who="#JozefCyrankiewicz">Stanowczość polityki Polski i innych krajów socjalistycznych wobec NRF była w tych warunkach w pełni uzasadniona. Przyczyniła się też w jakimś stopniu do tego, że znaczna część społeczeństwa zachodnioniemieckiego uświadomiła sobie bezpłodność dotychczasowej polityki bońskiej spod znaku CDU/CSU i konieczność zmian. Określonym wyrazem tego był wynik ostatnich wyborów w NRF.</u> + <u xml:id="u-92.95" who="#JozefCyrankiewicz">W swej deklaracji wstępnej nowy rząd NRF ustami kanclerza Brandta wyraził gotowość podjęcia rozmów politycznych z Polską, odpowiadając w ten sposób na oświadczenie zawarte w przemówieniu I Sekretarza KC PZPR tow. Władysława Gomułki z dnia 17 maja bieżącego roku. Jak obywatelom posłom wiadomo, Rząd polski otrzymał w tej sprawie notę rządu NRF z dnia 24 listopada br.</u> + <u xml:id="u-92.96" who="#JozefCyrankiewicz">Punktem wyjściowym otwarcia procesu normalizacji stosunków między NRF a Polską jest uznanie przez NRF granicy zachodniej Polski na Odrze i Nysie jako ostatecznej i nienaruszalnej. Nie ma i nie może być innej podstawy dla stworzenia warunków do prawdziwej normalizacji tych stosunków między oboma państwami. Przyjazne stosunki między Polską a Niemiecką Republiką Demokratyczną stanowią istotny czynnik tego procesu normalizacji. Kierując się tymi przesłankami oraz zgodnie z interesami bezpieczeństwa Polski, jak i całej Europy, Rząd PRL nie uchylał się w przeszłości i nie uchyla się nadal od omówienia z innymi państwami wszelkich spraw, które służyć mogą normalizacji stosunków i rozwojowi współpracy państw europejskich. W tym duchu również gotów jest podjąć wymianę poglądów z rządem NRF i w tym duchu odpowiadamy rządowi NRF na jego listopadową notę. Nota ta dziś będzie wręczona w Bonn. Politykę nowego rządu NRF będziemy oceniać na podstawie tych samych kryteriów, jakimi zwykliśmy byli oceniać politykę wszystkich jej poprzednich rządów — na podstawie konkretnych czynów i faktów.</u> + <u xml:id="u-92.97" who="#JozefCyrankiewicz">Wysoka Izbo! Dla zrealizowania odpowiedzialnych zadań stojących przed naszą polityką zagraniczną niezbędne jest pełne poparcie ze strony całego społeczeństwa polskiego.</u> + <u xml:id="u-92.98" who="#JozefCyrankiewicz">Przedstawiając ten zarys działalności międzynarodowej Sejmowi PRL, wyrażamy przekonanie, że z pełnym poparciem polskiego narodu spotka się:</u> + <u xml:id="u-92.99" who="#JozefCyrankiewicz">—nasze dążenie do dalszego umacniania solidarności i jedności działania państw socjalistycznej wspólnoty, —do umacniania sojuszu ze Związkiem Radzieckim jako podstawowej gwarancji naszego bezpieczeństwa, —do rozwoju współpracy ze wszystkimi krajami socjalistycznymi.</u> + <u xml:id="u-92.100" who="#JozefCyrankiewicz">—nasze dążenie do przyczynienia się do stworzenia odpowiednich warunków dla konferencji w sprawie bezpieczeństwa europejskiego, —nasza walka o stworzenie maksymalnych warunków bezpieczeństwa Polski, a tym samym warunków pokojowego współżycia w Europie, — nasza walka o umocnienie sił postępu i pokoju, których Polska jest aktywnym współbojownikiem.</u> + <u xml:id="u-92.101" who="#JozefCyrankiewicz">Toteż każdy współobywatel naszego kraju, gdy wkrótce w polskiej rodzinie wymieniać się będzie wzajemne świąteczne i noworoczne życzenia, na pewno do myśli o sprawach osobistych dołączy także troskę o pokojową przyszłość, o bezpieczeństwo naszego kraju, o los następnych generacji.</u> + <u xml:id="u-92.102" who="#JozefCyrankiewicz">Zadaniem władzy ludowej, obowiązkiem Rządu jest czynić wszystko, aby w polityce międzynarodowej codziennie umacniać te fundamenty pod bezpieczną, pokojową przyszłość naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-92.103" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-93"> + <u xml:id="u-93.0" who="#Marszalek">Lista mówców została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-93.1" who="#Marszalek">Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-93.2" who="#Marszalek">Proponowane przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poprawki do projektu uchwały o narodowym planie gospodarczym na 1970 rok są zamieszczone w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 14.</u> + <u xml:id="u-93.3" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-93.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu uchwały o narodowym planie gospodarczym na 1970 rok, wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-93.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-93.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-93.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-93.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm powziął uchwałę o narodowym planie gospodarczym na rok 1970 w brzmieniu proponowanym przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u> + <u xml:id="u-93.9" who="#Marszalek">Proponowane przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poprawki do projektu ustawy budżetowej na rok 1970 wraz z załącznikami od numeru 1 do 5 są zamieszczone w doręczonym Obywatelom Posłom druku nr 15.</u> + <u xml:id="u-93.10" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-93.11" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy budżetowej na rok 1970 wraz z załącznikami od numeru 1 do 5 oraz poprawkami Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-93.12" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-93.13" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-93.14" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-93.15" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę budżetową na rok 1970 z załącznikami od numeru 1 do 5 w całości, wraz z poprawkami Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u> + <u xml:id="u-93.16" who="#Marszalek">Proponowany przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów projekt uchwały co do zatwierdzenia sprawozdań Rządu z wykonania narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa oraz wniosku Najwyższej Izby Kontroli w przedmiocie absolutorium dla Rządu — za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1968 r. jest przedstawiony w doręczonym Obywatelom Posłom sprawozdaniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — druk sejmowy nr 16.</u> + <u xml:id="u-93.17" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-93.18" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem proponowanej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-93.19" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-93.20" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-93.21" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-93.22" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził sprawozdanie Rządu z wykonania narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa — za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1968 r. oraz udzielił Rządowi absolutorium za powyższy okres.</u> + <u xml:id="u-93.23" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-93.24" who="#Marszalek">Sprawozdanie Komisji Wymiaru Sprawiedliwości o rządowym projekcie ustawy o utrzymaniu w mocy na okres przejściowy niektórych dotychczasowych przepisów prawa karnego — druki nr 12 i 13.</u> + <u xml:id="u-93.25" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Franciszek Sadurski.</u> + </div> + <div xml:id="div-94"> + <u xml:id="u-94.0" who="#PoselSadurskiFranciszek">Wysoka Izbo! Kodyfikacja prawa karnego, dokonana przez Sejm 8 miesięcy temu, wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1970 r. W związku z tym pozostają do uregulowania na okres przejściowy 3 zagadnienia.</u> + <u xml:id="u-94.1" who="#PoselSadurskiFranciszek">Po pierwsze — nowe przepisy nie regulują problematyki postępowania z nieletnimi, popełniającymi czyny zabronione przez prawo karne. Problematyka nieletnich uregulowana będzie przez odrębną ustawę i nie ograniczy się do ścigania i karania winnych, ale obejmie przede wszystkim zapobieganie i zwalczanie ich demoralizacji i przestępczości. Jest to podstawowe założenie opracowywanej ustawy.</u> + <u xml:id="u-94.2" who="#PoselSadurskiFranciszek">Jest prawdą oczywistą i powszechnie znaną, że problem przestępczości nieletnich jest społecznie bardzo doniosły, a równocześnie trudny do rozwiązania.</u> + <u xml:id="u-94.3" who="#PoselSadurskiFranciszek">Niewątpliwie jednak ogromną rolę odgrywa w tych sprawach profilaktyka, a więc w naszym przypadku podjęcie skutecznych środków przeciwdziałających demoralizacji i wykolejaniu się młodzieży.</u> + <u xml:id="u-94.4" who="#PoselSadurskiFranciszek">Jakkolwiek rozmiary tego zjawiska są u nas znacznie niższe niż w wielu krajach kapitalistycznych i co za tym idzie szkodliwość społeczna przestępczości nieletnich niewielka, to jednak budzi niepokój fakt, że wzrasta odsetek młodzieży, wobec której stosować należy środki wychowawczo-poprawcze.</u> + <u xml:id="u-94.5" who="#PoselSadurskiFranciszek">W dziedzinie zapobiegania przestępczości nieletnich i reedukacji młodzieży wykolejonej potrzebne są kompleksowe rozwiązania, wykraczające z zasady poza możliwości jednego czy dwu resortów.</u> + <u xml:id="u-94.6" who="#PoselSadurskiFranciszek">Obok szkoły i organizacji młodzieżowych, podstawowym czynnikiem wywierającym decydujący wpływ na kształtowanie się charakteru i postaw młodzieży jest rodzina i środowisko, a ten wpływ — jak wiadomo — nie zawsze jest pozytywny.</u> + <u xml:id="u-94.7" who="#PoselSadurskiFranciszek">Oczywiście, o problemach tych nie czas teraz szerzej mówić. Wspominam o tym tylko, aby wskazać na trudności w rozwiązaniu tego problemu. Dlatego też optymistyczne założenia, że przed wejściem w życie nowej kodyfikacji karnej uda się uregulować problematykę postępowania z nieletnimi — okazały się zawodne, tym bardziej, że wszelki pośpiech w uregulowaniu tych spraw może wpłynąć ujemnie na jakość rozwiązań.</u> + <u xml:id="u-94.8" who="#PoselSadurskiFranciszek">W tej sytuacji konieczne jest uregulowanie — na okres przejściowy — zasad postępowania z nieletnimi, utrzymując w mocy dotychczasowe przepisy.</u> + <u xml:id="u-94.9" who="#PoselSadurskiFranciszek">Temu właśnie celowi służy przedstawiony Wysokiej Izbie projekt ustawy, utrzymujący czasowo niektóre dotychczasowe przepisy Kodeksu postępowania karnego.</u> + <u xml:id="u-94.10" who="#PoselSadurskiFranciszek">Ponadto projekt stanowi, że w sprawach nieletnich nie stosuje się następujących trybów: postępowania uproszczonego, postępowania przyśpieszonego, warunkowego umorzenia postępowania oraz przepisów o oskarżycielu posiłkowym. Słuszność tych ograniczeń wydaje się nie podlegać dyskusji.</u> + <u xml:id="u-94.11" who="#PoselSadurskiFranciszek">Po drugie — projektowana ustawa pozostawia w mocy — do czasu wejścia w życie nowego prawa o wykroczeniach — niektóre przepisy dotychczasowego Kodeksu karnego, nie objęte nowym kodeksem karnym.</u> + <u xml:id="u-94.12" who="#PoselSadurskiFranciszek">Dotyczy to następujących wykroczeń: działanie przeciw zewnętrznym znakom umieszczanym przez władzę, na przedmiocie lub pomieszczeniu, udział w zbiegowisku publicznym, szalbierstwo, zabór, przywłaszczenie i uszkodzenie rzeczy o wartości niematerialnej.</u> + <u xml:id="u-94.13" who="#PoselSadurskiFranciszek">Sprawy te reguluje art. 2 projektowanej ustawy. Przepisy te zapobiegają niepożądanej depenalizacji szkodliwych społecznie czynów, zakwalifikowanych według nowych przepisów karnych jako wykroczenia.</u> + <u xml:id="u-94.14" who="#PoselSadurskiFranciszek">Po trzecie — ponieważ nowa ustawa karnoskarbowa opracowana zostanie w terminie późniejszym, konieczne jest — do czasu wejścia jej w życie — wyjaśnienie, jakie przepisy należy stosować w przypadkach żądania skierowania sprawy na drogę sądową przy przestępstwach skarbowych i jakie przepisy odnoszą się do zabezpieczenia i egzekucji kar majątkowych oraz roszczeń o naprawienie szkody w mieniu społecznym, wyrządzonej czynem przestępnym. Wyjaśnia to art. 3 omawianego projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-94.15" who="#PoselSadurskiFranciszek">Kończąc, wnoszę w imieniu Komisji Wymiaru Sprawiedliwości, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył rządowy projekt ustawy o utrzymaniu w mocy na okres przejściowy niektórych dotychczasowych przepisów prawa karnego — druk sejmowy nr 12.</u> + </div> + <div xml:id="div-95"> + <u xml:id="u-95.0" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-95.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-95.2" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-95.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o utrzymaniu w mocy na okres przejściowy niektórych dotychczasowych przepisów prawa karnego w brzmieniu proponowanym przez Komisję Wymiaru Sprawiedliwości — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-95.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-95.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-95.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-95.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utrzymaniu w mocy na okres przejściowy niektórych dotychczasowych przepisów prawa karnego.</u> + <u xml:id="u-95.8" who="#Marszalek">Porządek dzienny obecnego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-95.9" who="#Marszalek">Na tym kończymy 5 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-95.10" who="#Marszalek">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Sejmu.</u> + <u xml:id="u-95.11" who="#Marszalek">O terminie następnego posiedzenia Sejmu zostaną Obywatele Posłowie powiadomieni.</u> + <u xml:id="u-95.12" who="#Marszalek">Szanowni Obywatele Posłowie! Ostatnie w roku bieżącym posiedzenie Sejmu zbliża się ku końcowi. W trzydniowej debacie, zakończonej dziś uchwaleniem przez Sejm narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa na rok 1970 — podjęta została analiza i dokonana ocena wszystkich węzłowych problemów dalszego rozwoju naszej gospodarki narodowej. Przebieg debaty pozwala wyrazić przekonanie, że zadania, które stawiamy sobie na rok 1970, są — chociaż trudne i wymagające niemałego wysiłku — przecież trafnie zakreślone i realne.</u> + <u xml:id="u-95.13" who="#Marszalek">Z wielką uwagą wysłuchaliśmy przemówienia Prezesa Rady Ministrów. W przemówieniu tym zaprezentowana została również polityka zagraniczna Rządu. Pragnę z tego miejsca stwierdzić, że Sejm udziela pełnego poparcia tej polityce, że aprobuje poczynania Rządu zmierzające, w ścisłym uzgodnieniu z państwami Układu Warszawskiego, do ustanowienia w Europie skutecznego systemu zbiorowego bezpieczeństwa, wszechstronnej współpracy i współistnienia, do czego ważnym krokiem powinna stać się postulowana przez nasze kraje europejska konferencja. Sejm popiera politykę Rządu wobec NRF, której konsekwentnym wyrazem jest inicjatywa sformułowana w przemówieniu I Sekretarza KC PZPR, posła Władysława Gomułki, w przemówieniu przedwyborczym z dnia 17 maja br.</u> + <u xml:id="u-95.14" who="#Marszalek">Sejm aprobuje w pełni politykę Rządu, zmierzającą konsekwentnie do umacniania solidarności i jedności działania państw socjalistycznych, do umocnienia sojuszu ze Związkiem Radzieckim i innymi państwami socjalistycznymi, do umacniania tym samym podstaw bezpieczeństwa Polski na dziś i na jutro.</u> + <u xml:id="u-95.15" who="#Marszalek">Jeżeli mowa o naszych bezpośrednich zadaniach dalszego rozwoju Polski, sformułowanych w planie na 1970 rok, to chciałbym jeszcze raz podkreślić tę myśl, której dali już wyraz liczni mówcy w dyskusji: że od nas samych, od wszystkich ludzi pracy, od robotników i chłopów, od inżynierów i organizatorów produkcji, od pracy nauczycieli, pracowników nauki i kultury, od działaczy społecznych i politycznych — zależeć teraz będzie, jak i o ile wykonamy te ważne zadania; wiadomo powszechnie — i mówiono o tym w licznych wystąpieniach w dyskusji — że chodzi tu przede wszystkim o umiejętność i wolę lepszego wykorzystywania majątku produkcyjnego, jaki stoi do naszej dyspozycji, o lepszą organizację pracy i postęp techniczny, o należyte wykorzystywanie kadry wysoko kwalifikowanej, o nieustanny i znacznie szybszy niż dotychczas — wzrost wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-95.16" who="#Marszalek">W przeddzień nowego, 1970 roku, niech mi więc będzie wolno zwrócić się z tej trybuny do wszystkich ludzi pracy w miastach i wsiach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z tym przede wszystkim życzeniem, aby ten rok, w który wkrótce wkroczymy, okazał się dla nas wszystkich, dla całego społeczeństwa polskiego — rokiem nowych istotnych osiągnięć w rozwoju gospodarki narodowej, w rozwoju oświaty, kultury i nauki, w rozwoju stosunków z innymi pokój miłującymi narodami, w rozwoju siły i potęgi naszego państwa ludowego, jego niepodległości i suwerenności.</u> + <u xml:id="u-95.17" who="#Marszalek">W imieniu wszystkich posłów na Sejm składam także najlepsze życzenia noworoczne Obywatelowi Przewodniczącemu Rady Państwa, członkom Rady Państwa, Prezesowi Rady Ministrów i członkom Rządu, kierownictwu Najwyższej Izby Kontroli.</u> + <u xml:id="u-95.18" who="#Marszalek">W imieniu Prezydium Sejmu pragnę zwrócić się także do Was, Obywatele Posłowie, z życzeniem, aby rok 1970 przyniósł każdemu spośród Was spełnienie Waszych zamierzeń, aby był rokiem aktywnej i owocnej pracy parlamentarnej tu, w tym gmachu, jak i w terenie, wśród wyborców, w toku stałego rozwijania i umacniania więzi z wyborcami; aby był także dla każdego rokiem pomyślności w życiu osobistym.</u> + <u xml:id="u-95.19" who="#Marszalek">Do siego roku, Obywatele Posłowie!</u> + <u xml:id="u-95.20" who="#Marszalek">Do siego roku, Obywatele Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej!</u> + <u xml:id="u-95.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-95.22" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-95.23" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 13 min. 40)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00006-01/header.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00006-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..35a2255 --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00006-01/header.xml @@ -0,0 +1,73 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-196972-sjm-ppxxx-00006-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>6 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>6 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">5</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">6</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1970-02-12</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBoguckiAntoni" role="speaker"> + <persName>Poseł Bogucki Antoni</persName> + </person> + <person xml:id="PoselFilipowiczZygmunt" role="speaker"> + <persName>Poseł Filipowicz Zygmunt</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJodlowskiStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Jodłowski Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLukaszewiczWitold" role="speaker"> + <persName>Poseł Łukaszewicz Witold</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMaceczekLudwik" role="speaker"> + <persName>Poseł Maceczek Ludwik</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPecynaWalenty" role="speaker"> + <persName>Poseł Pecyna Walenty</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPohlHenryk" role="speaker"> + <persName>Poseł Pohl Henryk</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSmolenskiDionizy" role="speaker"> + <persName>Poseł Smoleński Dionizy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWernerJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Werner Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWichlaczFlorian" role="speaker"> + <persName>Poseł Wichłacz Florian</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekZenonKliszko" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Zenon Kliszko</persName> + </person> + <person xml:id="ZytaBorkowska" role="speaker"> + <persName>Zyta Borkowska</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00006-01/text_structure.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00006-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..1715ab3 --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00006-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,481 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja V — Sesja II</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 6 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 12 lutego 1970 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 0</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min 05)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Przewodniczą na posiedzeniu Marszałek Sejmu Czesław Wycech</u> + <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">i wicemarszałek Zenon Klisko)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Powołuję na sekretarzy posłów Zytę Borkowską i Tadeusza Młyńczaka.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzi poseł Tadeusz Młyńczak.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Protokół 5 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciwko niemu zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Do ślubowania zgłosił się poseł Walenty Pecyna, który uzyskał mandat poselski w okręgu wyborczym nr 50, zgodnie z uchwałą powziętą przez Sejm w dniu 20 grudnia 1969 r.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Proszę Obywatela Posła o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#komentarz">(Czyta rotę ślubowania)</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselPecynaWalenty">Ślubuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, że poseł Walenty Pecyna złożył ślubowanie poselskie.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu usprawiedliwia nieobecność na posiedzeniu posłów, których nazwiska będą umieszczone w załączniku do protokołu posiedzenia.</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#Marszalek">Uważam, że Sejm porządek dzienny, przedstawiony przez Prezydium Sejmu, zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Na posiedzeniu dzisiejszym jest obecna — przebywająca w Polsce na zaproszenie Prezydium Sejmu — delegacja Prezydium Zgromadzenia Federalnego Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej z Przewodniczącym Zgromadzenia towarzyszem Daliborem Hanesem na czele.</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#Marszalek">Wizyta delegacji Prezydium Zgromadzenia Federalnego stanowi jeden z kolejnych przejawów bliskiej i wszechstronnej współpracy polsko-czechosłowackiej. Jest także widocznym znakiem braterstwa łączącego narody naszych państw.</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#Marszalek">Polska i Czechosłowacja związane są od lat nierozerwalnymi więzami przyjaźni. Umocniona wspólną walką przeciwko hitlerowskim najeźdźcom o wyzwolenie narodowe i społeczne, solidarność naszych krajów nabrała nowej treści w warunkach budownictwa socjalistycznego. Dziś, rozwijając i umacniając sojusz łączący oba nasze kraje, umacniamy tym samym jedność wspólnoty socjalistycznej — tej podstawowej siły, zapewniającej pokój i bezpieczeństwo w Europie.</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Sądzę, że będę wyrazicielem uczuć całej Izby, jeżeli pod adresem naszych czechosłowackich gości skieruję słowa serdecznego, przyjacielskiego powitania.</u> + <u xml:id="u-4.11" who="#komentarz">(Oklaski).</u> + <u xml:id="u-4.12" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi o rządowym projekcie ustawy o ustanowieniu polskiej strefy rybołówstwa morskiego (druki nr 7 i 8).</u> + <u xml:id="u-4.13" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Florian Wichłacz.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselWichlaczFlorian">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie rządowy projekt ustawy o ustanowieniu polskiej strefy rybołówstwa morskiego. Projekt ten obejmuje 7 artykułów.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselWichlaczFlorian">Art. 1 — stwierdza ustanowienie na obszarze wód morskich polskiej strefy rybołówstwa morskiego.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselWichlaczFlorian">Art. 2 — w ust. 1 określa wyraźnie granice polskiej strefy rybołówstwa morskiego jako położonej na zewnątrz od granicy polskiego morza terytorialnego i sięgającej do linii oddalonej o 12 mil morskich od linii podstawowej, od której mierzona jest szerokość polskiego morza terytorialnego.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselWichlaczFlorian">Art. 2 ust. 2 wytycza boczne granice polskiej strefy rybołówstwa morskiego — a mianowicie: w Zatoce Gdańskiej linię prostą, stanowiącą przedłużenie linii granicy pomiędzy morzem terytorialnym Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a morzem terytorialnym Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich do punktu o współrzędnych: 54 stopnie, 36 minut i 15 sekund szerokości geograficznej północnej i 19 stopni, 24 minuty i 22 sekundy długości geograficznej wschodniej; w Zatoce Pomorskiej wytycza Imię prostą, stanowiącą przedłużenie linii granicy pomiędzy morzem terytorialnym Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a morzem terytorialnym Niemieckiej Republiki Demokratycznej do punktu o współrzędnych: 54 stopnie, 07 minut i 37 sekund szerokości geograficznej północnej oraz 14 stopni, 16 minut i 51 sekund długości geograficznej wschodniej.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselWichlaczFlorian">Art. 3 określa, kto ma prawo uprawiać rybołówstwo morskie na obszarze polskiej strefy.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselWichlaczFlorian">Art. 4 w ust. 1, 2 i 3 precyzuje sankcje karne dla dokonujących połowu na obszarze polskiej strefy rybołówstwa morskiego, a nie posiadających odpowiednich uprawnień. W ust. 4 projekt stwierdza, że orzecznictwo w sprawach określonych w ust. 1, 2 i 3 należy do kolegiów do spraw wykroczeń przy urzędach morskich, które orzekają w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselWichlaczFlorian">Art. 5 stanowi, że w sprawach nie uregulowanych w art. 3 i 4 do uprawiania rybołówstwa morskiego i przebywania obcych statków rybackich na obszarze polskiej strefy rybołówstwa morskiego stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 21 maja 1963 r. o rybołówstwie morskim. (Dz. U. Nr 22 poz. 115).</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselWichlaczFlorian">Dzięki wniesionej poprawce część ta stanowi ust. 1 tego artykułu, który uzupełnia się ust. 2 stanowiącym, że — „Nadzór nad przestrzeganiem prawa uprawiania rybołówstwa na wodach polskiej strefy rybołówstwa morskiego sprawują Wojska Ochrony Pogranicza — niezależnie od uprawnień urzędów morskich.” W aktualnym bowiem stanie prawnym kompetencje Wojsk Ochrony Pogranicza w przedmiocie nadzoru nad eksploatacją wód morskich obejmują tylko obszar 6 mil morskich. Uzupełnienie art. 5 projektu ustawy nowym ust. 2 zmierza do rozszerzenia uprawnień Wojsk Ochrony Pogranicza na cały obszar polskiej strefy rybołówstwa morskiego.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselWichlaczFlorian">Art. 6 projektu ustawy przewiduje nowelizację art. 44 ustawy z dnia 21 maja 1963 r. o rybołówstwie morskim (Dz. U. Nr 22 poz. 115) przez wprowadzenie następujących zmian:</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselWichlaczFlorian">1)dotychczasową treść oznacza się jako ust. 1 i wyrazy: — „art. 40 ust. 1” zastępuje się wyrazami: — „art. 40”;</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselWichlaczFlorian">2)dodaje się nowy ust. 2 w brzmieniu:</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselWichlaczFlorian">„2. W przypadkach określonych w art. 40 przepadek sprzętu rybackiego i złowionych ryb można orzec, choćby nie były one własnością sprawcy”.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselWichlaczFlorian">W art. 7 wprowadza się poprawkę stwierdzającą, że ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1971 r.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselWichlaczFlorian">Jak bowiem wynika z ostatnich relacji Ministra Spraw Zagranicznych, doprowadzenie do zawarcia porozumień międzypaństwowych, przewidzianych w art. 3, ust. 2 i 3 projektu ustawy, będzie wymagało dłuższego czasu niż sześciu miesięcy i dlatego konieczne jest ustalenie terminu wejścia w życie ustawy na dzień 1 stycznia 1971 r.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselWichlaczFlorian">Prawo uprawiania rybołówstwa na obszarze omawianej strefy będą miały w zasadzie wyłącznie polskie statki rybackie. Obcy rybacy będą mieć natomiast prawo do prowadzenia połowów na tym obszarze jedynie w przypadku zawarcia odpowiedniej umowy między PRL a danym państwem, i to na zasadzie wzajemności.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselWichlaczFlorian">Ustanowienie polskiej strefy rybołówczej jest w pełni zgodne z prawem międzynarodowym.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselWichlaczFlorian">Wprawdzie nie istnieje żadna konwencja międzynarodowa, która ustalałaby maksymalną szerokość wód terytorialnych i stref rybołówczych, ale praktyka dużej liczby państw wykazuje, że uważają one, iż każde państwo nadbrzeżne ma prawo ustanawiania swych wód terytorialnych lub wód terytorialnych i strefy rybołówczej — łącznie do szerokości 12 mil morskich od linii wybrzeża.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselWichlaczFlorian">12-milową szerokość wód terytorialnych przyjęły dotychczas 42 państwa, między innymi: Bułgaria, Brazylia, Cypr, Hiszpania, Republika Malgaska, Meksyk, Rumunia, Demokratyczna Republika Wietnamu, Wenezuela, Zjednoczona Republika Arabska i Związek Radziecki.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselWichlaczFlorian">W okresie ostatnich lat liczne państwa, mające wody terytorialne o szerokości mniejszej niż 12 mil, ustanawiają strefy rybołówcze o szerokości od 6—9 mil, położone na zewnątrz od wód terytorialnych. Takie strefy rybołówcze ustanowiły między innymi: Australia, Dania, Francja, Grecja, Irlandia, Islandia, Kanada, Portugalia, Szwecja.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselWichlaczFlorian">Ustanawianie stref rybołówczych w granicach pasa o szerokości 12 mil morskich nie jest kwestionowane przez inne państwa.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselWichlaczFlorian">Z protestami spotyka się natomiast rozszerzanie przez niektóre państwa nadbrzeżne jurysdykcji na obszary morza pełnego, położone poza pasem 12 mil. Warto zaznaczyć, że dotychczas osiem państw, a mianowicie: Argentyna, Chile, Ekwador, Kosta Rica, Południowa Korea, Panama, Peru i Salwador ustanowiły szerokość swych wód terytorialnych i stref rybołówczych na 200 mil morskich, Gwinea na 130 mil morskich, a Kamerun na 18 mil.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselWichlaczFlorian">Zgodnie z danymi, które przytoczyłem, stwierdzić należy, że ustanowienie polskiej strefy rybołówstwa morskiego jest zgodne z powszechną praktyką międzynarodową, jak również z Londyńską Konwencją Rybacką z 1964 r., do której Polska przystąpiła w 1966 r. Zgodność ustanowienia strefy rybołówczej o takiej szerokości potwierdzają ponadto prace Komisji Prawa Międzynarodowego oraz dyskusje i konkretne propozycje państw, składane w trakcie Konferencji Prawa Morskiego, które odbyły się w Genewie w latach 1958 i 1960.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselWichlaczFlorian">Warto dodać, że ustanowienie strefy rybołówczej zabezpieczy interesy naszego rybołówstwa przybrzeżnego, między innymi poprzez wprowadzenie na jej obszarze skutecznej ochrony zasobów rybnych. Ustanowienie strefy pozwoli mianowicie na wydanie i stosowanie odpowiednich przepisów, mających na celu zabezpieczenie zasobów rybnych, a zwłaszcza łososia, drogą ustalenia okresów i sposobów' ich poławiania, oraz przez wprowadzenie i egzekwowanie innych, koniecznych warunków dokonywania połowów.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselWichlaczFlorian">Strona polska, na podstawie art. 3 projektu przedłożonej ustawy, gotowa jest do podjęcia rokowań z zainteresowanymi państwami w celu zawarcia umów, umożliwiających dokonywanie połowów w polskiej strefie rybołówczej przez statki rybackie państw, które tradycyjnie dokonywały połowów na tym obszarze.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselWichlaczFlorian">Niewątpliwie zainteresowanie innych państw bałtyckich w uzyskaniu takiego prawa stworzy nam możliwości do uregulowania innych problemów, dotyczących rybołówstwa na Bałtyku.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselWichlaczFlorian">Szczególnie zainteresowana w uzyskaniu dla swych rybaków prawa poławiania na obszarze polskiej strefy rybołówczej będzie Dania. Połowy łososia, dokonywane ma tym obszarze, stanowią poważne źródło zarobkowania dla rybaków z Bornholmu.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselWichlaczFlorian">W przypadku zawarcia wspomnianych poprzednio umów międzynarodowych, statki rybackie państw, które tradycyjnie, to znaczy przez dłuższy okres czasu łowiły na obszarze strefy w pasie między trzema a sześcioma milami morskimi — licząc od linii podstawowej, od której mierzy się szerokość morza terytorialnego — będą mogły uzyskać prawo do dalszych połowów na pewien okres przejściowy, pozwalający im na zmianę łowisk.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselWichlaczFlorian">Statki obcych państw, które tradycyjnie łowiły na obszarze strefy w pasie między sześcioma a dwunastoma milami, będą mogły uzyskać prawo kontynuowania połowów nie ograniczone w czasie.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselWichlaczFlorian">Po uchwaleniu omawianej dzisiaj ustawy przez Sejm, Ministerstwo Spraw Zagranicznych przekaże ambasadorom wszystkich państw bałtyckich jej tekst, oraz aide-memoire, informujące o gotowości strony polskiej do wszczęcia rokowań w sprawie zawarcia odpowiednich umów.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselWichlaczFlorian">Z naszej strony występuje więc pełna gotowość do przeprowadzenia takich rokowań i zawarcia odpowiednich porozumień, tym bardziej, że do honorowania uprawnień rybaków, którzy dokonywali tradycyjnie połowów w obrębie naszej strefy rybołówczej, zobowiązuje nas Europejska Konwencja Rybołówcza, podpisana w Londynie w dniu 9 marca 1964 r.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselWichlaczFlorian">Prezydium Sejmu — zgodnie z art. 53 ust. 1 regulaminu Sejmu — przekazało Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi w dniu 30 października 1969 r. projekt ustawy do rozpatrzenia.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselWichlaczFlorian">Po rozpatrzeniu tego projektu ustawy na posiedzeniach w dniach 17 listopada 1969 r. oraz 28 stycznia 1970 r., wnoszę w imieniu Komisji, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył projekt ustawy (druki nr 7 i 8) w przedłożeniu rządowym z następującymi poprawkami:</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#PoselWichlaczFlorian">W art. 5 dotychczasową treść oznacza się jako ust. 1 oraz dodaje się ust. 2 w brzmieniu: — „2. Nadzór nad przestrzeganiem prawa uprawiania rybołówstwa na wodach polskiej strefy rybołówstwa morskiego sprawują Wojska Ochrony Pogranicza — niezależnie od uprawnień urzędów morskich.” Art. 7 otrzymuje brzmienie:</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselWichlaczFlorian">,,Art. 7. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1971 r.”</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o ustanowieniu polskiej strefy rybołówstwa morskiego w brzmieniu proponowanym przez Komisję Gospodarki Morskiej i Żeglugi — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-6.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-6.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania. Nikt.</u> + <u xml:id="u-6.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o ustanowieniu polskiej strefy rybołówstwa morskiego.</u> + <u xml:id="u-6.8" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Komunikacji i Łączności o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o kolejach (druki nr 18 i 24).</u> + <u xml:id="u-6.9" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Henryk Pohl.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselPohlHenryk">Wysoki Sejmie! Na dzisiejszym posiedzeniu mamy rozpatrzyć projekt ustawy o zmianie ustawy o kolejach. Projekt ten jest dalszym krokiem na drodze porządkowania spraw związanych z kolejową polityką przewozową oraz z eksploatacją techniczną kolei linowych i linowo-terenowych, przeznaczonych do publicznego przewozu osób w celach turystyczno- sportowych i kolejek przeznaczonych do publicznego przewozu osób w celach rozrywkowych.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselPohlHenryk">Uchwalona przez Wysoki Sejm ustawa z dnia 2 grudnia 1960 r. o kolejach nie rozstrzygnęła tych problemów.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselPohlHenryk">Stworzenie podstaw prawnych dla prowadzenia przez Ministerstwo Komunikacji kolejowej polityki przewozowej można zaliczyć do najważniejszych korzyści dla gospodarki narodowej, jakie przyniesie realizacja tej ustawy. Jednym z bardzo ważnych elementów polityki przewozowej jest jak najoptymalniej wykorzystać wagony przeznaczone do przewozu przesyłek towarowych. A ponieważ większość przesyłek towarowych przewożona jest w wagonach na bocznice kolejowe i odwożona z tych bocznic, właściwe wykorzystanie wagonów uzależnione jest od wyeliminowania przestojów wagonów na bocznicach i od zlikwidowania przewozów towarów koleją w tych przypadkach, w których przewóz kolejowy może być zastąpiony transportem samochodowym.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselPohlHenryk">Mając to na względzie, projekt ustawy daje Ministerstwu Komunikacji uprawnienie zarówno do nakazania użytkownikowi bocznicy dokonania przebudowy lub rozbudowy bocznicy i wyposażenia jej w nowoczesne urządzenia techniczne w celu przyśpieszenia naładunku i wyładunku wagonów, jak i decydowania, czy bocznica o małym obrocie wagonów, względnie z której dokonuje się przewozów na zbyt krótkie odległości, powinna być użytkowana czy też zlikwidowana.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselPohlHenryk">Realizacja przez Ministerstwo Komunikacji tych uprawnień ułatwi wykonanie napiętego planu przewozowego.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselPohlHenryk">W trosce o prawidłową i najekonomiczniejsza eksploatację bocznic kolejowych projekt ustawy reguluje również sprawę eksploatacji tak zwanego zespołu bocznic. W obecnym stanie prawnym w przypadkach, w których poszczególne odgałęzienia bocznicy są użytkowane przez różnych użytkowników, przedsiębiorstwo Polskie Koleje Państwowe zmuszone jest do nieekonomicznego obsługiwania poszczególnych torów bocznicowych. Stan ten utrudnia pracę przedsiębiorstwu PKP, a poza tym powoduje, że bocznice te z braku ich głównego użytkownika nie są należycie utrzymywane, co ze względu na bezpieczeństwo ruchu powoduje konieczność zamknięcia torów bocznicowych.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselPohlHenryk">Jest rzeczą oczywistą, że zamknięcie dla ruchu bocznicy uniemożliwia dowożenie do przedsiębiorstwa surowców i wywóz wyprodukowanych przez nie towarów, co powoduje dla gospodarki narodowej duże straty. Dla usunięcia tych nieprawidłowości projekt ustawy upoważnia podległą Ministerstwu Komunikacji Dyrekcję Okręgową Kolei Państwowych do wyznaczenia w razie potrzeby głównego użytkownika całego zespołu bocznic i do określenia jego obowiązków.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselPohlHenryk">Należy przy tym zaznaczyć, że przepisy projektu ustawy, regulujące poruszone sprawy bocznic kolejowych, mają mieć odpowiednie zastosowanie również do kolejowych urządzeń transportowych w portach morskich i śródlądowych.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselPohlHenryk">Do usprawnień, jakie przyniesie realizacja tej ustawy dla gospodarki narodowej, należy także zaliczyć danie Ministerstwu Komunikacji, jako koordynatorowi w dziedzinie transportu kolejowego, uprawnień do zarządzania, aby na kolei ach użytku niepublicznego, to jest na kolejach nie podporządkowanych Ministerstwu Komunikacji, były przewożone przesyłki przez PKP bądź przez użytkownika kolei użytku niepublicznego. Z punktu widzenia polityki przewozowej jest jak najbardziej uzasadnione, aby w okresach, w których sieć kolejowa PKP jest szczególnie obciążona, przesyłki były przewożone również na tych kolejach użytku niepublicznego, które posiadają warunki do przewozu przesyłek. Przesyłki te będą przewożone w wagonach PKP trakcją PKP lub użytkownika kolei.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselPohlHenryk">Następnym zagadnieniem normowanym projektowaną ustawą jest uregulowanie sytuacji prawnej urządzeń transportowych linowych i linowo-terenowych- przeznaczonych do publicznego przewozu osób w celach turystyczno-sportowych, to jest wyciągów turystycznych. Projekt ustawy zalicza je do kolei, tak jak to jest w licznych ustawodawstwach europejskich. Nie można przy tym pominąć okoliczności, że ilość wyciągów turystycznych w ostatnich latach stale wzrasta, wobec czego konieczne jest stworzenie podstaw do uregulowania zagadnień eksploatacji technicznej tych wyciągów oraz do unormowania sprawy nadzoru technicznego nad utrzymaniem bezpieczeństwa ruchu na tych wyciągach. Sprawy te ureguluje projektowana ustawa.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselPohlHenryk">Projektowana ustawa uporządkuje również sprawę otwierania i eksploatacji technicznej kolejek służących do publicznego przewozu osób w celach rozrywkowych, tak zwanych kolejek młodzieżowych. Kolejki te uruchamiane są przez organizacje społeczne i jednostki państwowe, jak na przykład kolejka w Parku Kultury i Wypoczynku w Chorzowie, a zezwolenie na uruchomienie ich, zależnie od okoliczności, wydają różne organy. Ponieważ kolejki te są dostępne dla ogółu osób z wykupionym biletem i kursują w miejscach ogólnie dostępnych dla publiczności, konieczne staje się uregulowanie sprawy uzyskania zezwoleń na otwieranie tych kolejek i ustalenie organów nadzoru nad utrzymaniem bezpieczeństwa ruchu. Sprawy te reguluje dostatecznie projektowana ustawa.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselPohlHenryk">Projekt ustawy normuje również sprawę nadzoru technicznego nad utrzymaniem bezpieczeństwa ruchu na kolejowych bocznicach kopalnianych, należących do zakładów górniczych. Zgodnie z uchwaloną przez Wysoki Sejm ustawą o kolejach z dnia 2 grudnia 1960 r. nadzór ten sprawowały urzędy górnicze. Takie unormowanie sprawy w praktycznej działalności nie zdało egzaminu. Zasadniczym bowiem zakresem działania urzędów górniczych jest inna dziedzina, a mianowicie sprawowanie kontroli i nadzoru nad przedsiębiorstwami górniczymi w zakresie stosowania przez nie przepisów prawa górniczego. Stosownie do projektowanej ustawy nadzór techniczny nad kolejowymi bocznicami kopalnianymi przejmują od urzędów górniczych dyrekcje okręgowe kolei państwowych.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselPohlHenryk">W pozostałej części projekt ustawy nie wprowadza zasadniczych zmian w dotychczasowych przepisach.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselPohlHenryk">Reasumując można stwierdzić, że rozpatrywany projekt ustawy odpowiada potrzebom prawidłowej gospodarki kolejowej.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselPohlHenryk">Wysoka Izbo! Wnoszę, aby Wysoki Sejm zechciał uchwalić ustawę o zmianie ustawy o kolejach, zawartą w druku sejmowym nr 18.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o kolejach w brzmieniu proponowanym przez Komisję Komunikacji i Łączności — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o kolejach.</u> + <u xml:id="u-8.8" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Oświaty i Nauki o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o Polskiej Akademii Nauk (druki nr 25 i 26).</u> + <u xml:id="u-8.9" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Antoni Bogucki.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselBoguckiAntoni">Wysoka Izbo! Projekt ustawy, który z ramienia Komisji Oświaty i Nauki mam Sejmowi przedstawić, dotyczy problemu niezmiernie istotnego dla rozwoju naszej nauki, a w konsekwencji dla dalszego rozwoju naszej gospodarki i kultury narodowej.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselBoguckiAntoni">Proponowana ustawa nie stanowi nowego od podstaw aktu ustawodawczego, przynosi jedynie cały szereg zmian w ustawie uchwalonej przez Sejm w lutym 1960 r. i znowelizowanej w marcu 1965 r. Trzeba podkreślić, że nowelizacja tej stosunkowo nie tak długo obowiązującej ustawy jest wynikiem jej konfrontacji z praktyką. W świetle szybkiego rozwoju nauki i wzrostu jej zadań, niektóre postanowienia obowiązującej ustawy nie odpowiadają już w pełni aktualnym potrzebom rozwoju Polskiej Akademii Nauk, pewne przepisy stwarzają przeszkody w realizacji zadań przed nią stawianych, istnieją również w tej ustawie luki, które należy wypełnić.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselBoguckiAntoni">Stąd też zrodziła się potrzeba nowelizacji ustawy o Polskiej Akademii Nauk. Potrzebie tej — zgodnie z kierunkami wytyczonymi przez IV Plenum Komitetu Centralnego PZPR — czyni zadość przedstawiony Sejmowi rządowy projekt ustawy.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselBoguckiAntoni">Polską Akademię Nauk trzeba rozpatrywać jako korporację uczonych polskich oraz jako centrum badań naukowych. Wydzielenie pionu korporacyjnego i pionu placówek badawczych nie oznacza jednak rozdzielenia funkcji Akademii. Obydwa piony muszą ze sobą ściśle współpracować, bowiem ich zadania nawzajem się warunkują i uzupełniają.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselBoguckiAntoni">Mówiąc o zadaniach, pragnę zwrócić uwagę, że najistotniejszą sprawą w świetle uchwał V Zjazdu partii oraz IV Plenum Komitetu Centralnego jest zwiększenie efektywności badań naukowych i usprawnienie całej działalności Akademii.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselBoguckiAntoni">Nowa ustawa nie zmienia zadań Akademii, a zmiany dotyczą jedynie zakresu jej działania — co znalazło odbicie w nowym brzmieniu przepisu art. 4.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselBoguckiAntoni">Polska Akademia Nauk, realizując spoczywające na niej zadania, osiągnęła w swej działalności poważne wyniki i cieszy się ogólnym autorytetem wśród społeczeństwa. Osiągnięcia te znajdują wyraz w wielu płaszczyznach działania Akademii. Polska Akademia Nauk odgrywa poważną rolę jako inicjator szczególnie ważnych problemów naukowych. Aktualnie zrobiła wiele dla koordynacji badań, zwłaszcza badań podstawowych. Akademia analizowała ogólny problem rozwoju nauki polskiej i przedstawiła własny projekt w tej dziedzinie. Rozwinęła poważnie sieć placówek naukowych, z których wiele posiada istotne osiągnięcia naukowo-badawcze.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselBoguckiAntoni">Nowelizowany art. 4 ustawy, bierze pod uwagę doświadczenia dotychczasowej działalności Akademii i równocześnie zadania, które przed nią stoją na obecnym etapie rozwoju nauki. Akademia powinna nadal odgrywać ważną rolę w rozwoju badań podstawowych we wszystkich dziedzinach nauki — zmierzając do tego, aby były one koncentrowane na tych problemach, które mają najważniejsze znaczenie dla perspektywicznego rozwoju gospodarki i kultury narodowej. Akademia powinna również więcej uwagi poświęcać badaniom stosowanym.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselBoguckiAntoni">Na etapie najbliższych kilkunastu lat przyszłość Polski rozstrzygnie się przede wszystkim na polu wzrostu siły gospodarczej. To uzasadnia wielką koncentrację uwagi i energii partii i państwa na sprawach gospodarczych, w tym również na rozwoju badań naukowych. Jest rzeczą ogólnie znaną, że w krajach rozwiniętych zastosowanie zdobyczy nauki i techniki w praktyce społecznej składa się na 50 do 70% rocznego przyrostu dochodu narodowego. Zdolność dokonywania odkryć i ich uzupełnienie — zdolność wykorzystywania odkryć dokonanych, spełniają rolę, dającą się porównać z tą, jaką spełniało niegdyś posiadanie złóż surowców i źródeł energii. Stąd też wypływa stale rosnące znaczenie nauki w działalności gospodarczej i społecznej. Z takich przesłanek wyrasta potrzeba planowania, koordynowania, koncentracji i finansowania badań naukowych przez państwo, które dąży do ustalania kierunku badań i proporcji nakładów zgodnie z celami, które ono samo określa. Dlatego projektowane brzmienie art. 4, nie zmieniając dotychczasowego zakresu działania Akademii, bardziej elastycznie niż dotychczas określa zadania Akademii w dziedzinie planowania i koordynacji badań, pozostawiając władzom nadrzędnym swobodę w ustalaniu kompetencji. Zakres zadań Akademii określony w art. 4 ust. 1 musi pozostać w zgodności z zarządzeniami naczelnych organów władzy i administracji państwowej. Jest to sprawa tak oczywista, że Komisja Oświaty i Nauki postanowiła wnieść poprawkę do projektu rządowego, proponując skreślenie w art. 4 ust. 2. Warto przy tym zwrócić uwagę na art. 7 ust. 2. który mówi, że — „Z wierzchni nadzór nad Akademią sprawuje Prezes Rady Ministrów”.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselBoguckiAntoni">W Polskiej Akademii Nauk przeprowadza się obecnie proces reorganizacji pionu badawczego. Ma on na celu lepszy dobór środków działania adekwatnych do coraz trudniejszych zadań Akademii, racjonalizację działania wszystkich jednostek organizacyjnych i powiązanie tego działania ze środkami organizacyjnymi. Należy tu podkreślić, że większość placówek Akademii nie mogłaby istnieć i rozwijać się poza Akademią, ponieważ ich profil i zadania nie mieszczą się w układzie resortowym.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselBoguckiAntoni">Placówki Akademii powinny przede wszystkim koncentrować się na problemach, wymagających pracy zbiorowej w wielkim zakresie.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselBoguckiAntoni">Osiągnięty przez niektóre placówki Akademii stopień rozwoju, dopracowanie się własnej problematyki i kadry naukowej pozwalają stawiać realnie postulat przekształcenia placówek PAN w nowoczesne centrum badań perspektywicznych. Jest to proces niewątpliwie długotrwały, ale już zapoczątkowany. Usuwa się tą drogą dysproporcje między rozwojem sieci organizacyjnej placówek naukowych Akademii a ich potencjałem badawczym. Podstawą tego działania jest pogląd, że decyduje nie ilość warsztatów naukowych, ale ich jakość, zgodność ich profilu z zadaniami placówek Akademii i rzeczywiste potrzeby dalszego rozwoju. Te zmiany dokonywane w sieci placówek pionu badawczego są kontynuacją polityki Akademii, zmierzającej do utworzenia silnych ośrodków naukowych na terenie całego kraju.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselBoguckiAntoni">Na tym tle należy rozpatrywać proponowane w rządowym projekcie ustawy przepisy, dotyczące zmian organizacji władz Akademii. Celem tych zmian jest umożliwienie wydziałom Akademii oraz komitetom naukowym większego niż dotychczas skoncentrowania uwagi i wysiłków na zagadnieniach inicjowania i koordynacji badań naukowych w skali ogólnokrajowej, oczywiście, w zakresie działania Akademii. Najważniejszym środkiem prowadzącym do tego celu jest odciążenie wydziałów od zajmowania się sprawami organizacyjno-administracyjny mi placówek naukowych Akademii i bezpośrednie podporządkowanie placówek Sekretarzowi Naukowemu — co znalazło swój wyraz w brzmieniu art. 25 w ust. 1. Natomiast wydziały w myśl art. 29 będą sprawowały nad placówkami nadzór naukowy. Art. 31 w ust. 3, z uwzględnieniem poprawki wniesionej przez Komisję Oświaty i Nauki, określa rolę komitetów. Do ich zadań należy inicjowanie badań naukowych, opiniowanie planów badań naukowych oraz koordynacja badań w zakresie im powierzonym. W proponowanym przez Komisję brzmieniu omawianego przepisu dodano wyrazy: — „inicjowanie badań naukowych”, bardzo istotne, natomiast skreślono wyrazy: — „przygotowanie planów badań naukowych”, które odbywa się według zasady na szczeblach niższych.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselBoguckiAntoni">W myśl projektu ustawy organami Akademii są: Zgromadzenie Ogólne, Prezydium i Sekretarz Naukowy.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselBoguckiAntoni">Projekt ustawy, wysuwając wnioski z dotychczasowych doświadczeń — przewiduje uproszczenie sposobu kierowania placówkami, a przede wszystkim znosi nadmierną wieloszczeblowość zarządzania.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselBoguckiAntoni">Uprawnienia dotychczasowego Sekretariatu Naukowego Polskiej Akademii Nauk w zakresie kierowania pracami Akademii przejmuje częściowo Prezydium, a częściowo Sekretarz Naukowy, który skupi w swym ręku operatywne funkcje kierowania całością spraw Akademii.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselBoguckiAntoni">Stałymi organami doradczymi i pomocniczymi Sekretarza Naukowego będą: Sekretariat Naukowy i kolegium do spraw placówek naukowych.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselBoguckiAntoni">Biorąc pod uwagę szeroki zakres obowiązków administracyjno-organizacyjnych związanych z funkcją zastępców Sekretarza Naukowego, znowelizowane przepisy słusznie czynią, iż pozwalają powierzyć te stanowiska samodzielnym pracownikom naukowo-badawczym lub naukowo-dydaktycznym, również i tym, którzy nie są członkami Akademii.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselBoguckiAntoni">Chciałbym tu zwrócić uwagę na art. 34 w przedstawionym projekcie rządowym ustawy, który — co należy z zadowoleniem podkreślić — daje możliwość tworzenia takich form organizacyjnych, które będą zespalać pracę naukowo-badawczą pewnych jednostek organizacyjnych wyższych uczelni i jednostek Polskiej Akademii Nauk czy też instytutów resortowych.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselBoguckiAntoni">Jest znanym faktem, że rozwój badań naukowych w dzisiejszej dobie wymaga koordynacji wysiłków wielu naukowców, a także wykorzystywania wspólnych środków, a zwłaszcza aparatury. Jest to szczególnie ważne dla nauk eksperymentalnych i dlatego te właśnie elastyczne formy organizacyjne, które pozwalają na taką koordynację, są szczególnie uzasadnione.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselBoguckiAntoni">W hierarchii ważności problemów, które rzutują na pomyślną realizację zadań stawianych Polskiej Akademii Nauk, wysuwa się na czoło problem szybszego niż dotąd przyrostu kadry młodych badaczy. W tym zakresie potencjalne możliwości Akademii są dalece nie wykorzystane. Wystarczy tu porównać osiągnięcia szkół wyższych i Polskiej Akademii Nauk.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselBoguckiAntoni">I tak w 1968 r. stopień naukowy doktora uzyskało w PAN 97 osób, co stanowi 5% w stosunku do ogółu nadanych stopni doktora, podczas gdy w szkołach wyższych 1.690 osób (91%). Stopień doktora habilitowanego otrzymały w PAN 23 osoby (9%), podczas gdy w szkolnictwie wyższym 510 osób (90%). Te poważne różnice nie wynikają wcale z liczniejszej kadry samodzielnych pracowników nauki w szkołach wyższych, bo po przeliczeniu na jednostkę organizacyjną uprawnioną do nadawania stopnia naukowego doktora przypadało przeciętnie w szkołach wyższych 6 stopni, a w PAN — 3 stopnie. Podobnie było ze stopniami doktora habilitowanego — w szkolnictwie wyż- szvm przypadały 3 stopnie, a w PAN — 1,2 stopnia.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselBoguckiAntoni">Uzasadniona staje się zatem propozycja Komisji Oświaty i Nauki, która zmierza do rozszerzenia zakresu obowiązków członka Akademii przez dodanie do art. 11 ust. 2 w brzmieniu: — „uczestniczyć w kształceniu kadr naukowych”. Chciałbym podkreślić, że nie chodzi tu tylko o kształcenie przez PAN własnej kadry naukowej, ale również o kształcenie pracowników zatrudnionych w resortowych placówkach naukowo-badawczych. Należy przy tym uwzględnić właściwe kierunki specjalizacyjne, zgodnie z potrzebami zaplecza badawczego.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselBoguckiAntoni">Chciałbym, mówiąc o rozwoju kadry naukowej, zwrócić uwagę na art. 40 ust. 1 w projekcie rządowym ustawy. Brzmienie tego przepisu zaproponowane przez Komisję Oświaty i Nauki jest lepiej dostosowane do specyfiki działalności placówek Akademii. Zdaniem Komisji, przy powoływaniu na stanowisko samodzielnego pracownika naukowo-badawczego, decydować powinien całokształt dorobku naukowego, osiągniętego zarówno przed, jak i po uzyskaniu stopnia naukowego.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselBoguckiAntoni">Samo uzyskanie stopnia naukowego nie jest równoznaczne z osiągnięciem dorobku, wystarczającego do powołania na stanowisko samodzielnego pracownika naukowo-badawczego. Z drugiej jednak strony, nawet same tylko osiągnięcia w pracy naukowej lub zawodowej, bez posiadania stopnia naukowego, mogą być podstawą do powołania na stanowisko samodzielnego pracownika naukowo-badawczego — czemu daje wyraz brzmienie art. 40 w ust. 2.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselBoguckiAntoni">Jeśli chodzi o przewidziane proponowaną ustawą zmiany, dotyczące stosunku służbowego pracowników naukowo-badawczych, to wiążą się one ze zmianami wprowadzonymi w ustawie o szkolnictwie wyższym. Pracownicy naukowo-badawczy Akademii byli dotychczas zawsze powoływani na podstawie mianowania. Jedynie w wypadku posiadania nominacji w innym miejscu pracy byli oni powoływani do pracy w Akademii na podstawie umowy o pracę. Obecny projekt ustawy w art. 38, w ust. 1 przewiduje, że samodzielni pracownicy naukowo-badawczy i adiunkci mogą być powoływani na podstawie nominacji, albo umowy o pracę. Natomiast asystenci i starsi asystenci będą powoływani wyłącznie na podstawie umowy o pracę (art. 38, ust. 3). Projekt ustawy nie przewiduje dotychczas stosowanych okresów rotacji dla asystentów, starszych asystentów i adiunktów. Ustala się jedynie w art. 43, analogicznie do ustawy o szkolnictwie wyższym, że łączny okres zatrudnienia na stanowiskach asystenta i starszego asystenta nie może przekroczyć 8 lat.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselBoguckiAntoni">Temu przepisowi chciałbym poświęcić kilka słów uwagi. Wzbudził on bowiem dość ożywioną dyskusję. Zwracano uwagę, że młodsi pracownicy naukowo-dydaktyczni w szkołach wyższych, oprócz obowiązku uzyskania w okresie 8 lat stopnia naukowego doktora, a więc konieczności prowadzenia prac naukowo-badawczych, są obciążeni poważnymi zadaniami dydaktycznymi. Ta grupa pracowników Akademii, w stosunku do swych kolegów ze szkół wyższych, może wydawać się wyraźnie uprzywilejowana, gdyż przez ten sam okres 8 lat może wyłącznie poświęcać się pracy naukowej. Tak w rzeczy samej jest w niektórych placówkach PAN. tam gdzie tematyka badawcza jest kształtowana przede wszystkim przez osobiste zainteresowania pracowników. Stan ten jednak ulega zmianie. Plany prac badawczych placówek Akademii w coraz większym stopniu są podporządkowane potrzebom gospodarki i kultury narodowej. Młody pracownik Akademii musi więc wykazać się przede wszystkim odpowiednimi efektami pracy badawczej, wynikającej z planowej działalności placówki, a jednocześnie uzyskać stopień naukowy doktora. Indywidualne zainteresowanie i pasja badawcza są jednym z warunków uzyskania wartościowych wyników. Chodzi jednak o to, aby równie silnym źródłem inspiracji stały się potrzeby kraju. Wybór takiego tematu dysertacji doktorskiej i habilitacyjnej, który jest zgodny z kierunkiem planowych zainteresowań placówki naukowej, daje młodym pracownikom istotną podstawę realności poszukiwań naukowo-badawczych, daje pełniejsze możliwości służby społecznej, która jest chyba najlepiej pojętą formą wolności twórczej.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselBoguckiAntoni">Rządowy projekt ustawy w art. 32 ust. 5 z uwzględnieniem poprawki wniesionej przez Komisję Oświaty i Nauki otrzymuje brzmienie: — „W sprawach mających znaczenie polityczne kierownik placówki współdziała z organizacją partyjną, a w sprawach pracowniczych — również z organizacją związkową”.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselBoguckiAntoni">Zgodnie z uchwałą IV Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — organizacja partyjna we wszystkich ogniwach zaplecza naukowego ma obowiązek skoncentrowania swej działalności: na doskonaleniu metod organizowania prac badawczych, rozwojowych i wdrożeniowych; na usuwaniu wszelkich organizacyjnych zakłóceń i biurokratycznych hamulców obniżających efekty pracy kadr naukowych.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselBoguckiAntoni">Polityka organizacji partyjnej ma sprzyjać szybszemu wybijaniu się uzdolnionych i twórczych pracowników naukowych, ma kształtować aktywną postawę kadr naukowo-badawczych przez pogłębianie wśród nich społecznego poczucia odpowiedzialności za rezultaty pracy. A zatem wszystkie kluczowe zadania, jakie stawia się placówce naukowej, mają znaczenie polityczne. Wspólnie z organizacją partyjną związki zawodowe powinny stwarzać dobre warunki pracy wszystkim pracownikom, budzić wśród nich, zwłaszcza wśród młodej kadry, dążenie do pogłębiania wiedzy i umiejętności zawodowych.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselBoguckiAntoni">W tym też duchu należy rozumieć brzmienie omawianego ustępu proponowanej ustawy.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PoselBoguckiAntoni">Na koniec chciałbym poświęcić kilka zdań dwom problemom, które wprawdzie nie są objęte przedstawionym projektem, a które jednak mają bardzo poważne znaczenie.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PoselBoguckiAntoni">Problem pierwszy wiąże się z uzupełnieniem składu Polskiej Akademii Nauk. Należałoby postulować, aby w Akademii w większym stopniu były reprezentowane wszystkie ośrodki i środowiska naukowe w kraju. Akademia jest powołana do reprezentowania nauki polskiej, więc jej skład powinien stanowić odwzorowanie aktualnej sytuacji naszej nauki, rozwoju nowych dyscyplin, nowych ośrodków — powstawania nowych środowisk twórczych. Temu celowi powinien służyć zarówno regulamin powoływania nowych członków Akademii, który uchwali Rada Ministrów, jak też odpowiednia polityka Prezydium i Zgromadzenia Ogólnego Akademii w tym względzie.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#PoselBoguckiAntoni">Problem drugi dotyczy odpowiedzialności za realizację całokształtu polityki naukowej w skali państwa w postaci, w jakiej polityka ta została wytyczona przez IV Plenum KC PZPR. Proponowana ustawa dotyczy Polskiej Akademii Nauk i nie może jednoznacznie rozwiązać tego problemu, tak jak nie mogła go również rozwiązać ustawa o szkołach wyższych. Każda bowiem z wymienionych ustaw określa zadania poszczególnych pionów. Sprawa ta jednak nabiera bardzo istotnego znaczenia w obecnej sytuacji i bezpośrednio wiąże się z zapowiedzianą decyzją przeznaczenia 2,5% dochodu narodowego na badania naukowe. Wydaj e się, że istnieje pilna potrzeba ściślejszego sprecyzowania odpowiedzialności za całokształt polityki państwa w zakresie wszystkich 3 pionów nauki, z polityką finansową włącznie.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#PoselBoguckiAntoni">Jeżeli chodzi o poprawki Komisji Oświaty i Nauki, to cześć z nich już przedstawiłem Wysokiej Izbie. Pozostałe poprawki Komisji uściślają i precyzują teksty ustawy. Poza tym Komisja wniosła szereg poprawek redakcyjnych i formalno-prawnych.</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#PoselBoguckiAntoni">Wysoka Izbo! Rządowy projekt ustawy wraz z poprawkami uchwalonymi przez sejmową Komisję Oświaty i Nauki modyfikuje ustawę o Polskiej Akademii Nauk w słusznym i prawidłowym kierunku. Omawiana ustawa nie narusza w dotychczasowym ustawodawstwie niczego, co zdało egzamin w praktyce, a równocześnie tworzy system prawny bardziej elastyczny, sprzyjający kształtowaniu się mocniejszych i silniejszych organicznie powiązań nauki z życiem gospodarczym i społecznym kraju.</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#PoselBoguckiAntoni">Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Oświaty i Nauki wnoszę, aby Sejm uchwalić raczył projekt ustawy o zmianie ustawy o Polskiej Akademii Nauk według brzmienia projektu rządowego (druk sejmowy nr 25) wraz z poprawkami Komisji (druk sejmowy nr 26).</u> + <u xml:id="u-9.37" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję. Głos ma poseł Witold Łukaszewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselLukaszewiczWitold">Wysoki Sejmie! Nowy etap rozwoju naszej gospodarki, w który wkraczamy w konfrontacji ze stanem techniki na świecie, a szczególnie w krajach wysoko rozwiniętych ekonomicznie, wymaga od nas nowych metod i środków planowania postępu technicznego i badań naukowych w sposób kompleksowy, to jest pełny i skuteczny, a jednocześnie dalekowzroczny oraz wysoce odpowiedzialny.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselLukaszewiczWitold">Nikt chyba dzisiaj w Polsce Ludowej nie powinien wątpić, zwłaszcza po tak wszechstronnej i wnikliwej dyskusji, jaka była na IV Plenum KC PZPR, że nauka jest składową częścią gospodarki narodowej i jej siłą napędową. Dlatego należy badania naukowe planować nie tylko na cykle pięcioletnie, ale również prognozować na przyszłość — możliwie z najmniejszym ryzykiem — kierunki ich rozwoju w kompleksowym związku z potrzebami postępu technicznego i wybranych gałęzi gospodarki narodowej, a jednocześnie odpowiednio do istotnych potrzeb oraz możliwości państwa inwestować w naukę, rygorystycznie kontrolując uzyskiwane wyniki w dziedzinie badań podstawowych, rozwojowych i wdrożeniowych.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselLukaszewiczWitold">Znajdujemy się obecnie, jeśli chodzi o planowanie badań naukowych i osiąganie w wyniku ich rozwoju efektów w dziedzinie postępu technicznego, wydajności pracy, jakości produkcji i potencjału eksportowego — ogólnie rzecz traktując — daleko jeszcze od celu, do którego coraz bardziej uparcie i sensownie dążymy jako państwo od szeregu lat.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselLukaszewiczWitold">Wiemy coraz lepiej, co jest tego stanu rzeczy najbardziej istotną, kompleksową przyczyną:</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselLukaszewiczWitold">po pierwsze — na ogół mało sprawna w działaniu, niewystarczająco klarowna kompetencyjnie obecna struktura organizacyjna całego pionu naukowo-badawczego w naszym kraju, z Komitetem Nauki i Techniki, z Polską Akademią Nauk, instytutami resortowymi, szkolnictwem wyższym;</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselLukaszewiczWitold">po drugie — atomizacja problematyki badawczej, prowadząca przy braku korelacji i integracji badań do rozproszenia siły ludzkiej i środków — nakładów finansowych, bazy naukowo-technicznej itp.;</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselLukaszewiczWitold">po trzecie — planowanie — „pod podmiot”, to jest pod pracownika naukowego i jego wyuczoną specjalność, a nie — „pod problem”, którego rozwiązania potrzebuje pilnie gospodarka narodowa.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselLukaszewiczWitold">Rzecz oczywista, że w takiej strukturze organizacyjnej całego pionu naukowo-badawczego, jaka jeszcze dziś funkcjonuje w Polsce Ludowej, przy niewystarczająco energicznym i wnikliwym centralnym nadzorze nad planowaniem kompleksowym badań od strony potrzeb postępu technicznego w kluczowych dziedzinach gospodarki narodowej — powstało obszerne pole w wielu instytucjach naukowych, instytutach, katedrach, zakładach i pracowniach do realizowania procesu badawczego w sposób nie odpowiadający zasadom selektywnego rozwoju nauki i techniki.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselLukaszewiczWitold">Wysoki Sejmie! W procesie budownictwa socjalistycznego w Polsce Ludowej wzrasta z każdym pięcioleciem rola nauki, rozszerzają się zadania pracowników naukowo-dydaktycznych i umacnia się autorytet uczonych w opinii publicznej. Zawód pracownika nauki, mimo że nie łączą się z nim nazbyt ewidentne korzyści materialne, jest wysoko ceniony przez młodzież, o czym dobitnie świadczą przeprowadzone ankiety. Szczególnie wysoką rangę w opinii społeczeństwa polskiego zajmuje Polska Akademia Nauk jako korporacja uczonych oraz centrum badań naukowych. Permanentna troska, starania i zabiegi władzy ludowej w naszym kraju zmierzają w tym kierunku, aby ranga nauki i uczonych była jak najwyższa i stawała się rzeczywistym wykładnikiem ich twórczego udziału w rozwoju gospodarki, oświaty i kultury narodowej. Świadczą o tym dobitnie: uchwała V Zjazdu PZPR i IV Plenum KC PZPR oraz wysokie nakłady finansowe na naukę w budżecie państwa na 1970 r. Jednakże, aby nauka mogła wypełniać wyznaczone sobie zadania, stać się integralną częścią procesu wytwarzania, musi istnieć dostateczny potencjał badawczy, zapewniający szybkie rozwiązywanie podstawowych problemów. To z kolei uwarunkowane jest odpowiednim poziomem kadry naukowej, jej liczebnością, posiadanym aparatem informacji naukowej, aparaturą oraz optymalną organizacją systemu badań.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselLukaszewiczWitold">Jak zatem przedstawia się w Polsce Ludowej ów potencjał badawczy i jaki jest aktualny udział PAN w organizacji systemu badań ważnych dla gospodarki narodowej i w ich realizacji?</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselLukaszewiczWitold">Postaram się ogólnie ustosunkować do tych zasadniczych pytań, zaznaczając z góry, że moje wywody nie roszczą sobie pretensji do wyczerpujących, gdyż oparte zostały na materiale częściowym.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselLukaszewiczWitold">Wiadomo ze sprawozdania Przewodniczącego Komitetu Nauki i Techniki — prof. dr. Jana Kaczmarka — złożonego na sejmowej Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów w dniu 28 października 1969 r., że w końcu 1968 r. we wszystkich placówkach naukowych i technicznych, łącznie z zapleczem zakładowym, ale nie licząc szkół wyższych, zatrudnionych było ponad 222 tys. osób. W tym, w pracach badawczych, czynnych było 28 tys. osób, w pracach rozwojowych, iak konstrukcje. technologie, projektowanie itp. — 74 tys. osób.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselLukaszewiczWitold">Nakłady na bazę materialną, finansowaną w zakresie prac badawczych i rozwojowych z budżetu państwa, funduszu postępu techniczno-ekonomicznego i ze środków obrotowych przedsiębiorstw — osiągną łącznie w 1970 r. 13 mld zł. Stanowi to, niezależnie od wydatków na szkolnictwo wyższe, prawie 1,9% dochodu narodowego (w 1965 r. nakłady wynosiły 7,5 mld zł). Z tych nakładów na aparaturę naukowo-badawczą i wyposażenie techniczne wydatkować się będzie około 1,2 mld zł. W 1975 r. na rozwój bazy naukowo-technicznej, zgodnie z uchwałą V Zjazdu PZPR, przeznaczy się 2,5% dochodu narodowego. Znamienną cechą tegorocznego budżetu państwa jest położenie silnego akcentu, zgodnie z uchwałą IV Plenum, na stworzenie sprzyjających warunków dla intensyfikacji prac naukowo-badawczych. Kwoty przeznaczona na ten cel w wydatkach bieżących budżetu wynoszą łącznie z inwestycjami 4,7 mld zł, to znaczy są o 14,3% większe niż w 1969 r.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselLukaszewiczWitold">W sumie zatem są to nakłady bardzo wysokie, chociaż należy stwierdzić, że tempo przyrostu nakładów na aparaturę i wyposażenie jest wolniejsze niż na rozwój działalności badawczej i rozwojowej. Jeśli do tego uwzględnić starzenie się aparatury — to niezmiernie aktualnym i ważnym zadaniem dla wszystkich placówek naukowo-badawczych staje się jej optymalne wykorzystanie.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselLukaszewiczWitold">Polska Akademia Nauk otrzymała na finansowanie prac naukowo-badawczych z budżetu państwa 831 mln zł. W stosunku do roku ubiegłego środki te wzrastają o 8,6%. W ramach PAN finansowane są 83 placówki naukowo-badawcze. Budżet PAN na 1970 r. zamyka się po stronie wydatków (wraz z inwestycjami) niebagatelną kwotą 1.050.350 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselLukaszewiczWitold">Jeśli do tego, co tu powiedziałem, dorzucić realną możliwość wykorzystania w 1970 r. w procesie badawczym dość licznych jeszcze sił naukowych w szkolnictwie wyższym (głównie w politechnikach i uniwersytetach) oraz w instytutach resortowych i PAN, uprawiających badania rozproszone i nie mające istotnego znaczenia dla rozwoju nauki i techniki — to okaże się, że aktualny potencjał badawczy w Polsce Ludowej, który można skoncentrować na preferowanych kierunkach i wybranych selektywnie problemach, jest poważny. Rzecz cała polega na tym, aby go racjonalnie wykorzystać jeszcze w bieżącym roku i stworzyć przez to dobre warunki do startu badawczego na najbliższą pięciolatkę.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselLukaszewiczWitold">Polska Akademia Nauk jest akademią typu roboczego i dzieli się na 2 podstawowe ogniwa: pierwsze — korporacyjne, grupujące uczonych i drugie — stanowiące działalność placówek naukowo-badawczych. Więź między tymi ogniwami powinna być ścisła.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselLukaszewiczWitold">Ale PAN — to nie tylko korporacja uczonych i centrum badań, lecz w swej istocie, w pewnym sensie, kombinat naukowy i gospodarczy, któremu podlegają: 68 placówek naukowych, 83 komitety i komisje, oddział Akademii w Krakowie, 2 zarządy administracyjne — jeden w Krakowie drugi w Warszawie — zarząd inwestycji, 4 przedsiębiorstwa, 4 zakłady budżetowe, 9 gospodarstw pomocniczych na rozrachunku gospodarczym, 12 gospodarstw pomocniczych, działających według zasad uproszczonych, oraz 51 ośrodków specjalnych.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselLukaszewiczWitold">Ponadto PAN udziela dotacji 62 towarzystwom naukowym w kraju. W kombinacie tym było zatrudnionych w końcu 1969 r. 8.225 osób.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselLukaszewiczWitold">Sprawne zarządzanie tym kombinatem i prawidłowe planowanie zadań oraz kontrola ich realizacji — stanowią problem trudny, wymagający głębokiej analizy.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselLukaszewiczWitold">Pion korporacyjny PAN obejmuje 106 członków rzeczywistych i 156 członków korespondentów — łącznie 262 członków.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselLukaszewiczWitold">Przeciętna wieku członka PAN jest bardzo wysoka, bo przekracza 65 lat, co odbija się niekorzystnie na aktywności badawczej i sprawności działalności organizacyjnej. Sprawa planowego odmładzania składu Akademii staje się w tych okolicznościach szczególnie ważna i w tym celu należy dokonać odpowiednich zmian w obecnie obowiązujących zasadach wyboru członków, aby nie hamowały one dopływu do PAN młodych uczonych o wybitnych osiągnięciach naukowych i sprawnych organizacyjnie. Przyjęcie w poczet członków PAN powinno być nie tylko wyróżnieniem, lecz również powołaniem do wykonania trudnych i specyficznych zadań.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselLukaszewiczWitold">Do podstawowych zadań pionu korporacyjnego należą bowiem sprawy ważne, takie jak:</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselLukaszewiczWitold">—opracowywanie perspektywicznych planów rozwoju badań naukowych;</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselLukaszewiczWitold">—koordynacja i ocena prowadzonych badań naukowych;</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselLukaszewiczWitold">—aktywny, wiodący udział w pracy komitetów Akademii;</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselLukaszewiczWitold">—kształcenie kadr własnych Akademii — doktorów i doktorów habilitowanych;</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PoselLukaszewiczWitold">—upowszechnianie wyników badawczych w formie działalności wydawniczej;</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#PoselLukaszewiczWitold">—utrzymywanie więzi z towarzystwami naukowymi w kraju i za granicą itp.</u> + <u xml:id="u-11.29" who="#PoselLukaszewiczWitold">W każdej z tych dziedzin PAN ma określony i liczący się dorobek.</u> + <u xml:id="u-11.30" who="#PoselLukaszewiczWitold">Można by jednakże wymienić i liczne niedostatki. Ograniczę się tylko do kilku podstawowych. Część członków tej korporacji od lat nie przejawia wymaganej aktywności naukowo-badawczej i jest niesprawna organizacyjnie. W części placówek PAN istnieje nadmierne rozproszenie tematyki badawczej, sił naukowych i nakładów finansowych. Nie zadowalające są rezultaty w kształceniu w latach 1968—1969 kadry doktorskiej. Niepokój wielu pracowników nauki budzi słaba na ogół więź Akademii, zwłaszcza Wydziału I, ze szkołami wyższymi.</u> + <u xml:id="u-11.31" who="#PoselLukaszewiczWitold">Byłbym niesprawiedliwy i jednostronny w swych spostrzeżeniach i uwagach krytycznych, dotyczących całokształtu pracy PAN, gdybym nie podkreślił dobitnie ogromnego wysiłku, jaki został włożony przez jej kierownictwo, korporację uczonych i pion badawczy (instytuty, zakłady, różne placówki naukowe) — w realizację zadań postawionych przed nauką polska w uchwale V Zjazdu PZPR i IV Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-11.32" who="#PoselLukaszewiczWitold">Ze sprawozdań złożonych na posiedzeniach sejmowej Komisji Oświaty i Nauki w dniach 24 września i 15 grudnia 1969 r. wynika, że PAN stawia sobie jako naczelne zadanie koncentrację badań na tematach o węzłowym znaczeniu dla rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-11.33" who="#PoselLukaszewiczWitold">Plan badań i budżet Polskiej Akademii Nauk na 1970 r. są odbiciem tendencji rozwojowych i kierunków koncentracji, które znajdą pełniejszy wyraz w najbliższym planie 5-letnim. Placówki naukowe Polskiej Akademii Nauk będą prowadziły badania poznawcze, które wynikają z perspektywicznych potrzeb rozwoju kraju i będą współpracowały z zapleczem naukowo-badawczym przy rozwiązywaniu tematów niezbędnych dla realizacji planów gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-11.34" who="#PoselLukaszewiczWitold">W planie Akademii na 1970 r. zmniejszono poważnie (więcej niż o połowę) liczbę problemów i tematów, zaś w planie 5-letnim koncentracja badawcza obejmuje 12 głównych kierunków. 6 spośród nich wiąże się bezpośrednio z perspektywicznymi potrzebami rozwoju przemysłu, są to takie kierunki, jak fizyka niskich temperatur, fizyka polimerów, fizyka ciała stałego, cybernetyka techniczna i automatyka, rozwój i zastosowanie metod matematycznych, fizykochemiczne podstawy procesów technologicznych. Pozostałe kierunki wiążą się z potrzebami rozwoju określonych gałęzi przemysłu chemicznego i farmaceutycznego, rolnictwa i medycyny, prognozą rozwoju Polski współczesnej, dziejami narodu i państwa polskiego oraz jego dziedzictwem kulturalnym.</u> + <u xml:id="u-11.35" who="#PoselLukaszewiczWitold">Przeprowadzana w planach badań naukowych Akademii koncentracja problemowa, oparta na zasadzie selektywnego rozwoju nauki i techniki, zapoczątkowała reorganizację działalności całego pionu naukowo-badawczego: zmniejszyła się liczba placówek naukowych, tworzy się centra badawcze na zasadzie merytorycznej, w miejsce stałych zakładów i pracowni powstają zakłady doświadczalne, obsługujące kilka placówek, powstają instytuty wspólne: Akademia — przemysł, kształtują się sprzyjające warunki do tworzenia instytutów wspólnych ze szkołami wyższymi.</u> + <u xml:id="u-11.36" who="#PoselLukaszewiczWitold">Ten kierunek działania i zmian strukturalnych w Akademii jest, moim zdaniem, słuszny i przyczyni się niewątpliwie do rozszerzenia jej roli i podniesienia rangi w ogólnej strukturze organizacyjnej całego pionu naukowo-badawczego w naszym kraju, budującym socjalizm.</u> + <u xml:id="u-11.37" who="#PoselLukaszewiczWitold">Generalny sens zmian proponowanych w rozpatrywanej noweli do ustawy, wnikliwie przedstawionych przez obywatela posła sprawozdawcę, służy zabezpieczeniu właściwych podstaw prawnych i organizacyjnych do realizacji zadań naukowo-badawczych, stojących przed Polską Akademią Nauk na nowym etapie rozwoju naszej gospodarki, nauki, oświaty i kultury.</u> + <u xml:id="u-11.38" who="#PoselLukaszewiczWitold">Wysoki Sejmie! Zostałem upoważniony do złożenia oświadczenia, że Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej będzie głosował za przyjęciem projektu ustawy o zmianie ustawy o Polskiej Akademii Nauk z poprawkami Komisji Oświaty i Nauki.</u> + <u xml:id="u-11.39" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Ludwik Maceczek.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselMaceczekLudwik">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Rozpatrywany rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o Polskiej AKademii Nauk jest dalszym, logicznym i konsekwentnym krokiem, który ma stworzyć odpowiednie przepisy prawne, umożliwiające lepsze powiązanie działalności badawczej Akademii z potrzebami naszej gospodarki narodowej, przyśpieszenie wykorzystania wyników badań oraz zwiększenie ogólnej efektywności działania zaplecza naukowo-technicznego.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselMaceczekLudwik">Podjęte w 1969 r. decyzje polityczne, dotyczące nowego, wyższego etapu rozwoju gospodarki narodowej i kultury, nowych metod planowania, wytyczają również nowe zadania instytucjom i pracownikom naukowym.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselMaceczekLudwik">Istnieje konieczność wiązania badań naukowych z potrzebami rozwoju gospodarczego, koncentracji środków materialnych i kadr na najważniejszych zadaniach oraz wiązania środków na działalność badawczo-techniczną z konkretnymi, planowymi zadaniami. Niezbędnym warunkiem realizacji tych zadań jest oparcie planowania działalności placówek naukowych na długoterminowych prognozach rozwoju poszczególnych dziedzin gospodarczych. Prace badawcze powinny wyprzedzać przewidywany okres uruchomienia nowej produkcji.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselMaceczekLudwik">Projekt omawianej ustawy, nie zmieniając w zasadzie dotychczasowego zakresu działania Akademii, eliminuje sformułowania, ustalające zbyt szczegółowo niektóre jej funkcje, pozostawiając władzom zwierzchnim pewną swobodę w ustalaniu kompetencji co do zakresu planowania i koordynacji badań, w których Akademia uczestniczy w skali ogólnokrajowej.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselMaceczekLudwik">Istotne znaczenie ma wprowadzenie pewnych zmian organizacyjnych, które umożliwią wydziałom Akademii oraz komitetom naukowym skoncentrowanie głównych wysiłków na koordynacji badań naukowych i ich planowaniu.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselMaceczekLudwik">W związku z tym zmienia się zakres i rola Sekretarza Naukowego PAN, któremu będą bezpośrednio podporządkowane placówki naukowe PAN wraz ze sprawami organizacyjno-administracyjnymi tych placówek. Mówił o tym obszernie sprawozdawca poseł Bogucki.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselMaceczekLudwik">Sekretarz Naukowy, przejmując część dotychczasowych uprawnień Sekretariatu Naukowego PAN, będzie mógł kierować na bieżąco i w sposób bardziej operatywny całością spraw Akademii. Jednak dla właściwego opracowania systemu organizacyjnego nauki niezbędne jest prawidłowe określenie celów badawczych. Bez nich wszelkie zmiany organizacyjne staną się zabiegiem formalnym, nie zapobiegającym rozproszeniu i przypadkowości w podejmowaniu i prowadzeniu badań naukowych.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselMaceczekLudwik">Wzrost wydatków na prace naukowo-badawcze umożliwi intensyfikację badań podstawowych i rozwojowych, przede wszystkim w dziedzinach związanych z preferowanymi kierunkami rozwoju gospodarczego, do których należy również rolnictwo.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselMaceczekLudwik">Właśnie zapleczu badawczo-naukowemu rolnictwa chciałbym poświęcić nieco uwagi. Niewątpliwie w znacznych osiągnięciach polskiego rolnictwa ma swój udział nauka polska, w tym również PAN.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselMaceczekLudwik">Znacznym dorobkiem wykazać się mogą wyższe szkoły rolnicze, zwłaszcza w zakresie kształcenia wysoko kwalifikowanej kadry rolniczej, której zatrudnienie na koniec 1968 r. wynosiło w kraju ponad 35 tys. osób, co stanowiło 9% ogółu zatrudnionych pracowników z wyższym wykształceniem. WSR wykształciły też liczną kadrę naukową dla potrzeb własnych, instytutów resortowych, a także, zwłaszcza w pierwszym okresie, dla Polskiej Akademii Nauk.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselMaceczekLudwik">Poważną siłę w zakresie prac badawczych — rozwojowych, a zwłaszcza wdrożeniowych, stanowią instytuty Ministerstwa Rolnictwa i dość szeroko rozwinięta sieć placówek doświadczalnych. Świadczy o tym choćby liczba ponad 1.500 pełnozatrudnionych pracowników w tych placówkach.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselMaceczekLudwik">Ze względu na specyfikę rolnictwa placówki te są rozmieszczone na terenie całego kraju, choć nie odpowiadają jeszcze w pełni aktualnym i perspektywicznym potrzebom.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselMaceczekLudwik">Rolnictwo tym różni się od przemysłu, że wytwarza w większości produkty znane, produkowane od dawna. Wysiłek placówek naukowo-badawczych musi więc w głównej mierze skupiać się na podnoszeniu jakości i ilości tej produkcji. Wraz z rozwojem budownictwa i przemysłu — ziemi uprawnej wciąż ubywa, podczas gdy wzrasta liczba mieszkańców, a co za tym idzie, rośnie spożycie produktów rolnych.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselMaceczekLudwik">Poważne zadania stawiane przed rolnictwem na następne lata wymagają unowocześnienia i wzrostu produkcji rolnej. Procesy te są długotrwałe i bez zaangażowania odpowiednich środków oraz różnych specjalności naukowych z zakresu nauk rolnych, technicznych, ekonomicznych oraz nauki o organizacji i zarządzaniu gospodarką rolną, nie uzyskamy szybkiego wzrostu produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselMaceczekLudwik">Znaczne zwiększenie produkcji zbóż i pasz wymaga koncentracji badań nad wyhodowaniem oraz adaptacją do warunków polskich nowych, wysoko wydajnych odmian zbóż i roślin pastewnych, odpornych na choroby i szkodniki, przystosowanych do mechanicznego zbioru. Nauka i rolnictwo polskie mogą poszczycić się poważnymi osiągnięciami, na przykład w hodowli ziemniaka. Lecz nadal konieczne jest uzyskiwanie jego nowych odmian o wysokiej zawartości białka i skrobi, odpornych na choroby wirusowe, grzybobakteryjne oraz inne szkodniki.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselMaceczekLudwik">Wielkie znaczenie dla rolnictwa mają nauki chemiczne. Stosowanie odpowiednich środków chemicznych w rolnictwie jest nieodzownym warunkiem jego dalszego rozwoju, przy czym niezbędna jest tu daleko idąca współpraca z pracownikami naukowymi medycyny, którzy powinni stać na straży zdrowia i bezpieczeństwa życia ludzkiego i nie dopuszczać do stosowania takich środków chemicznych, które stanowiłyby dla niego zagrożenie.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselMaceczekLudwik">W dziedzinie produkcji zwierzęcej należałoby się skupić na pracach genetyczno-hodowlanych, na podnoszeniu cech użytkowych zwierząt oraz na zwiększaniu ich produktywności przy jednoczesnym zmniejszaniu zużycia paszy.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselMaceczekLudwik">Decydujące znaczenie w rozwoju rolnictwa ma stopień mechanizacji zarówno w dziale produkcji roślinnej, jak i zwierzęcej. Szczególna rola przypada pracom badawczym w zakresie integracji rolnictwa z przemysłem przetwórczym i rolno-spożywczym.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselMaceczekLudwik">Dla prawidłowego rozwoju rolnictwa nie wystarczy jednak prowadzenie prac naukowo-badawczych w kierunkach czysto rolniczych. Z pomocą muszą przyjść nauki techniczne, ekonomiczne, biologiczne, chemiczne, a także demograficzne i socjologiczne oraz nowo powstałe kierunki naukowe z pogranicza tych dyscyplin. Potrzebna jest tu daleko idąca integracja wszystkich pionów nauk rolniczych i pokrewnych, a zwłaszcza pełniejsze powiązanie V Wydziału PAN z WSR i instytutami resortowymi Ministerstw Rolnictwa, Leśnictwa i Przemysłu Spożywczego i Skupu.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselMaceczekLudwik">Akademia, unowocześniając swoją strukturę, powinna stworzyć jak najkorzystniejsze warunki do kompleksowych badań podstawowych, rozwojowych i wdrożeniowych, służących dalszemu rozwojowi rolnictwa i wsi.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselMaceczekLudwik">Przy omawianiu projektu ustawy o Polskiej Akademii Nauk i jej placówek, skupiłem się głównie na zadaniach, jakie ma ona do spełnienia w dziedzinie postępu technicznego i organizacyjnego w dalszym rozwoju rolnictwa. Są to zadania ważne, ale nie jedyne. Bardzo zasadnicze znaczenie mają dla pełnego i harmonijnego rozwoju naszego kraju prace naukowe prowadzone przez wydziały i komitety naukowe PAN w dziedzinie nauk społecznych i humanistycznych. I chociaż w tym zakresie Akademia i jej placówki badawcze mają poważny dorobek, to jednak również w tych dyscyplinach powinna obowiązywać zasada koncentracji i nowoczesnej organizacji pracy.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselMaceczekLudwik">Przy daleko posuniętej specjalizacji w poszczególnych dziedzinach nauki, nadrzędnym czynnikiem powinny stać się postawione perspektywiczne cele naukowe, służące produkcji, gospodarce, kulturze, społeczeństwu. Tworzenie zespołów badawczych opartych na nowoczesnej organizacji pracy, wspartej właściwym wyposażeniem, zapewni należyte efekty naukowe i ekonomiczne, a tym samym zwiększy udział nauki w tworzeniu dochodu narodowego i podnoszeniu dobrobytu w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselMaceczekLudwik">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy o zmianie ustawy o Polskiej Akademii Nauk nakłada na Akademię, a zwłaszcza jej Prezydium i poszczególne wydziały, obowiązek opieki nad towarzystwami naukowymi. Aczkolwiek zagadnienie to w hierarchii obowiązków PAN nie należy do pierwszoplanowych, należałoby poświęcić społecznemu ruchowi naukowemu w Polsce nieco uwagi. Wynika to zarówno z jego zasięgu, jak i roli, chociaż w dyskusjach prowadzonych na temat towarzystw naukowych wypowiadane są często sprzeczne opinie.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselMaceczekLudwik">Na dzień 31 grudnia 1969 r., według danych z Biura Prezydium PAN, działało w kraju 155 towarzystw naukowych, z których 60 jest dotowanych przez Akademię, 20 przez wojewódzkie rady narodowe, 20 przez Naczelną Organizację Techniczną, 34 przez Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej oraz 21 towarzystw przez inne resorty i instytucje. Towarzystwa te są bardzo zróżnicowane pod względem zasięgu terytorialnego i tematycznego (są to tak zwane towarzystwa ogólne, czyli wielo-tematyczne i specjalistyczne). Zaliczają się do nich zarówno instytuty naukowo-badawcze, częściowo zetatyzowane, na przykład Instytut Śląski, Zachodni i inne, jak również towarzystwa o zasięgu regionalnym z dziedziny — „miłośnictwa nauki”, w których większość członków nie zajmuje się problematyką naukową, a ich głównym zadaniem i programem działania jest upowszechnienie wiedzy, badanie historii własnego terenu itp.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#PoselMaceczekLudwik">Bardzo liczną grupę stanowią towarzystwa specjalistyczne, skupiające pracowników nauki i specjalistów poszczególnych dyscyplin naukowych, czasem znów grupujące ludzi z pogranicza różnych dziedzin nauki, prowadząc działalność integracyjną poszczególnych dyscyplin. Szeroki ruch społeczny w naszym kraju ma swoje głębokie tradycje. W naszym współczesnym państwie ruch ten jest bardzo pożyteczny i może w sposób znakomity wspierać wysiłki państwa w wielu poczynaniach. Wynika to również z charakteru naszego ustroju socjalistycznego, którego jednym z podstawowych założeń jest szeroki i świadomy współudział społeczeństwa w budownictwie nowego ustroju. Wielu zresztą zagranicznych polityków, działaczy i obserwatorów z podziwem i uznaniem podkreśla ten szeroki, społeczny ruch kulturalny, naukowy i gospodarczy w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#PoselMaceczekLudwik">Mając na uwadze bardzo nierównomierne rozmieszczenie kadr i placówek naukowych, towarzystwa naukowe mogą i powinny stać się pomostem i łącznikiem centrów naukowych z najdalszymi zakątkami naszego kraju. Działacze i aktywni członkowie tych towarzystw stają się ambasadorami nauki polskiej i naukowców w tak zwanej Polsce powiatowej, stwarzają dobry klimat dla podnoszenia poziomu intelektualnego i kulturalnego środowisk prowincjonalnych.</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#PoselMaceczekLudwik">Z drugiej strony towarzystwa powinny być wykorzystane jako głos szerokiej opinii społecznej o pracy instytucji naukowych, a więc i o Polskiej Akademii Nauk.</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#PoselMaceczekLudwik">Towarzystwa naukowe powinny być zatem otoczone przez odpowiednie wydziały PAN i instytuty resortowe należytą opieką merytoryczną. Prezydium PAN powinno wypracować wraz z Radą Towarzystw Naukowych taki system współpracy i opieki, by społeczny ruch naukowy, wyrażający w tym ruchu dążenia środowiska naukowego do swoistych form samorządu, był zespalany z całością życia naukowego, planowanego przez instytucje państwowe, a zwłaszcza przez Polską Akademię Nauk. Można bowiem tą drogą uruchamiać dalsze rozległe rezerwy sił i inicjatyw, które będą wykorzystane zarówno dla rozwoju środowiska naukowego, jak również dla zaspokojenia potrzeb społecznych w zakresie nauki.</u> + <u xml:id="u-13.28" who="#PoselMaceczekLudwik">Wysoki Sejmie! Jestem przekonany, że uchwalenie proponowanej ustawy stworzy sprzyjające przesłanki dla dalszego doskonalenia pracy i realizacji ważnych zadań stawianych przez Polską Akademię Nauk. Natomiast decydującym czynnikiem, jak zawsze, są i będą ludzie, którzy mają te nowe i trudne zadania realizować i od nich zależeć będą ostateczne efekty.</u> + <u xml:id="u-13.29" who="#PoselMaceczekLudwik">Pracownik nauki, uczony — miał i ma w opinii naszego społeczeństwa wielki kredyt zaufania i cieszy się dużym autorytetem. Bogate są tradycje polskiej nauki. Polscy uczeni niejednokrotnie rozsławiali dobre imię Polski i Polaków na całym świecie. Dopiero jednak w Polsce Ludowej stworzono dogodne warunki dla kształcenia się młodej kadry naukowców oraz dla ich pracy badawczo-naukowej. Jesteśmy przekonani, że Polska Akademia Nauk, wszyscy jej członkowie i pracownicy, nie zawiodą społecznego zaufania i będą, poprzez szeroki i racjonalnie zorganizowany rozwój nauki, przyczyniać się do wszechstronnego rozwoju gospodarczego i kulturalnego naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-13.30" who="#PoselMaceczekLudwik">Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego będzie głosował za projektem ustawy wraz z wniesionymi przez Komisję poprawkami.</u> + <u xml:id="u-13.31" who="#komentarz">( Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Zarządzam 20-minutową przerwę w obradach.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min. 30 do godz. 12 min. 05)</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Wznawiani obrady. Głos ma poseł Stanisław Jodłowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#PoselJodlowskiStanislaw">Obywatelu Marszałku, Wysoka Izbo! Minął rok ou chwili, gdy na tej sali rozpatrywaliśmy nowelę normującą działalność naukową, dydaktyczną i wychowawczą szkół wyższych. Obecnie przyszła kolej na Polską Akademię Nauk. Stojące przed nią coraz to nowe zadania badawcze i organizacyjne sprawiają, że dotychczasowe jej formy prawne wymagają modernizacji, umożliwiającej jak najbardziej efektywną realizację tych zadań. Potrzebie tej wychodzi naprzeciw rozpatrywany obecnie projekt noweli do ustawy z dnia 17 lutego 1960 r. o Polskiej Akademii Nauk.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#PoselJodlowskiStanislaw">Ktokolwiek się zetknął z zagadnieniami nauki — zwłaszcza jeżeli ten kontakt był dłuższy — ma możność zaobserwowania z tej perspektywy wprost zdumiewającego wzrostu zainteresowania problemami nauki, jej stanem i rozwojem oraz jej rolą społeczno-gospodarczą. Jeszcze to nie tak dawne czasy, gdy w latach pięćdziesiątych w pewnych kręgach była rozpowszechniona opinia, że do zadań wyższych uczelni należy wyłącznie praca dydaktyczna, a nie badania naukowe.</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#PoselJodlowskiStanislaw">A dziś? Zwykłemu czytelnikowi prasy codziennej czy słuchaczowi radia znana jest opinia najwyższych instancji politycznych i rządowych w kraju o podstawowej roli nauki jako siły produkcyjnej; dziś badania naukowe uważa się za decydujący czynnik społeczno-gospodarczego rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#PoselJodlowskiStanislaw">Rozwinięcie tej tezy kształtowało się etapami, z których ostatnim były podjęte przed trzema miesiącami uchwały IV Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, dotyczące zwiększenia efektywności badań naukowych i postępu techniczno-organizacyjnego.</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#PoselJodlowskiStanislaw">W dyskusji nad efektywnością badań naukowych uczestniczyło też Stronnictwo Demokratyczne. IX Kongres SD wyraził przekonanie, że istotnym warunkiem rozwoju budownictwa socjalistycznego w Polsce jest dalsze zwiększenie roli nauki. Planowy wzrost kadr naukowych jest istotnym czynnikiem postępu we wszystkich dziedzinach życia. Uzyskanie większej efektywności badań naukowych zależne jest w poważnym stopniu od unowocześnienia organizacji prac badawczych. Stąd Stronnictwo Demokratyczne, zwłaszcza w dyskusji nad szkołami wyższymi, wypowiadało się za szerszym zastępowaniem tradycyjnej struktury uczelni bardziej elastycznymi formami, umożliwiającymi integrację kadry naukowej i środków materialnych.</u> + <u xml:id="u-16.5" who="#PoselJodlowskiStanislaw">Intensywny rozwój ekonomiczny wymaga szybkiego dokonywania jakościowych zmian w poziomie technicznym, technologicznym i organizacyjnym produkcji. Postulat ten stwarza zapotrzebowanie na coraz bardziej sprawne i wydajne maszyny i urządzenia, na coraz doskonalsze i tańsze materiały do produkcji; na przyśpieszenie stwarzania coraz bardziej nowoczesnej techniki i technologii na podstawie nowoczesnej organizacji pracy i produkcji. To wszystko wymaga jednak nowoczesnego, doskonale wyposażonego i fachowo kierowanego zaplecza naukowo-technicznego, prowadzącego intensywne badania w cybernetyce technicznej, fizyce i chemii, matematyce, metalurgii i technologii, teorii konstrukcji i w innych dyscyplinach nauki.</u> + <u xml:id="u-16.6" who="#PoselJodlowskiStanislaw">Kierownictwo naukowe tego zaplecza powinno mieć w planie swej działalności nie tylko badania podstawowe oraz konkretne rozwiązania konstrukcyjne i technologiczne, ale także badania tak zwane wyprzedzające, wybiegające poza już osiągnięty poziom postępu technicznego.</u> + <u xml:id="u-16.7" who="#PoselJodlowskiStanislaw">Doniosła rola, jaką badania naukowe spełniają wśród czynników rozwoju naszej gospodarki, nakłada na kierownictwo ośrodków naukowych wielką odpowiedzialność. Jednym z głównych dysponentów polskiej nauki, obok Komitetu Nauki i Techniki, obok szkół wyższych oraz instytutów resortowych — jest Polska Akademia Nauk. Stąd nic dziwnego, że nowela, która ma zabezpieczyć Akademii jak najlepsze warunki realizacji ciążących na niej zadań — jest ważnym aktem prawnym.</u> + <u xml:id="u-16.8" who="#PoselJodlowskiStanislaw">Nie sposób tu omówić wszystkich zadań i form pracy Akademii. Zwrócę uwagę choćby na niektóre.</u> + <u xml:id="u-16.9" who="#PoselJodlowskiStanislaw">Podstawową czynnością naukową są badania prognostyczne, polegające na przewidującym wgłębianiu się w przyszły bieg oraz powiązanie całokształtu zjawisk socjalnych i ekonomicznych.</u> + <u xml:id="u-16.10" who="#PoselJodlowskiStanislaw">By to prognozowanie mogło być jak najbardziej realne, dokonuje się go etapami w ten sposób, że w planowaniu każdego nowego etapu uwzględnia się wskaźniki z etapów poprzednich. Prognoza to jedno z ogniw całego łańcucha następujących po sobie czynności; są nimi: prognoza i koncepcja, program, plan, realizacja.</u> + <u xml:id="u-16.11" who="#PoselJodlowskiStanislaw">Aktualne badania prognostyczne obejmują: perspektywiczny plan rozwoju nauki do 1985 r. oraz plan ponadperspektywiczny, obejmujący lata 1986—2000, powierzony specjalnie powołanemu komitetowi o nazwie „Polska 2000”.</u> + <u xml:id="u-16.12" who="#PoselJodlowskiStanislaw">W tym perspektywicznym i ponadperspektywicznym prognozowaniu bierze się pod uwagę zmieniające się warunki rozwoju i ich wpływ na elastyczność planowania, nadto ocenia się stopień użyteczności tworzonych prognoz oraz dokonuje się ich weryfikacji na tle przewidywanych nowych okoliczności i dodatkowych przesłanek. Sięganie zatem przez naszych planistów wzrokiem w 30-letnią przyszłość nie jest czystą fantazją. I nie jest nawet rekordem. Radzieckie studia 6 posiedzenie z 12 lutego 1970 r.</u> + <u xml:id="u-16.13" who="#PoselJodlowskiStanislaw">prognostyczne sięgają obrazu świata w 2017 r., to jest 100-lecia Rewolucji Październikowej; badania amerykańskie koncentrują się na latach 2000 i 2020.</u> + <u xml:id="u-16.14" who="#PoselJodlowskiStanislaw">Jako ogólne dziedziny prognozowania wyróżnia się:</u> + <u xml:id="u-16.15" who="#PoselJodlowskiStanislaw">—stosunki demograficzne;</u> + <u xml:id="u-16.16" who="#PoselJodlowskiStanislaw">—rozwój nauki i techniki;</u> + <u xml:id="u-16.17" who="#PoselJodlowskiStanislaw">—wzrost gospodarczy;</u> + <u xml:id="u-16.18" who="#PoselJodlowskiStanislaw">—rozwój społeczno-kulturalny.</u> + <u xml:id="u-16.19" who="#PoselJodlowskiStanislaw">Różne szczegółowe dziedziny zostały objęte planowaniem przez następujące instytucje: Komitet Nauki i Techniki, Polską Akademię Nauk, Komisję Planowania przy Radzie Ministrów, Główny Urząd Statystyczny oraz inne organizacje i instytucje.</u> + <u xml:id="u-16.20" who="#PoselJodlowskiStanislaw">Inna dziedzina planowania Polskiej Akademii Nauk to projekt rozmieszczenia przestrzennego placówek naukowo-badawczych w kraju. Biorąc pod uwagę zarówno aktualny stan przestrzennego zagospodarowania kraju, jak i nowe perspektywiczne koncepcje społeczno-ekonomicznego rozwoju kraju oraz wychodząc z przesłanki bardziej prawidłowego rozmieszczenia potencjału naukowo-badawczego, przyjmuje się następujące zasady:</u> + <u xml:id="u-16.21" who="#PoselJodlowskiStanislaw">—zasadę szeroko ujmowanej koncentracji badań naukowych;</u> + <u xml:id="u-16.22" who="#PoselJodlowskiStanislaw">—zasadę racjonalnego wykorzystania już stworzonego potencjału naukowo-badawczego;</u> + <u xml:id="u-16.23" who="#PoselJodlowskiStanislaw">—zasadę wydatnej rozbudowy pozawarszawskich centrów naukowo-badawczych.</u> + <u xml:id="u-16.24" who="#PoselJodlowskiStanislaw">Zarówno założenia noweli, jak i zarysowane w nich dalsze zadania, mają oparcie w realnych dotychczasowych osiągnięciach. Szczegółową ilustrację tych osiągnięć stanowią materiały sprawozdawcze przedstawione na sesji Zgromadzenia Ogólnego Polskiej Akademii Nauk odbytej z okazji 25-lecia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Dzięki zastosowaniu na szerszą skalę nowych metod poszukiwań wydobywczych oraz nowych technik wiertniczych przystąpiono do przemysłowej eksploatacji wielu nowych złóż surowcowych węgla brunatnego, siarki, miedzi, gazu ziemnego. Dalej notuje się osiągnięcia w badaniach nad podstawami metalurgii, w dziedzinie elektroniki, automatyki, chemii fizycznej i organicznej, fizykochemii surowców organicznych. Odnotowuje się również powstanie nowych dyscyplin i kierunków w zakresie mechaniki teoretycznej i stosowanej.</u> + <u xml:id="u-16.25" who="#PoselJodlowskiStanislaw">O badaniach naukowych, służących mechanizacji i intensyfikacji rolnictwa mówił już obszernie przedstawiciel Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-16.26" who="#PoselJodlowskiStanislaw">Wiele uwagi poświęca Akademia badaniom w zakresie nauk medycznych, takich jak ekologia człowieka i epidemiologia, fizjologia pracy, racjonalne żywienie, gerontologia, neurofizjologia.</u> + <u xml:id="u-16.27" who="#PoselJodlowskiStanislaw">Także w zakresie nauk społecznych i humanistycznych ma Akademia bogaty dorobek w takich dyscyplinach, jak historia, socjologia, nauki ekonomiczne, nauki prawne, literaturoznawstwo, językoznawstwo.</u> + <u xml:id="u-16.28" who="#PoselJodlowskiStanislaw">Koncentrując swe wysiłki na problemach, które w obecnych warunkach i w bliskiej przyszłości mają szczególnie istotne znaczenie dla unowocześnienia produkcji w działach podstawowych dla rozwoju kraju — Akademia aktualizuje stale swą politykę naukową, zacieśniając badania do kierunków szczególnie ważnych z punktu widzenia społecznego i gospodarczego. Na czoło wybranych przez Akademię problemów wysunęły się ostatnio między innymi takie, jak: przestrzenne zagospodarowanie kraju, jak technika elektronowa, jak medycyna doświadczalna.</u> + <u xml:id="u-16.29" who="#PoselJodlowskiStanislaw">Dużą wagę przywiązuje Polska Akademia Nauk do szkolenia młodej kadry naukowców. Jak już słyszeliśmy z ust posła sprawozdawcy, Akademia kształci doktorów proporcjonalnie mniej niż wyższe uczelnie. Należałoby tu zatem wyzyskać doświadczenia szkół wyższych w tym zakresie. Między innymi należałoby dążyć do tego, by w opiece nad doktorantem „mistrzowi”, to jest promotorowi, czyli naczelnemu opiekunowi rozprawy doktorskiej, pomagał zespół naukowy placówki przez dostarczanie aparatu bibliograficznego i lektur, przez prowadzenie dla nich konwersatoriów, seminariów i wykładów zarówno z przedmiotów kierunkowych, jak też z nauk politycznych, filozofii, języków obcych itd. Rzecz jasna, że szkolenie doktorów Akademii ma w ostatecznym wyniku mieć inny charakter niż w wyższej uczelni, przystosowany do specyficznych warunków pracy w placówkach naukowych.</u> + <u xml:id="u-16.30" who="#PoselJodlowskiStanislaw">Wśród innych zadań Akademii wymienia się — o czym już była mowa — opiekę nad towarzystwami naukowymi. Działają one zwykle w ośrodkach wojewódzkich i powiatowych, aktywizując tamtejszych pracowników o zainteresowaniach naukowych. Jak wielu w tych środowiskach znajduje się potencjalnych pracowników nauki, świadczą zarówno obserwacje czynione przy organizowaniu w tamtejszych ośrodkach wyższych uczelni czy ich filii — jak też plon naukowy prowincjonalnych obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego. Towarzystwa naukowe mają możność wylegitymowania się dorobkiem naukowym, niekiedy bardzo obfitym i poważnym.</u> + <u xml:id="u-16.31" who="#PoselJodlowskiStanislaw">Dla instytucji naukowych w ośrodkach prowincjonalnych oprócz pomocy finansowej potrzebne jest wyjście naprzeciw przez odpowiednie informacje, zachętę, ośmielenie, ukazanie drogi, nawiązanie kontaktów.</u> + <u xml:id="u-16.32" who="#PoselJodlowskiStanislaw">Stronnictwo Demokratyczne, które szczególną uwagę poświęca problematyce rozwoju małych miast, ocenia tę inicjatywę Akademii jako szczególnie korzystną, widząc w tej dziedzinie również pole dla swej działalności.</u> + <u xml:id="u-16.33" who="#PoselJodlowskiStanislaw">Równie cenna jest inicjatywa Akademii zmierzająca do oddziaływania naukowego na teren przez popularyzację wyników badań, czemu obecnie służy wydawana przez Oddział Polskiej Akademii Nauk w Krakowie seria popularnych tomików pt. — „Nauka dla wszystkich”.</u> + <u xml:id="u-16.34" who="#PoselJodlowskiStanislaw">Wysoki Sejmie! Do bardzo istotnych zadań kierownictwa polskiej nauki należy koordynacja badań naukowych oraz organizacja współpracy między poszczególnymi pionami naukowymi. Zadania te są trudne i skomplikowane. Wymagają one dalszych prac i konsultacji. Właściwe koncepcje wynikną niewątpliwie w trakcie praktycznego działania. Stąd też w noweli do ustawy o PAN sprawy te musiały być ujęte ogólnie i elastycznie.</u> + <u xml:id="u-16.35" who="#PoselJodlowskiStanislaw">Dla wzmożenia efektywności prac badawczych potrzebne jest też wypracowywanie coraz doskonalszych form organizacji pracy oraz jak najbardziej celowych form kontroli efektywności pracy.</u> + <u xml:id="u-16.36" who="#PoselJodlowskiStanislaw">Wysoki Sejmie! Oceniając ogólnie pozytywne strony dyskutowanej noweli, należy stwierdzić, że wprowadza ona szereg ulepszeń. Przede wszystkim usprawnia pracę wydziałów Akademii oraz komitetów naukowych, odciążając je od zajmowania się sprawami organizacyjno-administracyjnymi, a dając im większą możność skoncentrowania wysiłków na zagadnieniach planowania i koordynacji badań. Zwiększenie uprawnień Sekretarza Naukowego Polskiej Akademii Nauk umożliwi mu bieżące kierowanie całością spraw Akademii.</u> + <u xml:id="u-16.37" who="#PoselJodlowskiStanislaw">Wprowadzenie systemu powoływania asystentów i starszych asystentów do pracy w Akademii na podstawie umowy o pracę ułatwi dobór jak najbardziej odpowiednich pracowników. Całokształt przepisów zmierza do osiągnięcia jak największej koncentracji wysiłków i środków, co umożliwi zwiększenie efektywności badań naukowych.</u> + <u xml:id="u-16.38" who="#PoselJodlowskiStanislaw">Wysoka Izbo! Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego, w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać, przedstawione w noweli propozycje ocenia jako wysoce korzystne. Stronnictwo Demokratyczne stara się na odcinkach swej pracy współdziałać w stwarzaniu warunków zapewniających koordynację prac naukowych oraz współpracę między placówkami naukowo-badawczymi. Z powyższych względów Klub nasz będzie głosował za przyjęciem ustawy o zmianie ustawy o Polskiej Akademii Nauk w brzmieniu przedłożenia rządowego, z poprawkami sejmowej Komisji Oświaty i Nauki.</u> + <u xml:id="u-16.39" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma poseł Zygmunt Filipowicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Panie Marszałku, Wysoki Sejmie! Żyjemy wśród przejawów cywilizacji technicznej, w epoce burzliwych przemian ogarniających całą ludzką egzystencję.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#PoselFilipowiczZygmunt">W wyniku przyjęcia przez nas socjalistycznej koncepcji szybkiego rozwoju ekonomicznego przeszliśmy w ciągu 25-lecia kilka kolejnych faz wzrostu społeczno-ekonomicznego, dzięki czemu Polska znalazła się w grupie krajów średnio rozwiniętych.</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Osiągnęliśmy relatywnie wysoki poziom produkcji materialnej i usług, stworzyliśmy rozbudowaną bazę warunkującą przejście do stadium bardziej nowoczesnego rozwoju, na który składają się czynniki takie, jak:</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#PoselFilipowiczZygmunt">—nauka, technika oraz organizacja pracy i naukowe metody zarządzania, —międzynarodowy podział pracy i integracja krajów RWPG, —intensywny rozwój społeczny i kulturalny.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Przez osiągnięte warunki rozumieć należy między innymi czynniki wzrostu jakościowego i ilościowego kadr kwalifikowanych i system^ ^ich doskonalenia oraz bazę materialną naukowo-badawczą, której wartość brutto określono w 1968 r. na 8 mld zł, a liczba osób zaliczających się do tej grupy przedstawia się następująco:</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#PoselFilipowiczZygmunt">—z wykształceniem średnim — ponad 5 mln, —z wykształceniem wyższym — ponad 500 tys.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Dodatkowo należy stwierdzić, że na każdy tysiąc osób zatrudnionych w gospodarce narodowej, około 27 osób realizuje zadania placówek naukowych i technicznych.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Jest tu okazja, by dodać, że przyjęła się już zasada, że kadry związane z pracami naukowo-badawczymi powinny być podwajane co 10 lat, a nakłady na prace naukowo-badawcze zwiększane w tym samym okresie czterokrotnie.</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoka Izbo! W roku bieżącym podejmujemy uchwałę w sprawie planu na lata 1971— 1975. Podstawowe kryteria selekcji i klasyfikacji koniecznych inwestycji stanowić będą efektywność ekonomiczna w rachunku wartości złotówkowych i dewizowych, długość cyklu realizacyjnego oraz zakres stosowanego postępu technicznego.</u> + <u xml:id="u-18.9" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Taki model polityki gospodarczej opartej na osiągnięciach naukowych jest warunkiem modernizacji produkcji i wydatnego podniesienia wydajności pracy, a w konsekwencji wzrostu dochodu narodowego i poziomu zaspokajania potrzeb ludzi pracy. Toteż uznać przeto należy, że nauka wpływa nie tylko na potencjał produkcyjny społeczeństwa, ale jest zasadniczym elementem tego potencjału.</u> + <u xml:id="u-18.10" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Skoro nauka staje się w pełnym stopniu bezpośrednią siłą wytwórczą, należy szerokim frontem włączyć wyższe uczelnie techniczne, jak również placówki Polskiej Akademii Nauk do badań na rzecz przemysłu. Te działania nie będą sprzeczne z założeniem dalszego prowadzenia w ośrodkach badawczych PAN badań podstawowych czy wyprzedzeniowych, które na dłuższą metę mają dla naszego wzrostu gospodarczego i społecznego zasadnicze znaczenie.</u> + <u xml:id="u-18.11" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoka Izbo! Projektowana ustawa o zmianie ustawy o Polskiej Akademii Nauk wychodzi naprzeciw tym słusznym zasadom kierunkowym i racjonalnemu gospodarowaniu.</u> + <u xml:id="u-18.12" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Polska Akademia Nauk, jako najwyższa instancja naukowa w kraju powinna całą swoją działalność znacznie bardziej niż dotąd wiązać z najistotniejszymi problemami społecznego, gospodarczego i kulturalnego rozwoju kraju. Działalność ta powinna być ściśle powiązana z planami perspektywicznego rozwoju gospodarki i kultury oraz z planami gospodarczymi na okresy 5-letnie.</u> + <u xml:id="u-18.13" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Do wielu głównych funkcji Polskiej Akademii Nauk należy sterowanie rozwojem nauk, doskonalenie metodologii pracy naukowej i czuwanie nad należytym poziomem kadry naukowej. Szczególnym ogniwem w procesie badań jest koordynowanie przez PAN planów perspektywicznych w zakresie badań poznawczych. Jest jednak wymogiem obecnego etapu planowanego wzrostu — by Polska Akademia Nauk była bardzo ściśle i systematycznie wiązana przez swoje instytuty z przemysłowym zapleczem naukowo-technicznym, gdyż w realizacji kompleksowych programów badawczych placówki naukowe PAN są ogniwem zasadniczym.</u> + <u xml:id="u-18.14" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Powinny one prowadzić przeto badania poznawcze, wynikające zarówno z perspektywicznych potrzeb rozwoju kraju, jak też współpracować z zapleczem naukowo-technicznym na rzecz rozwiązywania zadań naukowo- badawczych, niezbędnych dla realizacji planów gospodarczych. Kierownictwo PAN — tak się wydaje — powinno spowodować ograniczenie w planie na lata 1971—1975 ilości problemów badawczych. Pozwoli to skoncentrować wysiłki kadry oraz środki finansowe i środki warsztatów naukowych na problemach o szczególnej doniosłości dla rozwoju naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-18.15" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Celem dalszych zmian w organizacji prac Akademii jest stworzenie wydziałom Akademii oraz komitetom naukowym warunków większej niż dotychczas koncentracji na planowaniu badań naukowych w skali ogólnokrajowej.</u> + <u xml:id="u-18.16" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Polska Akademia Nauk powinna planowo kształtować perspektywiczne kierunki i strukturę naszego rozwoju społeczno-gospodarczego. Dla tego celu trzeba najpierw trafnie przewidywać bieg i powiązanie całokształtu zjawisk społecznych i społeczno-ekonomicznych. Formułowanie przeto prognoz różnego typu staje się dla tych prac punktem wyjścia, a w szczególności:</u> + <u xml:id="u-18.17" who="#PoselFilipowiczZygmunt">—do zarysowania koncepcji przyszłego rozwoju, —do podjęcia prac nad opracowaniem planów wieloletnich i perspektywicznych, —do prognozowania ponadperspektywicznego rozwoju poprzez badania Komitetu Badań i Prognoz — „Polska 2000” — utworzonego niedawno przez PAN.</u> + <u xml:id="u-18.18" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Nie mniej istotnym problemem stają się przewidywania dotyczące struktury społeczno-zawodowej ludności i oblicza społeczno-ekonomicznego kraju w roku 2000.</u> + <u xml:id="u-18.19" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoka Izbo! Daje się obecnie odczuwać w naszym kraju jakby pewien niepokój o losy nauk humanistycznych i społecznych. Pamiętamy wszyscy, że wielka nasza pisarka Maria Dąbrowska tak jeszcze niedawno wyrażała niepokój o to, czy cywilizacja techniczna XX wieku nie zuboży człowieka o nieodzowne dla rozwoju jego osobowości wartości duchowe.</u> + <u xml:id="u-18.20" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wyrażam przekonanie, że niebezpieczeństwo zagrożenia przez nauki techniczne po prostu w naszym kraju nie istnieje i nie jest realne. Humanistyka polska idzie przecież w parze z rozwojem technicznym, a doniosłość jej roli pozostaje stale w naszym polu widzenia. Technika ma służyć, i służy człowiekowi, i stwarza zasadnicze warunki materialne zabezpieczające osobowość człowieka.</u> + <u xml:id="u-18.21" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Dobrze się jednak stało, że w dniu 25 stycznia 1970 r. ukazał się wywiad udzielony przez członka Biura Politycznego i sekretarza KC PZPR Józefa Tejchmę tygodnikowi — „Kultura”.</u> + <u xml:id="u-18.22" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoka Izba pozwoli, że przytoczę niektóre fragmenty.</u> + <u xml:id="u-18.23" who="#PoselFilipowiczZygmunt">„Pominięcie w uchwałach IV plenarnego posiedzenia KC PZPR problematyki nauk humanistycznych — stwierdził między innymi Józef Tejchma — nie oznacza ich degradacji. Wielkie tradycje i silne pozycje polskiego humanizmu powinny być kontynuowane i umacniane... Humanistyka jako nauka i jako przedmiot nauczania w szkołach w decydującej nieraz mierze kształtuje sposób myślenia, buduje ideowe wnętrze człowieka, tworzy określoną świadomość społeczną, narodową i ogólnoludzką... Rozwój nauk humanistycznych i społecznych jest jednym z warunków zachowania przez socjalizm wielkich uzasadnień historycznych, szerokich horyzontów społecznych i stale odświeżanych motywacji ideowych”.</u> + <u xml:id="u-18.24" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Słowa te ujmują problem nauk humanistycznych w sposób jasny, konkretny i jak najbardziej słuszny.</u> + <u xml:id="u-18.25" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Są co prawda również i w naszym kraju humaniści patrzący na postęp techniczny i na rozwój nauk technicznych w sposób tendencyjny. Widzą w nim jedynie źródło — „utechnicznienia” życia ludzkiego oraz jego zmaterializowanie kosztem wartości duchowych. Inni humaniści, jak wymieniona już przeze mnie Maria Dąbrowska, nie występowali przeciwko technice, lecz przestrzegali i przestrzegają jedynie przed wypaczeniem koniecznych proporcji wartości materialnych i niematerialnych w życiu człowieka.</u> + <u xml:id="u-18.26" who="#PoselFilipowiczZygmunt">W imię bezstronności należy jednak stwierdzić, że i w świecie naukowców techników są tacy, którzy nie doceniają znaczenia humanistyki i wartości nauk społecznych. Dla wielu z nich ważne są tylko coraz doskonalsze rozwiązania techniczne. Poza nimi nie widzą świata, nie dostrzegają człowieka. Są to entuzjaści swojej specjalizacji, która staje się dla nich zamkniętym w sobie światem. Postęp specjalizacji jest z pewnością konieczny. Nie wolno jednak dopuścić do zobojętnienia człowieka na najwyższe wartości kultury i sztuki. Taka ewentualność byłaby przejawem skrajnego pesymizmu, który jest dla mnie obcy. Obcy jest też środowisku, które mam zaszczyt tu reprezentować.</u> + <u xml:id="u-18.27" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wierzymy i mamy oczywiste dowody twórczych możliwości człowieka we wszystkich dziedzinach. Ale wierzymy także, jako ludzie o światopoglądzie religijnym, że otrzymane talenty i posiadaną wiedzę człowiek może wykorzystać na rzecz dobra lub, niestety, na rzecz zła. A to zależy od niego i jego dobrej woli.</u> + <u xml:id="u-18.28" who="#PoselFilipowiczZygmunt">I tu właśnie występuje w całej pełni rola humanistyki i nauk społecznych. Nie mogą one być traktowane jako siła przeciwstawna technice. Świat techniki byłby bardzo ubogi, gdybyśmy go wyzuli z treści humanistycznej. Zadaniem humanistyki jest wskazywanie technice drogi jej rozwoju w najistotniejszym wymiarze — wymiarze służby dla społeczeństwa i dla dobra człowieka.</u> + <u xml:id="u-18.29" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoka Izbo! Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego, w imieniu którego tu przemawiam, głosować będzie za przyjęciem projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-18.30" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Zarząd Główny Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego przekazywać będzie swoim członkom i sympatykom zasady słusznie obranej drogi dalszego wzrostu gospodarczego Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-18.31" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma poseł Jerzy Werner.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#PoselWernerJerzy">Obywatelu Marszałku, Wysoka Izbo! Przewidywany znaczny wzrost środków, przeznaczonych na badania naukowe — wzrost doprowadzający do nakładów sięgających około 2,5% dochodu narodowego — stwarza nowe potrzeby i cele w sferze działalności instytucji prowadzących prace naukowo-badawcze.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#PoselWernerJerzy">Trzy piony organizacyjne grupują tego rodzaju instytucje. Są nimi: Polska Akademia Nauk, szkolnictwo wyższe oraz instytuty i placówki resortowe.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#PoselWernerJerzy">Przedstawiony przez Radę Ministrów i rozpatrywany dziś projekt ustawy, dotyczy zmian ustawy o Polskiej Akademii Nauk, uchwalonej w dniu 17 lutego 1960 roku.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#PoselWernerJerzy">Rządowy projekt zmian uzupełniony został projektem poprawek sejmowej Komisji Oświaty i Nauki.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#PoselWernerJerzy">Dzieje się to w bez mała 10 lat po wejściu w życie do dziś obowiązującej ustawy o Polskiej Akademii Nauk.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#PoselWernerJerzy">Zmieniające się w ciągu ubiegłych dziesięciu lat warunki, wzrost zrozumienia dla roli nauki i badań naukowych oraz ich wpływu na rozwój gospodarki i kultury naszego kraju, wreszcie rysujące się perspektywy przyszłości sprawiły, że poprawienie ustawy o Polskiej Akademii Nauk stało się koniecznością.</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#PoselWernerJerzy">Do zmian najważniejszych należą:</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#PoselWernerJerzy">Zmiana art. 4, w którym w sposób pełniejszy i bardziej elastyczny niż dotychczas sformułowane zostały zadania i zakres zadań Polskiej Akademii Nauk.</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#PoselWernerJerzy">Zmiana art. 11 ust. 1, w którym ustalono wyraźnie, że członkowie krajowi Polskiej Akademii Nauk obowiązani są — „do uczestniczenia w kształceniu kadry naukowej”.</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#PoselWernerJerzy">Zmiany artykułów działu III, które zmierzają do zwiększenia roli Sekretarza Naukowego w szczególności art. 25, który został uzupełniony stwierdzeniem, że Sekretarzowi Naukowemu — „podlegają bezpośrednio placówki naukowe Akademii”.</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#PoselWernerJerzy">Zmiany art. 31, 32, 33 i 34, dotyczące zmian organizacyjnych Polskiej Akademii Nauk i jej współpracy z ministrami, w zakresie tworzenia wspólnych placówek naukowych i jednostek pomocniczych o charakterze naukowym.</u> + <u xml:id="u-20.11" who="#PoselWernerJerzy">Zmiany art. 40, 41 i 43, mające na celu upodobnienie warunków powoływania pracowników naukowo-badawczych Polskiej Akademii Nauk i ich uprawnień do warunków, dotyczących powoływania pracowników naukowo-dydaktycznych. Warunki te zostały sformułowane w sposób podobny do treści jednolitego tekstu ustawy o szkolnictwie wyższym z dnia 17 stycznia 1969 r.</u> + <u xml:id="u-20.12" who="#PoselWernerJerzy">Z tego podobieństwa sposobu powoływania pracowników nie wynika jednak całkowite podobieństwo ich warunków pracy. Nie należy zapominać, że poważną część obowiązków pracownika naukowo-dydaktycznego, to jest pracownika szkolnictwa wyższego, stanowi nauczanie i wychowanie. Na pracę naukową może on więc zużyć tylko pozostałą część swego czasu, podczas gdy pracownik naukowo-badawczy Polskiej Akademii Nauk może i powinien zużywać go na ten cel całkowicie.</u> + <u xml:id="u-20.13" who="#PoselWernerJerzy">Rozwój badań naukowych w samym tylko dziale — „Nauka” wywołuje wzrost potrzeb w zakresie kadry pracowników z wyższym wykształceniem o ponad 40% w roku 1975, w stosunku do stanu z roku 1970.</u> + <u xml:id="u-20.14" who="#PoselWernerJerzy">Wydaj e się, że w kierunkach technicznych wzrost ten powinien być jeszcze większy.</u> + <u xml:id="u-20.15" who="#PoselWernerJerzy">By sprostać zadaniom naukowym i pokryć zapotrzebowanie na nową kadrę, powstają konieczności kształcenia większej liczby ludzi o najwyższych kwalifikacjach naukowych, to jest posiadających stopnie naukowe doktorów i doktorów habilitowanych.</u> + <u xml:id="u-20.16" who="#PoselWernerJerzy">W tej dziedzinie największy potencjał reprezentuje szkolnictwo wyższe; trzeba, by Polska Akademia Nauk i instytuty resortowe zwiększyły swój udział w kształceniu młodej kadry.</u> + <u xml:id="u-20.17" who="#PoselWernerJerzy">Tam gdzie to jest możliwe, należy wykorzystywać szkolenie za granicą, choć na pewno jego wyniki mogą dać zaledwie kilka procent potrzebnej liczby.</u> + <u xml:id="u-20.18" who="#PoselWernerJerzy">Niezmiernie pożądane jest więc silniejsze współdziałanie i koordynacja w kształceniu doktorów i doktorów habilitowanych w placówkach szkolnictwa wyższego, Polskiej Akademii Nauk i instytutach resortowych.</u> + <u xml:id="u-20.19" who="#PoselWernerJerzy">Towarzyszyć temu powinno wyrównanie warunków, w których to kształcenie się odbywa. Na przykład, według danych wyliczonych na podstawie liczb zaczerpniętych z opracowań Komitetu Nauki i Techniki, w naukach technicznych w 1968 r. średnia wartość stosunku liczby pracowników — tak zwanej innej działalności podstawowej — do liczby samodzielnych pracowników naukowo-dydaktycznych, a więc w szkolnictwie wyższym technicznym, wynosiła 2,2 — podczas gdy stosunek ten do liczby samodzielnych pracowników naukowo-badawczych w Polskiej Akademii Nauk wynosił — 6,4.</u> + <u xml:id="u-20.20" who="#PoselWernerJerzy">Wskazuje to, że prócz adiunktów i asystentów w Polskiej Akademii Nauk przypada około 3-krotnie więcej pracowników innej działalności podstawowej na jednego samodzielnego pracownika naukowo-badawczego. A większe liczby znaczą w tym przypadku lepsze warunki do prowadzenia pracy naukowej i kształcenia młodej kadry.</u> + <u xml:id="u-20.21" who="#PoselWernerJerzy">Mimo to, w 1968 r., według danych, które podane zostały na posiedzeniu Komisji Oświaty i Nauki w dniu 29 stycznia 1970 r., w placówkach Polskiej Akademii Nauk nadano około 100 stopni naukowych doktora, gdy w tym samym okresie czasu w szkolnictwie wyższym nadano ich 1.690.</u> + <u xml:id="u-20.22" who="#PoselWernerJerzy">Jeżeli chodzi o liczby przedstawiające osiągnięcia w zakresie stopni doktorów habilitowanych, to proporcje ich są podobne, choć wielkości bezwzględne — mniejsze. Mogłoby to nie budzić zdziwienia, gdyż powszechnie wiadomo, że w szkolnictwie wyższym pracuje więcej profesorów i docentów, aniżeli w Polskiej Akademii Nauk. Ale według obliczeń opartych na danych Komitetu Nauki i Techniki, na przykład w dyscyplinach technicznych, około 55% ogółu samodzielnych pracowników nauki jest zatrudnionych w szkołach wyższych, a kształcą oni ponad 70% osób, które uzyskały stopnie naukowe doktora.</u> + <u xml:id="u-20.23" who="#PoselWernerJerzy">Jednym z celów współdziałania i koordynacji pomiędzy szkolnictwem i Polską Akademią Nauk mogłoby być więc uintensywnienie — tam gdzie byłoby to możliwe — kształcenia doktorów i doktorów habilitowanych.</u> + <u xml:id="u-20.24" who="#PoselWernerJerzy">Drugim — jak sądzę, mogłoby być szerokie wcielanie w życie postanowień art. 34 dyskutowanej ustawy, umożliwiających na podstawie porozumień z właściwymi ministrami, tworzenie wspólnych z Polską Akademią Nauk placówek naukowych i jednostek pomocniczych oraz udostępnianie ich szkołom wyższym i instytutom naukowo-badawczym dla celów dydaktycznych i badawczych.</u> + <u xml:id="u-20.25" who="#PoselWernerJerzy">W Łodzi, gdzie zostałem zaszczycony mandatem poselskim, drugim mieście naszego kraju pod względem liczby mieszkańców, a pierwszym w kraju pod względem stosunku zatrudnionych do liczby mieszkańców, 25-lecie narodzin szkolnictwa wyższego i działalności naukowo-badawczej obchodzone będzie w roku bieżącym, w Łodzi, w której działa 7 wyższych uczelni, w tym dwie podległe Ministrowi Oświaty i Szkolnictwa Wyższego, a ogólna liczba kształcących się wynosi około 23 tys. studentów, w Łodzi, w której 15 instytutów resortowych, kilkanaście resortowych laboratoriów centralnych oraz wiele centralnych biur konstrukcyjnych lub centralnych biur studiów prowadzą swoją branżową działalność naukową — na palcach jednej ręki można policzyć placówki Polskiej Akademii Nauk.</u> + <u xml:id="u-20.26" who="#PoselWernerJerzy">Trzeba wreszcie przypomnieć, że w Łodzi pracuje ponad 400 profesorów i docentów, a także liczna grupa samodzielnych pracowników naukowo-badawczych instytutów i innych placówek resortowych. Tylko 5 osób spośród tego grona wybitnych pracowników nauki zostało dotychczas powołanych na członków Polskiej Akademii Nauk. Dla porównania — liczba członków Polskiej Akademii Nauk spośród pracowników nauki środowiska warszawskiego wynosi około 140, co stanowi w przybliżeniu 54% ogółu członków.</u> + <u xml:id="u-20.27" who="#PoselWernerJerzy">Chociaż duża koncentracja najwybitniejszych sił naukowych w stolicy jest zjawiskiem naturalnym i zrozumiałym, wydaje się jednak, że zmiana proporcji na rzecz młodych i prężnych, pozastołecznych ośrodków, jest całkowicie uzasadniona.</u> + <u xml:id="u-20.28" who="#PoselWernerJerzy">I znów na przykładzie Łodzi, znajdującej się ze swą reprezentacją w Polskiej Akademii Nauk na szóstym miejscu, można stwierdzić, że w składzie członków Polskiej Akademii Nauk nie zostali uwzględnieni przedstawiciele dyscyplin unikalnych, jakimi są na przykład technika radiacyjna, chemiczna technologia żywności, włókiennictwo i dyscypliny konstrukcyjno-technologiczne w zakresie maszyn papierniczych i maszyn włókienniczych.</u> + <u xml:id="u-20.29" who="#PoselWernerJerzy">Wydaj e się więc słuszne sformułowanie bardziej ogólnego postulatu zacieśnienia więzi Polskiej Akademii Nauk ze szkołami wyższymi, instytutami resortowymi i gospodarką, przede wszystkim przez powoływanie większej liczby wspólnych placówek naukowych oraz powoływanie przedstawicieli dyscyplin unikalnych w poczet członków Polskiej Akademii Nauk.</u> + <u xml:id="u-20.30" who="#PoselWernerJerzy">Zasada selektywności wprowadzana ostatnio do naszej gospodarki mogłaby być i w tym wypadku w pełni wykorzystana.</u> + <u xml:id="u-20.31" who="#PoselWernerJerzy">Przy sposobności pragnę zasygnalizować podnoszone już nieraz na posiedzeniach sejmowej Komisji Oświaty i Nauki dwa zagadnienia, wymagające rozstrzygnięcia.</u> + <u xml:id="u-20.32" who="#PoselWernerJerzy">1.Zagadnienie koordynacji wszelkiej działalności naukowej na terenie kraju i odpowiedzialności za nią.</u> + <u xml:id="u-20.33" who="#PoselWernerJerzy">2.Zagadnienie scalenia tematyki naukowej w pracach sejmowej Komisji Oświaty i Nauki.</u> + <u xml:id="u-20.34" who="#PoselWernerJerzy">Wniesienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o Polskiej Akademii Nauk spowodowało nie tylko przedstawienie przez Komisję Oświaty i Nauki projektu poprawek do zgłoszonego projektu rządowego, ale wywołało dyskusję, w której poruszone zostały liczne tematy dotyczące pracy Polskiej Akademii Nauk i jej związków z pozostałymi pionami działalności naukowo-badawczej — szkolnictwa wyższego i resortowych placówek naukowo-badawczych.</u> + <u xml:id="u-20.35" who="#PoselWernerJerzy">Sądzę, że zarówno przyjęcie proponowanych zmian do ustawy o Polskiej Akademii Nauk, jak i powzięcie decyzji w wielu sprawach poruszonych w dyskusji, dadzą w efekcie uintensywnienie badań naukowych i kształcenia najwyżej wykwalifikowanej kadry oraz stworzą lepsze warunki dla współdziałania placówek naukowo-badawczych, znajdujących się we wszystkich pionach organizacyjnych.</u> + <u xml:id="u-20.36" who="#PoselWernerJerzy">Dlatego wraz z grupą posłów bezpartyjnych głosować będę za przyjęciem rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o Polskiej Akademii Nauk wraz z poprawkami proponowanymi przez sejmową Komisję Oświaty i Nauki.</u> + <u xml:id="u-20.37" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma poseł Dionizy Smoleński.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#PoselSmolenskiDionizy">Obywatelu Marszałku, Wysoka Izbo! Organizacja, podstawy prawne działania każdej instytucji, muszą być dostosowane do zadań tej instytucji i przyjętych metod ich realizacji. Stąd konieczność dostosowywania organizacji instytucji do aktualnych jej zadań, konieczność zmiany organizacji przy zmianie zadań i metod ich realizacji.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#PoselSmolenskiDionizy">Od dłuższego już czasu, a zwłaszcza od V Zjazdu PZPR i od IV jej Plenum, w sposób wyraźny, w sposób jakościowy ulegają zmianie zadania Akademii, ulec więc też muszą zmianie metody ich realizacji, musi ulec zmianie ustawa regulująca organizację i działalność Akademii. Znowelizowana ustawa musi być dostosowana do tych nowych zadań. Nowelizacja ustawy odnosi się przede wszystkim do zmiany sposobu zarządzania Akademią.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#PoselSmolenskiDionizy">Dwie są podstawy, na których opierać się powinna organizacja zarządzania Akademią; zarządzanie musi być sprawne, składające na odpowiednich szczeblach decyzję i odpowiedzialność w ręce jednej osoby, a z drugiej strony — zarządzanie tego rodzaju instytucją musi umożliwić wykorzystanie potencjału umysłów i doświadczeń wszystkich członków Akademii i wszystkich jej pracowników o wysokich z natury rzeczy kwalifikacjach.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#PoselSmolenskiDionizy">Polska Akademia Nauk zawsze składała się niejako z dwóch zasadniczych działów swej działalności, zwanych pionami: pionem działalności własnych placówek badawczych i pionem działalności w dziedzinie organizacji nauki w skali ogólnokrajowej. Nim przejdę do omówienia nowych zadań, jakie zostały postawione przed tymi dwoma pionami działalności PAN — chciałbym podkreślić, że obok czynników różniących, rozdzielających te działy, istnieje wiele czynników wzajemnego powiązania tych dwóch pionów, wzajemne przemieszczanie się ich działalności, ich nierozdzielność, ich niejako dwujedność.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#PoselSmolenskiDionizy">Ani zadania pionu placówek, ani zadania pionu korporacyjnego nie mogłyby być wypełnione w sposób zadowalający bez tego wzajemnego uzupełniania się. Fakt ten wystąpi wyraźnie przy bardziej szczegółowym omawianiu zadań i zamierzeń ich realizacji w obu pionach działalności. Fakt ten został podkreślony tu zarówno przez posła sprawozdawcę, jak i innych posłów dyskutantów, co jest niesłychanie cenne jako potwierdzenie zasadniczej tezy organizacyjnej Polskiej Akademii Nauk.</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#PoselSmolenskiDionizy">Tymczasem ograniczę się tylko do stwierdzenia, że oba te piony rozróżniamy raczej dla celów klasyfikacyjnych i analitycznych, a nie wynika to z przyczyn merytorycznych.</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#PoselSmolenskiDionizy">Pion placówek badawczych PAN powstał prawie 20 lat temu, głównie przez przejęcie pracowni członków powstającej Akademii. Było to zespolenie pracowników organizacyjne, instytucjonalne, lecz nie było zespoleniem ich działalności. Takiemu stanowi rzeczy sprzyjały dwa czynniki: brak wówczas ogólnokrajowego, a także w ramach Akademii planu badań naukowych oraz brak własnej bazy laboratoryjnej, w której można by scalić te drobne pracownie.</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#PoselSmolenskiDionizy">Z biegiem lat powstawała baza pomieszczeniowa i laboratoryjna, a wtedy można było grupować rozproszone placówki, wtedy powstawały realne warunki do przejścia od problematyki zainteresowań osobistych pracowników nauki do problematyki ogólniejszej, powiązanej z rozwojem gospodarki i kultury narodowej, problematyki niejako selekcjonującej i integrującej problematykę osobistą.</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#PoselSmolenskiDionizy">Proces ten doznał silnego przyśpieszenia od 1,5 roku, co się wyraziło z jednej strony opracowaniem dla placówek planów badawczych, preferujących problemy uznane za szczególnie ważne dla gospodarki i kultury narodowej oraz przez scalenie drobnych pracowni w większą całość organizacyjną lub przez przekazanie tych drobnych placówek do innych pionów organizacyjnych nauki. Akcję tę obrazują liczby:</u> + <u xml:id="u-22.9" who="#PoselSmolenskiDionizy">Z 4.133 tematów, którymi zajmowały się placówki badawcze Polskiej Akademii Nauk w 1968 r. zeszliśmy w 1970 r. do 1.830, a z 73 placówek PAN do 58. Jeszcze ważniejszą rzeczą jest, że zmniejszona liczba tematów ściślej zgrupowana jest wokół problemów węzłowych.</u> + <u xml:id="u-22.10" who="#PoselSmolenskiDionizy">Proces ten bynajmniej nie jest zakończony. Zmierzając do uczynienia z placówek PAN potencjału badawczego, rozwiązującego podstawową część badań problemów węzłowych, dążyć będziemy już w planie 5-letnim do dalszego ograniczenia liczby, a przez to do pogłębienia i przyśpieszenia rozwiązań, do prowadzenia prac podstawowych i rozpoznawczych, niezbędnych do wyprzedzenia planów rozwoju nauki i techniki.</u> + <u xml:id="u-22.11" who="#PoselSmolenskiDionizy">Mówiąc o dziale nauk podstawowych czy wyprzedzających, którymi głównie zajmują się placówki Akademii, nie zapominam o konieczności wiązania ich z następnymi działami nauk stosowanych, czy czasem nawet wdrożeniowych, pasmem o różnej szerokości, ale zawsze takiej szerokości, aby nie powstała trudna do przebycia bariera między tymi działami nauki, aby wyniki prac podstawowych miały gładkie przejście do następnego stadium całkowitego cyklu rozwiązania problemu.</u> + <u xml:id="u-22.12" who="#PoselSmolenskiDionizy">Poza merytorycznymi powiązaniami pomiędzy placówkami PAN i placówkami innych pionów organizacyjnych, projekt ustawy pozwala w szczególnych wypadkach na łączenie organizacyjne w postaci instytutów akademicko-przemysłowych i akademicko-uczelnianych, obejmujących znacznie szerszy zakres albo całość cyklu badawczo-produkcyjnego. Projekt ustawy na to zezwala, a Akademia ten typ współpracy już organizuje.</u> + <u xml:id="u-22.13" who="#PoselSmolenskiDionizy">Pion działania Akademii, zwany korporacyjnym, ma zadanie ogólniejsze, obejmujące zakresem swego działania całą naukę polską. Rolę tę wypełnia Akademia przez swe wydziały, a te z kolei działają przy pomocy komitetów.</u> + <u xml:id="u-22.14" who="#PoselSmolenskiDionizy">Komitety, są to zgromadzenia członków Akademii, pracowników nauki i działaczy poszczególnych gałęzi wiedzy czy dyscyplin — stanowiąc przez to ciało o najwyższym stopniu kwalifikacji naukowych i zawodowych. Ze względu na swój skład, komitety te mogą podjąć się zadania planowania rozwoju nauki w danej dziedzinie czy dyscyplinie oraz koordynacji prac naukowych, prowadzonych przez liczne komórki badawcze wszystkich pionów organizacji nauki poprzez ocenę tych prac na odpowiednich zebraniach czy sympozjach oraz poprzez opiniowanie niezbędnych do tego celu środków, które w pewnej części pozostają w dyspozycji samych komitetów.</u> + <u xml:id="u-22.15" who="#PoselSmolenskiDionizy">Skoro terenem planowania i koordynacji prac naukowych przez komitet jest gałąź wiedzy, dyscyplina lub problem, wobec tego w działaniu swym komitet spełnia rolę integrującą działalność placówek badawczych PAN, szkół wyższych i resortów. Jest to więc i dla pionów Akademii czynnik wiążący je i pozwalający na wzajemne oddziaływanie obu pionów na siebie, pozwalający na pełne wykorzystanie umiejętności i wiedzy członków Akademii dla rozwiązywania zagadnień podjętych przez placówki i na wykorzystywanie osiągnięć placówek dla planowania rozwoju całej nauki w Polsce przez komitety.</u> + <u xml:id="u-22.16" who="#PoselSmolenskiDionizy">Komitety już są, a powinny być jeszcze w większym stopniu, organizacją koordynującą działalność bardzo licznych placówek szkół wyższych, których działalność koordynować, łączyć dla rozwiązania wspólnego celu może tylko organ o takim składzie i kwalifikacjach.</u> + <u xml:id="u-22.17" who="#PoselSmolenskiDionizy">W ostatnim czasie planowanie rozwoju nauki czy gospodarki zyskało jeszcze jeden niezbędny element, jakim są prognozy tego rozwoju. Przewidywanie osiągnięć nauki w perspektywie wielu lat, oddziaływanie tych osiągnięć na rozwój społeczeństwa, i odwrotnie, przewidywanie rozwoju społeczeństwa i wynikające stąd dezyderaty w stosunku do nauki, stały się wyjściowym elementem planowania, elementem nie tylko wyprzedzającym, ale i ukierunkowującym programowanie i planowanie.</u> + <u xml:id="u-22.18" who="#PoselSmolenskiDionizy">Do planowania w szerokim zakresie rozwoju gospodarki i kultury, nauki, techniki i produkcji powołane są liczne i różne instytucje. Zadanie prognozowania rozwoju nauki, jej działów czy dyscyplin spada na komitety Akademii z przyczyn, które uzasadniłem powyżej.</u> + <u xml:id="u-22.19" who="#PoselSmolenskiDionizy">Jeszcze jednym terenem działalności komitetu czy pionu korporacyjnego Akademii są ekspertyzy, czyli oceny dzisiejszego stanu działania danej dziedziny gospodarki, założenia stanu, jaki dziedzina ta powinna osiągnąć w określonym czasie, i określenie środków niezbędnych do realizacji tych założeń. Ekspertyzy takie stają się coraz częściej niezbędną podstawą działania organów państwowych; dla ich opracowania Akademia tworzy komitety problemowe. Stworzenie takiego komitetu, opracowanie ekspertyzy w sposób kompleksowy odbywa się na drodze gromadzenia w nim członków odpowiednich komitetów dyscyplinowych.</u> + <u xml:id="u-22.20" who="#PoselSmolenskiDionizy">Tylko w sposób bardzo oszczędny spośród pozostałych terenów działalności Akademii wymienię dwa: kształcenie kadry naukowej i podnoszenie ogólnego poziomu wiedzy i kultury w kraju.</u> + <u xml:id="u-22.21" who="#PoselSmolenskiDionizy">Pod kształceniem kadry naukowej w PAN rozumie się, oczywiście, kształcenie na poziomie najwyższym, kształcenie podyplomowe, do którego oprócz Ministerstwa Oświaty i Szkolnictwa Wyższego powołane są wszystkie organizacje naukowe w Polsce, a więc i placówki i komitety PAN.</u> + <u xml:id="u-22.22" who="#PoselSmolenskiDionizy">Studia doktorskie, zwłaszcza w dziedzinach deficytowych i nowo powstałych, zjazdy i sympozja naukowe, cykle wykładów o nowych osiągnięciach nauki polskiej — oto jest zakres działalności Akademii w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-22.23" who="#PoselSmolenskiDionizy">Istnieje zarówno konieczność, jak i możliwość rozszerzenia tej działalności.</u> + <u xml:id="u-22.24" who="#PoselSmolenskiDionizy">Na tę okoliczność zwracało uwagę wielu posłów dyskutujących. Przyjmujemy to jako zgodne z zamierzeniami Akademii, pamiętając zawsze jednak o tym, że Akademia i jej placówki są jednostkami badawczymi, a dopiero na drugim miejscu dydaktycznymi.</u> + <u xml:id="u-22.25" who="#PoselSmolenskiDionizy">Ogólne podniesienie poziomu wiedzy i kultury w kraju komitety PAN wykonują przy pomocy specjalistycznych i regionalnych towarzystw naukowych oraz ich wydawnictw. Dziać się to może, a także w wielu wypadkach dzieje się to, przez bezpośrednią współpracę instytutu czy zakładu, zwłaszcza Wydziału Nauk Społecznych z instytucjami lub pracownikami innych resortów w terenie. Trzeba tu jednak stwierdzić, że jesteśmy dopiero u progu aktywnej i planowej roli Akademii w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-22.26" who="#PoselSmolenskiDionizy">Na tę okoliczność — znów przypomnę — zwracali uwagę zarówno obywatel poseł Maceczek jak i prof. Jodłowski.</u> + <u xml:id="u-22.27" who="#PoselSmolenskiDionizy">Wymieniłem tylko część pól działalności Akademii, działalności, która znajduje swoją afirmację w projekcie ustawy. Działalność ta będzie tym bardziej efektywna, im większa liczba członków Akademii, i z im większą ofiarnością spełniać będzie swe ustawowe zadania pracy w dziedzinach uprawianych przez Akademię. Dziedzin tych jest dużo i są różnorodne, i każdy z członków Akademii, niezależnie od swego miejsca pracy i wieku, znaleźć może, i powinien, w nich teren swej działalności akademickiej.</u> + <u xml:id="u-22.28" who="#PoselSmolenskiDionizy">Czynnikiem ważnym dla efektywnego działania instytucji jest zharmonizowanie jej działalności z działalnością innych instytucji o pokrewnych zadaniach. Znalazło to swoje odbicie w projekcie ustawy, który jest skorelowany z niedawno znowelizowaną ustawą o szkołach wyższych. Jesteśmy zresztą świadomi tego, że harmonijne, a przez to efektywne działanie kilku instytucji o zbliżonym kierunku działania zapewnią nie tylko przepisy, lecz także, a może przede wszystkim, wykonawcy tych przepisów. Na podstawie dość już długiego okresu tej współpracy można nie tylko żywić nadzieje, ale i mieć pewność dalszej owocnej współpracy, zgodnie z przepisami projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-22.29" who="#PoselSmolenskiDionizy">Wysoka Izbo! Starałem się przedstawić te nowe zadania, nowe też zamierzenia PAN, realizację których ułatwić ma nowelizowana ustawa.</u> + <u xml:id="u-22.30" who="#PoselSmolenskiDionizy">Dyskusje na Podkomisji i Komisji Oświaty i Nauki, uwagi przesłane do Komisji przez wojewódzkie zespoły poselskie, dyskusja na obecnym posiedzeniu Sejmu, dyskusja żywa i głęboka, wskazują na fakt nieocenionej wartości: PAN jest głęboko zrośnięta z życiem kraju, w życiu tym stanowi czynnik niebłahy i całe społeczeństwo wielkie pokłada nadzieje w jej działalności.</u> + <u xml:id="u-22.31" who="#PoselSmolenskiDionizy">W imieniu Prezydium PAN, w imieniu członków Akademii, w imieniu wszystkich jej pracowników przyrzekam, że nadziei tych nie zawiedziemy.</u> + <u xml:id="u-22.32" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o Polskiej Akademii Nauk wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Oświaty i Nauki — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Kto jest przeciw? Nie widzę.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Kto się wstrzymał od głosowania? Również nie widzę.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o Polskiej Akademii Nauk.</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Zatwierdzenie uchwały Rady Państwa, podjętej między I a II sesją Sejmu, w sprawie zmiany na stanowisku Ministra Komunikacji.</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Rada Państwa przedstawiła Sejmowi, z wnioskiem o zatwierdzenie, podjętą na wniosek Prezesa Rady Ministrów uchwałę z dnia 10 września 1969 r. o następującym brzmieniu:</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#WicemarszalekZenonKliszko">„Na podstawie art. 29 ust. 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Rada Państwa na wniosek Prezesa Rady Ministrów odwołuje Piotra Lewińskiego ze stanowiska Ministra Komunikacji i powołuje na to stanowisko Mieczysława Zajfryda.” Głos zabierze Prezes Rady Ministrów towarzysz Józef Cyrankiewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#PrezesRadyMinistrow">Józef Cyrankiewicz</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#PrezesRadyMinistrow">Wysoka Izbo! W obecnym wypadku, jak mówił już o tym wicemarszałek Kliszko, chodzi o zatwierdzenie uchwały Rady Państwa z 10 września 1969 r. o powołaniu obywatela Mieczysława Zajfryda w miejsce obywatela Piotra Lewińskiego na stanowisko Ministra Komunikacji.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#PrezesRadyMinistrow">Decyzja powyższa podjęta została między sesjami pierwszą i drugą przez Radę Państwa i stąd potrzeba jej zatwierdzenia.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#PrezesRadyMinistrow">Wniosek o zmianie, który składałem w imieniu Rządu, wypływał wówczas ze stałej obserwacji w resorcie komunikacji i z dokonanej w lipcu 1969 r. przez Prezydium Rządu dość dokładnej oceny sytuacji transportu we wszystkich aspektach, a więc w dziedzinie przebiegu inwestycji, eksploatacji, remontów, a także organizacji i dyscypliny pracy. Szereg podjętych wówczas decyzji realizowanych jest po dziś dzień i rzutuje na pracę resortu w roku 1970. Decyzje te przyspieszają założoną modernizację kolei, która będzie główną cechą najbliższych lat w dziedzinie transportu, aby mógł on sprostać rosnącym zadaniom stawianym przez rozwój gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#PrezesRadyMinistrow">W dziedzinie organizacji pracy, dyscypliny pierwszoplanowym zadaniem było wzmocnienie kierownictwa resortu, a przede wszystkim umocnienie jego zwartości, jednolitości w sprężystym działaniu. Na tyle, na ile mogły to dać zmiany personalne, konieczne było, aby zrobić to jeszcze przed najcięższym okresem pracy transportu, a mianowicie przed przewozami jesienno-zimowymi. Stąd zaistniała potrzeba tej wrześniowej decyzji, o której zatwierdzenie zwracam się do Wysokiej Izby.</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#PrezesRadyMinistrow">Decyzja ta została następnie rozszerzona o zmiany na stanowiskach wiceministrów i została przezwyciężona dzięki temu ówczesna nie najlepsza atmosfera w kierownictwie resortu. Zmiany nie miały być, oczywiście, żadnym panaceum na wszystkie bolączki kolei, ale były koniecznym wstępem do sprawniejszego bieżącego pokonywania trudności, jak i do umiejętnej, przemyślanej, długofalowej działalności. Dobry, ofiarny kolejarz, dobry przedtem dyrektor kolei, jakim był Minister Lewiński, w pełni będzie, w miarę swoich chęci, wykorzystywany w resorcie.</u> + <u xml:id="u-24.6" who="#PrezesRadyMinistrow">Nowego Ministra chyba nie muszę Wysokiej Izbie dokładniej teraz, po paru miesiącach przedstawiać, ponieważ w ciągu minionych miesięcy uczestniczył między innymi w pracach sejmowej Komisji Komunikacji i Łączności.</u> + <u xml:id="u-24.7" who="#PrezesRadyMinistrow">Obecnie trwają, zarówno w myśl decyzji Prezydium Rządu z lipca 1969 roku, jak i z niedawno podjętych, nowych, rozwijających tę sprawę decyzji, a także w wyniku prac specjalnie powołanych zespołów, intensywne prace nad kompleksowym opracowaniem 5-letniego planu zwiększenia zdolności przewozowej transportu kolejowego. Jest to temat bardzo wielostronny. Jest jednym z najważniejszych wycinków planu 5-letniego. Prawidłowe rozwiązanie tego problemu decydować będzie w znacznym stopniu o funkcjonowaniu całej gospodarki narodowej, zwłaszcza, jeśli się uwzględni polską specyfikę skoncentrowanych węzłów, skoncentrowanej bazy surowcowej i przetwórczej — węgiel, koks, ruda, wyroby hutnicze — co i w przyszłości stwarzać będzie w naszym transporcie określoną specyfikę i rosnącą determinantę tych przewozów.</u> + <u xml:id="u-24.8" who="#PrezesRadyMinistrow">Byłoby bardzo pożyteczne, aby nowy Minister mógł z ramienia Rządu zreferować nie tylko Komisji, ale, jeśli się uda na posiedzeniu Sejmu, te tak ważne dla prawidłowego krwioobiegu polskiej gospodarki problemy i sposoby ich rozwiązywania przez Ministerstwo Komunikacji — ważne i trudne problemy.</u> + <u xml:id="u-24.9" who="#PrezesRadyMinistrow">Społeczeństwo odczuwa zwykle wagę spraw transportu nie wtedy gdy wszystko idzie normalnie, ale wówczas, gdy piętrzą się trudności i gdy dają się we znaki skutki tych skumulowanych trudności. Jest tak i obecnie, w okresie tej więcej niż ciężkiej zimy, która położyła się na polskich torach. Trzeba powiedzieć, że w pokonywaniu tych spiętrzonych, nieprzerwanych w tym roku trudności zimowego grudnia, stycznia i lutego, poważną rolę odegrały duże, zrealizowane już inwestycje, modernizujące węzeł katowicki, które zapoczątkowane zostały specjalnymi decyzjami po pamiętnej, chociaż o innym przebiegu niż tegoroczna, „zimie stulecia”. O tyle łatwiej jest tam pracować w tym roku, chociaż w tym czasie zwiększyły się ilościowe przewozy w tym węźle i z tego węzła, co wymaga dodatkowych, opracowywanych obecnie rozwiązań w latach przyszłych, dotyczących zarówno tego węzła, jak i innych węzłów — bo jest to przecież współzależne — na przykład węzła warszawskiego. Był on nadmiernie przeciążony — jak to się okazało podczas tej zimy — nie tylko własnym wywozem i dowozem, ale zbyt dużymi przewozami tranzytowymi południe-północ, wschód-zachód, co stwarza oczywiście konieczność określonych rozwiązań. A przewozy i tranzyty, nawet przy ich maksymalnej racjonalizacji, będą rosły. Nowe więc rozwiązania staną się niezbędne, są one przygotowywane także na styku transportu kolejowego z morskim, a więc w portach.</u> + <u xml:id="u-24.10" who="#PrezesRadyMinistrow">Oczywiście, nie czas jeszcze na pełne zsumowanie strat, jakie w transporcie spowodowała obecna, niezwykle uciążliwa, uporczywa, odbiegająca znacznie od normy zima. Nie ustrzegłaby się od nich żadna kolej europejska, nawet rozporządzająca — w odróżnieniu od nas — rezerwami przewozowymi. Jeżeli u nas można stwierdzić mimo wszystko, że kolej przez te tygodnie funkcjonując na bardzo napiętych obrotach, starała się ograniczać straty do minimum — co nie oznacza, że są one małe, i jeśli kolej preferując z powodzeniem wywóz węgla nie dopuściła do zahamowania pracy kopalń, to trzeba powiedzieć, że jest to zasługa ofiarnej i umiejętnej, wytężonej bardziej niż kiedykolwiek świadomej swoich zadań pracy wielusettysięcznej rzeszy polskich kolejarzy.</u> + <u xml:id="u-24.11" who="#PrezesRadyMinistrow">To tyle, co trzeba było powiedzieć na marginesie tego wniosku i przy tej okazji.</u> + <u xml:id="u-24.12" who="#PrezesRadyMinistrow">Proszę Wysoki Sejm o przyjęcie uchwały dotyczącej zmiany w kierownictwie resortu.</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-25.3" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem przedstawionej uchwały Rady Państwa — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-25.4" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-25.5" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Kto jest przeciw? Nie widzę.</u> + <u xml:id="u-25.6" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Kto się wstrzymał od głosowania? Również nie widzę.</u> + <u xml:id="u-25.7" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził uchwałę Rady Państwa z dnia 10 września 1969 r. w sprawie zmiany na stanowisku Ministra Komunikacji.</u> + <u xml:id="u-25.8" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Projekt uchwały w sprawie zamknięcia drugiej sesji.</u> + <u xml:id="u-25.9" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Konwent Seniorów przedstawia Wysokiemu Sejmowi propozycję podjęcia uchwały zamieszczonej w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 27 w sprawie zamknięcia drugiej sesji Sejmu z dniem dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-25.10" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Czy są jakieś uwagi w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-25.11" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął proponowaną uchwałę.</u> + <u xml:id="u-25.12" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-25.13" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Stwierdzam, że Sejm powziął uchwałę w sprawie zamknięcia drugiej sesji Sejmu z dniem dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-25.14" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-25.15" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Proszę Obywatelkę Sekretarza, Posłankę Zytę Borkowską o odczytanie komunikatów.</u> + <u xml:id="u-25.16" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Sekretarz poseł</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#ZytaBorkowska">1.Do Prezydium Sejmu wpłynęła odpowiedź Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej na interpelację posła Jana Frankowskiego w sprawie uchwalenia niektórych aktów normatywnych, dotyczących Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej.</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#ZytaBorkowska">2.Najbliższe posiedzenia komisji sejmowych odbędą się według następującego planu:</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#ZytaBorkowska">W dniu dzisiejszym — bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu:</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#ZytaBorkowska">— Komisja Budownictwa i Gospodarki Komunalnej — w sali nr 67 w Domu Poselskim, — Komisja Przemysłu Ciężkiego, Chemicznego i Górnictwa — w sali nr 102.</u> + <u xml:id="u-26.4" who="#ZytaBorkowska">W sobotę, dnia 14 lutego b.r.</u> + <u xml:id="u-26.5" who="#ZytaBorkowska">— Komisja Handlu Zagranicznego o godz. 10 — w sali nr 101.</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Na tym kończymy 6 posiedzenie Sejmu.</u> + <u xml:id="u-27.1" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Sejmu.</u> + <u xml:id="u-27.2" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-27.3" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 13 min. 20)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00007-01/header.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00007-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..61bd5d1 --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00007-01/header.xml @@ -0,0 +1,58 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-196972-sjm-ppxxx-00007-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>7 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>7 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">5</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">7</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1970-04-15</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala" role="speaker"> + <persName>Minister Spraw Wewnętrznych Kazimierz Świtała</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBabiuchEdward" role="speaker"> + <persName>Poseł Babiuch Edward</persName> + </person> + <person xml:id="PoselFilipowiczZygmunt" role="speaker"> + <persName>Poseł Filipowicz Zygmunt</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKabatMarek" role="speaker"> + <persName>Poseł Kabat Marek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLendzionLeon" role="speaker"> + <persName>Poseł Lendzion Leon</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMarzecMieczyslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Marzec Mieczysław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSzuraRudolf" role="speaker"> + <persName>Poseł Szura Rudolf</persName> + </person> + <person xml:id="StanislawNowinski" role="speaker"> + <persName>Stanisław Nowiński</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00007-01/text_structure.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00007-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..ec9c6f6 --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00007-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,387 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja V — Sesja III</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 7 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 15 kwietnia 1970 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 0</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 15)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszałek Sejmu Czesław Wycech)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! W dniu 26 marca 1970 r. Rada Państwa podjęła uchwałę w sprawie zwołania sesji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Uchwała ta brzmi:</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">„Na podstawie art. 25 ust. 1 pkt 2) Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Rada Państwa postanawia zwołać trzecią sesję Sejmu V kadencji z dniem 1 kwietnia 1970 r.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Przewodniczący Rady Państwa Marian Spychalski</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Sekretarz Rady Państwa</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#komentarz">Ludomir Stasiak”.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Na podstawie powyższej uchwały Prezydium Sejmu — zgodnie z art. 42 regulaminu Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — ustaliło termin posiedzenia na dzień dzisiejszy.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Powołuję na sekretarzy posłów Stanisława Nowińskiego i Reginę Pawlikowską.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzi poseł Regina Pawlikowska.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Protokół 6 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciwko niemu zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Z głębokim żalem zawiadamiam, że w dniu 10 marca br. zmarł poseł na Sejm z okręgu wyborczego nr 77 we Wrocławiu II — Stefan Serwicki.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Stefan Serwicki urodził się w rodzinie chłopskiej 19 września 1920 r. we wsi Zagaje w powiecie opatowskim, w ziemi kieleckiej.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">W latach 1939—1945 pracował u obszarnika. Po wyzwoleniu został kierownikiem uspołecznionego gospodarstwa rolnego. W roku 1948 pracował w Centralnej Radzie Spółdzielczości w Warszawie jako instruktor. Po kilku latach wraca na Dolny Śląsk i obejmuje stanowisko kierownika PGR w Konarach w powiecie strzelińskim. Następnie pracuje kolejno na stanowisku agronoma zespołu PGR w Przewornie, dyrektora zespołu PGR w Głębokiej, a od roku 1958 dyrektora PGR Krajków.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Jako dobry fachowiec i organizator był wysoko ceniony przez przełożonych i współpracowników. Od lat był aktywistą PZPR, a ostatnio członkiem Plenum i Egzekutywy Komitetu Powiatowego w Strzelinie. Za działalność zawodową i społeczną został odznaczony Brązowym, Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz odznaką Zasłużonego dla Dolnego Śląska.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Stefan Serwicki był posłem IV i V kadencji Sejmu, biorąc aktywny udział w pracach Komisji Rolnictwa -i Przemysłu Spożywczego.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">Odszedł od nas zasłużony i oddany Polsce Ludowej działacz partyjny, społeczny i państwowy, którego prostota, skromność i życzliwość dla ludzi głęboko zapadła w naszą świadomość. Uczcijmy jego pamięć chwilą ciszy.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu usprawiedliwia nieobecność na posiedzeniu posłów, których nazwiska będą umieszczone w załączniku do protokołu posiedzenia.</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#Marszalek">Uważam, że Sejm porządek dzienny, przedstawiony przez Prezydium Sejmu, zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego:</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#Marszalek">Sprawa wygaśnięcia:</u> + <u xml:id="u-2.27" who="#Marszalek">a)mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 77 we Wrocławiu II, b)mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 54 w Koźlu, Sprawa wygaśnięcia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 77 wiąże się ze śmiercią posła Stefana Serwickiego.</u> + <u xml:id="u-2.28" who="#Marszalek">Uważam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zgodnie z art. 76 ust. 3 Ordynacji wyborczej — stwierdził wygaśnięcie mandatu posła Stefana Serwickiego z dniem 10 marca 1970 r. — wskutek śmierci.</u> + <u xml:id="u-2.29" who="#Marszalek">Sprawa wygaśnięcia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 54 w Koźlu wiąże się z pismem, które do Prezydium Sejmu skierowała obywatelka poseł Marta Malcharek, zawiadamiając o zrzeczeniu się mandatu poselskiego.</u> + <u xml:id="u-2.30" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu przedstawia wniosek o stwierdzenie przez Sejm wygaśnięcia mandatu posła Marty Malcharek z dniem dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-2.31" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-2.32" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.33" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę, sprzeciwu, będę uważał wniosek Prezydium Sejmu za przyjęty.</u> + <u xml:id="u-2.34" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-2.35" who="#Marszalek">Uważam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, zgodnie z art. 76 ust. 3 Ordynacji wyborczej, stwierdził wygaśnięcie mandatu posła Marty Malcharek z dniem 15 kwietnia 1970 roku — wskutek zrzeczenia się mandatu.</u> + <u xml:id="u-2.36" who="#Marszalek">Pragnę nadmienić, że Prezydium Sejmu zamierza postawić sprawę obsadzenia tych dwóch wygasłych mandatów poselskich na porządku dziennym najbliższego posiedzenia Sejmu.</u> + <u xml:id="u-2.37" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego:</u> + <u xml:id="u-2.38" who="#Marszalek">Pierwsze czytanie rządowych projektów ustaw.</u> + <u xml:id="u-2.39" who="#Marszalek">1)Prawo o wykroczeniach (druk nr 19), 2)Przepisy wprowadzające Prawo o wykroczeniach (druk nr 20), 3)Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (druk nr 21), 4)Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (druk nr 22), 5)o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń (druk nr 23).</u> + <u xml:id="u-2.40" who="#Marszalek">Głos zabierze Minister Spraw Wewnętrznych obywatel Kazimierz Świtała.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Rady Ministrów mam zaszczyt przedstawić Wysokiemu Sejmowi zespół rządowych projektów ustaw: Prawa o wykroczeniach, Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia oraz ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Kompleks tych projektów stanowi, generalnie rzecz ujmując, kontynuację założeń, które wytyczyły kierunek działania naszych organów państwowych w dziedzinie ochrony ustroju, praw obywateli oraz ładu i porządku publicznego, a także dalszy istotny krok w kształtowaniu socjalistycznej dyscypliny społecznej i praworządnych stosunków w naszym ludowym państwie.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, organy władzy i administracji państwowej poświęcają wiele uwagi sprawom podnoszenia socjalistycznej świadomości naszego społeczeństwa, dyscypliny i poszanowania dla prawa, a polityka partii w tej dziedzinie stanowiła podstawę rozwiązań kodyfikacji karnej i przesądziła także o kierunku i konstrukcji projektów ustaw przedstawianych dziś Wysokiej Izbie.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Jakie są zasadnicze założenia tych ustaw?</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Po pierwsze: wraz z konsolidacją społeczeństwa socjalistycznego, wraz z kształtowaniem się nowych postaw społecznych zmienia się i różnicuje rola represji karnej jako środka umacniania porządku publicznego i dyscypliny społecznej. Wyraża się to w uznanych już zasadach różnorakiego podejścia do poszczególnych przejawów naruszenia porządku prawnego w zależności od stopnia ich społecznego zagrożenia, jak i osobowości sprawców tych naruszeń.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Tak jak czyn charakteryzujący się wysokim stopniem społecznej szkodliwości wymaga surowej kary, tak w przypadku drobnych wykroczeń przeciwko prawu przez człowieka, który popełnia je po raz pierwszy, lub w wyniku wpływu przypadkowych okoliczności, sankcja może i powinna mieć charakter dolegliwości wychowawczej, leżącej bardziej w sferze obywatelskiego sumienia.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Ze względu na naturę wykroczenia jako mniejszego niż przestępstwo naruszenia prawa, wyraźną — w obrębie proponowanych rozwiązań — przewagę wyznaczono tendencji do przekonywania, stanowiącego w większości wypadków sens i cel przewidzianego sposobu karania. Oparcie się na tych zasadach sprawia, że w nowym projekcie zdecydowana większość wykroczeń podlega sankcji, w której przeważa element wychowawczy, polegający w głównej mierze na socjalizacji sprawcy w ramach jego środowiska, a środki pozbawienia wolności stosuje się do wykroczeń charakteryzujących się istotnym stopniem społecznego niebezpieczeństwa. Warto w tym miejscu nadmienić, że obecnie niektóre czyny, traktowane dotąd jako przestępstwa, zaliczono do sfery wykroczeń. Dotyczy to drobnych kradzieży, uszkodzenia cudzego mienia, paserstwa (o wartości do 500 zł), drobnej spekulacji i szalbierstwa, które podlegały poprzednio — jako występki — orzecznictwu sądowemu, a obecnie należą do poważniejszych wykroczeń.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Po drugie: w naszym ustroju socjalistycznym rozszerzają się uprawnienia i działalność organizacji społecznych, kolektywów związkowych i zakładowych — również w sferze działań na rzecz poszanowania prawa, porządku i reguł współżycia społecznego. Dlatego jednym z podstawowych założeń przedstawianych projektów jest szerokie odwołanie się do udziału czynnika społecznego i do środków społecznego oddziaływania. Stanowi to jeden z konkretnych przejawów zasady ludowładztwa, na której opiera się nasz ustrój.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Po trzecie: zadaniem naszego ustawodawstwa jest zapewnienie pełnej ochrony prawnej tym dobrom, w których urzeczywistnia się socjalistyczny charakter zasad współżycia i porządku publicznego jako wyraz harmonijnego zespolenia praw i interesów obywateli z interesem ogólnospołecznym.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Po czwarte: zadania naszego ustawodawstwa w dziedzinie przeciwdziałania naruszeniom porządku prawnego nie mogą być pojmowane wąsko i sprowadzać się jedynie do funkcji ścigania i karania. W nie mniejszej mierze odgrywają one funkcję zapobiegawczą i stąd główny akcent kładą projekty na społeczne oddziaływanie.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Wysoki Sejmie! Projektowane ustawy zachowują ukształtowana już, sprawdzoną w praktyce i stanowiącą trwały dorobek socjalistycznego systemu ustrojowego, instytucję kolegiów orzekających. Otrzymują one obecnie nazwę kolegiów do spraw wykroczeń. Społeczne organy kolegialne stanowią przejaw demokracji socjalistycznej, zapewniają bowiem szeroki udział społeczeństwa w osądzie czynów sprzecznych z ogólnie przyjętymi regułami postępowania, a więź kolegiów z radami narodowymi i ich organami wzbogaca formy udziału czynnika społecznego w realizacji ustawowych zadań terenowych organów władzy.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Od 1952 roku, to jest — od czasu reformy orzecznictwa karno-administracyjnego, polegającej na zastąpieniu urzędnika przez czynnik społeczny, w kolegiach zasiadało około 200 tys. osób, w tym ponad 54% robotników i chłopów oraz specjalistów z różnych dziedzin, głównie pracowników inżynieryjno-technicznych. Ludzie ci, działając w kolegiach, stosując prawo na co dzień, uczą sie sami, ucząc jednocześnie swych współobywateli rozumienia prawa i postępowania zgodnego z jego wymogami.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Z uznaniem należy podkreślić, że działacze społeczni, skupieni w kolegiach, współdziałając ze związkami zawodowymi, radami robotniczymi, członkami ORMO i innych organizacji społecznych — na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat konsekwentnie prowadzą działalność popularyzującą w społeczeństwie obowiązujący prawny system nakazów i zakazów oraz reguł współżycia społecznego. Organizowane są środowiskowe spotkania członków kolegiów, przedstawicieli aparatu ścigania i zainteresowanych organizacji społecznych z pracownikami zakładów pracy oraz z mieszkańcami wsi i osiedli; na tle konkretnych spraw omawiane są sposoby i środki zapobiegania wykroczeniom, najczęściej występującym w danym środowisku.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Obok zadań profilaktycznych kolegia prawidłowo wypełniają swe obowiązki w tych wszystkich wypadkach, w których ze względu na stopień demoralizacji sprawców wykroczeń, szczególnie wybryków chuligańskich — trzeba było działać zdecydowanie, szybko i dolegliwie.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Szybkość rozpoznawania spraw przez kolegia (z reguły w terminie 2 do 3 tygodni), umiejętność indywidualizacji rozstrzygnięć stosownie do wagi czynu i osobowości sprawców oraz sprawność wykonywania własnych decyzji, czynią orzecznictwo kolegiów skutecznym, o wysokich walorach wychowawczych.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Efektem działalności kolegiów karnoadministracyjnych jest przyczynienie się do znacznego zmniejszenia liczby wykroczeń na przestrzeni ostatnich lat; wyraża się to spadkiem blisko o ^3^/4 liczby odpowiadających przed kolegiami w skali rocznej.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Wszystkie dotychczasowe pozytywne doświadczenia w pracy kolegiów zostały wykorzystane w przedstawionych projektach ustaw.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">O roli, jaką w zakresie przeciwdziałania wykroczeniom mają do spełnienia kolegia, niechaj świadczy fakt, że blisko 70% spraw rozpoznawanych przez nie stanowią sprawy chuligańskie, wykroczenia przeciwko porządkowi i bezpieczeństwu ruchu na drogach publicznych, drobne kradzieże i spekulacje oraz naruszenia przepisów o ochronie przeciwpożarowej.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Przedstawione projekty ustaw utrzymują również mandatowy tryb karania. Doraźny, szybko egzekwowany mandat karny stanowi skuteczny, odczuwalny przez sprawcę sposób reagowania na wykroczenie. Wyrazem tego jest miedzy innymi spadek o około 30% nałożonych mandatów na przestrzeni ostatnich lat.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Wysoka Izbo! Z przytoczonych na wstępie założeń wynikają propozycje nowych rozwiązań zawarte w przedstawionych projektach.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Przedstawię najważniejsze z nich.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">W myśl art. 39 prawa o wykroczeniach organizacje społeczne i kolektywy pracownicze posiadają szersze niż dotychczas możliwości poniechania kierowania do kolegiów spraw swych członków lub pracowników i zastosowania względem nich — bezpośrednio w zakładzie pracy — środków wychowawczych i dyscyplinarnych, jeśli uznają, że środki te mogą być wystarczające do wdrożenia sprawcy do poszanowania prawa i zasad współżycia społecznego.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Uzupełnieniem i rozwinięciem tej normy są przepisy, które pozwalają kolegium na przekazanie sprawy do rozpatrzenia w zakładzie pracy, przez sąd społeczny lub przez organizację społeczną, albo na odstąpienie od wymierzenia kary i zastosowanie innego środka, mającego na celu przywrócenie naruszonego porządku lub naprawienie wyrządzonej szkody.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Przyjęte w projektach rozwiązania zapewniają dalej idące powiązanie działalności kolegiów i zakładów pracy, a także innych instytucji i organizacji społecznych na rzecz umacniania dyscypliny, ochrony mienia i wzrostu świadomości prawnej społeczeństwa; na przykład złożenie przez zakład pracy wniosku o ukaranie nie zwalnia zakładu od obowiązku usunięcia przyczyn i ujemnych skutków wykroczenia; stwierdzając zaniedbania w zakładzie pracy czy instytucji, kolegium ma obowiązek zawiadomić zainteresowanych o stwierdzonym uchybieniu.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Istotną nowość stanowi rezygnacja ze stosowania kar za czyny polegające na niewykonywaniu niektórych obowiązków. Tak na przykład ugruntowanie się w świadomości społeczeństwa potrzeby zdobywania wykształcenia oraz istniejące środki administracyjne czynią zbędnym nadawanie charakteru wykroczenia zaniedbaniom w zakresie obowiązku szkolnego. Na podobnych zasadach przestaje być wykroczeniem naruszenie obowiązku rejestracji aparatów radiowych i telewizyjnych. Natomiast karalność naruszenia obowiązku szczepień ochronnych w oparciu o przepisy Prawa o wykroczeniach uwarunkowano bezskutecznym stosowaniem innych środków, mających na celu wyegzekwowanie tego obowiązku.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Obowiązujące dotychczas prawo o wykroczeniach operowało głównie dwoma środkami — grzywną i aresztem. Możliwość zróżnicowania wykroczeń poprzez stosowanie wobec nich odpowiednio zindywidualizowanych środków była wiec stosunkowo niewielka i nie zawsze odpowiadała społeczno-politycznym założeniom zwalczania naruszeń porządku Prawnego. Środki przewidziane przez projekt Prawa o wykroczeniach zostały znacznie rozbudowane. Na system kar zasadniczych składają sie: nagana, grzywna, ograniczenie wolności i dopiero — jako środek w zasadzie wyjątkowy, przewidziany dla najcięższych wykroczeń — areszt. Duże znaczenie przywiązuje się do kary ograniczenia wolności jako środka angażującego kolektywy pracownicze do społecznego oddziaływania na sprawce. Istotnym rysem charakteryzującym projekt jest również i to, że wprowadza on dość obszerny katalog kar dodatkowych, przewiduje szerokie możliwości równoczesnego z ukaraniem wyrównania szkody wyrządzonej wykroczeniem oraz nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego lub na cel społeczny.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Również istotną zmianę, gdy chodzi o indywidualizację odpowiedzialności, stanowi zdecydowany stosunek proponowanych przepisów względem osób niepoprawnych. Projekt przewiduje wobec, nich stosowanie kary ograniczenia wolności, a wobec osób wielokrotnie dopuszczających się podobnych wykroczeń — kary aresztu do 3 miesięcy, niezależnie od zagrożenia karnego, przewidzianego w przepisach szczególnych za dany czyn.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Obywatele Posłowie! Od dłuższego już czasu podnoszony jest przez opinię publiczną problem podjęcia skuteczniejszej walki z przejawami pasożytniczego trybu życia.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Z badań przeprowadzonych przez Milicję Obywatelską i organy rad narodowych wynika, że głównie w większych miastach spotyka się środowiska osób prowadzących próżniaczy tryb życia. Są to przeważnie ludzie w pełni sił, utrzymujący się na koszt bliskich, niekiedy czerpiący środki utrzymania z prostytucji, żebractwa i innego niegodziwego procederu. Około 50% osób prowadzących taki tryb życia było już — często kilkakrotnie — karanych za różnego rodzaju wykroczenia.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Wprawdzie pasożytnictwo jest zjawiskiem charakterystycznym dla stosunkowo nielicznej grupy osób, jednakże jego zwalczanie ma duże znaczenie społeczne, również i z tego względu, że spośród tych właśnie elementów rekrutują się późniejsi sprawcy przestępstw kryminalnych, że w środowiskach ludzi manifestujących swoją pogardę dla zasad współżycia społecznego, pogardę dla uczciwej pracy i dla obywatelskich postaw, znajdują azyl i poparcie jednostki naruszające porządek prawny i popełniające przestępstwa.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Należy podkreślić, że prezydia rad narodowych podejmowały w tym zakresie wiele cennych społecznie inicjatyw, wykorzystując swe uprawnienia administracyjne.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Dla wsparcia tych wysiłków projekty ustaw zawierają pewne regulacje stwarzające możliwość zwalczania tego społecznie szkodliwego zjawiska; skuteczne przeciwdziałanie pasożytnictwu wymaga niewątpliwie podjęcia innych jeszcze kroków.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Projekt Prawa o wykroczeniach przewiduje na przykład, że prowadzenie przez sprawcę próżniaczego trybu życia stanowi okoliczność obciążającą przy wymiarze kary za jakiekolwiek wykroczenie. Stosować się tu będzie przede wszystkim karę ograniczenia wolności, albo z rygorem nieodpłatnej dozorowanej pracy na cele publiczne, albo w postaci skierowania do określonego zakładu pracy przy potrącaniu części wynagrodzenia na cele społeczne.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Projekt przewiduje karalność żebractwa uprawianego przez osobę zdolną do pracy lub mającą środki egzystencji oraz karalność godzących w porządek publiczny przejawów prostytucji.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Osoby stale uchylające się od pracy, na przykład włóczęgów, nie mających stałego miejsca zamieszkania lub stale zmieniających miejsce pobytu bez zameldowania, można będzie w każdym wypadku schwytania na gorącym — uczynku wykroczenia lub bezpośrednio po jego dokonaniu zatrzymać i doprowadzić do kolegium w celu niezwłocznego rozpoznania sprawy. Wymierzona kara podlega natychmiastowemu wykonaniu, przy czym ukaranego aresztem niezwłocznie osadza się według projektu w zakładzie karnym.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Wysoki Sejmie! Z zadowoleniem notujemy widoczny na przestrzeni lat spadek liczby wykroczeń, jednakże społeczeństwo nasze nadal przejawia słuszny niepokój z powodu zbyt częstych jeszcze wybryków chuligańskich, przejawów lekceważenia bezpieczeństwa drogowego oraz niedoceniania zagrożenia pożarowego na terenach wiejskich i obszarach leśnych.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Wiele szkód społecznych wywoływanych jest nadużywaniem alkoholu.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Bezpośrednim jego skutkiem, obok szeregu ujemnych i nieraz nieodwracalnych następstw dla osobowości i zdrowia człowieka, jest typowe dla nietrzeźwego lekceważenie i brak poszanowania porządku publicznego. Nadużywanie alkoholu w wielu wypadkach dezorganizuje również życie rodzinne ze szkodą dla młodzieży i dzieci. W alkoholu tkwi więc znaczna siła niszczycielska, zwłaszcza gdy chodzi o jego kryminogenną rolę.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Rozpowszechniony zwyczaj picia przy lada okazji oraz wywieranie nacisku na osoby nie pijące, by skłonić je do spożycia alkoholu, to obyczajowy przedsionek alkoholizmu, którego skutki stwarzają istotny, narastający problem społeczny.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Obecność osób nietrzeźwych w miejscach publicznych, szczególnie w dużych skupiskach, ludzkich, niezależnie od zakłócenia spokoju, naruszania porządku publicznego i dopuszczania się innych czynów karalnych, daje powód do zgorszenia, wpływa demoralizująco na otoczenie, a zwłaszcza na młodzież. Nierzadko osoby nietrzeźwe stają się ofiarami przestępstw, narażają się na szereg niebezpieczeństw, a czasami nawet na utratę życia bądź zdrowia. Warto wspomnieć, że izby wytrzeźwień przyjęły w 1969 roku przeszło 180 tys. osób nietrzeźwych.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Warunkiem skuteczności poczynań ogniw resortu spraw wewnętrznych w przeciwdziałaniu naruszeniom ładu i porządku publicznego przez takie osoby jest dalsza mobilizacja opinii społecznej, wytwarzanie przez nią klimatu potępienia pijaństwa i osób nietrzeźwych.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Przedstawione projekty — zgodnie z postulatami opinii społecznej — zaostrzają odpowiedzialność sprawców wszystkich wykroczeń popełnianych wskutek nadużycia alkoholu, a przede wszystkim wykroczeń chuligańskich i drogowych.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Oprócz odpowiednich sankcji, a zwłaszcza zagrożenia karą aresztu, przewiduje się:</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">— uznanie chuligańskiego charakteru czynu i działania pod wpływem alkoholu za okoliczność obciążającą przy wymiarze kary, —zakaz orzekania kary nagany i niemożność warunkowego zawieszenia kary aresztu, —możliwość orzeczenia nawiązki, gdy czynem została wyrządzona szkoda, —pozbawienie prawa jazdy na okres 2 lat, gdy osoba prowadząca pojazd mechaniczny znajdowała się pod wpływem alkoholu.</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Niezależnie od tych środków, postulować należy dalszą aktywizację działalności zainteresowanych ogniw społecznych, takich jak Społeczny Komitet Przeciwalkoholowy, Towarzystwo Trzeźwości Transportowców, Liga Kobiet itp.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Wspólny ich wysiłek powinien zmierzać do ograniczenia spożycia alkoholu, skłaniać obywatela do rezygnacji z picia przy lada okazji, a także do całkowitej abstynencji co najmniej w tych wypadkach, gdy wchodzi w grę obowiązek trzeźwości zawodowej.</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Ważną dziedzinę prawa o wykroczeniach stanowią sprawy bezpieczeństwa na drogach publicznych.</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Wiążą się one bezpośrednio z intensywnym wzrostem ruchu na drogach, po których aktualnie porusza się ponad 10 milionów różnego rodzaju pojazdów, w tym zaś ponad 2,5 mln pojazdów samochodowych.</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Z dokonanej analizy stanu bezpieczeństwa w ruchu drogowym wynika, że takie elementy, jak organizacja ruchu, rodzaj i oznakowanie dróg, stan dróg oraz urządzeń drogowych, stan techniczny pojazdów, ich konstrukcja i wyposażenie, porządek i dyscyplina w bazach samochodowych oraz stopień rozwoju zaplecza technicznego ulegają — aczkolwiek w różnym stopniu — systematycznej poprawie. W parze z tym jednak nie idzie wzrost dyscypliny i kultury uczestników ruchu drogowego, w szczególności kierujących pojazdami. Świadczy o tym fakt, że w 1969 r. zginęło na drogach około 3,5 tys. osób, ponad 31 tys. osób odniosło rany, a zniszczeniu lub uszkodzeniu uległo około 30 tys. pojazdów.</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Wśród głównych przyczyn tak licznych wypadków drogowych, na czoło wysuwają się nietrzeźwość, nieprzestrzeganie i lekceważenie przepisów drogowych, błędy pieszych oraz tragiczny często w skutkach brak opieki nad dziećmi.</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">W tej sytuacji organy resortu spraw wewnętrznych przy współudziale resortów komunikacji i gospodarki komunalnej oraz czynnika społecznego, a więc takich organizacji, jak Polski Związek Motorowy, Liga Obrony Kraju, Towarzystwo Trzeźwości Transportowców, przy udziale organizacji młodzieżowych oraz około 40-tysięcznej kadry wyspecjalizowanych członków ORMO i społecznych inspektorów do spraw ruchu drogowego, prowadziły intensywne działania profilaktyczne, zmierzające do pełnego respektowania obowiązujących reguł zachowania się na drogach.</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Miarą tych wysiłków może być na przykład, że tylko w 1969 r. przeprowadzono ponad III sesja Sejmu — 7 posiedzenie z 15 kwietnia 1970 r.</u> + <u xml:id="u-3.52" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">30 tys. spotkań z ludnością, poświęconych tematyce ruchu drogowego, wygłoszono tysiące pogadanek w szkołach, wysłano około 150 tys. kart informujących zakłady pracy, organizacje, szkoły i rodziców o wykroczeniach popełnionych przez kierowców i nieletnich, zatrzymano około 30 tys. praw jazdy i 80 tys. dowodów rejestracyjnych oraz skierowano 10 tys. kierowców na egzaminy kontrolne.</u> + <u xml:id="u-3.53" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Wobec osób, dopuszczających się poważniejszych wykroczeń, stosuje się surowe środki karne.</u> + <u xml:id="u-3.54" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">W przedstawionym projekcie Prawa o wykroczeniach zawarte są w zasadzie wszystkie przepisy dotyczące porządku na drogach publicznych. Zakładamy, że przyczyni się to do większej popularyzacji zasad, których powszechna znajomość warunkuje dalszą poprawę bezpieczeństwa ruchu.</u> + <u xml:id="u-3.55" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Według obecnego stanu prawnego do właściwości kolegiów należy orzekanie w sprawach o prowadzenie pojazdu w stanie wskazującym na użycie alkoholu, a do właściwości sądów — orzekanie w sprawach o prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości. Projekt Prawa o wykroczeniach znosi ten podział i uznaj e za wykroczenia wszystkie czyny polegające na prowadzeniu pojazdu pod wpływem alkoholu. Jeżeli jednak nastąpi poważniejsze naruszenie bezpieczeństwa ruchu lub wypadek drogowy, sprawa znajdzie się we właściwości sądu. Względem sprawców podlegających orzecznictwu kolegiów przewiduje się możliwość zastosowania kary aresztu do 3 miesięcy oraz grzywny do 5 tys zł., a także zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych na okres od 3 miesięcy do 2 lat.</u> + <u xml:id="u-3.56" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Radykalnego ograniczenia liczby wykroczeń w ruchu drogowym nie da się jednak osiągnąć jedynie w oparciu o działalność samych organów milicji i kolegiów do spraw wykroczeń. Nieodzowne jelst uczulenie całego społeczeństwa na zagrożenie życia, zdrowia i mienia, jakie niesie z sobą brak dyscypliny i kultury w korzystaniu z dróg publicznych.</u> + <u xml:id="u-3.57" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Do wykroczeń, którym projekty ustaw poświęcają dużą uwagę, należą naruszenia przepisów o ochronie przeciwpożarowej.</u> + <u xml:id="u-3.58" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Rok rocznie wybucha w kraju około 23 tysięcy pożarów, pociągających za sobą poważne straty materialne, a także ofiary w ludziach. Pastwą ognia pada około 17 tys. budynków rocznie, co odpowiada zabudowie jednego powiatu. Ponad 70% ogółu strat spowodowanych pożarami ponosi gospodarka rolna.</u> + <u xml:id="u-3.59" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Z analizy przyczyn pożarów wynika, że w okresie ostatnich 5 lat ponad 40% ogólnej ich liczby spowodowała nieostrożność dorosłych i brak opieki nad dziećmi, a około 27% — tolerowanie eksploatacji wadliwych urządzeń ogrzewniczych, mechanicznych i elektrycznych.</u> + <u xml:id="u-3.60" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Resort spraw wewnętrznych, współdziałając zwłaszcza ze Związkiem Ochotniczych Straży Pożarnych, zrzeszającym przeszło 700 tys. aktywnych działaczy chłopskich na terenie wsi i osiedli, Ochotniczą Rezerwą Milicji Obywatelskiej i organizacjami młodzieżowymi, a głównie Związkiem Młodzieży Socjalistycznej, Związkiem Młodzieży Wiejskiej i Związkiem Harcerstwa Polskiego — zmierza do usuwania przyczyn powstawania pożarów, a przede wszystkim do zwalczania niedbalstwa i lekceważenia obowiązujących przepisów.</u> + <u xml:id="u-3.61" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Rok rocznie blisko 200-tysięczna rzesza działaczy społecznych dokonuje około 3,5 miliona kontroli przestrzegania przepisów w zakresie ochrony przeciwpożarowej, głównie w indywidualnych gospodarstwach wiejskich, w wiejskich punktach usługowych i handlowych. Otacza się opieką dzieci w okresie wzmożonych prac polowych oraz prowadzi szeroką akcję propagandową na rzecz bezpieczeństwa pożarowego.</u> + <u xml:id="u-3.62" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Działaniom tym towarzyszy stosowanie kar przez kolegia względem osób, które w rażący sposób naruszają przepisy i nie wykonują zarządzeń pokontrolnych nakazujących usunięcie stwierdzonych uchybień.</u> + <u xml:id="u-3.63" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Projektowane przepisy kodyfikują podstawowe wykroczenia z zakresu ochrony przeciwpożarowej i rozszerzają zespół środków sankcjonujących powinność jej przestrzegania. Na podkreślenie zasługuje również to, że sankcją prawa opatrzony został obowiązek instytucji państwowych i społecznych do usuwania zaniedbań w ochronie przed pożarami.</u> + <u xml:id="u-3.64" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Zdajemy sobie w pełni sprawę z tego, że tylko powszechne zrozumienie konieczności poszanowania przepisów bezpieczeństwa przeciwpożarowego ograniczyć może olbrzymie straty w majątku narodowym padającym pastwą ognia. Bez tego poszanowania największe nawet wysiłki organów państwowych i ofiarnych działaczy społecznych nie przyniosą pełnych rezultatów.</u> + <u xml:id="u-3.65" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Wysoki Sejmie! Przedstawione Wysokiemu Sejmowi rządowe projekty ustaw zostały opracowane przy współudziale środowisk naukowych, organizacji społecznych, prezydiów rad narodowych, poszczególnych resortów, pracowników wymiaru sprawiedliwości, członków kolegiów i funkcjonariuszy MO.</u> + <u xml:id="u-3.66" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Projekty te mają na celu dostosowanie dawnych przepisów nie zawsze doskonałych i rozproszonych w różnych częściowo nowelizowanych w Polsce Ludowej aktach prawnych z okresu lat trzydziestych do obecnych warunków społeczno-politycznych i ekonomicznych oraz wymagań socjalistycznej świadomości prawnej naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-3.67" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Objęcie jednym aktem prawnym wszystkich tych wykroczeń, rozsianych dotychczas w 121 ustawach, ujmujących około 1.500 stanów faktycznych, umożliwi społeczeństwu lepsze poznanie reguł porządku publicznego i sprzyjać będzie dalszemu umocnieniu dyscypliny społecznej.</u> + <u xml:id="u-3.68" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Projekty wprowadzają ponadto nowe uregulowania, podyktowane koniecznością zapewnienia ochrony prawnej współczesnym interesom społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-3.69" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Projektowane przepisy są zsynchronizowane w jeden system prawny z nowymi ustawami karnymi, to jest Kodeksem karnym, Kodeksem postępowania karnego i Kodeksem karnym wykonawczym. Uchwalenie przez Wysoki Sejm przedstawionych projektów da kolegiom i innym właściwym organom skuteczny instrument zapewnienia ładu i porządku niezbędnego dla rozwoju socjalistycznych stosunków społecznych oraz stworzy szersze ramy prawne dla umacniania więzi łączących obywateli w społeczeństwie Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-3.70" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Operując tym instrumentem zgodnie ze społecznym poczuciem sprawiedliwości, właściwe organy koncentrować powinny swą działalność:</u> + <u xml:id="u-3.71" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">po pierwsze — na dalszej aktywizacji społeczeństwa w zapobieganiu naruszeniom przepisów prawa i zasad współżycia społecznego; większej niż dotychczas popularyzacji przepisów porządkowych i zasad ruchu drogowego przez środki masowego przekazu, a także w szkołach i zakładach pracy.</u> + <u xml:id="u-3.72" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Po drugie — na wskazywaniu zainteresowanym organom państwowym, instytucjom i organizacjom społecznym warunków lub okoliczności sprzyjających popełnianiu wykroczeń w celu usuwania owych warunków oraz na podejmowaniu takich działań, które będą przyczyniały się do umacniania ładu i porządku społecznego.</u> + <u xml:id="u-3.73" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Po trzecie — na stałym podnoszeniu wiedzy, zawodowej sprawności oraz kultury organów MO. Są to bowiem czynniki decydujące o umiejętności podejmowania działań i decyzji uwzględniających wszechstronne społeczne ich uwarunkowania i skutki; wypracowanie przez te organy takiego stylu funkcjonowania, który sprzyja wdrażaniu każdego obywatela do respektowania prawa, zasad społecznego współżycia i społecznej dyscypliny.</u> + <u xml:id="u-3.74" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Po czwarte — na skutecznym ściganiu sprawców wykroczeń, rekrutujących się ze środowisk tak zwanego marginesu społecznego, osób powracających do przestępstwa, będących czynnikiem demoralizacji otoczenia, a także osób naruszających złośliwie lub uporczywie ład i porządek publiczny oraz prawa i interesy obywateli.</u> + <u xml:id="u-3.75" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Społeczna doniosłość przedstawionych Wysokiej Izbie projektów ustaw płynie również ze stwierdzenia, że lekceważenie drobnych odstępstw od obowiązujących reguł zachowania się — może stanowić często źródło braku poszanowania w ogóle dla prawa i ustanowionego porządku. Dlatego ważna jest codzienna dbałość o poszanowanie socjalistycznych zasad współżycia społecznego, o przestrzeganie obowiązujących w nim norm etycznych i prawnych. Zapewnienie skutecznego działania kolegiów przy pełnym zabezpieczeniu ich niezawisłości w zakresie orzekania oraz przy zapewnieniu opartego na humanizmie socjalistycznym ferowania orzeczeń — jest istotnym składnikiem tego zadania.</u> + <u xml:id="u-3.76" who="#MinisterSprawWewnetrznychKazimierzSwitala">Wysoki Sejmie! Przedstawiając przyjęte przez Radę Ministrów projekty ustaw, wyrażam przekonanie, że ich podstawowe tendencje i rozwiązania mogą liczyć na pełne poparcie społeczeństwa, rozwijają one bowiem gwarancje praw i interesów obywateli, urzeczywistnionych w systemie reguł naszego socjalistycznego porządku.</u> + <u xml:id="u-3.77" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję. Głos ma poseł Edward Babiuch.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselBabiuchEdward">Wysoki Sejmie! Wypowiadając się w imieniu Klubu Poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, w toku pierwszego czytania rządowych projektów ustaw dotyczących wykroczeń, pragnę podkreślić, że partia nasza przywiązuje dużą wagę do uchwalenia tych aktów prawnych, ponieważ zawierają one przepisy o szerokim znaczeniu społecznym.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselBabiuchEdward">Dotychczasowy stan prawny, odnoszący się do wykroczeń, opiera się w głównej mierze na ustawie z 1932 r. Mimo zmian dokonywanych w Polsce Ludowej w kierunku dostosowania tego stanu prawnego do wymagań nowych warunków społeczno-politycznych i ustrojowych, nie odpowiada on w pełni potrzebom i postulatom zgłaszanym w tym zakresie przez ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselBabiuchEdward">Z zadowoleniem stwierdzamy, że kodyfikacja prawa o wykroczeniach nie jest tylko zwykłym zestawieniem dotychczas obowiązujących przepisów. Wychodząc naprzeciw postulatom opinii publicznej, wprowadza się istotne zmiany, odpowiadające społeczno-ekonomicznym i politycznym stosunkom w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselBabiuchEdward">Projektowane Prawo o wykroczeniach zawiera normy zapewniające ochronę dóbr społecznych oraz osobistych obywateli przed działaniami godzącymi w porządek i spokój publiczny, utrudniającymi codzienne życie i pracę twórczą społeczeństwa. Normy tego prawa mają również na celu wdrażanie obywateli do porządku i dyscypliny w przestrzeganiu przepisów drogowych, przeciwpożarowych, sanitarnych, meldunkowych itp.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselBabiuchEdward">Chciałbym przy tym podkreślić, że przedstawione projekty czynią zadość podstawowym społeczno-politycznym założeniom, które przyświecają naszej działalności w umacnianiu socjalistycznej praworządności i dyscypliny społecznej. W szczególności konsekwentnie realizują one linię na rozwarstwienie naruszeń prawa i stosowanie zróżnicowanej represji, uwzględniającej stopień społecznego niebezpieczeństwa czynu oraz osobowość sprawcy. Słusznie odstępują one od karalności naruszeń prawa tam, gdzie skuteczne okazać się mogą inne środki, zwłaszcza środki wychowawcze. Słusznie także wiążą system karania z elementami wychowawczego oddziaływania. Dają one zatem wyraz prawidłowej humanitarnej linii, którą kształtuje socjalistyczny porządek prawny. I tak na przykład: przewidując karalność stanów faktycznych, polegających na niewykonaniu określonych obowiązków, na przykład szczepień ochronnych, doprowadzenia obiektu do stanu zgodnego z wymogami przepisów przeciwpożarowych itp. projekty wprowadzają słuszną zasadę, że w pierwszym rzędzie należy stosować środki egzekucyjne, a dopiero wtedy, gdy okażą się one nieskuteczne, kierować sprawę do kolegiów.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselBabiuchEdward">W projektowanym Prawie o wykroczeniach ulegają zmianom także przepisy w sprawach o drobne kradzieże, przekazanych do właściwości kolegiów w 1966 r.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselBabiuchEdward">Trzyletni okres doświadczeń orzecznictwa kolegiów karno-administracyjnych w odniesieniu do tej grupy sprawców wykroczeń, pozwala na podjęcie dalej idącej decyzji. Nowe przepisy projektują, aby do kompetencji kolegiów przekazać sprawy drobnych kradzieży w szerszym zakresie niż to jest dotychczas.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselBabiuchEdward">Ponadto — co wynika z tych samych założeń — proponuje się przekwalifikować do wykroczeń szereg czynów traktowanych dotąd jako przestępstwa. Chodzi o takie czyny, jak: niszczenie znaków umieszczanych przez organ państwowy, przejazdy bez biletu środkami komunikacji masowej, ukrywanie w sklepie towaru przed nabywcą itp.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselBabiuchEdward">Rezygnacja z dalszego uznawania takich czynów za przestępstwa, skoro ładunek ich społecznego niebezpieczeństwa w obecnych warunkach tego nie uzasadnia, jest propozycją celową. Nie ma bowiem potrzeby szafowania mianem przestępcy w stosunku do osób dopuszczających się drobniejszych naruszeń prawa.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselBabiuchEdward">Będzie to zgodne z podstawowym założeniem kodyfikacji prawa karnego, zmierzającym do rozwarstwienia naruszeń prawa i nadania im cech wykroczenia w tych wypadkach, gdy niski stopień ich społecznego niebezpieczeństwa nie uzasadnia kwalifikowania tych czynów jako przestępstw. Stwarzamy przez to również lepsze warunki do angażowania społeczeństwa w walkę z tego rodzaju czynami.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselBabiuchEdward">Z drugiej strony — stało się konieczne uznanie za wykroczenie i zagrożenie sankcją rażącego zaniedbania obowiązków rodzicielskich. Władza ludowa, nie szczędząc środków, ażeby zapewnić młodzieży naukę i wypoczynek, stworzyć warunki sprzyjające wychowaniu i przygotowaniu młodych ludzi do życia w zbiorowości, nie może być obojętna wobec rodziców lub opiekunów zaniedbujących swoje obowiązki wychowawcze, tolerujących chuligańskie wyczyny, picie alkoholu oraz kradzieże popełniane przez pozostających pod ich pieczą nieletnich.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselBabiuchEdward">Dlatego też projekt prawa o wykroczeniach przewiduje karalność osób, które przez zaniedbanie podstawowych obowiązków, wynikających z władzy rodzicielskiej, popuszczają do demoralizacji swych dzieci oraz popełniania przez nie przestępstw lub poważnych wykroczeń.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselBabiuchEdward">Surowymi sankcjami zagrożone zostały także takie wybryki, nieprzewidziane wyraźnie w dotychczasowym prawie o wykroczeniach, jak rzucanie kamieniami lub innymi przedmiotami w pojazdy mechaniczne będące w ruchu, niszczenie przedmiotów użytku publicznego, takich jak urządzenia alarmowe, oświetleniowe, telefoniczne itp.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselBabiuchEdward">Wysoki Sejmie! Jednym z centralnych problemów nowego prawa o wykroczeniach i kodeksu postępowania w tych sprawach jest rozszerzenie i wzbogacenie systemu środków oddziaływania na sprawców wykroczeń, szersze zastępowanie kary środkami społeczno-wychowawczymi, bardziej elastyczne ich stosowanie. Klub Poselski PZPR przywiązuje dużą wagę do rozbudowania dotychczasowego systemu środków oddziaływania, j akie występuj e w projektowanych ustawach. Pozwoli to na pełniejsze indywidualizowanie odpowiedzialności w zależności od stopnia społecznej szkodliwości czynów oraz osobowości sprawcy, a przez to osiągnięcie pełniejszej akceptacji społecznej dla podejmowanych orzeczeń.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselBabiuchEdward">Dalszemu indywidualizowaniu doboru środków oddziaływania służy możliwość nałożenia decyzją kolegium na sprawcę czynu obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przez niego instytucji społecznej lub osobie prywatnej. Słuszne jest również to, że kolegia otrzymują w szerszym niż dotychczas zakresie prawo orzekania kar dodatkowych. Spośród kar dodatkowych na uwagę zasługuje możliwość orzeczenia zakazu prowadzenia określonej działalności na okres od 3 miesięcy do roku lub zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych na okres do lat 2.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselBabiuchEdward">Decydując o karze w granicach ustawowego zagrożenia za określony czyn, kolegium może w szczególnych przypadkach zastosować nadzwyczajne złagodzenie i wtedy odstąpić od wymierzania kary w ogóle, albo poprzestać na orzeczeniu kary dodatkowej.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselBabiuchEdward">Ustawa daje równocześnie wskazówki, jakie okoliczności uznać należy za łagodzące, a jakie za obciążające, które uzasadniają surowsze potraktowanie sprawcy. Jeżeli sprawca dopuszcza się na przykład wykroczenia o charakterze chuligańskim bądź pod wpływem alkoholu, albo jeżeli sprawcą jest osoba prowadząca próżniaczy, a więc w społeczeństwie socjalistycznym naganny tryb życia, to w tych przypadkach kolegium ma możliwość odpowiedniego zaostrzenia kary.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselBabiuchEdward">Ponadto w stosunku do osób niepoprawnych, poprzednio karanych za wykroczenia, projektowane prawo pozwala na stosowanie kary aresztu, choćby wykroczenie było zagrożone tylko grzywną.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselBabiuchEdward">W systemie kar zasadniczych na uwagę zasługuje kara ograniczenia wolności, która nie występowała dotąd w katalogu kar za wykroczenia. Skazany na tę karę pozostaje na wolności, a głównym środkiem mającym na celu jego reedukację będzie praca społecznie użyteczna i związane z nią oddziaływanie kolektywu pracowniczego. Załogi zakładów pracy, organizacje związkowe i społeczne, istniejące w tych zakładach, będą mieć odpowiedzialne pole do działania. Od ich wpływu na skazanego zależeć będzie w dużej mierze proces jego adaptacji społecznej.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselBabiuchEdward">Biorąc zarazem pod uwagę fakt, że granice między przestępstwem a wykroczeniem nie zawsze są łatwe i możliwe do precyzyjnego określenia, projektowane prawo słusznie utrzymuje sądową kontrolę w zakresie kary pozbawienia wolności stosowanej przez kolegia za najpoważniejsze wykroczenia. Wzmacnia to poczucie sprawiedliwości i jest przejawem troski władzy ludowej o zapobieżenie zbyt pochopnym decyzjom o pozbawieniu obywatela wolności.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselBabiuchEdward">Wysoki Sejmie! Nowe prawo o wykroczeniach ma służyć ochronie porządku publicznego, ma pomagać umocnieniu dyscypliny społecznej, tworzyć w ten sposób sprzyjające warunki dla ładu społecznego, w którym splata się w jedno interes ogólnospołeczny i interes jednostki.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselBabiuchEdward">Wysoko cenimy udział setek tysięcy społeczników wspierających poczynania ogniw administracji państwowej i ofiarną pracę funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej na rzecz poszanowania prawa. Mam tu na myśli działalność członków kolegiów i ławników ludowych, członków komisji rozjemczych, działaczy sądów robotniczych i społecznych komisji pojednawczych, członków ORMO i społecznych kontrolerów, działających na odcinku handlu, gastronomii, usług, bezpieczeństwa przeciwpożarowego, porządku na drogach, wodach i w innych dziedzinach.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselBabiuchEdward">Prezentowany w przedstawionych Sejmowi projektach ustaw kierunek na dalsze rozszerzenie udziału czynnika społecznego w walce z wykroczeniami jest — zdaniem Klubu Poselskiego PZPR — słuszny i godny poparcia.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselBabiuchEdward">Projekt ustawy regulującej organizację oraz zasady powoływania kolegiów do spraw wykroczeń i sposób wybierania ich członków zmierza do pogłębienia dokonanej w Polsce Ludowej zasadniczej reformy orzecznictwa karno-administracyjnego. Myślą przewodnią tej reformy było powierzenie prawa orzekania o winie i karze za wykroczenia społecznym organom pochodzącym z wyboru.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselBabiuchEdward">Doświadczenia z działalności tych organów, pracujących pod kontrolą rad narodowych jako przedstawicielskich organów władzy terenowej, potwierdziły słuszność przyjętej koncepcji, będącej istotnym elementem rozwoju demokracji socjalistycznej. Należy zatem uznać za słuszne przewidywane w projektach powołanie kolegiów również w Urzędach Górniczych i w Izbach Morskich.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselBabiuchEdward">Członkowie kolegiów orzekających, rekrutujący się spośród robotników, chłopów, inżynierów i techników, nauczycieli i prawników, partyjnych i bezpartyjnych — w tym poważna liczba kobiet — dobrze przysłużyli się sprawie walki z naruszaniem prawa, z lekceważeniem zasad współżycia społecznego i porządku. Przyczynili się oni do ugruntowania autorytetu kolegiów i skutecznie oraz z rozwagą i społecznym poczuciem sprawiedliwości stosowali przewidziane prawem środki prewencyjno-represyjne.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselBabiuchEdward">Na dotychczasowy pozytywny bilans orzecznictwa kolegiów niemały wpływ miała także praca prezydiów rad narodowych i ich organów spraw wewnętrznych. Dzięki wyraźnemu wzrostowi kwalifikacji zawodowych pracowników tych organów i ich właściwej postawie społecznej coraz lepiej spełniają one swoje zadania w zakresie udzielania pomocy społecznym składom kolegiów.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselBabiuchEdward">Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w pełni podziela stanowisko Rządu wyrażone w wystąpieniu Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie wykorzystania prawa o wykroczeniach, zwłaszcza do walki przeciw alkoholizmowi, przeciw zagrożeniu bezpieczeństwa na drogach publicznych oraz przeciw lekceważeniu przepisów przeciwpożarowych.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselBabiuchEdward">Są to zjawiska budzące uzasadniony niepokój i dlatego wymagają wszechstronnego przeciwdziałania zarówno administracji państwowej, jak i organizacji społecznych.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselBabiuchEdward">Biorąc pod uwagę społeczne znaczenie prawa o wykroczeniach i zainteresowanie jego treścią szerokich kręgów społeczeństwa, rad narodowych, Klub Poselski PZPR uważa za celowe poddanie tych projektów pod dyskusję w zainteresowanych środowiskach.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselBabiuchEdward">Dotychczasowe doświadczenia wykazują, że dyskusje publiczne nad projektami ustaw, będące wyrazem demokracji socjalistycznej, przyczyniają się do osiągnięcia takich rozwiązań prawnych, które mają szeroką akceptację społeczną. Mają one także istotne znaczenie jako forma popularyzacji prawa, kształtowania praworządnego postępowania obywateli i umacniania dyscypliny społecznej.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselBabiuchEdward">Na zakończenie pragnę podkreślić, że Klub Poselski PZPR uważa, iż podstawowe rozwiązania przyjęte w przedstawionych Wysokiej Izbie rządowych projektach ustaw odpowiadają zapotrzebowaniu społecznemu, są zgodne z nakreślonymi w uchwałach partii kierunkami walki o umocnienie praworządności i spotkają się z pełną aprobatą ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselBabiuchEdward">7 posiedzenie z 15 kwietnia 1970 r.</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Mieczysław Marzec.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Obywatelu Marszałku, Wysoka Izbo! Przedstawione Wysokiemu Sejmowi projekty: Prawo o wykroczeniach, Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia oraz ustawa o ustroju I kolegiów do spraw wykroczeń — stanowią jedno z końcowych ogniw całościowej kodyfikacji prawa karnego, w znacznym stopniu już przeprowadzonej w ramach wielkiego dzieła budowy ustawodawstwa Polski Ludowej, odpowiadającego potrzebom i dokonanym przeobrażeniom stosunków społecznych w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Prawo karne jest jednym z istotnych czynników ochrony porządku społecznego w państwie, instrumentem walki z wszelkimi zjawiskami szkodliwymi, godzącymi w ten porządek i stanowiącymi niebezpieczeństwo dla zorganizowanej działalności samego państwa oraz różnych instytucji i osób fizycznych.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Uchwalony już nowy Kodeks karny objął represją kamą czyny, które w odczuciu najszerszych kręgów społeczeństwa uznane zostały za społecznie najbardziej niebezpieczne i szkodliwe jako godzące najostrzej w interesy państwa i społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Poza sferą dotychczasowej naszej nowej socjalistycznej kodyfikacji materialnego prawa karnego — pozostała duża dziedzina tak zwanych wykroczeń, to jest czynów, również zagrożonych karą przez odnośne ustawy, lecz o ładunku niebezpieczeństwa społecznego znacznie mniejszym.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Społeczne niebezpieczeństwo wykroczeń leży w możliwościach dezorganizacji porządku i ładu społecznego dnia powszedniego — poprzez masowe naruszanie nakazów i zakazów, niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania instytucji i organizacji, powołanych w ramach naszego systemu politycznego i społeczno-prawnego — oraz działań jednostek w zakresie ich praw i obowiązków.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Mówiąc najprościej — chodzi tu o zorganizowaną pracę i spokojny sen każdego obywatela, o ład i porządek w miejscach publicznych, prawidłowe współżycie ludzkie, o kulturę dnia powszedniego. Nie trzeba uzasadniać, jak ważne są to sprawy w życiu współczesnego społeczeństwa, w wychowaniu dorastającego pokolenia, w podnoszeniu na coraz wyższy poziom praktyki społecznego współżycia przez skuteczną eliminację zjawisk zakłócających to współżycie.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Chodzi tu także o ochronę codziennej działalności administracji państwowej, organizacji społeczno-politycznych, gospodarczych i kulturalnych, warunkującej pełną realizację celów i zadań naszego ludowego państwa.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Zasięg rozbudowujących się stosunków współżycia, ich wzajemne zazębianie się przede wszystkim poprzez zbiorową pracę, a także zamieszkanie i wypoczynek, pociąga za sobą konieczność wielostronnej ochrony tych stosunków, w tym również ochrony karno-prawnej.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Utrwalone już i dokonywające się przemiany społeczno-gospodarcze, kulturalno-oświatowe i obyczajowe w naszym kraju, wymagają ich akceptacji w świadomości ludzkiej, przejawiającej się w praktyce dnia powszedniego. Chodzi tu przede wszystkim o nowe, socjalistyczne pojęcie obowiązków obywatelskich i odpowiedzialności obywatelskiej za czyny, o troskliwy stosunek do naszego majątku narodowego, uzyskiwanego wielkim zbiorowym wysiłkiem. Oto druga konieczność dla tworzenia szerokiego przeciwdziałania wykroczeniom.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Dziedzina wykroczeń dotyczy tych stosunków życia społecznego, w których przemiany świadomości, kultury społecznej nie dotrzymują kroku przemianom społeczno-gospodarczym. Skuteczność walki z naruszaniem porządku prawnego o charakterze wykroczeń leży bowiem głównie w sferze szeroko pojętej działalności wychowawczej w podnoszeniu oświaty i kultury, rozszerzaniu horyzontów myślenia, właściwego wartościowania i oceny, kształtowania tych wszystkich uczuć, które ludzi łączą i zbliżają do siebie przyjaźnią, wspólnym wysiłkiem i dorobkiem, potępieniem wszystkiego co przeszkadza obywatelowi i szkodzi interesom państwa i narodu.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Wysoki Sejmie! Przechodząc od tych uwag ogólnych do projektów ustaw, nad którymi toczy się debata, skoncentruję się na głównych ich założeniach. Należą do nich nasze socjalistyczne określenia stosunku do czynów objętych represją karną, sama represja karna, demokratyzacja orzecznictwa w tych sprawach oraz niektóre ważniejsze konstrukcje prawne, wynikające ze specyfiki wykroczeń i potrzeb praktyki.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Systematyzacja prawa o wykroczeniach była koniecznością. Stosunki nim objęte regulowane były wieloma aktami. Zasadniczy akt w tej materii — Prawo o wykroczeniach z 1932 r. — w wielu przepisach części szczegółowej już dawno się zdezaktualizowało na skutek zmian w stosunkach społecznych i politycznych. Życie wysunęło potrzebę zmiany wielu zawartych w nim norm, w szczególności dotyczących systemu i zasad wymiaru kar. Te zmiany były dorywczo regulowane wieloma aktami ustawodawczymi.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Uzupełniane w ten sposób przepisy cechuje wielka różnorodność, odmienność konstrukcji i rozwiązań zarówno w zakresie odpowiedzialności, jak i systemu kar.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Wreszcie w nowym Kodeksie karnym pominięty został szereg stanów faktycznych — dotychczas karalnych, a więc powstała alternatywa, czy mają pozostać karalne czy też nie.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Lukę tę należało wypełnić. Za nadrzędną jednak sprawę należy uznać potrzeby społeczeństwa w tej dziedzinie. Dojrzała bowiem sytuacja do kodyfikacji prawa o wykroczeniach. Potrzebne jest stworzenie systemu norm, zgodnych z naszym socjalistycznym światopoglądem szacunku dla człowieka, kształtowanie jego świadomości w oparciu o stworzone stosunki polityczne i społeczne w naszym ludowym państwie.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Zarówno ze względów formalnych, jak i merytorycznych — wykroczenie jest bliskie pojęciu przestępstwa. Różnica zasadnicza polega na mniejszym stosunkowo niebezpieczeństwie społecznym wykroczeń.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Te pojęciowe analogie między przestępstwami a wykroczeniami stały się podstawą przyjęcia przez projekt Prawa o wykroczeniach szeregu rozwiązań, analogicznych do Kodeksu karnego.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Prezentowane prawo o wykroczeniach — jako odnoszące się do czynów uznanych za posiadające stosunkowo niewielki ładunek niebezpieczeństwa społecznego — mogło rozszerzyć, i rozszerzyło te zasady, kierunki i tendencje, które należą do dorobku kodyfikacji prawa karnego.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Art. 39 § 1 projektu Prawa o wykroczeniach stanowi: — „W stosunku do sprawcy czynu można poprzestać na zastosowaniu środków przewidzianych w regulaminie pracy, w postępowaniu przed sądami społecznymi lub innych środków oddziaływania wychowawczego, wystarczających do wdrożenia sprawcy do poszanowania prawa i przestrzegania zasad współżycia społecznego, i nie kierować sprawy do organu orzekającego”.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Norma ta łącznie z przepisami art. 7 projektu Prawa o wykroczeniach, mówiącym o wyłączeniu odpowiedzialności przy usprawiedliwionej nieświadomości, że dany czyn zagrożony jest karą — ma szczególne znaczenie w stosunkach wiejskich. Szereg, wykroczeń, jak niektóre w zakresie szkodnictwa leśnego, polnego i ogrodowego, które występują na tle różnych antagonizmów środowiskowych, sąsiedzkich i tradycyjnych nawyków myślenia, z niewłaściwie pojmowanego interesu rolnictwa czy wsi — w znacznej mierze mogą i powinny być likwidowane poprzez sądownictwo społeczne.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Są również wykroczenia o charakterze nietypowym, wynikające z postępu technicznego i potrzeb ochrony jego urządzeń, karalność których dociera znacznie trudniej do świadomości mieszkańców wsi, szczególnie starszego pokolenia — w tych przypadkach zastosowanie art. 7 może okazać się bardziej pożyteczne.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Podstawowym środkiem represji za wykroczenia pozostaje kara grzywny.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Ograniczenie stosowania aresztu jako środka kary ma duże znaczenie również w środowisku wiejskim. Przy występującym często braku rąk do pracy, oderwanie rolnika od jego warsztatu pracy w wypadku dłuższego aresztu — powodować może duże, nieodwracalne szkody w gospodarstwie oraz dla jego rodziny.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Kary nagany uznać można w jej treści — za środek natury wychowawczej.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Omawiając środki kary przewidziane w projekcie Prawa o wykroczeniach, nie można pominąć niezwykle ważnego przepisu art. 26, który mówi: — „Nie można wymierzyć kary aresztu zasadniczej lub zastępczej, jeżeli warunki osobiste sprawcy uniemożliwiają odbycie tej kary.” Jest to przepis, który może w sposób najbardziej przejrzysty ukazuje nasz socjalistyczny humanizm.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Nadzwyczajne złagodzenie kary (art. 38) przewiduje nie tylko możliwość jej złagodzenia, polegającego na wymierzeniu kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, albo kary łagodniejszego rodzaju. Przewiduje ono również możliwość całkowitego odstąpienia od wymierzenia kary z ewentualnym orzeczeniem w to miejsce tylko pewnych kar dodatkowych lub zastosowania środków oddziaływania społecznego, mającego na celu przywrócenie naruszonego porządku prawnego. Może to być przeproszenie pokrzywdzonego, uroczyste zapewnienie niepopełnienia więcej takiego czynu lub zobowiązanie się sprawcy do przywrócenia stanu poprzedniego. Są to humanitarne, bliskie odczucia sprawiedliwości w społeczeństwie zasady projektu.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Szerokie omówienie okoliczności łagodzących i obciążających będzie pomocne dla członków kolegiów do spraw wykroczeń, w których orzekają w przeważnej mierze działacze bez prawniczego wykształcenia. Z drugiej strony — katalog ten ułatwi społeczeństwu szerszą znajomość przepisów tego prawa, z którym obywatel na co dzień najczęściej się spotyka.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Omówiłem tu tylko niektóre aspekty prawa o wykroczeniach. Na zakończenie tego tematu pragnę podkreślić zwartość i przejrzystość projektu, oparcie się na typowości występujących stanów faktycznych.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Norma art. 47, która mówi, że — „przepisy części ogólnej prawa o wykroczeniach stosuje się do wykroczeń przewidzianych w innych ustawach, jeżeli ustawy te nie zawierają przepisów odmiennych”, zabezpiecza w dużym stopniu ujednolicenie zasad karalności wykroczeń w całej dziedzinie wykroczeń.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Szerokie podstawy stworzenia przez projekt Prawa o wykroczeniach możliwości stosowania środków oddziaływania społecznego oraz pozostawienie kary aresztu jako środka ostatecznego przy dużej możliwości i elastyczności wyboru kar o mniejszej dotkliwości i o małym ładunku represji karnej, duży wreszcie katalog kar, większy niż w dotychczasowych przepisach — pozwalają stwierdzić, że akt ten należycie wypełni zadanie w zakresie wychowawczym społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PoselMarzecMieczyslaw">III sesja Sejmu</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Projekty ustaw: Prawo o wykroczeniach. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#PoselMarzecMieczyslaw">O ustroju kolegiów do spraw wykroczeń.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Projekt Prawa o wykroczeniach wymagać jeszcze będzie niewątpliwie wnikliwej analizy i przepracowań co do norm zawartych w poszczególnych przepisach — przez właściwe komisje sejmowe. Uznać jednak należy, że w całokształcie odpowiada on warunkom społeczno-ustrojowym w naszym kraju, stanowi odbicie dorobku przemian w stosunkach społecznych, gospodarczych i kulturalnych oraz jest wykładnikiem potrzeb w zakresie ładu i porządku publicznego.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Wysoki Sejmie! Chciałbym również pokrótce ustosunkować się do projektu Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia oraz do projektu ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń.</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Fundamentalnymi zasadami w postępowaniu karnym, a więc analogicznie również w postępowaniu przy orzecznictwie o wykroczeniach są:</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#PoselMarzecMieczyslaw">—stworzenie takich form postępowania, które by w sposób najbardziej skuteczny zapewniały wykrycie prawdy materialnej, —zapewnienie równowagi stron w procesie, —zagwarantowanie osobom, przeciwko którym toczy się postępowanie prawa do obrony i do korzystania z pomocy, —zasada jawności postępowania z ograniczeniem tylko do wypadków umotywowanej konieczności, —najwłaściwsze zastosowanie środków karnych czy innych przewidzianych ustawą, —niezawisłość organów orzekających, —określenie kontroli w toku instancji oraz prawomocnych orzeczeń.</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Projekt Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia oparł się na ukształtowanym systemie orzecznictwa karno-administracyjnego w ustawie z dnia 15 grudnia 1951 r. z późniejszymi zmianami. Projekt realizuje unifikację postępowania w odniesieniu do wszystkich wykroczeń.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Łatwość w stosowaniu przepisów prawa w dużej mierze zależy od przejrzystości całości aktu prawnego, w którym sa one zawarte. Wyraz temu daje projekt kodeksu przez wyodrębnienie przepisów ogólnych oraz wyraźne wyodrębnienie przepisów, których szczególna znajomość potrzebna jest tylko tym, którzy je stosują.</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Istotnym momentem wskazującym na dalszy postęp w usprawnianiu orzecznictwa jest powierzenie decyzji o uchyleniu prawomocnych rozstrzygnięć w tym celu powołanemu organowi, to jest komisji orzecznictwa przy prezydiach wojewódzkich rad narodowych lub równorzędnych, powoływanych przez te rady narodowe. Dotychczas prawo to realizowały prezydia wymienionych rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń w prawidłowy sposób ustala strukturę kolegiów dla prawidłowego orzekania w sprawach, które zostały im powierzone. Są nimi:</u> + <u xml:id="u-7.41" who="#PoselMarzecMieczyslaw">1)powierzenie całkowite orzecznictwa w sprawach o wykroczenia czynnikowi społecznemu jako najbardziej odpowiedniemu ze względu na charakter tych czynów, 2)przyjęcie wysokiego kryterium wyboru na członka kolegium, a mianowicie tylko tych osób, które poza pełnią praw publicznych mają dobrą opinię obywatelską i dają rękojmię należytego wykonywania obowiązków członków kolegiów i ukończyły 26 lat życia, 3)wymóg posiadania przez przewodniczącego i zastępców przewodniczących kolegiów wykształcenia prawniczego lub administracyjnego, lub innego wyższego, ze znajomością prawa w zakresie niezbędnym do sprawowania tych funkcji z wyjątkami wyraźnie określonymi ze wskazaniem podstaw takiego odstępstwa od zasady, 4)uznanie za pełnoprawne do orzekania we wszystkich sprawach w pierwszej instancji kolegiów przy prezydiach powiatowych rad narodowych lub im równorzędnych oraz powoływanie innych kolegiów o zmniejszonej kompetencji pod warunkiem zatwierdzenia ich przez rady narodowe wyższego szczebla, 5)zgłaszanie kandydatów na członków kolegium przez załogi zakładów pracy, zebrania wiejskie oraz organizacje społeczne i polityczne, 6)organizowanie wyborów przez rady narodowe przy udziale właściwych komitetów Frontu Jedności Narodu, 7)tajność wyborów, 8)zapewnienie członkom kolegiów ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych z równoczesną ich odpowiedzialnością za przestępstwa popełnione w związku z pełnioną przez nich funkcją, jak funkcjonariuszy publicznych, 9)zapewnienie członkom kolegiów pełnej gwarancji, żeby pełnienie przez nich tvch obowiązków nie pociągało dla nich ujemnych skutków w zakresie stosunków pracy.</u> + <u xml:id="u-7.42" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Na specjalną uwagę zasługuje instytucja radcy do spraw kolegiów. Radca ten wykonuje obsługę organizacyjno-prawną. Funkcja ta wymaga najwyższych kwalifikacji. Dlatego też słusznie projekt wysunął warunek posiadania przez tych radców wyższego wykształcenia prawniczego lub administracyjnego.</u> + <u xml:id="u-7.43" who="#PoselMarzecMieczyslaw">Wysoki Sejmie! Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, uznaje, że przedstawione projekty ustaw: Prawo o wykroczeniach, Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia oraz o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, odpowiadana podstawowym wymogom w umacnianiu naszej praworządności ludowej, która jest celem ostatecznym całego naszego prawodawstwa, kształtowania jej zgodnie z pojmowaniem naszego ideału społecznego i stosunków współżycia na zasadzie wspólnej pracy i wzajemnej pomocy.</u> + <u xml:id="u-7.44" who="#komentarz">( Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Rudolf Szura.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselSzuraRudolf">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Zabierając głos w imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego w dyskusji nad przedstawionymi przez Rząd projektami Prawa o wykroczeniach, Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia oraz ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń — pragnę podkreślić, że przedstawione dziś Wysokiej Izbie projekty stanowią dalszy, ważny etap kodyfikacji całości prawa karnego. Ma on duże społeczne znaczenie, realizuje bowiem te same zasady, co Kodeks karny, Kodeks postępowania karnego i Kodeks karny wykonawczy.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselSzuraRudolf">Omawiane projekty ustaw przekazują szereg spraw orzecznictwu kolegiów do spraw wykroczeń. Kolegia te, trzeba to podkreślić, są społecznym organem, składają się bowiem z przedstawicieli społeczeństwa, co stwarza warunki do tego, by wchodzili doń ludzie cieszący się w swoim środowisku autorytetem, odznaczający się odpowiednim wyrobieniem społecznym i odpowiednią postawą obywatelską.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselSzuraRudolf">Przedstawione Sejmowi projekty ustaw są zatem przejawem konsekwentnie realizowanej w naszym ustroju zasady uspołecznienia wymiaru sprawiedliwości i administracji. Rozpatrywane projekty służą dalszemu umocnieniu roli rad narodowych w dziedzinie kształtowania stosunków i postaw społecznych, zabezpieczenia porządku publicznego i ochrony własności uspołecznionej.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselSzuraRudolf">Chciałbym wskazać również na to, iż projekt Prawa o wykroczeniach realizuje dalszy krok w kierunku rozwarstwiania czynów przestępnych, przekazując szereg czynów o mniejszej społecznej szkodliwości, jako wykroczeń, orzecznictwu kolegiów. Dotychczas przestępstwa te podlegały orzecznictwu sądów.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselSzuraRudolf">Rozpatrywane dziś projekty ustaw są kontynuacją linii postępowania, zmierzającego do stopniowego włączania ogniw organizacji społecznych i sądów społecznych w rozwiązywanie spraw konfliktowych mniejszej wagi, co sprzyja umacnianiu elementów samorządności społecznej, mającej poważne możliwości rozwojowe w ustroju socjalistycznym.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselSzuraRudolf">Cechą ogólną naszego ustawodawstwa karnego, w tym również prawa o wykroczeniach, jest humanizm socjalistyczny. Przejawia się on w możliwości rezygnacji z wymierzenia kary w drobniejszych naruszeniach prawa, gdy wystarczą inne społeczne formy działania.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselSzuraRudolf">Omawiany dziś projekt Prawa o wykroczeniach odchodzi od szerszego stosowania kary aresztu na rzecz łagodniejszych środków, jak kary ograniczenia wolności i grzywny.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselSzuraRudolf">Projekt konsekwentnie realizuje zasadę, że kara powinna być nie tylko środkiem represyjnym i profilaktycznym, ale przede wszystkim środkiem wychowawczym w stosunku do sprawcy czynu zabronionego normą prawną.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselSzuraRudolf">Kara ograniczenia wolności będzie miała szczególne zastosowanie w wypadkach, w których wykroczenie pozostawało w związku z częstą zmianą przez sprawcę stałego pobytu bądź też uchylania się od pracy.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselSzuraRudolf">Konsekwentnie też realizowana jest zasada kary ekonomicznej przez wprowadzenie w projekcie jako zasady generalnej orzekanie grzywny w wypadku skazania na karę aresztu za wykroczenie popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselSzuraRudolf">W systemie kar zasadniczych grzywna jest karą podstawową.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselSzuraRudolf">Podobnie jak Kodeks karny — projekt Prawa o wykroczeniach zmierza do podziału sprawców wykroczeń na tych, którzy popełnili czyny o małej społecznej szkodliwości lub przypadkowo popadli w konflikt z porządkiem prawnym oraz na sprawców wykroczeń o większym ciężarze gatunkowym lub takich, których sposób działania i cechy osobiste wymagają surowej represji.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselSzuraRudolf">Odnośnie do sprawców drobnych wykroczeń lub sprawców przypadkowych, w stosunku do których zastosowanie kary nie byłoby celowe, projekt zezwala na zastosowanie wyłącznie środków oddziaływania wychowawczego bez kierowania sprawy do organu orzekającego. Nadto w katologu kar zasadniczych znalazła się kara nagany, a więc kara o wyłącznie wychowawczym charakterze.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselSzuraRudolf">Ważnym czynnikiem dla właściwej polityki represyjno-wychowawczej kolegiów jest instytucja warunkowego zawieszenia wykonania kary aresztu.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselSzuraRudolf">Przy tak rozbudowanej możliwości stosowania środków wychowawczych i konsekwentnie realizowanej tendencji do rozwarstwiania i indywidualizacji sprawców wykroczeń, projekt Prawa o wykroczeniach wprowadza surowsza karalność recydywistów oraz surowszą karalność sprawców wykroczeń o charakterze chuligańskim.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselSzuraRudolf">Szkodliwość czynów chuligańskich w społecznym odczuciu słusznie wymaga zaostrzonej i przyśpieszonej represji. Dlatego projekt w tych przypadkach, jak i w odniesieniu do uporczywych recydywistów, dopuszcza stonowanie kary surowszej od przewidzianej w sankcji przepisu za popełnione wykroczenie.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselSzuraRudolf">Na podkreślenie zasługuje konsekwentne wprowadzenie w projektach zasady, aby czyn stanowiący jednocześnie przestępstwo i wykroczenie był karalny tylko w jednym postępowaniu.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselSzuraRudolf">To novum uznać należy za słuszne, odpowiadające społecznemu odczuciu sprawiedliwości niekarania podwójnego za ten sam czyn.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselSzuraRudolf">Wysoki Sejmie! Szczególną wartość projektu Prawa o wykroczeniach widzi nasz Klub Poselski w uporządkowaniu, systematyzacji i zebraniu w jedną całość większości przepisów o wykroczeniach, dotychczas rozrzuconych w licznych aktach prawnych, stanowiących nieraz drobne fragmenty tych aktów normatywnych i podporządkowanie ich wspólnym zasadom, przyjętym w nowych kodyfikacjach. W ten sposób usunięte zostaną odmienne systemy prawa materialnego, z których jeden zawarty jest w prawie o wykroczeniach z 1932 r., drugi zaś zmodyfikowany w różnych aktach ustawodawczych.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselSzuraRudolf">Z gwarancji procesowych przyjętych w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia poza zasadą praworządności, prawdy obiektywnej i domniemania niewinności obwinionego — do jednej z najważniejszych należy zaliczyć prawo obwinionego do obrony. Prawo to projekt znacznie rozbudował w stosunku do norm obecnie w tym zakresie obowiązujących.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselSzuraRudolf">Obrońcą w postępowaniu przed organami o wykroczenie może być osoba uprawniona do obrony według ustawy o ustroju adwokatury lub inna osoba godna zaufania, a w szczególności przedstawiciel związku zawodowego lub innej organizacji społecznej, której członkiem jest obwiniony i która dopuszczona została do obrony przez przewodniczącego kolegium lub składu orzekającego.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselSzuraRudolf">Zakres uprawnień obrońcy pokrywa się całkowicie z prawem obwinionego do podejmowania przed wszystkimi organami do spraw wykroczeń czynności procesowych wyszczególnionych w projekcie.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselSzuraRudolf">Ważną formą postępowania przed kolegium jest zachowane prawo obwinionego żądania skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego, jako środka odwołania się od orzeczenia kolegium pierwszej instancji, wymierzającego zasadniczą karę aresztu. Stwarza to możliwość kontroli sądowej w sprawach, w których zastosowano najsurowszą karę zasadniczą.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselSzuraRudolf">Podkreślić również należy, że przedstawione projekty podnoszą rangę kolegiów, co wyraźnie wynika między innymi z faktu podwyższenia wymogów kwalifikacyjnych kandydatów na przewodniczących kolegiów i ich zastępców, którzy w zasadzie powinni posiadać wyższe wykształcenie prawnicze lub administracyjne.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselSzuraRudolf">Nadto projekt przewiduje objęcie członków kolegiów ochroną przewidzianą w Kodeksie karnym dla funkcjonariuszy publicznych.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselSzuraRudolf">Rozszerzenie uprawnień kolegiów jest równocześnie uznaniem wyrażonym przez władze państwowe dla kolegiów za ich pozytywną rolę, jaką, już odegrały w umocnieniu ładu i porządku. W odczuciu społecznym kolegia zyskały wysoką ocenę za merytoryczną i prawną treść orzekania oraz za szerokie i skuteczne działanie polegające na tym, że postępowanie jest wolne od zbędnego formalizowania i biurokratyzmu, szybkie i sprawne. Na tym może polega skuteczność jego działania w zabezpieczeniu ładu i porządku.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselSzuraRudolf">Realizacja omawianych projektów — co trzeba podkreślić — będzie zależała w znacznej mierze od rad narodowych i ich prezydiów, od zrozumienia i docenienia nowych, szeroko pojętych zadań przypadających kolegiom jako czynnikowi wychowawczemu.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselSzuraRudolf">Wysoki Sejmie! Przedstawione projekty — Prawa o wykroczeniach, Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia i ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń — według przekonania naszego Klubu Poselskiego — czynią zadość społecznemu zapotrzebowaniu i zgodne są z generalnymi założeniami naszych kodyfikacji i naszego Ustroju. Dlatego też Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego ustosunkowuje się pozytywnie do tych projektów i weźmie udział w szerokiej dyskusji nad nimi w kręgach wyborców oraz w dalszych pracach komisji nad szczegółowym opracowaniem omawianych dziś projektów.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Marek Kabat.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselKabatMarek">Wysoki Sejmie! Przedstawiono nam kompleks propozycji ustawodawczych. Odnoszą się one do sprawy wykroczeń. Szereg okoliczności uzasadnia bliższe zajęcie się tymi propozycjami już dziś, w trakcie pierwszego czytania projektów ustaw. Jedną z nich, okolicznością najważniejszą, jest czas, w jakim odbywają się nasze obrady.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselKabatMarek">Społeczeństwo polskie skupia się do wielkiego wysiłku. Przeżywamy rewolucję naukowo-techniczną. Następuję ona w warunkach rozwiniętego już budownictwa socjalistycznego. To nadaje procesom ściśle naukowym i ściśle technicznym określony sens i określony format. Wiąża się one ściśle z przemianami struktury gospodarczej, jej profilowaniem, jej tendencjami rozwojowymi. Istnieje wzajemne powiązanie miedzy wydajnością pracy i dyscypliną pracy. To jest widoczne dla każdego. Dyscyplina pracy nie jest jednak czymś, co istnieje albo nie istnieje, w oderwaniu od innych aspektów dyscypliny, na przykład dyscypliny wewnętrznej człowieka. Pytanie o odbicie tej dyscypliny wewnętrznej człowieka w zakresie dyscypliny pracy i związanej z tym Wydajności byłoby pytaniem, retorycznym. A zatem to, w jakim kierunku odbywać się będzie masowa ewolucja postaw psychicznych, to jaki będziemy mieli procent obywateli wewnętrznie zdyscyplinowanych, a jaki tych, u których hamulce nie istnieją wcale bądź zostały mocno rozluźnione, to zatem będzie w pośredni wprawdzie, ale istotny sposób, determinowało wynik narodowej bitwy o wydajność pracy.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselKabatMarek">III sesja Sejmu 7 posiedzenie z 15 kwietnia 1970 r.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselKabatMarek">Z problemem tej dyscypliny w szerszym znaczeniu — dyscypliny pracy, dyscypliny wewnętrznej, jeśli idzie o masowe postawy psychiczne, dyscypliny współżycia społecznego — łączy się sprawa nowoczesności.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselKabatMarek">Nowoczesność to także dyscyplina, dyscyplina przede wszystkim pracy, a także wewnętrzna w zakresie kultury współżycia między ludźmi w osiedlu mieszkaniowym, na jezdni, podczas masowych imprez rozrywkowych. Dyscyplina słowa, czynu i obyczajów. Tego się u nas — kiedy tyle mówimy o nowoczesności — niestety nie eksponuje. Z wielką szkodą, gdyż wiemy, że im więcej nowoczesności, tym więcej potrzeba dyscypliny.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselKabatMarek">Prawo o wykroczeniach i kompleks projektów związanych z jego aspektami proceduralnymi, to przecież nic innego, jak niezwykle istotny element wzmacniania dyscypliny społeczeństwa, kształtowania takiego stylu życia codziennego, takich postaw współżycia, jakie są niezbędne dla optymalnego przebiegu procesów rewolucji naukowo-technicznej w warunkach budownictwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselKabatMarek">Stąd nie tylko aktualność tego pakietu propozycji ustawodawczych. Stąd też podstawowe kryterium jego oceny. Słuszność, względnie niesłuszność jakiejś ustawy określamy nie według abstrakcji, ale przede wszystkim według relacji między prawem a konkretnym życiem, między przepisem a kontekstem społecznym, z którego on wyrósł i który ma być przez ten przepis kształtowany. Najważniejszą sprawą narodową w chwili obecnej jest właśnie pomyślne przeprowadzenie wspomnianych procesów rewolucji naukowo-technicznej, ich organiczne związanie z budownictwem socjalistycznym. Stąd ten właśnie punkt widzenia jest ważny przy omawianiu pozostałych zagadnień naszego życia.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselKabatMarek">Wysoka Izbo! Przedstawione nam projekty ustawodawcze są umiarkowanie nowatorskie. Porządkują raczej i systematyzują już istniejący stan prawny. Jednak mimo skromności tych założeń wnoszą wiele nowego, jeśli idzie o szansę podniesienia dyscypliny narodowej, bez której procesy i wysiłki modernizacyjne mogą stanąć pod poważnym znakiem zapytania.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselKabatMarek">Projekty będą przedmiotem starannej analizy komisji sejmowych. Zjawią się raz jeszcze na porządku obrad naszego parlamentu. Toteż nie zachodzi potrzeba zagłębiania się w szczegóły rozwiązań, w szczegóły nieraz bardzo ciekawe, choć tu i ówdzie nasuwające krytyczne refleksje.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselKabatMarek">Tu chciałbym zatrzymać się nad momentami najważniejszymi. Projekty, jeśli staną się ustawami, jeśli będą w sposób twórczy i konsekwentny realizowane w praktyce orzecznictwa, podniosą poziom dyscypliny narodowej głównie dzięki następującym cechom:</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselKabatMarek">Po pierwsze — dzięki niezwykle szczęśliwemu zrównoważeniu pierwiastka społeczno-wychowawczego z pierwiastkiem społeczno-represyjnym. Projekt Prawa o wykroczeniach nie jest ani mechanicznie — „liberalny”, ani mechanicznie — „surowy”. Jest raczej dialektycznie ukierunkowany na równowagę perswazji i represji. Rozpatrując to zagadnienie, należy podkreślić nowe rozwiązanie ustawy, które przewidując zamiast środków represji stosowanie środków wychowawczych, jak przekazanie sprawy sądowi społecznemu lub organizacji społecznej, do której sprawca należy, z wnioskiem o zastosowanie środków przewidzianych w regulaminie pracy lub postępowaniu dyscyplinarnym, poszerza udział czynnika społecznego w osadzaniu wykroczeń. Można przewidywać, że włączenie do sądzenia sprawców wykroczeń szerokich rzesz obywateli wzmocni dokonujący się w naszym kraju proces umacniania dyscypliny społecznej i porządku publicznego. Stosowanie środków wychowawczych w trybie regulaminu pracy lub postępowania dyscyplinarnego z jednej strony, z drugiej strony — stosowanie nowych ustawowych środków oddziaływania, jak na przykład nagana, świadczy, że nowe Prawo o wykroczeniach wyraża tendencje, zawarte już w Kodeksie karnym, o wychowawczym i profilaktycznym charakterze naszego prawa.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselKabatMarek">Po drugie — kompleks propozycji ustawodawczych cechuje równowaga interesu społecznego i interesu indywidualnego. Znalazła ona szerokie zastosowanie zarówno w samym Prawie o wykroczeniach, jak i w przepisach, ujmujących jego stronę proceduralną. Przykładowo mówiąc, projekt Prawa o wykroczeniach wprowadza niezwykle istotna — z prawnego i moralnego punktu widzenia — innowację. Oto art. 41 8 3 stanowi, że: — „Jeżeli wykroczeniem została wyrządzoną szkoda w mieniu. warunkowe zawieszenie wykonania kary może być orzeczone tylko wtedy, gdy szkoda została w całości naprawiona”. Dotychczas nasze prawo uzależniało warunkowe zawieszenie kary od naprawienia szkody jedynie w tym przypadku, gdy chodziło o szkodę wyrządzoną mieniu społecznemu.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselKabatMarek">Dziś jednakowa ochrona z tego punktu widzenia przysługuje także mieniu obywateli.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselKabatMarek">Po trzecie — innym elementem pozytywnym proponowanego kompleksu prawnego jest równowaga oskarżania i obrony. Uczyniono wszystko, aby postępowanie przebiegało sprawnie. żeby uniknąć niepotrzebnego, dotkliwego przewlekania spraw z powodów formalnych. Na podkreślenie zasługuje zaakcentowanie roli adwokata w postępowaniu. Wydaie się, że należy dążyć do maksymalizacji udziału adwokata w tym postępowaniu. Nie tylko dlatego, że przemawia za tym potrzeba lepszej obrony praw obwinionego. Także i z tego Powodu, że udział adwokata podnosi prestiż całego orzecznictwa w sprawach o wykroczenia, stanowiąc gwarancje wysokiego jego poziomu, a jednocześnie doping do coraz wnikliwszego rozpoznawania spraw pod. względem faktycznym i prawnym.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselKabatMarek">Po czwarte — na podkreślenie zasługuje też zrównoważenie elementu fachowego i społecznego w postępowaniu. Projektowi Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia udało się niezwykle szczęśliwie zsyntetyzować obydwa te pierwiastki: społeczny i fachowy. Kształtując zdecydowaną przewagę czynnika społecznego, projekt zapewnia istotną rolę fachowcom prawnikom. Znajduje to wyraz we wspomnianym już udziale adwokata we wszystkich sprawach o wykroczenia, w możliwości przekazania na drogę sądową najważniejszych spraw o wykroczenia, w kompetencjach prokuratora, wreszcie w obowiązkowym udziale osób mających wyższe wykształcenie prawnicze lub administracyjne w komisji orzecznictwa do spraw wykroczeń przy prezydiach wojewódzkich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselKabatMarek">Już w pierwszym czytaniu zwraca uwagę fakt, że tylko stosunkowo bardzo nieznaczna część orzecznictwa w sprawach o wykroczenia może stać się przedmiotem zainteresowań Sądu Najwyższego PRL w zakresie nadzoru judykacyjnego, nieznaczna, i dodajmy — dość przypadkowa. Tymczasem rola Sądu Najwyższego PRL w świetle zarówno Konstytucji PRL, jak i w świetle dotychczasowej, coraz ciekawszej praktyki — jest, jeśli idzie o kształtowanie orzecznictwa i w ogóle stylu życia prawnego — bardzo zasadnicza. Oczywiście nie idzie o to, żeby sprawy mimo wszystko bardzo drobne wędrowały przed oblicze sędziów Sądu Najwyższego jako coś, co wymaga konkretnego praktycznego rozstrzygnięcia. Chodzi raczej o pewien rodzaj styku orzecznictwa w sprawach o wykroczenia z orzecznictwem najwyższego organu sądowego, który jest jakby głównym interpretatorem praktyki orzecznictwa sądowego w Polsce Ludowej i w tym charakterze czynnikiem kształtującym świadomość prawną zarówno samych prawników, jak i całego społeczeństwa. Miejmy nadzieję, że jakaś forma powiązania orzecznictwa Sądu Najwyższego z orzecznictwem w sprawach o wykroczenia czy to w ramach przedstawionych Wysokiej Izbie projektów, czy za pomocą innych środków, zostanie znaleziona. Tym bardziej, że projekt operuje dużą ilością kategorii i pojęć prawnych, które można rozumieć bardzo rozciągliwie. Potrzeby interpretacyjne są zawsze proporcjonalne do stopnia syntetyczności normy prawnej: im bardziej syntetyczna jest norma, tym większe możliwości rozmaitego i nieraz kontrowersyjnego jej rozumienia, ą zatem tym większe zapotrzebowanie na autorytatywny ośrodek interpretacji. Najbardziej powołanym do jej spełniania jest właśnie Sąd Najwyższy.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselKabatMarek">Po piąte wreszcie — przedstawione projekty cechuje wysoki poziom roboty legislacyjnej. Udało się autorom zrównoważyć dwie rzeczy, które nie zawsze idą ze sobą w parze. Mam na myśli prawniczą precyzję w znaczeniu odpowiedniej ostrości pojęć, w znaczeniu przestrzegania techniki prawnej — ze społeczną czytelnością i przejrzystością tekstu. Dzięki temu mamy projekt jasny i elastyczny, prawo jasne i elastyczne. A jeśli prawo ma te zalety, to zyskuje z reguły trzecią, która jest w dużym stopniu konsekwencją dwóch pierwszych. Mianowicie: stabilność.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselKabatMarek">Same przepisy jednak nie załatwiają problemu zabezpieczenia dyscypliny społecznej i porządku publicznego. O ich społecznej przydatności i skuteczności zadecyduje przede wszystkim umiejętne ich stosowanie. To zaś z kolei zależy od właściwego doboru kadry orzekającej, jej przygotowania fachowego, od zabezpieczenia niezawisłości zespołów orzekających, od kultury i taktu przedstawicieli MO jako oskarżycieli. Niezależnie od tego, niezbędnym warunkiem skutecznej walki z drobną przestępczością, jaką stanowią wykroczenia, jest społeczny wysiłek zmierzający do likwidacji przyczyn i źródeł popełniania wykroczeń; jest potrzeba podejmowania społecznych akcji zmierzających do umacniania dyscypliny społecznej i ugruntowania zasad praworządności.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselKabatMarek">Koło Poselskie — „Pax”, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, opowiadało Się zawsze za jasnością i stabilnością prawa, które są istotnymi, choć nie jedynymi oczywiście przesłankami praworządności. Trzeba stwierdzić, że zarówno w omawianym przypadku, jak i w całości prac ustawodawczych lat ubiegłych — mam tu zwłaszcza na myśli wielkie kodyfikacje prawa karnego i cywilnego — prawo nasze staje się coraz doskonalsze.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselKabatMarek">Wysoki Sejmie! Jednak twórcza rola prawa socjalistycznego w Polsce była do niedawna w sposób istotniejszy niż przypuszczamy ograniczana przez fakt, że posługiwaliśmy się starym ustawodawstwem, adaptowanym przez socjalizm dla swoich celów, ale tworzonym przez kogo innego i z innym przeznaczeniem. Obecnie rozwija się doniosły proces tworzenia socjalistycznego w treści i formie prawą. Wyrazem tego procesu są przedłożone nam obecnie projekty. Nadchodzi więc czas, aby i prawu i prawnikom postawić zwiększone zadania w sensie większego niż dotychczas udziału w przyspieszaniu tempa społeczno-gospodarczych przeobrażeń w naszym socjalistycznym kraju.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Zygmunt Filipowicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Panie Marszałku, Wysoka Izbo! Rok już minął od uchwalenia przez nasz Wysoki Sejm trzech wielkich kodyfikacji, a mianowicie: Kodeksu karnego i procedury karnej oraz Kodeksu karnego wykonawczego.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Obecnie dyskutujemy nad aktami prawnymi pozornie mniejszej wagi, ale interesującymi bezpośrednio wielką liczbę obywateli. Zakres chronionych przez prawo o wykroczeniach dóbr i problemów społecznych czy zagadnień społecznych, sprawia bowiem, że przed kolegiami zjawia się rok rocznie kilkaset tysięcy obywateli w charakterze obwinionych, poszkodowanych czy świadków.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Przedkładane obecnie projekty ustaw mają zastąpić ustawodawstwo wywodzące się zarówno z lat trzydziestych, z początków lat pięćdziesiątych i połowy sześćdziesiątych. Jest to zatem po ustawie o postępowaniu administracyjnym, prawie cywilnym i karnym, kolejny poważny krok w dziedzinie kodyfikacji i unowocześnienia naszego prawa.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Szczególnym przykładem nowoczesności projektu prawa jest specjalny, osiemnasto-artykułowy rozdział poświęcony wykroczeniom drogowym, a wszyscy wiemy, że sprawy te powodują około 30% ogółu wniosków wpływających do kolegiów.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoki Sejmie! Publicystyka prawna nazywała ongiś funkcje pełnione przez kolegia wymierzaniem — „małej sprawiedliwości”. Miano takie było być może słuszne w odniesieniu do pojedynczych przypadków, jednak liczebność rozważanych spraw i zakres kontaktów obywatel—władza sprawiają, że debaty kolegiów uznać należy za wielkie forum wdrażania w najszersze rzesze obywateli poszanowania podstawowych zasad porządku prawnego i etyki społecznej. Na tej przecież drodze postępowania z natury rzeczy kształtować się będzie w dużej mierze zarówno obraz praworządności, jak i rozumienie gwarancji praw obywatela. Obywatela, który znalazłszy się w konflikcie z władzą i prawem mógł w takim procesie wytworzyć sobie wyobrażenie o codziennej społecznej praktyce prawa. Ze szczególnym przeto zadowoleniem uznać należy te wszystkie rozstrzygnięcia dyskutowanych tu ustaw, które uformowane zostały zgodnie z zasadami socjalistycznego humanizmu.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Jedną z tych zasad stanowi pragnienie oszczędzenia cierpień ludziom, których konflikt z normą prawną był charakteru przypadkowego, jednorazowego, a nie stanowi zagrożenia społecznego. Przedkładane nam projekty wykazują tak często istotną w tym zakresie wielkoduszność. Wyrazem tego jest art. 22 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Nakłada on na władze administracyjne obowiązek podejmowania wszelkich starań i środków, by zabezpieczyć wykonanie przez obywatela normy prawnej. Dopiero jednak w przypadku złośliwości lub uporczywości odmowy z jego strony, zaleca się złożenie wniosku do kolegium o ukaranie.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Posłużę się tu bardzo prostym przykładem.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Służba zdrowia odpowiedzialna jest za przeprowadzanie masowych szczepień ochronnych. Zgodnie z treścią omawianej ustawy będzie przeto przede wszystkim dążyła, by wszyscy podlegający szczepieniom obowiązek ten wykonali. Dla osiągnięcia tego celu wykorzysta wszelkie możliwości stojące do jej dyspozycji, a przede wszystkim wzywanie opornych pacjentów czy wymierzanie im niewielkich kar pieniężnych. Dopiero w przypadkach występowania krańcowej złej woli, służba zdrowia będzie zwracać się do kolegiów z wnioskami o ukaranie opornych.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Przepis ten łączy się bardzo ściśle z art. 40 projektu Prawa o wykroczeniach, który pozwala kolegiom na przekazywanie spraw sądowi społecznemu, organizacji środowiskowej obwinionego obywatela, a więc w zasadzie zakładowi pracy. Ten model działania jest społecznie zasadny.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Środowisko bardzo często dochodzi do wniosku, że wykroczenie może być w imię poszanowania prawa i zasad współżycia społecznego rozpatrywane właśnie w jego ramach statutowych i zakończone właściwym środkiem dyscyplinarnym czy organizacyjnym. Istnieją już przecież od lat w fabrykach liczne sądy robotnicze, a w miastach, osiedlach ii wsiach zorganizowane komisje pojednawcze, które grupują doświadczonych w rozpatrywaniu konfliktów społecznych sędziów obywatelskich. Ponadto mają też swoje sądy koleżeńskie organizacje społeczne, a regulaminy pracy w uspołecznionych przedsiębiorstwach określają dość szczegółowo wymiar kar za typowe wykroczenia pracownicze.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Takie ujęcie spraw daje jakby odpowiedź na pytania, które możemy sobie postawić: dlaczego kolegia mają wkraczać w sprawy, które można z powodzeniem zakończyć w miejscu pracy czy zamieszkania lub w ramach przynależności organizacyjnej? Dlaczego sąd robotniczy złożony z towarzyszy pracy i wyposażony w autorytet bezpośredniej znajomości obwinionego nie ma rozpatrywać sprawy o drobną kradzież mienia fabrycznego? Dlaczego komisja pojednawcza nie ma rozwikłać konfliktów sąsiedzkich związanych np. z naruszaniem ciszy nocnej? Dlaczego dyrektor przedsiębiorstwa nie może ukarać pracownika odebraniem mu części premii, jeżeli naruszył on nieznacznie swoje obowiązki? Nie wydaje się być słuszne angażowanie w podobnych przypadkach organu, za którym stoi prawo i wykonawcza siła tego prawa MO. Przymus jest przecież wiadomo często koniecznością. Wydaje się jednak rzeczą słuszną ograniczanie interwencji Milicji Obywatelskiej do przypadków społecznie koniecznych. Prawnicy nazywają to ograniczeniem penalizacji. Dla nas laików jest to po prostu triumf racjonalnej myśli społecznej.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoka Izbo! Dyskutowane projekty wyznaczają również układ stosunków między obywatelem i kolegiami. Już bowiem w pierwszych artykułach Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia znalazły się takie sformułowania, jak: — „organy prowadzące postępowanie obowiązane sa do wyczerpującego zebrania i wszechstronnego rozpatrzenia materiału dowodowego uwzględniając okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść obwinionego”. A dalej: — „Obwinionego nie uważa się za winnego dopóki nie zostanie mu udowodniona wina — „Nie dających się usunąć wątpliwości nie wolno rozstrzygać na niekorzyść obwinionego”.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Numeracja ta nie jest przypadkowa. Te zasady bowiem decydują nie tylko o całym obliczu — „małej sprawiedliwości”. One właśnie przekładają na język prawa etyczne pojęcia o sprawiedliwości, bliskiej każdemu obywatelowi w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Syntezę tego przykładu stanowią, moim zdaniem, stwierdzenia mające pełną aprobatę społeczną. Do nich należą:</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselFilipowiczZygmunt">—Nikt kto nie winien nie powinien być Skazany.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselFilipowiczZygmunt">—Każdy sąd musi być obiektywny.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselFilipowiczZygmunt">—Nie ma dowodów — nie ma winy.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselFilipowiczZygmunt">—Wątpliwości przemawiają zawsze za podsądnym.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Podobnie ma się rzecz z prawem do obrony. W przedłożonym Wysokiemu Sejmowi kodeksie nie tylko zawarowano obwinionemu tradycyjne uprawnienia — takie: jak prawo do korzystania z pomocy wykwalifikowanego obrońcy, czy dowodzenia przed kolegium swej niewinności, ale ponadto katalog uprawnień obwinionego wzbogacono o dalsze przywileje. Nie każdy — jak wiemy z doświadczeń, może korzystać z pomocy adwokata. Składają się na to zarówno względy finansowe, jak rozmieszczenie kadry adwokackiej. Dlatego wprowadzono w tok postępowania przed kolegiami tzw. obrońcę społecznego. Może nim być towarzysz pracy, działacz związkowy czy młodzieżowy, co gwarantuje obronę także i w tych przypadkach, w których obwiniony nie może skorzystać z pomocy prawnika-adwokata. J est to uprawnienie o szczególnej wymowie. Uczy nas bowiem doświadczenie, że nawet najbardziej energiczni i wymowni ludzie tracą przytomność umysłu i obrotność języka, kiedy przyjdzie im samym bronić się przed publicznie stawianymi zarzutami. Jest to wyraźna dodatkowa gwarancja, że spraWa zostanie właściwie rozpatrzona i zakończona, że zostaną wzięte pod uwagę nie tylko Wszelkie — „przeciw”, ale i wszelkie — „za”. W odczuciu społecznym obrona prawna, dobrze pojęta oczywiście, leży nie tylko w interesie oskarżanej jednostki, ale również w dobrze i szeroko rozumianym interesie publicznym.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselFilipowiczZygmunt">W związku z tym wielkie znaczenie przywiązywać należy do art. 9 Kodeksu, w którym czytamy, że:</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselFilipowiczZygmunt">„Organy prowadzące postępowanie czuwają, aby w toku postępowania jego uczestnicy nie ponieśli szkody z powodu nieznajomości przepisów procesowych i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i informacji.” Należy życzyć sobie, aby zalecenia z tego tytułu wynikające były ściśle przestrzegane.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Przed kolegiami stają przecież w roli obwinionych bardzo różni ludzie, a wśród nich i ci najprostsi, których trzeba pouczyć o ich prawach i przywilejach, jeżeli mają z nich Skorzystać. Chodzi nam przecież nie o to, by prawa te pozostały jedynie na papierze, ale o to, by były normami chroniącymi skutecznie zarówno obwinionych, jak i interes społeczny.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Skoro już rozważamy prawa obywateli w postępowaniu przed kolegiami, to nie sposób pominąć tu całego szeregu udogodnień przewidzianych tymi przepisami dla świadków. Świadek, który z obywatelskiego tylko obowiązku nie szczędził czasu i fatygi, a który nieraz naraża się na przykrości, ponieważ dał świadectwo niemiłej komuś prawdzie — powinien być w naszych kolegiach szczególnie szanowany. Przejawem tego szacunku winna być dbałość również o czas świadka. Dlatego cieszy nas wprowadzona w projektach zasada przesłuchiwania świadka zamieszkałego daleko od siedziby kolegium przez kolegium jego własnego miejsca zamieszkania. Taka zasada przesłuchiwania świadka — być może chorego czy sędziwego — stanowi udaną próbę złagodzenia jego losu. Niejednokrotnie świadek był prawdziwą ofiarą w przypadkach źle zorganizowanej aparatury administracyjnej wymiaru Sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoka Izbo! Przedłożone nam Prawo o wykroczeniach hołduje rozwiązaniom i tym samym koncepcjom, które nasz Sejm ocenił już bardzo wysoko w toku dyskusji nad projektami procedury karnej i Kodeksu karnego. A więc dla sprawy dotyczącej wykroczeń niewielkich, popełnionych w warunkach wskazujących na przypadkowość, jednorazowość — stosowana będzie kara niewielka: nagana lub grzywna, czy też ograniczenie wolności. Z kolei dla upartych, w przypadkach powtarzania się konfliktów z prawem, dla sprawców wykroczeń, szczególnie dotkliwie odczuwanych przez Społeczeństwo, w szczególności chuligańskich, przewiduje się kary surowe z pozbawieniem wolności włącznie.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Nad ściganiem wykroczeń chuligańskich należy zatrzymać się dłużej. Oto obok surowych kar za te wykroczenia, przy jednoczesnej niemożności ich zawieszania, co przyjęte zostało w projekcie jako zasada, pojawiła się też tzw. — „nawiązka”. Kolegium będzie więc mogło zasądzić od sprawcy wykroczenia chuligańskiego 2 tys. zł odszkodowania dla ofiary wykroczenia, słowem dla obywatela, którego znieważono czy pobito. Upatruje sie w tym przepisie wyciągnięcie konsekwencji z doświadczeń orzecznictwa sądowego, w którym z inicjatywy prokuratury przysługuje także wyższe odszkodowanie na rzecz osób poszkodowanych przez przestępców chuligańskich. Nawiązka przyznawana ofiarom chuligaństwa to jeszcze jeden widomy dowód, że sprawcy chuligaństwa nie mogą liczyć ani na pobłażanie prawa, ani na wyrozumiałość stosujących je władz.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Ta sama tendencja upodabniania zasad Prawa o wykroczeniach do zasad Kodeksu karnego przejawia się we wprowadzeniu do katalogu kar znanej już Kodeksowi karnemu kary ograniczenia wolności.</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Prawo o wykroczeniach w 36 przypadkach przewiduje stosowanie tej właśnie sankcji, którą można by scharakteryzować w sposób następujący: nadzór nad człowiekiem, który pogwałcił prawo i jego społeczna rehabilitacja to nie tylko naprawienie szkody wyrządzonej. To również praca bądź to świadczona bezpłatnie na cele publiczne, bądź — wprawdzie opłacana, ale za to z przeznaczeniem niemałej części wynagrodzenia na pożyteczny cel społeczny. Kara ta eliminuje tam gdzie istnieją ku temu przesłanki karę pozbawienia wolności, rzecz jasna, ale takie orzeczenia są skuteczne wychowawczo, a zarazem dają oszczędności ekonomiczne i organizacyjne.</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoka Izbo! Kolejna uwaga. Jest tu chyba miejsce, by zapytać się, kto uczęszcza na rozprawy mające miejsce przed kolegiami? Jak wiadomo, przecież na posiedzenia te drzwi stoją otworem przed każdym pełnoletnim obywatelem. Odpowiedź jest prosta. Uczestnikami są głównie przypadkowi gapie oraz osoby czekające na swoje własne rozprawy. A szkoda. Fakty bowiem i problemy, które wydobywają się na jaw na tych rozprawach, wykraczają niejednokrotnie swoim znaczeniem daleko poza samo wymierzenie kary konkretnej osobie. Szczegółowe dociekanie prawdy przez kolegia dla celów wymiaru sprawiedliwości Sprzyja dość często ujawnianiu prawdy o znacznie szerszych aspektach społecznych i gospodarczych. Oto nieraz przy rozpoznawaniu sprawy drobnej kradzieży mienia społecznego występują towarzyszące jej cienie. Oto fabryka kieruje wprawdzie wnioski o ukaranie sprawców kradzieży do kolegium, ale jednocześnie nie myśli o zabezpieczeniu powierzonego jej majątku społecznego. Magazyny są zamknięte na lada skoble, cenne narzędzia walają się po fabrycznym terenie bez żadnej ochrony, a jedynym zabezpieczeniem pomieszczeń są zepsute często zamki. Takie ilustracje dają tło i atmosferę jednoznaczną. Oto bowiem cóż nam przyjdzie z samego ukarania sprawców, jeśli w ślad za tym nie pójdą konkretne posunięcia organizacyjne i przedsięwzięcia profilaktyczne. Podobnie bywa i w innych dziedzinach wykroczeń. Niewłaściwie ustawiony znak drogowy sprzyja wykroczeniom nawet dobrego kierowcy. Powstaje więc zasadniczy problem, czy kolegia powinny wymierzać tylko kary bezpośrednim sprawcom takich wykroczeń i uznać wtedy sprawę za załatwioną? Otóż ku naszemu zadowoleniu projekt Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia zawiera propozycję wyjścia poza ramy ustalania winy i bezpośredniego wymierzenia kary. Kodeks aktywizuje postawę społeczną członków kolegium, nakazuje im, aby swoimi obserwacjami i doświadczeniami, zdobytymi przy rozpatrywaniu spraw, podzielili się z jednostką czy władzą nadrzędną źle gospodarującego przedsiębiorstwa, czy źle administrującego wydziału. Jest to model rozwiązania zbliżony do przyjętego od lat z dobrym skutkiem w sądownictwie. Chodzi tu o tzw. sygnalizację sądową, mocą której informuje się zjednoczenia, prezydia rad narodowych i ministerstwa o dostrzeżonych usterkach, o przypadkach niegospodarności, nieodpowiedzialności, chaosu organizacyjnego i przestarzałości metod pracy. O tych wszystkich czynnikach i warunkach, które stanowią jakby zachętę do przestępczości, które ułatwiają ją lub stwarzają dogodny dla niej klimat.</u> + <u xml:id="u-13.28" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoka Izbo! Przedłożone projekty ustaw są dowodem rzetelnej pracy ekspertów, specjalistów i wielkiej ich troski o treść społeczną i wychowawczą procesu postępowania i wymiaru sprawiedliwości. Nasza ocena wykonanej pracy jest bardzo wysoka.</u> + <u xml:id="u-13.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Jako ostatni przemawiać będzie poseł Leon Lendzion.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselLendzionLeon">Wysoki Sejmie! Wielka kodyfikacja prawna przeprowadzana w toku III i IV kadencji Sejmu, a zwłaszcza uchwalenie w ubiegłym roku nowego Kodeksu karnego i zmiany w nim zawarte stanowią niewątpliwie zachętę do podjęcia nowego trudu kodyfikacyjnego, z drugiej zaś strony — te właśnie zmiany zmuszają nas poniekąd do przyśpieszenia prac nad nowelizacją dotychczas obowiązującego prawa karno-administracyjnego i dostosowania go do nowych rozwiązań zawartych w Kodeksie karnym.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselLendzionLeon">Z takiego przede wszystkim punktu widzenia ustosunkowują się do pilnej potrzeby uchwalenia Prawa o wykroczeniach środowiska prawnicze i inne bezpośrednio związane z postępowaniem karno-administracyjnym. Mówili już o tym obszernie moi przedmówcy.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselLendzionLeon">W swoim wystąpieniu chciałbym skonfrontować potrzebę i niektóre rozwiązania proponowane w projektach ustaw z niektórymi uwagami społeczeństwa woj. gdańskiego w tych sprawach. Nasi wyborcy na spotkaniach wypowiadają się często na tematy związane z wykroczeniami. Nasilenie uwag społeczeństwa na te tematy — wbrew pozorom — nie jest bynajmniej wynikiem wzrostu ilości spraw noszących charakter wykroczeń. Wzrost zainteresowania tymi sprawami wynika natomiast z coraz głębszego zrozumienia przez społeczeństwo dobrodziejstw płynących z gospodarki socjalistycznej i uświadomienia sobie ogólnego rozmiaru szkód, jakie wypływają z drobnych, lecz dość licznych wykroczeń.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselLendzionLeon">Zgodnie z wypowiedziami wielu obywateli nie chodzi bynajmniej tylko o szkody materialne 7 posiedzenie z 15 kwietnia 1970 r.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselLendzionLeon">wyrządzane naszemu wspólnemu dobru lub poszczególnym osobom. Chodzi o więcej. Chodzi też o stronę moralną tych zagadnień. Chodzi o to, by nie pozostawić bezkarnie czynów społecznie szkodliwych, i o to, by czyny jednostek nie demoralizowały ogółu społeczeństwa, a zwłaszcza młodzieży. Chodzi wreszcie o sprawę przestrzegania praworządności i dyscypliny społecznej nawet w sprawach pojedynczo pozornie błahych, lecz bardzo szkodliwych przy ich powszechności. Zdarzają się jednak też głosy, które zwracają uwagę na to, by porządnego skądinąd obywatela nie stawiać od razu za jednorazowe, czasem nie w pełni świadome przekroczenie obowiązujących przepisów — pod pręgierz publiczny. W ten sposób nieraz na jednym spotkaniu możemy zetknąć się z dwoma, wydawałoby się skrajnymi, opiniami. Jedni domagają się bezwzględnego zaostrzenia sankcji karnych w sprawach o wykroczenia, inni natomiast widzą konieczność ich złagodzenia.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselLendzionLeon">Omawiane dziś projekty ustaw — w moim pojęciu — winny zadowolić jednych i drugich. Wynika to przede wszystkim z części ogólnej projektu Prawa o wykroczeniach, która przewiduje wielkie możliwości wydawania orzeczeń. Mieszczą się w nim z jednej strony żądania, by przykładnie i surowo karać tych, którzy na to przede wszystkim zasługują, jak np. chuliganów, lub osobników prowadzących próżniaczy tryb życia, czy też ludzi prowadzących w stanie nietrzeźwym pojazd mechaniczny. Z drugiej strony przewidziana jeSt możliwość bardzo łagodnego potraktowania sprawcy czynu o mniejszej szkodliwości społecznej, prowadzącego na ogół nienaganne życie przed popełnieniem wykroczenia.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselLendzionLeon">Zgodnie z intencją i wyraźną wykładnią projektowanej ustawy o ocenie szkodliwości czynu i rozmiarach kary będą decydowały nie suche litery prawa, lecz żywi ludzie, współobywatele obwinionego. Przykładem uwzględnienia szerokiej, często wypowiadanej opinii społecznej, jest wprowadzenie do projektu ustawy kary ograniczenia wolności w postaci świadczenia pracą na cele społeczne. Ten rodzaj kary wprowadzony już do nowego Kodeksu karnego spotkał się z pełnym zrozumieniem społeczeństwa, jako zgodny z wielu postulatami stawianymi w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselLendzionLeon">Wyrazem szczególnej troski mieszkańców, a zwłaszcza działaczy rad osiedlowych i komitetów blokowych, jest sprawa niszczenia mienia społecznego, m.in. również przez dzieci na skutek niewystarczającej opieki rodzicielskiej. Z satysfakcją należy stwierdzić, że w prezentowanym projekcie ustawy sprawy te zostały bardzo poważnie potraktowane w art. 118 oraz jeśli chodzi o odpowiedzialność rodziców w art. 102. Zgodnie z projektowanym art. 102 przewiduje się dla rodziców lub opiekuna, którzy przez naruszenie podstawowych obowiązków wynikających ż władzy rodzicielskiej dopuszczają do popełnienia wykroczenia przez nieletniego nie tylko karę grzywny, lecz również nawiązkę do 2 tys. zł, jeśli nieletni swoim czynem wyrządził szkodę. Z dużą ulgą przyjmie społeczeństwo Wybrzeża z pewnością projektowany art. 135, według którego ma być usankcjonowana możliwość karania za natarczywe proponowanie innej osobie dokonania czynu nierządnego, mające na celu uzyskanie korzyści materialnych. Sprawy te często są poruszane przez mieszkańców Wybrzeża, gdzie problem prostytucji jest wyjątkowo nasilony z uwagi na charakter miast portowych.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselLendzionLeon">Nie można oczywiście liczyć, że tą drogą zlikwidujemy problem prostytucji, ale można spodziewać się, że moralność nie będzie obrażana w tak obrzydliwy sposób, jak to niestety nieraz się dzieje w miejscach publicznych i na oczach młodzieży. Być może też, że nakładane kary spowodują, że pewnym osobom proceder prostytucji nie będzie się już opłacał. Tak więc podkreślany przez projektodawców ustawy podstawowy cel reedukacji społecznej mógłby i w tym przypadku, choć częściowo, być uzyskany.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselLendzionLeon">Chciałbym jeszcze wspomnieć o dwóch nowych rozwiązaniach w proponowanych ustawach, które są wynikiem postulatów zgłoszonych, jeśli nie wyłącznie, to przynajmniej w głównej mierze, przez środowiska woj. gdańskiego.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselLendzionLeon">Pierwsze dotyczy proponowanego art. 74 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Przewiduje się mianowicie stosowanie postępowania przyśpieszonego w stosunku do osób stale uchylających się od pracy, nie mających stałego miejsca zamieszkania lub stale zmieniających miejsce pobytu bez zameldowania, jak również do osób przebywających czasowo na terenie państwa polskiego. Unormowanie takie, którego brak w tej formie w obowiązujących przepisach ma szczególne znaczenie dla województw nadmorskich, a zwłaszcza miast portowych, w których liczba nielegalnie lub czasowo przebywających jest bardzo duża. Około 95% przedawnień w dotychczasowym postępowaniu karno-administracyjnym miało miejsce właśnie z powodu braku unormowania zawartego obecnie w projekcie ustawy.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselLendzionLeon">Druga sprawa, którą chciałbym podkreślić z dużym zadowoleniem jako mieszkaniec Wybrzeża i członek sejmowej Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi, to fakt, że przewiduje się ustanowienie odrębnego kolegium do spraw wykroczeń przy organach administracji morskiej. Fakt ten znajdzie szczególne zrozumienie w środowiskach marynarzy, rybaków i portowców.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselLendzionLeon">Szczegółowego rozpatrzenia, moim zdaniem, wymagałaby jeszcze sprawa kompetencji kolegiów przy dzielnicowych radach narodowych Gdańska i Szczecina, właśnie w aspekcie specyfiki miast portowych.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselLendzionLeon">Wysoki Sejmie! Dotychczasowe prace kolegiów karno-administracyjnych zasługują na pełne uznanie. Wykształciły one wielotysięczny aktyw społeczny o dużym doświadczeniu. Nowe ustawy przedstawione przez Rząd Sejmowi są potrzebne właśnie im, gdyż ułatwią ich pracę i pozwolą podnieść jeszcze na wyższy poziom efektywność ich działania. W ślad za tym podniesie się oczywiście poziom moralny i dyscyplina społeczna.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselLendzionLeon">Reasumując, uważam i sądzę, że moi koledzy z ław bezpartyjnych są tego samego zdania, że wniesione przez Rząd do Sejmu projekty: Prawa o wykroczeniach, Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, są konieczne i powinny być przekazane organom Sejmu do rozpatrzenia.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselLendzionLeon">Sądzę też, że razem z posłami z Klubów Poselskich PZPR, ZSL i SD włączymy się w ramach prac terenowych do szerokiej popularyzacji projektowanych ustaw wśród społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Sprawa rozpatrzenia projektu ustawy Prawo o wykroczeniach była omawiana na posiedzeniach Prezydium Sejmu i na posiedzeniu Konwentu Seniorów. Omawiana była sprawa procedury, techniki i metody pracy.</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#Marszalek">Kontwent Seniorów proponuje podjęcie uchwały w tej sprawie.</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#Marszalek">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Stanisława Nowińskiego o odczytanie projektu uchwały.</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#Marszalek">Sekretarz poseł</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#StanislawNowinski">Projekt uchwały:</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#StanislawNowinski">„Sejm odsyła przedstawione projekty ustaw zamieszczone w drukach sejmowych nr 19— 23 do Komisji Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Wymiaru Sprawiedliwości w celu wspólnego rozpatrzenia z tym, że poszczególne części projektów ustaw: Prawo o wykroczeniach (druk nr 19) oraz przepisy wprowadzające Prawo o wykroczeniach (druk nr 20) będą przedmiotem dyskusji także innych właściwych komisji sejmowych, a mianowicie: Handlu Wewnętrznego, Komunikacji i Łączności, Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego oraz Zdrowia i Kultury Fizycznej.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#StanislawNowinski">Wnioski wymienionych komisji zostaną przekazane Komisjom: Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości, które rozpatrzą całość projektów ustaw i złożą Sejmowi sprawozdanie uwzględniające wnioski i poprawki przyjęte przez Komisje: Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#StanislawNowinski">Sejm upoważnia Komisje: Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości do uchwalenia szczegółowego regulaminu prac komisyjnych nad projektami ustaw Prawo o wykroczeniach oraz przepisów wprowadzających Prawo o wykroczeniach. Regulamin podlegać będzie zatwierdzeniu przez Prezydium Sejmu.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#StanislawNowinski">Projekty ustaw zamieszczone w drukach sejmowych nr 21—23 rozpatrzone zostaną przez Komisje: Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości w zwykłym trybie.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#StanislawNowinski">Sejm upoważnia Komisje: Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości do zapraszania w miarę potrzeby do udziału w swych pracach także przedstawicieli innych komisji sejmowych”.</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Czy w tej sprawie pragnie ktoś z Obywateli Posłów zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#Marszalek">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm zgodził się z propozycją Konwentu Seniorów.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#Marszalek">Pragnę dodać, że zamiarem Prezydium Sejmu jest, aby projekt ustawy Prawo o wykroczeniach został poddany w ciągu najbliższych miesięcy dyskusji publicznej, w której zorganizowaniu istotną rolę powinny odegrać wojewódzkie zespoły poselskie.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#Marszalek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia Sejmu został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#Marszalek">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Stanisława Nowińskiego o odczytanie komunikatów.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#Marszalek">Sekretarz poseł</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#StanislawNowinski">Najbliższe posiedzenia komisji sejmowych odbędą się według następującego planu:</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#StanislawNowinski">W dniu dzisiejszym Komisja Spraw Wewnętrznych — bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu w sali nr 102.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#StanislawNowinski">W dniu jutrzejszym, tj. 16 kwietnia br.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#StanislawNowinski">1)Komisja Handlu Zagranicznego o godz. 10 w sali nr 102, 2)Komisja Przemysłu Lekkiego, Rzemiosła i Spółdzielczości Pracy o godz. 10 w sali nr 101.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Na tym kończymy 7 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#Marszalek">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Sejmu.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#Marszalek">O terminie następnego posiedzenia zostaną Obywatele Posłowie powiadomieni.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 17 min. 25)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00008-01/header.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00008-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..cb80adb --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00008-01/header.xml @@ -0,0 +1,79 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-196972-sjm-ppxxx-00008-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>8 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>8 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">5</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">8</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1970-06-30</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="JozefCyrankiewicz" role="speaker"> + <persName>Józef Cyrankiewicz</persName> + </person> + <person xml:id="JozefTrendota" role="speaker"> + <persName>Józef Trendota</persName> + </person> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="KtojestprzeciwNikt" role="speaker"> + <persName>Kto jest przeciw? Nikt.</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCzarneckiAlojzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Czarnecki Alojzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGalkaWladyslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Gałka Władysław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKleczajJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Kleczaj Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPajakPelagia" role="speaker"> + <persName>Poseł Pająk Pelagia</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPrusinskiKazimierz" role="speaker"> + <persName>Poseł Prusiński Kazimierz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStanislawKulba" role="speaker"> + <persName>Poseł Stanisław Kulba</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWachowiczFranciszek" role="speaker"> + <persName>Poseł Wachowicz Franciszek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWieslawOnysk" role="speaker"> + <persName>Poseł Wiesław Onysk</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZajfertJanina" role="speaker"> + <persName>Poseł Zajfert Janina</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów</persName> + </person> + <person xml:id="SekretarzposelZytaBorkowska" role="speaker"> + <persName>Sekretarz poseł Zyta Borkowska</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekZenonKliszko" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Zenon Kliszko</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00008-01/text_structure.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00008-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..6b03b3a --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00008-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,577 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">*</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Kadencja V - Sesja III</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 8 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 30 czerwca 1970 r.</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 0</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 15)</u> + <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">(Przewodniczą na posiedzeniu Marszałek Sejmu Czesław Wy cech oraz wicemarszałek Zenon Kłiszko)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Powołuję na sekretarzy posłów Zytę Borkowską i Andrzeja Chabina.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Protokół i listę mówców prowadzi poseł Andrzej Chabin.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Protokół 7 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciwko niemu zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Prezydium Sejmu usprawiedliwia nieobecność na posiedzeniu posłów, których nazwiska będą umieszczone w załączniku do protokołu posiedzenia.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom rozesłany.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#WicemarszalekZenonKliszko">W związku z punktem 8 porządku dziennego pragnę powiadomić Obywateli Posłów, że od Obywatela Prezesa Rady Ministrów otrzymałem w dniu dzisiejszym nowe wnioski w sprawie dalszych zmian w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Prezydium Sejmu proponuje w związku z tym, aby punktowi 8 ustalonego porządku dziennego nadać brzmienie:</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#WicemarszalekZenonKliszko">„8. Zmiany w składzie Rady Ministrów. Zatwierdzenie uchwały Rady Państwa podjętej między II a III sesją Sejmu w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów”.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Czy w sprawie porządku dziennego pragnie ktoś z Obywateli Posłów zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Uważam, że Sejm porządek dzienny przedstawiony przez Prezydium Sejmu, ze zmianą do pkt 8, zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Projekty uchwał Sejmu w sprawie obsadzenia:</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#WicemarszalekZenonKliszko">a)mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 54 w Koźlu (druk nr 43), b)mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 77 we Wrocławiu II (druk nr 44).</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Na posiedzeniu w dniu 15 kwietnia br. Sejm stwierdził wygaśnięcie mandatów posłów Marty Malcharek i Stefana Serwickiego.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Zgodnie z postanowieniem Ordynacji wyborczej do Sejmu — Sejm może obecnie podjąć uchwały o wstąpieniu w skład Sejmu tych spośród nie wybranych posłami kandydatów, którzy uzyskali kolejno największą liczbę głosów, a w międzyczasie nie utracili prawa wybieralności.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej Prezydium Sejmu stwierdziło, że kandydatami tymi są:</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#WicemarszalekZenonKliszko">a)w okręgu wyborczym nr 54 (Koźle) — obywatel Wiesław Onysk, pracownik Fabryki Urządzeń Papierniczych w Koźlu-Porcie, mistrz tokarski, członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, b)w okręgu wyborczym nr 77 (Wrocław II) — obywatel Stanisław Kulba, pracownik PGR Damianowo, kierowca — traktorzysta, członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Obaj kandydaci posiadają prawo wybieralności do Sejmu.</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#WicemarszalekZenonKliszko">W związku z tym Prezydium Sejmu przedstawia projekty uchwał, zawarte w drukach nr 43 i 44 w sprawie uzyskania mandatów posłów na Sejm przez obywateli Wiesława Onyska i Stanisława Kulbę.</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem uchwały w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 54, zamieszczonej w druku sejmowym nr 43 — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Kto jest przeciw? Nie widzę.</u> + <u xml:id="u-2.27" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Kto się wstrzymał od głosowania? Również nie widzę.</u> + <u xml:id="u-2.28" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 54, a tym samym obywatel Wiesław Onysk uzyskał mandat posła na Sejm.</u> + <u xml:id="u-2.29" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Przechodzimy do przegłosowania drugiego projektu uchwały.</u> + <u xml:id="u-2.30" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem uchwały w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 77, zamieszczonej w druku sejmowym nr 44 — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-2.31" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-2.32" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Kto jest przeciw? Nie widzę.</u> + <u xml:id="u-2.33" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Kto się wstrzymał od głosowania? Nie widzę.</u> + <u xml:id="u-2.34" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 77, a tym samym obywatel Stanisław Kulba uzyskał mandat posła na Sejm.</u> + <u xml:id="u-2.35" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Posłowie: Stanisław Kulba i Wiesław Onysk zgłosili się do złożenia ślubowania poselskiego.</u> + <u xml:id="u-2.36" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Proszę wymienionych Obywateli Posłów o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u> + <u xml:id="u-2.37" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u> + <u xml:id="u-2.38" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u> + <u xml:id="u-2.39" who="#komentarz">(Czyta rotę ślubowania)</u> + <u xml:id="u-2.40" who="#WicemarszalekZenonKliszko">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselStanislawKulba">Ślubuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#PoselWieslawOnysk">Ślubuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Stwierdzam, że posłowie Stanisław Kulba i Wiesław Onysk złożyli ślubowanie poselskie.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy karnej skarbowej (druk nr 41).</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos zabierze Minister Finansów obywatel Józef Trendota.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Minister Finansów</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#JozefTrendota">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie!</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#JozefTrendota">Z upoważnienia Rady Ministrów mam zaszczyt przedstawić Wysokiemu Sejmowi projekt ustawy karnej skarbowej.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#JozefTrendota">Cele i założenia tego projektu wiążą się ściśle z podejmowanym przez całe społeczeństwo wysiłkiem zmierzającym do rozwoju gospodarczego kraju i z dążeniem do zapewnienia warunków, które umożliwiałyby państwu realizację zadań w zakresie polityki gospodarczej i finansowej.</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#JozefTrendota">Jednym z tych warunków jest zapewnienie należytej dyscypliny przestrzegania norm prawa finansowego, w szczególności tych, które nakładają na obywateli i jednostki organizacyjne określone obowiązki o charakterze finansowym.</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#JozefTrendota">W dziedzinie norm finansowych szczególnie istotną rolę spełniają przepisy podatkowe, przede wszystkim z uwagi na powszechność systemu opodatkowania — mam tu na myśli zarówno jednostki gospodarki uspołecznionej, jak i gospodarki nieuspołecznionej — a także ze względu na znaczenie wpływów podatkowych dla budżetu państwa. W systemie podatkowym, w jego oddziaływaniu, wyrażają się również inne, niemniej istotne funkcje społeczne, przede wszystkim jako instrumentu w prawidłowym i zgodnym z interesem społecznym kształtowaniu podziału dochodu narodowego. W systemie opodatkowania zawarte są jednocześnie bodźce stymulujące rozwój działalności gospodarczej korzystnej dla społeczeństwa, a także normy prawne, które przeciwdziałają przechwytywaniu przez elementy niepowołane — często spekulacyjne — dochodu narodowego, wypracowanego wysiłkiem świata pracy.</u> + <u xml:id="u-6.5" who="#JozefTrendota">Kontrole przeprowadzane przez organy finansowe wykazują, że niektóre osoby, wykorzystując udogodnienia podatkowe przysługujące rzemieślnikom, prowadzą działalność wykraczającą poza ramy rzemiosła, a jednocześnie ukrywają faktyczne obroty przed opodatkowaniem. Niestety, częste są jeszcze przypadki nierzetelnego prowadzenia ksiąg i nie ujawniania w nich prawdziwych rozmiarów działalności gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-6.6" who="#JozefTrendota">Do szczególnie szkodliwych form przestępczości podatkowej należy całkowite uchylanie się od opodatkowania przez osoby ukrywające przed organami finansowymi prowadzenie działalności zarobkowej, nieraz na znaczną skalę, jak również nadużycia podatkowe, połączone z prowadzeniem działalności zarobkowej pod firmą podstawionych osób. Wiele nadużyć podatkowych występuje też na styku gospodarki nieuspołecznionej z uspołecznioną. Kontrole ujawniają także zatajanie faktycznego stanu zatrudnienia pracowników, w celu ukrycia rzeczywistych rozmiarów prowadzonej działalności gospodarczej i wyłudzania w ten sposób uprzywilejowanych form opodatkowania, na przykład w postaci tak zwanego ryczałtu podatkowego.</u> + <u xml:id="u-6.7" who="#JozefTrendota">Spotykamy też niekiedy poważne uchybienia w sferze rozliczeń jednostek gospodarki uspołecznionej z budżetem państwa. Łamanie dyscypliny finansowej przejawia się w różnych formach, między innymi przez świadome zniekształcanie wyników finansowych działalności, z uszczupleniem wpływów przypadających na rzecz budżetu państwa.</u> + <u xml:id="u-6.8" who="#JozefTrendota">Wypadnie podkreślić, że wpływy z tytułu opodatkowania i rozliczeń z budżetem jednostek gospodarki uspołecznionej, stanowią dominującą pozycję ogółu dochodów państwowych i uszczuplenia w tym zakresie są dla gospodarki budżetowej szczególnie dotkliwe.</u> + <u xml:id="u-6.9" who="#JozefTrendota">Ważnym zagadnieniem jest przestrzeganie norm prawnych, określających warunki dokonywania obrotu z zagranicą, szczególnie zaś przepisów celnych i dewizowych. Zasoby dewizowe naszego kraju są ograniczone, musimy więc dążyć do wykorzystywania ich w sposób jak najbardziej oszczędny i efektywny. W tym wyraża się sens ograniczeń dewizowych i celnych, konieczności ich ścisłego przestrzegania w interesie całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-6.10" who="#JozefTrendota">W okresie ubiegłych kilkunastu lat nastąpiło znaczne ożywienie ruchu turystycznego z zagranicą. Ożywienie tego ruchu jest nieraz wykorzystywane przez elementy spekulacyjne do popełniania różnego rodzaju przestępstw celnych i dewizowych. Nierzadkie są przypadki dokonywania nielegalnych transakcji dewizowych w kraju, między innymi przez osoby trudniące się zawodowo handlem obcymi walutami. Uzyskane tą drogą wartości dewizowe są niejednokrotnie przedmiotem nielegalnego wywozu za granicę ze szkodą dla interesu dewizowego państwa.</u> + <u xml:id="u-6.11" who="#JozefTrendota">Przedstawione wyżej przykłady łamania obowiązującego prawa wywołują sprzeciw i uzasadnioną krytykę obywateli rzetelnie wypełniających swoje obowiązki wobec państwa, i jest rzeczą słuszną, by zjawiskom tym przeciwdziałać w formie odpowiedniej represji.</u> + <u xml:id="u-6.12" who="#JozefTrendota">Wysoki Sejmie! Zapewnienie ładu prawnego i należytej dyscypliny w tych dziedzinach jest nie mniej istotne, niż w sferze innych zjawisk życia społecznego. Podejmujemy więc odpowiednie środki organizacyjne, prewencyjne i wychowawcze, mające na celu zapewnienie przestrzegania ustanowionych prawem norm finansowych i wynikających z nich obowiązków.</u> + <u xml:id="u-6.13" who="#JozefTrendota">Konieczne staje się również ustanowienie odpowiedniej ochrony prawnej w przypadkach naruszania tych norm, zwłaszcza wtedy, gdy ich nieprzestrzeganie przybiera postać łamania dyscypliny finansowej, gdy zawinione działanie lub zaniechanie obowiązków naraża interesy finansowe państwa na szkodę.</u> + <u xml:id="u-6.14" who="#JozefTrendota">W takich przypadkach nie możemy rezygnować ze stosowania bardziej skutecznych środków przeciwdziałania w postaci represji karnej odpowiednio zróżnicowanej, w zależności od stopnia szkodliwości czynu, osobowości sprawcy i pobudek jego działania.</u> + <u xml:id="u-6.15" who="#JozefTrendota">Zasady i tryb zwalczania przestępczości skarbowej określone były w ustawie karnej skarbowej z 1960 r. Ustawa ta, generalnie rzecz ujmując, okazała się w ubiegłych latach przydatnym instrumentem w ściganiu karalnych naruszeń prawa skarbowego.</u> + <u xml:id="u-6.16" who="#JozefTrendota">Doświadczenia poczynione na tle jej stosowania ujawniły jednak, że nie wszystkie rozwiązania i środki zawarte w tej ustawie odpowiadają aktualnym potrzebom. Była ona oparta w znacznym stopniu na instytucjach Kodeksu karnego z 1932 r. i Kodeksu postępowania karnego z 1928 r., a więc aktów ustawodawczych, wydanych w odmiennej formacji społeczno-politycznej.</u> + <u xml:id="u-6.17" who="#JozefTrendota">W tym stanie rzeczy, niezbędne staje się wydanie nowej ustawy karnej skarbowej, która stanowiłaby akt prawny zharmonizowany z całością nowej kodyfikacji prawa karnego, materialnego i procesowego z uwzględnieniem szczególnych instytucji prawa karnego skarbowego, wynikających ze specyfiki przestępczości skarbowej w jej różnorodnych postaciach.</u> + <u xml:id="u-6.18" who="#JozefTrendota">Podstawowym założeniem projektowanej ustawy jest realizacja postulatu zróżnicowania zasad odpowiedzialności i stosowania odpowiednich sankcji w zależności od społecznej szkodliwości popełnionych czynów. Pragnę podkreślić, że urzeczywistniając ten postulat projekt odstępuje od dotychczasowej konstrukcji, polegającej na objęciu wspólnym mianem przestępstwa skarbowego zarówno występków, jak i wykroczeń skarbowych. Konstrukcja ta nie odpowiadała w odczuciu społecznym istocie tych czynów i ich szkodliwości. W związku z tym określenie — „przestępstwo skarbowe” utrzymane zostało jedynie w odniesieniu do takich czynów karalnych, które według dotychczasowych przepisów stanowiły występki skarbowe. W projektowanym ujęciu nie będzie więc określany mianem przestępcy skarbowego na przykład podatnik, który opóźnił wprawdzie złożenie miesięcznej deklaracji podatkowej, ale uchybienie to nie naraziło na uszczuplenie podatku. Czyn taki stanowić będzie wykroczenie skarbowe, a nie przestępstwo.</u> + <u xml:id="u-6.19" who="#JozefTrendota">Realizacja postulatu zróżnicowanego traktowania sprawców przestępstw, w zależności od motywów i pobudek ich działania, znajduje wyraz w ustanowieniu zasady, że odpowiedzialność karna za przestępstwo skarbowe zachodzi wówczas, gdy sprawca popełnił przestępstwo z winy umyślnej, chyba że przepis szczególny przewiduje także odpowiedzialność z winy nieumyślnej. Takie uregulowanie stanowi istotne odstępstwo od dotychczasowego stanu, gdy sprawca występku skarbowego ponosił w zasadzie odpowiedzialność zarówno za czyn popełniony umyślnie, jak i nieumyślnie. To nowe rozwiązanie zasad odpowiedzialności spowodowało konieczność dokonania przebudowy poszczególnych przepisów części szczegółowej bądź przez odpowiednie zróżnicowanie sankcji za przestępstwa popełnione umyślnie i nieumyślnie, bądź przez rezygnację z penalizacji niektórych czynów popełnionych nieumyślnie.</u> + <u xml:id="u-6.20" who="#JozefTrendota">W zakresie zasad odpowiedzialności i środków represji projekt cechuje dążenie do maksymalnej integracji z przepisami nowego Kodeksu karnego, a gdy chodzi o odpowiedzialność za wykroczenia skarbowe — również z przepisami przedstawionego Wysokiemu Sejmowi projektu prawa o wykroczeniach.</u> + <u xml:id="u-6.21" who="#JozefTrendota">W projekcie recypowano, między innymi, instytucję warunkowego umorzenia postępowania oraz stosowania kary ograniczenia wolności. Jednocześnie zachowano z pewnymi modyfikacjami niektóre instytucje specyficzne dla prawa karnego skarbowego, jak na przykład, instytucję tak zwanego czynnego żalu, to jest sytuacji, gdy sprawca czynu zabronionego sam zawiadamia o tym organ ścigania i w związku z dopełnieniem określonych prawem warunków, w szczególności po naprawieniu wyrządzonej szkody, korzysta ze zwolnienia od kary.</u> + <u xml:id="u-6.22" who="#JozefTrendota">Przewiduje się również utrzymanie odpowiedzialności posiłkowej za grzywny wymierzone sprawcy, gdy dopuścił się czynu przestępczego, załatwiając sprawy innej osoby, a osoba ta odnosi korzyści materialne z przestępstwa.</u> + <u xml:id="u-6.23" who="#JozefTrendota">Ze względu na charakter przestępczości skarbowej przewidziano karę pozbawienia wolności tylko za przestępstwa umyślne o większej szkodliwości, kładąc główny nacisk na środki represji o charakterze majątkowym, w szczególności w postaci grzywny, kary pieniężnej, a w niektórych przypadkach w formie kary dodatkowej — przepadku przedmiotu przestępstwa. Za przestępstwa o szczególnie dużej szkodliwości — podobnie jak dotychczas — sądy będą mogły wymierzać dodatkową karę konfiskaty mienia.</u> + <u xml:id="u-6.24" who="#JozefTrendota">W przypadku, gdy czyn polega na uszczupleniu należności finansowej, środki represji powiązano z obowiązkiem uregulowania przez sprawcę uszczuplonej należności. Takie powiązanie występuje między innymi przy warunkowym umorzeniu postępowania, stosowaniu kary ograniczenia wolności, warunkowym zawieszeniu kary i warunkowym, przedterminowym zwolnieniu z odbywania kary pozbawienia wolności. Celowość takiego rozwiązania jest oczywista i ma nadto poważne znaczenie wychowawcze. Sprawca czynu karalnego nie może liczyć na łagodniejsze traktowanie, jeżeli nie naprawi szkody wyrządzonej przestępstwem.</u> + <u xml:id="u-6.25" who="#JozefTrendota">Projekt zachowuje dotychczasową ostrość sankcji za przestępstwa skarbowe o dużej szkodliwości, zwłaszcza w odniesieniu do sprawców działających z pełną premedytacją i wyrządzających poważne szkody gospodarcze. Ponadto, z uwagi na groźne dla społeczeństwa zjawisko recydywy, przewidziano możliwość stosowania przez sądy w niektórych przypadkach środków ochronnych, określonych w Kodeksie karnym. Jednocześnie projekt uwzględnia sytuacje, że niektóre osoby wchodzą w kolizję z przepisami prawa karnego w sposób — można rzec — przypadkowy, czasem w związku z brakiem należytego rozeznania co do ciążących na nich obowiązków, określonych przepisami prawnymi. W takich przypadkach projekt przewiduje możliwość odpowiedniego złagodzenia kary.</u> + <u xml:id="u-6.26" who="#JozefTrendota">Wzorem rozwiązań przewidzianych w Kodeksie karnym projekt stanowi, że nie jest przestępstwem lub wykroczeniem taki czyn, którego społeczne niebezpieczeństwo jest znikome, a więc, gdy w konkretnej sytuacji szkodliwość naruszenia była minimalna.</u> + <u xml:id="u-6.27" who="#JozefTrendota">Niektóre czyny, stanowiące dotychczas występki skarbowe, zostały w projekcie ustawy przekwalifikowane do sfery wykroczeń. Dotyczy to na przykład czynów karalnych, powodujących stosunkowo niewielkie uszczuplenie należności państwowych.</u> + <u xml:id="u-6.28" who="#JozefTrendota">W zakresie przepisów o organach prowadzących postępowanie przygotowawcze oraz o organach orzekających, a także o trybie postępowania w projekcie zachowano w zasadzie rozwiązania dotychczasowe, które okazały się przydatne w zwalczaniu przestępczości skarbowej.</u> + <u xml:id="u-6.29" who="#JozefTrendota">Organami prowadzącymi postępowanie przygotowawcze będą więc nadal przede wszystkim wydziały finansowe, urzędy celne i inspektoraty kontrolno-rewizyjne. W określonych sytuacjach postępowanie przygotowawcze będą prowadziły także inne organy, w szczególności Milicja Obywatelska.</u> + <u xml:id="u-6.30" who="#JozefTrendota">Rozszerzono w projekcie zakres kontroli prokuratorskiej nad dochodzeniem. Prokurator będzie mógł objąć swoim nadzorem każdą sprawę, a także przejąć ją do swego prowadzenia.</u> + <u xml:id="u-6.31" who="#JozefTrendota">Organami orzekającymi — podobnie jak to przewiduje dotychczasowa ustawa karna skarbowa — będą sądy oraz wydziały finansowe i urzędy celne.</u> + <u xml:id="u-6.32" who="#JozefTrendota">Do właściwości sądów zastrzeżono wszystkie sprawy o przestępstwa skarbowe zagrożone karą zasadniczą pozbawienia wolności. W sprawach o inne przestępstwa, jak również w sprawach o wykroczenia skarbowe — funkcję organów orzekających sprawować będą wydziały finansowe i urzędy celne. Od orzeczeń wydanych w pierwszej instancji przez wydziały finansowe i urzędy celne przysługuje oskarżonemu odwołanie do drugiej instancji, z tym, że w sprawach o przestępstwo skarbowe — oskarżony może, zamiast odwołania, żądać skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego.</u> + <u xml:id="u-6.33" who="#JozefTrendota">Przepisy o postępowaniu dostosowano w maksymalnym stopniu do trybu określonego w nowym Kodeksie postępowania karnego, wykorzystując możliwości jego uproszczenia przy jednoczesnym zachowaniu zarówno oskarżonemu o przestępstwo, jak i obwinionemu o wykroczenie, pełni praw do obrony.</u> + <u xml:id="u-6.34" who="#JozefTrendota">Chciałbym podkreślić, że w projekcie utrzymuje się, z pewnymi modyfikacjami — specyficzną dla postępowania karnego skarbowego przed organami finansowymi — instytucję dobrowolnego poddania się karze. Chodzi o przypadki, gdy czyn nie jest zagrożony karą pozbawienia wolności, a sprawca w toku postępowania sam wpłaca odpowiednią kwotę tytułem grzywny i wówczas odpada potrzeba wydawania orzeczenia karnego. Praktyka dowodzi, że dobrowolne poddanie się karze, stanowiące w pewnym stopniu odpowiednik postępowania mandatowego, pozwala na znaczne przyspieszenie postępowania, zwłaszcza w sprawach nieskomplikowanych.</u> + <u xml:id="u-6.35" who="#JozefTrendota">W okresie ubiegłych lat nastąpiła znaczna poprawa w terminowości i jakości orzecznictwa organów finansowych w sprawach karnych skarbowych. Jest to między innymi wynikiem systematycznie i intensywnie prowadzonej akcji szkoleniowej i instruktażowej. Nie można jednak wykluczyć w praktyce przypadków wydawania i uprawomocniania się orzeczeń nieprawidłowych. Dlatego też w projekcie zwrócono szczególną uwagę na możliwość korygowania takich orzeczeń przez organy nadrzędne w drodze nadzoru, z urzędu lub na wniosek strony.</u> + <u xml:id="u-6.36" who="#JozefTrendota">Wysoki Sejmie! Stosowanie represji karnej traktujemy jako ostateczność, gdy inne środki zawodzą, gdy ze względu na szkodliwość czynu zawinionego przez sprawcę, staje się to konieczne dla obrony porządku prawnego- Projektowane przepisy — dostosowane do założeń nowej kodyfikacji prawa karnego — powinny stanowić dla organów wymiaru sprawiedliwości i administracji państwowej skuteczny instrument w zwalczaniu przestępczości skarbowej w jej różnych formach, odpowiednio do szkodliwości czynów godzących w interesy finansowe państwa.</u> + <u xml:id="u-6.37" who="#JozefTrendota">Operując tym instrumentem — organy orzekające będą mogły ugruntowywać w społeczeństwie przekonanie, że nie ma tolerancji dla sprawców przestępstw skarbowych, że przestępstwa te są ścigane przy zastosowaniu odpowiednich sankcji. Jest rzeczą szczególnie istotną, że projektowane przepisy pozwalają organom orzekającym na bardziej właściwe realizowanie polityki kar, wymierzanie kar odpowiednio surowych i skutecznych za czyny o poważnej szkodliwości, przy względniejszym traktowaniu sprawców czynów o mniejszej wadze, zwłaszcza działających z winy nieumyślnej i uprzednio nie karanych.</u> + <u xml:id="u-6.38" who="#JozefTrendota">Oczekujemy, że projektowana ustawa będzie sprzyjała umacnianiu i poszanowaniu prawa. Nie bez znaczenia jest tu również to, że projektowane przepisy są lepiej usystematyzowane i bardziej czytelne od dotychczasowych. Ułatwi to niewątpliwie ich zrozumienie i pozwoli wielu obywatelom uniknąć konfliktu z tymi przepisami.</u> + <u xml:id="u-6.39" who="#JozefTrendota">Zdajemy sobie sprawę z tego, że przepisy finansowe, zwłaszcza w dziedzinie podatków i obrotu dewizowego, wymagają stałego doskonalenia pod kątem ułatwienia społeczeństwu orientacji odnośnie do praw i obowiązków z nich wynikających. Przedsięwzięliśmy już prace zmierzające do zmniejszenia liczby aktów prawnych do ilości niezbędnej. Uzyskaliśmy w tym zakresie znaczne efekty, co jednak nie zadowala nas jeszcze. Będziemy w dalszym ciągu dążyć do zastępowania dotychczasowych aktów normatywnych, nieraz wielokrotnie nowelizowanych — nowymi, scalającymi poprzednie, nadając tym aktom przejrzystą formę. Oczywiście, same przepisy, chociażby były najdoskonalsze i przez wszystkich zrozumiałe, nie załatwiają jeszcze problemu zabezpieczenia dyscypliny finansowej. Niezbędnym warunkiem skutecznej walki z przestępczością skarbową jest przede wszystkim ugruntowanie w społeczeństwie klimatu dezaprobaty dla wszystkich przejawów łamania tej dyscypliny, ukształtowanie świadomości o społecznej szkodliwości takich czynów i to także wtedy, gdy dotyczą one naruszeń o mniejszej wadze, które jednak przez swoją częstotliwość i powtarzalność mogą wyrządzać szkody gospodarce finansowej państwa.</u> + <u xml:id="u-6.40" who="#JozefTrendota">Wysoki Sejmie! Przedstawiając projekt ustawy karnej skarbowej, wyrażam przekonanie, że zawarte w niej przepisy we właściwy sposób realizować będą ochronę interesu społecznego, pozwolą na prawidłowe stosowanie środków wobec osób naruszających prawo finansowe i że podstawowe założenia nowej ustawy oraz przewidziane w niej rozwiązania spotkają się z pozytywną oceną obywateli posłów i całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-6.41" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Konwent Seniorów na posiedzeniu w dniu dzisiejszym rozpatrzył sprawę dalszego trybu prac Sejmu nad projektem proponowanej ustawy.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Konwent Seniorów postanowił zaproponować Wysokiemu Sejmowi, aby w dniu dzisiejszym, przy pierwszym czytaniu projektu ustawy karnej skarbowej, nie przeprowadzać debaty, lecz odesłać projekt do Komisji: Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów oraz Wymiaru Sprawiedliwości. Jednocześnie Konwent Seniorów proponuje, żeby również Komisja Handlu Zagranicznego rozpatrzyła na tle całokształtu projektu ustawy przepisy wiążące się z jej zakresem działania.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Komisja Handlu Zagranicznego swoje wnioski przedstawi Komisjom: Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów oraz Wymiaru Sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm zgodził się na propozycje Konwentu Seniorów.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej o rządowym projekcie ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (druki nr 28 i 30).</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma sprawozdawca poseł Franciszek Wachowicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#PoselWachowiczFranciszek">Wysoki Sejmie! Z upoważnienia sejmowej Komisji Obrony Narodowej mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie rządowy projekt ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#PoselWachowiczFranciszek">Wymieniony projekt ustawy był dwukrotnie omawiany na posiedzeniu komisji, która stwierdziła jego celowość i słuszność założeń.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#PoselWachowiczFranciszek">Projekt ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych stanowi dalszy krok w dziedzinie kodyfikacji i dostosowania do aktualnych potrzeb przepisów prawnych, dotyczących Sił Zbrojnych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Zostało to zapoczątkowane uchwaleniem w 1967 r. ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, która jest wyrazem rozwiniętej i ukształtowanej zasady powszechnej ludowej obronności.</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#PoselWachowiczFranciszek">W systemie powszechnej obronności podstawowe znaczenie mają Siły Zbrojne, ich organizacja, wyszkolenie i gotowość bojowa. W tym zakresie główną rolę spełnia kadra żołnierzy zawodowych: oficerowie, chorążowie i podoficerowie — dowódcy, wychowawcy, instruktorzy, inżynierowie i technicy różnych specjalności.</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#PoselWachowiczFranciszek">Kadra zawodowa stanowi podstawowy trzon naszych Sił Zbrojnych. Jest ona głównym czynnikiem w dziedzinie organizacji szkolenia wojskowego rezerw i przygotowań obronnych w kraju. Sam fakt tak poważnych zadań stojących przed zawodową kadrą oficerów, chorążych i podoficerów wymaga ustawowego uregulowania spraw dotyczących jej doboru, przygotowania zawodowego i stworzenia jej niezbędnych warunków, umożliwiających wykonanie stojących przed nią zadań.</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#PoselWachowiczFranciszek">Kadra zawodowa, dzieląca się ze względu na kwalifikacje fachowe na trzy korpusy — oficerów, chorążych i podoficerów — niezależnie od różnej skali odpowiedzialności i zadań, stanowi w rzeczywistości jednolity trzon dowódczy wojska. Podstawowe prawa i obowiązki każdego żołnierza zawodowego są w zasadzie jednakowe.</u> + <u xml:id="u-8.6" who="#PoselWachowiczFranciszek">Powyższe podstawowe założenie uczyniło możliwym zastosowanie nowego rozwiązania prawnego, jakim jest łączne potraktowanie zasad służby zawodowej oficerów, chorążych i podoficerów. Dlatego przedstawiony Wysokiej Izbie projekt ustawy przewiduje koncepcję jednolitego unormowania przebiegu służby wszystkich żołnierzy zawodowych w jednym akcie ustawodawczym. Jest to prawnym odzwierciedleniem ukształtowanego historycznie ludowego charakteru naszego wojska.</u> + <u xml:id="u-8.7" who="#PoselWachowiczFranciszek">Projekt ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych reguluje również służbę wojskową kandydatów do zawodu wojskowego, kształconych w szkołach wojskowych.</u> + <u xml:id="u-8.8" who="#PoselWachowiczFranciszek">Przedstawiony Wysokiej Izbie projekt ustawy przewiduje uchylenie dotychczasowych przepisów, które po uchwaleniu ustawy o powszechnym obowiązku obrony PRL w 1967 r. pozostały w mocy w zakresie służby zawodowej oficerów, chorążych i podoficerów, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-8.9" who="#PoselWachowiczFranciszek">—ustawy z dnia 13 grudnia 1957 r. o służbie wojskowej oficerów Sił Zbrojnych, —ustawy z dnia 6 czerwca 1958 r. o służbie wojskowej szeregowców i podoficerów Sił Zbrojnych, —ustawy z dnia 29 marca 1963 r. o służbie wojskowej chorążych Sił Zbrojnych.</u> + <u xml:id="u-8.10" who="#PoselWachowiczFranciszek">Te ustawy regulowały zarówno zasady służby pełnionej w ramach powszechnego obowiązku wojskowego, jak i zasady pełnienia służby zawodowej w wojsku. Po wejściu w życie ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pozostały w mocy tylko fragmenty tych ustaw w zakresie regulującym służbę żołnierzy zawodowych. Opracowanie nowego aktu ustawodawczego normującego zasady i przebieg służby żołnierzy zawodowych stało się konieczne. Dotyczy to również potrzeby ustalenia nowych zasad, jeśli chodzi o strukturę i rozwój kadry zawodowej wojska.</u> + <u xml:id="u-8.11" who="#PoselWachowiczFranciszek">Nowe założenia zawarte w projekcie ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, dotyczące rozwoju wojskowej kadry zawodowej, znajdują swój wyraz w następującym kierunku kształcenia tej kadry:</u> + <u xml:id="u-8.12" who="#PoselWachowiczFranciszek">—oficerów — jako dowódców i specjalistów o wyższym wykształceniu, zwłaszcza wojskowo-dowódczym i techniczno-wojskowym, —chorążych — jako średni personel dowódczy i specjalistyczny o wykształceniu techniczno-wojskowym lub innym, na poziomie szkoły średniej, —podoficerów — jako młodszą kadrę dowódczą o odpowiednich kwalifikacjach wojskowych i kadrę specjalistyczną o zasadniczym wykształceniu zawodowym.</u> + <u xml:id="u-8.13" who="#PoselWachowiczFranciszek">Realizując te założenia, Ministerstwo Obrony Narodowej już w 1967 r. przekształciło istniejące poprzednio zawodowe szkoły oficerskie w wyższe szkoły oficerskie, których absolwenci od 1971 r. będą uzyskiwać tytuły inżynierów wojskowych określonych specjalności. Utworzone zostały także szkoły chorążych zawodowych. Absolwenci szkół chorążych uzyskują dyplom i tytuł technika wojskowego określonej specjalności.</u> + <u xml:id="u-8.14" who="#PoselWachowiczFranciszek">Utworzono również podoficerskie szkoły zawodowe, do których przyjmowani są kandydaci posiadający ukończoną zasadniczą szkołę zawodową.</u> + <u xml:id="u-8.15" who="#PoselWachowiczFranciszek">Projekt ustawy przewiduje także przygotowanie kandydatów do służby zawodowej poprzez kształcenie ich — w ramach pełnionej przez nich służby w charakterze kandydatów — w uczelniach cywilnych w zakresie tych specjalności, których nie prowadzą uczelnie wojskowe.</u> + <u xml:id="u-8.16" who="#PoselWachowiczFranciszek">Rozwój szkół chorążych i szkół podoficerskich łączy się z rozwojem korpusu chorążych i korpusu podoficerów. Wyrazem tego było wprowadzenie ustawą z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony PRL nowych stopni wojskowych chorążych i nowych stopni podoficerskich. Projekt ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych przenosi te stopnie również do służby zawodowej.</u> + <u xml:id="u-8.17" who="#PoselWachowiczFranciszek">Utrzymując zasadę podziału kadry zawodowej na trzy korpusy: oficerów, chorążych, podoficerów, podkreślić należy, że podstawowe zasady pełnienia służby oraz obowiązki i uprawnienia całej kadry zawodowej są jednakowe. Korpusy te różnią się pod względem wymaganych kwalifikacji, a ponadto nieznaczne różnice występują w szczegółach wynikających z charakteru funkcji pełnionych przez każdą z grup tych żołnierzy zawodowych.</u> + <u xml:id="u-8.18" who="#PoselWachowiczFranciszek">Wprowadza się założenie, że żołnierz powinien rozwijać się w tym korpusie, w którym rozpoczął pełnienie służby zawodowej ze względu na uzyskane już kwalifikacje fachowe i wyszkolenie wojskowe. Nie oznacza to jednak, że poszczególne korpusy stanowią zamknięte całości, ponieważ zgodnie z projektem ustawy żołnierz, który ukończy odpowiednią szkołę wojskową lub uczelnię cywilną i w związku z tym uzyska wyższe kwalifikacje, może zostać mianowany na odpowiedni stopień w wyższym korpusie. Podobnie przewiduje się możliwość przejścia wysłużonych i posiadających długoletnią praktykę podoficerów do korpusu chorążych, a chorążych do korpusu oficerów. Takie ujęcie jest bezspornie wyrazem demokratycznego charakteru naszych Sił Zbrojnych.</u> + <u xml:id="u-8.19" who="#PoselWachowiczFranciszek">W zakresie powoływania do zawodowej służby wojskowej wprowadza się zasadę, że kandydaci do służby zawodowej, kształceni w szkołach wojskowych, stanowić będą podstawowe źródło uzupełnienia kadry zawodowej Sił Zbrojnych. Jednak przewiduje się możliwość powołania do służby zawodowej — na zasadzie pełnej dobrowolności — rezerwistów, posiadających odpowiednie kwalifikacje przydatne dla wojska. Korpus podoficerski uzupełniać się będzie przez powoływanie do służby zawodowej zgłaszających się do tej służby podoficerów, którzy ukończyli zasadniczą służbę wojskową i w tej służbie wyróżnili się.</u> + <u xml:id="u-8.20" who="#PoselWachowiczFranciszek">Nową instytucją jest okres próbny w pełnieniu służby zawodowej przez żołnierzy powołanych do tej służby z rezerwy i po zasadniczej służbie wojskowej. Okres ten ma wynosić w zasadzie 12 miesięcy. W związku z tym nie przewiduje się dalszego utrzymywania obecnej służby nadterminowej, która w istocie rzeczy jest okresem próbnym i organiczała się tylko do korpusu podoficerów. Praktyka wykazała potrzebę rozszerzenia okresu próbnego w stosunku do wszystkich żołnierzy zawodowych. Jednocześnie stwarza się możliwość zwolnienia z tej próby żołnierzy rozpoczynających służbę zawodową bezpośrednio po ukończeniu szkół wojskowych, gdzie ich przydatność do służby została już sprawdzona w okresie pobytu w szkole wojskowej.</u> + <u xml:id="u-8.21" who="#PoselWachowiczFranciszek">W zakresie mianowania żołnierzy na wyższe stopnie i wyznaczania na stanowiska służbowe utrzymuje się dotychczasowe zasady, mianowicie mianowanie jest uzależnione od kwalifikacji, opinii służbowej, zajmowanego stanowiska, potrzeb organizacyjnych wojska, a ponadto nie może nastąpić wcześniej, niż po osiągnięciu określonej w ustawie dla każdego stopnia minimalnej wysługi lat.</u> + <u xml:id="u-8.22" who="#PoselWachowiczFranciszek">Utrzymuje się również zasadę obowiązującą od 1957 r. zgodnie z którą pierwsze mianowanie na stopień oficerski (podporucznika) należy do kompetencji Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-8.23" who="#PoselWachowiczFranciszek">Wyznaczenie żołnierzy na wyższe stanowiska służbowe jest uzależnione od uzyskania wyższych kwalifikacji, których zdobycie zapewnia wojsko w drodze systematycznego szkolenia teoretycznego i praktycznego oraz przez kierowanie wyróżniających się żołnierzy na kursy doskonalenia i na studia do akademii wojskowych w kraju i za granicą.</u> + <u xml:id="u-8.24" who="#PoselWachowiczFranciszek">W zakresie zasadniczych praw i obowiązków żołnierza zawodowego, ograniczających w pewnej mierze strefę osobistej swobody żołnierza jako obywatela, utrzymuje się stan dotychczasowy, który w praktyce nie budzi zastrzeżeń jako uzasadniony szczególnymi wymogami służby wojskowej. Zaznaczyć należy, że w porównaniu do dotychczas obowiązujących postanowień o służbie wojskowej wprowadza się przepis, który wymienia ogólnie wysokie wymogi ideowe i służbowe, jakim powinien odpowiadać żołnierz zawodowy naszej ludowej armii.</u> + <u xml:id="u-8.25" who="#PoselWachowiczFranciszek">Projekt ustawy nie proponuje zmian w zakresie zwalniania ze służby i należności związanych ze zwolnieniem — poza przewidzianym podwyższeniem o 5 lat granicy wieku, uzasadniającej zwolnienie podoficera zawodowego ze służby, co wiąże się z wprowadzeniem nowych stopni wojskowych w tym korpusie.</u> + <u xml:id="u-8.26" who="#PoselWachowiczFranciszek">W związku z istniejącą potrzebą rozwinięcia przewidzianej w ustawie o powszechnym obowiązku obrony PRL koncepcji powszechnej obronności, projekt ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych przewiduje możliwość aktywnego wykorzystania dla tych potrzeb żołnierzy zwolnionych z zawodowej służby wojskowej.</u> + <u xml:id="u-8.27" who="#PoselWachowiczFranciszek">Oprócz stosowanego już obecnie kierowania do pracy żołnierzy zwolnionych z zawodowej służby wojskowej, którzy nie przekroczyli 55 lat życia, przewiduje się możliwość kierowania takich żołnierzy — za ich zgodą — do pracy lub do pełnienia funkcji na stanowiskach związanych z obronnością kraju. Niektórzy z nich mogą być bowiem jeszcze z powodzeniem wykorzystani w systemie obrony terytorium kraju. Dla stworzenia bodźców zapewniających na tej drodze dopływ kwalifikowanych i doświadczonych kadr do pracy związanej z obronnością kraju, proponuje się przyznanie byłym żołnierzom, podejmującym się tych prac, szczególnych uprawnień, które określi Rada Ministrów.</u> + <u xml:id="u-8.28" who="#PoselWachowiczFranciszek">Przepisy końcowe projektu ustawy przewidują utrzymanie w mocy postanowień, dotyczących jednorazowego odszkodowania pieniężnego w razie inwalidztwa I lub II grupy, albo śmierci żołnierza wskutek wypadku w służbie oraz odprawy i innych należności pieniężnych w razie zwolnienia ze służby, które są zawarte w przewidzianych do uchylenia ustawach o służbie wojskowej żołnierzy.</u> + <u xml:id="u-8.29" who="#PoselWachowiczFranciszek">Równocześnie projekt ustawy stanowi, że odszkodowanie przysługujące żołnierzom w razie wypadku w czasie służby nie może być niższe, niż odszkodowanie określone w art. 11 ustawy z dnia 23 stycznia 1968 r. o świadczeniach pieniężnych w razie wypadku przy pracy. Obecnie przy obliczaniu tego odszkodowania według zasad dotychczasowych, występuj ą znaczne różnice na niekorzyść żołnierzy. Odszkodowania te są obecnie w niektórych wypadkach dużo niższe od odszkodowań wypłacanych pracownikom z tytułu wypadków przy pracy.</u> + <u xml:id="u-8.30" who="#PoselWachowiczFranciszek">Ponadto w projekcie ustawy znajdują się postanowienia, które mają na celu stworzenie możliwości przyznawania w sytuacjach wyjątkowych odszkodowania członkom rodzin (przeważnie rodzicom) żołnierzy, którzy ponieśli śmierć w służbie wojskowej. Dotychczas tacy rodzice prawie z reguły nie posiadają formalnych warunków wymaganych do uzyskania odszkodowania, a wobec zamknięcia w tych sprawach drogi do sądu są oni pozbawieni możności dochodzenia swoich roszczeń z tytułu śmierci syna wskutek wypadku w służbie wojskowej. Odmowa przyznania odszkodowania wywołuje u dotkniętych stratą rodziców, często znajdujących się w trudnych warunkach materialnych, poczucie krzywdy i jest powodem licznych skarg.</u> + <u xml:id="u-8.31" who="#PoselWachowiczFranciszek">Przedstawiony Wysokiej Izbie projekt ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych ułatwi dobór do służby zawodowej ludzi o wysokim poziomie ideowo-politycznym i moralnym, gdyż takie cechy powinien posiadać oficer, chorąży i podoficer zawodowy Ludowego Wojska Polskiego. Kadrze zawodowej nasz naród powierza jedno z najbardziej odpowiedzialnych zadań — obronę ojczyzny — dając tej kadrze do dyspozycji drogocenny sprzęt, uzbrojenie i inne środki niezbędne do obrony granic. To właśnie ta kadra w codziennym trudzie — zarówno na poligonach i placach ćwiczeń, jak i w salach wykładowych jednostek wojskowych — sposobi młodzież do obrony socjalistycznych zdobyczy naszej ludowej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-8.32" who="#PoselWachowiczFranciszek">Wysoki Sejmie! Biorąc pod uwagę, że przesłanki kodyfikacyjne, jak i założenia przedstawionego projektu ustawy są słuszne i uzasadnione — w imieniu sejmowej Komisji Obrony Narodowej wnoszę o uchwalenie przez Wysoki Sejm projektu ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych — druk nr 28 wraz z proponowanymi przez Komisję Obrony Narodowej poprawkami — druk nr 30.</u> + <u xml:id="u-8.33" who="#PoselWachowiczFranciszek">Jednocześnie — w imieniu sejmowej Komisji Obrony Narodowej — zgłaszam wniosek, aby termin wejścia w życie ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych przesunąć z dnia 1 lipca 1970 r. na dzień 1 października 1970 r.</u> + <u xml:id="u-8.34" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Obrony Narodowej — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Kto jest przeciwny? Nie widzę.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Kto się wstrzymał od głosowania? Nie widzę.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej o rządowym projekcie ustawy zmieniającej ustawę o dyscyplinie wojskowej oraz o odpowiedzialności żołnierzy za przewinienia dyscyplinarne i za naruszenia honoru i godności żołnierskiej (druki nr 29 i 31).</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma sprawozdawca poseł Alojzy Czarnecki.</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Obywatelu Marszałku, Wysoka Izbo! Z upoważnienia Komisji Obrony Narodowej mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie rządowy projekt ustawy zmieniający ustawę o dyscyplinie wojskowej oraz o odpowiedzialności żołnierzy za przewinienia dyscyplinarne i za naruszenia honoru i godności żołnierskiej.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Konieczność wprowadzenia zmian w ustawie z dnia 21 maja 1963 r. podyktowana jest następującymi względami:</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#PoselCzarneckiAlojzy">1)zmianami w dziedzinie prawa karnego, które kładąc duży nacisk na element reedukacji i poprawy osób skazanych, wyrażają równocześnie tendencję do ograniczenia sądowego ich karania, zwłaszcza karą pozbawienia wolności;</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#PoselCzarneckiAlojzy">2)potrzebą (podkreślenia w ustawie roli kolektywów żołnierskich jako czynnika współdziałającego z przełożonymi w umacnianiu dyscypliny wojskowej i socjalistycznych zasad współżycia społecznego oraz w ukształtowaniu właściwej postawy ideowo-moralnej żołnierzy, zwłaszcza w wychowawczym oddziaływaniu na żołnierzy karanych dyscyplinarnie;</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#PoselCzarneckiAlojzy">3)doświadczeniami praktyki dyscyplinarnej, które uzasadniają potrzebę rozszerzenia zakresu, form i środków oddziaływania na żołnierzy w celu kształtowania i umacniania dyscypliny i porządku wojskowego.</u> + <u xml:id="u-10.5" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Stosownie do obowiązujących w Kodeksie karnym przepisów, zachodzi potrzeba dokonania doboru środków represyjnych, odpowiadających społecznemu niebezpieczeństwu czynu, stopniowi zawinienia oraz perspektywom reedukacji sprawcy, w szczególności, gdy czyny popełniane przez żołnierzy godzą w dyscyplinę i porządek wojskowy. Potrzeba ta podyktowana jest również i tym, że nowy Kodeks karny przekazał dowódcom jednostek wojskowych uprawnienia do zgłaszania wniosków o ściganie karne sprawców takich czynów, jak: samowolne oddalanie się od jednostki, niewykonanie rozkazu, naruszenie przepisów o służbie wartowniczej i patrolowej. Czyny te w postępowaniu karnym zagrożone są stosunkowo wysoką karą pozbawienia wolności, a zatem konieczne jest oddanie do dyspozycji dowódców jednostek wojskowych szerszego zestawu środków dyscyplinarnych, dostatecznie dolegliwych, lecz nie zawsze związanych z karą pozbawienia wolności. Dotyczyć to będzie zwłaszcza czynów, co do których brak będzie podstawy do ścigania karnego z powodu znikomego niebezpieczeństwa czynu (o czym mowa w art. 26 Kodeksu karnego) oraz przypadków, gdy na podstawie art. 27 § 1 w związku z art. 292 § 4 Kodeksu karnego sąd lub prokurator umorzy postępowanie z powodu nieznacznego stopnia społecznego niebezpieczeństwa czynu.</u> + <u xml:id="u-10.6" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Temu postulatowi czyni zadość wprowadzenie nowej kary dyscyplinarnej, a mianowicie kary służby w oddziale dyscyplinarnym. Kara ta zastąpi obecnie karę służby w oddziale karnym, która, zgodnie z intencją wydanego w wykonaniu ustawy regulaminu dyscyplinarnego, miała być stosowana tylko w czasie wojny. Z uwagi na to, że ma ona zastąpić karę wymierzaną w postępowaniu karnym i że ma być stosowana w czasie pokoju, uzasadnione jest wprowadzenie zmiany jej nazwy. Wychodząc z założenia, że obowiązujący Kodeks karny określa dolną granicę kary pozbawienia wolności od 3 miesięcy, granicę tę projekt ustawy ustala jako maksymalny okres kary służby w oddziale dyscyplinarnym.</u> + <u xml:id="u-10.7" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Kara służby w oddziale dyscyplinarnym będzie mogła być wymierzona żołnierzom niepoprawnym, wybitnie niezdyscyplinowanym, karanym już kilkakrotnie karami dyscyplinarnymi, jeżeli stosowane uprzednio inne kary nie odniosły pożądanego rezultatu wychowawczego. Reedukacyjne znaczenie tej kary polegać będzie na intensyfikacji szkolenia, zaostrzonych rygorach służby wojskowej i prac wykonywanych przez żołnierzy, przy równoczesnym prowadzeniu w oddziałach dyscyplinarnych specjalnej pracy polityczno-wychowawczej.</u> + <u xml:id="u-10.8" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Dla żołnierzy odbywających zasadniczą służbę wojskową kara służby w oddziale dyscyplinarnym będzie karą najsurowszą, jaką można wymierzyć w postępowaniu dyscyplinarnym. Z tego też względu wymierzanie tej kary będzie w kompetencji dowódców wyższych szczebli, a mianowicie do 1 miesiąca — dowódca pułku, do 2 miesięcy — dowódca dywizji, do 3 miesięcy — dowódca okręgu wojskowego.</u> + <u xml:id="u-10.9" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Kodeks karny z 19 kwietnia 1969 r. wyeksponował również rolę kolektywów żołnierskich jako poważnego czynnika w zakresie stosowania represji i reedukacji skazanych. Znacznie szersza rola tych kolektywów w procesie wychowawczym i w kształtowaniu dyscypliny wojskowej uzasadnia ustawowe określenie ich zadań. Ze sprawą oddziaływania społeczności żołnierskiej na kształtowanie dyscypliny i postawy ideowo-moralnej wiąże się potrzeba rozwinięcia w ustawie zasad działania sądów honorowych i koleżeńskich.</u> + <u xml:id="u-10.10" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Dotychczasowe przepisy art. 25 ustawy, które przewidują jedynie tworzenie sądów koleżeńskich, zastępuje projekt nowymi, poszerzonymi w treści przepisami. Wyeksponowanie roli tych sądów w ustawie o dyscyplinie wojskowej wiąże się z rozwojem ich działalności, wychowawczym oddziaływaniem na żołnierzy oraz z krzewieniem i umacnianiem socjalistycznych zasad współżycia społecznego. W tym celu projekt ustawy wprowadza podstawowe przepisy normujące zadania sądów koleżeńskich oraz określa osoby i organy uprawnione do zgłaszania wniosków o wszczęcie postępowania przed sądami oraz środki wychowawcze stosowane przy orzekaniu o winie żołnierza.</u> + <u xml:id="u-10.11" who="#PoselCzarneckiAlojzy">W celu dalszego zaktywizowania sądów honorowych oraz usunięcia dysproporcji pomiędzy stosowanymi przez sądy honorowe środkami wychowawczymi a wnioskowanymi przez nie karami dyscyplinarnymi, projekt ustawy rozszerza środki wychowawcze stawiane do dyspozycji sądów honorowych za czyny, które naruszają honor i godność żołnierską.</u> + <u xml:id="u-10.12" who="#PoselCzarneckiAlojzy">I tak sąd honorowy będzie mógł występować z wnioskami o:</u> + <u xml:id="u-10.13" who="#PoselCzarneckiAlojzy">—wymierzenie kary dyscyplinarnej zakazu opuszczania miejsca zakwaterowania;</u> + <u xml:id="u-10.14" who="#PoselCzarneckiAlojzy">—pozbawienie prawa sprawowania funkcji w organizacjach społecznych działających w wojsku na okres do lat 2;</u> + <u xml:id="u-10.15" who="#PoselCzarneckiAlojzy">—pozbawienie stopnia oficerskiego, chorążego lub podoficerskiego.</u> + <u xml:id="u-10.16" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Tym samym celom ma służyć uzupełnienie art. 21 ust. 1 określające podstawy do wszczęcia postępowania przed sądem honorowym. Wprowadzenie tego uzupełnienia jest uzasadnione potrzebą podkreślenia roli kolektywu żołnierskiego w postępowaniu przed sądami honorowymi. Ponadto, w związku z przewidzianą w postępowaniu karnym możliwością zobowiązania sprawcy do przeproszenia pokrzywdzonego i naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem, o czym mówi art. 28 § 2 pkt 1 i 2 oraz art. 75 § 2 pkt 1 i 2 Kodeksu karnego — przewidziano wprowadzenie w projekcie ustawy analogicznego uprawnienia dla sądu honorowego, z którego sąd ten będzie mógł skorzystać niezależnie od zastosowania środka wychowawczego lub wystąpienia z wnioskiem o zastosowanie sankcji surowszej.</u> + <u xml:id="u-10.17" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Projekt ustawy rozszerza katalog wyróżnień udzielanych żołnierzom. Oprócz stosowanego już obecnie w praktyce a nie wymienionego w ustawie zawiadamiania rodziny lub zakładu pracy o wzorowym wykonywaniu obowiązku żołnierskiego — wprowadza się zawiadomienie o tym również odpowiednich organów lub organizacji.</u> + <u xml:id="u-10.18" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Projekt wprowadza również jako wyróżnienia:</u> + <u xml:id="u-10.19" who="#PoselCzarneckiAlojzy">—nagradzanie białą bronią (kordzikiem); wyróżnienie to jest przewidziane przede wszystkim dla oficerów i chorążych lotnictwa oraz marynarki wojennej, zgodnie z przyjętą tradycją;</u> + <u xml:id="u-10.20" who="#PoselCzarneckiAlojzy">—wręczenie żołnierzowi jego zdjęcia na tle sztandaru jednostki;</u> + <u xml:id="u-10.21" who="#PoselCzarneckiAlojzy">—wpisanie nazwiska i zasług żołnierza do kroniki jednostki.</u> + <u xml:id="u-10.22" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Jako jedno z wyróżnień projekt ustawy wymienia też nadanie medalu przez Ministra Obrony Narodowej, na przykład Medalu za Zasługi dla Obronności Kraju, Medalu — „Siły Zbrojne w służbie Ojczyzny”, które to odznaczenia traktowane są jako wyraz szczególnego wyróżnienia lub uznania zasług żołnierzy, a nie zostały do tej pory wymienione w ustawie o dyscyplinie wojskowej.</u> + <u xml:id="u-10.23" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Projekt ustawy poszerza również katalog kar dyscyplinarnych przez wprowadzenie omówionej już przeze mnie kary służby w oddziale dyscyplinarnym, zmniejszenia lub pozbawienia urlopu okresowego, przysługuj ącego żołnierzom zasadniczej służby wojskowej. Za uznaniem tej sankcji za karę dyscyplinarną przemawia fakt, że stosuje się ją względem żołnierzy naruszających dyscyplinę wojskową i karanych już uprzednio karą dyscyplinarną, jeżeli stosowane środki wychowawcze nie wpłynęły na poprawę postępowania żołnierza.</u> + <u xml:id="u-10.24" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Projekt ustawy rozwija również konsekwentnie mechanizm wychowawczego oddziaływania kar w praktyce dyscyplinarnej poprzez następujące zasady:</u> + <u xml:id="u-10.25" who="#PoselCzarneckiAlojzy">—możliwość zawieszenia kary aresztu i kary służby w oddziale dyscyplinarnym;</u> + <u xml:id="u-10.26" who="#PoselCzarneckiAlojzy">—możliwość przywrócenia prawa do urlopu okresowego w razie nienagannego pełnienia służby przez okres co najmniej trzech miesięcy od ukarania.</u> + <u xml:id="u-10.27" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Chodzi o to, aby żołnierzowi, który dopuścił się nawet poważnego przewinienia dyscyplinarnego dać możność rehabilitacji, jeśli istnieje pełne tego uzasadnienie oparte na ocenie zachowania się żołnierza po ukaraniu.</u> + <u xml:id="u-10.28" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Projekt ustawy nie zezwala natomiast na zaliczenie do czasu trwania zasadniczej służby wojskowej oraz ćwiczeń i przeszkolenia wojskowego — okresów odbywania kary aresztu, o ile kara ta nie została skreślona z ewidencji, a nadto okresu samowolnego opuszczenia przez żołnierza swojej jednostki wojskowej lub wyznaczonego miejsca przebywania. Przewidziane w ustawie o powszechnym obowiązku obrony czasokresy służby — są czasokresami przeznaczonymi na efektywne, faktyczne szkolenie, natomiast samowolne oddalenie lub naruszenie dyscypliny w stopniu wymagającym ukarania aresztem powoduje wypadnięcie żołnierza z cyklu szkolenia i obniża efekty tego szkolenia. Ze względów wychowawczych i szkoleniowych uzasadnione jest więc faktyczne odbycie przez takiego żołnierza pełnego okresu służby wojskowej. Będzie to miało również charakter środka zapobiegania naruszaniu dyscypliny wojskowej, a zwłaszcza samowolnym oddalaniom. Praktyczne działanie tego środka powinno także spowodować dążenie ukaranych żołnierzy do zrehabilitowania się poprzez wzorowe pełnienie służby wojskowej — Pozostałe zmiany przewidziane w projekcie ustawy mają charakter raczej porządkowy lub formalny. Szczególnie zmiana brzmienia art. 5 podyktowana została koniecznością dostosowania tego przepisu do art. 291 § 1 Kodeksu karnego przewidującego brak elementu przestępstwa w czynie, który zmierza do wymuszenia posłuchu dla rozkazu w sytuacjach wyjątkowych.</u> + <u xml:id="u-10.29" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Uzupełnienie wprowadzone do art. 15 dotyczy karania żołnierza w wyniku ustaleń poczynionych przez organy rewizji działające w wojsku lub przez organy kontroli państwowej. Jest ono uzasadnione obiektywnymi przesłankami, gdyż z reguły stwierdzenie uchybień w toku czynności kontrolno-rewizyjnych dotyczy zdarzeń znacznie odleglejszych w czasie, aniżeli okres 6 miesięcy (okres przedawnienia przewidziany w art. 15 ust. 1).</u> + <u xml:id="u-10.30" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Ponieważ nie jest słuszne, aby z przyczyn formalnych czyny nie stanowiące przestępstwa, lecz zawierające elementy przewinień dyscyplinarnych (polegające w zasadzie na naruszeniu przepisów o gospodarce materiałowej i finansowej) uchodziły w zupełności bezkarnie, treść ust. 3 tego artykułu określa trzymiesięczny termin przedawnienia, licząc od dnia przekazania dowódcy jednostki wojskowej wniosków z przeprowadzonej rewizji lub kontroli.</u> + <u xml:id="u-10.31" who="#PoselCzarneckiAlojzy">W art. 30 wśród organów uprawnionych do interweniowania w stosunku do żołnierzy naruszających dyscyplinę albo porządek wojskowy lub publiczny poza rejonem zakwaterowania wymienia się również organy Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej. Zgodnie bowiem z ustawą z dnia 13.VI.19657 r. o Ochotniczej Rezerwie Milicji Obywatelskiej organy te otrzymały uprawnienia interwencji w wyjątkowych przypadkach również w stosunku do żołnierzy naruszających porządek.</u> + <u xml:id="u-10.32" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Wysoka Izbo! Pragnę zwrócić uwagę na błąd w druku sejmowym nr 29 dotyczący referowanego przeze mnie projektu ustawy, a polegający na tym, że w art. 25a ust. 2 zamiast powołania przepisów — „art. 19 ust. 2 i art. 22 ust. 1” powinno być powołanie — „art. 19 ust. 2, art. 20 i 22 ust. 1”.</u> + <u xml:id="u-10.33" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Kończąc referowanie przedstawionego Wysokiej Izbie projektu pragnę przypomnieć, że art. b Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej stanowa, iż Siły Zbrojne PRL stoją na straży bezpieczeństwa i pokoju. Aby one mogły należycie to zadanie wypełniać, konieczne jest zapewnienie również wysokiego poziomu dyscypliny wojskowej. Temu celowi ma służyć przedstawiony przez Rząd projekt zmieniający ustawę o dyscyplinie wojskowej oraz o odpowiedzialności żołnierzy za przewinienia dyscyplinarne i za naruszenia honoru i godności żołnierskiej. Dlatego też w imieniu sejmowej Komisji Obrony Narodowej wnoszę o uchwalenie przedstawionego w druku nr 20 projektu ustawy wraz ze sprostowaniem zgłoszonym przeze mnie.</u> + <u xml:id="u-10.34" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy zmieniającej ustawę o dyscyplinie wojskowej oraz o odpowiedzialności żołnierzy za przewinienia dyscyplinarne i za naruszenia honoru i godności żołnierskiej w brzmieniu proponowanym przez Komisję Obrony Narodowej — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Dziękuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#KtojestprzeciwNikt">Kto się wstrzymał od głosowania? Również nikt.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#KtojestprzeciwNikt">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę zmieniającą ustawę o dyscyplinie wojskowej oraz o odpowiedzialności żołnierzy za przewinienia dyscyplinarne i za naruszenia honoru i godności żołnierskiej.</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#KtojestprzeciwNikt">Proszę Obywatelkę Sekretarza Posłankę Zytę Borkowską o odczytanie komunikatu.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#SekretarzposelZytaBorkowska">Najbliższe posiedzenia komisji sejmowych odbędą się według następującego planu:</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#SekretarzposelZytaBorkowska">W dniu dzisiejszym, to jest 30 czerwca br. bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu wspólne posiedzenie:</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#SekretarzposelZytaBorkowska">1)Komisji Budownictwa i Gospodarki Komunalnej oraz 2)Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — w sali kolumnowej.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#SekretarzposelZytaBorkowska">W dniu jutrzejszym, to jest 1 lipca br.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#SekretarzposelZytaBorkowska">1)Komisja Budownictwa i Gospodarki Komunalnej o godz. 10 — w sali nr 101, 2)Komisja Gospodarki Morskiej i Żeglugi o godz. 10 — w sali nr 70 Dom Poselski, 3)Komisja Handlu Wewnętrznego o godz. 9 — w sali nr 67 Dom Poselski 4)Komisja Pracy i Spraw Socjalnych o godz.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#SekretarzposelZytaBorkowska">8,30 — w sali nr 102, 5)Komisja Przemysłu Lekkiego, Rzemiosła i Spółdzielczości Pracy o godz. 10 — w sali nr 72 Dom Poselski 6)Komisja Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego o godz. 9 — w sali kolumnowej, 7)Komisja Spraw Zagranicznych o godz. 10 — w sali nr 118.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#SekretarzposelZytaBorkowska">Pojutrze, to jest 2 lipca br.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#SekretarzposelZytaBorkowska">Komisja Przemysłu Lekkiego, Rzemiosła i Spółdzielczości Pracy o godz. 10 — w sali nr 72 Dom Poselski.</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Zarządzam 20-minutową przerwę w posiedzeniu.</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 16 min. 15 do godz. 16 min. 45)</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Wewnętrznych o rządowym projekcie ustawy o zmianie dekretu o świadczeniach w celu zwalczania klęsk żywiołowych (druki nr 33 i 38).</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Kazimierz Prusiński.</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#PoselPrusinskiKazimierz">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Na dzisiejszym posiedzeniu mamy rozpatrzyć projekt ustawy o zmianie dekretu z dnia 23 kwietnia 1953 r. o świadczeniach w celu zwalczania klęsk żywiołowych. Dekret ten w ciągu 17 lat obowiązywania jego postanowień należycie zabezpieczał możliwość podejmowania różnych form służących usuwaniu niszczycielskich skutków zdarzeń niezależnych od woli ludzi.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#PoselPrusinskiKazimierz">W tym to okresie wystąpiły jednak inne zdarzenia o katastrofalnych skutkach, których przewidzieć nie można. Ponieważ skutki takich zdarzeń, jak też tło ich powstawania nie odbiegają jakościowo od będących rezultatem działania żywiołu, przeto konieczne jest uzupełnienie dekretu o świadczeniach w celu zwalczania klęsk żywiołowych odpowiednimi do aktualnych przewidywanych potrzeb postanowieniami.</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#PoselPrusinskiKazimierz">Na przestrzeni ostatnich lat, w związku z rozwojem przemysłu chemicznego, nastąpił poważny wzrost przewozów materiałów niebezpiecznych, a w tej grupie substancji toksycznych i materiałów radioaktywnych i to zarówno w transporcie samochodowym, jak i kolejowym — wewnętrznym i tranzycie.</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#PoselPrusinskiKazimierz">Mimo przedsięwziętych przez przewoźników wszelkich dostępnych środków ostrożności przy przewozie takich materiałów, w razie wypadku powstaje duże i poważne zagrożenie bezpieczeństwa publicznego. Zagrożenia takie istnieją również przy produkcji i magazynowaniu materiałów niebezpiecznych.</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#PoselPrusinskiKazimierz">Zagrożenie to podczas wypadku wymaga szybkiego i precyzyjnego działania polegającego na:</u> + <u xml:id="u-16.5" who="#PoselPrusinskiKazimierz">—alarmowaniu jednostek ratownictwa chemicznego, —rozpoznaniu zagrożenia oraz ustaleniu podstawowych i wstępnych działań zabezpieczających, —przedsięwzięciu wszystkich dostępnych środków w celu zabezpieczenia i ratowania zagrożonych wypadkiem osób i ich mienia.</u> + <u xml:id="u-16.6" who="#PoselPrusinskiKazimierz">—odkażaniu i likwidacji skutków wypadków przez jednostki ratownictwa chemicznego.</u> + <u xml:id="u-16.7" who="#PoselPrusinskiKazimierz">Sprawa organizacji akcji ratowniczej, to jest udziału właściwych organów w usuwaniu skutków wypadku, trybu zawiadamiania o zdarzeniu i jego skutkach oraz koordynacji akcji w usuwaniu skutków wypadku zaistniałego podczas przewozu materiału niebezpiecznego, została już uregulowana wydaną przez Radę Ministrów uchwałą nr 60 z dnia 6 maja 1970 r. w sprawie zwalczania skutków wypadków związanych z przewozem substancji toksycznych w komunikacji lądowej.</u> + <u xml:id="u-16.8" who="#PoselPrusinskiKazimierz">Pozostaje natomiast drugi problem do uregulowania — to jest obowiązek przyjścia z pomocą osobom zagrożonym skutkami wypadku w komunikacji przy przewozie substancji niebezpiecznych, przy produkcji i składowaniu takich materiałów. I tu występują dwa zagadnienia:</u> + <u xml:id="u-16.9" who="#PoselPrusinskiKazimierz">pierwsze, to zagadnienie wkraczania uczestników akcji ratowniczej w prawa obywateli w formie usuwania z mieszkań (domostw) zagrożonych obywateli i ich mienia, drugie, to nakładanie na obywateli obowiązku przyjęcia do mieszkań na okres przejściowy osób wysiedlonych ze strefy zagrożonej.</u> + <u xml:id="u-16.10" who="#PoselPrusinskiKazimierz">Zagadnienie usuwania obywateli i ich mienia z obszaru zagrożonego nie wymaga ustawowego regulowania, gdyż nie nasuwa żadnych wątpliwości, że to niekwestionowane uprawnienie wynika z obowiązku państwa i jego organów ratowania w takich wypadkach zagrożonego interesu publicznego.</u> + <u xml:id="u-16.11" who="#PoselPrusinskiKazimierz">Odmienna jest natomiast sprawa udostępnienia przez obywateli pomieszczenia poszkodowanym na czas niezbędny dla udzielenia pierwszej pomocy i schronienia.</u> + <u xml:id="u-16.12" who="#PoselPrusinskiKazimierz">Nałożenie na obywateli takiego obowiązku przy klęskach żywiołowych przewiduje art. 4 ust. 1 pkt 2—4 dekretu z dnia 23 kwietnia 1953 r. o świadczeniach w celu zwalczania klęsk żywiołowych.</u> + <u xml:id="u-16.13" who="#PoselPrusinskiKazimierz">Według art. 1 tego dekretu klęskami żywiołowymi są wszelkiego rodzaju zdarzenia żywiołowe, zagrażające bezpieczeństwu życia lub mienia większej liczby osób, albo też mogące wywołać poważne zakłócenia w gospodarce narodowej, dla których zwalczania konieczna jest zorganizowana akcja społeczna.</u> + <u xml:id="u-16.14" who="#PoselPrusinskiKazimierz">W pojęciu zdarzeń żywiołowych nie mieszczą się takie zdarzenia, jak: wybuch cysterny z substancją toksyczną, materiałów radioaktywnych itp. w czasie przewozu, produkcji lub składowania. Rozmiar skutków takiego wypadku, jeśli chodzi o ratowanie zagrożonych osób i ich mienia, można niewątpliwie przyrównać do skutków klęski żywiołowej i związanej z nią konieczności przyjścia z pomocą zagrożonym osobom. Pomocy tej nie będzie w stanie w każdym wypadku zapewnić państwo, zwłaszcza że chodzi o usunięcie na okres przejściowy z zakażonej strefy osób i zakwaterowanie ich w pomieszczeniach zastępczych, możliwie w najbliższym sąsiedztwie wypadku, a takimi pomieszczeniami w okolicy wypadku organy państwowe nie zawsze dysponują.</u> + <u xml:id="u-16.15" who="#PoselPrusinskiKazimierz">Stąd też z konieczności zachodzić może potrzeba skorzystania z domostw obywateli. Czyni temu zadość projekt ustawy o zmianie dekretu o świadczeniach w celu zwalczania klęsk żywiołowych, dopuszczający możliwość stosowania świadczeń w postaci udzielania schronienia na czas niezbędny osobom poszkodowanym w katastrofie w domostwach innych obywateli.</u> + <u xml:id="u-16.16" who="#PoselPrusinskiKazimierz">W pozostałej części projekt ustawy wprowadza przepis harmonizujący przepisy nowelizowanego dekretu z innymi aktami ustawowymi, wydanymi później, a dotyczącymi również niektórych zdarzeń wymagających zorganizowanej akcji społecznej i potrzebnych do takiej akcji środków.</u> + <u xml:id="u-16.17" who="#PoselPrusinskiKazimierz">Dano temu wyraz w zmianie art. 10 dekretu o świadczeniach w celu zwalczania klęsk żywiołowych.</u> + <u xml:id="u-16.18" who="#PoselPrusinskiKazimierz">Nowy przepis art. 10 ust. 2 ustala zasadę, że w wypadkach zdarzeń o charakterze klęsk żywiołowych stosuje się przede wszystkim środki przewidziane w ustawach szczególnych. Tak na przykład, dla utrzymania ciągłości komunikacji zagrożonej nadmiernymi opadami śnieżnymi stosuje się środki przewidziane w ustawie o drogach publicznych. Dopiero wówczas, gdy środki przewidziane w poszczególnych odpowiednich ustawach byłyby niewystarczające, sięga się do środków przewidzianych w dekrecie o zwalczaniu klęsk żywiołowych.</u> + <u xml:id="u-16.19" who="#PoselPrusinskiKazimierz">Reasumując, należy stwierdzić, że rozpatrywany projekt ustawy ma na celu zabezpieczenie interesu poszkodowanych obywateli.</u> + <u xml:id="u-16.20" who="#PoselPrusinskiKazimierz">Wysoka Izbo! W imieniu sejmowej Komisji Spraw Wewnętrznych wnoszę, aby Wysoki Sejm raczył uchwalić ustawę o zmianie dekretu o świadczeniach w celu zwalczania klęsk żywiołowych, zawartą w druku sejmowym nr 33 wraz z przedstawioną przez Komisję Spraw Wewnętrznych poprawką, zawartą w druku sejmowym nr 38.</u> + <u xml:id="u-16.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza. ~(~</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie dekretu o świadczeniach w celu zwalczania klęsk żywiołowych wraz z poprawką proponowaną przez Komisję Spraw Wewnętrznych — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie dekretu o świadczeniach w celu zwalczania klęsk żywiołowych.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Wymiaru Sprawiedliwości o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o ławnikach ludowych w sądach powszechnych (druki nr 34 i 39).</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Jan Kleczaj.</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#PoselKleczajJan">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Wymiaru Sprawiedliwości mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie do uchwalenia projekt ustawy o zmianie ustawy o ławnikach ludowych w sądach powszechnych.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#PoselKleczajJan">Przedstawiony projekt ustawy odzwierciedla zgłaszane przez naszych wyborców postulaty dotyczące czasokresu trwania kadencji ławników ludowych i stanowi on dalszy krok naprzód w procesie porządkowania przepisów z zakresu wymiaru sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#PoselKleczajJan">Instytucja ławników ludowych w sądach posiada bogate tradycje. Jej rozwój był zawsze związany z ruchami społecznie postępowymi. W naszych konkretnych warunkach dążność mas do zdemokratyzowania aparatu wymiaru sprawiedliwości stanowiła przedmiot troski władzy ludowej od początku jej istnienia.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#PoselKleczajJan">Już 12 września 1944 r. dekretem Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego została powołana instytucja ławników w sądach. Udział ławników ludowych w sądach znalazł pełne zagwarantowanie w ustawie zasadniczej — Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Art. 5 Konstytucji zapewnia udział całego społeczeństwa w działalności organów władzy, zaś art. 49 gwarantuje rozpoznawanie i rozstrzyganie spraw w sądach, przy udziale ławników ludowych.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#PoselKleczajJan">W dotychczasowej praktyce sądowniczej udział ławnika określały — ustawa z dnia 20 lipca 1950 r. — o zmianie prawa o ustroju sądów powszechnych i ustawa o ławnikach ludowych w sądach powszechnych podjęta przez Sejm w dniu 2 grudnia 1960 r.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#PoselKleczajJan">Wybory ławników odbywają się w dwóch etapach. Kandydatów wyłaniają zebrania środowiskowe zakładów pracy, osiedli i organizacji społecznych. Rady narodowe dokonują ich wyboru. Tak więc, ławnicy piastują swoje mandaty na podstawie zaufania załóg i środowisk, które ich kandydatury wysunęły. Powiązanie bezpośrednie i codzienne z rozmaitymi środowiskami ludzi pracy spełnia rolę pomostu wiążącego sąd z szerokimi masami społecznymi. Pozwala to na wszechstronną społeczną kontrolę nie tylko samej pracy ławników, ale również całego wymiaru sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#PoselKleczajJan">W ostatnich wyborach wybrano na ławników 47.311 osób, w tym kobiet 13.374, co stanowi 28,3%, 22,1% ławników rekrutuje się spośród robotników, 7,9% stanowią rolnicy, 57,1% inteligenci pracujący i 6,5% rzemieślnicy. W sądach wojewódzkich zasiada 4.424 ławników.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#PoselKleczajJan">Ta ponad 47-tysięczna rzesza wzorowych i ogólnie szanowanych obywateli — robotników, chłopów, inteligencji pracującej, rzemieślników, ludzi bezpośrednio związanych z produkcją, z pracą w gospodarstwach rolnych, w fabrykach i innych zakładach pracy, uczestniczy dzisiaj na co dzień w wykonywaniu władzy państwowej w zakresie wymiaru sprawiedliwości, wnosząc do niej swoje doświadczenie życiowe, znajomość potrzeb i stosunków międzyludzkich, wnikliwość i świeżość spojrzenia na aktualne sprawy życia społecznego, jednocześnie przeciwdziałając niepożądanym w dziedzinie jurysdykcji skłonnościom do rutyny i skostnienia. Ławnicy wnoszą do sądu trzeźwy i bezpośredni głos ogółu obywateli, dając gwarancje wyroków zgodnych ze społecznym poczuciem prawa i sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#PoselKleczajJan">Praca ławnika ludowego stwarza możliwości gromadzenia spostrzeżeń, wiadomości i doświadczeń, które powinny być wykorzystane i przenoszone na teren swojej działalności zawodowej i społecznej. Doświadczenie to służyć ma także ławnikowi w postępowaniu pojednawczym. Godzenie zwaśnionych stron, likwidowanie sporów, przywracanie normalnych dobrosąsiedzkich stosunków między ludźmi, posiada w sobie bardzo wdzięczny i ważki aspekt społeczny.</u> + <u xml:id="u-18.9" who="#PoselKleczajJan">Duże znaczenie należy przypisać oddziaływaniu wychowawczemu ławników na społeczeństwo. Wyraża się ono w uświadamianiu współodpowiedzialności za wyrokowanie całego społeczeństwa i wskazywaniu mu takich kierunków działania, które przeciwstawiałyby się czynom społecznie szkodliwym.</u> + <u xml:id="u-18.10" who="#PoselKleczajJan">Poważne zadania stawia nasze ustawodawstwo przed ławnikami ludowymi w zakresie ich współdziałania z sądownictwem społecznym, a więc z działalnością kolegiów karno-administracyjnych i społecznych komisji pojednawczych.</u> + <u xml:id="u-18.11" who="#PoselKleczajJan">Działalność stanu ławniczego była i jest nierozłącznie związana z radami narodowymi. To rady narodowe decydują o wyborze obywatela na zaszczytną funkcję sędziego ludowego. One też wysłuchują sprawozdań z działalności przez siebie wybranych ławników. Rady narodowe są również upoważnione w uzasadnionych wypadkach do odwołania ławnika. Ta więź terenowych przedstawicielskich organów władzy państwowej, jakimi są rady narodowe, poprzez instytucję ławników ludowych z sądami stanowi o uczestnictwie i ich udziale w wymiarze sprawiedliwości całego kraju.</u> + <u xml:id="u-18.12" who="#PoselKleczajJan">Wrażliwość na realia każdej konkretnej sprawy, poczucie prawa i sprawiedliwości społecznej w wyrokowaniu, bieżąca dbałość o prawidłową realizację kierunku naszej polityki w dziedzinie prawa, pełna demokratyzacja wymiaru sprawiedliwości — to wielki dorobek i jednocześnie zadania instytucji ławników ludowych.</u> + <u xml:id="u-18.13" who="#PoselKleczajJan">Wysoka Izbo! Ustawa z dnia 2 grudnia 1960 r. o ławnikach ludowych określała w art. 18 ust. 1 czas trwania kadencji ławników na trzy kolejne następujące po sobie lata kalendarzowe. Był to okres równy jednej kadencji rad narodowych i w owym czasie uzasadniony.</u> + <u xml:id="u-18.14" who="#PoselKleczajJan">W dniu 19 grudnia 1963 r. Sejm PRL podjął ustawę o zmianie kadencji rad narodowych, przedłużając ją do lat czterech. Czas trwania kadencji ławników od 1960 r. pozostawał niezmieniony.</u> + <u xml:id="u-18.15" who="#PoselKleczajJan">Przedstawiony dziś projekt ustawy o zmianie ustawy o ławnikach ludowych przewiduje zmianę dotychczasowej 3-letniej kadencji ławnika na 4-letnią.</u> + <u xml:id="u-18.16" who="#PoselKleczajJan">Wnoszony projekt ustawy uwzględnia celowość ujednolicenia czasu trwania kadencji ławników ludowych i członków kolegiów karno-administracyjnych, a co za tym idzie przeprowadzenia wyborów zamiast w dwóch odrębnych kampaniach wyborczych — w jednej wspólnej — na ławników i na członków kolegiów karno-administracyjnych.</u> + <u xml:id="u-18.17" who="#PoselKleczajJan">Wprowadzenie zmiany w art. 18 ust. 1 dotychczasowej ustawy o ławnikach ludowych w sądach powszechnych, w odniesieniu do obecnej kadencji ławników, umożliwiłoby przeprowadzenie w 1971 r. wspólnych wyborów, ponieważ w tymże roku wygasa 4-letnia kadencja kolegiów karno-administracyjnych. Realizacja ustawy w proponowanym brzmieniu przyniesie oszczędności czasowe i środków angażowanych dotychczas w oddzielne wybory na ławników i członków kolegium.</u> + <u xml:id="u-18.18" who="#PoselKleczajJan">Wysoka Izbo! Przedstawiony projekt ustawy był rozpatrywany w dniu 16 czerwca 1970 r. przez Komisję Wymiaru Sprawiedliwości i został przyjęty w brzmieniu rządowym (druk sejmowy nr 34).</u> + <u xml:id="u-18.19" who="#PoselKleczajJan">Zdaniem Komisji względy praktyczne wydają się tu być oczywiste i uzasadnione oraz przemawiają za uchwaleniem proponowanej ustawy.</u> + <u xml:id="u-18.20" who="#PoselKleczajJan">Czteroletni okres kadencji ławników ludowych wydaj e się być korzystniejszy dla ich pracy. Pozwala on na pełną adaptację i nabranie większego doświadczenia niezbędnego w pracy sądowej. Wymiar sprawiedliwości będzie mógł o rok dłużej dysponować kadrą ławniczą o większej wiedzy o sądzie i sądzeniu.</u> + <u xml:id="u-18.21" who="#PoselKleczajJan">Rady narodowe zostaną odciążone od pracy na rzecz częstych kampanii wyborczych ławników, co pozwoli im na bardziej wnikliwe analizowanie pracy ławników, a w konsekwencji na ściślejsze zbliżenie do organów wymiaru sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-18.22" who="#PoselKleczajJan">Kończąc, w imieniu Komisji Wymiaru Sprawiedliwości wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył projekt ustawy o zmianie ustawy o ławnikach ludowych w sądach powszechnych (druk sejmowy nr 34) — bez poprawek.</u> + <u xml:id="u-18.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o ławnikach ludowych w sądach powszechnych w brzmieniu proponowanym przez Komisję Wymiaru Sprawiedliwości — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o ławnikach ludowych w sądach powszechnych.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego o rządowym projekcie ustawy o Państwowej Inspekcji Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych (druki nr 35 i 40).</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#Marszalek">Głos ma poseł sprawozdawca Pelagia Pająk-</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#PoselPajakPelagia">Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego przedstawić rządowy projekt ustawy o Państwowej Inspekcji Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#PoselPajakPelagia">Przedstawiony Wysokiej Izbie projekt ustawy przewiduje powołanie w miejsce istniejących dotychczas dwóch wyspecjalizowanych: Inspekcji Zbożowej i Inspekcji Mięsnej — jednego organu kontroli państwowej.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#PoselPajakPelagia">Inspekcja Zbożowa — powołana ustawą z dnia 9 czerwca 1952 r. sprawuje kontrolę nad skupem, składowaniem i przetwórstwem zbóż, środków żywienia zwierząt, to jest pasz przemysłowych i pasz objętościowych oraz nasion przemysłowych i roślin oleistych.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#PoselPajakPelagia">Inspekcja Zbożowa dokonuje badań i oceny jakości towarów oraz wykonuje analizy laboratoryjne i wydaje orzeczenia rozstrzygające spory między uczestnikami obrotu powstałe na tle jakości towarów. Laboratoria Inspekcji Zbożowej badają i określają również jakość importowanych zbóż i surowców paszowych, co stanowi podstawę do rozliczeń między importerem a odbiorcą krajowym.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#PoselPajakPelagia">Zakres zadań przewidzianych w ustawie o Inspekcji Zbożowej z 1952 r. był stopniowo poszerzany w miarę narastania potrzeb.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#PoselPajakPelagia">I tak w październiku 1952 r. wprowadzono obowiązek kontroli skupu roślin strączkowych jadalnych i pasz objętościowych, a w dniu 2 września 1960 r. zlecono Inspekcji nadzór nad środkami żywienia zwierząt. W tym samym roku Inspekcji Zbożowej powierzono również kontrolę nad skupem i obrotem nasionami oleistych roślin przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#PoselPajakPelagia">Inspekcja Zbożowa działa poprzez 17 delegatur wojewódzkich, wyposażonych we własne laboratoria.</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#PoselPajakPelagia">Inspekcja Mięsna — powołana uchwałą Rady Ministrów z sierpnia 1964 r. sprawuje kontrolę nad całokształtem działalności branży mięsnej, zwłaszcza w zakresie skupu, tuczu przemysłowego, magazynowania i transportu zwierząt rzeźnych, uboju, przetwórstwa i zbytu produktów mięsnych.</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#PoselPajakPelagia">Obejmuje ona zakresem swego działania wszystkie jednostki przetwórstwa mięsnego w gospodarce uspołecznionej i nieuspołecznionej. Inspekcja Mięsna działa poprzez 7 rejonowych inspektoratów, obejmujących swym zakresem działania teren dwóch lub trzech województw. W odróżnieniu od Inspekcji Zbożowej — Inspekcja Mięsna nie ma dotychczas uprawnień do badania i orzekania o jakości produktów, nie posiada też własnych laboratoriów.</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#PoselPajakPelagia">Dotychczasową strukturę organizacyjną Inspekcji Mięsnej należy uznać za niedoskonałą. Dotyczy to zwłaszcza województw, w których organy Inspekcji Mięsnej nie mają stałej siedziby. Oba dotychczas działające organy inspekcji są wyspecjalizowanymi, branżowymi organami kontroli powszechnej i podlegają Ministerstwu Przemysłu Spożywczego i Skupu.</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#PoselPajakPelagia">Projekt ustawy przewiduje połączenie tych dwóch organów inspekcji w jeden organ kontroli państwowej pod nazwą Państwowa Inspekcja Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych — z równoczesnym poszerzeniem zakresu działania nowo powołanego organu kontroli, przede wszystkim o uprawnienia do badania i orzekania o jakości mięsa i jego przetworów.</u> + <u xml:id="u-20.11" who="#PoselPajakPelagia">Założeniem projektodawcy jest wzmożenie kontroli, przede wszystkim gospodarki mięsnej. Niemniej istotny jest fakt zorganizowania organu kontroli w jednolitą strukturę organizacyjną, w rezultacie czego organy te byłyby w stanie skutecznie oddziaływać na usprawnienie skupu również innych produktów rolnych, kontrolować obrót, transport oraz przetwórstwo i stać na straży jakości produkowanej żywności.</u> + <u xml:id="u-20.12" who="#PoselPajakPelagia">Na przestrzeni ostatnich 10 lat poważnie wzrosła masa skupowanych produktów rolnych — z około 23 mln ton w 1960 r. do prawie 30 mln ton w 1969 r. W tym samym okresie wartość skupionych produktów rolnych wzrosła z 59 do około 105 mld zł.</u> + <u xml:id="u-20.13" who="#PoselPajakPelagia">We wstępnych założeniach planu na lata 1971—1975 przewiduje się, że skup wszystkich artykułów rolnych wyniesie w 1975 r. — 40 mln ton, a jego wartość przekroczy 140 mld zł. Te miliony ton zbóż, ziemniaków, buraków cukrowych, żywca, miliardy litrów mleka przechodzą przez bardzo rozgałęzioną sieć skupu.</u> + <u xml:id="u-20.14" who="#PoselPajakPelagia">Ze względu na bardzo rozdrobnioną gospodarkę rolną mamy w Polsce więcej dostawców produktów rolnych, niż jakikolwiek kraj w Europie. Z tych względów musimy mieć też szczególnie rozbudowaną sieć punktów skupu, co stwarza duże problemy gospodarcze i organizacyjne, nie występujące w tej skali w innych krajach.</u> + <u xml:id="u-20.15" who="#PoselPajakPelagia">W 1970 r. czynnych będzie łącznie ponad 74 tys. punktów skupu, zlewni mleka i punktów spędu. W punktach tych państwowy i spółdzielczy aparat skupu dokonuje rocznie z rolnikami miliony transakcji handlowych. Nie będziemy zatem dalecy od prawdy, jeżeli stwierdzimy, że tam właśnie, na punktach skupu, ogniskują się w dużym stopniu rezultaty naszej polityki rolnej. Dlatego niezmiernie ważna jest rzetelna obsługa dostawców, prawidłowa i zgodna z normami klasyfikacja dostarczanych artykułów.</u> + <u xml:id="u-20.16" who="#PoselPajakPelagia">Tymczasem z materiałów pokontrolnych Inspekcji Zbożowej i Mięsnej, z materiałów NIK i z doniesień terenowych, jak również z dyskusji na posiedzeniach Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, którą reprezentuję, wynika, że notuje się jeszcze sporo niewłaściwości.</u> + <u xml:id="u-20.17" who="#PoselPajakPelagia">Nierzadko dochodzą do nas sygnały o niedostatecznym przygotowaniu technicznym punktów skupu na okres kampanii. Notujemy wciąż jeszcze przypadki niezbyt sprawnej obsługi dostawców i wreszcie — co jest najboleśniejsze — przypadki nierzetelnej klasyfikacji.</u> + <u xml:id="u-20.18" who="#PoselPajakPelagia">Jest więc słuszne, aby niezależnie od kontroli społecznej nad prawidłowym przebiegiem skupu czuwała wyspecjalizowana kontrola państwowa. Leży to w interesie zarówno milionów gospodarstw rolnych, jak i całej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-20.19" who="#PoselPajakPelagia">Poza przypadkami niewłaściwego odbioru, stwierdza się nadal — mimo pewnej poprawy — sporo niedociągnięć w transporcie i zagospodarowywaniu skupionej masy towarowej.</u> + <u xml:id="u-20.20" who="#PoselPajakPelagia">W skupie, transporcie i magazynowaniu artykułów rolnych bardzo istotne jest zachowanie pierwotnej wartości technologicznej surowca przeznaczonego do przetwórstwa, względnie kierowanego bezpośrednio na rynek. Właściwości surowców przetwarzanych przez przemysł spożywczy wymagają ściślejszej i bardziej systematycznej kontroli we wszystkich fazach obrotu i przetwórstwa. Jest to tym bardziej konieczne, że silne zróżnicowanie wartości technologicznej. i wydajności surowca wykorzystywane bywa niekiedy przez elementy nieuczciwe dla wygospodarowania nadwyżki i osiągania tą drogą korzyści osobistych. Systematyczna kontrola, czuwanie nad właściwym zagospodarowaniem dostarczanych przez rolników płodów rolnych, usuwanie niedociągnięć, walka z marnotrawstwem i stratami — to bardzo istotne zadania inspekcji.</u> + <u xml:id="u-20.21" who="#PoselPajakPelagia">Wzrost towarowości rolnictwa powoduje wzrost wartości produkcji przemysłu spożywczego. W 1970 r. osiągnie ona w resorcie przemysłu spożywczego i skupu wartość ponad 167 mld zł, to jest o 41% większą niż w 1960 r.</u> + <u xml:id="u-20.22" who="#PoselPajakPelagia">W okresie najbliższego 5-lecia przewiduje się dalszy szybki rozwój przetwórstwa rolno-spożywczego.</u> + <u xml:id="u-20.23" who="#PoselPajakPelagia">Godny podkreślenia jest fakt, że ogólna wartość produktów żywnościowych kierowanych na rynek wynosi obecnie ponad 200 mid zł. Ludność przeznacza na produkty żywnościowe ponad 40% swoich wydatków.</u> + <u xml:id="u-20.24" who="#PoselPajakPelagia">Niezmiernie ważne jest, aby artykuły żywnościowe kierowane na rynek odpowiadały normom jakościowym. Co prawda Państwowa Inspekcja Handlowa kontroluje jakość artykułów żywnościowych w sieci handlowej, niemniej ważną sprawą jest właściwy nadzór i kontrola jakości produkcji w zakładzie przetwórczym i to zarówno kontrola surowca, jak i gotowego produktu.</u> + <u xml:id="u-20.25" who="#PoselPajakPelagia">Przedstawiony Wysokiej Izbie projekt ustawy określa zarówno zadania, jak i uprawnienia nowego organu — Państwowej Inspekcji Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych.</u> + <u xml:id="u-20.26" who="#PoselPajakPelagia">W myśl projektu, organy Państwowej Inspekcji Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych uprawnione są do badania i orzekania z własnej inicjatywy lub na wniosek zainteresowanej strony o jakości towarów, do orzekania w przypadku niewłaściwej jakości o konieczności przeklasyfikowania, oddania do przerobu lub przeznaczenia na inne cele. Przy Państwowej Inspekcji Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych — ustanawiani są rzeczoznawcy z zakresu techniki obrotu, towaroznawstwa i technologii oraz zaprzysiężeni próbobiorcy w dziedzinach należących do zakresu działania inspekcji.</u> + <u xml:id="u-20.27" who="#PoselPajakPelagia">Połączenie dotychczasowych organów inspekcji oraz rozszerzenie uprawnień w toku postępowania kontrolnego, jak: sprawdzanie tożsamości osób, zarządzanie inwentaryzacji, zabezpieczanie dowodów i towarów, wydawanie zakazów składowania towarów w pomieszczeniach nie nadających się do tego celu — wpłynie na wzmocnienie kontroli gospodarki w przemyśle mięsnym, co jest bardzo potrzebne w związku z dużymi jeszcze niedomaganiami technicznymi i organizacyjnymi tego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-20.28" who="#PoselPajakPelagia">Konieczne jest również zorganizowanie skutecznej kontroli jakości mięsa i wędlin. Tego domagają się konsumenci.</u> + <u xml:id="u-20.29" who="#PoselPajakPelagia">Nowo powołana inspekcja powinna objąć kontrolą obok przedsiębiorstw przemysłu kluczowego — ponad 1.700 mięsnych zakładów przetwórczych — spółdzielczych i przemysłu terenowego.</u> + <u xml:id="u-20.30" who="#PoselPajakPelagia">Znaczenie tej inspekcji jest tym większe, że z uwagi na duże rozdrobnienie i wielobranżowość komórek produkujących oraz ze względu na rozdrobnienie instytucji nadzorujących — dotychczasowa kontrola jakości produkcji nie jest wystarczająca. A przecież około 59% wędlin konsumowanych w kraju pochodzi z tych właśnie zakładów.</u> + <u xml:id="u-20.31" who="#PoselPajakPelagia">Istotnym czynnikiem, który umożliwia chów trzody chlewnej i drobiu — są produkowane w przemyśle mieszanki i koncentraty pasz treściwych.</u> + <u xml:id="u-20.32" who="#PoselPajakPelagia">W roku gospodarczym 1969/70 przemysł paszowy wyprodukował i przekazał rolnictwu 3.600 tys. ton mieszanek paszowych i koncentratów. Warunkiem, który stymuluje efekty hodowlane jest odpowiednia, zgodna z recepturą jakość tych pasz.</u> + <u xml:id="u-20.33" who="#PoselPajakPelagia">Notuje się wprawdzie pewną poprawę jakości mieszanek, tym niemniej jednak produkcja i obrót paszami wymagają ciągłej kontroli.</u> + <u xml:id="u-20.34" who="#PoselPajakPelagia">Scalenie dotychczas odrębnie działających dwóch organów kontroli — Inspekcji Zbożowej i Inspekcji Mięsnej — w jedną Państwową Inspekcję Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych pozwoli na rozszerzenie zakresu kontroli w perspektywie, kiedy powstaną odpowiednie ku temu warunki można i trzeba będzie objąć kontrolą inne dziedziny skupu i przetwórstwa płodów rolnych. Odpowiednią delegację daje Rządowi projekt ustawy.</u> + <u xml:id="u-20.35" who="#PoselPajakPelagia">W obecnej sytuacji działalność nowo powołanej inspekcji powinna koncentrować się na problemach najbardziej istotnych z punktu widzenia gospodarczego i społecznego.</u> + <u xml:id="u-20.36" who="#PoselPajakPelagia">Dynamiczny wzrost masy towarowej w skupie stwarza konieczność podjęcia wielkiego wysiłku organizacyjnego, służącego usprawnieniu odbioru, sprowadzeniu do minimum strat surowcowych w drodze od producenta rolnego do konsumenta; zapewnieniu prawidłowej i ekonomicznej gospodarki w przemyśle rolno-spożywczym. Dotychczasowe wyniki na tym odcinku, mimo stałej poprawy, pozostawiają jeszcze wiele do życzenia.</u> + <u xml:id="u-20.37" who="#PoselPajakPelagia">Opinię tę opieram między innymi na wielu skargach i zażaleniach zgłaszanych do posłów oraz, jak wspomniałam, na podstawie dyskusji prowadzonych na ten temat na posiedzeniach Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego.</u> + <u xml:id="u-20.38" who="#PoselPajakPelagia">Z upoważnienia Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego przedstawiam Wysokiemu Sejmowi rządowy projekt ustawy o Państwowej Inspekcji Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych — według druku sejmowego nr 35 — rozpatrzony i przyjęty na posiedzeniu Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego w dniu 19 czerwca 1970 r. wraz z poprawkami Komisji zawartymi w druku nr 40.</u> + <u xml:id="u-20.39" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#Marszalek">Głos ma poseł Janina Zajfert.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#PoselZajfertJanina">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Przedstawiony pod obrady Sejmu projekt ustawy o Państwowej Inspekcji Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych jest wyrazem realizacji słusznych postulatów zgłaszanych przez znaczną część naszego społeczeństwa w czasie kampanii wyborczej.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#PoselZajfertJanina">Posłowie często na spotkaniach z wyborcami słyszą skargi i narzekania dotyczące działalności aparatu skupu lub złej jakości produktów spożywczych.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#PoselZajfertJanina">Sprawy te nabrzmiewają i bolą szczególnie mocno dlatego, że dzięki konsekwentnej polityce naszego państwa w kierunku intensyfikacji produkcji rolnej ilość i wartość skupowanych płodów rolnych rośnie w ostatnich latach bardzo szybko, a kontakty rolników z aparatem skupu stają się coraz częstsze. Rolnictwu i gospodarce żywnościowej poświęcaliśmy w naszej polityce gospodarczej wiele uwagi. W porównaniu z okresem przedwojennym produkcja przemysłu spożywczego wzrosła ponad pięciokrotnie. Powstały nowe jego dziedziny, jak przemysł olejarski, koncentratów spożywczych czy chłodnictwo, a potencjał wytwórczy pozostałych branż znacznie wzrósł i unowocześnił się. Mimo tak poważnego rozwoju tego przemysłu, jaki został dokonany w okresie powojennym, to jednak środki, jakimi on dysponuje, nie są jeszcze wystarczające w zestawieniu ze wzrastającym skupem artykułów rolnych. Niedostateczne wyposażenie sieci skupu i magazynów przy równoczesnym występowaniu tu i ówdzie zaniedbań organizacyjnych powoduje, że notujemy dość często skargi rolników na niezbyt sprawny odbiór płodów rolnych, szczególnie w wypadkach wysokich urodzajów niektórych płodów rolnych, jak na przykład warzyw i owoców, wysokiej okresowej podaży zwierząt rzeźnych lub mleka.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#PoselZajfertJanina">Bardzo istotne znaczenie ma również właściwa klasyfikacja dostarczanych produktów, która decyduje przede wszystkim o cenie i wysokości zapłaty, a równocześnie o sposobie zagospodarowania dostarczonego produktu. Słusznie powiedziała poseł sprawozdawca omawianego projektu ustawy, że leży to w interesie zarówno milionów gospodarstw rolnych, jak i gospodarki państwowej.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#PoselZajfertJanina">Państwo nasze stworzyło warunki do szerokiej -społecznej kontroli poprzez przedstawicieli samorządnych organizacji chłopskich, działających w punktach skupu. W tak zwanych komisjach skupowych biorą udział dziesiątki tysięcy rolników, którzy wywierają duży wpływ na obiektywną klasyfikację dostarczanych płodów rolnych. Powołanie organu jednolitej kontroli państwowej na punktach skupu nie tylko nie osłabi, ale powinno wzmocnić i wspierać działalność kontroli społecznych.</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#PoselZajfertJanina">Zdajemy sobie sprawę, że specyficzna struktura naszego rolnictwa — jego duże rozdrobnienie i związany z tym fakt, że około 3,5 min gospodarstw rolnych dostarcza swe produkty wartości 107 mid zł rocznie do ponad 74 tys. punktów skupu — stanowi niełatwy do rozwiązania problem. Ale nie możemy przechodzić do porządku dziennego nad tym, że 30% punktów skupu zboża nie było na czas przygotowanych do ubiegłorocznej kampanii skupu. Każdego uczciwego obywatela muszą też niepokoić fakty ujawnionego marnotrawstwa i niegospodarności artykułami rolnymi, będącymi produktem ciężkiej pracy i trudu naszego rolnika. Każdy niezagospodarowany należycie litr mleka, każda nadpsuta łubianka truskawek, każdy kilogram ubytku na wadze zbyt długo transportowanych zwierząt rzeźnych nie tylko wpływają na pogorszenie zaopatrzenia rynku, ale pomniejszają wypracowany wspólnym wysiłkiem całego społeczeństwa potencjał gospodarczy naszego kraju. Dlatego musimy z całą stanowczością takim przejawom zapobiegać.</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#PoselZajfertJanina">Surowce rolne są artykułem szczególnie trudnym do skupu, przechowywania i transportu. Dlatego wszystkie te operacje muszą być sprawnie organizowane, tak by do przetwórstwa trafiały produkty pełnowartościowe, zachowujące pierwotne walory technologiczne, gwarantujące uzyskanie wysokowartościowych przetworów.</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#PoselZajfertJanina">Pragnę podkreślić potrzebę stałego podnoszenia standardu produktów rolnych, które rolnicy dostarczają na rynek. Oczywiście i w tej dziedzinie notujemy znaczny postęp. Państwo poprzez właściwy układ cen preferuje produkcję o wyższych normach jakościowych.</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#PoselZajfertJanina">Tym niemniej jednak, są rejony i gospodarstwa, gdzie zbyt wolno następuje poprawa na tym odcinku. Do punktów skupu dostarczane są nie w pełni utuczone zwierzęta, o niskiej wartości rzeźnej; brak jest nierzadko owoców i warzyw ekstra i I klasy. Te krytyczne uwagi można odnieść w wielu wypadkach również do jakości skupowanego przez spółdzielczość mleczarską mleka, a także do szeregu innych artykułów.</u> + <u xml:id="u-22.9" who="#PoselZajfertJanina">Musimy sobie zdawać sprawę z tego, że z surowca o niskim standardzie przemysł spożywczy nie będzie mógł wyprodukować wysokiej jakości produktów. Obecnie cała produkcja artykułów żywnościowych jest znormalizowana i objęta normami państwowymi i branżowymi. Chcemy, by kierowane na rynek produkty żywnościowe odpowiadały tym ustalonym normom. Wprawdzie w każdym zakładzie działa kontrola wewnętrzna, jednak jak wykazuje życie, nie jest ona w pełni skuteczna, bo są wypadki, że artykuły żywnościowe, a szczególnie takie jak wędliny i makarony, mają znaczne odchylenia od normy.</u> + <u xml:id="u-22.10" who="#PoselZajfertJanina">W proponowanym projekcie ustawy kontrola i orzekanie o jakości produktów spożywczych jest jednym z głównych zadań stawianych przed powoływaną inspekcją. W naszym socjalistycznym społeczeństwie nie ma i nie może być sprzeczności między interesem konsumenta i producenta. Konsument oczekuje gwarancji, że sprzedawany mu towar wart jest ceny, jaką za niego płaci. I producent też musi mieć pewność, że za swój produkt otrzymuje rzetelną zapłatę. Wyrazem troski naszego państwa o zabezpieczenie interesów wszystkich swych obywateli, zarówno producentów, jak i konsumentów, jest przedstawiony projekt ustawy powołującej Państwową Inspekcją Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych.</u> + <u xml:id="u-22.11" who="#PoselZajfertJanina">Efekty pracy istniejącej dotychczas Inspekcji Zbożowej i Inspekcji Mięsnej są oczywiste. Warto jednak dla przykładu przypomnieć, że na przykład w roku ubiegłym Inspekcja Zbożowa nasiliła kontrolę w wytwórniach pasz gminnych spółdzielni i Zjednoczenia Przemysłu Paszowego — „Bacutil”. Chodziło o ustalenie przyczyn występujących reklamacji rolników odnośnie do jakości produkowanych mieszanek pasz treściwych. Przeprowadzono na przestrzeni ubiegłego roku kontrolę w 179 mieszalniach. Laboratoria dokonały ponad 20 tys. kontrolnych analiz mieszanek pasz treściwych. Na podstawie wyników tych badań opracowano program usprawnienia produkcji w tym przemyśle. Efekty nie kazały długo na siebie czekać. Ilość mieszanek nie mieszczących się w normach spadła z 38% w 1968 r. do 18% w 1969 r.</u> + <u xml:id="u-22.12" who="#PoselZajfertJanina">Połączenie Inspekcji Zbożowej i Inspekcji Mięsnej pozwoli nie tylko wygospodarować etaty w dziale administracyjnym i powiększyć tą drogą liczbę inspektorów, ale pozwoli też lepiej wyposażyć i wykorzystać istniejące laboratoria analityczne do prowadzenia w szerszym zakresie badań jakości produktów spożywczych, a tym samym Skuteczniej przeciwdziałać występowaniu nieprawidłowości w skupie, transporcie, magazynowaniu i przetwórstwie artykułów rolnych.</u> + <u xml:id="u-22.13" who="#PoselZajfertJanina">Jednocześnie wyrażam nadzieję, że Rada Ministrów skorzysta w razie potrzeby z art. 3 ust. 2 projektowanej ustawy, który przewiduje możliwość poszerzenia zakresu nadzoru nowo-powoływanej inspekcji w obrocie rolnym, biorąc przede wszystkim pod uwagę przemysł owocowo-warzywny i mleczarski.</u> + <u xml:id="u-22.14" who="#PoselZajfertJanina">Jestem głęboko przekonana, że projektowana ustawa, powołująca Państwową Inspekcję Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych, prezentowana dzisiaj Wysokiemu Sejmowi, przyczyni się do usprawnienia obsługi producentów i zabezpieczy interesy konsumentów.</u> + <u xml:id="u-22.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Władysław Gałka.</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#PoselGalkaWladyslaw">Obywatelu Marszałku, Wysoka Izbo! Ustosunkowując się w imieniu Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego do przedstawionego Wysokiemu Sejmowi przez Radę Ministrów projektu ustawy o Państwowej Inspekcji Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych, pragnę zwrócić uwagę na wielkie znaczenie tego aktu prawnego w obecnym okresie, kiedy to czynimy wysiłki w celu zaspokojenia zapotrzebowania rynku na artykuły produkcji rolnej pod względem ilościowym i zamierzamy zaspokoić w pełni wymagania człowieka pracy i pod względem jakości produktów rolnych. Inspekcja Zbożowa, powołana ustawą z dnia 9 czerwca 1952 r. w szczególnych warunkach występowania zakłóceń w produkcji zbóż i ich przetworów, miała sprecyzowane, określone zadania, zmierzające przede wszystkim do zahamowania spekulacji zbożem i przetworami zbożowymi oraz zapobieżenia prowadzonej przez elementy spekulacyjne dezorganizacji rynku zbożowego.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#PoselGalkaWladyslaw">Tak sprecyzowane zadania ukierunkowały działalność inspekcji głównie na wykrywanie nadużyć w skupie, w obrocie i przetwórstwie zbóż, środków żywienia zwierząt, nasion przemysłowych, roślin oleistych i strączkowych jadalnych. Wskutek braku pełnych uprawnień do sprawowania kontroli i likwidacji nadużyć, działalność Inspekcji Zbożowej na przestrzeni 18 lat, choć przyniosła poważne efekty, nie spowodowała jednak pełnej likwidacji tych nadużyć, a w niektórych wypadkach nie zdołała usunąć źródeł i przyczyn zakłóceń w produkcji i skupie artykułów rolnych — nie obejmowała swoją działalnością kontroli skupu, obrotu i przetwórstwa wszystkich produktów rolnych, a więc ziemniaków, warzyw i owoców, buraków cukrowych, mleka itp.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#PoselGalkaWladyslaw">Bardzo poważne w ostatnim 10-leciu zwiększenie o około 45% skupu produktów rolnych — zarówno pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego — stanowi o znacznym wzroście globalnej produkcji towarowej w przemyśle spożywczym. Około 40% wszystkich wydatków ludności przeznacza się na zakup produktów żywnościowych. Obecnie około 75% produktów, przeliczonych na kalorie, stanowi żywność przetwarzana przemysłowo. Przemysł odbiera 80% skupowanych od rolników produktów rolnych.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#PoselGalkaWladyslaw">Przytoczone liczby wskazują wyraźnie na rolę i znaczenie przemysłu spożywczego w zaopatrzeniu rynku, a jednocześnie zobowiązują, w interesie człowieka pracy — konsumenta — do zapobieżenia wszelkiego rodzaju nadużyciom i to już od momentu 'skupowania surowców od rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#PoselGalkaWladyslaw">Niedostateczne wyposażenie techniczne i sanitarne punktów skupu, braki podstawowego sprzętu kontrolno-pomiarowego, niewłaściwa organizacja pracy, która jest przyczyną nadmiernego wyczekiwania przez rolników na sprzedaż produktów rolnych, niewłaściwa niejednokrotnie ocena dostarczanego materiału, będąca wynikiem dokonywania ocen metodą organoleptyczną — oto podstawowe uchybienia, jakie wykazały przeprowadzone w roku ubiegłym kontrole punktów skupu.</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#PoselGalkaWladyslaw">Usunięcie tych niedociągnięć stanowić będzie jedno z poważniejszych zadań Państwowej Inspekcji Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych, która mając szerszy niż Inspekcja Zbożowa zakres uprawnień, będzie miała możliwości skuteczniejszego ingerowania.</u> + <u xml:id="u-24.6" who="#PoselGalkaWladyslaw">W trudniejszych warunkach działała powołana Inspekcja Mięsna. Do zadań jej należała kontrola branży mięsnej w zakresie skupu, magazynowania, przetwórstwa i zbytu, a ponadto kontrola chłodni składowych.</u> + <u xml:id="u-24.7" who="#PoselGalkaWladyslaw">Uprawnienia Inspekcji Mięsnej były znacznie ograniczone w stosunku do uprawnień Inspekcji Zbożowej, nie posiadała ona bowiem delegacji do badania i orzekania o jakości przetworów mięsnych i surowca, nie dysponowała właściwymi laboratoriami, będąc zmuszona z konieczności do korzystania z wyników badań przeprowadzonych w laboratoriach kontrolowanych zakładów, co niejednokrotnie obniżało wartość uzyskanych wyników i ograniczało możliwości szybkiej i skutecznej interwencji.</u> + <u xml:id="u-24.8" who="#PoselGalkaWladyslaw">Przedstawiony Wysokiemu Sejmowi projekt ustawy przewiduje połączenie obu inspekcji w jeden organ kontrolny i rozszerzenie zakresu jego kompetencji, co szczególnie uwydatni się w branży mięsnej. Ujednolicenie działalności organów kontrolujących gospodarkę rolną i przemysł spożywczy jest ze wszech miar uzasadnione.</u> + <u xml:id="u-24.9" who="#PoselGalkaWladyslaw">Jak wykazały kontrole, spotyka się wypadki wystawiania przez magazynierów fikcyjnych kwitów dostawy zbóż czy innych nasion, przywłaszczania sobie powstałych w ten sposób nadwyżek kasowych. Ewentualny brak zboża nieuczciwi magazynierzy starają się pokryć ubytkami naturalnymi, ubytkami transportowymi i nierzetelnym ważeniem przyjmowanych płodów rolnych, najczęściej przez zawyżanie wagi opakowań bądź wilgotności zbóż.</u> + <u xml:id="u-24.10" who="#PoselGalkaWladyslaw">Przeprowadzone w skali kraju kontrole związane ze znacznym wzrostem ubytków zboża w transporcie kolejowym wykazały, że zaledwie w 13,2% badanych wagonów ze zbożem nie wystąpiły różnice wagowe. Ogółem, ubytki w normie i ponad normę wynosiły w 58 badanych jednostkach przemysłu zbożowo-młynarskiego ponad S tys. ton, co stanowi 0,39% urzędowej wagi nadania wszystkich wagonów.</u> + <u xml:id="u-24.11" who="#PoselGalkaWladyslaw">Przyczyna tego stanu rzeczy tkwi w zaniedbaniach techniczno-organizacyjnych służb GS i PZZ, w niedbałym przygotowaniu wagonów do załadunku i niedostatecznym zabezpieczeniu zbóż przed wysypem w czasie drogi. Poszczególne zakłady ograniczały się jedynie do żądania od kolei stwierdzenia protokółami kolejowymi wysokości szkód, nie analizując przyczyn ich powstania i nie dochodząc w innych postępowaniach tak znacznych ubytków.</u> + <u xml:id="u-24.12" who="#PoselGalkaWladyslaw">Coraz większa liczba rolników i hodowców korzysta przy żywieniu zwierząt z gotowych mieszanek i koncentratów paszowych, których jakość pozostawia niekiedy jeszcze wiele do życzenia.</u> + <u xml:id="u-24.13" who="#PoselGalkaWladyslaw">W związku z sygnalizowanymi masowymi upadkami kurcząt rzeźnych Delegatura Wojewódzkiej Inspekcji Zbożowej w Poznaniu przeprowadziła w 1969 r. w Wytwórni Pasz — „Bacutil” w Koźminie Wielkopolskim kontrolę produkcji dodatków typu — „Mikro”, opartej w głównej mierze na drogich, zagranicznych surowcach. Kontrola ujawniła, że w wymienionej wytwórni, w latach 1968 i częściowo w 1969, produkowano znaczne ilości różnych rodzajów — „Mikro” zupełnie lub częściowo bez udziału witamin, z pomniejszeniem procentowego udziału poszczególnych witamin, względnie z udziałem witamin bezwartościowych.</u> + <u xml:id="u-24.14" who="#PoselGalkaWladyslaw">Pomijając już efekt tej kontroli od strony walki z przestępczością gospodarczą, dużo większe znaczenie ma tutaj działanie profilaktyczne. Przeciwdziałając bowiem podobnym praktykom, kontrola taka przyczyniła się do zmniejszenia strat w gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-24.15" who="#PoselGalkaWladyslaw">Poważne osiągnięcia w zakresie ujawniania i zwalczania nadużyć zanotować może, mimo zawężonego zakresu działania i ograniczonego doboru środków, również Inspekcja Mięsna. Przeprowadzone przez jej pracowników kontrole ujawniły niewłaściwe organizowanie i przeprowadzanie skupu w znacznej ilości badanych punktów.</u> + <u xml:id="u-24.16" who="#PoselGalkaWladyslaw">Coraz częściej ujawnia się w bazach zbiorczych zwierząt rzeźnych nadużycia, polegające na niewłaściwej klasyfikacji zwierząt rzeźnych, nieprawidłowym wypełnianiu dokumentacji przesyłkowej żywca, złej gospodarce paszowej, względnie przestępczym fałszowaniu dowodów przekazywania bydła do uboju. Wiele do życzenia pozostawia również sprawa przetwórstwa mięsa, jak i wyrobu wędlin. W wielu wypadkach uzyskiwanie nielegalnych nadwyżek mięsa odbywa się kosztem hodowców, gdyż rozliczenie za dostarczoną trzodę bekonową pomiędzy dostawcą a zakładem mięsnym następuje dopiero po uboju. Wykazywanie zatem niższych uzysków półtusz w wadze bitej ciepłej, stawało się źródłem nielegalnego zysku pracowników, ustalających wagę kosztem rolnika-hodowcy. Nieprawidłowości w obróbce i klasyfikacji mięsa, przygotowanego do produkcji wędlin, polegały na nadmiernej zawartości tłuszczu w tych wędlinach, produkowaniu wyrobów gotowych z surowców tańszych od określonych w recepturach, ze szkodą dla nabywców, albo w innych wypadkach — z surowców droższych ze szkodą dla zakładów produkcyjnych. Inspekcja Mięsna w kraju ujawniła w ostatnim czasie kilka spraw typu aferowego.</u> + <u xml:id="u-24.17" who="#PoselGalkaWladyslaw">Znane przykłady nadużyć w skupie, magazynowaniu, obrocie i przetwórstwie artykułów rolniczych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego w pełni uzasadniają wzmocnienie organizacyjne aparatu kontrolującego tę dziedzinę, wyposażenie go w szczególne uprawnienia, które umożliwią właściwe i jeszcze skuteczniejsze niż dotychczas przeprowadzanie kontroli.</u> + <u xml:id="u-24.18" who="#PoselGalkaWladyslaw">Sprzyjać temu będzie rozszerzenie kompetencji Państwowej Inspekcji Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych w stosunku do kompetencji Inspekcji Zbożowej i Mięsnej — w zakresie uprawnień do zarządzania przeprowadzenia inwentaryzacji, zabezpieczenia dowodów i towarów, wydawania zakazu składowania towarów w pomieszczeniach nie nadających ,się do tego celu, a także żądania wyjaśnień w jednostkach nadrzędnych nad kontrolowanymi.</u> + <u xml:id="u-24.19" who="#PoselGalkaWladyslaw">Powołanie do życia Państwowej Inspekcji Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych zabezpieczy interesy rolnictwa, reprezentowane przez około 3,5 miliona gospodarstw chłopskich, rolników uczciwych — solidnych producentów i rolników konsumentów.</u> + <u xml:id="u-24.20" who="#PoselGalkaWladyslaw">Na podkreślenie zasługuje przepis art. 3 ust. 2 projektu ustawy, upoważniający Radę Ministrów do rozszerzenia zakresu działania Państwowej Inspekcji Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych na inne towary, niż wymienione w tym przepisie.</u> + <u xml:id="u-24.21" who="#PoselGalkaWladyslaw">Niedostatecznie i nie zawsze właściwie przeprowadzony skup warzyw i owoców, nieumiejętność organizacji zagospodarowania nadwyżek owoców i warzyw w określonych rejonach, niewłaściwa dystrybucja, stosowanie bardzo zróżnicowanych cen na skup owoców i warzyw, nawet przez blisko siebie położone punkty skupu, już dziś wskazują na możliwość objęcia działalnością Inspekcji Skupu i Przetwórstwa także tej dziedziny.</u> + <u xml:id="u-24.22" who="#PoselGalkaWladyslaw">Wiele do życzenia pozostawia również sposób przeprowadzania skupu przez spółdzielnie mleczarskie, a materiały pokontrolne NIK wykazują w sposób bezsporny, iż wiele wyrobów przemysłu mleczarskiego nie odpowiada obowiązującym standardom, pomijając już kwestię wyjątkowo zróżnicowanego zużycia ilości surowca.</u> + <u xml:id="u-24.23" who="#PoselGalkaWladyslaw">Reasumując, należy stwierdzić, że połączenie dwóch organów kontrolnych w jeden aparat obejmujący zasięgiem działania tylko jedno województwo, przy utworzeniu odpowiednych specjalistycznych komórek organizacyjnych, pozwoli na znaczne usprawnienie pracy kontrolnej, jak również wpłynie na zwiększenie operatywności i Skuteczności działania tego organu.</u> + <u xml:id="u-24.24" who="#PoselGalkaWladyslaw">Wysoki Sejmie! Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, uznaj e, że przedstawiony projekt ustawy o Państwowej Inspekcji Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych odpowiada zarówno interesom naszej gospodarki, jak i człowieka pracy — konsumenta, a także rolnika — producenta i stanowi ważny krok naprzód w dziedzinie umocnienia gospodarczego potencjału kraju.</u> + <u xml:id="u-24.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#Marszalek">Lista mówców została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#Marszalek">Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-25.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o Państwowej Inspekcji Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-25.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-25.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-25.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Też nikt.</u> + <u xml:id="u-25.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o Państwowej Inspekcji Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych.</u> + <u xml:id="u-25.8" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 8 porządku dziennego: Zmiany w składzie Rady Ministrów. Zatwierdzenie uchwały Rady Państwa podjętej między II a III sesją Sejmu w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-25.9" who="#Marszalek">Głos zabierze Prezes Rady Ministrów Obywatel Józef Cyrankiewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#JozefCyrankiewicz">Wysoka Izbo! Przedkładając do zatwierdzenia propozycje w sprawie zmian w składzie Rządu, chciałbym krótko uzasadnić potrzebę tych zmian zarówno wnioskami wynikającymi z aktualnych zadań Rządu, jak i przede wszystkim z zadań stojących przed Rządem w perspektywie najbliższych lat.</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#JozefCyrankiewicz">Nie jest moim zamiarem przedstawianie obecnie Wysokiej Izbie rozwiniętej oceny przebiegu realizacji zadań rozwoju gospodarczego kraju w obecnym pięcioleciu. Byłoby także przedwczesne referowanie założeń planu gospodarczego na lata 1971—1975, który jest jeszcze, rzecz zrozumiała, w fazie opracowywania na gruncie kształtujących się założeń. Będzie ku temu okazja na sesji następnej.</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#JozefCyrankiewicz">Uważam natomiast za celowe zwrócić uwagę na niektóre podstawowe problemy, które wiążą się z potrzebą dalszego usprawnienia pracy Rządu i to zarówno w rozumieniu działania Rady Ministrów jako całości, jak i poszczególnych ministrów, jak też w rozumieniu pracy Prezydium Rządu jako ogniwa operatywnego sterowania realizacją zadań ustalonych w planach gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#JozefCyrankiewicz">Partia nasza i jej kierownictwo, Komitet Centralny, poświęcają szczególnie wiele uwagi problemom naszego rozwoju gospodarczego. Przede wszystkim koncentrują się na zadaniach mających na celu przyspieszanie tego rozwoju i na usuwaniu występujących w naszej gospodarce niedomagań hamujących ten rozwój. Wyrazem tego są uchwały II, IV i V plenum, łącznie z uchwałami VII plenum z poprzedniej kadencji.</u> + <u xml:id="u-26.4" who="#JozefCyrankiewicz">Sądzę, że nie ma potrzeby w tej chwili przypominać przesłanek, które legły u podstaw tych uchwał. Uważam jednak, że jest niezbędne podkreślenie, że podstawowym warunkiem dokonania zasadniczego jakościowego przełomu, zwrotu w dziedzinie wzrostu efektywności naszej gospodarki, której cele i drogi zostały wytyczone w uchwale V Zjazdu, jest także osiągnięcie istotnego postępu w metodach i efektach pracy administracji gospodarczej na wszystkich jej szczeblach, w tym także na szczeblu Rządu. Zwłaszcza dotyczy to koordynacyjnej działalności problemowej Prezydium Rządu i koordynacji międzyresortowej w dziedzinie spraw kompleksowych.</u> + <u xml:id="u-26.5" who="#JozefCyrankiewicz">U podstaw naszego rozwoju gospodarczego w nadchodzącym 54eciu leży osiągnięcie wydatnego postępu technicznego i ekonomicznego, szczególnie zaś wybranych jego ważnych gałęzi, mających istotny wpływ na unowocześnienie naszej produkcji, co z kolei jest warunkiem rozwoju naszego handlu zagranicznego, lepszego zaspokajania potrzeb gospodarki narodowej i ludności.</u> + <u xml:id="u-26.6" who="#JozefCyrankiewicz">Realizując ten kierunek rozwoju naszego przemysłu, Kładąc główny nacisk me na wzrost ilościowy, ale na wzrost nowoczesności i jakości naszych wyrobów, będziemy podejmować w przyszłym 5-ieciu szereg poważnych przedsięwzięć inwestycyjnych, zmierzających do opanowania nowych wyrobów i nowych technologii wytwarzania. Ich realizacja będzie wymagała nie tylko znacznego postępu w dziedzinie współdziałania nauki i techniki w mysi kierunków ustalonych na IV plenum, ale także osiągnięcia koncentracji i przyspieszenia realizacji inwestycji, osiągania projektowych zdolności i parametrów produkcyjnych, a więc spraw II plenum.</u> + <u xml:id="u-26.7" who="#JozefCyrankiewicz">W związku z tym istnieje potrzeba, aby do zakresu działania jednego z wicepremierów, który będzie miał nadzór i opiekę nad głównymi resortami przemysłu przetwórczego, ściślej mówiąc maszynowego, ciężkiego i chemicznego, należał równocześnie nadzór nad budownictwem przemysłowym i przebiegiem inwestycji, zwłaszcza tak zwanych kompleksowych. Cechą bowiem charakterystyczną tych przedsięwzięć inwestycyjnych będzie ich kompleksowość w zakresie rozwiązywania problemów unowocześniania poszczególnych dziedzin produkcji. Będzie to wymagało sprawnej koordynacji dostaw maszyn i urządzeń zarówno z importu, jak i z produkcji krajowej oraz wydatnego skrócenia cykli i usprawnienia całego procesu realizacji inwestycji, od projektowania poczynając, na pracach budowlanych i montażowych i na uruchomieniu produkcji kończąc.</u> + <u xml:id="u-26.8" who="#JozefCyrankiewicz">Napięte terminy realizacji — a takie one będą — również wymagać będą nowych metod organizacji przemysłowego wykonawstwa inwestycyjnego.</u> + <u xml:id="u-26.9" who="#JozefCyrankiewicz">Ważnym czynnikiem rozwoju gospodarczego powinien być w coraz większym stopniu handel zagraniczny. O znaczeniu międzynarodowego podziału pracy, specjalizacji, kooperacji produkcji między krajami socjalistycznymi mówiliśmy na XXIV sesji RWPG, która odbyła się ostatnio w Warszawie. Polska jest jednym z najbardziej aktywnych zwolenników tego typu nowoczesnej, socjalistycznej integracji i w dalszym ciągu chce wnosić swój wkład do szybszego dojrzewania zarówno integracyjnych koncepcji, jak i efektywnego realizowania wspólnie ustalonych przedsięwzięć w tej dziedzinie. Te sprawy wymagają, jak i dotychczas, szczególnej opieki ze strony Prezydium Rządu, w tym Komisji Planowania. Ich wieloresortowy charakter wymaga stałej opieki i kierownictwa całością spraw związanych z RWPG przez jednego z wicepremierów.</u> + <u xml:id="u-26.10" who="#JozefCyrankiewicz">Również wielkim kompleksem problemów surowcowych, które mają ogromne znaczenie zarówno dla zaopatrzenia gospodarki narodowej, jak i dla opłacalnego eksportu — będzie się opiekował określony wicepremier w całokształcie przebiegu wydobycia paliw, surowców, zaopatrzenia, realizacji rocznych i wieloletnich bilansów produkcji energii elektrycznej i oszczędności paliw i energii.</u> + <u xml:id="u-26.11" who="#JozefCyrankiewicz">Wyrazem dążenia do rozwoju naszego handlu zagranicznego z krajami kapitalistycznymi są zarówno już podpisane, jak i przygotowywane wieloletnie umowy gospodarcze.</u> + <u xml:id="u-26.12" who="#JozefCyrankiewicz">Po to jednak, by móc coraz więcej importować, musimy oczywiście coraz więcej eksportować. Ponieważ nie zamierzamy ze względu na rosnące potrzeby zaopatrzenia rynku rozwijać eksportu rolno-spożywczego, a będzie się on raczej zmniejszał, musimy koncentrować naszą uwagę i wysiłki na rzecz rozwoju eksportu tych surowców, które posiada nasz kraj — miałem raz tutaj możność o tym mówić przed Wysoką Izbą — przede wszystkim na rozwoju eksportu wyrobów naszego przemysłu przetwórczego, w pierwszym rzędzie maszynowego. Rozwijając bazę materialną naszego eksportu, musimy równocześnie zwrócić szczególną uwagę na usprawnienie metod działania i organizację naszego handlu zagranicznego w celu zwiększenia jego efektywności i opłacalności — i to jest także ten kompleks spraw, łączący się zresztą z następnym, który będzie się znajdował pod szczególną opieką Prezydium Rządu i codzienną jednego z wicepremierów.</u> + <u xml:id="u-26.13" who="#JozefCyrankiewicz">Trudne także zadania stoją w najbliższym okresie przed naszym rolnictwem. Chodzi nie tylko o wyrównanie negatywnych skutków ciężkich warunków atmosferycznych ostatnich 2lat, ale także o osiągnięcie takiego wzrostu produkcji roślinnej i hodowlanej, który by umożliwiał pokrywanie wzrastających potrzeb ludności. Szczególnie chodzi tu o należycie zorganizowany wzrost produkcji mięsa. Specjalne zadania będą tu miały państwowe gospodarstwa rolne, które będą je realizować między innymi drogą prowadzenia w skali przemysłowej nowoczesnej hodowli, przede wszystkim trzody.</u> + <u xml:id="u-26.14" who="#JozefCyrankiewicz">Niejako przedłużeniem produkcyjnej działalności rolnictwa jest przetwórcza działalność przemysłu rolno-spożywczego. Sprawy te składają się na jeden kompleks znajdujący swoje dalsze przedłużenie w problemach zaopatrzenia rynku i w organizowaniu możliwie najbardziej uszlachetnionego eksportu pod koordynującym nadzorem jednego z wicepremierów.</u> + <u xml:id="u-26.15" who="#JozefCyrankiewicz">Dla sprawnego funkcjonowania gospodarki nieodzowne jest pełne wykonanie zadań planu i rytmiczna praca transportu kolejowego. Na odcinku transportu kolejowego przeżywaliśmy na przełomie lat 1969/1970 bardzo poważne trudności, a zadania planu przewozów nie zostały wykonane. Sytuacja w transporcie kolejowym nie jest jeszcze obecnie w pełni normalna, co powoduje trudności na wielu odcinkach gospodarki. Sytuacja wymaga nadal niemal codziennego nadzoru nad pracą transportu w całości ze strony Prezydium Rządu oraz codziennej koordynacji wysiłków wszystkich resortów gospodarczych w sprawach transportu. Podjęliśmy poważne wysiłki zmierzające do okazania — począwszy od 1970 roku — dodatkowej ponadplanowej pomocy inwestycyjnej i technicznej dla kolei. Będziemy ten wysiłek planowo kontynuować w przyszłym 5-leciu. Są już nakreślone odpowiednie programy w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-26.16" who="#JozefCyrankiewicz">Sprawy transportu w całości stanowią złożony, niełatwy międzyresortowy problem, wymagający stałej uwagi Prezydium Rządu, a więc i codziennej działalności jednego z wicepremierów.</u> + <u xml:id="u-26.17" who="#JozefCyrankiewicz">Dążąc do coraz lepszego zaspokajania wzrastających potrzeb ludności, musimy także szybciej unowocześniać i rozwijać produkcję towarów przemysłowych zarówno w dziedzinie dóbr tzw. trwałego użytku, jak i przemysłu lekkiego. Temu celowi służyć będzie szereg przedsięwzięć inwestycyjnych w przemyśle elektronicznym i w przemyśle lekkim. Wiążą się z tym celem także poważne środki, jakie zamierzamy skierować na rozwój chemii, szczególnie w tych jej gałęziach, które pokrywają potrzeby surowcowe przemysłu lekkiego. Od osiągnięcia wydatnego i szybkiego postępu w tej dziedzinie zależy nie tylko wzrost ilościowy, ale także i jakościowy w zaopatrzeniu rynku.</u> + <u xml:id="u-26.18" who="#JozefCyrankiewicz">Stoi przed nami oczywiście wiele jeszcze innych problemów, które musimy rozwiązywać oraz wiele zadań, które będziemy musieli wykonać.</u> + <u xml:id="u-26.19" who="#JozefCyrankiewicz">Uchwały V plenum i podjęte przez Rząd decyzje wykonawcze uruchamiają system bodźców ekonomicznych, wiążących zainteresowanie materialne robotników i pracowników z efektami działalności gospodarczej w najbliższym 5-leciu. Towarzyszyć im jednak musi usprawnienie procesu sterowania naszą gospodarką, rozumianego jako całokształt metod i trybów zarządzania na wszystkich szczeblach, a także całokształt ekonomicznych instrumentów funkcjonowania naszej gospodarki. Idąc w tym kierunku, przygotowujemy reformę systemu finansowego, wprowadzamy nowy system powiązań wyników w dziedzinie handlu zagranicznego z wynikami finansowymi przedsiębiorstw i zjednoczeń przemysłowych. Wprowadzamy reformy, mające na celu stworzenie podstaw prawidłowego rachunku ekonomicznego i porównywalności z poziomem cen światowych.</u> + <u xml:id="u-26.20" who="#JozefCyrankiewicz">Przygotowujemy reformy stawek amortyzacyjnych w kierunku wydatnego ich skrócenia w celu stworzenia bodźców do lepszego wykorzystania parku maszynowego i warunków do szybkiego jego odnowienia oraz rozwijamy nowe formy organizacyjno-ekonomiczne w przemyśle, drogą powoływania kombinatów. Jednym słowem — podejmujemy działania zmierzające do stworzenia warunków ekonomicznych i organizacyjnych, mających na celu wzrost efektywności naszej gospodarki i pobudzenie jej w kierunkach, które stanowić będą podstawowe cele planu rozwoju gospodarczego kraju na lata 1971—1975.</u> + <u xml:id="u-26.21" who="#JozefCyrankiewicz">Już chociażby z tego bardzo szkicowego i ograniczonego tylko do wybranych problemów przeglądu zadań stojących przed Rządem i całą administracją gospodarczą w najbliższym okresie wynika potrzeba wzmożenia wielostronnej pracy Rządu, zwiększenia operatywności i skuteczności jego działania. Problemy, które wyliczyłem, a nie są to wszystkie, mają w większości charakter ogólny, międzyresortowy. Niektóre z nich dotyczą wszystkich dziedzin gospodarki, inne — określonych, także międzyresortowych kompleksów spraw. A więc z jednej strony istnieje niezmienna konieczność wydatnego polepszenia pracy resortów i poszczególnych gałęzi gospodarczych — za co odpowiadają ministrowie i nikt z nich tej odpowiedzialności nie zdejmie i nikt nie może ani nie zamierza ich wyręczać w tej działalności, wymagającej dziś, na gruncie zaostrzonych wymogów ekonomicznych pogłębionego, większego, lepiej zorganizowanego wysiłku. Z drugiej strony istnieje konieczność takiego wzmocnienia działalności Prezydium Rządu, wicepremierów, ażeby na czas rozwiązywać problemy wiążące się z całą gospodarką, lub z większymi od resortowych — kompleksami spraw; aby skutecznie nadzorować, kontrolować, pomagać, koordynować — w sumie, aby efektywniej kierować.</u> + <u xml:id="u-26.22" who="#JozefCyrankiewicz">W związku z tym jest propozycja wzmocnienia Prezydium Rządu przez powołanie dwóch nowych wicepremierów, a mianowicie członka Biura Politycznego, obecnie I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego w Gdańsku, tow. Stanisława Kociołka, oraz zastępcę członka Biura Politycznego, dotychczasowego ministra Rolnictwa, tow. Mieczysława Jagielskiego. Na opróżniane przez towarzysza Jagielskiego stanowisko ministra Rolnictwa — proponuje się dotychczasowego wiceministra Rolnictwa, który te zadania wykonywał w resorcie przez 10 lat, a poprzednio był pracownikiem naukowym w SGGW, ostatnio profesorem nadzwyczajnym, mianowicie towarzysza Józefa Okuniewskiego.</u> + <u xml:id="u-26.23" who="#JozefCyrankiewicz">Jest propozycja odwołania ze stanowiska wicepremiera poprzedniego, długoletniego ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, towarzysza Mariana Olewińskiego, z równoczesnym, uwzględniającym jego wieloletnie doświadczenia, przejściem do pracy w zapleczu naukowym przemysłu.</u> + <u xml:id="u-26.24" who="#JozefCyrankiewicz">Z organizowaniem pracy Prezydium Rządu łączą się też przedstawione do zatwierdzenia przez Wysoką Izbę decyzje Rady Państwa, dotyczące wnioskowanego przez Rząd powołania wicepremiera Stanisława Majewskiego na stanowisko przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów oraz powołania poprzedniego przewodniczącego Komisji Planowania, towarzysza Józefa Kuleszy, na stanowisko wiceprezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-26.25" who="#JozefCyrankiewicz">W celu wzmożenia koordynacyjnych działań Prezydium Rządu w zakresie nauki i techniki, między innymi na styku z przemysłem, z produkcją, z wdrożeniami, a także na innych kierunkach przewiduje się udział w pracach Prezydium — przewodniczącego Komitetu Nauki i Techniki towarzysza Kaczmarka i zlecanie mu określonych zadań koordynacyjnych, niezależnie od kompetencji statutowych Komitetu. To tylko dla informacji.</u> + <u xml:id="u-26.26" who="#JozefCyrankiewicz">Następną propozycją jest wniosek o zwolnienie z zajmowanego stanowiska Romana Gesinga, długoletniego i zasłużonego ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego, w związku z jego przejściem na emeryturę. Pragnę przy tej okazji podziękować obywatelowi Romanowi Gesingowi za długoletnią, owocną pracę i dobrą współpracę.</u> + <u xml:id="u-26.27" who="#JozefCyrankiewicz">To samo chcę uczynić w stosunku do dotychczasowego ministra Przemysłu Chemicznego, towarzysza Antoniego Radlińskiego, co do którego jest propozycja — załatwiana oczywiście w innym trybie — przejścia do pracy w kierownictwie naczelnych organów kontroli.</u> + <u xml:id="u-26.28" who="#JozefCyrankiewicz">Na stanowisko ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego proponuje się obywatela Jerzego Popko, inżyniera rolnika, od 8 lat wiceministra Rolnictwa, przedtem przewodniczącego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku.</u> + <u xml:id="u-26.29" who="#JozefCyrankiewicz">Na stanowisko ministra Przemysłu Chemicznego proponuje się powołanie dotychczasowego wiceministra Przemysłu Chemicznego, towarzysza Edwarda Zawadę, magistra inżyniera chemii, mającego 23 lata stażu pracy w przemyśle chemicznym, w tym 8 lat na stanowisku wiceministra.</u> + <u xml:id="u-26.30" who="#JozefCyrankiewicz">Następnym wnioskiem jest uzgodniona z Prezydium Centralnego Komitetu SD propozycja przejścia obywatela Włodzimierza Lechowicza, któremu wyrażam podziękowanie za dotychczasową pracę — do pracy politycznej, do służby dyplomatycznej. Na jego miejsce na stanowisko przewodniczącego Komitetu Drobnej Wytwórczości proponuje się powołać towarzysza Jerzego Kusiaka, dotychczasowego przewodniczącego Prezydium Rady Narodowej w Poznaniu, mającego wyższe wykształcenie ekonomiczne i poważne doświadczenia organizacyjne.</u> + <u xml:id="u-26.31" who="#JozefCyrankiewicz">I wreszcie jest propozycja uregulowania sprawy kierownictwa w Ministerstwie Gospodarki Komunalnej, a mianowicie powołania na stanowisko ministra obecnego kierownika tego resortu p.o. ministra, poprzednio wiceministra w tym resorcie — doktora nauk ekonomicznych, towarzysza Zdzisława Drozda.</u> + <u xml:id="u-26.32" who="#JozefCyrankiewicz">To są wszystkie propozycje, o których zatwierdzenie proszę Wysoką Izbę.</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zgłoszonych przez obywatela Prezesa Rady Ministrów wniosków dotyczących zmian w składzie Rady Ministrów?</u> + <u xml:id="u-27.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-27.2" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-27.3" who="#Marszalek">Stosownie do postanowień regulaminu Sejmu — uchwały w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów zapadają zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-27.4" who="#Marszalek">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział więcej niż połowa ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-27.5" who="#Marszalek">W związku z przedstawionymi przez obywatela Prezesa Rady Ministrów wnioskami — proponuję podjęcie następujących uchwał:</u> + <u xml:id="u-27.6" who="#Marszalek">Proponuję, aby pierwsza uchwała brzmiała:</u> + <u xml:id="u-27.7" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji odwołuje obywatela Mariana Olewińskiego ze stanowiska Wiceprezesa Rady Ministrów”.</u> + <u xml:id="u-27.8" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-27.9" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-27.10" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-27.11" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-27.12" who="#Marszalek">Następna uchwała brzmi:</u> + <u xml:id="u-27.13" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji odwołuje obywatela Romana Gesinga ze stanowiska Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego”.</u> + <u xml:id="u-27.14" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-27.15" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-27.16" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-27.17" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-27.18" who="#Marszalek">Projekt następnej uchwały brzmi:</u> + <u xml:id="u-27.19" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji odwołuje obywatela Mieczysława Jagielskiego ze stanowiska Ministra Rolnictwa”.</u> + <u xml:id="u-27.20" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-27.21" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-27.22" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-27.23" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-27.24" who="#Marszalek">Następna z kolei uchwała miałaby następujące brzmienie:</u> + <u xml:id="u-27.25" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji odwołuje obywatela Włodzimierza Lechowicza ze stanowiska Przewodniczącego Komitetu Drobnej Wytwórczości”.</u> + <u xml:id="u-27.26" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-27.27" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-27.28" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-27.29" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Też nikt.</u> + <u xml:id="u-27.30" who="#Marszalek">Projekt następnej uchwały:</u> + <u xml:id="u-27.31" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji odwołuje obywatela Antoniego Radlińskiego ze stanowiska Ministra Przemysłu Chemicznego”.</u> + <u xml:id="u-27.32" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-27.33" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-27.34" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-27.35" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-27.36" who="#Marszalek">Następna uchwała brzmi:</u> + <u xml:id="u-27.37" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji powołuje obywatela Mieczysława Jagielskiego na stanowisko Wiceprezesa Rady Ministrów”.</u> + <u xml:id="u-27.38" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-27.39" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-27.40" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-27.41" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Też nikt.</u> + <u xml:id="u-27.42" who="#Marszalek">Projekt następnej uchwały:</u> + <u xml:id="u-27.43" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji powołuje obywatela Stanisława Kociołka na stanowisko Wiceprezesa Rady Ministrów”.</u> + <u xml:id="u-27.44" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem powyższej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-27.45" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-27.46" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-27.47" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Też nikt.</u> + <u xml:id="u-27.48" who="#Marszalek">Następna uchwała brzmi:</u> + <u xml:id="u-27.49" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji powołuje obywatela Zdzisława Drozda na stanowisko Ministra Gospodarki Komunalnej”.</u> + <u xml:id="u-27.50" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-27.51" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-27.52" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-27.53" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-27.54" who="#Marszalek">Projekt następny uchwały:</u> + <u xml:id="u-27.55" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji powołuje obywatela Jerzego Kusiaka na stanowisko Przewodniczącego Komitetu Drobnej Wytwórczości”.</u> + <u xml:id="u-27.56" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-27.57" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-27.58" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-27.59" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania. Nikt.</u> + <u xml:id="u-27.60" who="#Marszalek">Następna z kolei uchwała:</u> + <u xml:id="u-27.61" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji powołuje obywatela Józefa Okuniewskiego na stanowisko Ministra Rolnictwa”.</u> + <u xml:id="u-27.62" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-27.63" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-27.64" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-27.65" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Też nikt.</u> + <u xml:id="u-27.66" who="#Marszalek">Projekt następnej uchwały:</u> + <u xml:id="u-27.67" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji powołuje obywatela Jerzego Popko na stanowisko Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego”.</u> + <u xml:id="u-27.68" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-27.69" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-27.70" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-27.71" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-27.72" who="#Marszalek">Następna uchwała brzmi:</u> + <u xml:id="u-27.73" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji powołuje obywatela Edwarda Zawadę na stanowisko Ministra Przemysłu Chemicznego”.</u> + <u xml:id="u-27.74" who="#Marszalek">Kto jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-27.75" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-27.76" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-27.77" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-27.78" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej odwołał obywateli: Mariana Olewińskiego ze stanowiska Wiceprezesa Rady Ministrów, Romana Gesinga ze stanowiska Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego, Mieczysława Jagielskiego ze stanowiska Ministra Rolnictwa, Włodzimierza Lechowicza ze stanowiska Przewodniczącego Komitetu Drobnej Wytwórczości oraz Antoniego Radlińskiego ze stanowiska Ministra Przemysłu Chemicznego.</u> + <u xml:id="u-27.79" who="#Marszalek">Jednocześnie Sejm powołał obywateli: Mieczysława Jagielskiego na stanowisko Wiceprezesa Rady Ministrów, Stanisława Kociołka na. stanowisko Wiceprezesa Rady Ministrów, Zdzisława Drozda na stanowisko Ministra Gospodarki Komunalnej, Jerzego Kusiaka na stanowisko Przewodniczącego Komitetu Drobnej Wytwórczości, Józefa Okuniewskiego na stanowisko Ministra Rolnictwa, Jerzego Popko na stanowisko Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego oraz Edwarda Zawadę na stanowisko Ministra Przemysłu Chemicznego.</u> + <u xml:id="u-27.80" who="#Marszalek">Przystępujemy obecnie do sprawy zatwierdzenia uchwały Rady Państwa, podjętej pomiędzy II a III sesją Sejmu w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-27.81" who="#Marszalek">Rada Państwa przedstawiła Sejmowi do zatwierdzenia podjętą na wniosek Prezesa Rady Ministrów uchwałę z dnia 6 marca 1970 r. o następującym brzmieniu:</u> + <u xml:id="u-27.82" who="#Marszalek">„Na podstawie art. 29 ust. 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Rada Państwa na wniosek Prezesa Rady Ministrów postanawia:</u> + <u xml:id="u-27.83" who="#Marszalek">1) powołać Józefa Kuleszę na stanowisko Wiceprezesa Rady Ministrów, odwołując go ze stanowiska Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, 2) powołać Stanisława Majewskiego na stanowisko Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów z zachowaniem dotychczas zajmowanego stanowiska Wiceprezesa Rady Ministrów”.</u> + <u xml:id="u-27.84" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-27.85" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-27.86" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-27.87" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem przedstawionej uchwały Rady Państwa — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-27.88" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-27.89" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-27.90" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Też nikt.</u> + <u xml:id="u-27.91" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził uchwałę Rady Państwa z dnia 6 marca 1970 r. w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-27.92" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 9 porządku dziennego: Zmiany w składzie osobowym komisji sejmowych.</u> + <u xml:id="u-27.93" who="#Marszalek">Wniosek Konwentu Seniorów w tej sprawie, zamieszczony w druku nr 45, został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-27.94" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-27.95" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-27.96" who="#Marszalek">Czy są jakieś sprzeciwy?</u> + <u xml:id="u-27.97" who="#Marszalek">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-27.98" who="#Marszalek">Uważam, że propozycje Konwentu Seniorów co do zmian w składzie osobowym komisji sejmowych zostały przez Sejm przyjęte.</u> + <u xml:id="u-27.99" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 10 porządku dziennego: Projekt uchwały w sprawie zamknięcia sesji.</u> + <u xml:id="u-27.100" who="#Marszalek">Konwent Seniorów przedstawia Wysokiemu Sejmowi propozycję podjęcia uchwały zamieszczonej w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 46 w sprawie zamknięcia trzeciej sesji Sejmu z dniem dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-27.101" who="#Marszalek">Czy są uwagi w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-27.102" who="#Marszalek">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął proponowaną uchwałę.</u> + <u xml:id="u-27.103" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-27.104" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm powziął uchwałę w sprawie zamknięcia trzeciej sesji Sejmu z dniem dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-27.105" who="#Marszalek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-27.106" who="#Marszalek">Na tym kończymy 8 posiedzenie Sejmu.</u> + <u xml:id="u-27.107" who="#Marszalek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Sejmu.</u> + <u xml:id="u-27.108" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-27.109" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 18 min. 25)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00009-01/header.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00009-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..d04ad4e --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00009-01/header.xml @@ -0,0 +1,70 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-196972-sjm-ppxxx-00009-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>9 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>9 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">5</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">9</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1970-11-25</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="JanKostrzewski" role="speaker"> + <persName>Jan Kostrzewski</persName> + </person> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAdamaszekWitold" role="speaker"> + <persName>Poseł Adamaszek Witold</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDabskaHelena" role="speaker"> + <persName>Poseł Dąbska Helena</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGrzbielaJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Grzbiela Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKoziejZukowaBarbara" role="speaker"> + <persName>Poseł Koziej-Żukowa Barbara</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLopatynskiIgor" role="speaker"> + <persName>Poseł Łopatyński Igor</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSadowskiWieslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Sadowski Wiesław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSzyndlarStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Szyndlar Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWisniowskiWladyslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Wiśniowski Władysław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWlodarczykStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Włodarczyk Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="SekretarzposelJaninaZajfert" role="speaker"> + <persName>Sekretarz poseł Janina Zajfert</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekZenonKliszko" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Zenon Kliszko</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00009-01/text_structure.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00009-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..9048cbe --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00009-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,513 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja V - Sesja IV</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 9 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 25 listopada 1970 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 0</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 15)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Przewodniczą na posiedzeniu Marszałek Sejmu Czesław Wy cech oraz wicemarszałek Zenon Kliszko)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! W dniu 24 października 1970 r. Rada Państwa podjęła uchwałę w sprawie zwołania sesji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Uchwała ta brzmi:</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">,„Na podstawie art. 25 ust. i pkt 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Rada Państwa postanawia zwołać czwartą sesję Sejmu V kadencji z dniem 31 października 1970 r.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Przewodniczący Rady Państwa Marian Spychalski</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Sekretarz Rady Państwa</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#komentarz">Ludomir Stasiak”</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Na podstawie powyższej uchwały Prezydium Sejmu — Zgodnie iz art. 42 regulaminu Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — ustaliło termin posiedzenia na dzień dzisiejszy.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Powołuję na sekretarzy posłów Jana Klecza ja i Janinę Zajfert.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzi poseł Jan Kleczaj.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Protokół 8 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciwko niemu zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu usprawiedliwia nieobecność na posiedzeniu posłów, których nazwiska będą umieszczone w załączniku do protokołu dzisiejszego posiedzenia.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#Marszalek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Czy w sprawie porządku dziennego pragnie ktoś z Obywateli Posłów zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Uważam, że Sejm porządek dzienny, przedstawiony przez Prezydium Sejmu, zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o rządowym projekcie ustawy — Prawo budżetowe (druki nr 48 i 51).</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Wiesław Sadowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselSadowskiWieslaw">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Planu Gospodarczego, (Budżetu i Finansów mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie rządowy projekt ustawy Prawo budżetowe.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselSadowskiWieslaw">System budżetowy stanowi ważne i istotne ogniwo w całym systemie ekonomiczno-finansowym naszej gospodarki. Nic też dziwnego, że niektóre — najbardziej pqdstawowe zasady prawa budżetowego — ustala Konstytucja PRL, zastrzegając uchwalanie rocznych budżetów państwa do wyłącznej właściwości Sejmu, a budżetów terenowych — do wyłącznej właściwości rad narodowych. Stąd przedłożona przez Rząd ustawa ustalająca organizację systemu budżetowego, ustalająca obowiązki i 'uprawnienia organów państwowych w zakresie gromadzenia i wydatkowania środków państwowych, wreszcie określająca zasady uchwalania, wykonywania i kontroli wykonania budżetu — ma doniosłe Znaczenie polityczne i ekonomiczne. Polityczne, bo prawo budżetowe reguluje stosunki między poszczególnymi szczeblami władzy i jej organów wykonawczych, określając obowiązki i uprawnienia w zakresie dysponowania środkami państwowymi, jak również zasady kontroli społecznej nad gospodarką tymi środkami. Doniosłe znaczenie ekonomiczne przedstawionej ustawy wynika stąd, że budżet państwa jest podstawowym instrumentem planowego gromadzenia i redystrybucji poważnej części dochodu narodowego. Trzeba też dodać, że zarówno formy gromadzenia środków finansowych, jak też formy ich redystrybucji określone na podstawie Prawa budżetowego, stanowią ważny element całokształtu mechanizmu gospodarczego, od którego zależy efektywność gospodarowania środkami społecznymi.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselSadowskiWieslaw">Przedstawiony projekt nowej ustawy — Prawo budżetowe, ma zastąpić dwie obowiązujące ustawy, a mianowicie ustawę z dnia 1 lipca 1958 r. o Prawie budżetowym i ustawę z dnia 1 lipca 1958 r. o dochodach rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselSadowskiWieslaw">Główną przyczyną konieczności dokonania zmian w tej dziedzinie jest potrzeba dostosowania zasad funkcjonowania systemu budżetowego do przeprowadzanych zmian w systemie planowania i zarządzania gospodarką narodową, których kierunki nakreśliły uchwały V Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i kolejnych posiedzeń plenarnych Komitetu Centralnego PZPR. Chodzi tu w szczególności o uelastycznienie gospodarki budżetowej, co wiąże się z koniecznością zapewnienia realizacji zasady racjonalnego wydatkowania środków, jak również chodzi o możliwość wprowadzenia kredytu bankowego jako źródła finansowania inwestycji jednostek i zakładów budżetowych oraz gospodarstw pomocniczych.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselSadowskiWieslaw">Trzeba również zwrócić uwagę na fakt, że scalenie dwóch obowiązujących dotychczas ustaw: o prawie budżetowym i o dochodach rad narodowych — w jeden akt prawny, pozwala w sposób bardziej przejrzysty i systematyczny określić podstawowe pojęcia, zakres, zasady planowania, wykonywania i kontroli (budżetu.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselSadowskiWieslaw">Nowa ustawa mieć będzie szczególne znaczenie dla rad narodowych, bowiem w jednym akcie prawnym określono w sposób kompleksowy podstawy finansowe i zasady gospodarki budżetowej tych rad.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselSadowskiWieslaw">Przechodząc do bardziej szczegółowego omówienia rządowego projektu rozpatrywanej dziś przez Wysoką Izbę ustawy, podkreślić trzeba, iż projekt ustawy określa pojęcie budżetu państwa, jak również ustala jego miejsce w ogólnym systemie ekonomiczno-finansowym. Projekt ustawy realizuje to przez ustalenie zakresu i treści budżetu, tj. źródeł dochodów i przeznaczenia wydatków (budżetowych, oraz przez określenie budżetu państwa jako podstawowego planu gromadzenia i wykorzystywania środków pieniężnych, które zapewniają wykonanie zadań państwowych.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselSadowskiWieslaw">Ustawa stwierdza też wyraźnie, że podstawą ustalania dochodów i wydatków budżetu państwa są zadania wyznaczone przez narodowy plan gospodarczy.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselSadowskiWieslaw">Określenie treści, a w związku z tym zakresu i pojęcia budżetu, wypełnia lukę, która istnieje w obowiązującym prawie budżetowym z 1958 roku. Dotychczasowe prawo normuje tylko organizację systemu budżetowego oraz' sposób opracowywania, uchwalania i wykonywania budżetu, pomija natomiast zagadnienie jego zakresu, a więc i miejsca budżetu w gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselSadowskiWieslaw">Uznanie budżetu jako podstawowego planu finansowego ściśle związanego z narodowym planem gospodarczym ma następujące konsekwencje:</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselSadowskiWieslaw">po pierwsze — podkreśla planowy charakter naszej gospodarki, po drugie — wskazuje na koncentrację w budżecie państwa środków przeznaczonych na finansowanie rozwoju gospodarczego, społecznego i kulturalnego, na obronę narodową i utrzymanie organów państwowych, po trzecie — wskazuje na związek budżetu ze wszystkimi planami finansowymi przedsiębiorstw i instytucji gospodarki uspołecznionej.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselSadowskiWieslaw">Warto w tym miejscu przypomnieć, iż udział budżetu w redystrybucji środków systemu finansowego państwa wynosi obecnie ponad 60%, co wymownie świadczy o roli i miejscu budżetu w finansowaniu rozwoju gospodarczego, społecznego i kulturalnego naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselSadowskiWieslaw">Określenie w ustawie roli budżetu jako podstawowego planu finansowego państwa ma istotne znaczenie dla praktyki planowania finansowego. Oznacza to bowiem dalsze wzmacnianie funkcji koordynacyjnej budżetu w planowaniu finansowym i funkcji kontrolnej w wykonywaniu planów. Oczywiście, funkcje te mogą się rozwijać tylko w powiązaniu z narodowym planem gospodarczym, ponieważ — jak wyraźnie stwierdza projekt ustawy — podstawą do ustalania (dochodów i wydatków budżetowych są zadania określone w narodowym planie gospodarczym. Potrzeba wzmacniania funkcji koordynacyjnej budżetu w planowaniu finansowym wynika z faktu, iż obszar gospodarowania środkami finansowymi państwa poza sferą budżetu jest stosunkowo duży, a prawidłowe określenie wielkości środków gromadzonych w budżecie oraz ustalenie ich przeznaczenia musi uwzględniać rezultaty finansowe działalności przedsiębiorstw i instytucji oraz udział kredytu — drugiego obok budżetu, centralnie sterowanego źródła finansowania potrzeb gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselSadowskiWieslaw">Realizując funkcję koordynacyjną budżetu w planowaniu finansowym, projekt ustawy nakłada na Radę Ministrów nowy obowiązek przedkładania Sejmowi materiałów planistycznych i objaśnień w zakresie gospodarki finansowej przedsiębiorstw, instytucji powiązanych bezpośrednio z budżetem, jak zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze itp. w zakresie funduszów celowych, a także Rada Ministrów zobowiązana jest do przedkładania informacji o planie kredytowym.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselSadowskiWieslaw">Podstawowe elementy planu funduszów celowych oraz zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych ujęte będą w ustawie budżetowej. Oznacza to rozszerzenie zakresu ustawy budżetowej, która obecnie obejmuje tylko budżet centralny i ogólne sumy dochodów i wydatków budżetów rad narodowych. Dodać tu należy, że podobne obowiązki nakłada projekt ustawy na prezydia rad narodowych w stosunku do rad narodowych w zakresie podporządkowanych im jednostek i funduszów celowych.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselSadowskiWieslaw">Kolejnym założeniem, które realizuje projekt ustawy, jest zwiększenie roli organów przedstawicielskich iw formowaniu budżetu i kontroli jego wykonania, co ma istotne znaczenie z punktu widzenia rozwoju form demokracji socjalistycznej w naszym kraju. Rola organów przedstawicielskich jest niezmiernie istotna w zakresie działalności finansowanej z budżetu. Chodzi zwłaszcza o działalność poza sferą produkcji materialnej, a więc o dziedzinę usług socjalnych i kulturalnych, administrację itp. Efekty tej działalności są często niemierzalne. Tym większe przeto znaczenie ma ocena społeczna rezultatów w tych dziedzinach dla prawidłowego określenia zadań i racjonalnego wykorzystania środków.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselSadowskiWieslaw">Obszerne materiały planistyczne, jakie zgodnie z projektem ustawy mają być przedkładane Sejmowi i radom narodowym, stwarzają dobrą podstawę do rozszerzenia i pogłębienia prac organów przedstawicielskich, umożliwiając im analizę i kontrolę całokształtu gospodarki finansowej państwa.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselSadowskiWieslaw">Równocześnie projekt ustawy modyfikuje zasadę oddolnego planowania i nie gubiąc jej zalet dostosowuje tryb prac nad budżetem do wymogów centralnego sterowania procesami gospodarczymi i integracji budżetów resortowych oraz budżetów rad narodowych w jednolity budżet państwa. Nowy tryb prac nad budżetem pozwala też na zamknięcie prac planistycznych przed początkiem roku budżetowego.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselSadowskiWieslaw">Zwrócić trzeba nadto uwagę na fakt, że zgodnie z projektem ustawy wnioski w zakresie budżetów terenowych, przedstawiane przez prezydia rad narodowych, mają być opiniowane przez komisje tych rad. Opinie te przedstawiane będą wraz z projektami budżetów — organom wyższego szczebla, które z kolei obowiązane są ustosunkować się do tych opinii. Projektowany system włączenia komisji rad narodowych już w pierwszym etapie formowania budżetu umożliwia tym komisjom wywieranie Wpływu na projekt budżetu. Dyskusja nad projektem budżetu Skupić musi uwagę radnych na podstawowych kierunkach przyszłej działalności rady, co w rezultacie prowadzi do lepszego określenia i wykonania zadań, umożliwia bardziej racjonalny rozdział środków.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PoselSadowskiWieslaw">Dalszym istotnym założeniem projektu ustawy jest zapewnienie odpowiedniej elastyczności w wykonywaniu budżetu, przy równoczesnym zachowaniu niezbędnej dyscypliny. Elastyczność W realizacji budżetu jest niezbędna nie tylko ze Względu na zmieniające się warunki gospodarowania, ale także ze względu na konieczność przestrzegania zasady racjonalnego wydatkowania środków. Jest ona też niezbędna ze Względu na bardziej złożone warunki gospodarowania, które wynikają z osiągniętego już poziomu rozwoju naszej gospodarki. W związku z tym, .plan budżetowy nie może być na żadnym odcinku realizowany mechanicznie, lecz musi być w toku wykonywania modyfikowany i dostosowywany do zmieniających się warunków.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PoselSadowskiWieslaw">Elastyczność w wykonywaniu budżetu oznacza możliwość dokonywania zmian w uchwalonym budżecie przez zmianę wielkości środków na określone cele lub zmian przeznaczenia planowanych wydatków w ramach ogólnych sum budżetowych. Projekt ustawy zapewnia to:</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PoselSadowskiWieslaw">po pierwsze — przez utworzenie systemu rezerw na wydatki nie przewidziane w budżecie oraz możliwość tworzenia rezerw celowych. Rezerwy te pozostają w dyspozycji organów wykonawczych, takich jak: Rada Ministrów, ministrowie, prezydia rad narodowych ;</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PoselSadowskiWieslaw">po drugie — przez stworzenie możliwości wydatkowania nadwyżek .budżetowych na cele określone w ustawie;</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PoselSadowskiWieslaw">po trzecie — przez nadanie uprawnień resortowym ministrom i jednostkom wykonującym budżet do zmiany przeznaczenia lub sposobu wykorzystania planowanych w budżecie środków. Jest przy tym rzeczą konieczną, aby uprawnienia ministrów i innych dysponentów środkami budżetowymi były ściśle określone w przepisach wykonawczych, a zakres tych uprawnień był dostosowany do sytuacji ekonomicznej i zadań wyznaczonych przez plany gospodarcze. Niezbędne jest też zapewnienie odpowiedniej kontroli wykorzystywania tych uprawnień.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PoselSadowskiWieslaw">Problemem zasługującym na szczególną uwagę jest gospodarka budżetowa rad narodowych. Kodyfikując w jednym akcie prawnym dotychczasową ustawę o prawie budżetowym i ustawę o dochodach rad narodowych, uzyskujemy kompleksowe unormowanie gospodarki budżetowej rad narodowych. Projekt wnosi też elementy stabilizacji do gospodarki rad narodowych. Znajduje to swój wyraz przede wszystkim w systemie równoważenia budżetów terenowych, bo jak wiadomo, dochody rad narodowych nie pokrywają w pełni ich wydatków. Niedobór jest pokrywany w formie udziału i dotacji z budżetu centralnego lub z budżetu rad narodowych wyższego szczebla. Projekt ustawy utrwala wypróbowany już w praktyce instrument stabilizacji sytuacji finansowej rady narodowej, polegający na wyrównywaniu radom narodowym w ustalonym zakresie wpływów z udziałów w dochodach budżetu centralnego lub terenowego w przypadku nieosiągnięcia wpłat planowanych w budżecie.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PoselSadowskiWieslaw">Umacniając funkcję koordynacyjną rad narodowych w stosunku do zlokalizowanej na ich terenie gospodarki zarządzanej centralnie przez udziały rad narodowych w dochodach z tej gospodarki, projekt prawa budżetowego pozostawia w dyspozycji rad narodowych środki pochodzące z przekroczenia planu.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PoselSadowskiWieslaw">Drugim elementem stabilizującym gospodarkę budżetową rad narodowych jest wyraźne stwierdzenie, że uzyskane przez rady narodowe nadwyżki budżetowe pozostają w dyspozycji rad narodowych i mogą być wykorzystane na finansowanie potrzeb gospodarczych, socjalnych i innych potrzeb terenowych. Projekt przewiduje więc utrwalenie zasady dyspozycyjności rad narodowych w wykorzystywaniu nadwyżek budżetowych rzeczywiście wygospodarowanych. Wnosi to element szerszej perspektywy w gospodarowaniu i zwiększa stabilność.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PoselSadowskiWieslaw">Nowym rozwiązaniem zapewniającym większą stabilność sytuacji finansowej rad narodowych są fundusze zasobowe, tworzone z nadwyżki budżetowej roku poprzedniego, zmniejszonej o nie wykorzystane dotacje celowe. Przeznaczeniem tych funduszy jest pokrywanie ewentualnych niedoborów budżetów terenowych, udzielanie zasiłków kasowych radom narodowym niższych ,szczebli oraz finansowanie niedoboru środków obrotowych przedsiębiorstw podlegających radzie narodowej. Fundusz zasobowy stanowi nowe rozwiązanie trudności, które występują w gospodarce budżetowej rad narodowych w związku z okresowo pojawiającymi się niedoborami w niektórych budżetach terenowych w ramach jednego województwa, przy istnieniu nadwyżki w skali całego województwa.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PoselSadowskiWieslaw">Projekt u,stawy stwarza również podstawy do stabilizacji finansowej rad narodowych w dłuższym okresie czasu, przewidując możliwość określania środków wyrównawczych — w formie udziałów i dotacji wyrównawczych — na okresy wieloletnie. Określenie środków wyrównawczych — obecnie ustalanych corocznie — na okresy wieloletnie, wprowadza dłuższy horyzont czasowy w gospodarce rad narodowych, wyzwala bodźce do maksymalizacji dochodów własnych oraz przynieść może pewne uproszczenia w systemie planowania budżetowego. Jest to perspektywa, której realizacja zależy w dużym stopniu od warunków gospodarowania w skali całego kraju. Zapewne perspektywa ta będzie mogła być realizowana etapami w stosunku do rad -narodowych niższego szczebla. Warto dodać, że w zakresie tym prowadzone są już eksperymenty w gromadach województwa wrocławskiego i szczecińskiego.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PoselSadowskiWieslaw">Wysoka Izbo! Uchwalanie budżetu państwa oraz zatwierdzanie sprawozdań z jego wykonania jest konstytucyjnym uprawnieniem Sejmu. Projekt ustawy — Prawo budżetowe, rozszerzając zakres corocznie uchwalanej ustawy budżetowej oraz zakres materiałów planistycznych, łącznie z informacją o planie kredytowym, stwarza warunki do pogłębienia pracy Sejmu, a w szczególności pracy komisji sejmowych. Została stworzona lepsza i szersza podstawa do prac Sejmu, mających na celu ocenę zamierzeń Rządu.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PoselSadowskiWieslaw">Do projektu nowej ustawy wprowadzono też przepis — sankcjonujący zresztą dotychczasową praktykę — który zobowiązuje Ministra Finansów do okresowego składania Sejmowi informacji o przebiegu wykonywania budżetu państwa, ze szczególnym uwzględnieniem kredytów dodatkowych. Przepis ten zapewnia bieżącą kontrolę Sejmu nad realizacją budżetu — niezależnie od kontroli wykonania budżetu za rok poprzedni — która jest dokonywana w oparciu o roczne sprawozdanie z wykonania budżetu państwa przedstawiane Sejmowi przez Radę Ministrów.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PoselSadowskiWieslaw">Dokonane w projekcie ustawy rozszerzenie uprawnień organów wykonujących /budżet musi się łączyć z podniesieniem stopnia odpowiedzialności za wykorzystywanie środków budżetowych, ich celowe przeznaczenie i oszczędne wydatkowanie. Stąd też nowa ustawa — Prawo budżetowe zawiera odpowiednie przepisy o dyscyplinie budżetowej, które określają zarówno zakres odpowiedzialności, jak i sankcje za naruszenie dyscypliny budżetowej. W ten sposób podniesione zostały do rangi ustawowej normy z tego zakresu, które dotychczas ustalane były w przepisach wykonawczych. Podkreśla to dużą odpowiedzialność organów wykonujących budżet za gospodarkę środkami społecznymi.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PoselSadowskiWieslaw">Wysoka Izbo! Przedstawiony przez Rząd projekt ustawy — Prawo budżetowe był wszechstronnie omawiany na posiedzeniach Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów z udziałem przedstawicieli komisji planu i budżetu niektórych rad narodowych. W wyniku tych prac Komisja stwierdziła celowość wprowadzenia w życie nowej ustawy i słuszność jej założeń. Rezultatem prac naszej Komisji są też zaproponowane poprawki. Poprawki te mają charakter bądź to redakcyjny, bądź też uściślają niektóre pojęcia i precyzują poszczególne przepisy. Zostały również zaproponowane niektóre nowe przepisy, a w szczególności rozszerzono zakres materiałów przedstawianych Sejmowi przez Radę Ministrów wraz z projektem ustawy budżetowej o informację o planie kredytowym; określono termin przedstawiania Sejmowi rocznych sprawozdań z wykonania budżetu państwa; wprowadzono przepis o obowiązku okresowego informowania Sejmu o przebiegu wykonywania budżetu państwa.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#PoselSadowskiWieslaw">Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, w imieniu której mam zaszczyt przemawiać, jednogłośnie przyjęła rządowy projekt Ustawy Prawo budżetowe wraz z przedstawionymi poprawkami.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#PoselSadowskiWieslaw">Wysoki Sejmie! Rozpatrywany projekt ustawy Prawo budżetowe stanowi dalszy etap doskonalenia gospodarki budżetowej w naszym kraju. Projekt ten stwarza warunki, w których gospodarka budżetowa służyć może lepiej potrzebom rozwój u gospodarczego i społecznego. Nowe Prawo budżetowe stać się powinno jeszcze jednym z narzędzi poprawy efektywności gospodarowania i pogłębiania dyscypliny finansowej.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#PoselSadowskiWieslaw">Biorąc to pod uwagę — w imieniu sejmowej Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — wnoszę o uchwalenie przez Wysoki Sejm projektu ustawy Prawo budżetowe (druk nr 48) wraz z proponowanymi przez Komisję poprawkami (druk nr 51).</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję. Głos ma poseł Igor Łopatyński.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselLopatynskiIgor">Wysoki Sejmie! Przedłożony przez Rząd i rozpatrzony przez sejmową Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów projekt ustawy o prawie budżetowym jest dokumentem o dużej wadze gospodarczej, społecznej i politycznej. Budżet jest bowiem podstawowym /narzędziem redystrybucji dochodu narodowego i jego wykorzystania na rozwój gospodarczy i społeczny naszego kraju. Zasady określające zakres budżetu, jego .strukturę organizacyjną, a następnie zasady planowania, uchwalania i wykonywania oraz kontroli wykonania budżetu — regulują istotną część stosunków społecznych i gospodarczych. Mają one zatem duże znaczenie polityczne.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselLopatynskiIgor">Reforma prawa budżetowego wiąże się z całokształtem przeprowadzanych obecnie zmian w systemie planowania i zarządzania naszą gospodarką, jest istotnym elementem reformy gospodarczej, która w nadchodzącym pięcioleciu powinna stworzyć korzystne warunki do rozwoju naszej gospodarki i podniesienia efektywności gospodarowania na wszystkich szczeblach zarządzania.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselLopatynskiIgor">Wysoka Izba ,pozwoli zatem, że skoncentruję Się przede wszystkim na tych zagadnieniach projektu nowego prawa budżetowego, które Wiążą się z realizacją ogólnych założeń przeprowadzanych zmian w systemie planowania i zarządzania gospodarką narodową.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselLopatynskiIgor">Z punktu widzenia przeprowadzanej reformy gospodarczej istotne znaczenie ma powiązanie w systemie funkcjonowania budżetu czterech elementów:</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselLopatynskiIgor">po pierwsze — wykorzystania budżetu, jako narzędzia centralnego planowania;</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselLopatynskiIgor">po drugie — uruchomienia bodźców skłaniających do większej efektywności gospodarowania;</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselLopatynskiIgor">po trzecie — zapewnienia niezbędnej elastyczności, to jest dostosowania realizacji budżetu do zmieniających się warunków gospodarowania;</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselLopatynskiIgor">po czwarte — udziału wszystkich szczebli zarządzania w planowaniu i realizacji budżetu oraz wzmocnienia roli organów przedstawicielskich, zwłaszcza rad narodowych, w planowaniu, wykonywaniu i kontroli wykonania budżetu.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselLopatynskiIgor">Projekt prawa budżetowego utrwala rolę budżetu, jako narzędzia planowej gospodarki w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselLopatynskiIgor">Stwierdzając już w 1 artykule, że podstawą planowanych w budżecie dochodów i wydatków budżetowych są zadania określone w narodowym planie gospodarczym, ustawa rozwija system jednolitego budżetu państwa, w którym jednoczą się budżet centralny i budżety rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselLopatynskiIgor">Związek budżetu z narodowym planem gospodarczym i wysoki udział budżetu w redystrybucji dochodu narodowego umacniają planowy charakter naszej gospodarki narodowej. Przejawia się to w tym, że budżet określa zadania w zakresie gromadzenia dochodów i precyzuje kierunki rozdysponowania środków budżetowych. Dokonywana przez budżet redystrybucja środków finansowych między działami i gałęziami gospodarki narodowej umożliwia rozwój tych działów i gałęzi gospodarki narodowej, które decydują o postępie naszej gospodarki. Dotyczy to gromadzenia środków na inwestycje kluczowe w przemyśle. Dotyczy to między innymi środków na rozwój rolnictwa. Środki budżetowe odgrywają podstawową, decydującą rolę w finansowaniu oświaty, służby zdrowia, działalności kulturalnej i innych działów konsumpcji społecznej, które zaspokajają potrzeby ludności ważne z punktu widzenia gospodarczego i społecznego; z punktu widzenia ogólnego wzrostu poziomu kultury.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselLopatynskiIgor">Ustalone w budżecie zadania zarówno w zakresie gromadzenia dochodów, jak i ich przeznaczenia maj ą charakter obligatoryjny zarówno w stosunku do ministerstw, tzn. w budżecie centralnym, jak i w stosunku do rad narodowych w budżetach terenowych. Ten dyrektywny charakter budżetu umożliwia zachowanie równowagi ekonomicznej, która warunkuje niezakłócony rozwój naszej gospodarki oraz stymuluje wykonanie zadań narodowego planu gospodarczego. Ustalając zasadę dyrektywności budżetu w jego podstawowych proporcjach, projekt prawa budżetowego zapewnia niezbędną elastyczność w zakresie realizacji budżetu, umożliwiającą optymalne wykorzystanie środków w zależności od zaistniałych warunków gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselLopatynskiIgor">Charakterystyczną cechą nowego Prawa budżetowego jest określenie źródeł dochodów budżetu państwa. Dochody te w 90% pochodzą z gospodarki uspołecznionej. Rezultaty działalności przedsiębiorstw uspołecznionych, uzyskane przez nie wyniki, decydują więc o dochodach budżetowych d środkach, którymi rozporządza budżet. Projekt ustawy pogłębia związki między systemem ekonomiczno-finansowym przedsiębiorstw a budżetem i eksponuje trzy rodzaje wpłat jako podstawowe źródła dochodów budżetowych, a mianowicie: wpłaty O(d obrotów, wpłaty z zysków i wpłaty z tytułu oprocentowania środków produkcji. Prawo formułuje te źródła dochodów jednak na tyle ogólnie, że umożliwia ich dalsze doskonalenie.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselLopatynskiIgor">Takie udoskonalenie nastąpi w nowym systemie ekonomiczno-finansowym przedsiębiorstw, w którym większego znaczenia nabierają uwzględnione w projekcie Prawa budżetowego wpłaty do budżetu zależne z jednej strojny od wielkości produkcji i kosztów, z drugiej zaś strony od efektywności wykorzystania środków produkcji, a więc wpłaty z zysku i oprocentowania środków trwałych.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselLopatynskiIgor">Trzeba stwierdzić, ,że na odcinku wykorzystania środków produkcji i ich efektywności stan jest nadal niezadowalający.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselLopatynskiIgor">Wnikliwsza analiza ekonomiczna pozwala na stwierdzenie, że bardzo poważnemu wzrostowi technicznego uzbrojenia pracy nie towarzyszy wzrost produktywności, lecz nawet jej spadek w porównaniu z ubiegłą pięciolatką. Można zatem sformułować wywód, że o ile nastąpiło ogranie zenie elementarnego czynnika ekstensywnej gospodarki, jakim jest przyrost zatrudnienia, o tyle w realizacji głównego czynnika intensyfikacji, jakim jest wzrost produktywności majątku produkcyjnego, zrobiono zbyt imało, a na wielu odcinkach obserwujemy nawet pogłębienie się tendencji ekstensywnych. Trzeba przy tym zwrócić uwagę, że waga wymienionych czynników w intensyfikacji gospodarki narodowej nie jest jednakowa. Wykorzystanie majątku produkcyjnego, wzrost jego produktywności waży o wiele silniej na intensyfikacji niż wzrost intensyfikacji pracy żywej. Z powyższych stwierdzeń wypływa dla naszej praktyki gospodarczej jeden wniosek: w zakresie wykorzystania majątku produkcyjnego niezbędny jest wprost przełom.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselLopatynskiIgor">W tym kierunku powinny oddziaływać nowe zasady systemu ekonomiczno-finansowego w przedsiębiorstwach, eksponując wpłaty z tytułu oprocentowania środków trwałych i uwzględniając obligatoryjne wpłaty z zysku do budżetu, kształtowane w zależności od wartości majątku produkcyjnego. Oznaczać to będzie, że przedsiębiorstwa, które lepiej, bardziej produktywnie wykorzystywać będą swój majątek produkcyjny, będą dysponować na swoje potrzeby Większym zyskiem pozostałym po dokonaniu Obligatoryjnych wpłat, ponieważ wpłaty będą uzależnione od wartości zaangażowanych w produkcji środków trwałych i obrotowych. Zwiększenie korzyści w przedsiębiorstwie będzie więc można uzyskać:</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselLopatynskiIgor">po pierwsze — przez zwiększenie produktywności środków trwałych;</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselLopatynskiIgor">po drugie — przez wyzbycie się zbędnego majątku produkcyjnego.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselLopatynskiIgor">W rozwiązaniu tym tkwi Więc istotny bodziec dla lepszego wykorzystania majątku produkcyjnego w przedsiębiorstwach.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselLopatynskiIgor">Zagadnienie bodźców skierowanych na zwiększenie efektywności nie ogranicza się do przedsiębiorstw. Jest ono istotne również w gospodarce budżetowej. Należy stwierdzić, że projekt Prawa budżetowego stwarza formy dalszego rozwoju systemu budżetowego w interesie optymalnego wykorzystania źródeł dochodów i optymalnego wydatkowania środków budżetowych. Mam tu na myśli:</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselLopatynskiIgor">po pierwsze — uzależnienie wydatków od dochodów w poszczególnych jednostkach, co skłania ,do maksymalizacji dochodów; po drugie — Zwiększenie elastyczności w przeznaczeniu środków budżetowych w toku realizacji budżetu, co pozawala na lepsze, możliwie optymalne wykorzystanie środków budżetowych.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselLopatynskiIgor">Należy w szerszym zakresie wykorzystywać zawarte w prawie budżetowym uprawnienia, umożliwiające uzależnienie wydatków od dochodów w niektórych rodzajach działalności finansowanej z budżetu. Stworzy to większe bodźce ido racjonalizacji gospodarki środkami budżetowymi.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselLopatynskiIgor">Zagadnienie działania bodźców na efektywność gospodarowania nie jest jeszcze w pełni rozwiązane w naszej gospodarce budżetowej. Jest ono złożone, zwłaszcza w sferze działalności socjalno-kulturalnej, ale wymaga umiejętnego rozpracowania, ponieważ posiada istotne znaczenie dla efektywności wykorzystania środków w tych gospodarczo i społecznie ważnych dziedzinach działalności. Chodzi tu, konkretnie mówiąc — o wdrożenie w szerszym zakresie rachunku ekonomicznego w działalności socjalnej i kulturalnej.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselLopatynskiIgor">Z punktu widzenia działania bodźców istotne znaczenie mają uprawnienia rad narodowych do wydatkowania wygospodarowanych nadwyżek budżetowych. W tym zakresie projekt Prawa budżetowego, utrzymując zasadę ,dysponowania przez rady narodowe nadwyżkami budżetowymi uzależnia możliwości dyspozycji od faktycznie wygospodarowanych dodatkowo środków. Słusznie też kładzie się nacisk w Prawie budżetowym ,na ścisły związek nadwyżek budżetowych i funduszu zasobowego z sytuacją finansową przedsiębiorstw terenowych. Nadwyżki powinny pochodzić ze zdrowych źródeł poprawy wyników finansowych. Brak takiej poprawy powinien nakładać na rady narodowe Obowiązek uzdrowienia sytuacji. Tym zasadom jest podporządkowana m. in. konstrukcja funduszu zasobowego rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselLopatynskiIgor">Uwzględniając konieczność dostosowania budżetu do realizacji planu gospodarczego i uelastycznienia jego wykonania, projekt Prawa budżetowego tworzy system rezerw ogólnych, tj. na wydatki nie przewidziane w budżetach wszystkich szczebli oraz rezerw celowych w ramach poszczególnych resortów. Doświadczenie wskazuje, że rezerwy zarówno na szczeblu centralnym, jak i na szczeblach terenowych spełniają ważną rolę:</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselLopatynskiIgor">po pierwsze — pozwalają finansować nowe i dodatkowe zadania bez konieczności ograniczenia środków na planowane w budżecie zadania; rezerwy są więc czynnikiem stabilizacji planu i budżetu.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselLopatynskiIgor">po drugie — skłaniają do bardziej gospodarnego wydatkowania środków, umożliwiając przesunięcie decyzji do czasu pełnego przygotowania zamierzonego przedsięwzięcia. Są one niezbędne ze Względu na wysoki poziom rozwoju osiągnięty już przez naszą gospodarkę, jej złożony charakter i konieczność zapewnienia sprawności systemu budżetowego w operatywnym działaniu. Stąd też należy ocenić pozytywnie system rezerw, ,dla którego podstawę tworzy projekt Prawa budżetowego.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselLopatynskiIgor">Niezbędne z punktu widzenia optymalnego wykorzystania środków budżetowych uprawnienia organów wykonujących budżet wymagaj ą zwiększenia odpowiedzialności organów i jednostek wszystkich szczebli. Położenie nacisku na odpowiedzialność za realizację zadań gospodarczych i racjonalne, oszczędne wydatkowanie środków budżetowych, ma podstawowe znaczenie dla naszej gospodarki. Odpowiedzialność ta jest podkreślona w projekcie Prawa budżetowego przez obowiązek przestrzegania dyscypliny budżetowej i stosowanie sankcji za jej naruszenie.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselLopatynskiIgor">Z całym naciskiem należy szczególnie obecnie stawiać problem dyscypliny w planowaniu i realizacji budżetu. Budżet państwa rozporządza środkami finansowymi, sięgającymi obecnie prawie 400 mid zł. Są to środki społeczne. Gromadzenie i redystrybucja tych środków odbywa się wieloma kanałami i przez ogromną ilość jednostek. Planowy charakter naszej gospodarki wymaga, by wszystkie organy i jednostki przestrzegały norm działania, przepisów prawnych, instrukcji i dyrektyw. Dlatego projekt Prawa budżetowego utrzymuje dotychczas obowiązujące zasady odpowiedzialności aparatu państwowego za naruszenie dyscypliny budżetowej, formułując bezpośrednio w ustawie pojęcie wykroczeń przeciwko dyscyplinie budżetowej i sankcje karne.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselLopatynskiIgor">Przestrzeganie dyscypliny finansowej jest obowiązkiem nie tylko aparatu państwowego. Projekt Prawa budżetowego rozszerza ten obowiązek również na organizacje społeczne, które dysponują środkami państwa.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselLopatynskiIgor">Ogromne znaczenie dla dyscypliny realizacji planu (gospodarczego i budżet u ma odpowiedzialność przed organami przedstawicielskimi. Pragnę podkreślić celowość i konieczność rozszerzenia i pogłębienia prac komisji sejmowych w zakresie kontroli realizacji planu i budżetu. Nowe Prawo budżetowe rozszerza Wyraźnie te możliwości przede wszystkim przez rozszerzenie zakresu materiałów i informacji przedkładanych Sejmowi w związku z budżetem.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#PoselLopatynskiIgor">W ostatnim dziesięcioleciu wzrósł udział funduszów przedsiębiorstw w finansowaniu ich rozwoju, powstały działające równolegle do budżetu fundusze celowe, wzrosła rola kredytu w finansowaniu inwestycji. Rozwinęły się również formy gospodarki budżetowej, które uzależniają wydatki od dochodów. Celowość dokonanych zmian jest bezsporna. Niezbędne jest jednak również zapewnienie organom władzy państwowej, które podejmują ostateczne decyzje w sprawach planu gospodarczego i budżetu, tj. Sejmowi i radom narodowym, wglądu W całość gospodarki finansowej państwa. Jest to niezbędne także dla pełnej realizacji kontrolnej funkcji Sejmu i rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselLopatynskiIgor">Realizując ten postulat projekt Prawa budżetowego:</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#PoselLopatynskiIgor">po pierwsze — włącza do uchwalanej corocznie ustawy budżetowej ogólne sumy dochodów i wydatków funduszów celowych i jednostek powiązanych z budżetem netto; oznacza to, że Sejm uchwalać będzie nie tylko budżet państwa i budżet centralny, lecz również w ogólnym ujęciu plany tak zwanej gospodarki pozabudżetowej;</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#PoselLopatynskiIgor">po drugie — zobowiązuje Rząd do przedstawienia Sejmowi nie tylko objaśnień do budżetu, funduszów celowych i jednostek powiązanych z budżetem netto, lecz także objaśnień w zakresie gospodarki finansowej przedsiębiorstw oraz informację o planie kredytowym, który jest planem wykorzystania kredytów na finansowanie przedsiębiorstw, a zwłaszcza inwestycji.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#PoselLopatynskiIgor">Jest to posunięcie niezmiernie ważne — Sejm będzie uchwalać nie tylko (budżet w jego obecnym zakresie, lecz również plany funduszów celowych, wśród których są fundusze o dużym znaczeniu gospodarczym, jak np. Fundusz Rozwoju Rolnictwa, czy społecznym, jak np. Fundusz Emerytalny.</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#PoselLopatynskiIgor">Przez przedkładanie objaśnień W zakresie gospodarki finansowej przedsiębiorstw Sejm uzyska wgląd w rozdysponowanie, tej części akumulacji finansowej, która pozostaje w dyspozycji przedsiębiorstw. Wynosi ona w roku bieżącym już pokaźną kwotę około 50 mld zł. Nie mniejsze znaczenie ma również sformułowanie projektu Prawa budżetowego o obowiązku przedstawienia Sejmowi informacji o planie kredytowym. Plain ten jest bezpośrednio powiązany z budżetem; lokaty budżetu i nadwyżki budżetowe stanowią podstawowe źródło pokrycia kredytów udzielanych przez budżet, które idą na finansowanie zapasów, a ostatnio w coraz szerszym zakresie, na inwestycje.</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#PoselLopatynskiIgor">To nowe, zawarte w projekcie ustawy o Prawie budżetowym, rozwiązanie ma istotne znaczenie dla przyszłej pracy Sejmu. Jego działalność rozciągnie się w istocie na całość gospodarki finansowej państwa. Widzę w tym poważne wzmocnienie funkcji Sejmu w kierowaniu rozwojem gospodarczym i społecznym naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#PoselLopatynskiIgor">Wzmocnieniem roli organów przedstawicielskich jest również Włączenie komisji rad narodowych w proces planowania budżetowego, a więc w okresie poprzedzającym przedłożenie Sejmowi projektu budżetu państwa. Ma to istotne znaczenie dla społecznej oceny zamierzeń prezydiów rad narodowych, a nałożony na Ministra Finansów obowiązek ustosunkowania się ido opinii komisji rad narodowych gwarantuje rozpatrzenie na szczeblu centralnym ocen i postulatów komisji rad narodowych równocześnie z projektami złożonymi przez prezydia rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#PoselLopatynskiIgor">Założony w prawie budżetowym tryb pracy mad budżetem państwa stwarza lepsze podstawy dla społecznej inicjatywy rad narodowych przed powzięciem decyzji na szczeblu centralnym.</u> + <u xml:id="u-5.41" who="#PoselLopatynskiIgor">Związek nowego Prawa budżetowego z założeniami reformy gospodarczej oraz stworzenie szerokich podstaw do lepszej realizacji przez Sejm funkcji kierowania rozwojem gospodarczym i społecznym oraz funkcji kontrolnych pozwalają wyrazić przekonanie, że uchwalenie ustawy — Prawo budżetowe będzie jednym z istotnych elementów zapewnienia postępu ekonomicznego i społecznego w nadchodzącym pięcioleciu.</u> + <u xml:id="u-5.42" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Stanisław Włodarczyk.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselWlodarczykStanislaw">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Zabierając głos w imieniu Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego — pragnę na wstępie podkreślić, iż przedstawiony przez Rząd i rozpatrywany w dniu dzisiejszym projekt ustawy — Prawo budżetowe jest dokumentem o dużej wadze i znaczeniu nie tylko dla gospodarki finansowej państwa, ale także dla gospodarki rad narodowych. Nowe Prawo budżetowe sankcjonując i rozwijając w swoich podstawowych założeniach dotychczasowe instytucje budżetowe oraz stwarzając nowe, jak np. fundusz zasobowy, tworzony z nadwyżek budżetowych, niewątpliwie sprzyjać będzie dalszemu umocnieniu gospodarki finansowej dla przyszłego większego stabilizowania budżetów terenowych w drodze m.in. możliwości określania wskaźników finansowych dla rad narodowych na okresy wieloletnie.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselWlodarczykStanislaw">Nie rozwijając szerzej tego tematu, któremu zresztą poświęcili sporo uwagi moi przedmówcy, pragnę zatrzymać się na niektórych, istotniejszych moim zdaniem, problemach związanych ze sferą tzw. gospodarki pozabudżetowej na tle projektu nowego Prawa budżetowego.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselWlodarczykStanislaw">Przede wszystkim wymaga, sądzę, wyjaśnienia samo pojęcie — „gospodarka pozabudżetowa”. Należy bowiem nadmienić, że chodzi tu w istocie również o sferę (budżetu realizowaną w formie bardziej elastycznej i stosowanej tam, gdzie pozwalają warunki na wyodrębnienie z budżetu określonych źródeł dochodów, w ramach których jednostka może realizować swoje zadania.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselWlodarczykStanislaw">Pod pojęciem gospodarki pozabudżetowej rozumie się zakłady budżetowe, działające jako samodzielne jednostki organizacyjne, środki specjalne i gospodarstwa pomocnicze, obejmujące działalność uboczną lub część działalności podstawowej jednostek budżetowych. Nieco inną formę tej gospodarki stanowią fundusze celowe.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselWlodarczykStanislaw">Wymienione formy gospodarki pozabudżetowej określa dotychczas obowiązująca ustawa z 1958 r., która jednocześnie upoważniała Ministra Finansów do:</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselWlodarczykStanislaw">—szczegółowego określania form i rodzajów działalności pozabudżetowej prowadzonej przez jednostki budżetowe;</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselWlodarczykStanislaw">—określania systemów finansowych tej działalności;</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselWlodarczykStanislaw">—zasad prowadzenia rachunkowości i sprawozdawczości.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselWlodarczykStanislaw">Wprowadzenie określonych form działalności pozabudżetowej podyktowane zostało potrzebą umożliwienia niektórym jednostkom budżetowym — ze względu na charakter działalności — prowadzenia bardziej elastycznej gospodarki finansowej, a także koniecznością usamodzielnienia jednostek przez uzależnienie ponoszonych wydatków od realizacji dochodów z tej działalności.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselWlodarczykStanislaw">Chodziło również o stworzenie bodźców ekonomicznych do realizacji wyznaczonych zadań w drodze zainteresowania danych jednostek w terminowej i pełnej realizacji dochodów. Na przestrzeni ostatnich lat, które przyniosły nowe doświadczenia, nastąpił poważny rozwój tego typu działalności drogą tworzenia nowych funduszy i nadawania jednostkom budżetowym prowadzącym działalność gospodarczą oraz niektórym urządzeniom socjalnym, form zakładów budżetowych.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselWlodarczykStanislaw">Wielkość dochodów i wydatków gospodarki pozabudżetowej w gestii rad narodowych z (biegiem łat systematycznie rosła i dochodzi obecnie do sumy kilku miliardów złotych. Jest to pozycja poważna w systemie gospodarki finansowej rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselWlodarczykStanislaw">Przedstawiony projekt Prawa budżetowego słusznie więc zakłada rozszerzenie zakresu materiałów budżetowych przedstawianych Sejmowi i radom narodowym przez włączenie do nich także całości gospodarki pozabudżetowej. Takie postępowanie na przyszłość pozwoli organom władzy na wyrobienie sobie pełniejszego obrazu gospodarki finansowej państwa i poszczególnych województw, co pozwoli na lepszą kontrolę nad gospodarką środkami finansowymi.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselWlodarczykStanislaw">Projekt nowego Prawa budżetowego dąży do zwiększenia samodzielności i większej elastyczności gospodarki finansowej jednostek budżetowych, dając między innymi możliwości zwiększenia wydatków z ponadplanowych dochodów, a jednocześnie utrzymuje dotychczasowe formy gospodarowania środkami pozabudżetowymi.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselWlodarczykStanislaw">Istota środków pozabudżetowych sprowadza się do umożliwienia określonym jednostkom dokonywania wydatków bezpośrednio z osiąganych dochodów. W określonych przypadkach, gdy dochody te nie są wystarczające, przewiduje się możliwość otrzymania odpowiednich dopłat z budżetu, natomiast nadwyżki dochodów własnych nad wydatkami podlegają odprowadzeniu na dochody budżetowe.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselWlodarczykStanislaw">Wysoki Sejmie! Nowe Prawo budżetowe — podobnie jak dotychczas — rozróżnia środki pozabudżetowe ściśle związane z budżetem i środki w pewnym sensie niezależne od budżetu — działające w oparciu o własne źródła dochodów. Do grupy pierwszej zaliczyć można zakłady budżetowe, środki specjalne i gospodarstwa pomocnicze. Grupę drugą stanowią fundusze celowe, wśród których szczególną pozycję zajmuje fundusz gromadzki i fundusz miejski. Jeśli chodzi o fundusz gromadzki, -to należy wspomnieć, że w nowym Prawie budżetowym zamieszczono przepis, na mocy którego dochody i wydatki tego funduszu wyłączone zostały z budżetu zgodnie z praktyką ostatnich lat.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselWlodarczykStanislaw">Gospodarka pozabudżetowa rad narodowych zamyka się dochodami własnymi około 80% oraz dotacjami z budżetu około 20%.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselWlodarczykStanislaw">Istniejące zakłady budżetowe można podzielić ma dwie grupy. To jest na takie zakłady, które są w pełni i samowystarczalne lub w minimalnym stopniu korzystają z dotacji budżetowych oraz inne, których wydatki w przeważającej mierze pokrywane są dotacją budżetową. Zakładami samowystarczalnymi są na przykład: zakłady usług projektowych, zakłady weterynarii, zakłady gospodarki mieszkaniowej, zakłady naprawcze sprzętu medycznego itp.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselWlodarczykStanislaw">Do zakładów budżetowych, których dotacja przekracza 60% należą ina przykład: przedszkola miejskie — ponad 80% dotacji, (przedszkola i dziecince wiejskie — ponad 90%, domy kultury oraz 'ośrodki kultury — ponad 60% i żłobki — ponad 90%.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselWlodarczykStanislaw">Wynika stąd, że z największych dotacji korzystają zakłady budżetowe należące do grupy urządzeń socjalno-kulturalnych. Z uwagi na to, że rozmiary dochodów wymienionych zakładów kształtują się bardzo nisko w porównaniu do kosztów utrzymania, zasadne wydaje się rozważenie przekształcenia na jednostki budżetowe takich zakładów, do których dopłata z budżetu przekracza 60% kosztów utrzymania. Chodziłoby więc tutaj głównie o przedszkola i dziecince wiejskie, placówki akcji wczasów dla dzieci i młodzieży, ośrodki kultury i żłobki.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselWlodarczykStanislaw">Za takim przekształceniem zakładów przemawia to, że rozmiary dochodów tych jednostek, ich struktura oraz związek z działalnością podstawową, nie uzasadniają uzależniania wydatków od realizacji dochodów. Wydaje się, że nadawanie formy organizacyjnej zakładów budżetowych powinno być ograniczone tylko do tych przypadków, kiedy uzasadnia to zarówno poziom dochodów, jak również ich rodzajowa struktura.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselWlodarczykStanislaw">Odrębnym zagadnieniem są środki specjalne, które stanowią około 15% ogólnych Wydatków gospodarki pozabudżetowej. Wydatki środków specjalnych prawie w -całości pokrywane są dochodami własnymi. Pomimo takiego układu wydaje się niezbyt celowe istnienie niektórych rodzajów środków specjalnych z uwagi na bardzo niewielkie ich rozmiary oraz możliwości zagospodarowania ich bezpośrednio przez macierzyste jednostki budżetowe.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselWlodarczykStanislaw">Jeśli chodzi o gospodarstwa pomocnicze, na przykład warsztaty szkolne, to działalność ich zamyka się mniej więcej w ramach osiąganych dochodów własnych. Ich dotychczasowa forma jest jak najbardziej wskazana do Utrzymania nadal.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselWlodarczykStanislaw">Również działalność funduszy celowych nie wymaga żadnych dofinansowań z dotacji, ponieważ wydatki są realizowane w granicach zakumulowanych środków.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselWlodarczykStanislaw">Oprócz tych funduszy rady narodowe dysponują środkami funduszu gromadzkiego ii miejskiego. Fundusze te mają duże znaczenie dla rozwoju życia gospodarczego i poprawy warunków socjalno-bytowych miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselWlodarczykStanislaw">Oddanie gromadzkim radom narodowym całości spraw związanych z ustalaniem wysokości funduszu, wymiarem i poborem wpłat łącznie z innymi zobowiązaniami pieniężnymi rolników, udzielaniem ulg i zwolnień, określaniem celów, na które przeznaczany jest fundusz, rozszerzyło znacznie zakres działania gromadzkich rad narodowych. Zasada, że fundusz może być wydatkowany wyłącznie na potrzeby gromad, spowodowała zainteresowanie mieszkańców wsi jego gromadzeniem i wydatkowaniem, o czym świadczy ogólny wzrost tych środków. W okresie ostatniego dziesięciolecia przedstawia się ten fundusz następująco: w 1960 roku fundusz ten kształtował się w wysokości 443 min zł. W ciągu 5 lat urósł do sumy 927 mln zł, by osiągnąć w bieżącym, 1970 roku, 1,5 mld zł, a więc wzrost trzykrotny.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselWlodarczykStanislaw">Te znaczne zwiększenia wynikają częściowo ze wzrostu przychodowości gospodarstw rolnych, głównie zaś stąd, że gromadzkie rady narodowe, kierując się potrzebami wsi ustalały stawki wpłat nie na najniższym ustawowym poziomie, ale w wyższych, dopuszczalnych przepisami, stawkach. W ogólnej sumie wydatków funduszu gromadzkiego dominującą pozycję stanowi: budowa i naprawa dróg lokalnych, a następnie konserwacja i remonty urządzeń komunalnych, przeciwpożarowych i szkolnych na wsi. Na te cele przeznaczanych jest corocznie ponad 80% środków tego funduszu. Tak więc fundusz gromadzki, obok budżetu, znacznie poszerza możliwości załatwienia wielu istotnych i pilnych potrzeb gromad.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselWlodarczykStanislaw">Utworzenie w 1966 r. funduszu miejskiego miało na celu pomoc radom narodowym w realizacji ich inicjatyw w dziedzinie aktywizacji małych miast przez tworzenie poza budżetem dodatkowego źródła finansowania inwestycji produkcyjnych i zakładów usługowych, remontów, urządzeń komunalnych, socjalnych i kulturalnych. Fundusz miejski służy również popieraniu rozwoju czynów społecznych w celu szerszego wykorzystania inicjatyw miejscowej ludności, zmierzających do poprawy warunków bytowych i kulturalnych. Fundusz miejski stał się dla małych miast takim samym źródłem, jakim dla wsi jest fundusz gromadzki, który Obok pomocy państwa stanowi lokalną bazę finansowania inicjatywy społecznej.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselWlodarczykStanislaw">W okresie 4 lat Istnienia funduszu miejskiego rady narodowe wydatkowały z niego na gospodarkę komunalną łącznie około 1,5 mld zł. Środki te przeznaczono m. in. na remonty i budowę ulic i chodników, utrzymanie zieleńców, modernizację i instalację nowych punktów świetlnych. Utworzenie funduszu miejskiego umożliwiło poprawę warunków komunalnych w małych miastach, zwłaszcza zaniedbanych.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselWlodarczykStanislaw">Wysoki Sejmie! Na tle przedstawionej dotąd ogólnej charakterystyki 'działania funduszu gromadzkiego i miejskiego należy wskazać na kilka zagadnień, które wymagają rozważenia i ewentualnego uregulowania.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselWlodarczykStanislaw">Do zagadnień tych należy:</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PoselWlodarczykStanislaw">—sprawa właściwego ukierunkowania wydatków dokonywanych ze środków funduszu gromadzkiego i funduszu miejskiego. Niewątpliwie jest rzeczą słuszną, że główne wysiłki w ramach funduszu gromadzkiego koncentrują się na problemach dróg lokalnych (ponad 60% wszystkich wydatków) i na zadaniach rozszerzenia usług gospodarki komunalnej — w ramach funduszu miejskiego. Jednak z drugiej strony obserwuje się dość duże rozproszenie pozostałych środków na różne zadania, często mniej pilne i mniej korzystne z punktu widzenia potrzeb gospodarki gromad i miast. Konieczna by tu była większa koncentracja środków m. in. drogą tworzenia poważniejszych rezerw akumulowanych w dłuższym okresie czasu na realizację znacznie większych niż dotąd przedsięwzięć. Byłoby przy tym również pożądane zachowanie odpowiednich proporcji między wydatkami bieżącymi i majątkowymi z zagwarantowaniem priorytetu dla tych ostatnich;</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PoselWlodarczykStanislaw">—niesłuszna wydaj e się spotykana dotąd praktyka wykorzystywania środków obu funduszów ma nieprzewidziane w przepisach zadania, których sfinansowanie powinno znaleźć pokrycie w budżecie;</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#PoselWlodarczykStanislaw">—dość poważnym niedociągnięciem jest wielu radach narodowych brak sprecyzowanych, długofalowych planów zadań do realizacji ze środków obu funduszów. Powoduje to trudności w wykorzystaniu osiągniętych wpływów oraz trudności w zapewnieniu materiałów i wykonawców zadań zaplanowanych na dany rok. W konsekwencji następuje rozdrabnianie środków na zadania mniej istotne z punktu widzenia potrzeb terenu lub ich niewykorzystywanie i wzrost pozostałości środków;</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#PoselWlodarczykStanislaw">— rozważenia wymaga sprawa uregulowania właściwych proporcji świadczeń na utrzymanie dróg lokalnych ze strony wszystkich ich użytkowników. Chodzi tu zwłaszcza o udział jednostek i zakładów gospodarki uspołecznionej, znajdujących się na terenie gromad, np. GS, PGR, przedsiębiorstwa leśne, przemysł terenowy, POM, MBM itp., których mechaniczne środki transportu w coraz większym stopniu korzystają z dróg lokalnych. Pozwoliłoby to na zaspokojenie w znacznie większym stopniu narastających potrzeb gromad w zakresie budowy i konserwacji dróg.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#PoselWlodarczykStanislaw">Biorąc pod uwagę całokształt działalności rad narodowych, prowadzonej w różnych ramach pozabudżetowych, należy pozytywnie ocenić projekt utrzymania tych form w nowym prawie budżetowym. Warto jednak zastanowić się nad ewentualnością Włączenia do budżetu pewnych rodzajów działalności, zwłaszcza w gromadach. Dotyczy to drobnych urządzeń socjalno-kulturalnych na wsi, których wydatki i minimalne zresztą dochody raczej przemawiają za objęciem ich w pełni budżetem.</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#PoselWlodarczykStanislaw">Wszystkie pozostałe sprawy, dotyczące niezbędnego zaostrzenia kryteriów tworzenia i gospodarowania środkami pozabudżetowymi oraz wzmocnienia nadzoru i kontroli nad prawidłowością gospodarki, zgodnie z uprawnieniami, jakie daje nowe Prawo budżetowe, Minister Finansów zechce z pewnością zabezpieczyć drogą zarządzeń wykonawczych.</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#PoselWlodarczykStanislaw">Oceniając pozytywnie całość postanowień projektu ustawy — Prawo budżetowe, Klub Poselski ZSL deklaruje swoje poparcie dla przedstawionej na dzisiejszych obradach ustawy.</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Jan Grzbiela.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselGrzbielaJan">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Trwający w naszym kraju proces doskonalenia planowania i zarządzania gospodarką narodową i przechodzenie jej na intensywny system rozwoju, jak również towarzyszące temu rozszerzanie zadań oraz uprawnień administracji centralnej i terenowej powodowały dotychczas konieczność wprowadzania do corocznych budżetów wielu zmian i uzupełnień. Związane one były między innymi z uprawnieniami prezydiów rad narodowych do przenoszenia kredytów budżetowych, dotyczyły trybu uchwalania budżetów terenowych, dysponowania przez Radę Ministrów i Ministra Finansów nadwyżką budżetu.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselGrzbielaJan">Rozpatrywany dzisiaj projekt ustawy ujmuj e w formy prawne zdobyte konstruktywne doświadczenia i scala je z dotychczasowymi przepisami, modyfikując je tam, gdzie zachodzi tego potrzeba. Ponadto zmierza on do konsekwentnego i pełnego uregulowania gospodarki budżetowej jako istotnego elementu doskonalenia metod zarządzania gospodarką narodową.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselGrzbielaJan">Pragnąłbym na wstępie, nawiązując do wypowiedzi moich przedmówców, podkreślić, że nowe przepisy Prawa budżetowego:</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselGrzbielaJan">—precyzyjnie definiują pojęcie budżetu;</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselGrzbielaJan">—ustalają zasady umożliwiające rozwój kredytowych form finansowania gospodarki uspołecznionej;</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselGrzbielaJan">—stwarzają możliwości ustalania dochodów wyrównawczych dla budżetu terenowego na okres wieloletni;</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselGrzbielaJan">—precyzują podział dochodów i wydatków pomiędzy budżetem centralnym i terenowym oraz —zwiększają elastyczność w tym podziale.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselGrzbielaJan">Nowy projekt Prawa budżetowego szczegółowo rozwija zasady opracowywania i uchwalania budżetów, sposoby ich wykonywania, kontroli oraz dyscypliny budżetowej.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselGrzbielaJan">Zasada oddolnego planowania budżetów terenowych — chciałbym to zaakcentować — będzie w myśl nowej ustawy realizowana już na etapie wstępnego opracowania projektu budżetu państwa. Na podstawie wniosków prezydiów powiatowych rad narodowych i opinii właściwych komisji rad — prezydia wojewódzkich rad narodowych będą opracowywać wstępne projekty dochodów do wydatków zbiorczych budżetów województwa. Taki tryb postępowania umożliwi organom przedstawicielskim wnikliwą ocenę zamierzeń prezydiów rad narodowych. Umożliwi również radnym odpowiednie przygotowanie się do aktywnego udziału w posiedzeniach rady, poświęconych podejmowaniu uchwał dotyczących planu terenowego i budżetu.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselGrzbielaJan">Poważnym postępem w procesie decentralizacji i wzrostu uprawnień koordynacyjnych będzie wprowadzenie daleko idących zmian w dysponowaniu nadwyżkami budżetów terenowych. Służyć temu celowi będzie fundusz zasobowy. Fundusz ten rozwiąże problem redystrybucji części nadwyżek budżetowych pomiędzy rady narodowe różnych stopni i sprawę pokrywania niedoborów w ramach systemu budżetowego tychże rad.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselGrzbielaJan">W celu uelastycznienia gospodarki budżetowej projekt ustawy rozszerza w tym zakresie uprawnienia rad narodowych. Z upoważnienia prezydiów rad rozszerzone uprawnienia będą dotyczyć w określonych przypadkach również i wydziałów finansowych oraz branżowych. Uprawnienia te obejmują dokonywanie przeniesień kredytów między częściami i działami, a następnie między rozdziałami, tytułami i paragrafami budżetu. Warunkiem będzie tu zaopiniowanie przez właściwą komisję rady celowości i zasadności takich przeniesień.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselGrzbielaJan">Wysoki Sejmie! Wymienione tutaj niektóre tylko zmiany zawarte w omawianym projekcie Prawa budżetowego mają swoje źródło w przechodzeniu naszej gospodarki na system intensywnego rozwoju. Stwarzają one warunki i możliwości do dalszego pogłębiania samodzielności gospodarowania środkami społecznymi przez przedsiębiorstwa i jednostki budżetowe. Wskazują równocześnie na potrzebę wzrostu odpowiedzialności za uzyskiwane efekty gospodarcze. Trzeba przy tym pamiętać, że racjonalne wykorzystywanie istniejących i możliwych do wygospodarowania środków budżetowych i pozabudżetowych wymaga rozwinięcia 'systematycznej kontroli, jak również wzmożenia dyscypliny budżetowej w toku realizacji budżetu. Kontrola wykonania dotycząca budżetu państwa będzie opierała się, podobnie jak dotychczas, głównie na systemie sprawozdawczości sporządzanej i przedstawianej przez Ministra Finansów — Radzie Ministrów, a przez Rząd — Sejmowi. Podobne sprawozdania wykonania budżetów terenowych przedkładać będą prezydia rad narodowych swoim radom, przesyłając je jednocześnie organom centralnym. iW toku realizacji budżetu jednostki budżetowe podlegać będą systematycznej rewizji finansowo-księgowej.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselGrzbielaJan">Zarysowane wyraźnie w projekcie ustawy tendencje do umocnienia roli organów przedstawicielskich w fazie przygotowywania i wykonywania budżetu prowadzą konsekwentnie do rozwijania społecznej kontroli komisji rad narodowych w zakresie przestrzegania dyscypliny budżetowej.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselGrzbielaJan">Wysoki Sejmie! W omawianym projekcie ustawy zostały znacznie rozszerzone i uściślone oraz podniesione do rangi przepisów ustawowych przepisy regulujące zakres odpowiedzialności za naruszanie dyscypliny budżetowej. Dotyczą one przede wszystkim zasad i trybu wydatków, pobierania dochodów przez jednostki wykonujące budżet, w szczególności zaś zmierzają do przeciwdziałania występującym dość często przypadkom przekraczania planowanych kosztów, zaciągania nie znajdujących pokrycia zobowiązań, dokonywania — przekraczających limity bądź też wręcz niecelowych i zbędnych wydatków.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselGrzbielaJan">Projekt ustawy zawiera przepisy mające na celu przeciwdziałanie bezzasadnym umarzaniom należności lub zaniechaniu ich ściągania, przeciwdziałanie nieprzestrzeganiu przepisów o robotach, dostawach i usługach, wykorzystywaniu — niezgodnie z przeznaczeniem — dotacji budżetowych. Projekt ujmuje też w formę przepisów wiele spraw natury porządkowo-organizacyjnej w zakresie niezgodnego ze stanem faktycznym księgowania bądź sprawozdawczości.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselGrzbielaJan">Trzeba stwierdzić, iż pojęcie dyscypliny finansowej występowało już i w prawie budżetowym z roku 1958 — zdefiniowane tam, jako przestrzeganie przepisów prawnych w zakresie budżetu, finansów, etatów, stawek i funduszu płac. Było ono w ciągu następnych lat wprowadzane w życie odpowiednimi rozporządzeniami Rady Ministrów, a także zarządzeniami instrukcjami i okólnikami Ministra Finansów. Niemniej jednak praktyka wykazała — w świetle rozstrzygniętych przez komisje orzekające przypadków naruszeń dyscypliny budżetowej, jak i w świetle kontroli przeprowadzanych przez Najwyższą Izbę Kontroli — iż w obowiązujących przepisach istniały pewne luki i niejasności, odbijające się na skutecznej realizacji. I tak na przykład: obowiązek kierowania zawiadomień o naruszeniu dyscypliny budżetowej do komisji orzekających nie był konsekwentnie wypełniany przez kierowników jednostek naruszających dyscyplinę — źródłem tego był bowiem fakt, że pośrednio sami kierownicy byli sprawcami lub współsprawcami tych naruszeń. Nieprawidłowości i uchybienia najczęściej występowały w jednostkach budżetu terenowego i dotyczyły szerokiego zakresu spraw — niejednokrotnie nawet drobnych — ale w ogólnym bilansie wypaczających zasadę rzetelnego rachunku ekonomicznego i gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselGrzbielaJan">Dla ilustracji pozwolę sobie przykładowo wymienić niektóre ujawnione i najczęściej występujące przypadki nieprzestrzegania przepisów w zakresie dokonywania wydatków i osiągania dochodów. Były to:</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselGrzbielaJan">—nieprawidłowości w gospodarowaniu funduszem płac, polegające między innymi na zatrudnianiu pracowników poza ustalonymi etatami, na niezgodnym z przepisami awansowaniu i przyznawaniu dodatków, na wypłatach za prace zlecone, należące w rzeczywistości do czynności wchodzących w zakres obowiązków służbowych, na (przekraczaniu obowiązujących stawek itp.;</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselGrzbielaJan">—zakupy materiałów rzeczowych nie zaplanowane i częstokroć zbędne;</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselGrzbielaJan">—wypłacanie i rozliczanie niezgodnie z przepisami pobranych zaliczek;</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselGrzbielaJan">—zlecanie jednostkom nieuspołecznionym dostaw, robót i usług nie dostosowanych do rzeczywistych potrzeb jednostek gospodarki uspołecznionej;</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselGrzbielaJan">—nierealne planowanie dochodów ze źródeł własnych oraz niewłaściwości w zakresie ściągania i umarzania należności;</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselGrzbielaJan">—nieprawidłowości w księgowaniu i inwentaryzacji środków rzeczowych.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselGrzbielaJan">By zapobiec na przyszłość podobnym naruszeniom dyscypliny budżetowej, projekt ustawy wymienia podstawowe przypadki tych naruszeń i szczegółowo określa jednostki organizacyjne odpowiedzialne za te naruszenia. Znajdują się tu między innymi także organizacje spółdzielcze, kółka rolnicze oraz organizacje społeczne, otrzymujące dotacje z budżetu państwa na produkcję i planowo deficytowe usługi, jak również na działalność socjalno-kulturalną. Odpowiedzialnością porządkową obarczono tu zarówno pracowników jednostek zarządzających funduszami celowymi, jak również i osoby pełniące w tych jednostkach funkcje z wyboru. -Będzie to niewątpliwie miało dodatni wpływ na jakość gospodarki tymi funduszami, jak również na prawidłowe, zgodne z przeinaczeniem, ich wykorzystywanie. Przyczyni się to również w znacznym stopniu do Wzmożenia gospodarności w zakresie własnych źródeł dochodu, do zwiększenia poczucia odpowiedzialności za wydatkowanie środków społecznych.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselGrzbielaJan">Pragnę tutaj wskazać, że projekt ustawy rozszerza krąg jednostek poddanych dyscyplinie budżetowej i zaostrza kryteria tej dyscypliny, zapewnia szybkość i sprawność działania komisji orzekających o winie i karze osób naruszających dyscyplinę.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselGrzbielaJan">Projekt ustawy chroni również pracownika przed podwójną karą: sądową i porządkową.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselGrzbielaJan">Nowe Prawo budżetowe łączy w sposób precyzyjny głęboką troskę o oszczędność, o celową i efektywną gospodarkę finansową, zapewniającą rozwój gospodarczy i kulturalny naszego kraju, obronę narodową i funkcjonowanie organów państwowych — z troską o wychowanie człowieka, o podniesienie poziomu dyscypliny pracy d porządku społecznego. Należy tu podkreślić, iż wymóg dyscypliny budżetowej w ujęciu omawianego projektu nie jest celem ,samym w sobie. Dyscyplina ta jest konkretnym instrumentem wyszukiwania rezerw w ramach każdej jednostki objętej budżetem państwa lub też dotowanej przez państwo. Rezerwy te, w oparciu o odpowiednią uchwałę rady, służyć mogą zaspokojeniu nie uwzględnionych w pierwotnym budżecie potrzeb — zwłaszcza potrzeb w dziedzinie zdrowia, oświaty i kultury, figurujących w aneksie do budżetu.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselGrzbielaJan">Wygospodarowywanie rezerw w interesie potrzeb społeczeństwa powinno być zatem troską każdego działacza społecznego, gospodarczego i kulturalnego. Na każdym powierzonym — służbowo czy społecznie — posterunku powinien działacz społeczny dbać o gospodarność, racjonalne i efektywne wykorzystywanie powierzonych mu zasobów i środków, zwalczać niedbalstwa, nieterminowości i nierzetelności iw pracy, przysparzać naszej gospodarce dodatkowych wartości, wyrażających się w zaoszczędzonych sumach, wygospodarowanych złotówkach.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselGrzbielaJan">Wysoki Sejmie! Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego, w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać, wyraża przekonanie, że nowa ustawa, przy zachowaniu zasady centralnego planowania, uelastyczni gospodarkę budżetową, Wzmocni wydatnie wpływ organów przedstawicielskich na tworzenie i wykonywanie budżetu. Ustawa stanowić będzie ważki instrument działania w całym systemie planowania i zarządzania gospodarką narodową.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselGrzbielaJan">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego udziela pełnego poparcia przedstawionemu projektowi i będzie głosować za jego uchwaleniem.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Głos zabierze poseł Józef Pińkowski.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#Marszalek">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Sądzę, podobnie jak moi przedmówcy, że dobrze się stało, że w okresie, kiedy zgodnie z uchwałami V Zjazdu i kolejnych plenarnych posiedzeń Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej podejmowane są w naszym kraju wysiłki dla wydatnego polepszenia efektywności gospodarowania opracowany został również projekt Prawa budżetowego, mający na celu dostosowanie gospodarki budżetowej do nowych wymogów wynikających z obecnego etapu rozwoju kraju. Zawarte są w nim uogólnione doświadczenia ostatnich kilkunastu lat i rezultaty rozwijanej na ten temat dyskusji w różnych środowiskach, w tym także wśród radnych, pracowników i działaczy rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#Marszalek">Uchwalenie nowego Prawa budżetowego będzie aktem ustawodawczym o doniosłej wadze. Rangę tę nada je mu charakter naszego budżetu, w którym wyraża się znana ,powszechnie prawidłowość gospodarki socjalistycznej stwarzającej warunki, aby budżet państwa ustalał istotne zadania zarówno w sferze podziału dochodu narodowego zgodnie z potrzebami ogólnospołecznymi, jak i zadania związane z procesami reprodukcji w gospodarce narodowej. Wpływa na to jego znaczenie w całokształcie poczynań mających na celu doskonalenie naszego systemu ekonomicznego oraz mechanizmu planowania i zarządzania gospodarką narodową. Łącznie z wprowadzaną w życie reformą systemu finansowego Prawo budżetowe powinno zapewnić warunki do lepszego wykorzystania pieniądza i gospodarki finansowej w ogóle dla pogłębienia rachunku nakładów i efektów wzmożenia dyscypliny finansowej i należytego gospodarowania posiadanymi środkami. A jest to jeden z podstawowych kierunków działania dla umocnienia ogólnej równowagi ekonomicznej i zapewnienia dalszego, szybkiego tempa rozwoju społeczno-gospodarczego kraju.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#Marszalek">Istotne znaczenie w tym względzie posiadają niewątpliwie obok innych postanowienia dotyczące rozszerzenia roili kredytu bankowego w gospodarce budżetowej i pozabudżetowej.</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#Marszalek">Zwiększona rola kredytu w gospodarce budżetowej tworzy sytuację, w której powstają warunki do dalszego pogłębienia oceny efektywności realizowanych zadań inwestycyjnych oraz rezultatów gospodarczych zakładów budżetowych. Nie bez znaczenia jest tu fakt, że dziedziny te zostają Objęte wzmożoną kontrolą bankową. Myślę więc, że obowiązkiem wszystkich, którzy na różnych szczeblach zarządzania przygotowują i realizują zadania budżetowe, powinno być zatem wykorzystanie przepisów nowego Prawa budżetowego dla polepszenia swojej gospodarki finansowej. W obszarze działalności jednostek budżetowych oraz, gospodarki pozabudżetowej istnieje przecież niemało rezerw, które — podobnie jak w przedsiębiorstwach — powinny być coraz to lepiej wykorzystane. Rezerwy te tkwią między innymi w występujących przerostach w zatrudnieniu, w możliwościach obniżki kosztów materiałowych i Eksploatacyjnych, w należytym wykorzystywaniu urządzeń majątku trwałego oraz w możliwościach lepszej realizacji dochodów, zwłaszcza wynikających z tytułu rozwijania działalności usługowej i wykorzystywania wszystkich źródeł dochodowych.</u> + <u xml:id="u-10.5" who="#Marszalek">W związku z tym nasuwa się wniosek, iż obszar działalności gospodarczej i finansowej, Objęty budżetem centralnym i budżetami terenowymi, powinien być w Większym niż dotychczas zakresie terenem, na którym podobnie jak w całej naszej gospodarce narodowej doskonalone będą metody rachunku ekonomicznego w powiązaniu z należytą oceną potrzeb społecznych i kosztów ich rozwiązywania stosownie do istniejących możliwości.</u> + <u xml:id="u-10.6" who="#Marszalek">Jako działacz rad narodowych, pragnąłbym przyłączyć się do głosów moich przedmówców i zwrócić uwagę Wysokiej Izby na niektóre postanowienia projektu Prawa budżetowego, odnoszące się do działalności rad.</u> + <u xml:id="u-10.7" who="#Marszalek">Uporządkowanie i scalenie w jednym akcie przepisów regulujących gospodarkę budżetową rad narodowych oraz rozwinięcie treści dochodów i wydatków budżetu, dążenie do stworzenia warunków bardziej ustabilizowanej działalności finansowej oznacza w sumie umocnienie .miejsca budżetów terenowych w systemie finansowym państwa i dokładniejsze wyznaczenie ich zakresu w całokształcie przedsięwzięć budżetowych. Odpowiada to faktycznej roli i pozycji, jaką w budżecie państwa zajmują budżety terenowe.</u> + <u xml:id="u-10.8" who="#Marszalek">Jak wiadomo, udział budżetów terenowych w budżecie państwa wynosił w 1969 r. około 27%, podczas gdy w 1958 r. w okresie uchwalania dotychczas obowiązującego Prawa budżetowego, udział ten wynosił około 22%.</u> + <u xml:id="u-10.9" who="#Marszalek">Decydujący jest, jak wiadomo, udział budżetów terenowych w finansowaniu zadań związanych ze szkolnictwem podstawowym i średnim, ochroną zdrowia i pomocą społeczną, gospodarką komunalną i mieszkaniową, a z zadań gospodarczych — w finansowaniu rolnictwa oraz powiązanego z budżetem rad przemysłu terenowego, handlu detalicznego i transportu samochodowego.</u> + <u xml:id="u-10.10" who="#Marszalek">Charakter działalności zabezpieczanej budżetami terenowymi wymaga, alby zapewniona była odpowiednia rytmiczność i stabilność dochodów, umożliwiająca sukcesywne i bieżące finansowanie zadań ujętych w planach gospodarczych i w budżetach terenowych.</u> + <u xml:id="u-10.11" who="#Marszalek">Problemy te były niejednokrotnie podnoszone przez działaczy rad narodowych w dyskusjach poświęconych usprawnieniu działalności budżetowej rad. Można stwierdzić, iż zawarte w projekcie ustawy postanowienia stanowią uwzględnienie wielu z tych postulatów i wniosków. Są to postanowienia dotyczące między innymi powołania instytucji funduszu zasobowego, postanowienia przewidujące możliwość ustalania środków wyrównawczych na okresy wieloletnie oraz dotyczące utrwalenia obowiązującej już obecnie zasady ograniczonego ryzyka z tytułu udziałów rad w dochodach budżetu centralnego.</u> + <u xml:id="u-10.12" who="#Marszalek">Instytucja funduszu zasobowego ma na celu stabilizację sytuacji finansowej rad poprzez zgromadzenie — zwłaszcza na szczeblu wojewódzkim i powiatowym — odpowiednich środków finansowych, które będą mogły być uruchamiane w przypadkach, gdy zaistnieją uzasadnione niedobory w budżetach rad lub gdy zajdzie potrzeba przyznania zasiłków kasowych na realizację niektórych zadań oraz na pokrywanie uzasadnionych niedoborów i środków obrotowych przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-10.13" who="#Marszalek">Fundusz zasobowy, w porównaniu do dotychczas obowiązującej rezerwy kasowej, która przewidywała głównie wyrównanie różnic między osiągniętymi dochodami a wydatkami w trakcie realizacji budżetu, stwarza szersze możliwości interwencyjnego oddziaływania w trudniejszych sytuacjach finansowych. Jest więc rozwiązaniem korzystniejszym dla stabilizacji gospodarki budżetowej rad. Równocześnie rady narodowe wyższego stopnia otrzymują w ten sposób instrument pomocy dla rad niższego szczebla, podczas gdy istniejące do dziś przedziały przepływu środków między radami tę pomoc utrudniały, a nieraz uniemożliwiały.</u> + <u xml:id="u-10.14" who="#Marszalek">Oczywiste jest, iż odpowiedzialność za stworzenie funduszu zasobowego we właściwej wysokości będzie spoczywała przede wszystkim na samych radach narodowych i ich prezydiach. Uzależnione to będzie od ich gospodarności i zapobiegliwości. Istotne jest jednak przy tym, żeby już w pierwszym roku działalności, po wejściu w życie nowego Prawa budżetowego, zostały wykorzystane możliwości utworzenia funduszów zasobowych w odpowiednich wysokościach na bazie aktualnych rezerw kasowych i wygospodarowalnych w 1970 roku ewentualnych nadwyżek budżetowych.</u> + <u xml:id="u-10.15" who="#Marszalek">Wykorzystanie przewidzianych ustawą możliwości ustalania środków wyrównawczych na okresy wieloletnie jest również z punktu widzenia stabilizacji gospodarki finansowej rad jak najbardziej pożądane. Ponadto stabilizacja środków wyrównawczych może mieć istotny Wpływ na pogłębienie gospodarności przez lepszą koncentrację na zadaniach rozwiązywalnych w kolejnych latach oraz w kierunku lepszego wykorzystywania własnych źródeł dochodowych dla zwiększenia środków budżetowych na własne cele. Jest to jednak problem bardziej złożony. Wymaga on z jednej strony zdobycia odpowiednich doświadczeń w tym zakresie przez rady narodowe, a są one jeszcze dość skromne w tej dziedzinie, z drugiej zaś strony zapewnienia w planowaniu budżetowym warunków, aby ograniczyć ryzyko powstawania nadmiernych niedoborów w przypadkach, na które rady narodowe nie mają Wpływu. Wykorzystanie tych (możliwości wiąże się więc z potrzebą dalszego doskonalenia systemu planowania i metod opracowywania budżetów terenowych. Otwiera się więc tutaj pole do wielu inicjatyw.</u> + <u xml:id="u-10.16" who="#Marszalek">Zasługują również na podkreślenie postanowienia, dotyczące zapewnienia większej elastyczności w gospodarce budżetowej przy równoczesnym zwiększeniu wpływu organów przedstawicielskich rad i wzmocnieniu kontroli nad przestrzeganiem dyscypliny budżetowej. Znajduje to, wyraz między innymi w utrzymaniu zasady, iż część przewidywalnej nadwyżki budżetowej może być wliczana do dochodów przyszłego roku i wykorzystana na sfinansowanie potrzeb gospodarczych, socjalno-kulturalnych lub innych, pod warunkiem zwrotu środków nie wykorzystanych dotacji celowych i dokonania odpisów na fundusz zasobowy. W tein sposób rady narodowe, uchwalając budżet na rok następny, będą mogły przewidzieć środki na ewentualne dodatkowe potrzeby roku przyszłego na podstawie wyników gospodarczych i finansowych roku poprzedniego. Jest to więc postanowienie bardzo istotne. Wyraża się w nim bowiem zasada gospodarności stwarzająca tym, którzy są bardziej zapobiegliwi, a jednocześnie oszczędni, możliwości osiągania dodatkowych dochodów i przeznaczenia ich na zaspokajanie pilnych potrzeb terenu.</u> + <u xml:id="u-10.17" who="#Marszalek">Z tego punktu widzenia ważne jest, aby eliminować czynniki, które mogą wpływać na wzrost nadwyżek nie znajdujących uzasadnienia w poprawie gospodarności, a z drugiej strony nie powodować zbędnych ograniczeń w przypadkach, gdy maimy do czynienia z dobrze pojętym gospodarskim podejściem do spraw i należytym poczuciem odpowiedzialności za realizację zadań państwowych i lokalnych.</u> + <u xml:id="u-10.18" who="#Marszalek">Znaczenie tęgo problemu uwidoczniło się w roku bieżącym, gdy wskutek niezbędnych dążeń do oszczędności w gospodarce budżetowej trzeba było wprowadzić ograniczenia w wykorzystywaniu nadwyżek budżetowych na niektóre cele. Zadania roku przyszłego zmuszają nas do pogłębienia efektywnego i oszczędnego gospodarowania. Nie powinno to jednak stanowić przeszkody w uruchamianiu dodatkowo wypracowanych środków na uzupełnienie kredytów budżetowych w przypadkach uzasadnionych i koniecznych oraz zgodnych z podstawowymi wytycznymi narodowego planu gospodarczego i budżetu.</u> + <u xml:id="u-10.19" who="#Marszalek">Istotne znaczenie dla usprawniania działalności budżetowej rad narodowych imają przewidziane postanowienia odnoszące się do trybu i terminów opracowywania i uchwalania budżetów oraz dotyczące toku postępowania przy przenoszeniu kredytów w trakcie realizacji budżetu.</u> + <u xml:id="u-10.20" who="#Marszalek">Projekt nowego Prawa budżetowego przewiduje takie zasady postępowania, które uwzględniają wszystkie -korzyści oddolnego planowania, polegające zwłaszcza na opracowywaniu wniosków przez prezydia powiatowych rad narodowych i rad niższych stopni w zakresie projektowanych dochodów i wydatków zbiorczych budżetów powiatów. Równocześnie zakładając, iż budżety rad narodowych będą uchwalane po opracowaniu budżetu państwa, projekt nowego prawa dąży do zapewnienia niezbędnej realności planowania i jedności budżetów terenowych i budżetu centralnego składających się łącznie na budżet państwa, będący naszym podstawowym planem finansowym. Przewiduje się przy tym możliwość uchwalania przez rady narodowe wszystkich szczebli wyższych wydatków w miarę podwyższania dochodów własnych, co powinno sprzyjać rozwojowi inicjatywy, poszukiwaniu i wykorzystywaniu rezerw terenowych. W takim ujęciu problemu wyraża się zastosowanie zasady centralizmu demokratycznego.</u> + <u xml:id="u-10.21" who="#Marszalek">Równocześnie projekt Prawa budżetowego akcentuje potrzebę wcześniejszego włączenia się komisji do prac budżetowych już w fazie opracowywania wstępnych projektów dochodów i wydatków, a więc na etapie konstruowania podstaw projektu budżetu województwa i konieczność pełniejszej kontroli w fazie ich realizacji. Tym samym organy przedstawicielskie znajdą w nowym Prawie budżetowym oparcie dla umocnienia swego wpływu w zakresie kształtowania budżetu i kontroli jego wykonania. Postanowienia te dotyczą zresztą nie tylko organów przedstawicielskich w systemie rad narodowych. Pełny ich sens, jak sądzę, można dobrze wyrazić stwierdzając, że ich celem jest z jednej strony zapewnienie niezbędnej elastyczności w działaniu władz i organów wykonawczych, aby cechowało się ono odpowiednią operatywnością i sprawnością, a równocześnie odpowiedzialnością, a z drugiej zaś strony — zwiększenie wpływu i kontroli organów przedstawicielskich nad realizacją podstawowych zadań gospodarczych i finansowych, obejmowanych budżetem państwa i budżetami terenowymi. I to jest ze wszech miar słuszne i pożądane.</u> + <u xml:id="u-10.22" who="#Marszalek">Większa inicjatywa organów przedstawicielskich w tym zakresie, inicjatywa radnych i członków komisji, wzmożona społeczna kontrola realizacji zadań budżetowych i zachowania należytej dyscypliny w tym zakresie stanie się niewątpliwie istotnym czynnikiem w dalszym usprawnianiu gospodarki budżetowej i polepszeniu jej efektywności ekonomicznej i społecznej.</u> + <u xml:id="u-10.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-10.24" who="#Marszalek">Lista mówców została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-10.25" who="#Marszalek">Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-10.26" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-10.27" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy — Prawo budżetowe wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-10.28" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.29" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.30" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.31" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę — Prawo budżetowe.</u> + <u xml:id="u-10.32" who="#Marszalek">Zarządzam 20-minutową przerwę w obradach.</u> + <u xml:id="u-10.33" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 16 min. 45 do godz. 17 min. 15)</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Przemysłu Lekkiego, Rzemiosła i Spółdzielczości Pracy o rządowym projekcie ustawy o ulgach podatkowych z tytułu inwestycji (druki nr 47 i 49).</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma sprawozdawca poseł Władysław Wiśniowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#PoselWisniowskiWladyslaw">Wysoki Sejmie! Przedstawiony przez Rząd Sejmowi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej projekt ustawy o ulgach podatkowych z tytułu inwestycji przedłuża na dalszy okres dotychczas obowiązujące w tej dziedzinie przepisy ustawowe. Wprowadza również pewne ograniczenia w ich stosowaniu na skutek wątpliwości, które nasunęły się na tle stosowania ulg w praktyce, szczególnie w okresie od roku 1965 do chwili obecnej.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#PoselWisniowskiWladyslaw">Na wstępie chciałbym krótko przypomnieć dotychczasowe przepisy ustawy oraz przedstawić efekty jej działania. Ulgi podatkowe dla rzemieślników z tytułu inwestycji wprowadzone zostały ustawą z dnia 10 grudnia 1959 r. na czas do dnia 31 grudnia 1962 roku. Zakres stosowania tych ulg był wąski. Dotyczyły one osób wykonujących określone rodzaje rzemiosł, w zasadzie na terenie ziem zachodnich i północnych oraz w województwie białostockim i kilku powiatach województwa lubelskiego i rzeszowskiego. Od roku 1961 prawo korzystania z tych ulg rozszerzone zostało na wszystkie zakłady rzemieślnicze świadczące usługi dla ludności, jednak tylko na wymienionych terenach.</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#PoselWisniowskiWladyslaw">W dniu 13 listopada 1963 roku Sejm uchwalił ustawę, która przedłużyła okres stosowania ulg z tytułu inwestycji do dnia 31 grudnia 1965 roku oraz rozszerzyła zakres stosowania ulg przez upoważnienie prezydiów wojewódzkich rad narodowych do rozciągnięcia prawa stosowania ich dla określonych rodzajów rzemiosł na terenach nie objętych dotychczas ulgami.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#PoselWisniowskiWladyslaw">Pomimo zastosowania bodźców ekonomicznych w wymienionych ustawach, mających na celu aktywizację inwestycji z własnych środków rzemiosła — z ulg przyznanych z tego tytułu Skorzystało w okresie niemal 6 lat, to jest do 30 czerwca 1965 roku, jedynie 212 rzemieślników. To nader nikłe zainteresowanie rzemiosła inwestycjami własnymi z jednej strony spowodowane było niedostatecznym poczuciem stabilności działania gospodarczego rzemiosła, a z drugiej strony wąskim zakresem działania ulg z tytułu inwestycji, a potrzeby inwestycyjne działających zakładów rzemieślniczych pozostawały duże.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#PoselWisniowskiWladyslaw">Dopiero ustawa z 14 grudnia 1965 roku oraz wydane rozporządzenia: Rady Ministrów z 8 marca 1966 roku i Ministra Finansów z 3 marca 1966 roku, jak również przychylna atmosfera wokół działalności rzemieślniczej, ugruntowana ustawą o społecznym ubezpieczeniu rzemiosła, w sposób decydujący zmieniła sytuację na tym odcinku.</u> + <u xml:id="u-12.5" who="#PoselWisniowskiWladyslaw">Dowodem tego jest fakt, że w następnych pięciu latach, to jest do końca 1969 roku z ulg inwestycyjnych skorzystało ponad 18 tys. zakładów rzemieślniczych.</u> + <u xml:id="u-12.6" who="#PoselWisniowskiWladyslaw">W okresie działania ustawy o ulgach z tytułu inwestycji do końca czerwca 1970 roku skorzystało z nich łącznie ponad 21 tys. rzemieślników — na sumę około 360 milionów złotych.</u> + <u xml:id="u-12.7" who="#PoselWisniowskiWladyslaw">Zaznaczyć należy, że wartość poniesionych nakładów inwestycyjnych przez rzemiosło wyniosła ponad 910 min zł, z kredytu bankowego rzemieślnicy natomiast skorzystali w wysokości 208 mln zł, to jest około 23% nakładów ogółem, i to zjawisko należy uznać za pozytywne.</u> + <u xml:id="u-12.8" who="#PoselWisniowskiWladyslaw">Warto zwrócić uwagę na fakt, że udzielone rzemieślnikom ulgi podatkowe z tytułu inwestycji zostały z nadwyżką zwrócone skarbowi państwa. W nowych bowiem warunkach nastąpił wzrost wydajności pracy zakładów, a więc i ich obrotów, co spowodowało zwiększone wpływy podatkowe. Z ustawy o ulgach inwestycyjnych oprócz rzemiosła skorzystały na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów i Ministra Finansów inne grupy gospodarki nieuspołecznionej, jak: prywatne gastronomie i pensjonaty oraz przemysł materiałów budowlanych. Według danych Ministerstwa Finansów, do dnia 30 czerwca 1970 roku z ulg tych skorzystało 327 prywatnych właścicieli zakładów gastronomicznych — w kwocie 5,5 mln zł, 6 właścicieli pensjonatów — w kwocie 117 tys. zł oraz 195 właścicieli zakładów przemysłu materiałów budowlanych — w kwocie około 6 mln zł.</u> + <u xml:id="u-12.9" who="#PoselWisniowskiWladyslaw">Wysoki Sejmie! Jak już zaznaczyłem na wstępie, rządowy projekt ustawy o ulgach podatkowych z tytułu inwestycji przedłuża działanie poprzedniej ustawy na okres po 31 grudnia 1970 roku, upoważniając Radę Ministrów do regulowania w drodze rozporządzenia sprawy ulg inwestycyjnych dla prywatnej gospodarki pozarolniczej, stosownie do aktualnych potrzeb gospodarczych, ograniczając jedynie maksymalną wysokość ulg do wysokości 50% nakładów inwestycyjnych oraz wyłączając z ulg podatników opłacających podatek wyrównawczy.</u> + <u xml:id="u-12.10" who="#PoselWisniowskiWladyslaw">Jednocześnie projekt upoważnia Radę Ministrów do nadania prezydiom wojewódzkich rad narodowych uprawnień do modyfikowania ulg, wychodząc z założenia, że prezydia te, mając rozeznanie w zakresie występującego zapotrzebowania na działalność objętą ulgami, mogą wykorzystywać pomoc państwa w postaci ulg inwestycyjnych na te dziedziny, które na terenie danego województwa mają szczególne znaczenie.</u> + <u xml:id="u-12.11" who="#PoselWisniowskiWladyslaw">Art. 6 projektu ustawy zobowiązuje Ministra Finansów, działającego w porozumieniu z Przewodniczącym Komitetu Drobnej Wytwórczości, do określania w drodze rozporządzenia, jaki rodzaj i charakter nakładów inwestycyjnych uznany będzie jako podstawa do uzyskania prawa o zastosowaniu ulgi podatkowej z tytułu poniesionej inwestycji.</u> + <u xml:id="u-12.12" who="#PoselWisniowskiWladyslaw">Minister Finansów określi również kwoty rocznych obrotów, których przekroczenie przez podatników opłacających podatki obrotowy, dochodowy i wyrównawczy, w formie ryczałtu, będzie równoznaczne z osiągnięciem dochodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem wyrównawczym, a tym samym pozbawiające podatnika możliwości korzystania z ustawy o ulgach podatkowych z tytułu inwestycji.</u> + <u xml:id="u-12.13" who="#PoselWisniowskiWladyslaw">Tak więc projekt ustawy stwarza korzystną dla rzemiosła sytuację, a po wydaniu rozporządzeń wykonawczych przez Radę Ministrów i Ministra Finansów stworzy warunki do prawidłowego i korzystnego dla gospodarki narodowej procesu pomnażania środków trwałych, umożliwiających pełniejsze zaspokajanie potrzeb ludności, zwłaszcza w zakresie usług i .produkcji rynkowej.</u> + <u xml:id="u-12.14" who="#PoselWisniowskiWladyslaw">Ustawa sprzyjać będzie dalszemu rozwojowi rzetelnego, wykwalifikowanego, pracującego w odpowiednich pomieszczeniach i posługującego się odpowiednimi urządzeniami rzemiosła, działającego na rzecz ludności i włączonego różnorodnymi środkami oddziaływania państwa w ramy naszej planowej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-12.15" who="#PoselWisniowskiWladyslaw">Pragnę podkreślić, że omawiany projekt ustawy o ulgach podatkowych z tytułu inwestycji jest dowodem, że polityka państwa w stosunku do rzemiosła jest konsekwentna, natomiast kierunki działania ustawy powinny być dostosowane do ogólnych założeń rozwoju zaspokajania potrzeb naszej gospodarki na lata 1971—1975.</u> + <u xml:id="u-12.16" who="#PoselWisniowskiWladyslaw">Należy przeto oczekiwać, że mając już 10- letnie doświadczenie, władze terenowe będą przepisy ustawy w oparciu o rozporządzenia wykonawcze realizować w celu usprawnienia zaopatrzenia ludności w usługi i wyroby.</u> + <u xml:id="u-12.17" who="#PoselWisniowskiWladyslaw">W imieniu sejmowej Komisji Przemysłu Lekkiego, Rzemiosła i Spółdzielczości Pracy wnoszę o uchwalenie referowanej ustawy w przedłożeniu rządowym, zawartym w druku sejmowym nr 47.</u> + <u xml:id="u-12.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Wobec tego przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o ulgach podatkowych z tytułu inwestycji w brzmieniu proponowanym przez Komisję Przemysłu Lekkiego, Rzemiosła i Spółdzielczości Pracy — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Kto jest przeciw? Nie widzę.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Kto się wstrzymał od głosowania? Również nie widzę.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o ulgach podatkowych z tytułu inwestycji.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej o rządowym projekcie ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia (druki nr 42 i 52).</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma sprawozdawca poseł Helena Dąbska.</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#PoselDabskaHelena">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia jest kolejnym aktem prawnym, który prezentuje nowoczesną myśl państwa w polityce zdrowotnej kraju. Jej wyrazem jest poszerzanie działalności zapobiegawczej i rozwiązywanie problemów ochrony zdrowia w szerokim aspekcie ochrony środowiska człowieka.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#PoselDabskaHelena">Pragnę przypomnieć, że taki charakter mają uchwalone już w latach ubiegłych przez Wysoki Sejm ustawy, między innymi o czystości miast i osiedli, o zaopatrzeniu ludności w wodę, o substancjach trujących, o ochronie powietrza atmosferycznego czy o zwalczaniu chorób zakaźnych.</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#PoselDabskaHelena">Tak więc sukcesywnie tworzymy warunki i podstawy prawne do rozwiązywania szeregu problemów, jakie rodzą postępujące procesy urbanizacyjne współczesnego życia. Realizujemy program ochrony zdrowia ludności, wykorzystując coraz pełniej i efektywniej możliwości, jakie stwarza państwo ludowe — program, który jest podyktowany wymogami społeczeństwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-14.3" who="#PoselDabskaHelena">Dyskutowany dzisiaj projekt ustawy jest ważnym ogniwem w realizacji tego programu.</u> + <u xml:id="u-14.4" who="#PoselDabskaHelena">Postępujący rozwój nauki i techniki wywiera coraz większy wpływ na sposób żywienia ludzi i na metody produkcji żywności. Ingerencja chemii w tę dziedzinę naszego życia, obok dobrodziejstw jakie niesie, może również przy braku należytej kontroli powodować sytuacje grożące zdrowiu człowieka. Zapobieganie takiemu zagrożeniu staje się nakazem, który oznaczać musi świadome i planowe tworzenie niezbędnych warunków do zapewnienia zdrowotnej jakości środków spożywczych w każdej fazie ich produkcji, a także w obrocie nimi.</u> + <u xml:id="u-14.5" who="#PoselDabskaHelena">Obowiązujące dotychczas przepisy z 1928 roku, które normują omawiany problem, nie odpowiadają ani współczesnym warunkom, ani wymogom. Stanowią przy tym, łącznie z wydanymi w okresie powojennym przepisami, skomplikowany i niezharmonizowany system norm prawnych, co utrudnia działalność organów powołanych do zwalczania nadużyć w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-14.6" who="#PoselDabskaHelena">Główną jednak sprawą, uzasadniającą potrzebę uchwalenia nowego aktu prawnego jest — jak wspomniałam — problem zabezpieczenia na obecnym etapie rozwoju nauki i techniki takich warunków produkcji żywności, które gwarantowałyby wysoką jej jakość zdrowotną. Takiej gwarancji nie stwarzały dotychczasowe przepisy. W zasadzie upoważniały one tylko do wycofania znajdujących się już w obrocie artykułów, nie odpowiadających stawianym wymogom. Takie ujęcie nie rozwiązuje problemu ochrony zdrowia społeczeństwa. Jest również nie do przyjęcia z ekonomicznego punktu widzenia, naraża bowiem gospodarkę narodową na straty w wypadku, gdy zachodzi konieczność wycofania artykułów złej jakości.</u> + <u xml:id="u-14.7" who="#PoselDabskaHelena">Z tych więc założeń wychodząc, wniesiony pod dzisiejsze obrady projekt ustawy normuje warunki produkcji środków żywności, obrotu nimi oraz problem nadzoru.</u> + <u xml:id="u-14.8" who="#PoselDabskaHelena">Wysoki Sejmie! Na niektóre problemy stanowiące treść ustawy oraz na wnioski, jakie z tej treści wynikają, a które były przedmiotem rozważań sejmowej Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej przy współudziale sejmowych Komisji Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego oraz Handlu Wewnętrznego — pozwolę sobie zwrócić uwagę obywateli posłów.</u> + <u xml:id="u-14.9" who="#PoselDabskaHelena">Analizując ustawę, zwraca uwagę dość duża liczba upoważnień. Zdaniem Komisji są one uzasadnione.</u> + <u xml:id="u-14.10" who="#PoselDabskaHelena">Po pierwsze — wiele spraw związanych z realizacją postanowień ustawy wymaga szczegółowych uzgodnień międzyresortowych w celu skonkretyzowania zadań, jakie między innymi wynikają z różnorodności środków spożywczych i zróżnicowanych procesów technologicznych ich produkcji, jak też z różnorodnych wymagań sanitarnych.</u> + <u xml:id="u-14.11" who="#PoselDabskaHelena">Po drugie — rozwój nauki i techniki zmienia i powodować będzie dalsze zmiany w sposobach wytwarzania i przetwarzania żywności, które muszą być poddawane kontroli, zabezpieczającej jakość zdrowotną produktów.</u> + <u xml:id="u-14.12" who="#PoselDabskaHelena">Jednocześnie pragnę poinformować, że przy rozpatrywaniu projektu ustawy Komisja miała możność zaznajomienia się z większością przepisów wykonawczych, do wydania których ustawa upoważnia, stwarza to podstawę do podjęcia działania z chwilą wejścia ustawy w życie.</u> + <u xml:id="u-14.13" who="#PoselDabskaHelena">W zakresie produkcji środków żywności i obrotu nimi ustawa reguluje między innymi:</u> + <u xml:id="u-14.14" who="#PoselDabskaHelena">—podstawowe warunki zdrowotnej jakości tych środków, —(sprawę substancji obcych w środkach spożywczych, —problem stosowania metod wprowadzanych w związku z postępem nauki i techniki, —ogólne wymagania sanitarne.</u> + <u xml:id="u-14.15" who="#PoselDabskaHelena">W celu osiągnięcia wysokiej jakości zdrowotnej środków spożywczych niezbędne jest zapewnienie odpowiednich warunków higieniczno-sanitarnych wszędzie tam, gdzie się te środki produkuje i wprowadza do obrotu.</u> + <u xml:id="u-14.16" who="#PoselDabskaHelena">Zaostrzając wymogi w tej dziedzinie, ustawa nakłada na ministrów sprawujących nadzór nad zakładami produkującymi lub wprowadzającymi do obrotu artykuły spożywcze obowiązek ustalenia szczegółowych warunków sanitarnych, wewnętrznej kontroli zdrowotnej jakości tych artykułów i zasad przestrzegania higieny. Dla organizacji społecznych, jednostek gospodarki nieuspołecznionej oraz osób fizycznych odpowiednie przepisy wydaj e w drodze rozporządzenia Minister Zdrowia i Opieki Społecznej.</u> + <u xml:id="u-14.17" who="#PoselDabskaHelena">Zarówno realne warunki, jak i w zasadzie przygotowane w omawianym, przedmiocie akty wykonawcze w odniesieniu do wymienionych wyżej jednostek; dają podstawę do natychmiastowego egzekwowania określonych ustawą wymogów sanitarnych.</u> + <u xml:id="u-14.18" who="#PoselDabskaHelena">Inaczej przedstawia się ten problem, jeśli idzie o gospodarstwa rolne i hodowlane, dające towarową produkcję mleka. Aktualny stan i rozmiary potrzeb w zakresie radykalnej poprawy warunków higieniczno-sanitarnych w blisko dwóch milionach gospodarstw-dostawców mleka są powszechnie znane. Poprawa stanu sanitarnego w tej gałęzi produkcji będzie procesem długofalowym, jednakże powinien to być proces zorganizowany. Tak też ten problem reguluje ustawa w upoważnieniu danym Radzie Ministrów. Art. 17 ust. 5 projektu ustawy zobowiązuje Radę Ministrów do ustalenia warunków sanitarnych, wymaganych przy uzyskiwaniu mleka w gospodarstwach rolnych i hodowlanych oraz jednoczesnego opracowania zasad planowego tworzenia tych warunków.</u> + <u xml:id="u-14.19" who="#PoselDabskaHelena">Doceniając w pełni złożoność tego problemu i jego wagę, Komisja wyraża przekonanie, że przepisy wykonawcze ukażą się w terminie, który umożliwi przystąpienie już w najbliższej przyszłości do jego rozwiązywania.</u> + <u xml:id="u-14.20" who="#PoselDabskaHelena">Produkcja środków żywności odbywa się w warunkach coraz szerszego stosowania nowoczesnej techniki. W rolnictwie z roku na rok wzrasta zużycie środków chemicznych do ochrony roślin, wprowadza się nowe metody w hodowli zwierząt. Coraz szerzej stosuje się nowe metody w przemyśle spożywczym. Regulując ten problem, przepisy ustawy określają uprawnienia organów służby zdrowia w zakresie niezbędnym dla przeciwdziałania szkodliwym wpływom na jakość zdrowotną środków spożywczych, jakie mogą powodować wprowadzane do tej produkcji nowe metody. Na podstawie art. 13 Minister Zdrowia i Opieki Społecznej może zakazać stosowania procesów technologicznych lub metod postępowania w produkcji oraz w obrocie, jeśli zostanie stwierdzone, że ich stosowanie powoduje powstawanie w artykułach żywnościowych substancji szkodliwych dla zdrowia.</u> + <u xml:id="u-14.21" who="#PoselDabskaHelena">Regulując natomiast sprawę substancji obcych w środkach spożywczych, ustawa normuje między innymi sprawę chemizacji z punktu widzenia zdrowotnej jakości roślinnych środków spożywczych. Jak wspomniałam, rosnące w naszym rolnictwie zużycie środków chemicznych wzmaga niebezpieczeństwo ich szkodliwego działania na zdrowie ludzkie. Niebezpieczeństwo takie istnieje, gdy w roślinnych środkach żywnościowych, poddawanych takim zabiegom, znajdą się zbyt duże ilości pestycydów, wykazujących właściwości toksyczne. Z tych względów ustawa daje upoważnienie ministrom Zdrowia i Opieki Społecznej oraz Rolnictwa do określenia ilości pestycydów, które bez szkody dla zdrowia ludzi mogą przenikać do roślinnych środków spożywczych oraz do określenia metod oznaczania tych ilości, co jest niezbędnym elementem kontroli.</u> + <u xml:id="u-14.22" who="#PoselDabskaHelena">Sprawy środków spożywczych przeznaczonych na eksport oraz pochodzących z importu reguluje ustawa jedynie w zakresie niezbędnym dla ochrony zdrowia ludności w kraju. Postanowienia ustawy między innymi przewidują możliwość produkcji środków spożywczych przeznaczonych na eksport, które nie będą odpowiadały normom ustalonym dla rynku wewnętrznego, jeżeli odpowiada to potrzebom zagranicznego odbiorcy. Wprowadzanie jednak takich artykułów do obrotu w kraju będzie mogło nastąpić tylko za zezwoleniem Głównego Inspektora Sanitarnego i na warunkach przez niego określonych. Ustawa określa również wymagania w odniesieniu do importowanych środków spożywczych zarówno z punktu widzenia ich jakości zdrowotnej, jak i zapobiegania stratom gospodarczym, spowodowanym sprowadzaniem artykułów niepełnowartościowych.</u> + <u xml:id="u-14.23" who="#PoselDabskaHelena">Postanowienia ustawy regulujące organizację nadzoru uwzględniają następujące zasady:</u> + <u xml:id="u-14.24" who="#PoselDabskaHelena">— Ujednolicenie polityki nadzoru oraz orzecznictwa dotyczącego jakości środków spożywczych, —usprawnienie nadzoru bezpośredniego i Wzmożenie odpowiedzialności organów sprawujących ten nadzór, —pełne wykorzystanie dla potrzeb nadzoru istniejącej w kraju bazy laboratoryjnej oraz specjalistów.</u> + <u xml:id="u-14.25" who="#PoselDabskaHelena">Zgodnie z art. 22 projektu ustawy nadzór nad zdrowotną jakością środków spożywczych oraz nad przestrzeganiem warunków sanitarnych w produkcji i obrocie tymi artykułami sprawują organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej, a także w części organy administracji państwowej podległej Ministrowi Rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-14.26" who="#PoselDabskaHelena">Służba weterynaryjna otrzymuje mianowicie uprawnienia organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej do sprawowania nadzoru nad produkcją i obrotem środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego, nad przetwórstwem rybnym i nad warunkami sanitarnymi uzyskiwania mleka w gospodarstwach rolnych i hodowlanych.</u> + <u xml:id="u-14.27" who="#PoselDabskaHelena">W dyskusji nad projektem ustawy w terenie, jak również w pismach skierowanych do sejmowej Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej przedstawiciele administracji rolnej zgłaszali następującą uwagę: ze względu na to, że nadzorowi służby weterynaryjnej nie będą podlegały zakłady mleczarskie, wyraża się obawę, czy będzie ona mogła w sposób nieskrępowany wykonywać nałożone na nią obowiązki w zakresie nadzoru nad warunkami sanitarnymi uzyskiwania mleka w gospodarstwach rolnych.</u> + <u xml:id="u-14.28" who="#PoselDabskaHelena">Rozpatrując tę sprawę, Komisja uznała, że nie wymaga ona normowania ustawowego, dotyczy bowiem nie zakresu, lecz sposobu kontroli. W związku z tym Komisja zwraca się do ministrów Zdrowia i Opieki Społecznej oraz Rolnictwa o rozważenie tej sprawy i podjęcie w przepisach wykonawczych, do wydania których upoważnia art. 28 ustawy, ustaleń, zapewniających maksymalną sprawność tego nadzoru.</u> + <u xml:id="u-14.29" who="#PoselDabskaHelena">Określone postanowieniami ustawy zasady mają charakter powszechny. Ich stosowanie należeć będzie do obowiązków ministrów oraz centralnych organizacji spółdzielczych, którym podlegają zakłady produkujące lub wprowadzające do Obrotu środki żywności. Egzekwowanie stosowania tych zasad powierza się organom sprawującym nadzór. Organ taki może np. zakazać produkcji lub wprowadzenia do obrotu środka spożywczego, jeśli stwierdzi, że nie Odpowiada on obowiązującym zdrowotnym warunkom jakości. Art. 25 ustawy daje uprawnienia organom nadzoru stopnia wojewódzkiego do unieruchomienia zakładu produkującego środki spożywcze, jeżeli stwierdzi się Uchybienia, w usunięciu których zwłoka może stanowić bezpośrednie niebezpieczeństwo dla zdrowia ludzkiego.</u> + <u xml:id="u-14.30" who="#PoselDabskaHelena">Nadzór zwierzchni nad przestrzeganiem ustawy i przepisów na jej podstawie wydanych powierza się Ministrowi Zdrowia i Opieki Społecznej, który działa w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa w sprawach zastrzeżonych do właściwości tego ministra.</u> + <u xml:id="u-14.31" who="#PoselDabskaHelena">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia rozpatrujemy w aspekcie efektów społecznych i ekonomicznych. Do takiego spojrzenia upoważnia profilaktyczny charakter ustawy, jak też jej treść, która ma zasięg powszechny, dotyczy bowiem każdej rodziny w naszym kraju. Zdaniem Komisji ustawa określa niezbędne warunki do osiągnięcia zamierzonych zadań w realizacji programu ochrony zdrowia społeczeństwa na obecnym etapie naszego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-14.32" who="#PoselDabskaHelena">Rozpatrując projekt ustawy Komisja wniosła poprawki, które przedstawione zostały w druku sejmowym nr 52. Zgłaszam ponadto poprawki o charakterze redakcyjnym do art. 14 i 32:</u> + <u xml:id="u-14.33" who="#PoselDabskaHelena">—W art. 14, w wierszu czwartym wyraz: — „sygnatariuszem” zastępuje się wyrazem: — „stroną”;</u> + <u xml:id="u-14.34" who="#PoselDabskaHelena">—w art. 32 pkt 5, w wierszu ostatnim wyrazy: — „środki spożywcze i używki” zastępuje się wyrazami: — „środki spożywcze lub używki”.</u> + <u xml:id="u-14.35" who="#PoselDabskaHelena">W imieniu sejmowej Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej wnoszę o uchwalenie rządowego projektu ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia wraz z przedstawionymi poprawkami.</u> + <u xml:id="u-14.36" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos zabierze ob. profesor Jan Kostrzewski Minister Zdrowia i Opieki Społecznej.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Minister Zdrowia i Opieki Społecznej</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#JanKostrzewski">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Gdy kiper piwa w osiemnastym wieku obserwował wysychającą plamę piwa na drewnianej ławie, aby orzec czy piwo nie jest zafałszowane cukrem — z pewnością nie przychodziło mu na myśl, że jest forpocztą całych armii specjalistów: chemików, biologów, higienistów i technologów żywności, którzy stokilkadziesiąt lat później przejmą z jego rąk kontrolę jakościową środków spożywczych.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#JanKostrzewski">Niedoskonałe często metody badań kontrolerów żywności pierwszych dziesiątków lat naszego stulecia zostały zastąpione czułymi, dokładniejszymi i znacznie bardziej złożonymi metodami współczesnej nauki o środkach spożywczych. Badania te wymagają pracowni wyposażonych w chromatografy gazowe, spektrografy, fotokolorymetry i całe baterie odczynników.</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#JanKostrzewski">Jak długo żywność produkowano i spożywano w kręgu rodziny, osiedla czy niewielkiego obszaru geograficznego nie było większej potrzeby jej kontroli państwowej — konsument sam sobie był kontrolerem. Ale z gwałtownym wzrostem liczby ludności świata, z burzliwym rozwojem przemysłu i miast powstała konieczność zwiększania wydajności produkcji rolnej i hodowlanej, a z drugiej strony gromadzenia, magazynowania i konserwowania żywności; powstała również konieczność rozwoju wyspecjalizowanego transportu na tysiące kilometrów oraz konieczność dynamicznego rozwoju przemysłu żywnościowego, a wraz z całym tym rozwojem stało się koniecznością zorganizowanie odpowiedniego systemu i aparatu nadzoru nad żywnością oraz kontroli środków spożywczych.</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#JanKostrzewski">Jeszcze dwadzieścia lat temu otrzymanie świeżej morskiej ryłby należało u nas do rzadkości poza pasem nadmorskiej miejscowości, a otrzymanie niektórych owoców i warzyw — było możliwe tylko w okresie ich dojrzewania.</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#JanKostrzewski">Dzisiaj chłodnie na statkach dalekomorskich, chłodnie składowe, transport wozami izotermicznymi wewnątrz kraju i rozwój chłodnictwa w handlu i obrocie żywnością pozwalają w pełni upalnego lata dostarczyć mrożoną rybę z połowów atlantyckich do każdego miasta w Polsce, a w pełni zimy pozwalają dostarczyć na rynek świeże mrożone maliny czy truskawki.</u> + <u xml:id="u-16.5" who="#JanKostrzewski">Rosnąca liczba ludności przy kurczących się areałach ziemi zmusza do coraz bardziej intensywnej gospodarki rolnej i hodowlanej, zmusza do coraz szerszego korzystania z dobrodziejstw chemii i nowych technologii, a przede wszystkim zmusza do maksymalnej redukcji strat żywności. Coraz większe aglomeracie ludzkie w szybko rosnących miastach wymagają coraz sprawniejszego zaopatrzenia w żywność, co w znacznej mierze jest zależne od trwałości magazynowanych środków spożywczych. Uciekamy się więc do mrożenia, suszenia czy liofilizowania artykułów żywności, do ich termicznej obróbki i do całego asortymentu chemicznych dodatków przedłużających trwałość środków spożywczych i nadających im różne właściwości smakowe. Tempo życia zmusza ponadto do oszczędności czasu. Mało która gospodyni może sobie pozwolić obecnie na długie zabiegi kulinarne. Sięgamy więc do półproduktów lub częściowo przygotowanych potraw, a nawet do gotowych potraw i całych zestawów posiłków, które po kilkuminutowym podgrzaniu można gotowe do spożycia postawić na stół. Dla niektórych grup ludności — np. niemowląt, dzieci czy dla ludzi chorych potrzebujemy specjalnie przygotowanych dietetycznych środków spożywczych, wymagających specjalnego nadzoru.</u> + <u xml:id="u-16.6" who="#JanKostrzewski">Te wszystkie potrzeby i wymagania obecnego społeczeństwa zmuszają nie tylko do stałego zwiększania i należytego zorganizowania produkcji rolnej; do rozwoju przemysłu spożywczego i do sprawnego obrotu żywnością, ale również do zorganizowania aparatu kontroli zdrowotnej wszystkich środków spożywczych i do stworzenia takiego systemu, który zapewni należyty nadzór nad produkcją, przetwórstwem i obrotem żywnością — poczynając od przygotowania gleby pod zasiew aż do oddania odpowiednio przetworzonej żywności w ręce konsument a.</u> + <u xml:id="u-16.7" who="#JanKostrzewski">Zorganizowanie takiego nadzoru wymaga ujęcia go w normy prawne, które będą przystosowane do współczesnych warunków życia i do naszych warunków ustrojowych nowoczesnego państwa socjalistycznego. Wymagań tych nie spełnia skomplikowany system aktów opartych na rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 22 marca 1928 r. i licznych aktów innego rodzaju, a dotyczących warunków zdrowotnych żywności.</u> + <u xml:id="u-16.8" who="#JanKostrzewski">Wysoki Sejmie! Nie będę powtarzał informacji przedstawionych przez posła referenta obywatelkę Dąbską, a dotyczących poszczególnych działów rządowego projektu ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia. Były one przedmiotem dyskusji na sejmowej Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej. Pragnę jedynie podkreślić, że projekt ustawy został opracowany z myślą o zagwarantowaniu należytych warunków zdrowotnych produkcji, przetwórstwa i obrotu żywnością zarówno w Obecnych, jak i przewidywanych w przyszłości warunkach życia naszej ludności. Pragnę jednak za pozwoleniem Wysokiej Izby scharakteryzować przedstawiony Wysokiej Izbie projekt ustawy na tle współczesnego ustawodawstwa innych krajów, zwłaszcza krajów, w których stawia się wysokie wymagania zdrowotne.</u> + <u xml:id="u-16.9" who="#JanKostrzewski">Pierwsze, raczej ogólne przepisy prawne, dotyczące należytej jakości żywności ukazały się na przełomie XIX i XX stulecia (Austria, Szwajcaria, Belgia, Francja, Włochy). Przepisy te ulegały następnie przemianom i uzupełnieniom. W latach dwudziestych i trzydziestych w niektórych krajach ujęto te przepisy w bardziej sprecyzowane akty ustawodawcze np. w Norwegii, Francji, Stanach Zjednoczonych. Alle dopiero w ciągu ostatnich 20 lat zaczęło kształtować się bardziej nowoczesne ustawodawstwo sanitarne żywności. Akty prawne o podstawowym znaczeniu ukazały się w Austrii i w Szwecji — w 1951 roku, w Holandii i Kanadzie — w 1953 roku oraz w Wielkiej Brytanii — w 1955 roku.</u> + <u xml:id="u-16.10" who="#JanKostrzewski">Inne kraje, podobnie jak Polska, aktualizowały jedynie dawne przepisy licznymi zmianami, co powodowało pęcznienie tomów różnorodnych przepisów rozproszonych po różnych działach zbiorów legislacyjnych, nie zawsze zharmonizowanych ze sobą, a pełnych luk i braków. Tylko kilka wymienionych poprzednio krajów może wykazać się obecnie bardziej nowocześnie opracowanym i zwartym ustawodawstwem sanitarnym żywności i żywienia.</u> + <u xml:id="u-16.11" who="#JanKostrzewski">W Związku Radzieckim przepisy zdrowotne, dotyczące żywności, regulowane są systemem tzw. G.O.S.-ów, zatwierdzanych przez Głównego Inspektora Sanitarnego oraz szczegółowymi instrukcjami Ministerstwa Zdrowia. G.O.S.-ty odpowiadają naszym normom państwowym.</u> + <u xml:id="u-16.12" who="#JanKostrzewski">Tymczasem życie zmusza do coraz żywszej wymiany towarowej pomiędzy krajami, a w tej wymianie obrót żywnością zajmuje poważną pozycję. Tak więc nowoczesne sanitarne ustawodawstwo żywnościowe staje się niezbędne nie tylko dla potrzeb wewnętrznych krajów, ale również dla międzynarodowego handlu żywnością. Dlatego z inicjatywy kilku krajów europejskich powołano do życia zespół znawców żywności do opracowania nowoczesnych podstaw międzynarodowej legislacji żywnościowej pod nazwą Europejskiego Kodeksu Żywnościowego. Kodeks ten miał być podstawą i pomocą do opracowania krajowych przepisów. Wkrótce jednak stało się jasne, że wymogi, jakie można postawić przed krajami Europy o wysokim poziomie sanitarnym, są nie do przyjęcia dla wielu krajów, które nie osiągnęły jeszcze tego poziomu. Postanowiono więc rozszerzyć działalność tego zespołu i od 1961 roku powierzono dalsze prace nad kodeksem żywnościowym Mieszanej Komisji Organizacji Wyżywienia i Rolnictwa oraz Światowej Organizacji Zdrowia. W 1962 roku Komisja Codex Alimentarius FAO/WHO rozpoczęła swą działalność naradą na temat standaryzacji żywności. Uczestniczyło w niej 27 państw-członków. W posiedzeniu szóstej sesji w 1969 r. uczestniczyło już 65 państw, a obecnie Komisja liczy 75 członków-państw. Przepisami tymi zainteresowane są kraje, które produkują żywność na eksport, które przetwarzają żywność i które ją importują.</u> + <u xml:id="u-16.13" who="#JanKostrzewski">Układając program swej działalności Komisja powołała 21 merytorycznych zespołów ekspertów, którym powierzono opracowanie poszczególnych działów kodeksu; np. zespół dla jakości mleka, zespół dla substancji dodatkowych żywności, zespół dla pozostałości pestycydów żywności, zespół dla ogólnych zasad lub dla analiz i pobierania prób, a kończąc na zespole dla soków owocowych czy zespole dla mrożonej żywności.</u> + <u xml:id="u-16.14" who="#JanKostrzewski">Tych 21 zespołów to dopiero pierwsze lata działalności Komisji i początek pracy nad Międzynarodowym Kodeksem. Daje to nam jednak już obraz, jak ogromną problematykę musi obejmować współczesne ustawodawstwo sanitarne żywności.</u> + <u xml:id="u-16.15" who="#JanKostrzewski">Około 200 norm żywnościowych jest już w toku opracowania, niektóre z nich po raz ostatni oddano do zaopiniowania poszczególnym krajom jako normy zalecane, zanim zostaną przyjęte jako normy międzynarodowe kodeksu.</u> + <u xml:id="u-16.16" who="#JanKostrzewski">Główną dewizą kodeksu jest ochrona zdrowia konsumenta oraz zabezpieczenie go przed zafałszowaniem żywności. Drugą dewizą jest, że nikt nie może przewidzieć dzisiaj, jakie nowe środki spożywcze zaoferuje nam za dziesięć lub dwadzieścia lat nowa technologia żywności; syntetyczny befsztyk przestał już być fantazją pisarzy czy badaczy. Dlatego nowoczesne ustawodawstwo sanitarne żywności musi być elastyczne i wybiegać myślą wprzód za dynamicznym rozwojem nauki i techniki.</u> + <u xml:id="u-16.17" who="#JanKostrzewski">Wysoki Sejmie! W opracowaniu projektu ustawy o zdrowotnych warunkach żywności i żywienia brali udział nasi wybitni specjaliści, którzy uczestniczyli aktywnie również w pracach międzynarodowych zespołów RWPG, czy kodeksu żywnościowego. Przeszczepili oni na grunt projektu naszej ustawy postępowe myśli, jakie się rodziły i rodzą w spotkaniach międzynarodowych. Ustawodawstwo sanitarne żywności jest w świecie na nowo in statu nascendi. Ciągle jeszcze ścierają się różne poglądy na temat nadrzędnych zasad, które powinny rządzić tym ustawodawstwem. Ścierają się głównie dwie idee zastosowania — „zasady nadużycia” lub „zasady zakazów”.</u> + <u xml:id="u-16.18" who="#JanKostrzewski">Wprowadzenie jako nadrzędnej zasady nadużycia, czyli tzw. negatywnych list, uznaje jako zgodne z prawem wszelkie zabiegi technologiczne lub obecność w żywności dodatkowych substancji, które nie zostały zakazane przepisami expressis verbis.</u> + <u xml:id="u-16.19" who="#JanKostrzewski">Drugi system, oparty na zasadzie zakazów, czyli tzw. pozytywnych list, uznaje za legalne — odwrotnie do poprzednio podanej wyżej zasady — tylko takie zabiegi technologiczne lub takie substancje dodatkowe w żywności, które zostały uznane za dopuszczalne na podstawie pozytywnych list, a wszystkie inne praktyki uważa się za niedopuszczalne z punktu widzenia prawa.</u> + <u xml:id="u-16.20" who="#JanKostrzewski">W projekcie ustawy przedstawionym Wysokiej Izbie został przyjęty system mieszany, który dla pewnych poczynań technologicznych i dla substancji dodatkowych wprowadza zasadę pozytywnych list, ale równocześnie ustawa ta dopuszcza określone zakazy. Zasady te mają duży wpływ na konstrukcję i opracowanie aktów wykonawczych. Pragnę pokreślić, że ten mieszany system zyskuje sobie coraz więcej zwolenników na forum międzynarodowym.</u> + <u xml:id="u-16.21" who="#JanKostrzewski">W projekcie ustawy znalazła swój wyraz inna jeszcze myśl przewodnia, spełniająca postulaty tych znawców ustawodawstwa sanitarnego żywności, którzy twierdzą, że sanitarne prawo żywnościowe powinno być autonomiczne, to znaczy, że powinno obejmować całość problematyki zdrowotnej żywności i żywienia, która powinna być ujęta w jeden podstawowy akt, przeciwstawiając się rozproszeniu przepisów po różnych aktach ustawodawczych.</u> + <u xml:id="u-16.22" who="#JanKostrzewski">I w końcu trzecia, chyba najważniejsza zasada przyjęta w projekcie ustawy, która toruje sobie drogę również w przepisach międzynarodowych Światowego Kodeksu Żywnościowego, a która zakłada ścisłą i szeroką współpracę w kształtowaniu warunków zdrowotnych żywności i żywienia resortu odpowiedzialnego za ochronę zdrowia ludności i wszystkich resortów odpowiedzialnych za produkcję, przetwórstwo i obrót żywnością. Każdy z partnerów tej współpracy jest odpowiedzialny w swoim dziale i w swoim zakresie za zdrowotne warunki żywności i żywienia. Jest to najlepszą gwarancją ochrony interesów naszej ludności, a zarazem jest zgodne z duchem ustroju socjalistycznego naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-16.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Otwieram dyskusję. Udzielam głosu posłowi Witoldowi Adamuszcowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#PoselAdamaszekWitold">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Zabierając głos, pragnę podkreślić, że przedłożony nam projekt ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia stanowi nie tylko dalszy ważny krok w porządkowaniu naszego ustawodawstwa, lecz przede wszystkim jest on wyrazem stałej troski naszego ludowego państwa o zdrowotne interesy jego obywateli.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#PoselAdamaszekWitold">Wyższość bowiem ustroju socjalistycznego nad innymi formami życia społecznego polega między innymi na tym, że cała działalność społeczna, kulturalna i gospodarcza przepojona jest troską o człowieka i myślą o stałej poprawie jego warunków pracy i życia osobistego.</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#PoselAdamaszekWitold">Ten głęboki humanizm ustroju socjalistycznego znajduje swoje odbicie w uchwałach naszej partii i Rządu. Tą właśnie dewizą kierujemy się od zarania naszej ludowej państwowości.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#PoselAdamaszekWitold">W ustroju kapitalistycznym w ogóle, a w naszej przedwojennej Polsce w szczególności, zagadnienia troski o człowieka, o jego zdrowie, warunki pracy i bytu stanowiły margines zainteresowania ówczesnych rządów i rządzących partii politycznych. Było to tak dlatego, ponieważ dewizą był interes osobisty klas rządzących i posiadających, a nie troska o człowieka pracy, o ogół społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#PoselAdamaszekWitold">Mimo iż klasy posiadające czerpały olbrzymie zyski z wyzysku społeczeństwa, nie świadczyły nic dla tego społeczeństwa, a jeśli robiły to, to tylko w znikomym stopniu dla uprzywilejowanych.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#PoselAdamaszekWitold">Taka sytuacja oprawiała, że warunki bytowe w ogóle, a warunki zdrowotne w szczególności w Polsce w okresie międzywojennym były jedne z najgorszych w Europie.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#PoselAdamaszekWitold">Szczególnie odbijało się to na klasie robotniczej — na setkach tysięcy bezrobotnych, a przede wszystkim na biednej ludności wiejskiej, która w ogóle nie znała pojęcia higieny i zdrowotności. To przecież w tamtych czasach jeden lekarz przypadał na około 4.000 mieszkańców.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#PoselAdamaszekWitold">Ówczesny system żywieniowy obliczany był przede wszystkim na zyski, bowiem znajdował się w prywatnym posiadaniu i rozporządzenie Prezydenta R. P. z 1928 roku sankcjonowało ten system, ponieważ służyło ono nie ogółowi społeczeństwa, lecz głównie klasom posiadającym.</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#PoselAdamaszekWitold">To wszystko sprawiało, że szerzące się wówczas choroby zakaźne nie były dziełem przypadku, lecz panującej sytuacji. Rząd Polski Ludowej w okresie 25-lecia krok po kroku odrabia te wiekowe zaniedbania i wraz z rozwojem przemysłu, nauki, oświaty i kultury przejawia szczególnie dużą troskę o zdrowie swych obywateli.</u> + <u xml:id="u-18.9" who="#PoselAdamaszekWitold">Wysoka Izbo! Po II wojnie światowej, po zmianie stosunków społeczno-politycznych i gospodarczych w naszym kraju, nastąpił gwałtowny rozwój nauki i techniki, burzliwy rozwój uprzemysłowienia, duże tempo urbanizacji naszych miast, podniósł się poziom kultury i zamożność naszej wisi polskiej, a to z kolei wywarło zasadniczy wpływ zarówno na sposób żywienia ludności, jak i na metody produkcji środków spożywczych, systematycznie się zwiększających.</u> + <u xml:id="u-18.10" who="#PoselAdamaszekWitold">Dlatego też przepisy pochodzące z 1928 r., dotyczące warunków zdrowotnych żywności i żywienia, są już dziś nieprzydatne. Przepisy te zajmowały się tylko w wąskim zakresie sprawą warunków produkcji, nie stwarzały natomiast gwarancji należytej jakości zdrowotnej środków spożywczych.</u> + <u xml:id="u-18.11" who="#PoselAdamaszekWitold">Przepisy te w zasadzie upoważniały organy kontrolujące do wycofania znajdujących się w obrocie artykułów nie odpowiadających wymaganiom, lecz nie rozwiązuje to ochrony zdrowia obywateli, szczególnie w dobie obecnej, kiedy spożycie wśród naszego społeczeństwa systematycznie wzrasta.</u> + <u xml:id="u-18.12" who="#PoselAdamaszekWitold">Wymaga to zwiększonej kontroli zarówno produkcji środków spożycia, jak i warunków ich konsumpcji przez społeczeństwo. Ta właśnie intencja przyświecała projektodawcy przedłożonego projektu ustawy. Wprawdzie w minionych latach władzy ludowej podjęte zostały niektóre akty prawne, które pośrednio lub bezpośrednio dotyczą spraw żywienia, żywności i ochrony obywateli, między innymi:</u> + <u xml:id="u-18.13" who="#PoselAdamaszekWitold">—znowelizowana ustawa o powołaniu Państwowej Inspekcji Handlowej, która miała za zadanie kontrole przepisów w obrocie handlowym i walkę ze spekulacją mięsem i przetworami mięsnymi;</u> + <u xml:id="u-18.14" who="#PoselAdamaszekWitold">—dekret z 1954 r. o powołaniu Państwowej Inspekcji Sanitarnej, która spełniła odpowiedzialną rolę bieżącej kontroli sanitarnej, jak również w nadzorze zapobiegawczym;</u> + <u xml:id="u-18.15" who="#PoselAdamaszekWitold">—ustawa z 1961 r. o normalizacji, dotycząca między innymi produkcji wszelkiego rodzaju środków spożycia, która ułatwiała kontrole Państwowej Inspekcji Handlowej i Państwowej Inspekcji Sanitarnej.</u> + <u xml:id="u-18.16" who="#PoselAdamaszekWitold">Wymienione akty prawne łącznie z rozporządzeniem Prezydenta Polskiej Rzeczypospolitej z 1928 r. stanowią skomplikowany, nie- zharmonizowany system norm prawnych, wskutek tego powstają liczne trudności interpretacyjne. Utrudnia to działanie organów powołanych do zwalczania nadużyć w zakresie żywienia, produkcji środków spożywczych i wprowadzania ich do obrotu.</u> + <u xml:id="u-18.17" who="#PoselAdamaszekWitold">Okoliczności te uzasadniają konieczność wydania nowej ustawy, zwłaszcza że nowoczesne przepisy w tej dziedzinie mieć będą także istotne znaczenie dla eksportu środków żywności.</u> + <u xml:id="u-18.18" who="#PoselAdamaszekWitold">Przedstawiony Wysokiemu Sejmowi projekt ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia wskazuje na kierunki działania resortów gospodarczych w zagadnieniach koordynowanych przez resort zdrowia i opieki społecznej dla ochrony zdrowia ludności przed szkodliwościami, które mogą występować w środkach spożywczych. Do tych szkodliwości można by między innymi zaliczyć:</u> + <u xml:id="u-18.19" who="#PoselAdamaszekWitold">—stosowanie substancji obcych (preparatów chemicznych, a w tym antybiotyków) w przetwórstwie Spożywczym;</u> + <u xml:id="u-18.20" who="#PoselAdamaszekWitold">—zanieczyszczenia wynikające z procesów technologicznych i stosowania niewłaściwych urządzeń, naczyń i opakowań;</u> + <u xml:id="u-18.21" who="#PoselAdamaszekWitold">—nieujęte w należyte karby użytkowania stosowanie pestycydów w ochronie roślin;</u> + <u xml:id="u-18.22" who="#PoselAdamaszekWitold">—import niektórych środków spożywczych niezgodnych z ustalonymi w polskich normach wymaganiami higienicznymi i zdrowotnymi;</u> + <u xml:id="u-18.23" who="#PoselAdamaszekWitold">—niewłaściwe postępowanie ze środkami spożywczymi, dla których upłynął termin przydatności do spożycia;</u> + <u xml:id="u-18.24" who="#PoselAdamaszekWitold">—niedostateczną informację dla konsumenta lub reklamę wprowadzającą konsumenta w błąd co do jakości reklamowanego produktu.</u> + <u xml:id="u-18.25" who="#PoselAdamaszekWitold">Szczególnie widoczny jest zbyt wolno przebiegający i natrafiający na wiele oporów, a nawet obiektywnych trudności, proces poprawy warunków sanitarnych w uzyskiwaniu na przykład mleka, środków spożywczych w przetwórstwie i obrocie środków spożywczych.</u> + <u xml:id="u-18.26" who="#PoselAdamaszekWitold">Projekt ustawy w swoich postanowieniach dał wyraz konieczności przeciwdziałania wymienionym negatywnym zjawiskom, które utrudniały państwu prawidłowe zaspokajanie potrzeb wyżywienia ludności i wskazał w upoważnieniu zarówno dla Ministra Zdrowia, jak i innych resortów odpowiednie kierunki działania w zakresie produkcji i obrotów środków spożywczych.</u> + <u xml:id="u-18.27" who="#PoselAdamaszekWitold">Projekt ustawy zawiera odpowiednie postanowienia w sprawie produkcji środków żywności, ich jakości i zdrowotności, co przy nowoczesnych środkach technicznych, przeznaczonych do produkcji, ma bardzo ważne znaczenie.</u> + <u xml:id="u-18.28" who="#PoselAdamaszekWitold">Wyrażam przekonanie, że prawidłowa realizacja tych postanowień, zwłaszcza w dziedzinie kontroli i profilaktyki, będzie mieć istotny wpływ na stan zdrowotności naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-18.29" who="#PoselAdamaszekWitold">Ważne zadania przypadać będą służbie sanitarno-epidemiologicznej. Działanie tej służby koncentrować się powinno głównie na nadzorze zapobiegawczym przez opiniowanie norm dla środków spożywczych oraz tych przedmiotów użytku, które są używane przy wyrobie, opakowaniu i podawaniu do spożycia artykułów żywności oraz norm określających jakość żywności, znajdującej się w obrocie, ponadto przez opiniowanie projektów nowego budownictwa oraz planów przebudowy i modernizacji istniejących zakładów żywnościowych i żywieniowych.</u> + <u xml:id="u-18.30" who="#PoselAdamaszekWitold">Wyrazem stałych dążeń naszego państwa do polepszania warunków żywienia i żywności jest także to, że Polska od 1963 roku jest członkiem szeregu międzynarodowych organizacji w tej dziedzinie, a między innymi uczestniczy w Komisji Mieszanej FAO przy Organizacji Narodów Zjednoczonych, w komisji działającej przy RWPG i przejawia w nich aktywną działalność.</u> + <u xml:id="u-18.31" who="#PoselAdamaszekWitold">Przedstawiony Wysokiej Izbie projekt ustawy nacechowany jest wielką troską i wszechstronnym zainteresowaniem pogłębiania i poszerzania kontroli nad wszystkimi dziedzinami, wchodzącymi w zakres problematyki zdrowotności żywności i żywienia społeczeństwa naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-18.32" who="#PoselAdamaszekWitold">Mając to na względzie, przedstawiony projekt zobowiązuje wszystkie zainteresowane resorty państwowe do pełnej odpowiedzialności za całokształt spraw związanych zarówno z produkcją środków żywności, jak też za warunki żywienia.</u> + <u xml:id="u-18.33" who="#PoselAdamaszekWitold">Projekt uwzględnia wszystkie elementy niezbędne dla zabezpieczenia społeczeństwu, na miarę jego potrzeb, należytych warunków zdrowotnych w zakresie żywności i żywienia w nowych warunkach rozwoju naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-18.34" who="#PoselAdamaszekWitold">Kierując się troską o warunki bytowe społeczeństwa i będąc przeświadczonym o słuszności i celowości uchwalenia nowej ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia, Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej będzie głosować za projektem przedstawionej ustawy.</u> + <u xml:id="u-18.35" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma posłanka Barbara Koziej-Żukowa.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Rok bieżący możemy traktować jako okres szczególnej uwagi i troski państwa o zabezpieczenie obywatelom właściwych warunków zdrowotnych.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Dowodem tego są między innymi:</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">— uchwała w sprawie organizacji badań w zakresie toksykologia i bezpiecznego stosowania pestycydów oraz kontroli ich pozostałości w żywności i środowisku życia człowieka;</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">—powołanie Polskiego Komitetu Ochrony Środowiska Człowieka;</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">—projekt ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Nie są to posunięcia tylko formalne. W ślad za nimi iść będą działania praktyczne, których celem będzie zapewnienie człowiekowi maksymalnie bezpiecznych, najbardziej sprzyjających zachowaniu zdrowia warunków życia i pracy.</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Do zadań służby zdrowia w zakresie nadzoru nad żywnością i żywieniem należy kształtowanie prawidłowego żywienia ludności. Przedstawiony projekt ustawy stwarza ku temu odpowiednie możliwości oraz — co jest bardzo ważne — daje możność dalekosiężnego działania w zakresie spraw wydawać by się mogło dość odległych od spraw żywności, a jednak ściśle z nimi związanych, takich jak transport, obrót towarowy, sprawy hodowli, produkcja itp.</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Dotychczasowa ochrona konsumenta przed docieraniem niewłaściwych produktów żywnościowych na rynek opierała się na mocno przestarzałym i z ducha swego nieadekwatnym do obecnej rzeczywistości — rozporządzeniu Prezydenta RP z mocą Ustawy z 1928 r. Ówczesny ustawodawca wychodził z założenia, iż żywność należy dopiero wówczas kontrolować, gdy znajduje się ona w obrocie. Nakładał przeto obowiązek nadzoru na pracowników służby zdrowia, którzy musieli udowodnić szkodliwość danego produktu. Istotną cechą nowej ustawy jest to, iż nakłada ona na producenta obowiązek udowodnienia, że produkowane środki spożywcze odpowiadają właściwym warunkom, jak również, że dodawanie nowych substancji do produktu jest potrzebne, a także, że substancje te nie są szkodliwe dla zdrowia człowieka. Daje zatem możność wpływu na jakość żywności już w toku produkcji i zabezpiecza przed niewłaściwym zaopatrzeniem rynku.</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Projekt nowej ustawy jest odbiciem wieloletnich prac wybitnych specjalistów polskich, szerokich konsultacji i wszechstronnej dyskusji naukowców i praktyków. Dzięki postępom w toksykologii uzyskano nowe spojrzenie na wiele zagadnień, jak chociażby na kwestię pestycydów zawartych w środkach ochrony roślin. Pozwoliło to na zaprezentowanie aktu ustawodawczego rzeczywiście nowoczesnego, którego uchwalenie postawi Polskę w rzędzie krajów przodujących w tej dziedzinie prawodawstwa. Stwierdzono to także w czasie obrad międzynarodowego seminarium na temat higieny żywności, zorganizowanego przez Światową Organizację Zdrowia, które w sierpniu br. obradowało w Warszawie.</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Przepisy zgłoszonej pod obrady Wysokiego Sejmu ustawy dają możność wyeksponowania profilaktycznego działania w zakresie dopuszczenia do obrotu tylko takich środków spożywczych, które nie zawierają substancji szkodliwych dla zdrowia człowieka, a jednocześnie produkowane są w możliwie najlepszych warunkach sanitarnych.</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Problem żywienia człowieka i wartości jakim odpowiadać powinna żywność zawiera szereg bardzo ważnych elementów.</u> + <u xml:id="u-20.11" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Po pierwsze — ustawa stwarza warunki prawidłowego rozwoju człowieka, czyni go zdolnym i przydatnym do pracy, obniża w znacznym stopniu świadczenia na walkę z chorobami. Prawidłowe żywienie jest zatem istotnym składnikiem profilaktyki zdrowotnej.</u> + <u xml:id="u-20.12" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">U podstaw ustawy leży przeto koncepcja socjalistycznej ochrony zdrowia, której zadaniem jest nie tylko niesienie pomocy osobom chorym, lecz także dostatecznie wczesne wykrywanie źródeł zachorowalności i przyczyn obniżających zdrowotność społeczną.</u> + <u xml:id="u-20.13" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Po drugie — ustawa kształtuje w sposób prawidłowy strukturę rozwoju przemysłu spożywczego, zapobiega pojawianiu się na rynku artykułów szkodliwych dla zdrowia bądź też bez wartości odżywczych. Wskazując na wartości, jakim powinna odpowiadać żywność lub ujawniając szkodliwość jej niektórych gatunków bądź wpływ nowoczesnych środków chemicznych na pozytywne i negatywne procesy zachodzące w organizmie ludzkim, daje możność oddziaływania na prawidłową strukturę spożycia. Sprzyja przeto właściwemu ukierunkowaniu produkcji środków spożywczych i należytemu obrotowi towarowemu tymi środkami.</u> + <u xml:id="u-20.14" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Po trzecie — wpływa na rozwój wymiany towarowej w zakresie środków żywności między państwami całego świata oraz ułatwia w znacznym stopniu międzynarodowy ruch turystyczny.</u> + <u xml:id="u-20.15" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Po czwarte wreszcie — ustawa staje się ważnym czynnikiem wzrostu poziomu kultury sanitarnej zarówno w zakresie produkcji środków żywienia, jak i czystości osobistej osób zatrudnionych w procesach produkcyjnych. Nakłada także określone obowiązki w zakresie higieny na konsumentów w zakładach żywienia.</u> + <u xml:id="u-20.16" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Ustawa jest zatem istotnym elementem postępki w szerzeniu oświaty i kultury sanitarnej, stwarzając właściwe bodźce i jednocześnie przewidując odpowiednie sankcje.</u> + <u xml:id="u-20.17" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Wysoka Izbo! Na II Plenum KC PZPR podkreślono między innymi, iż wstępne projekty planu 5-letniego powinny obejmować wzrost wydajności pracy oraz poprawę warunków socjalnych załóg. Wiąże się to bardzo ściśle z koniecznością prawidłowej struktury żywienia, bowiem wzrost wydajności pracy, jej intensyfikacja w dużym stopniu uwarunkowana jest sprawnością fizyczną człowieka.</u> + <u xml:id="u-20.18" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Wadliwe odżywianie — złe strukturalnie i niedostateczne witaminowo — sprawność tę obniża niezależnie od woli jednostki.</u> + <u xml:id="u-20.19" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">W porównaniu do okresu przedwojennego, a nawet do okresu pierwszego dziesięciolecia po drugiej wojnie światowej, żywienie ludności naszego kraju uległo wybitnej poprawie, choć nadal istnieje jeszcze szereg problemów do rozwiązania.</u> + <u xml:id="u-20.20" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Stan odżywiania większości dzieci i młodzieży przedstawia się na ogół dobrze lub zadowalająco, ale u około 15% — budzi jednak poważne zastrzeżenia. Przyczyną tego są ciężkie warunki bytowe, wydarzenia losowe, przewlekłe choroby w rodzinie, alkoholizm i inne.</u> + <u xml:id="u-20.21" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Analiza danych co do jakości wyżywienia pracowników zatrudnionych w gospodarce uspołecznionej wskazuje ogólnie, iż wyżywienie to jest zadowalające.</u> + <u xml:id="u-20.22" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Wielkość spożycia przez pracowników fizycznych i Umysłowych jest wyrównana. Decydującym czynnikiem w zróżnicowaniu jest wysokość dochodów na członka rodziny.</u> + <u xml:id="u-20.23" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Powyższe zjawiska występują w widu krajach. U nas jednak istnieją odpowiednie warunki ku temu, aby w przypadkach niedożywiania działać za pomocą rozbudowanych przecież w kraju placówek społecznych (w żłobkach, przedszkolach, zakładach pracy).</u> + <u xml:id="u-20.24" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Ocena sposobu żywienia przeprowadzona przez służbę sanitarno-epidemiologiczną w zakładach żywienia w miejsc ach pracy ujawniła niedobory spożycia warzyw, owoców, serów, jaj, przy równoczesnym nadmiarze spożycia produktów energetycznych, to jest tłuszczów, produktów zbożowych, ziemniaków itd. Dość duże zastrzeżenie nasuwa się co do zwyczajów żywieniowych. W niektórych wypadkach badania wykazały, że pracownicy zakładów na pierwszej zmianie przychodzili do pracy na czczo, a pierwsze śniadanie spożywali dopiero podczas przerwy o godzinie 10. Nieregularne żywienie i niewłaściwy skład posiłków prowadzą często do poważnych chorób układu trawienia. W tej dziedzinie rozpoczęto działanie zarówno przy czynnym zaangażowaniu związków zawodowych, jak również przez dostarczanie posiłków regeneracyjnych. Nie wszystko jednak w tym przedmiocie zostało dokonane. Wypada podkreślić, że za przemianami gospodarczo-społecznymi nie nadążamy w dziedzinie organizacji żywienia. Wpływa to ujemnie na kształtowanie się spożycia naszej ludności. Przeciętny obywatel spożywa najczęściej to, co może łatwo nabyć i szybko sporządzić. Stąd coraz większe spożycie białego pieczywa, wędlin, tłuszczów, cukru i słodyczy. Tego rodzaju wyżywienie doprowadza w efekcie do znacznego obniżenia stanu zdrowotnego ludności.</u> + <u xml:id="u-20.25" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Dlatego poza właściwą produkcją konieczna jest należyta organizacja rynku środków spożywczych i sieci żywienia zbiorowego przez reorganizację istniejącej i budowę nowej sieci placówek żywienia zbiorowego, przede wszystkim zaś zaspokajając potrzeby w zakresie posiłków dla załóg pracowniczych, posiłków szkolnych, niedrogich i odżywczych posiłków w stołówkach i tanich jadłodajniach. Nie trzeba chyba szerzej uzasadniać, że prawidłowa organizacja żywienia wpływa także na poziom życia rodzin pracowniczych, sprzyja też aktywizacji zawodowej kobiet.</u> + <u xml:id="u-20.26" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Poważnym problemem zdrowotnym są zatrucia pokarmowe i choroby przewodu pokarmowego. Odczuwalną poprawę w zakresie zapobiegania tym zatruciom przyniosła między innymi likwidacja niektórych małych zakładów produkcji lodów i coraz szersze podejmowanie tej produkcji metodą przemysłową.</u> + <u xml:id="u-20.27" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Wśród pracujących około 10% to ludzie wymagający żywienia dietetycznego z uwagi na chorobę wrzodową, przewlekłe nieżyty przewodu pokarmowego, choroby wątroby lub nerek, cukrzycę itp.</u> + <u xml:id="u-20.28" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Projekt ustawy stwarza przesłanki do szybkiego wykrywania przyczyn zatruć pokarmowych i możliwości natychmiastowego podjęcia leczenia osób, które uległy takiemu zatruciu. Istotne są tu przepisy wykonawcze do ustawy ustalające między innymi zasady przechowywania prób wyrobów garmażeryjnych przez zakłady, które są przeznaczone do zaopatrywania konsumentów w te wyroby. Obowiązujące dotychczas przepisy — w stosunku do zakładów wprowadzających do obrotu wyroby garmażeryjne — tego obowiązku nie przewidywały. Ustawa określa warunki do prawidłowej produkcji i należytego obrotu dietetycznymi środkami spożywczymi dla osób chorych. Uzyskiwanie zezwolenia na produkcję lub wprowadzanie do obrotu wymienionych artykułów łączy się z ich oceną przez wyspecjalizowane instytucje służby zdrowia. Projekt odpowiedniego zarządzenia na podstawie ustawy określa te sprawy, jak również zasady wydawania posiłków dietetycznych, ponieważ jest to w istocie szczególna forma produkcji dietetycznych środków spożywczych.</u> + <u xml:id="u-20.29" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Sprawy te nie były dotychczas w Polsce regulowane. Podjęcie ich i nadanie im właściwej rangi pozostaje między innymi w ścisłym związku ze stale rozwijającą się profilaktyką w dziedzinie ochrony zdrowia.</u> + <u xml:id="u-20.30" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy kładzie szczególny nacisk na sprawę warunków produkcji środków spożywczych, jak i na warunki uzyskiwania mleka, przy czym w tej ostatniej sprawie przewiduje się w art. 17 ust. 5, iż — „Rada Ministrów ustali warunki sanitarne wymagane przy uzyskiwaniu mleka w gospodarstwach rolnych i hodowlanych oraz zasady planowego tworzenia tych warunków”.</u> + <u xml:id="u-20.31" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Utworzenie tych warunków jest sprawą pilną. Jakość mikrobiologiczna mleka spożywczego nie ulega odczuwalnej poprawie, a zakażenia bakteriami są nadal poważne.</u> + <u xml:id="u-20.32" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Wysiłki mające na celu podniesienie poziomu wyposażenia technicznego zakładów mleczarskich nie przyczyniają się, jak dotąd, w znaczniejszym stopniu do poprawy stanu higienicznego uzyskiwania mleka. Stan czystości obór i higieny udoju krów pozostawia, niestety, wiele do życzenia', a ponadto sprzyja często występowaniu u krów schorzeń gruczołu mlecznego, co powoduje obniżanie wydajności mlecznej krów i zmniejszenie wartości mleka. Warunki uzyskiwania tego podstawowego produktu spożywczego, niezbędnego dla dzieci i potrzebnego dla młodzieży, powinny ulec w najbliższym czasie zdecydowanej poprawie.</u> + <u xml:id="u-20.33" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Większej uwagi wymagają również warunki uboju i przetwórstwa mięsnego. Stwierdzić tu należy, że mimo poprawy stanu technicznego i wyposażenia rzeźni oraz punktów uboju, rozbudowy i modernizacji zakładów, jeszcze często próby mięsa i przetworów mięsnych kwestionowane są przez stacje sanitarno-epidemiologiczne.</u> + <u xml:id="u-20.34" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Obok zakażeń, o których mowa, przemysł spożywczy ma często do czynienia ze związkami metali, które przedostają się do produktu z instalacji i urządzeń, w których prowadzona jest produkcja.</u> + <u xml:id="u-20.35" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Zarządzenia wykonawcze wydane na podstawie odpowiednich przepisów ustawy sprawy te regulują przez ścisłe sprecyzowanie dopuszczalności zanieczyszczeń i związków, jakich mogą one dotyczyć.</u> + <u xml:id="u-20.36" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">W grupie zanieczyszczeń i szkodliwych związków chemicznych istotną kwestią jest sprawa pestycydów wskutek coraz powszechniejszego stosowania środków ochrony roślin. Nie może wprowadzać w stan samouspokojenia fakt, iż rzadko spotykamy się z ostrymi zatruciami spowodowanymi przez silne i szybko działające trucizny. Skutki oddziaływania na organizm ludzki — słabych toksycznie, ale bardzo trwałych, długo zalegających w komórkach organizmów żywych substancji głównie z grupy DDT — ujawniać się mogą dopiero w następnym pokoleniu.</u> + <u xml:id="u-20.37" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Nieświadomość, brak rzetelnych informacji lub lekkomyślność w używaniu tych środków z punktu widzenia ochrony zdrowia wymaga ostrego przeciwdziałania. Projekt ustawy określa właściwe w tym względzie środki zapobiegawcze i karne w stosownych przepisach. Należy jednocześnie dążyć do podnoszenia świadomości ogółu społeczeństwa w zakresie używania środków chemicznych.</u> + <u xml:id="u-20.38" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Odpowiednie przepisy ustawy określają również warunki, w jakich wprowadzane być mogą do produkcji i obrotu środki spożywcze pochodzące od zwierząt lub ze zwierząt, którym podawano określone antybiotyki w celach hodowlanych.</u> + <u xml:id="u-20.39" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Przepisy te powinny niewątpliwie wpłynąć na poprawę, szczególnie w zakresie produkcji specjalistycznych mieszanek paszowych dla drobiu.</u> + <u xml:id="u-20.40" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Zdarzają się bowiem zbyt częste wypadki, że wskutek niewiarygodnych określeń jakości mieszanek paszowych, hodowcy przypuszczając, że niektórych składników jest za mało, dodają do tychże mieszanek preparaty witaminowe, mleko, tran i antybiotyki. Powoduje to wprawdzie czasem bardziej korzystne wyniki tuczu, podwyższa jednak znacznie koszt mieszanek, a przede wszystkim wpływać może na zaburzenia zdrowotne u osób spożywających mięso, bądź ich uodpornianie na antybiotyki.</u> + <u xml:id="u-20.41" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Wysoki Sejmie! W zasadniczy sposób zmieniły się warunki żywienia ludzi i metody produkcji środków spożycia. Szybkość życia i jego nowoczesność, jak również aktywizacja zawodowa kobiet, sprzyjają wzrastającemu zapotrzebowaniu na półfabrykaty spożywcze oraz na artykuły nie wymagające długotrwałego przygotowywania przed spożyciem. Sprzyja to bardzo szybkiemu rozwojowi przemysłu spożywczego, który musi sprostać tym potrzebom.</u> + <u xml:id="u-20.42" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Nowa ustawa stwarza ku ternu warunki, jak również określa kierunki, którym w przyszłości powinien odpowiadać rozwój żywienia ludzi.</u> + <u xml:id="u-20.43" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Ustawa przedstawiona Wysokiemu Sejmowi, to nowoczesny akt ustawodawczy, określający szeroki zakres działania profilaktycznego w zakresie ochrony życia i zdrowia człowieka, stwarzający możliwość i perspektywiczne — to akt, który jest wyrazem troski władz o zdrowie obywateli, to wreszcie dokument, który zapewniając przede wszystkim interesy społeczne przed interesami przedsiębiorstw i instytucji ze swego ducha jest socjalistycznym aktem prawnym.</u> + <u xml:id="u-20.44" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, głosować będzie za ustawą.</u> + <u xml:id="u-20.45" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Głos ma poseł Stanisław Szyndlar.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Pomiędzy sposobem żywienia i stanem zdrowia ludzi istnieje ścisły, bezpośredni związek. Jest to prawda powszechnie znana, nie wymagająca komentarzy.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Prawidłowość żywienia, to nie tylko sprawa ilościowego i jakościowego pod względem Składników odżywczych dostarczenia pokarmów. To także zgodna ze zdrowotnymi aspektami technologia, brak szkodliwych dla zdrowia związków obcych w pożywieniu, prawidłowa konserwacja żywności i zachowanie zasad higieny pomieszczeń i ludzi zatrudnionych w pionie żywieniowym.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#PoselSzyndlarStanislaw">W produkcji środków spożywczych spotykamy się ze związkami chemicznymi, celowo dodawanymi dla ułatwienia konserwacji żywności, dla nadania produktom spożywczym przyjemniejszego dla konsumenta zabarwienia czy poprawiający mi właściwości technologiczne. Do ostatniej grupy należą np. preparaty służące do bielenia mąki, środki spulchniające, środki opóźniające czerstwienie chleba itp. Do tej grupy należą też związki chemiczne stosowane w produkcji hodowlanej dla zwiększenia wydajności. Zwykle są to preparaty pobudzające wzrost lub odkładanie tkanki tłuszczowej, takie jak: tyroksyna, kazeina jodowana, hormony i antybiotyki.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Obok tych celowo dodawanych związków chemicznych, spotykamy się z substancjami dostającymi się do pożywienia przypadkowo. Na szczególną uwagę zasługują z tej grupy środki owadobójcze, metale ciężkie, detergenty i herbicydy.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Wśród środków stosowanych celowo i wśród tych, które w procesie technologicznym dostawać się mogą do żywności przypadkowo, mogą być związki o większej lub mniejszej szkodliwości dla zdrowia. Konieczne jest dlatego stworzenie skutecznego nadzoru nad warunkami zdrowotnymi żywności. Wprowadzenie substancji dodatkowych może nastąpić dopiero po wykluczeniu szkodliwego ich wpływu na zdrowie. Bywa, że szkodliwe związki mogą powstawać z nieszkodliwych procesów technologicznych, dlatego musi istnieć nadzór nad technologią żywności.</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Problemem zdrowotnym, a także poważnym problemem ekonomicznym jest bezpieczne przechowywanie żywności. Z różnych sposobów konserwowania najbardziej nowoczesne jest zamrażanie. Produkty zamrożone prawie zupełnie nie tracą swoich naturalnych właściwości. Nie ulegają zmianie ich wartości odżywcze i ich cechy organoleptyczne. Dlatego urządzenia chłodnicze do przechowywania i transportu żywności powinny być uwzględnione jako jeden z istotnych warunków zdrowotnych żywienia.</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Wysoka Izbo! Przedstawiony Sejmowi przez obywatelkę posła Dąbską rządowy projekt ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia — jest wyrazem dalszego postępu w ochronie zdrowia ludności naszego kraju. Jest on realizacją postulatów zgłaszanych od wielu lat zarówno przez służbę zdrowia, głównie przez pion sanitarno-epidemiologiczny, jak i przez społeczeństwo na spotkaniach wyborczych. Obowiązujące dotąd przepisy rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 1928 roku o dozorze nad artykułami żywności i przedmiotami użytku — straciły swoją aktualność, o czym już tutaj była mowa.</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Powstały zupełnie odmienne formy produkcji i dystrybucji żywności. Zmienił się zupełnie sposób żywienia ludzi. Zanika tradycyjne przygotowywanie posiłków osobno w każdej rodzinie. Coraz szerzej przechodzimy na żywienie zbiorowe. Coraz częściej korzystamy z potraw i produktów przygotowywanych w ogromnych kombinatach żywieniowych. Równolegle z rozwojem żywienia zbiorowego musi iść ostrzejszy i skrupulatniejszy nadzór sanitarny nad produkcją żywności i nad jej rozprowadzaniem. Każde naruszenie zasad zdrowotnych w produkcji żywności i zasad zdrowotnych żywienia powodować może w tej sytuacji bardzo przykre w skutkach następstwa.</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Współczesna ochrona zdrowia koncentrować się musi na profilaktyce. Znana jest powszechnie, wielokrotnie przy różnych okazjach przytaczana trafna analogia — pomiędzy źródłem zachorowań i odkręconym kurkiem. Z zalanego pokoju nie można usunąć wody, jeżeli uprzednio nie zostanie zamknięty zawór. Takim zamknięciem zaworu w epidemiologii jest unieszkodliwienie źródła zakażenia czy innego źródła powstawania chorób.</u> + <u xml:id="u-22.9" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Na szerzenie się chorób zakaźnych przenoszonych przez żywność, takich jak: dur brzuszny, dury rzekome, czerwonka, zatrucia pokarmowe, zakaźne zapalenie wątroby — wpływają warunki sanitarne. Choroby te, określane jako choroby brudnych rąk, są najczęściej powodowane przez zarazki, wydalane przez chorego lub nosiciela.</u> + <u xml:id="u-22.10" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Zły stan sanitarny mieszkań, niewłaściwe usuwanie nieczystości, niedostateczne zabezpieczenie wody do picia, nie zachowywanie czystości, a przede wszystkim złe warunki sanitarne w zakładach produkcji i obrotu żywnością i niski poziom higieny osobistej — sprzyjają zakażaniu pokarmowemu. Przy przenoszeniu wymienionych chorób biorą również niemały udział niektóre owady i gryzonie, które w złych warunkach sanitarnych mają większe możliwości rozwoju.</u> + <u xml:id="u-22.11" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Zatrucia pokarmowe występują po spożyciu pożywienia, zawierającego czynniki szkodliwe i cechują się zwykle występowaniem masowym. Wynika to ze spożycia danego produktu przez większą liczbę osób.</u> + <u xml:id="u-22.12" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Czynnikami wywołującymi zatrucia mogą być bakterie, jady bakteryjne, substancje trujące — zawarte w niektórych roślinach i mięsie niektórych zwierząt. Źródłem zatruć pokarmowych mogą być nawet produkty takie jak mleko czy miód w stanie zupełnie świeżym, jeżeli trawa czy nektar kwiatowy zawierają substancje trujące.</u> + <u xml:id="u-22.13" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Problem zatruć pokarmowych jest zagadnieniem bardzo poważnym, nie tylko w naszym kraju, ale w skali ogólnoświatowej. Jest to zagadnienie narastające proporcjonalnie do postępów techniki, proporcjonalnie do nowych osiągnięć i zastosowań chemii, proporcjonalnie do rosnącej migracji ludności i przechodzenia na przemysłowe przetwórstwo i dystrybucję żywności, o czym zresztą szeroko mówił Minister Zdrowia i Opieki Społecznej prof. dr J. Kostrzewski.</u> + <u xml:id="u-22.14" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Niebezpieczeństwa grożące społeczeństwu przez zaniedbanie sumiennego przestrzegania warunków zdrowotnych żywności i żywienia — niech uzmysłowi obywatelom posłom kilka przykładów, zaczerpniętych z literatury medycznej, konkretnie z — „Przeglądu Epidemiologicznego”.</u> + <u xml:id="u-22.15" who="#PoselSzyndlarStanislaw">W 1963 roku w restauracji — „Popularna” w Rzeszowie zatrudniona była jako pomoc kuchenna córka nosiciela pałeczek duru brzusznego. Od 26 do 30 kwietnia mimo wystąpienia u miej biegunki i objawów chorobowych, pracowała nadal w restauracji zlokalizowanej w pobliżu stacji autobusowej. Rezultatem była epidemia, w czasie której na dur rzekomy, wywołany przez typ zarazka wyhodowany od pracownicy, zachorowało 188 osób z terenu całego województwa.</u> + <u xml:id="u-22.16" who="#PoselSzyndlarStanislaw">W Łomży w 1963 roku wystąpiło masowe zatrucie lodami zawierającymi gronkowce chorobotwórcze, któremu uległo 96 osób. Wszyscy chorzy spożyli lody tego samego dnia i tej samej produkcji, rozprowadzone do czterech jadłodajni.</u> + <u xml:id="u-22.17" who="#PoselSzyndlarStanislaw">W 1965 roku we wsi Dylągówka w pow. rzeszowskim zachorowało ma tyfus brzuszny 11 osób. Źródłem zakażenia był nosiciel — mieszkaniec ośrodka zdrowia, stojącego nad potokiem, z którego wszyscy chorzy pobierali wodę.</u> + <u xml:id="u-22.18" who="#PoselSzyndlarStanislaw">W lipcu 1967 roku uległo w Kielcach zatruciu masowemu 141 osób przez zakażenie pałeczką tyfusu mysiego. Źródłem infekcji był nosiciel pracujący w sklepie garmażeryjnym. Przebieg choroby w dużym odsetku przypadków był ciężki i przebiegał pod obrazem klinicznym duru brzusznego.</u> + <u xml:id="u-22.19" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Na terenie miasta Poznania wykryto w 1967 roku ognisko o długotrwałym zarażeniu wiośniem krętym. Ogniskiem tym było mięso wieprzowe z domowego uboju w prymitywnym gospodarstwie rolniczym na peryferiach miasta. Zachorowało 25 osób.</u> + <u xml:id="u-22.20" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Wysoki Sejmie! Można by jeszcze długo przytaczać przykłady masowych zachorowań, będących wynikiem zaniedbania podstawowych obowiązków ludzi odpowiedzialnych za produkcję żywności. Każda taka epidemia to z jednej strony ogromna strata ekonomiczna, wynikająca z wyłączenia od pracy całego szeregu ludzi i z nadzwyczajnych wydatków ma opanowanie i zwalczenie epidemii, z drugiej zaś strony niewymierne w wartościach materialnych krzywdy wyrządzone poszkodowanym i ich rędzinom.</u> + <u xml:id="u-22.21" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Liczba ludności naszego kraju szybko wzrasta i stale wzrastają jej potrzeby. Pociąga to za sobą konieczność intensyfikacji produkcji rolnej i produkcji przemysłowej. Szczególnie potrzebny jest wzrost produkcji rolnej. Ze stale zmniejszających się zapasów ziemi trzeba wydobywać więcej plonów. Istnieje z tych względów pilna potrzeba obfitszego stosowania sztucznych nawozów i środków ochrony roślin.</u> + <u xml:id="u-22.22" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Zużycie chemicznych środków ochrony roślin wynosiło w roku 1968/69 około 60 tys. ton i ma tendencję rosnącą, z pewnymi wahaniami zależnymi od nasilenia inwazji szkodników uprawnych. Od I960 roku zużycie wzrosło o Około 15 tys. ton.</u> + <u xml:id="u-22.23" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Jeżeli konieczne jest podnoszenie intensywności nawożenia dla uzyskania większej ilości pionów, to nad żywiołowym wzrostem zużycia chemicznych środków ochrony roślin należy się poważnie zastanowić. Łamanie równowagi biologicznej pociąga za sobą konieczność coraz szerszego stosowania tych środków, a to z kolei pogłębia jeszcze bardziej zachwianą równowagę w przyrodzie.</u> + <u xml:id="u-22.24" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Wiemy dziś, że preparaty należące do grupy, węglowodorów chlorowanych, jak DDT czy azotox, są truciznami nie rozkładającymi się w głębie i w ludzkim organizmie. Stopniowe gromadzenie się ich w tkankach żywych i w produktach spożywczych wyhodowanych na glebie bogatej w tę truciznę, może dać nieobliczalne następstwa biologiczne. Dawki preparatów zawierających DDT na jeden hektar, i to głównie w postaci preparatów pylistych, najbardziej niebezpiecznych, są w Polsce bardzo wysokie i wynoszą do 30 kg. W tej niebezpiecznej sytuacji istnieje pilna potrzeba rozwinięcia, względnie uruchomienia produkcji nowoczesnych środków ochrony roślin, których działanie toksyczne zanika po określonym okresie czasu.</u> + <u xml:id="u-22.25" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Trzeba szybko zastąpić trwałą, bardzo niebezpieczną truciznę — taką, z którą potrafimy sobie poradzić. Ale także taka nietrwała trucizna iw rękach ludzi nieodpowiedzialnych lub nie umiejących się nią posługiwać może być bardzo niebezpieczna dla zdrowia.</u> + <u xml:id="u-22.26" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Wzrost efektywności nawożenia, uwarunkowany jest, jak to określił w ostatnim numerze — „Nowych Dróg” Augustyn Woś — istnieniem bariery wykształcenia i zawodowych umiejętności rolników. Rozumiem to tak, że ta bariera dotyczy nie tylko umiejętności korzystania z wysokich dawek w odpowiedniej relacji poszczególnych składników NPK i w odpowiednich terminach, ale także umiejętności bezpiecznego dla zdrowia stosowania zdobyczy współczesnej chemii. Szczególnie dotyczy to z jednej strony umiejętności stosowania środków chemicznych, a z drugiej — wyrobienia poczucia obywatelskiej odpowiedzialności.</u> + <u xml:id="u-22.27" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Przedstawiony Wysokiej Izbie rządowy projekt ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia jest właśnie — jak to podają przepisy ogólne — zbiorem przepisów normujących warunki produkcji środków spożywczych i używek oraz obrotu tymi artykułami w zakresie niezbędnym dla ochrony zdrowia ludności i regulującym w zakresie niezbędnym dla ochrony zdrowia wymagania dotyczące urządzeń, aparatów, sprzętu, narzędzi, opakowań i innych materiałów, które stykają się ze środkami spożywczymi i użytkami w produkcji lub obrocie.</u> + <u xml:id="u-22.28" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Projekt ten jest nowoczesnym aktem prawnym służącym zabezpieczeniu zdrowia konsumenta i przekazującym Ministrowi Zdrowia i Opieki Społecznej zwierzchni nadzór nad przestrzeganiem ustawy i przepisów na jej podstawie wydanych. Projekt zakłada współdziałanie z Ministrem Rolnictwa w sprawach zastrzeżonych do właściwości tego ministra.</u> + <u xml:id="u-22.29" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Chciałbym — za posłem sprawozdawcą — zwrócić uwagę Wysokiej Izby na niektóre przepisy dyskutowanej ustawy.</u> + <u xml:id="u-22.30" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Art. 4 projektu ustawy zakazuje używania w produkcji i obrocie żywnością środków zawierających substancje szkodliwe dla Zdrowia ludzkiego lufo powodujące zmiany organoleptyczne, uniemożliwiające jej spożycie lub użycie.</u> + <u xml:id="u-22.31" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Bardzo ważne jest postanowienie art. 4 ust. 5, który zobowiązuje Ministrów Zdrowia i Opieki Społecznej oraz Rolnictwa do ustalenia w porozumieniu z Ministrem Przemysłu Chemicznego w drodze rozporządzenia — ilości środków chemicznych, stosowanych przy uprawie i ochronie roślin, które mogą przenikać do roślinnych środków spożywczych lub znajdować się na ich powierzchni bez szkody dla zdrowia ludzkiego oraz metod oznaczania tych ilości.</u> + <u xml:id="u-22.32" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Art. 7 uprawnia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej ido wydania w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa zakazu używania do produkcji innych środków spożywczych i wprowadzania do obrotu produktów pochodzących od zwierząt lob ze zwierząt, którym podawano antybiotyki w celach hodowlanych.</u> + <u xml:id="u-22.33" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Art. 8 uzależnia napromienianie żywności lub poddawanie jej działaniu prądu o wysokiej częstotliwości — od sprawdzenia nieszkodliwości dla zdrowia takich zabiegów.</u> + <u xml:id="u-22.34" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Art. 15 nakazuje zamieszczanie na opakowaniach produktów spożywczych informacji o ich składzie, dacie produkcji i okresie przydatności do spożycia i zakazuje podawania niezgodnych z prawdą informacji w działalności reklamowej.</u> + <u xml:id="u-22.35" who="#PoselSzyndlarStanislaw">W obrocie i produkcji żywności warunki lokalowe i sanitarne pomieszczeń, w których to się odbywa, mają znaczenie zasadnicze. Reguluje te sprawy art. 17, dając upoważnienie Radzie Ministrów i odpowiednim ministrom do określenia szczegółowych warunków lokalowych i sanitarnych w produkcji i obrocie żywnością.</u> + <u xml:id="u-22.36" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Bardzo istotne dla ochrony zdrowia jest postanowienie art. 20, który zakazuje zatrudniania w produkcji i obrocie żywnością osób, które (są nosicielami zarazków i osób, których stan zdrowia utrudnia utrzymanie higieny osobistej.</u> + <u xml:id="u-22.37" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Art. 29 zobowiązuje zakłady i instytucje, jak internaty, szpitale itp. zapewniające całodzienne wyżywienia określonym grupom ludzi — do ustalenia dziennych ilości środków spożywczych, z podawaniem wartości kalorycznych i składników odżywczych.</u> + <u xml:id="u-22.38" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Rozdział 3 projektu ustawy określa sankcje karne za nieprzestrzeganie jej postanowień. Najwyższe kary, bo pozbawienia wolności na okres do 2 lub 3 lat, przewiduje projekt ustawy za produkcję i wprowadzanie do obrotu szkodliwych dla zdrowia produktów żywnościowych i dietetycznych środków spożywczych.</u> + <u xml:id="u-22.39" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Ustawa nie dotyczy środków spożywczych i używek produkowanych we własnym gospodarstwie domowym dla zaspokojenia potrzeb tego gospodarstwa. Słuszność takiego stanowiska wydaje się oczywista. Niemniej jednak istnieje tu rozległe pole do działania dla oświaty sanitarnej.</u> + <u xml:id="u-22.40" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Głównym egzekutorem postanowień ustawy ma być Państwowa Inspekcja Sanitarna i odpowiednie organy resortów Obrony Narodowej, Spraw Wewnętrznych i organy administracji państwowej nadzorowane przez Ministerstwo Rolnictwa. Dotychczasowa działalność i bezsporne osiągnięcia Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie ochrony zdrowia w naszym kraju — upoważniają do pełnego optymizmu twierdzenia, że otrzymanym orężem w postaci dyskutowanej ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia, uzupełnionej aktami wykonawczymi — potrafi się posłużyć skutecznie i wykorzysta je dla poprawy ochrony zdrowia społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-22.41" who="#PoselSzyndlarStanislaw">Projekt ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia, który rozpatrujemy, normuje problemy, których uregulowania od dawna domagali się również posłowie i terenowi działacze Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, dlatego postulując szybkie wydanie rozporządzenia wykonawczego zapewniam, że posłowie z Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, który mam zaszczyt reprezentować, będą głosować za przyjęciem ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia z poprawkami proponowanymi przez Komisję Zdrowia i Kultury Fizycznej.</u> + <u xml:id="u-22.42" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Lista mówców została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Zdrowia i Kultury Fizycznej — zechce podnieść rękę?</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Kto jest przeciwny? Nie widzę.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Kto się wstrzymał od głosowania? Również nie widzę.</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia.</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#WicemarszalekZenonKliszko">W ten sposób wyczerpaliśmy porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia.</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Proszę Obywatelkę Sekretarza Posłankę Janinę Zajfert o odczytanie komunikatu.</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#SekretarzposelJaninaZajfert">W dniu jutrzejszym, tj. 26 listopada br. odbędą się posiedzenia komisji sejmowych według następującego planu:</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#SekretarzposelJaninaZajfert">1)Komisja Budownictwa i Gospodarki Komunalnej o godz. 9 — w sali nr 102, 2)Komisja Gospodarki Morskiej i Żeglugi o godz. 10,30 — w sali nr 70 Dom Poselski, 3)Komisja Komunikacji i Łączności o godz. 10 — w sali nr 101, 4)Komisja Przemysłu Lekkiego, Rzemiosła i Spółdzielczości Pracy o godz. 9 — w sali nr 67 Dom Poselski.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#SekretarzposelJaninaZajfert">5)Komisja Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego o godz. 9 — w sali nr 118.</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Na tym kończymy 9 posiedzenie Sejmu. Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia iw Biurze Sejmu.</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#WicemarszalekZenonKliszko">O terminie następnego posiedzenia zostaną Obywatele Posłowie zawiadomieni.</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#WicemarszalekZenonKliszko">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-25.3" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 19 min. 05)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00010-01/header.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00010-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..c22646c --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00010-01/header.xml @@ -0,0 +1,55 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-196972-sjm-ppxxx-00010-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>10 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>10 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">5</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">10</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1970-12-23</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="ISekretarzKomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejposelEdwardGierek" role="speaker"> + <persName>I Sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, poseł Edward Gierek</persName> + </person> + <person xml:id="JozefCyrankiewicz" role="speaker"> + <persName>Józef Cyrankiewicz</persName> + </person> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PiotrJaroszewicz" role="speaker"> + <persName>Piotr Jaroszewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDabrowskiKonstanty" role="speaker"> + <persName>Poseł Dąbrowski Konstanty</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMalinowskiTomasz" role="speaker"> + <persName>Poseł Malinowski Tomasz</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów</persName> + </person> + <person xml:id="ZenonNowak" role="speaker"> + <persName>Zenon Nowak</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00010-01/text_structure.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00010-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..089950e --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00010-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,429 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja V - Sesja IV</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 10 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 23 grudnia 1970 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 0</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 16 min. 05)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszałek Sejmu Czesław Wycech)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwierani posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Powołuję na sekretarzy posłów Lucynę Adamowicz i Stanisława Nowińskiego.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzi poseł Lucyna Adamowicz.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Protokół 9 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciwko niemu zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu usprawiedliwia nieobecność na posiedzeniu posłów, których nazwiska będą umieszczone w załączniku do protokołu dzisiejszego posiedzenia.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Ustalony w dniu 15 bm. przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom rozesłany.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Informuję, że otrzymałem przekazaną przez Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej rezygnację obywatela posła Mariana Spychalskiego ze stanowiska Przewodniczącego Rady Państwa. W związku z tym Prezydium Sejmu — po porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje uzupełnienie dzisiejszego porządku dziennego przez dodanie jeszcze jednego punktu, jako punktu pierwszego, w brzmieniu następującym:</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">,,1. Zmiany na stanowiskach państwowych”.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Numeracja pozostałych punktów porządku dziennego ulegnie odpowiedniej zmianie.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Uważam, że Sejm porządek dzienny, przedstawiony przez Prezydium Sejmu, zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego:</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Zmiany na stanowiskach państwowych.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Proponuję, aby Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej odwołał obywatela posła Mariana Spychalskiego ze stanowiska Przewodniczącego Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął tę propozycję.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przyjął propozycję w sprawie odwołania posła Mariana Spychalskiego ze stanowiska Przewodniczącego Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Pozwólcie, że w imieniu Sejmu i własnym podziękuję obywatelowi posłowi Marianowi Spychalskiemu za pracę na stanowisku Przewodniczącego Rady Państwa oraz za trud, jaki włożył w dzieło budowy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i jej rozwój społeczno-gospodarczy.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#JozefCyrankiewicz">Proszę o głos.</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Proszę.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#JozefCyrankiewicz">Wysoki Sejmie! Zgłaszam rezygnację ze stanowiska Prezesa Rady Ministrów. Uważam, na gruncie wieloletniego doświadczenia, że nie powinienem pełnić w dalszym ciągu funkcji szefa władzy wykonawczej, w świetle ostatnich wydarzeń w naszym kraju, którym zapobiec nie byłem w stanie, a które znalazły dopiero na VII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej niezbędne, właściwe, polityczne, zgodne z najżywotniejszymi interesami państwa, rozwiązanie.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#JozefCyrankiewicz">Uważam, że tak powinienem postąpić.</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">W związku z oświadczeniem Prezesa Rady Ministrów obywatela Józefa Cyrankiewicza proponuję, aby Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przychylił się do prośby obywatela Józefa Cyrankiewicza o odwołanie go ze stanowiska Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął tę propozycję.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przyjął propozycję w sprawie odwołania obywatela Józefa Cyrankiewicza ze stanowiska Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#Marszalek">W sprawie propozycji zmian na stanowiskach państwowych głos obecnie zabierze obywatel poseł Edward Gierek.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#ISekretarzKomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejposelEdwardGierek">Wysoki Sejmie, Obywatele Posłowie! Pragnę przyłączyć się do słów uznania i podziękowania za ofiarną, wieloletnią służbę dla Polski Ludowej, jakie wypowiedział obywatel Marszałek Czesław Wycech pod adresem posła Mariana Spychalskiego, dotychczasowego Przewodniczącego Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#ISekretarzKomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejposelEdwardGierek">W imieniu Klubów Poselskich: Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego oraz Stronnictwa Demokratycznego proponuję na stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa posła Józefa Cyrankiewicza.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#ISekretarzKomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejposelEdwardGierek">W ciągu swej wieloletniej działalności na stanowisku Prezesa Rady Ministrów poseł Józef Cyrankiewicz położył wielkie zasługi dla Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i dla sprawy socjalizmu w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#ISekretarzKomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejposelEdwardGierek">Poseł Józef Cyrankiewicz, bojownik lewicowego ruchu oporu w obozie oświęcimskim, jeden z czołowych działaczy politycznych, po wyzwoleniu przyczynił się w wielkiej mierze do zjednoczenia polskiego ruchu robotniczego i utrwalenia kierowniczej roli klasy robotniczej w naszym państwie.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#ISekretarzKomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejposelEdwardGierek">Realizując politykę Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz program Frontu Jedności Narodu, poseł Józef Cyrankiewicz dał wybitny wkład w dzieło rozwoju naszego kraju, w dzieło umocnienia władzy ludowej oraz międzynarodowej pozycji Polski.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#ISekretarzKomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejposelEdwardGierek">Rząd pod jego kierownictwem prowadził konsekwentną politykę sojuszu i przyjaźni ze Związkiem Radzieckim i wszystkimi bratnimi krajami socjalistycznymi, politykę pokojowej współpracy ze wszystkimi państwami, niezależnie od ich ustroju społecznego. Jego podpis widnieje pod wszystkimi układami o sojuszu przyjaźni i współpracy, jakie Polska zawarła ze swymi sąsiadami. Jego podpis widnieje również pod Układem Zgorzeleckim z Niemiecką Republiką Demokratyczną i pod Układem Warszawskim z Niemiecką Republiką Federalną, które to układy w sposób ostateczny utrwaliły polską granicę zachodnią na Odrze i Nysie.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#ISekretarzKomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejposelEdwardGierek">Jestem przekonany, że te zasługi posła Józefa Cyrankiewicza dla kraju predestynują go na stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#ISekretarzKomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejposelEdwardGierek">Obywatele Posłowie! W imieniu Klubów Poselskich: Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego — na stanowisko Prezesa Rady Ministrów proponuję posła Piotra Jaroszewicza.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#ISekretarzKomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejposelEdwardGierek">Poseł Piotr Jaroszewicz jako długoletni wiceprezes Rady Ministrów, kierując szeregiem dziedzin naszego życia gospodarczego, wykazał wysokie zdolności organizacyjne, wielką energię i znajomość potrzeb rozwojowych naszego kraju. Jako przedstawiciel Rządu polskiego w Komitecie Wykonawczym Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej, położył duże zasługi w umacnianiu korzystnych dla naszego kraju powiązań ekonomicznych z innymi państwami socjalistycznymi.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#ISekretarzKomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejposelEdwardGierek">Uważamy, iż w obecnej sytuacji, która wymaga koncentracji uwagi na problemach postępu gospodarczego, kiedy konieczne jest otwarcie przed Polską — na podstawie naszego dotychczasowego dorobku — szerszych perspektyw rozwojowych na następne pięciolecie i na dalszą przyszłość, na czele Rządu powinien stać działacz o dużym doświadczeniu gospodarczym, a także politycznym, który posiada zarazem wyczucie potrzeb klasy robotniczej i całej ludności pracującej.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#ISekretarzKomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejposelEdwardGierek">Poseł Piotr Jaroszewicz jest działaczem państwowym, który tym wymogom na stanowisku szefa Rządu powinien w pełni sprostać.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#ISekretarzKomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejposelEdwardGierek">Wysoki Sejmie! Dokonujemy tych zmian na stanowiskach państwowych w trudnym momencie w życiu naszego kraju. Jesteśmy przekonani, że dzięki uchwałom VII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej ojczyzna nasza przezwycięża kryzys polityczny, który zagrażał niezmiernie poważnymi konsekwencjami.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#ISekretarzKomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejposelEdwardGierek">Polska klasa robotnicza i wszystkie świadome siły naszego narodu nie dopuszczą do tego, aby Polska została zepchnięta przez kogokolwiek z drogi socjalizmu, z drogi niepodległości, sprawiedliwości społecznej i postępu.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#ISekretarzKomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejposelEdwardGierek">Obecnie w miastach Wybrzeża i we wszystkich zakładach przemysłowych panuje ład i porządek. Ludzie pracują, życie powróciło do normy. Załogi z poświęceniem odrabiają straty. Przed Rządem, przed nami wszystkimi, stoi zadanie odbudowania i umocnienia tej niezbędnej więzi wzajemnego zaufania, jaka powinna łączyć nas zawsze z klasą robotniczą, ze wszystkimi ludźmi pracy, więzi, bez której nie sposób rządzić w państwie socjalistycznym.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#ISekretarzKomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejposelEdwardGierek">Są sprawy nabrzmiałe, które muszą znaleźć rozwiązanie w czasie najbliższym. Inne wymagają dłuższego czasu — miesięcy, a nawet lat.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#ISekretarzKomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejposelEdwardGierek">Przede wszystkim uważamy za konieczne — zgodnie z uchwałami VII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — poprawić położenie materialne rodzin o dochodach najniższych i rodzin wielodzietnych drogą odpowiednich dodatków do płac i stopniowego podwyższania zasiłków rodzinnych oraz najniższych rent i emerytur.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#ISekretarzKomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejposelEdwardGierek">Analiza naszych zasobów i sytuacji gospodarczej wykazuje, że na ten cel państwo w chwili obecnej może przeznaczyć sumę nie przekraczającą 7 miliardów złotych.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#ISekretarzKomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejposelEdwardGierek">Powiększenie dochodów ludności ponad tę granicę mogłoby pociągnąć za sobą zjawiska inflacyjne, powodując nowe perturbacje na rynku i pogorszenie zaopatrzenia ludności. Jest to suma niemała, lecz nie może ona wystarczyć na to, aby w sposób istotny poprawić położenie ogółu ludności pracującej. Nie chcemy tej sumy dzielić w sposób arbitralny. Dlatego uważamy za słuszne, za niezbędne, aby związki zawodowe i władze państwowe, które będą podejmować praktyczne decyzje o podziale tej sumy pomiędzy różne grupy ludzi pracy, zasięgnęły uprzednio w tej sprawie opinii klasy robotniczej.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#ISekretarzKomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejposelEdwardGierek">Dziś i jutro odbywają się w około 100 zakładach reprezentatywnych dla różnych gałęzi gospodarki narodowej spotkania przedstawicieli partii, związków zawodowych i administracji gospodarczej z aktywem robotniczym w celu konsultacji konkretnych projektów podwyżek płac, zasiłków i rent. Na podstawie wyników tej z konieczności krótkotrwałej, ale miarodajnej konsultacji, podjęte będą decyzje, które wcielą w życie uchwały VII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#ISekretarzKomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejposelEdwardGierek">Uważamy też za konieczne, ażeby Rząd podjął uchwałę w sprawie zamrożenia na okres co najmniej 2 lat wszystkich cen artykułów żywnościowych, z wyjątkiem tych artykułów, których ceny z natury rzeczy są sezonowe. Co się tyczy cen artykułów przemysłowych, to powinny one w miarę wzrostu produkcji i dalszego zmniejszania kosztów własnych produkcji podlegać stopniowemu obniżaniu, które będzie zwiększało możliwości ich zakupu przez ludność. Te i inne środki, które powinny być podjęte w niedługim czasie, uważamy za posunięcia doraźne. Jest rzeczą konieczną, aby Rząd równocześnie rozwinął energiczne prace nad bardziej długofalowymi koncepcjami naszej polityki gospodarczej i społecznej, które zapewnią dalszy harmonijny rozwój potencjału ekonomicznego kraju, a równocześnie podnoszenie poziomu życiowego całego narodu.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#ISekretarzKomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejposelEdwardGierek">Muszą być przy tym uwzględnione zarówno potrzeby ludności pracującej w mieście, jak i na wsi. Wychodząc z zasad sojuszu robotniczo-chłopskiego, powinniśmy kontynuować dotychczasową politykę rolną, której główne zasady partia nasza ustala wspólnie ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#ISekretarzKomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejposelEdwardGierek">Rząd powinien nadal realizować politykę rozwoju rolnictwa i intensyfikacji produkcji rolnej, której wzrost jest tak potrzebny całemu społeczeństwu, a jednocześnie korzystny dla rolników.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#ISekretarzKomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejposelEdwardGierek">Należytej uwagi ze strony Rządu i rad narodowych wymaga rozwój produkcji szerokiego asortymentu towarów powszechnego użytku, a także wciąż jeszcze niewystarczającej działalności usługowej ze strony rzemiosła i spółdzielczości.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#ISekretarzKomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejposelEdwardGierek">Zarówno problemy tworzenia dochodu narodowego, jak i jego podziału nie mogą być rozwiązywane w sposób biurokratyczny. Wymagają twórczych dyskusji i szerokiej konsultacji z klasą robotniczą, z ludźmi nauki i techniki, z przedstawicielami wszystkich warstw ludności pracującej. Rzeczowa dyskusja nad węzłowymi problemami rozwoju socjalistycznej gospodarki oraz innymi zagadnieniami przyszłości naszego kraju sprzyjać będzie utrwalaniu wzajemnego zaufania między Rządem a społeczeństwem.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#ISekretarzKomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejposelEdwardGierek">Do najważniejszych zadań Rządu należy konsekwentna kontynuacja polityki pokoju i umacniania bezpieczeństwa w Europie, polityki, która ugruntowała naszą pozycję jako państwa przynależnego do wspólnoty socjalistycznej i jako partnera pokojowej współpracy ze wszystkimi krajami europejskimi. Niewzruszonym kanonem naszej polityki zagranicznej jest i pozostaje braterski sojusz i przyjaźń ze Związkiem Radzieckim, stanowiący decydujące gwarancje naszego bezpieczeństwa i niezawisłości.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#ISekretarzKomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejposelEdwardGierek">Proces normalizacji stosunków między Wschodem a Zachodem w Europie, który poczynił ostatnio tak widoczne postępy, powinien znaleźć ze strony Rządu Polski Ludowej jak najbardziej aktywne poparcie.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#ISekretarzKomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejposelEdwardGierek">Obywatele Posłowie! Kraj nasz znów ogarnięty jest rytmem codziennej pracy. Ten rzetelny wysiłek tworzący wspólne dobro narodu zasługuje na nasze najwyższe uznanie jako wyraz patriotyzmu i obywatelskiej świadomości.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#ISekretarzKomitetuCentralnegoPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczejposelEdwardGierek">Pragnę wyrazić głębokie przekonanie, iż po przeżytych trudnych dniach są podstawy po temu, ażeby nadchodzące święta i Nowy Rok powitać z optymizmem, z wiarą w siły naszego narodu — z nadzieją i wiarą w przyszłość naszej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Czy w sprawie zgłoszonych propozycji pragnie ktoś zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#Marszalek">Przystępujemy do wyboru Przewodniczącego Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#Marszalek">Zgodnie z art. 47 ust. 3 regulaminu Sejmu wybór na stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa następuje bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#Marszalek">Stwierdzam, że w posiedzeniu dzisiejszym bierze udział więcej niż połowa ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#Marszalek">Na stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa wysunięta została kandydatura obywatela posła Józefa Cyrankiewicza. Proponuję w związku z tym podjęcie następującej uchwały:</u> + <u xml:id="u-8.6" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — na podstawie art. 24 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — dokonuje wyboru obywatela Józefa Cyrankiewicza na stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa”.</u> + <u xml:id="u-8.7" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-8.8" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.9" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.10" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.11" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej dokonał wyboru Józefa Cyrankiewicza na stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-8.12" who="#Marszalek">Obecnie przystępujemy do sprawy powołania Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-8.13" who="#Marszalek">Stosownie do postanowień regulaminu Sejmu uchwały w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów zapadają zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-8.14" who="#Marszalek">Na stanowisko Prezesa Rady Ministrów zgłoszona została kandydatura obywatela Piotra Jaroszewicza, dotychczasowego Wiceprezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-8.15" who="#Marszalek">W związku z tym proponuje się podjęcie następującej uchwały:</u> + <u xml:id="u-8.16" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji powołuje obywatela Piotra Jaroszewicza na stanowisko Prezesa Rady Ministrów”.</u> + <u xml:id="u-8.17" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-8.18" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.19" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.20" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Też nikt.</u> + <u xml:id="u-8.21" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm powołał obywatela Piotra Jaroszewicza na stanowisko Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-8.22" who="#Marszalek">W imieniu Sejmu składam obywatelowi Józefowi Cyrankiewiczowi oraz obywatelowi Piotrowi Jaroszewiczowi życzenia owocnej działalności dla dobra ludzi pracy naszego kraju, dla dalszego rozwoju naszej socjalistycznej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-8.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-8.24" who="#Marszalek">Obecnie głos zabierze Prezes Rady Ministrów Piotr Jaroszewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Powierzono mi zaszczytne i jakże odpowiedzialne stanowisko Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PiotrJaroszewicz">Zdaję sobie sprawę z powagi sytuacji i z zadań, które stoją przede mną i przed całym Rządem.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PiotrJaroszewicz">Nie mogę już dzisiaj przedstawić Wysokiej Izbie szczegółowego programu Rządu i planu jego prac na najbliższy okres. Plan taki musi bowiem uwzględnić szereg bardzo poważnych zagadnień, na których rozwiązywaniu Rząd będzie musiał skupić swoją uwagę w najbliższym okresie.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PiotrJaroszewicz">Dziś mogę jedynie złożyć Wysokiej Izbie krótką deklarację, w której chciałbym zawrzeć główne kierunki prac Rządu.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PiotrJaroszewicz">W najbliższym okresie Rząd przystąpi do rozwiązywania problemów, które przedstawił Wysokiej Izbie w swoim przemówieniu I Sekretarz Komitetu Centralnego PZPR towarzysz Edward Gierek, dotyczących zwłaszcza poprawy sytuacji materialnej najniżej zarabiających rodzin wielodzietnych i rencistów.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd będzie musiał zapewnić niezbędne źródła finansowe i materialne dla realizacji tego najpilniejszego zadania. W szczególności chodzi o to, by w ślad za decyzjami zapewniającymi wzrost dochodu wymienionych grup pracowniczych, poprawić zaopatrzenie rynku, a w tym również w niektóre artykuły żywnościowe.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PiotrJaroszewicz">Uchwała VII Plenum KC PZPR zobowiazała nas do opracowania w najbliższym czasie niezbędnych zmian w planie gospodarczym na 1971 rok. Mając to na uwadze, zgodnie z propozycją przedłożoną Wysokiej Izbie, Rząd przedłoży Sejmowi projekt zmian do narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa na rok 1971 w ciągu I kwartału 1971 roku.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PiotrJaroszewicz">Równolegle z tym będziemy intensywnie prowadzić prace nad nowym planem 5-letnim. Związane z nim dotychczasowe opracowania poddamy ocenie, w wyniku której można będzie zapewnić harmonijny rozwój kraju. W projekcie nowego planu 5-letniego znajdą również wyraz nowe elementy polityki gospodarczej i społeczne], wynikające z analiz przyczyn ostatnich wydarzeń.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PiotrJaroszewicz">Dziś chciałbym jedynie uwypuklić najważniejsze spośród tych elementów.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PiotrJaroszewicz">Ważnym kierunkiem naszego działania będzie nadanie właściwej rangi zaspokojeniu doraźnych i przyszłych potrzeb społeczeństwa w oparciu o maksymalne wykorzystanie rozporzadzalnych zasobów przy jak najszerszej inicjatywie i aktywności robotników, rolników, techników, inżynierów, ludzi nauki i wszystkich pracujących. Zadania planu w dziedzinie produkcji towarów rynkowych i usług będą egzekwowane z całą konsekwencją i powiększane w granicach możliwości przez wyszukiwanie i uruchamianie dostępnych rezerw. Wymagać to będzie nowego klimatu wokół spraw zaopatrzenia rynku w całym aparacie państwowym i gospodarczym, wśród załóg zakładów wytwarzających dobra konsumpcyjne i wśród pracowników handlu.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PiotrJaroszewicz">Z nie mniejszą troską odnosić się będziemy do spraw budownictwa mieszkaniowego. Zamierzamy wykorzystać wszystkie realne możliwości, by zwiększyć to budownictwo. W 1971 roku będzie to możliwe w skromnym zakresie. Ale podejmiemy wysiłek, aby w roku 1972 i w latach następnych osiągnąć odczuwalny przyrost nowych mieszkań, zwłaszcza w ośrodkach, w których ich brak jest obecnie najdotkliwszy.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PiotrJaroszewicz">Dążenie do możliwie najlepszego w danych konkretnych warunkach zaspokojenia potrzeb społeczeństwa nie może oczywiście oznaczać zmniejszenia naszych wysiłków w dziedzinie rozwoju podstawowych gałęzi przemysłu, wytwarzających środki produkcji i towary przeznaczone na eksport. Nadal będziemy przykładać dużą wagę do rozwoju naszej bazy surowcowej i energetycznej, do usprawnienia transportu.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PiotrJaroszewicz">Z jeszcze większym wysiłkiem wprowadzać będziemy do produkcji osiągnięcia nauki i techniki, nowoczesne metody organizacji produkcji i pracy, torować drogę nowym procesom technologicznym i nowym konstrukcjom wyrobów, które znamionują współczesną rewolucję naukową i techniczną oraz otaczać szczególną opieką zadania inwestycyjne, tym celom służące.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PiotrJaroszewicz">Oczekujemy od ludzi nauki i techniki, od twórców, działaczy i pracowników frontu oświatowego i kulturalnego — pomocy i współdziałania w rozwiązywaniu podstawowych problemów gospodarki i kultury. Liczymy na nich i jesteśmy przekonani, że polityka partii i Rządu znajdzie u nich zrozumienie i poparcie.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PiotrJaroszewicz">Pozostają w pełni aktualne zadania intensywnego wykorzystania istniejących zdolności produkcyjnych i rezerw tkwiących w czasie pracy maszyn i urządzeń.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PiotrJaroszewicz">Będziemy musieli osiągnąć jakościowy postęp w gospodarowaniu materiałami i surowcami, których nadmierne zużycie stanowi główną przyczynę wysokich w wielu wypadkach kosztów produkcji.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PiotrJaroszewicz">Z niesłabnącą uwagą Rząd traktować będzie problemy rolnictwa. Będziemy konsekwentnie kontynuować i doskonalić dotychczasową politykę rolną, której podstawowe założenia określa nasza partia wspólnie ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PiotrJaroszewicz">Naczelną zasadą i przewodnią myślą tej polityki jest kojarzenie wzrostu produkcji rolniczej ze stopniową poprawą warunków materialnego, społecznego i kulturalnego życia ludności wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PiotrJaroszewicz">Najpilniejszym zadaniem rolnictwa jest obecnie przyspieszenie wzrostu produkcji zwierzęcej i zwiększenie dostaw produktów rolnych. Rząd będzie dążył do zapewnienia należytych warunków ekonomicznych, organizacyjnych i technicznych dla umożliwienia szybkiego wzrostu produkcji trzody chlewnej, bydła i drobiu przy równoczesnym dalszym popieraniu rozwoju produkcji zbóż i pasz.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PiotrJaroszewicz">Wszystkie nasze poczynania zmierzające do intensywnej produkcji rolnej, tak bardzo potrzebnej dla dalszego zaopatrzenia ludności kraju, sprzyjać będą nadal umocnieniu sojuszu robotniczo-chłopskiego — podstawy władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PiotrJaroszewicz">W pracach Rządu odrębny i szczególnie ważny zespół zagadnień stanowić będzie złożona problematyka rozwoju handlu zagranicznego i międzynarodowej współpracy gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PiotrJaroszewicz">Handel zagraniczny stanowi coraz ważniejszy czynnik wzrostu dochodu narodowego. Kładąc szczególny nacisk na zwiększenie eksportu, poprawę jego struktury i ekonomicznej efektywności, zdążać będziemy do uzyskania środków dla przyspieszenia technicznej modernizacji naszego przemysłu, dla zwiększenia jego zaopatrzenia w surowce i materiały i w rosnącym stopniu dla zwiększenia importu towarów konsumpcyjnych.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PiotrJaroszewicz">W tym celu będziemy przede wszystkim dalej zacieśniać i wzbogacać nasze stosunki z wszystkimi krajami socjalistycznymi. Nasza owocna i braterska współpraca ze Związkiem Radzieckim spełnia tu szczególną rolę.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PiotrJaroszewicz">Będziemy nadal aktywnie uczestniczyć w pracach Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej, zmierzających do wprowadzenia w życie zasad socjalistycznej integracji gospodarczej, do rozwijania wszystkich form powiązań gospodarczych i naukowo-technicznych.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PiotrJaroszewicz">Wymogi rewolucji naukowo-technicznej i potrzeba rozwoju gospodarczego państw europejskich w pełni uzasadniają konieczność podjęcia — obok tradycyjnych form wymiany handlowej — wyższych form współpracy gospodarczej, a szczególnie kooperacji przemysłowej.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PiotrJaroszewicz">Równolegle będziemy dążyć do rozszerzania naszych stosunków gospodarczych z wysoko rozwiniętymi krajami kapitalistycznymi. Zmierzać będziemy także do dalszego ożywienia wymiany i współpracy z rozwijającymi się krajami Afryki, Azji i Ameryki Łacińskiej.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PiotrJaroszewicz">Sytuacja nie pozwoli w żadnym razie na zwiększenie ponad założenia planu wydatków inwestycyjnych zarówno na cele produkcyjne, jak i na pozostałe potrzeby. Jest bowiem sprawą podstawowej wagi zachowanie właściwych proporcji w podziale dochodu narodowego. Dlatego też nadal będziemy zmierzać do zwiększenia efektywności i obniżenia kosztów naszych inwestycji.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PiotrJaroszewicz">Przywiązujemy dużą wagę do rozwoju rzemiosła i widzimy jego główną rolę w świadczeniu powszechnych usług dla ludności miast i wsi. Stwarzać będziemy dogodniejsze warunki do jego rozwoju w pierwszej kolejności w tych dziedzinach, w których potrzeby społeczeństwa nie są jeszcze w dostatecznym stopniu zaspokojone.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Zdaję sobie także sprawę z szeregu niedomagań w funkcjonowaniu naszego aparatu państwowego i gospodarczego. Bez nadmiernego pośpiechu, ale systematycznie i rozważnie będziemy usprawniać i doskonalić organizację i metody zarządzania naszą gospodarką, wykorzystując również najlepsze doświadczenia bratnich krajów socjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PiotrJaroszewicz">Umacniając rolę planu centralnego, będziemy jednocześnie stwarzać dogodne warunki do twórczej inicjatywy załóg robotniczych, organizatorów produkcji i postępu techniki w podejmowaniu decyzji i odpowiedzialności za te decyzje, uwzględniając jednak dopuszczalne, ale przemyślane ryzyko.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PiotrJaroszewicz">W działalności naszej będziemy kierować się zasadą współudziału prezydiów rad narodowych w pracach Rządu. Liczymy także na pomoc komisji sejmowych w rozpatrywaniu szeregu ważnych problemów związanych z realizacją polityki gospodarczej, kulturalnej i socjalnej państwa. Skuteczność naszych wysiłków zależy również od zapewnienia ładu i porządku, umocnienia dyscypliny państwowej, społecznej i obywatelskiej. Będziemy nadal umacniać praworządność i podejmować środki dla zwalczania przestępczości.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PiotrJaroszewicz">Tak jak dotychczas zawsze liczymy na żarliwość, pracowitość i patriotyzm naszej młodzieży, która nieraz składała dowody ofiarności i zaangażowania w budowie socjalistycznej ojczyzny. Przedmiotem stałej troski Rządu będą sprawy nauki, pracy, warunków bytowych i wypoczynku młodzieży.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PiotrJaroszewicz">Zadania, które stoją przed nami wymagają współpracy Rządu, organizacji związkowych i społecznych, wszystkich obywateli — partyjnych i bezpartyjnych.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#PiotrJaroszewicz">Dążąc do umocnienia w ramach Frontu Jedności Narodu współdziałania wszystkich obywateli wierzących i niewierzących, zmierzać będziemy do pełnej normalizacji stosunków pomiędzy państwem a kościołem, oczekując zarazem, że wysiłki Rządu spotkają się z właściwym zrozumieniem w duchownych i świeckich środowiskach katolickich.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Wielką wagę przywiązywać będziemy do konsekwentnej realizacji dotychczasowej polityki zagranicznej naszego państwa. Jej zasadniczym celem jest zapewnienie trwałego bezpieczeństwa i stworzenie pokojowych warunków dla socjalistycznego budownictwa w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#PiotrJaroszewicz">Niewzruszonym fundamentem tej polityki jest przyjaźń, sojusz i współpraca z państwami wspólnoty socjalistycznej. Szczególne znaczenie przywiązujemy do rozwoju braterskiej przyjaźni i wszechstronnej współpracy ze Związkiem Radzieckim. Opiera się ona na wypróbowanym w ciągu 25 lat sojuszu, który będziemy konsekwentnie umacniać i pogłębiać. W sojuszu tym widzimy gwarancję najżywotniejszych interesów naszego narodu, jego niepodległości i bezpieczeństwa oraz rękojmię nietykalności naszych granic. Będziemy umacniać Układ Warszawski oraz rozwijać i pogłębiać współpracę krajów socjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#PiotrJaroszewicz">Będziemy utrwalać zdolność obronną Polski Ludowej. Wyrażając wysokie uznanie dla dorobku naszych sił zbrojnych, dla wysiłku i ofiarności wszystkich żołnierzy, będziemy nadal otaczać troską ludowe Wojsko Polskie — zbrojne ramię naszego budującego socjalizm narodu i mocne ogniwo Układu Warszawskiego.</u> + <u xml:id="u-9.37" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd będzie kontynuował dotychczasową politykę opartą na zasadach pokojowego współistnienia i współpracy ze wszystkimi państwami, niezależnie od ich ustroju.</u> + <u xml:id="u-9.38" who="#PiotrJaroszewicz">Szczególną uwagę Rząd będzie nadal poświęcał sprawie umocnienia bezpieczeństwa i pokoju w Europie. Ważnym etapem budowania trwałego systemu bezpieczeństwa w tym regionie może stać się europejska konferencja bezpieczeństwa i współpracy. Będziemy przeto aktywnie działać na rzecz zwołania tej konferencji i zapewnienia warunków sprzyjających w osiągnięciu przez nią owocnych wyników.</u> + <u xml:id="u-9.39" who="#PiotrJaroszewicz">Umocnieniu pokoju i bezpieczeństwa w Europie służyć będzie również realizacja polsko-francuskiej deklaracji o przyjaźni i współpracy, podpisanej w listopadzie bieżącego roku.</u> + <u xml:id="u-9.40" who="#PiotrJaroszewicz">Kierując się dążeniem do pokojowej stabilizacji stosunków w Europie, podjęliśmy wysiłki w celu normalizacji stosunków z Republiką Federalną Niemiec. Punkt wyjścia tego procesu stanowi podpisany 7 grudnia w Warszawie układ o podstawach normalizacji stosunków między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Federalną Niemiec. Wejście w życie tego układu i bezpośrednio po tym nawiązanie stosunków dyplomatycznych między obu krajami będzie stanowiło ważny etap w uregulowaniu naszych wzajemnych stosunków. Oznacza to ostateczne zamknięcie problemu polskiej granicy zachodniej na Odrze i Nysie. Granicę tę już 20 lat temu uznała Niemiecka Republika Demokratyczna, z którą łączy nas braterska przyjaźń, szeroka i owocna współpraca. Ze wszystkimi swoimi bezpośrednimi sąsiadami — na wschodzie, zachodzie i południu — nasz kraj rozwija i rozwijać będzie nadal braterskie, przyjazne stosunki.</u> + <u xml:id="u-9.41" who="#PiotrJaroszewicz">Kontynuując dotychczasową linię naszej polityki zagranicznej, będziemy nadal aktywnie współdziałać na arenie międzynarodowej na rzecz wygaszania ognisk zapalnych, zagrażających pokojowi światowemu i umacniania bezpieczeństwa międzynarodowego. Imperialistycznej interwencji na Półwyspie Indochińskim musi być położony kres. Wypowiadamy się za politycznym rozwiązaniem problemu wietnamskiego, zgodnie z propozycjami przedstawionymi przez Demokratyczną Republikę Wietnamu i Tymczasowy Rząd Rewolucyjny Republiki Wietnamu Południowego. Uważamy za konieczne zlikwidowanie skutków agresji Izraela przeciwko krajom arabskim i pokojowe uregulowanie sytuacji w tym rejonie, zgodnie z rezolucją Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych z 22 listopada 1967 r.</u> + <u xml:id="u-9.42" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd nasz będzie udzielał aktywnego poparcia narodom walczącym o wolność oraz krajom wyzwolonym z jarzma kolonialnego, broniącym swojej niepodległości i swoich praw do samodzielnego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-9.43" who="#PiotrJaroszewicz">Tak jak dotychczas będziemy w dalszym ciągu wnosić swój aktywny wkład w pracę Organizacji Narodów Zjednoczonych, doceniając jej dwudziestopięcioletni dorobek i znaczenie dla sprawy umocnienia pokoju.</u> + <u xml:id="u-9.44" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Rozwiązanie stojących przed nami zadań polityki wewnętrznej i zagranicznej wymaga rozważnego i konsekwentnego działania. Wyniki naszego działania zależeć będą od poparcia, jakiego ogół obywateli udzieli polityce Rządu, zależą od twórczej aktywności milionów pracujących, od utrwalenia i umocnienia więzi między organami władzy państwowej wszystkich szczebli a robotnikami, chłopami i inteligencją. Wierzymy głęboko, że polityka, której główne kierunki przedstawiłem, znajdzie pełny oddźwięk we wszystkich kręgach naszego społeczeństwa i wyrazi się również w rzetelnym wysiłku na rzecz dalszego rozwoju i rozkwitu naszej socjalistycznej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-9.45" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-9.46" who="#PiotrJaroszewicz">Zwracam się jednocześnie z prośbą do Wysokiej Izby o dokonanie zmian w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-9.47" who="#PiotrJaroszewicz">1.W związku z powołaniem ob. Stanisława Kociołka na VII Plenum KC PZPR w skład Sekretariatu KC PZPR wnoszę o zwolnienie go ze stanowiska wiceprezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-9.48" who="#PiotrJaroszewicz">2.Wnoszę o powołanie ob. Franciszka Kaima na stanowisko wiceprezesa Rady Ministrów i odwołanie go w związku z tym ze stanowiska Ministra Przemysłu Ciężkiego.</u> + <u xml:id="u-9.49" who="#PiotrJaroszewicz">Towarzysz Franciszek Kaim jest znany jako działacz państwowy i społeczny, jako uzdolniony organizator i kierownik przemysłu hutniczego i budowy maszyn ciężkich. Cieszy się autorytetem wśród załóg robotniczych oraz personelu technicznego.</u> + <u xml:id="u-9.50" who="#PiotrJaroszewicz">3.Wnoszę o powołanie na stanowisko wiceprezesa Rady Ministrów ob. Jana Mitręgę, który pozostałby jednocześnie Ministrem Górnictwa i Energetyki. Ob. Jan Mitręga jest znanym działaczem politycznym i społecznym, wieloletnim kierownikiem resortu górnictwa i energetyki.</u> + <u xml:id="u-9.51" who="#PiotrJaroszewicz">4.W związku ze wzrastającą rolą nauki i techniki w przemyśle pragnę powołać na pierwszego zastępcę Przewodniczącego Komitetu Nauki i Techniki ob. Janusza Hrynkiewicza. Mając to na uwadze wnoszę o odwołanie go ze stanowiska Ministra Przemysłu Maszynowego. Ob. Janusz Hrynkiewicz jest utalentowanym inżynierem, posiada gruntowną znajomość problematyki rozwoju techniki w budownictwie maszyn. Sądzę, że jego praca w Komitecie Nauki i Techniki w dziedzinie wdrażania osiągnięć technicznych w produkcji przemysłu będzie owocna. Za dotychczasową pracę na stanowisku Ministra Przemysłu Maszynowego składam mu podziękowanie.</u> + <u xml:id="u-9.52" who="#PiotrJaroszewicz">5.Wnoszę o powołanie ob. Tadeusza Wrzaszczyka na stanowisko Ministra Przemysłu Maszynowego.</u> + <u xml:id="u-9.53" who="#PiotrJaroszewicz">Ob. Tadeusz Wrzaszczyk jako dyrektor techniczny Fabryki Samochodów Osobowych Żerań, a obecnie dyrektor Zjednoczenia Przemysłu Motoryzacyjnego, wykazał się dobrymi wynikami w pracy. Jest znany wśród załóg robotniczych i kół inteligencji technicznej jako znawca i dobry organizator polskiego przemysłu motoryzacyjnego.</u> + <u xml:id="u-9.54" who="#PiotrJaroszewicz">6.Wnoszę o powołanie na stanowisko Ministra Przemysłu Ciężkiego podsekretarza stanu w tym resorcie ob. mgr inż. Włodzimierza Lejczaka. W swej wieloletniej pracy ob. Włodzimierz Lejczak dał się poznać jako dobry organizator, posiada duże doświadczenie i gruntowne przygotowanie techniczne.</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zgłoszonych przez Prezesa Rady Ministrów wniosków dotyczących zmian w składzie Rady Ministrów?</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#Marszalek">W związku z przedstawionymi przez Obywatela Prezesa Rady Ministrów wnioskami proponuję podjęcie następujących uchwał:</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#Marszalek">Proponuję, aby uchwała pierwsza brzmiała:</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji odwołuje obywatela Stanisława Kociołka ze stanowiska Wiceprezesa Rady Ministrów”.</u> + <u xml:id="u-10.5" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-10.6" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.7" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.8" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Też nikt.</u> + <u xml:id="u-10.9" who="#Marszalek">Następna z kolei uchwała miałaby następujące brzmienie:</u> + <u xml:id="u-10.10" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji odwołuje obywatela Franciszka Kaima ze stanowiska Ministra Przemysłu Ciężkiego”.</u> + <u xml:id="u-10.11" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-10.12" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.13" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.14" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Też nikt.</u> + <u xml:id="u-10.15" who="#Marszalek">Projekt następnej uchwały:</u> + <u xml:id="u-10.16" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji odwołuje obywatela Janusza Hrynkiewicza ze stanowiska Ministra Przemysłu Maszynowego”.</u> + <u xml:id="u-10.17" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-10.18" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.19" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.20" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Też nikt.</u> + <u xml:id="u-10.21" who="#Marszalek">Następna z kolei uchwała miałaby następujące brzmienie:</u> + <u xml:id="u-10.22" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji powołuje obywatela Franciszka Kaima na stanowisko Wiceprezesa Rady Ministrów”.</u> + <u xml:id="u-10.23" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-10.24" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.25" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.26" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.27" who="#Marszalek">Projekt następnej uchwały:</u> + <u xml:id="u-10.28" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji powołuje Ministra Górnictwa i Energetyki obywatela Jana Mitręgę na stanowisko Wiceprezesa Rady Ministrów”.</u> + <u xml:id="u-10.29" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-10.30" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.31" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.32" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Też nikt.</u> + <u xml:id="u-10.33" who="#Marszalek">Następna z kolei uchwała:</u> + <u xml:id="u-10.34" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji powołuje obywatela Tadeusza Wrzaszczyka na stanowisko Ministra Przemysłu Maszynowego”.</u> + <u xml:id="u-10.35" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-10.36" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.37" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.38" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Też nikt.</u> + <u xml:id="u-10.39" who="#Marszalek">Projekt następnej uchwały:</u> + <u xml:id="u-10.40" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji powołuje obywatela Włodzimierza Lej czaka na stanowisko Ministra Przemysłu Ciężkiego”.</u> + <u xml:id="u-10.41" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-10.42" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.43" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.44" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Też nikt.</u> + <u xml:id="u-10.45" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej odwołał obywateli: Stanisława Kociołka ze stanowiska Wiceprezesa Rady Ministrów, Franciszka Kaima ze stanowiska Ministra Przemysłu Ciężkiego oraz Janusza Hrynkiewicza ze stanowiska Ministra Przemysłu Maszynowego.</u> + <u xml:id="u-10.46" who="#Marszalek">Jednocześnie Sejm powołał obywateli: Franciszka Kaima i Jana Mitręgę na stanowiska wiceprezesów Rady Ministrów, Tadeusza Wrzaszczyka na stanowisko Ministra Przemysłu Maszynowego oraz Włodzimierza Lej czaka na stanowisko Ministra Przemysłu Ciężkiego.</u> + <u xml:id="u-10.47" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu proponuje, aby obecnie przystąpić do łącznego rozpatrzenia 2 i 3 punktu porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-10.48" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-10.49" who="#Marszalek">Przystępujemy do sprawozdania Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów:</u> + <u xml:id="u-10.50" who="#Marszalek">a)o projekcie uchwały o narodowym planie gospodarczym na 1971 rok (druki nr 54, 56 i 56A), b)o projekcie ustawy budżetowej na rok 1971 (druki nr 53, 57 i 57A).</u> + <u xml:id="u-10.51" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca generalny poseł Konstanty Dąbrowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Wysoki Sejmie! Przedłożone przez Rząd projekty narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa na 1971 rok zostały przeanalizowane przez komisje sejmowe przed podjęciem znanych w skutkach decyzji w sprawie zmiany cen. W ocenie rządowej, jak również w ocenie komisji sejmowych widoczne było, że rok 1971 będzie trudnym rokiem dla naszej gospodarki. Stąd też w dyskusji na komisjach sejmowych wysuwano szereg postulatów zmierzających w szczególności do tego, aby podjąć niezbędne wysiłki dla łagodzenia ujemnych następstw trudności dla społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Źródła napięć i trudności gospodarczych 1971 roku sięgają wstecz, poza 1970 rok, a są nimi w szczególności niedostateczny postęp efektywności naszej gospodarki w minionym pięcioleciu oraz skutki słabych urodzajów w rolnictwie, które wystąpiły w latach 1969— 1970. Skutków tych nie zdołaliśmy na tyle zamortyzować, aby nie rzutowały one niekorzystnie na tempo poprawy warunków materialnych życia ludności.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W projekcie planu i budżetu na 1971 rok znalazło to m.in. wyraz w zwolnieniu tempa wzrostu spożycia zarówno indywidualnego ludności, jak i spożycia społecznego, co zostało następnie pogłębione przez dokonaną zmianę cen detalicznych.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W ten sposób powstała brzemienna w konsekwencje sytuacja, która postawiła na porządku dziennym konieczność dokonania zmian w narodowym planie gospodarczym i w budżecie państwa na 1971 rok.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Rząd przedłożył Wysokiemu Sejmowi autopoprawki do projektu uchwały o narodowym planie gospodarczym oraz do projektu ustawy budżetowej. Autopoprawki te zobowiązują Rząd do dokonania w ciągu I kwartału przyszłego roku zmian w narodowym planie gospodarczym i w budżecie państwa na 1971 rok, które w ostatecznym rezultacie powinny spowodować przyspieszenie poprawy warunków materialnych ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Przyjmując zapowiedziane kierunki zmian, jakie mają być przedstawione w I kwartale, trzeba jednak mieć na uwadze, że gospodarka narodowa musi kierować się planem gospodarczym i musi posiadać budżet od początku roku, gdyż są one regulatorami działalności i rozwoju całej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Należy podkreślić, że niezbędne zmiany, które wprowadzone zostaną do narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa, dotyczyć będą głównie sfery podziału, w mniejszym stopniu proporcji rozwoju produkcji i inwestycji, jak również, że zarówno w NPG jak i w budżecie istnieją pewne możliwości manewru, pozwalające na przemieszczenie zasobów na cele konsumpcyjne.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W związku z powyższym uważamy, że przedłożony i rozpatrzony przez komisje sejmowe narodowy plan gospodarczy i budżet państwa z uwzględnieniem niezbędnych modyfikacji, które zostaną wprowadzone w I kwartale 1971 r., mogą i powinny stać się wytyczną działania wszystkich ogniw gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Narodowy plan gospodarczy i budżet państwa na 1971 r. są w dużym stopniu zdeterminowane sytuacją gospodarczą kraju i kierunkami polityki rozwojowej w latach poprzednich. Szczególny wpływ na kształtowanie się podstawowych założeń planu wywarły:</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselDabrowskiKonstanty">—niekorzystne wyniki produkcji rolnej, która w dwóch kolejnych latach ukształtowała się na niskim poziomie, co w sposób widoczny uzewnętrzniło się w zaopatrzeniu rynku; niekorzystna sytuacja w rolnictwie spowoduje konieczność kontynuowania również w 1971 roku wysokiego importu zbóż, —poważne obciążenie bilansu płatniczego zobowiązaniami kredytowymi, podjętymi w latach ubiegłych.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Pomimo osiągnięć jakie gospodarka nasza zanotowała w okresie realizacji planu 5-letniego 1966—1970, wystąpiło wiele słabości, pogarszających osiągnięte wyniki i pomniejszających w odczuciu społecznym rzeczywisty rozwój naszej gospodarki. Wymaga to poważnych przesunięć w polityce strukturalnej rozwoju oraz w metodach gospodarowania, co jednak musi być rozwiązywane długofalowo.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Narodowy plan gospodarczy na 1971 rok, który rozpoczyna kolejny okres 5-letniego rozwoju gospodarki narodowej, zakłada realizację dwóch podstawowych zadań:</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Po pierwsze — zapoczątkowanie zmian strukturalnych, polegających na rozwijaniu najbardziej efektywnych gałęzi produkcji, przy czym polityka ta powinna być wprowadzana w sposób rozważny oraz dobrze przygotowana.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Po drugie — zapewnienie równowagi w gospodarce narodowej przez przezwyciężenie i ograniczenie istniejących napięć i dysproporcji.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Narodowy plan gospodarczy na 1971 rok zakłada w polityce inwestycyjnej rozpoczęcie realizacji długofalowego programu rekonstrukcji techniczno-ekonomicznej wybranych gałęzi przemysłu.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Rekonstrukcja dotyczyć będzie przede wszystkim przemysłu elektromaszynowego wraz z rozbudową hutnictwa żelaza i metali kolorowych oraz przemysłu chemicznego, w szczególności w zakresie tworzyw sztucznych i włókien syntetycznych dla przemysłu lekkiego.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Realizacja tego programu będzie przynosiła efekty również dla rynku, jednak dopiero za 2—3 lata.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Poważne środki zostaną skierowane na rozwój bazy paliwowo-surowcowej, zwłaszcza węgla, koksu, miedzi, cynku i ołowiu.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W 1971 roku zostaną przeznaczone odpowiednie nakłady inwestycyjne na realizację innych, ważnych celów rozwojowych. Nakłady inwestycyjne na rolnictwo wzrosną o około 4%. Nastąpi dalsza rozbudowa transportu kolejowego i jego zaplecza oraz transportu morskiego i portów.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Ograniczone możliwości gospodarki narodowej oraz potrzeba wzmocnienia równowagi między rozmiarami inwestycji a zdolnością przerobową wykonawstwa i możliwościami materiałowymi nakazują kontynuowanie polityki powstrzymywania tendencji do nadmiernego rozszerzania frontu inwestycyjnego i wzrostu nakładów inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Oznacza to utrzymanie dynamiki wzrostu inwestycji, podobnie jak w 1970 r., co jest wyraźnie niższym tempem niż realizowane w ciągu kończącej się obecnie 5-latki.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Dodatkowe potrzeby, wprowadzone do planu inwestycyjnego w trakcie jego realizacji, nie mogą powodować zwiększenia ogólnej kwoty nakładów, a tym samym nie mogą zwiększać udziału inwestycji netto w dochodzie narodowym. Wobec konieczności koncentrowania działalności inwestycyjnej na wybranych dziedzinach nie było możliwe poważniejsze zwiększenie nakładów na pozostałe kierunki inwestowania. W planie na 1971 r. przewidziane są jednak preferencje dla nauki i zdrowia.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Poważny wpływ na kształtowanie sytuacji gospodarczej kraju w 1971 roku oraz na politykę rekonstrukcji przemysłu wywiera handel zagraniczny.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Potrzeba uzyskania środków na zwiększony o około 5% import nakazuje wzmożenie wysiłków w kierunku zwiększenia eksportu. Określony w NPG wzrost eksportu należy traktować jako zadanie minimalne, które w trakcie realizacji planu powinno być przekroczone zarówno w obrotach z krajami socjalistycznymi, jak i z krajami kapitalistycznymi.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Jako podstawowe cele rozwojowe w przemyśle przyjęto:</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselDabrowskiKonstanty">po pierwsze — realizację programu unowocześnienia struktury przemysłu, po drugie — nieodzowność koncentracji zadań i środków dla uzyskania wyższych i wcześniejszych efektów, zwłaszcza w działalności inwestycyjnej, po trzecie — konieczność rozwoju eksportu wyrobów przemysłowych przy uwzględnieniu kryteriów efektywności ekonomicznej, po czwarte — lepsze dostosowanie struktury asortymentowej wyrobów do potrzeb rynku. W tym zakresie wskazane jest podjęcie dodatkowych środków dla zwiększenia produkcji na potrzeby rynku.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Tempo rozwoju produkcji przemysłowej osiągnie w 1971 r. wzrost o 6,8%. Szybsze tempo wzrostu osiągnie w 1971 r. produkcja przemysłu chemicznego oraz przemysłu elektromaszynowego, co spowoduje dalszy wzrost udziału tych gałęzi przemysłu w ogólnej wartości produkcji przemysłowej. Przemysły te posiadają decydujący wpływ na efektywny i nowoczesny rozwój gospodarki narodowej. Będzie to możliwe przez ściślejsze powiązanie przemysłu z zapleczem naukowo-technicznym, przed którym postawiono zadanie unowocześnienia produkcji przemysłowej, wzbogacenia jej asortymentu, nadążania za rozwojem techniki światowej tak, aby sprostać zarówno potrzebom handlu zagranicznego, jak i potrzebom rynku krajowego.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Drugi po przemyśle, podstawowy dział produkcji — rolnictwo, stanowił w ostatnich latach czynnik poważnie utrudniający sytuację gospodarczą kraju. Dlatego też do podstawowych założeń planu rolnictwa na 1971 r. należy rozwiązywanie narosłych tutaj trudności. Szczególne znaczenie ma wykorzystywanie wszystkich rezerw wzrostu produkcji zwierzęcej, a zwłaszcza odbudowa pogłowia trzody chlewnej i bydła, jak również zwiększenie produkcji zbóż i pasz.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Przy założonym na 1971 r. poziomie plonów, wartość produkcji roślinnej powinna być wyższa o 2%, a produkcji zwierzęcej o 3%.</u> + <u xml:id="u-11.29" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Niedomagania transportu kolejowego były od kilku lat przyczyną zakłóceń i napięć w funkcjonowaniu gospodarki narodowej. W 1971 r. będą kontynuowane wielokierunkowe działania zmierzające do maksymalnego zwiększenia zdolności przewozowych kolei.</u> + <u xml:id="u-11.30" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Potrzeba zapewnienia wzrostu gospodarczego oraz konieczność utrzymania równowagi na rynku wewnętrznym nakazują prowadzenie racjonalnej polityki zatrudnienia, polegającej na uzyskiwaniu w większym stopniu przyrostu produkcji z tytułu wzrostu wydajności pracy oraz na ograniczonym przepływie siły roboczej z rolnictwa i rozwinięciu w większym stopniu międzyregionalnych przesunięć siły roboczej z obszarów, gdzie występują nadwyżki, na tereny odczuwające jej brak.</u> + <u xml:id="u-11.31" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Dla rozwiązywania problemu zatrudnienia, któremu komisje sejmowe poświęcały wiele uwagi, konieczny będzie intensywny rozwój zakładów pracy usługowej, zwiększenie zatrudnienia w zakładach i warsztatach rzemieślniczych, świadczących usługi dla ludności itd.</u> + <u xml:id="u-11.32" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Dbałość o rozwiązywanie problemów zatrudnienia powinna się przejawiać również przez powiększenie środków na aktywizację małych miast i miasteczek zwłaszcza w celu zatrudnienia kobiet. Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów przedstawiła w tej dziedzinie dezyderat dodatkowego zwiększenia środków na aktywizację małych miast.</u> + <u xml:id="u-11.33" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Obywatele Posłowie! Scharakteryzowane wyżej założenia i proporcje rozwoju gospodarki pozwalają na dalszy wzrost dochodu narodowego. Szacuje się, że dochód narodowy wzrośnie w 1971 roku o 5,4% w porównaniu z 1970 r.</u> + <u xml:id="u-11.34" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Zakłada się, że akumulowana część dochodu narodowego wzrośnie o 5,2%, to jest nieco wolniej od tempa wzrostu dochodu narodowego. Decydującym czynnikiem jest tu wzrost nakładów inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-11.35" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Założenia planu na 1971 r. przewidują wzrost dochodu narodowego przeznaczonego na spożycie.</u> + <u xml:id="u-11.36" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Podstawowym elementem decydującym o tempie wzrostu spożycia ludności są możliwości wzrostu dostaw towarów na rynek. W tej dziedzinie zmiany, które zostaną wprowadzone do NPG powinny doprowadzić do polepszenia zaopatrzenia rynku, zarówno na drodze wykorzystania wewnętrznych rezerw gospodarki jak i przez handel zagraniczny.</u> + <u xml:id="u-11.37" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Trzeba zdawać sobie sprawę, że możliwości nie są tu nieograniczone, należy jednak uczynić wszystko, aby to co możliwe zostało wykorzystane.</u> + <u xml:id="u-11.38" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Szczególnie poważne znaczenie dla warunków bytowych ludności posiada budownictwo mieszkaniowe. Projekt planu przewiduje, że w 1971 r. zostanie przekazanych ludności około 10,1 mln m^2^ powierzchni użytkowej mieszkań, pomimo zwiększonych nakładów inwestycyjnych, wobec 10,2 mln m^2^ oddanych w 1970 roku.</u> + <u xml:id="u-11.39" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Komisje sejmowe postulowały, aby Rząd podjął niezbędne kroki dla przyspieszenia rozwoju budownictwa mieszkaniowego w przyszłości, przewidując na to niezbędne środki i przedsięwzięcia dla podniesienia sprawności i ekonomiczności budownictwa.</u> + <u xml:id="u-11.40" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W budżecie państwa na 1971 r., biorąc pod uwagę możliwości finansowe państwa, dokonano w proporcjach jego wydatków niezbędnej selekcji, koncentrując środki na zaspokojenie najistotniejszych potrzeb gospodarczych i społecznych. Ważne miejsce zajmują w nim wzrastające wydatki związane z rozwojem rolnictwa i transportu tj. tych ogniw naszej gospodarki, których wzmocnienie jest sprawą szczególnie pilną dla jej niezakłóconego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-11.41" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Budżet uwzględnia również, że nauka i technika są motorem przyspieszającym rozwój gospodarki i zwiększającym jej efektywność. Znajduje to wyraz w trzykrotnie szybszym tempie wzrostu wydatków na naukę od tempa wzrostu dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-11.42" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Wśród wydatków bieżących budżetu państwa ponad 20% przeznaczone zostało na finansowanie usług socjalnych i kulturalnych, mających znaczny wpływ na warunki życia ludności.</u> + <u xml:id="u-11.43" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Budżet państwa na 1971 r. zapewnia również środki na dalszy rozwój szkolnictwa przygotowującego kadrę pracowników dla naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-11.44" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Dzięki poważnym nakładom finansowym państwa w 1971 r. społeczeństwo nasze mieć będzie jeszcze szersze możliwości zdobywania kwalifikacji zawodowych, a młodzież robotnicza i chłopska — większe możliwości awansu społecznego. Relatywnie wysoka dynamika wydatków budżetu na szkolnictwo wyższe i zawodowe wychodzi naprzeciw słusznym aspiracjom młodego pokolenia.</u> + <u xml:id="u-11.45" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Ważną dziedziną usług socjalnych, w zakresie których odczuwa się potrzebę wydatniejszej poprawy, jest ochrona zdrowia i opieka społeczna. Plan wychodzi naprzeciw tym potrzebom, czego wyrazem jest przede wszystkim założone na 1971 r. 13-procentowe zwiększenie nakładów inwestycyjnych na rozbudowę obiektów służby zdrowia i zakładów opieki społecznej. Oznacza to, że ograniczenia w programie inwestycyjnym nie dotyczą tej dziedziny gospodarki.</u> + <u xml:id="u-11.46" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Budżet państwa przewiduje przy tym środki potrzebne do sfinansowania kosztów działalności obiektów już eksploatowanych i nowo uruchamianych oraz na wzrost dostaw leków i na rozwój przemysłowej służby zdrowia. Sejmowa Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów przyjęła wniosek Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej oraz Pracy i Spraw Socjalnych postulujący zwiększenie środków na poprawę jakości świadczeń w zakładach służby zdrowia i opieki społecznej o 132 mln zł.</u> + <u xml:id="u-11.47" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Jest to zapoczątkowanie kierunku zmian, w którym powinny pójść dalsze decyzje, jakie zostaną przez Rząd przedstawione na początku przyszłego roku. Zmiany te powinny zapewnić poprawę jakości świadczeń.</u> + <u xml:id="u-11.48" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Wśród nakładów finansowych państwa na cele socjalne — najbardziej dynamicznie wzrastają wydatki na renty i emerytury, bo około 14% w związku z wysokim przyrostem liczby rencistów i przeciętnej renty.</u> + <u xml:id="u-11.49" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Plan i budżet na 1971 r., po uwzględnieniu wniesionych przez Sejm i Rząd poprawek, określać będą nasze dążenia do wykorzystania możliwości rozwoju gospodarki w interesie poprawy warunków materialnych ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-11.50" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Wysiłkowi społeczeństwa, zmierzającemu do przyspieszenia rozwoju gospodarki i poprawy warunków życia ludności towarzyszyć musi głębokie poczucie odpowiedzialności nas wszystkich za właściwe wykorzystanie środków materialnych i finansowych oraz wysoka dyscyplina społeczna. Niezbędne jest zwłaszcza rozwinięcie szerokiej kontroli społeczeństwa nad prawidłowością gospodarowania we wszystkich zakładach pracy, aby eliminować każdy przejaw niegospodarności, bo każda stracona złotówka pociąga za sobą ograniczenie możliwości poprawy bytu.</u> + <u xml:id="u-11.51" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Należy kontynuować usprawnienia w systemie zarządzania gospodarką w taki sposób, aby były one w pełni zrozumiałe i akceptowane przez ludzi pracy i prawidłowo kojarzyły ich interesy osobiste z interesem ogólnopaństwowym.</u> + <u xml:id="u-11.52" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Obywatele Posłowie! Uwzględniając, że projekt narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa był szeroko dyskutowany przez komisje sejmowe oraz fakt, że w pierwszym kwartale przyszłego roku Sejm powróci do dyskusji nad planem i budżetem na podstawie zmian, które zostaną przedstawione przez Rząd wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył projekt uchwały o narodowym planie gospodarczym oraz projekt budżetu państwa na 1971 r. wraz z poprawkami sejmowej Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów zawartymi w drukach sejmowych nr 56 i 57.</u> + <u xml:id="u-11.53" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o sprawozdaniach Rządu z wykonania narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa wraz z wnioskiem Najwyższej Izby Kontroli w przedmiocie absolutorium dla Rządu — za okres od 1.I. do 31.XII. 1969 r. (druki nr 32, 36, 37 i 50).</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#Marszalek">Głos zabierze Prezes Najwyższej Izby Kontroli obywatel Zenon Nowak.</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#Marszalek">Prezes Najwyższej Izby Kontroli</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#ZenonNowak">Wysoki Sejmie! Oceniając ogólnie wyniki działalności gospodarczo-finansowej w 1969 r., należy stwierdzić, że mimo trudniejszych niż w poprzednich latach warunków, większość podstawowych zadań narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa zrealizowano, co zapewniło dalszy rozwój gospodarki, a w szczególności dalszy postęp w uprzemysłowieniu kraju.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#ZenonNowak">Niesprzyjające warunki atmosferyczne w roku ubiegłym były niekorzystne przede wszystkim dla produkcji rolnej, a w okresie zimowym odbiły się ujemnie na wykonaniu zadań w transporcie, leśnictwie i budownictwie.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#ZenonNowak">Wskutek niewykonania niektórych zadań narodowego planu gospodarczego, szczególnie w rolnictwie, wzrost dochodu narodowego wyniósł 2,9% i był niższy od planowanego.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#ZenonNowak">W przemyśle utrzymało się wysokie tempo wzrostu produkcji, wyższe od przeciętnego w poprzednich latach planu 5-letniego. W przemyśle uspołecznionym produkcja globalna wzrosła w porównaniu z 1968 r. o 9%. Przekroczone zostały zadania założone w NPG w zakresie produkcji globalnej i towarowej, przy czym wzrost produkcji środków wytwarzania i przedmiotów spożycia był bardziej równomierny niż w latach poprzednich. Nastąpiła dalsza poprawa struktury produkcji przemysłowej. Wzrosło tempo rozwoju przemysłów, decydujących o unowocześnianiu produkcji. Umożliwiło to wzrost eksportu oraz lepsze zaopatrzenie rynku krajowego. Znacznie wzrosła produkcja wielu wyrobów przemysłu elektromaszynowego, m.in. elektronicznych maszyn matematycznych oraz urządzeń automatyki przemysłowej. Wzrosła w przemyśle maszynowym produkcja wyrobów wykonywanych na podstawie licencji zagranicznych. Produkcję wielu nowoczesnych wyrobów uruchomiono w przemyśle chemicznym.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#ZenonNowak">W 1969 r. wzrósł wprawdzie udział wyrobów najwyższej klasy nowoczesności oraz produkcji oznaczonej znakami jakości, jednak większy postęp w tym zakresie był hamowany niezadowalającym jeszcze stopniem praktycznego zastosowania i wdrażania do produkcji wyników prac zaplecza technicznego i naukowo-badawczego przemysłu. Wynikało to w dużej mierze z niedostatecznego nadzoru i koordynacji w planowaniu prac naukowo-badawczych oraz z niewystarczającego angażowania się instytutów i zjednoczeń do wykorzystania prac badawczych, przekazywanych zakładom przemysłowym.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#ZenonNowak">Mimo znacznego wzrostu produkcji przemysłowej nie wykonano w pełni niektórych zadań w asortymentowym układzie produkcji, co było przyczyną dodatkowych trudności w zaspokojeniu wielu istotnych potrzeb gospodarki w zakresie kooperacji, eksportu i rynku wewnętrznego.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#ZenonNowak">Produkcja energii elektrycznej była wyższa niż w 1968 r. o 9,2% i osiągnęła poziom zbliżony do planowanego. Występowały jednak okresowe trudności w pokrywaniu potrzeb przemysłu, zwłaszcza w grudniu, z powodu opóźnień w oddawaniu inwestycji do użytku i stosunkowo częstych awarii urządzeń energetycznych.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#ZenonNowak">W przemyśle paliw przekroczono plan produkcji węgla kamiennego, brunatnego, koksu i gazu ziemnego, nie wykonano natomiast w pełni planu wydobycia ropy naftowej z powodu nieuzyskania planowanego przyrostu udokumentowanych zasobów w złożach roponośnych.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#ZenonNowak">W hutnictwie żelaza wykonano z nadwyżką plan produkcji stali, wyrobów walcowanych i rur, jednak nie wykonano w pełni planu produkcji wyrobów walcowanych ze stali jakościowej, nie pokryto również potrzeb na niektóre asortymenty wyrobów walcowanych.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#ZenonNowak">W hutnictwie metali nieżelaznych, mimo znacznego wzrostu produkcji globalnej, nie wykonano planu produkcji takich podstawowych wyrobów, jak cynk, ołów i aluminium, głównie z powodu nieuzyskania planowych przyrostów zdolności produkcyjnej z nowych obiektów.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#ZenonNowak">W przemyśle maszynowym spośród ważniejszych asortymentów przekroczono plan produkcji maszyn górniczych, maszyn i narzędzi rolniczych, maszyn elektrycznych wirujących, odbiorników radiowych i telewizyjnych, samochodów osobowych, ciężarowych i autobusów. Nie wykonano natomiast w pełni produkcji kotłów parowych, turbin, obrabiarek do metali, maszyn i urządzeń dla przemysłu chemicznego, maszyn włókienniczych, łożysk tocznych, kabli telefonicznych, wagonów, ciągników i statków morskich.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#ZenonNowak">Niewykonanie planu niektórych asortymentów produkcji przemysłu maszynowego, szczególnie obrabiarkowego, odbijało się ujemnie również na tempie unowocześniania parku maszynowego w wielu gałęziach przemysłu.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#ZenonNowak">W przemyśle chemicznym z nadwyżką wykonano plan produkcji siarki, kauczuku syntetycznego, środków ochrony roślin oraz włókien chemicznych. Nie wykonano natomiast zadań w zakresie produkcji kwasu siarkowego, sody kalcynowanej, nawozów fosforowych i azotowych oraz tworzyw sztucznych, co powodowało trudności w zaspokojeniu wielu istotnych potrzeb gospodarki.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#ZenonNowak">W przemyśle materiałów budowlanych przekroczono nieco ustalone w NPG zadania w zakresie produkcji cementu i materiałów dachowych, lecz nie wykonano w pełni planu produkcji materiałów ściennych i szkła okiennego oraz dodatkowych zadań w produkcji cementu. Niewykonanie planu produkcji niektórych materiałów budowlanych pogłębiało istniejący niedobór tych materiałów w budownictwie i trudności w zaopatrzeniu rynku wiejskiego.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#ZenonNowak">W innych gałęziach przemysłu, przy wyższym niż założono w NPG wzroście produkcji globalnej i towarowej, nie wykonano w pełni planu niektórych ważnych dla gospodarki asortymentów.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#ZenonNowak">I tak w przemyśle drzewnym i papierniczym nie zrealizowano zadań w zakresie produkcji płyt wiórowych, tarcicy, mebli, celulozy i papieru. W przemyśle lekkim nie wykonano w pełni planu produkcji tkanin bawełnianych, wyrobów pończoszniczych oraz obuwia z wierzchami tekstylnymi. W przemyśle spożywczym z ważniejszych asortymentów nie wykonano w pełni zadań w zakresie produkcji masła, serów dojrzałych, tłuszczów i olejów jadalnych oraz cukru, głównie z powodu zmniejszonej podaży surowców.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#ZenonNowak">Rozwój produkcji przemysłowej oraz wykonanie planów asortymentowych były utrudniane opóźnieniami w oddawaniu do użytku nowych obiektów inwestycyjnych i przewlekłym dochodzeniem do projektowanych zdolności produkcyjnych, jak również wadliwą często organizacją pracy w zakładach przemysłowych, nie zawsze należytym stanem technicznym maszyn i urządzeń oraz wysokim stopniem ich awaryjności. Rytmiczność produkcji była zakłócana w wielu wypadkach brakiem należytej kooperacji oraz niewłaściwym i nieterminowym zaopatrzeniem materiałowym, powodowanym częściowo również trudnościami w pracy transportu kolejowego. Pogarszało to wskaźniki wykorzystania majątku produkcyjnego i nie sprzyjało obniżce kosztów produkcji wielu wyrobów.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#ZenonNowak">Obniżenie w 1969 r. poziomu kosztów własnych w przemyśle o 0,5% osiągnięto głównie drogą obniżki kosztów materiałowych, przy niepełnym wykonaniu zadań w zakresie lepszej organizacji pracy. Koszty jednostkowe wielu podstawowych wyrobów kształtowały się nierównomiernie. Utrzymujący się wzrost kosztów produkcji niektórych wyrobów wynikał m.in. ze stosunkowo wysokich braków produkcyjnych, a także strat powstałych w fazie składowania i transportu. Niektóre przedsiębiorstwa osiągały efekty nie poprzez obniżkę kosztów własnych bądź poprawę jakości produkcji, lecz w drodze nie zawsze uzasadnionego doboru bardziej akumulatywnych wyrobów.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#ZenonNowak">Wzrost zatrudnienia w przemyśle był w 1969 r. niższy od założonego w NPG, a wydajność pracy mierzona produkcją globalną wzrosła w porównaniu z 1968 r. o 5,2%. Na wzrost wydajności pracy wpłynęło w znacznie większym stopniu zwiększenie technicznego uzbrojenia niż postęp techniczno-organizacyjny. W okresie tym przekroczono znacznie ogólny limit godzin nadliczbowych, co związane było częściowo ze wzrostem nieusprawiedliwionej absencji, utrzymywała się też nadal wysoka fluktuacja kadr.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#ZenonNowak">Przechodząc do omówienia sytuacji rolnictwa w 1969 r. należy podkreślić szczególnie niekorzystne oddziaływanie na produkcję rolną warunków atmosferycznych. Wprawdzie w wyniku pomocy udzielanej rolnictwu wartość produkcji globalnej rolnictwa utrzymała się niemal na poziomie planowanym na podstawie średnich czteroletnich wyników, to jednak była o 4,7% niższa w porównaniu z 1968 r. Obniżyła się szczególnie produkcja roślinna z wyjątkiem zbóż, których zbiory były wyższe o 3,4%. W związku ze zmniejszonymi zbiorami siana i roślin okopowych powstały trudności paszowe, w wyniku których stan pogłowia bydła w grudniu 1969 r. był niższy o 2,3% w porównaniu z analogicznym okresem 1968 r. Pogłowie trzody chlewnej utrzymało się na nie zmienionym poziomie, dzięki interwencji państwa, wyrażającej się m.in. w wydatnym wzroście dostaw pasz treściwych. Produkcja żywca zwierzęcego przekroczyła zadania planu, jednak prawie pięcioprocentowy wzrost dostaw żywca związany był częściowo z trudnościami paszowymi i wynikającymi stąd tendencjami ograniczania hodowli. Wzrosła nieco produkcja mleka, nie osiągając jednak planowanego poziomu.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#ZenonNowak">W 1969 r. wzrosły dostawy środków umożliwiających intensyfikację produkcji rolnej. Pomimo niepełnego wykonania planu, dostawy nawozów mineralnych zwiększono w porównaniu z 1968 r. o ponad 17%, a dostawy traktorów, maszyn i urządzeń rolniczych dla rolnictwa wzrosły o ponad 12%. Przekroczono o ponad 10% plan elektryfikacji zagród chłopskich.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#ZenonNowak">Niekorzystnie w 1969 r. przedstawiała się sytuacja w transporcie. Plan przewozu ładunków transportem uspołecznionym wykonano w 97%, o czym zdecydowało przede wszystkim niewykonanie zadań przez koleje państwowe. Powodowało to trudności w terminowym przepływie masy towarowej między dostawcami i odbiorcami.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#ZenonNowak">Na niewykonanie planu przewozów ładunków przez transport kolejowy wpłynął, poza trudnymi warunkami zimowymi, przede wszystkim niedostateczny wzrost potencjału przewozowego kolei, nieodpowiedni często stan techniczny taboru i nawierzchni kolejowej oraz obniżenie ogólnej sprawności pracy kolei.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#ZenonNowak">Tempo wzrostu nakładów inwestycyjnych w 1969 r., podobnie jak w latach poprzednich, było wyższe od założonego w planie 5-letnim. W porównaniu z 1968 r. nakłady inwestycyjne w gospodarce narodowej wzrosły o 8,6%. W wyniku działalności inwestycyjnej oddano do użytku wiele ważnych dla gospodarki obiektów, jednak mimo uzyskania nieco lepszych efektów niż w 1968 r. nie wykonano w znacznym odsetku planu oddawania obiektów inwestycyjnych do użytku. Wpłynęły na to: zbyt szeroki jeszcze front robót inwestycyjnych, nienależyte zbilansowanie planu budownictwa inwestycyjnego ze zdolnościami wykonawczymi przedsiębiorstw budowlano-montażowych, braki niektórych podstawowych materiałów budowlanych i instalacyjnych, nieterminowe dostawy maszyn i urządzeń przeznaczonych do montażu oraz niedomagania organizacyjne wykonawstwa budowlanego.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#ZenonNowak">Wyrazem tych nieprawidłowości była przewlekła realizacja wielu inwestycji, przekraczająca często znacznie normatywne cykle budowy oraz wzrost kosztów budowy w porównaniu z projektowaną wartością kosztorysową. Nieprawidłowości te, jak również przewlekły rozruch wielu inwestycji przekazywanych do użytku oraz opóźniane dochodzenie do pełnej zdolności produkcyjnej nowych zakładów przemysłowych, pociągały za sobą poważne straty gospodarcze. Polegały one zwłaszcza na nie- uzyskiwaniu planowanego przyrostu produkcji, co wpływało ujemnie na terminową realizację dostaw zaopatrzeniowych i rynkowych.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#ZenonNowak">W porównaniu z 1968 r. obroty handlu zagranicznego wzrosły o ponad 11%, przy czym wartość eksportu wzrosła o prawie 10%, a importu o ponad 12%, przekraczając globalne zadania narodowego planu gospodarczego zarówno w eksporcie, jak też w imporcie. W większym stopniu przekroczono plan eksportu do krajów socjalistycznych, przede wszystkim w zakresie konsumpcyjnych artykułów przemysłowych oraz maszyn i urządzeń. Natomiast przekroczono wydatniej plan importu z krajów kapitalistycznych. Duże odchylenia w realizacji zadań planu eksportu i importu na poszczególne kierunki powodowały napięcia i trudności w bilansowaniu obrotów zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#ZenonNowak">Bilans obrotów towarowych zamknął się saldem ujemnym, jednak mniejszym od planowanego, chociaż w obrotach z krajami kapitalistycznymi ujemne saldo było wyższe od planowanego o około 12%. Dodatnie saldo obrotów usługowych z zagranicą wzrosło o przeszło 4% w porównaniu z 1968 r. przyczyniając się między innymi do utrzymania równowagi bilansu płatniczego w 1969 r.</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#ZenonNowak">W strukturze eksportu nastąpiła poprawa wyrażająca się we wzroście udziału towarów o wyższym stopniu przetwarzania, jednak założeń planu w tym zakresie w pełni nie wykonano — zwłaszcza w eksporcie do krajów kapitalistycznych. W wyniku korzystnych zmian cen niektórych towarów eksportowych do krajów kapitalistycznych, m.in. artykułów rolno-spożywczych oraz paliw i surowców, osiągnięto poprawę opłacalności eksportu. Nie osiągnięto jednak poprawy przeciętnej opłacalności eksportu maszyn i urządzeń do krajów kapitalistycznych.</u> + <u xml:id="u-13.28" who="#ZenonNowak">Wzrost dochodu narodowego do podziału był nieco szybszy od wzrostu dochodu wytworzonego, m.in. wskutek szybszego wzrostu importu aniżeli eksportu, co było możliwe dzięki częściowemu wykorzystaniu należności w niektórych krajach socjalistycznych. W związku z tym niewykonanie planowanego wzrostu dochodu narodowego w 1969 r. tylko w nieznacznym stopniu osłabiło w tym okresie wzrost spożycia z dochodów osobistych ludności. Spożycie to wzrosło w porównaniu z 1968 r. o 4,4%, to znaczy nieco wolniej niż przyjęto w planie. Spożycie zbiorowe natomiast przekroczyło założenia planu wskutek znacznego zwiększenia wydatków m.in. w dziale nauki i szkolnictwa wyższego.</u> + <u xml:id="u-13.29" who="#ZenonNowak">W 1969 r. pieniężne przychody całej ludności wzrosły o 6,3%, a ogólna suma wypłat z osobowego funduszu płac w gospodarce uspołecznionej wzrosła o 7,3%, przekraczając nieznacznie założenia planu. Wydatki ludności na zakup towarów i usług wzrosły o 7%.</u> + <u xml:id="u-13.30" who="#ZenonNowak">Obroty detaliczne handlu wewnętrznego wzrosły w porównaniu z 1968 r. o ponad 7%. W grupie towarów przemysłowych wzrosły wydatnie dostawy wielu poszukiwanych asortymentów. Niedostateczne było nadal zaopatrzenie rynku wiejskiego w materiały budowlane oraz w niektóre maszyny i narzędzia rolnicze. W dalszym ciągu budziła zastrzeżenia jakość wielu towarów, zwłaszcza trwałego użytku, znajdujących się w obrocie handlowym, między innymi na skutek nie zawsze jeszcze właściwych metod kontroli dostaw towarów przez służby odbioru jakościowego w handlu.</u> + <u xml:id="u-13.31" who="#ZenonNowak">W 1969 r. dochody budżetu państwa, z uwzględnieniem zmian wprowadzonych na podstawie upoważnień do ustawy budżetowej, zrealizowano w 100,7%, a wydatki w 96,4%, uzyskując nadwyżkę dochodów nad wydatkami w wysokości ponad 6 mld zł.</u> + <u xml:id="u-13.32" who="#ZenonNowak">Wysoka Izbo! Mimo niekorzystnych warunków i wielu trudności w toku realizacji podstawowych zadań NPG i budżetu państwa, jakie uwydatniły się w 1969 r., osiągnięto dalszy rozwój gospodarki narodowej i postęp w realizacji planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-13.33" who="#ZenonNowak">W celu przeciwdziałania zaistniałym trudnościom i napięciom oraz zapewnienia wykonania podstawowych zadań narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa Rząd podejmował w 1969 r. wiele decyzji organizacyjnych i ekonomicznych zarówno o charakterze doraźnym, jak i długofalowym.</u> + <u xml:id="u-13.34" who="#ZenonNowak">Podjęto między innymi szereg środków zmierzających do usprawnienia działalności inwestycyjnej. Wprowadzono nowe zasady klasyfikowania i metody oceny efektywności inwestycji, zmieniono zasady organizacji i działalności biur projektów. Ulepszono system finansowania inwestycji i kapitalnych remontów. Kontynuowano wysiłki w kierunku ograniczenia frontu inwestycyjnego i usprawnienia bilansowania środków niezbędnych dla prawidłowej realizacji planu inwestycyjnego. Wprowadzono nowe, skrócone, normatywne cykle budowy.</u> + <u xml:id="u-13.35" who="#ZenonNowak">W przemyśle podejmowano środki w celu usprawnienia organizacji i unowocześnienia struktury produkcji. Stworzono korzystniejsze warunki do wdrażania postępu technicznego oraz do rozwoju produkcji eksportowej i na potrzeby rynku wewnętrznego, z uwzględnieniem konieczności poprawy atrakcyjności i jakości wyrobów. Rozszerzono zakres stosowania mierników produkcji netto oraz szerzej wdrażano czterobrygadowy system pracy w ruchu ciągłym.</u> + <u xml:id="u-13.36" who="#ZenonNowak">W dziedzinie produkcji rolnej, w celu złagodzenia skutków nieurodzaju roślin pastewnych, zmniejszono zadania skupu zbóż i ziemniaków w roku gospodarczym 1969/70, podwyższono ceny skupu żywca wieprzowego z dniem 1 stycznia 1970 r. oraz stworzono lepsze warunki ekonomiczne dla hodowców młodego bydła mięsnego, co wpłynęło w pewnym stopniu hamująco na tendencję spadkową w hodowli.</u> + <u xml:id="u-13.37" who="#ZenonNowak">W handlu zagranicznym w celu złagodzenia trudności w bilansie płatniczym operatywnie ograniczano zakupy maszyn i urządzeń z krajów kapitalistycznych, utrzymując niezbędny import kooperacyjny i licencyjny. Rozwijano obroty handlowe z krajami socjalistycznymi, dążąc do możliwie pełnego wykorzystania tego kierunku importu dla zaspokojenia potrzeb krajowych w zakresie dostaw maszyn i urządzeń oraz surowców i materiałów.</u> + <u xml:id="u-13.38" who="#ZenonNowak">W związku z trudną sytuacją w transporcie kolejowym podjęto decyzje w celu przyspieszenia rozbudowy i modernizacji bazy technicznej kolei. Zwiększono dostawy materiałów i części zamiennych dla potrzeb remontowych. Podjęto środki zmierzające do odciążenia kolei w przewozach ładunków przez transport samochodowy. Opracowano długofalowy program poprawy sytuacji w kolejnictwie na lata 1970—1975.</u> + <u xml:id="u-13.39" who="#ZenonNowak">Reasumując, Najwyższa Izba Kontroli — na podstawie wyników kontroli oraz oceny wykonania zadań rzeczowych i finansowych — stwierdza, że działalność Rządu była zgodna z uchwałą o narodowym planie gospodarczym i ustawą o budżecie państwa na 1969 r. oraz, że podstawowe zadania planu i budżetu zostały wykonane pomyślnie.</u> + <u xml:id="u-13.40" who="#ZenonNowak">Na podstawie art. 28d Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz art. 4 ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli — Najwyższa Izba Kontroli wnosi o udzielenie Rządowi absolutorium za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1969 roku.</u> + <u xml:id="u-13.41" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca punktu 3 porządku dziennego poseł Tomasz Malinowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselMalinowskiTomasz">Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów przypadł mi zaszczytny obowiązek przedstawienia uwag i wniosków do przedłożonego przez Rząd sprawozdania z wykonania NPG i budżetu państwa za rok 1969 i ustosunkowania się do wniosku Najwyższej Izby Kontroli o udzielenie absolutorium dla Rządu — za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1969 roku.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselMalinowskiTomasz">Sprawozdania Rządu były przedmiotem szczegółowych analiz przeprowadzonych przez wszystkie komisje sejmowe. O zasięgu prac komisji sejmowych nad sprawozdaniami Rządu świadczy fakt odbycia w tej sprawie 29 posiedzeń, na których posłowie przedstawili 59 referatów oceniających wykonanie narodowego planu gospodarczego i budżetu za rok 1969 oraz uchwalili 67 wniosków i dezyderatów.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselMalinowskiTomasz">Niezależnie od prac w komisjach posłowie rozpatrywali sprawozdania Rządu w 23 podkomisjach problemowych. Chciałbym również podkreślić, że wykonanie NPG oceniane było także przez komisje sejmowe w toku jego realizacji w 1969 r.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselMalinowskiTomasz">Komisje przy dokonywaniu ocen wykonania NPG i budżetu państwa za rok 1969 opierały się nie tylko na informacjach resortów, lecz również korzystały z bardzo wnikliwych opracowań NIK, obejmujących różne odcinki działalności gospodarczej państwa i własnych, poselskich badań terenowych.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselMalinowskiTomasz">Praca Sejmu i jego organów w zakresie kontroli nad działalnością administracji gospodarczej kraju w 1969 r. — koncentrowała się głównie na węzłowych zadaniach planu, to jest na problemach związanych z wprowadzaniem intensywniejszych metod gospodarowania, na usprawnianiu procesów inwestycyjnych, na poprawie ekonomicznych wyników w handlu zagranicznym, na problemach mających wpływ na kształtowanie się dochodu narodowego, a tym samym stopy życiowej ludności.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselMalinowskiTomasz">Z oceny wykonania NPG i budżetu za 1969 r., dokonanej na posiedzeniach komisji sejmowych wynika, że mimo poważnych zakłóceń, jakie miały miejsce w realizacji planowych zadań w rolnictwie, z powodu niesprzyjających warunków klimatycznych, podstawowe zadania NPG decydujące o przyszłym rozwoju gospodarki narodowej zostały wykonane, a w niektórych gałęziach przekroczone.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselMalinowskiTomasz">W 1969 r. w centrum uwagi Rządu znalazły się sprawy dotyczące usprawnienia planowania i zarządzania przemysłem pod kątem efektywności nakładów inwestycyjnych, produkcji odpowiedniej ilości i jakości wyrobów na zaopatrzenie rynku wewnętrznego i na eksport. Koncentrowanie wysiłku Rządu na szczególnie ważnych dziedzinach rozwoju przemysłu oraz ofiarna praca załóg przedsiębiorstw przemysłowych, zwiększona realizacją dodatkowych czynów produkcyjnych z okazji jubileuszu 25-le- cia Polski Ludowej sprawiły, że zadania NPG w przemyśle zarówno w zakresie produkcji globalnej, jak i towarowej, zostały przekroczone. Przekroczono również plan produkcji środków wytwarzania (grupa — „A”) jak i przedmiotów spożycia (grupa — „B”).</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselMalinowskiTomasz">Z szerokiej problematyki przemysłu — w pracach Komisji Przemysłu Ciężkiego, Chemicznego i Górnictwa szczególnie dużo uwagi poświęcono zagadnieniom postępu technicznego oraz nowoczesności i jakości produkcji.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselMalinowskiTomasz">W przemyśle maszynowym, ciężkim i chemicznym uzyskano poważne osiągnięcia w zakresie uruchomienia i opanowania produkcji nowych wyrobów, w tym także wyrobów licencyjnych oraz wdrażania do produkcji nowoczesnych metod wytwarzania.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselMalinowskiTomasz">Nie zawsze jednak prace przygotowawcze uruchomień produkcji nowych wyrobów przedsiębiorstwa szły w parze z analizą techniczno- ekonomicznej opłacalności oraz stopniem zapotrzebowania na określone wyroby. W konsekwencji powodowało to w wielu wypadkach przerywanie prac przygotowawczych — często dopiero po znacznym ich zaawansowaniu i poniesionych wysokich nakładach finansowych.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselMalinowskiTomasz">Rozwój wynalazczości pracowniczej w przemyśle spotkał się z dużym uznaniem komisji sejmowych, które zwróciły jednocześnie uwagę na nieprawidłowości, jakie w tym zakresie występują; zwrócono przede wszystkim uwagę na przekroczenie ustalonego 2-miesięcznego terminu dokonywania oceny przydatności projektów wynalazczych.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselMalinowskiTomasz">W zakresie nowoczesności i jakości produkcji przemysłowej rok 1969 przyniósł dalszy postęp. Wzrósł przede wszystkim udział wyrobów najwyższej klasy nowoczesności (grupa — „A”) w ogólnej wartości produkcji towarowej.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselMalinowskiTomasz">Niemniej jednak niektóre zakłady podległe resortom przemysłu ciężkiego, lekkiego, budownictwa — produkowały towary nie odpowiadające normom.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselMalinowskiTomasz">Komisja Przemysłu Ciężkiego, Chemicznego i Górnictwa pozytywnie oceniając rozwój przemysłu w 1969 r. uznała za niezbędne podjęcie przez zainteresowane resorty bardziej energicznych starań nie tylko w kierunku pełnej realizacji zadań w zakresie produkcji globalnej i towarowej, lecz także w odniesieniu do pełnego wykonywania asortymentowych planów produkcji.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselMalinowskiTomasz">Rok 1969 charakteryzował się niesprzyjającymi warunkami atmosferycznymi dla rolnictwa, co wywarło ujemny wpływ na realizację zadań resortu rolnictwa. Globalna produkcja rolnictwa mimo, że plan wykonano w 99,3% była niższa w porównaniu z 1968 r. o 4,7%.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselMalinowskiTomasz">Skutki niesprzyjających warunków atmosferycznych odbiły się najpoważniej na produkcji roślinnej. Na obniżenie poziomu produkcji roślinnej wpłynęły głównie straty w powierzchni zasiewów, a także niesprzyjające warunki w okresie wegetacyjnym — szczególnie dla upraw okopowych oraz roślin pastewnych. Warunki te spowodowały, że plony roślin oleistych, buraków cukrowych, ziemniaków, siana łąkowego — obniżyły się w porównaniu z 1968 r. Niższa była również produkcja warzyw i owoców. Wzrosły jedynie plony zbóż. Produkcja zwierzęca, oparta częściowo na zasobach paszowych roku 1968 — wykazała w 1969 r. niewielki wzrost w porównaniu z 1968 r. i przekroczyła poziom założony w NPG.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselMalinowskiTomasz">Ogólna niekorzystna sytuacja w rolnictwie wywarła ujemny wpływ na realizację zadań NPG w zakresie skupu produktów rolnych. Wprawdzie skup zbóż ze zbiorów 1969 r. był wyższy niż w 1968 r. i przekroczył o 500 tys. ton poziom założony w planie, jednak ogólna wartość scentralizowanego skupu płodów rolnych była niższa o prawie 2% od planu.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselMalinowskiTomasz">Skup produktów zwierzęcych ukształtował się korzystniej. Planowe zadania w ujęciu wartościowym zostały przekroczone. Z nadwyżką wykonano plan skupu zwierząt rzeźnych i drobiu.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PoselMalinowskiTomasz">Komisja Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, oceniając wyniki w rolnictwie za 1969 r. podkreśliła wagę zwiększonego wysiłku i ofiarnej pracy rolników indywidualnych, spółdzielców i załóg PGR w tym uciążliwym roku, oraz dużą operatywność resortu w podejmowaniu różnych środków dla ograniczania skutków niekorzystnych warunków klimatycznych.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#PoselMalinowskiTomasz">Komisja zwróciła również uwagę na niektóre problemy w rolnictwie, które wymagają szczególnej uwagi resortu, by zabezpieczyć stały wzrost produkcji. Wymienić tu należy przede wszystkim:</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#PoselMalinowskiTomasz">—ciągle aktualny problem racjonalnego zagospodarowywania każdego hektara gruntów, zwłaszcza że rok 1969 nie przyniósł wyraźnego postępu w tym zakresie;</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#PoselMalinowskiTomasz">—dalsze doskonalenie form i metod pracy licznej już gromadzkiej służby rolnej, której rola w naszej strukturze agrarnej jest szczególnie duża;</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#PoselMalinowskiTomasz">—zagadnienie szeroko dyskutowane na posiedzeniach komisji i wymagające dalszych usprawnień i rozwiązań — rozwój usług, zwłaszcza w produkcji i w odbiorze produktów rolnych.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#PoselMalinowskiTomasz">Komisje sejmowe — przy ocenie wykonania NPG za rok 1969 dużo uwagi poświęciły zagadnieniom inwestycyjnym w naszej gospodarce.</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#PoselMalinowskiTomasz">W wyniku podjętych przez Rząd i wprowadzonych w życie wielu aktów normatywnych nastąpiło pewne uporządkowanie poszczególnych faz procesu inwestycyjnego. Nastąpiła przede wszystkim zmiana struktury nakładów inwestycyjnych na rzecz inwestycji kontynuowanych, zmniejszyła się liczba placów budów. Program nakładów inwestycyjnych w gospodarce narodowej w 1969 r. został wykonany w 100,7%.</u> + <u xml:id="u-15.25" who="#PoselMalinowskiTomasz">Niemniej jednak nieprawidłowości procesu inwestycyjnego lat poprzednich spowodowały, że w strukturze wartości inwestycji oddanych do użytku w 1969 r. inwestycje opóźnione stanowiły 14%. Nadal występowało spiętrzenie wykończenia i przekazywania obiektów do użytku w IV kwartale. Efektywność procesu inwestycyjnego obniżało przekraczanie planowanych kosztów oraz nieterminowe i często niepełne uzyskiwanie planowanych efektów gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-15.26" who="#PoselMalinowskiTomasz">Planowane zadania w zakresie robót budowlano-montażowych na 1969 r. zostały wykonane. Pozytywnie oceniona została na posiedzeniu Komisji Budownictwa i Gospodarki Komunalnej realizacja inwestycji własnych przemysłu materiałów budowlanych, co da w praktyce kilku lat możliwość stworzenia pewnych rezerw materiałów budowlanych. W realizacji zadań narodowego planu gospodarczego w budownictwie wystąpiły pewne niekorzystne zjawiska. Należą do nich: pogorszenie wykonania planu inwestycji towarzyszących i usługowych, brak poprawy w zakresie rytmiczności oddawania do użytku budynków mieszkalnych, niewykonanie zadań w zakresie wydajności pracy i wzrost kosztów budownictwa.</u> + <u xml:id="u-15.27" who="#PoselMalinowskiTomasz">Stopień wykonania zadań produkcyjnych i inwestycyjnych wielu resortów ma ścisły związek z funkcjonowaniem transportu. Z tych też względów problemy transportu i przewozów oraz trudności w tej dziedzinie były rozpatrywane przez wiele komisji sejmowych. Szczególny niepokój posłów wywołał fakt dalszego wzrostu dysproporcji między zapotrzebowaniem na przewozy a możliwościami ich wykonania. Niekorzystny jest zwłaszcza wzrost zapasów towarów u producentów.</u> + <u xml:id="u-15.28" who="#PoselMalinowskiTomasz">Przyczyny niewykonania planów przewozów i trudności w transporcie w roku 1969 były przedmiotem analiz Rządu, który podjął wiele środków doraźnych i długofalowych, zmierzających do poprawy sytuacji na kolejach.</u> + <u xml:id="u-15.29" who="#PoselMalinowskiTomasz">Zadania narodowego planu gospodarczego w zakresie obrotów handlowych z zagranicą wykonane zostały z nadwyżką. W strukturze eksportu ogółem zaszły w 1969 r. pewne korzystne zmiany, które znalazły wyraz we wzroście udziału towarów o wyższym stopniu przetwarzania w całości eksportu.</u> + <u xml:id="u-15.30" who="#PoselMalinowskiTomasz">Pomyślnej realizacji podstawowych wskaźników planu handlu zagranicznego w 1969 r. towarzyszyło szereg zjawisk ujemnych, na które zwróciła uwagę Komisja Handlu Zagranicznego. Wykonanie zadań NPG w podziale na obszary geograficzne — wykazywało w 1969 r. duże odchylenia od założeń planu, co stworzyło szereg trudności i napięć w gospodarce narodowej. W obrotach z krajami kapitalistycznymi osiągnięto wprawdzie stosunkowo wysokie tempo eksportu, jednak równoczesne przekroczenie planu importu, zwłaszcza maszyn i urządzeń oraz pasz, spowodowało, iż bilans handlowy z tym obszarem kształtował się niekorzystnie. Trudności w handlu zagranicznym powodowało m.in. niedostosowanie polskich towarów do wymagań rynków, głównie w zakresie jakości i nowoczesności.</u> + <u xml:id="u-15.31" who="#PoselMalinowskiTomasz">V/ rozwoju gospodarczym kraju coraz większą rolę odgrywa nauka i technika. Rok 1969 zaznaczył się dalszym rozwojem bazy naukowo-technicznej, rozwojem instytutów branżowych, ściślejszym powiązaniem wyższych uczelni z odpowiednimi gałęziami gospodarki narodowej. W działalności badawczej i rozwojowej, związanej z przygotowaniem nowej techniki — Komitet Nauki i Techniki podjął trudną pracę koncentrowania zadań i środków na kierunkach decydujących o szybszym rozwoju gospodarki.</u> + <u xml:id="u-15.32" who="#PoselMalinowskiTomasz">Dokonano pełnej weryfikacji planów naukowo-badawczych na rok bieżący i projektów planów na lata 1971—1975 pod kątem aktualnej przydatności wyników prowadzonych prac. Rok 1969 był okresem, w którym Komitet Nauki i Techniki podejmował intensywne prace nad doskonaleniem zarządzania i kierowania zapleczem naukowo-badawczym w kraju, zgodnie z kierunkami skonkretyzowanymi w uchwałach IV Plenum Komitetu Centralnego PZPR. Konieczność szybszego i intensywnego rozwoju gospodarki narodowej wymaga zmniejszenia istniejących jeszcze dysproporcji pomiędzy osiągniętym już poziomem rozwoju zaplecza naukowo-badawczego a określonymi, zwłaszcza perspektywicznymi potrzebami gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-15.33" who="#PoselMalinowskiTomasz">Wysoki Sejmie! Jednym z mierników osiągniętego postępu w rozwoju gospodarki narodowej są zmiany dokonywane w poziomie życia ludności. Czym charakteryzował się pod tym względem rok 1969?</u> + <u xml:id="u-15.34" who="#PoselMalinowskiTomasz">Wobec niepełnego wykonania planu wzrostu dochodu narodowego założone tempo wzrostu realnych dochodów ludności z tytułu pracy i świadczeń społecznych w przeliczeniu na jedną osobę nie zostało również osiągnięte. Dochody ludności rolniczej na skutek niekorzystnych wyników w produkcji zostały obniżone. Znacznie natomiast wzrosło tempo w niektórych dziedzinach spożycia zbiorowego, co dotyczyło głównie wydatków na szkolnictwo oraz kulturę fizyczną i turystykę.</u> + <u xml:id="u-15.35" who="#PoselMalinowskiTomasz">Sytuacja w handlu wewnętrznym, w oświacie i kulturze oraz w gospodarce komunalnej i mieszkaniowej wywiera istotny wpływ na poziom życia ludności. Komisja Handlu Wewnętrznego oceniła, iż na tle zjawisk występujących w 1969 r. na rynku wewnętrznym — resort handlu wewnętrznego oraz państwowe i spółdzielcze organizacje handlowe osiągnęły znaczny postęp w dziedzinie poprawy zaopatrzenia ludności w towary rynkowe. Mimo występowania okresowych napięć — utrzymano w 1969 r. ogólną równowagę rynkową. Przewidziane w NPG zadania w zakresie sprzedaży detalicznej wykonane zostały z nieznaczną nadwyżką. Wyższe tempo wykazywała sprzedaż towarów nieżywnościowych. Dostawy na zaopatrzenie rynku wzrosły w 1969 r. w porównaniu z rokiem poprzednim o 7,9%. Struktura asortymentowa nie była jednak w pełni dostosowana do potrzeb nabywców. Jakość towarów w wielu wypadkach nasuwała również zastrzeżenia. Wynikało to z jednej strony z niedostosowywania się przemysłu do postulatów handlu, z drugiej strony — nie zawsze prawidłowej oceny popytu przez organizacje handlowce.</u> + <u xml:id="u-15.36" who="#PoselMalinowskiTomasz">Rok 1969 przyniósł dalszy postęp w rozwoju oświaty i kultury. Nastąpił również dalszy rozwój urządzeń służby zdrowia i opieki społecznej. Zaznaczył się także dalszy postęp w różnych działach lecznictwa, a przede wszystkim w podstawowej opiece zdrowotnej. Oddano do użytku szereg nowych obiektów socjalnych i kulturalnych, nie wykonano jednak planu przyrostu izb lekcyjnych i łóżek w szpitalach.</u> + <u xml:id="u-15.37" who="#PoselMalinowskiTomasz">Z uznaniem należy odnotować wzrost liczby miejsc w internatach szkół ogólnokształcących i szkół zawodowych, co poprawiło możliwość kształcenia się młodzieży ze wsi i miasteczek w szkołach średnich.</u> + <u xml:id="u-15.38" who="#PoselMalinowskiTomasz">Wysoki Sejmie! Budżet państwa na koniec 1969 r. zamknął się nadwyżką budżetową w wysokości ponad 6 mld zł. Ponadplanowe dochody budżetowe zostały uzyskane w 1969 r. w wyniku przekroczenia planu wpłat przedsiębiorstw z tytułu akumulacji finansowej oraz ponadplanowych wpłat związanych z wymianą zagraniczną. Najpoważniejszym źródłem dochodów budżetowych były wpłaty z przedsiębiorstw uspołecznionych.</u> + <u xml:id="u-15.39" who="#PoselMalinowskiTomasz">Założenia planowe w zakresie akumulacji finansowej przekroczyły przedsiębiorstwa przemysłowe i obrotu towarowego. Nie osiągnęły natomiast planowanych rozmiarów akumulacji przedsiębiorstwa budowlane, transportowe oraz leśne.</u> + <u xml:id="u-15.40" who="#PoselMalinowskiTomasz">Szczegółowa analiza poszczególnych rodzajów dochodów budżetowych wykazuje, że kształtowały się one głównie pod wpływem wzrostu produkcji i wartości sprzedaży, nie osiągnięto natomiast poważniejszego wzrostu społecznej wydajności pracy i zaznaczył się brak wyraźnej poprawy w zakresie obniżenia społecznych kosztów wytwarzania.</u> + <u xml:id="u-15.41" who="#PoselMalinowskiTomasz">Ogólna kwota wydatków budżetu państwa ukształtowała się w 1969 r. na poziomie wyższym niż planowano — o 8%. W stosunku do wykonania w 1968 r. wzrost wydatków budżetowych wynosił 7,8%. Zwiększenie planowanych wydatków nastąpiło w ramach upoważnień zawartych w ustawie budżetowej i zostało pokryte ze środków rezerwowych i z ponadplanowych dochodów budżetu oraz ze środków własnych rad narodowych. Ponadplanowe wydatki budżetowe wykorzystano przede wszystkim na cele socjalne i kulturalne oraz na finansowanie kapitalnych remontów.</u> + <u xml:id="u-15.42" who="#PoselMalinowskiTomasz">Analiza realizacji budżetu centralnego i budżetów terenowych za 1969 r. wykazała występujące jeszcze przypadki niegospodarności i naruszania dyscypliny finansowo-budżetowej, co umniejsza efektywność gospodarczą nakładów ze środków budżetowych.</u> + <u xml:id="u-15.43" who="#PoselMalinowskiTomasz">Wysoka Izbo! Oceniając wykonanie NPG i budżetu państwa za rok 1969 — Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów oraz inne komisje sejmowe w swoich uwagach koncentrowały się głównie na występujących brakach i niedociągnięciach, jakie występowały w wielu ogniwach gospodarki narodowej. Ujawnienie błędów występujących w administracji, w zarządzaniu i gospodarowaniu niewątpliwie ułatwi resortom i Rządowi podejmowanie coraz bardziej skutecznych decyzji w zakresie usprawniania i kierowania gospodarką państwa.</u> + <u xml:id="u-15.44" who="#PoselMalinowskiTomasz">Analiza realizacji zadań NPG w 1969 r. wykazała, że Rząd na przestrzeni całego roku szybko reagował na występujące odchylenia od założeń planowych i podejmował odpowiednie kroki, by wzmocnić rozwój gospodarki krajowej. Rząd podjął przede wszystkim dodatkowe środki przeciwdziałające ujemnym skutkom niekorzystnych warunków w rolnictwie, dotyczące porządkowania procesu inwestycyjnego, zwiększenia zdolności przewozowych kolei, dyscypliny w zatrudnieniu.</u> + <u xml:id="u-15.45" who="#PoselMalinowskiTomasz">Ocena wyników ekonomicznych 1969 r. potwierdza słuszność podjętych przez Rząd pod koniec 1969 r. decyzji zmierzających do wzmocnienia równowagi ekonomicznej kraju drogą obniżki kosztów i zwiększenia wydajności pracy, a także, zwiększenia dyscypliny w zakresie wydatkowania środków finansowych na cele gospodarcze i cele nieprodukcyjne.</u> + <u xml:id="u-15.46" who="#PoselMalinowskiTomasz">Działalność Rządu i wzmożony wysiłek społeczeństwa sprawiły, że rok 1969 przyniósł dalszy rozwój gospodarki i kultury narodowej.</u> + <u xml:id="u-15.47" who="#PoselMalinowskiTomasz">Uwzględniając obiektywne trudności, jakie towarzyszyły realizacji NPG i budżetu państwa, i osiągnięcia w podstawowych dziedzinach gospodarki — komisje sejmowe uznały, że działalność Rządu w ubiegłym roku była zgodna z uchwałą Sejmu o NPG i ustawą budżetową.</u> + <u xml:id="u-15.48" who="#PoselMalinowskiTomasz">Na podstawie wniosków komisji sejmowych i z upoważnienia Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zgłaszam projekt następującej uchwały:</u> + <u xml:id="u-15.49" who="#PoselMalinowskiTomasz">1.Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zatwierdza sprawozdanie Rządu z wykonania narodowego planu gospodarczego za rok 1969.</u> + <u xml:id="u-15.50" who="#PoselMalinowskiTomasz">2.Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zatwierdza sprawozdanie Rządu z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1969 r.</u> + <u xml:id="u-15.51" who="#PoselMalinowskiTomasz">3.Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zgodnie z wnioskiem Najwyższej Izby Kontroli — udziela Rządowi absolutorium za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1969 r.</u> + <u xml:id="u-15.52" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Konwent Seniorów proponuje, aby na dzisiejszym posiedzeniu nie przeprowadzać debaty nad przedstawionymi sprawozdaniami.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#Marszalek">Czy w tej sprawie ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#Marszalek">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Izba zgodziła się na propozycję Konwentu Seniorów.</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-16.5" who="#Marszalek">Wobec tego przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-16.6" who="#Marszalek">Proponowane przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poprawki do projektu uchwały o narodowym planie gospodarczym na 1971 rok są zamieszczone w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 56 oraz w druku dodatkowym nr 5 6A.</u> + <u xml:id="u-16.7" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-16.8" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu uchwały o narodowym planie gospodarczym na 1971 rok wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-16.9" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-16.10" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-16.11" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-16.12" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm powziął uchwałę o narodowym planie gospodarczym na rok 1971 w brzmieniu proponowanym przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u> + <u xml:id="u-16.13" who="#Marszalek">Proponowane przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poprawki do projektu ustawy budżetowej na rok 1971, wraz z załącznikami od numeru 1 do 3, są zamieszczone w doręczonym Obywatelom Posłom druku nr 57 oraz w druku dodatkowym nr 57A.</u> + <u xml:id="u-16.14" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-16.15" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy budżetowej na rok 1971 wraz z załącznikami od numeru 1 do 3 oraz poprawkami Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-16.16" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-16.17" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-16.18" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-16.19" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę budżetową na 1971 rok z załącznikami od numeru 1 do 3 w całości wraz z poprawkami Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u> + <u xml:id="u-16.20" who="#Marszalek">Proponowany przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów projekt uchwały w sprawie zatwierdzenia sprawozdań Rządu z wykonania narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa oraz wniosku Najwyższej Izby Kontroli w przedmiocie absolutorium dla Rządu — za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1969 roku jest przedstawiony w doręczonym Obywatelom Posłom sprawozdaniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — druk sejmowy numer 50.</u> + <u xml:id="u-16.21" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-16.22" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem proponowanej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-16.23" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-16.24" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-16.25" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-16.26" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził sprawozdania Rządu z wykonania narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa — za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1969 roku oraz udzielił Rządowi absolutorium za powyższy okres.</u> + <u xml:id="u-16.27" who="#Marszalek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-16.28" who="#Marszalek">Na tym kończymy 10 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-16.29" who="#Marszalek">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Sejmu.</u> + <u xml:id="u-16.30" who="#Marszalek">O terminie następnego posiedzenia zostaną Obywatele Posłowie powiadomieni.</u> + <u xml:id="u-16.31" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Uchwaliliśmy narodowy plan gospodarczy i budżet na 1971 rok. Będzie on, jak wynika z zapowiedzi Rządu, ulegał zmianom. Jest to pierwszy rok przyszłego planu 5-letniego. W ostatnich tygodniach przeżyliśmy wstrząsy i wydarzenia polityczne o dużym znaczeniu. Zagadnienia te były przedmiotem obrad VII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Trzeba będzie nam pracować wydajniej, w niełatwych warunkach. Przed całym narodem stoi bowiem wiele trudnych zadań. Do ich wykonania potrzebny jest spokój i wysiłek wszystkich żywotnych sił narodu, by tworzyć Polskę lepszą, silniejszą i bogatszą — Ojczyznę wszystkich ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-16.32" who="#Marszalek">Życzę Wam, Obywatele Polski Ludowej, aby pod koniec 1971 r., gdy przyjdzie sporządzać bilans tego roku, każdy z Was mógł sobie i społeczeństwu sumiennie i uczciwie powiedzieć, że swoje obowiązki wobec Ojczyzny wykonał należycie.</u> + <u xml:id="u-16.33" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-16.34" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-16.35" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 18 min. 25)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00011-01/header.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00011-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..e647bb6 --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00011-01/header.xml @@ -0,0 +1,61 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-196972-sjm-ppxxx-00011-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>11 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>11 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">5</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">11</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1971-02-13</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="MarszalekCzeslawWycech" role="speaker"> + <persName>Marszałek Czesław Wycech</persName> + </person> + <person xml:id="MarszalekDyzmaGalaj" role="speaker"> + <persName>Marszałek Dyzma Gałaj</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterFinansowJozefTrendota" role="speaker"> + <persName>Minister Finansów Józef Trendota</persName> + </person> + <person xml:id="PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski" role="speaker"> + <persName>Pierwszy zastępca Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów Witold Trąmpczyński</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBabiuchEdward" role="speaker"> + <persName>Poseł Babiuch Edward</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBeneszAndrzej" role="speaker"> + <persName>Poseł Benesz Andrzej</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDudaEdward" role="speaker"> + <persName>Poseł Duda Edward</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGucwaStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Gucwa Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTejchmaJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Tejchma Józef</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekAndrzejWerblan" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Andrzej Werblan</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00011-01/text_structure.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00011-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..5ce01e2 --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00011-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,384 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja V — Sesja IV</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 11 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 13 lutego 1971 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 1</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 15)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Przewodniczą na posiedzeniu Marszałek Sejmu Czesław Wycech, wicemarszałek Andrzej Werblan oraz Marszałek Sejmu Dyzma Gałaj)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#MarszalekCzeslawWycech">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#MarszalekCzeslawWycech">Powołuję na sekretarzy posłów Zytę Borkowską i Jana Kleczaja.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#MarszalekCzeslawWycech">Protokół i listę mówców prowadzi poseł Jan Kleczaj.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#MarszalekCzeslawWycech">Proszę Posła Sekretarza Jana Kleczaja o zajęcie miejsca przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#MarszalekCzeslawWycech">Protokół 10 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciwko niemu zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#MarszalekCzeslawWycech">Prezydium Sejmu usprawiedliwia nieobecność na posiedzeniu posłów, których nazwiska będą umieszczone w załączniku do protokołu posiedzenia.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#MarszalekCzeslawWycech">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom rozesłany.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#MarszalekCzeslawWycech">Konwent Seniorów proponuje dokonanie następujących zmian w porządku dziennym posiedzenia:</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#MarszalekCzeslawWycech">nadanie pkt 2 porządku dziennego nazwy: — „Zmiany w składzie Rady Państwa” oraz dodanie jeszcze jednego punktu jako punktu 5, ostatniego, o brzmieniu: „Zmiany w składzie Rady Ministrów”.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#MarszalekCzeslawWycech">Czy w sprawie porządku dziennego pragnie ktoś z Obywateli Posłów zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#MarszalekCzeslawWycech">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#MarszalekCzeslawWycech">Uważam, że Sejm proponowany porządek dzienny posiedzenia zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#MarszalekCzeslawWycech">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego:</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#MarszalekCzeslawWycech">Zmiany w składzie Prezydium Sejmu.</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#MarszalekCzeslawWycech">Informuję Wysoką Izbę, że otrzymałem pismo, zawierające rezygnację obywatela posła Zenona Kliszki ze stanowiska wicemarszałka Sejmu.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#MarszalekCzeslawWycech">Proponuję, aby Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przychylił się do prośby obywatela posła Zenona Kliszki o odwołanie go ze stanowiska wicemarszałka Sejmu.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#MarszalekCzeslawWycech">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął tę propozycję.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#MarszalekCzeslawWycech">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#MarszalekCzeslawWycech">Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przychylił się do prośby obywatela posła Zenona Kliszki o odwołanie go ze stanowiska wicemarszałka Sejmu.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#MarszalekCzeslawWycech">Obywatele Posłowie! Pozwólcie, że w imieniu Sejmu i własnym podziękuję obywatelowi posłowi Zenonowi Kliszce za wieloletnią pracę na stanowisku wicemarszałka Sejmu.</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#MarszalekCzeslawWycech">Prezydium Sejmu przedstawia Sejmowi — w doręczonym Obywatelom Posłom druku nr 59 — projekt uchwały w sprawie zmiany art. 18 ust. 1 regulaminu Sejmu.</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#MarszalekCzeslawWycech">Przedłożony projekt uchwały dotyczy zmiany tego przepisu regulaminu, który stanowi obecnie, że w skład Prezydium Sejmu wchodzą Marszałek i dwaj wicemarszałkowie Sejmu. Proponowana zmiana zmierza do zwiększenia liczby wicemarszałków z dwóch do trzech.</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#MarszalekCzeslawWycech">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie projektowanej zmiany art. 18 ust. 1 regulaminu Sejmu PRL?</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#MarszalekCzeslawWycech">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#MarszalekCzeslawWycech">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#MarszalekCzeslawWycech">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem proponowanej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#MarszalekCzeslawWycech">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-2.27" who="#MarszalekCzeslawWycech">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-2.28" who="#MarszalekCzeslawWycech">Kto się wstrzymał od głosowania? Nie widzę.</u> + <u xml:id="u-2.29" who="#MarszalekCzeslawWycech">Stwierdzam, że Sejm powziął uchwałę o zmianie art. 18 ust. 1 regulaminu Sejmu. Zwracam uwagę Obywateli Posłów, że uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia, wobec czego możemy od razu przystąpić do wyboru wicemarszałków.</u> + <u xml:id="u-2.30" who="#MarszalekCzeslawWycech">Proszę o zgłaszanie kandydatur.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselTejchmaJozef">Proszę o głos.</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#MarszalekCzeslawWycech">Udzielam głosu posłowi Józefowi Tejchmie.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselTejchmaJozef">Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej proponuję, by Sejm powołał na swego wicemarszałka posła Andrzeja Werblana. Poseł Andrzej Werblan jest członkiem Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, jest znanym i doświadczonym działaczem politycznym. Poseł Andrzej Werblan jest znanym także naszej Izbie działaczem parlamentarnym przede wszystkim jako przewodniczący Komisji Oświaty i Nauki, a także jako poseł, który brał udział w międzynarodowych kontaktach naszego Sejmu.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselTejchmaJozef">Jest to pierwsza propozycja, którą przedkładam w imieniu naszego Klubu.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselTejchmaJozef">Propozycja druga. Proponuję, by Sejm powołał na swego wicemarszałka posłankę Halinę Skibniewską. Pragnę przypomnieć to, co jest zapewne znane Wysokiej Izbie, że posłanka Halina Skibniewską jest znanym architektem i urbanistą miasta Warszawy, jest twórcą w tym mieście wielu pięknych osiedli.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselTejchmaJozef">Poseł Halina Skibniewską jest czynnym członkiem Komisji Budownictwa i Gospodarki Komunalnej, jest zastępcą przewodniczącego tej Komisji. Wnoszę, by Sejm przyjął przedłożone propozycje.</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#MarszalekCzeslawWycech">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#MarszalekCzeslawWycech">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#MarszalekCzeslawWycech">Przypominam Obywatelom Posłom, że zgodnie z art. 18 ust. 2 regulaminu — Sejm wybiera Marszałka i wicemarszałków Sejmu bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#MarszalekCzeslawWycech">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział więcej niż połowa ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#MarszalekCzeslawWycech">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-6.5" who="#MarszalekCzeslawWycech">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem posła Andrzeja Werblana na stanowisko wicemarszałka Sejmu — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-6.6" who="#MarszalekCzeslawWycech">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-6.7" who="#MarszalekCzeslawWycech">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-6.8" who="#MarszalekCzeslawWycech">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-6.9" who="#MarszalekCzeslawWycech">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem posła Haliny Skibniewskiej na stanowisko wicemarszałka Sejmu — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-6.10" who="#MarszalekCzeslawWycech">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-6.11" who="#MarszalekCzeslawWycech">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-6.12" who="#MarszalekCzeslawWycech">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-6.13" who="#MarszalekCzeslawWycech">Stwierdzam, że Sejm wybrał posłów: Andrzeja Werblana i Halinę Skibniewską na stanowiska wicemarszałków Sejmu.</u> + <u xml:id="u-6.14" who="#MarszalekCzeslawWycech">Proszę nowo wybranych Obywateli Wicemarszałków o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-6.15" who="#komentarz">(Wicemarszałkowie Andrzej Werblan i Halina Skibniewska zajmują miejsca przy stole prezydialnym) (Oklaski)</u> + <u xml:id="u-6.16" who="#MarszalekCzeslawWycech">Wysoka Izbo! Po wszechstronnym rozważeniu sprawy i po namyśle — postanowiłem zwrócić się do Wysokiej Izby, do Obywateli Posłów, o zwolnienie mnie z obowiązków Marszałka Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-6.17" who="#MarszalekCzeslawWycech">Na stanowisko to wybrany zostałem 14 lat temu i od tej chwili nieprzerwanie miałem zaszczyt przewodniczyć pracom naszej Izby.</u> + <u xml:id="u-6.18" who="#MarszalekCzeslawWycech">Ten długi okres trzy i pół letniej kadencji Sejmu przyniósł obok znanych słabości szereg niewątpliwych osiągnięć w naszej działalności parlamentarnej.</u> + <u xml:id="u-6.19" who="#MarszalekCzeslawWycech">Dorobek naszego Sejmu zarówno w dziedzinie ustawodawstwa, jak i w pracy kontrolnej, zwłaszcza w rozwoju naszych sejmowych komisji, jest niemały.</u> + <u xml:id="u-6.20" who="#MarszalekCzeslawWycech">Nie moją jest rzeczą i nie chcę w tym momencie bardziej szczegółowo zajmować się oceną tego dorobku. Jedno tylko pragnę podkreślić: bez twórczej, a niekiedy jakże trudnej pracy posłów na Sejm dorobek ten nigdy by nie powstał.</u> + <u xml:id="u-6.21" who="#MarszalekCzeslawWycech">Jak Obywatelom Posłom wiadomo, postanowiłem wycofać się z czynnej działalności politycznej, a czas swój i siły oddać badaniu zagadnień historii wsi, chłopów i ruchu ludowego, tego ruchu, któremu poświęciłem całe swe życie.</u> + <u xml:id="u-6.22" who="#MarszalekCzeslawWycech">Przekazując w ręce Wysokiej Izby decyzję w sprawie stanowiska Marszałka Sejmu, pragnąłbym z tego miejsca podziękować za zaufanie, którym mnie obdarzano, za pomoc i współpracę, bez których nic w życiu publicznym, jak i prywatnym, wartościowego osiągnąć nie można.</u> + <u xml:id="u-6.23" who="#MarszalekCzeslawWycech">Pragnąłbym również wyrazić życzenie dla Obywateli Posłów i dla przyszłego Marszałka Sejmu i Prezydium, aby w nadchodzącym okresie przemian w życiu naszego narodu, pomnażając dotychczasowy dorobek i osiągnięcia Izby, służyli dobrze naszej ojczyźnie — Polsce Ludowej.</u> + <u xml:id="u-6.24" who="#MarszalekCzeslawWycech">Przekazuję przewodnictwo obrad w ręce wicemarszałka Andrzeja Werblana.</u> + <u xml:id="u-6.25" who="#komentarz">(Przewodnictwo obejmuje wicemarszałek Sejmu Andrzej Werblan)</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę Obywateli Posłów! W imieniu koleżanki Haliny Skibniewskiej i własnym chcę złożyć Wysokiej Izbie najserdeczniejsze podziękowanie za zaufanie, którym nas obdarzono.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do dalszych obrad.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proponuję, aby Wysoki Sejm przychylił się do prośby obywatela posła Czesława Wycecha o odwołanie go ze stanowiska Marszałka Sejmu.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm tę propozycję przyjął.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przychylił się do prośby obywatela posła Czesława Wycecha o odwołanie go ze stanowiska Marszałka Sejmu.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wysoka Izbo! Jestem przekonany, że będę wyrazicielem opinii wszystkich obywateli posłów, jeżeli w imieniu Sejmu podziękuję z tej trybuny obywatelowi posłowi Czesławowi Wycechowi za jego wieloletnią działalność na stanowisku Marszałka Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Piastując tę wysoką godność państwową obywatel Czesław Wycech, wybitny przywódca ruchu ludowego, wniósł istotny wkład w dzieło budowy Polski Ludowej, w jej rozwój społeczny i polityczny. Kierując obradami Sejmu i przewodnicząc pracom Prezydium Sejmu i Konwentu Seniorów, strzegł praw i zwyczajów tej Izby.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Myślę, że mogę w imieniu Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej serdecznie życzyć posłowi Czesławowi Wycechowi owocnej realizacji tego co zamierzył, długich lat twórczej działalności badawczej i pisarskiej dla dobra ruchu ludowego i dla dobra Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#komentarz">(I Sekretarz KC PZPR Edward Gierek podchodzi do Czesława Wycecha i składa mu podziękowanie. Posłowie wstają z miejsc) (Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wysoka Izbo! Kontynuujemy obrady.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do wyboru Marszałka Sejmu.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę o zgłaszanie kandydatów.</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#PoselGucwaStanislaw">Proszę o głos.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Stanisław Gucwa.</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#PoselGucwaStanislaw">Wysoki Sejmie! W imieniu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i swoim własnym chciałbym na wstępie przekazać na ręce ustępującego dziś Marszałka Sejmu posła Czesława Wycecha serdeczne i gorące wyrazy podziękowania.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#PoselGucwaStanislaw">Czesław Wycech, chłopski syn, wybitny działacz społeczny i oświatowy, partyjny i państwowy, historyk, należy do kręgu tych przywódców i działaczy naszego ludowego państwa, którym zawdzięcza ono swój dzisiejszy kształt i oblicze ideowe. W swoim twórczym i bogatym życiu działał w PSL — „Wyzwolenie”, w Związku Młodzieży Wiejskiej — „Wici”. W 1949 r. na Kongresie Zjednoczeniowym wybrany został Wiceprezesem, a od maja 1962 r. Prezesem NK Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. Był nauczycielem, był działaczem nauczycielskim, związkowym, kierownikiem tajnego nauczania w okresie okupacji hitlerowskiej, Ministrem Oświaty w Tymczasowym Rządzie Jedności Narodowej.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#PoselGucwaStanislaw">Działalność obywatela Czesława Wycecha w tej Izbie jako posła, zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa, długoletniego Marszałka Sejmu, jest świadectwem oddania sprawie rozwoju Polski Ludowej i budowie ustroju sprawiedliwości społecznej. Czołowy przywódca radykalnych sił wsi polskiej, zasłużony działacz polityczny, państwowy i społeczny obywatel Czesław Wycech wniósł wybitny, a niejednokrotnie pionierski wkład do walki patriotycznych i postępowych sił naszego państwa o jego rozwój społeczno-polityczny.</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#PoselGucwaStanislaw">Niech mi wolno będzie wyrazić posłowi Czesławowi Wycechowi, Budowniczemu Polski Ludowej najwyższe uznanie, szacunek i podziękowanie za jego dotychczasową działalność oraz przekonanie, że nadal służyć będzie krajowi i postępowi swą pracą naukową i społeczną.</u> + <u xml:id="u-10.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-10.6" who="#PoselGucwaStanislaw">Wysoki Sejmie! W związku z ustąpieniem posła Czesława Wycecha ze stanowiska Marszałka Sejmu, w imieniu Klubów Poselskich: Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego zgłaszam kandydaturę posła Dyzmy Gałaja na stanowisko Marszałka Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-10.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-10.8" who="#PoselGucwaStanislaw">Poseł Dyzma Gałaj należy do tych działaczy ruchu ludowego, których charakter, światopogląd i działalność społeczna kształtowały się w oparciu o najbardziej postępowe i humanistyczne ideały. Poseł Dyzma Gałaj, syn chłopski z powiatu łowickiego, od najmłodszych lat brał czynny udział w życiu społeczno-politycznym — najpierw w ruchu młodzieżowym, a następnie w politycznym ruchu chłopskim. W czasie okupacji walczył w oddziałach Batalionów Chłopskich na terenie województwa łódzkiego. Był redaktorem konspiracyjnego pisma — „Skiba”. Po wyzwoleniu był centralnym działaczem Związku Młodzieży Wiejskiej „Wici”, a od 1949 r. należy do czołowych działaczy Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-10.9" who="#PoselGucwaStanislaw">Konsekwentny zwolennik idei sojuszu robotniczo-chłopskiego odegrał twórczą rolę w kształtowaniu się radykalnego oblicza ruchu ludowego w Polsce. Swą działalność społeczno-polityczną łączy bezpośrednio z pracą naukową i publicystyczną.</u> + <u xml:id="u-10.10" who="#PoselGucwaStanislaw">Jako były wieloletni redaktor naczelny miesięcznika — „Wieś Współczesna”, autor wielu artykułów i prac z dziedziny socjologii wsi, przyczynił się do twórczego rozwijania polityki rolnej PZPR i ZSL. Obecnie jest kierownikiem Zakładu Badań Rejonów Uprzemysłowionych Polskiej Akademii Nauk.</u> + <u xml:id="u-10.11" who="#PoselGucwaStanislaw">Będąc przez wiele lat posłem na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, członkiem komisji sejmowych, a ostatnio przewodniczącym Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. — poseł Dyzma Gałaj wykazał dużo inicjatywy i umiejętności w pracy parlamentarnej.</u> + <u xml:id="u-10.12" who="#PoselGucwaStanislaw">Jestem przekonany, że dotychczasowe zasługi posła Dyzmy Gałaj a w działalności społeczno-politycznej, jego kompetencje oraz walory ideowo-moralne w pełni predysponują go na to zaszczytne stanowisko.</u> + <u xml:id="u-10.13" who="#PoselGucwaStanislaw">Proponując Wysokiej Izbie powołanie posła Dyzmy Gałaj a na stanowisko Marszałka Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, wyrażam przekonanie, że przyczyni się on do podniesienia roli Sejmu w naszym ustroju, do nadania mu wysokiej rangi, zgodnie z potrzebami dalszego rozwoju demokracji socjalistycznej, zgodnie z potrzebami nowoczesnego społeczeństwa.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie jeszcze zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem posła Dyzmy Gałaj a na stanowisko Marszałka Sejmu — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw?</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nie widzę.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto wstrzymał się od głosowania? Nie widzę.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm wybrał obywatela posła Dyzmę Gałaj a na stanowisko Marszałka Sejmu.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę nowo wybranego Marszałka Sejmu o objęcie przewodnictwa na posiedzeniu.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#komentarz">(Marszałek Sejmu Dyzma Gałaj zajmuje miejsce przy stole prezydialnym i obejmuje przewodnictwo)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Wysoki Sejmie! Dziękuję za zaszczytny wybór na stanowisko Marszałka Sejmu, dziękuję za zaufanie, którym mnie Obywatele Posłowie obdarzyliście. Dziękuję zwłaszcza tym kolegom moim i towarzyszom, w kręgu których i pod ich wpływem uczyłem się w minionych latach rozumienia wartości pracy społecznej i wartości społeczeństwa polskiego, uczyłem się pracy i. służby politycznej w dziele urzeczywistniania najpiękniejszych ze wszystkich idei społecznych — idei socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Moje dzisiejsze, jakże przecież wielkie wyróżnienie jest równocześnie wyróżnieniem wszystkich tych kręgów i środowisk, w których nauczyłem się pracować i żyć.</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Podejmuję obowiązki Marszałka Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w trudnym okresie prac nad przywracaniem zaufania społeczeństwa polskiego — klasy robotniczej, chłopów, inteligencji, młodzieży i dorosłych, ludzi miast i wsi — do głęboko humanistycznych idei wychowania socjalistycznego i budownictwa gospodarki socjalistycznej, do twórcy i nosiciela tych idei — PZPR, do sprzymierzonych z nią stronnictw politycznych i organizacji całego Frontu Jedności Narodu.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Stoją dziś przed nami zadania zapewnienia dynamicznego, harmonijnego rozwoju całej naszej gospodarki, stopniowego podnoszenia płac i dochodów ludności, polepszenia warunków życiowych najszerszych rzesz społeczeństwa. Podstawowe zadania w rozwoju ekonomicznym, socjalnym i społeczno-kulturalnym naszej ojczyzny opracowane zostały na VII i VIII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Zagadnieniom tym poświęcone były obrady VI Plenum Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. Zamierzenia te uzyskały poparcie Stronnictwa Demokratycznego. Stają się one programem działania całego narodu polskiego, programem, którego realizację zapewnić może jedynie racjonalne wykorzystanie największego skarbu, jakim dysponuje człowiek, to jest pracy — pracy robotnika, chłopa, inteligenta, pracy całego narodu.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Odpowiedzialne zadania stają również przed Sejmem jako najwyższym organem władzy w naszym państwie. Pragnę z tego miejsca wyrazić pogląd, że uchwalane przez Sejm ustawy powinny lepiej odpowiadać potrzebom ludzi rzetelnej pracy, potrzebom życia; z większą niż dotąd gotowością powinniśmy wychodzić naprzeciw temu wszystkiemu, co w naszym życiu jest nowe i twórcze.</u> + <u xml:id="u-12.5" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Poważne zadania stoją przed Sejmem w zakresie kontroli, która stanowi nieodzowny warunek zabezpieczenia prawidłowej działalności Rządu. W toku dyskusji — żywej, twórczej i odpowiedzialnej — w atmosferze powagi i obywatelskiej troski powinniśmy wnosić my, posłowie, z woli szerokich mas wyborców powołani do Sejmu, swój wkład w rozwój socjalistycznej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-12.6" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Wszystkie te zadania powinniśmy realizować w najściślejszej więzi z ludźmi pracy, z wyborcami. Obowiązuje nas, posłów, wierność działania w imieniu i w interesie szerokich rzesz pracującego ludu. Wierność ta powinna się wyrażać w rzetelnym przenoszeniu postulatów wyborców jako przesłanek do programu dalszego rozwoju wszystkich sfer życia naszego społeczeństwa i z drugiej strony — w upowszechnianiu idei programowych socjalizmu, w pozyskiwaniu całego narodu do historycznego dzieła budowy socjalistycznej gospodarki, socjalistycznej kultury, do budowy własnego, pięknego, ojczystego domu.</u> + <u xml:id="u-12.7" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Pragnę zapewnić Wysoką Izbę, że dołożę wszelkich starań, by w ścisłej współpracy z Obywatelami Posłami, z kierownictwem klubów, kół poselskich, z Prezydium Sejmu i innymi organami naszego parlamentu — Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jak najlepiej wypełniał te zadania, które zostały określone przez Konstytucję, a których realizację powierzył mu naród polski.</u> + <u xml:id="u-12.8" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Jeszcze raz, głęboko wzruszony, serdecznie dziękuję za zaufanie i proszę Was wszystkich, Koledzy Posłowie, o pomoc w pracy.</u> + <u xml:id="u-12.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-12.10" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Zmiany w składzie Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-12.11" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Informuję, że do Prezydium Sejmu wpłynęły następujące pisma:</u> + <u xml:id="u-12.12" who="#MarszalekDyzmaGalaj">—od obywatela posła Ignacego Logi-Sowińskiego:</u> + <u xml:id="u-12.13" who="#MarszalekDyzmaGalaj">„Zwracam się z prośbą do Sejmu PRL o zwolnienie mnie z obowiązków zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-12.14" who="#komentarz">Ignacy Loga-Sowiński”,</u> + <u xml:id="u-12.15" who="#MarszalekDyzmaGalaj">—od obywatela posła Bolesława Podedwornego:</u> + <u xml:id="u-12.16" who="#MarszalekDyzmaGalaj">„Proszę Wysoki Sejm o przyjęcie mojej rezygnacji z funkcji zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-12.17" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Prośbę moją uzasadniam tym, że ukończyłem 73 lata i chciałbym pracować nadal tylko w zakresie obowiązków posła.</u> + <u xml:id="u-12.18" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Z głębokim szacunkiem</u> + <u xml:id="u-12.19" who="#komentarz">Bolesław Podedworny”,</u> + <u xml:id="u-12.20" who="#MarszalekDyzmaGalaj">—od obywatela posła Kazimierza Banacha:</u> + <u xml:id="u-12.21" who="#MarszalekDyzmaGalaj">„Ze względu na pogarszający się stan mojego zdrowia, zwracam się do Wysokiego Sejmu z uprzejmą prośbą o przyjęcie mojej rezygnacji ze stanowiska członka Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-12.22" who="#komentarz">Kazimierz Banach”.</u> + <u xml:id="u-12.23" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Proponuję, aby na podstawie art. 24 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — Sejm podjął w tym przedmiocie odpowiednie uchwały.</u> + <u xml:id="u-12.24" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie w związku z tym zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-12.25" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-12.26" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Proponuję, aby Wysoki Sejm przychylił się do prośby obywatela posła Ignacego Logi-Sowińskiego o odwołanie go ze stanowiska zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-12.27" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu — będę uważał, że Sejm przyjął tę propozycję.</u> + <u xml:id="u-12.28" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-12.29" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Proponuję, aby Wysoki Sejm przychylił się do prośby obywatela posła Bolesława Podedwornego o odwołanie go ze stanowiska zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-12.30" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu — będę uważał, że propozycję tę Sejm przyjął.</u> + <u xml:id="u-12.31" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-12.32" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Proponuję wreszcie, aby Wysoki Sejm przychylił się do prośby obywatela posła Kazimierza Banacha o odwołanie go ze stanowiska członka Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-12.33" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę rozumiał, że wniosek został przez Sejm przyjęty.</u> + <u xml:id="u-12.34" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-12.35" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — na podstawie art. 24 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — przychylił się do prośby obywateli posłów Ignacego Logi-Sowińskiego i Bolesława Podedwornego o odwołanie ich ze stanowisk zastępców Przewodniczącego Rady Państwa oraz obywatela posła Kazimierza Banacha o odwołanie go ze stanowiska członka Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-12.36" who="#MarszalekDyzmaGalaj">W sprawie propozycji co do wyboru na stanowiska w Radzie Państwa głos zabierze obywatel poseł Edward Babiuch.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselBabiuchEdward">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie kandydaturę posła Stanisława Gucwy na stanowisko zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa. W imieniu Klubu Poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej proponuję ponadto kandydatury posła Bolesława Rumińskiego na stanowisko zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa oraz posła Henryka Szafrańskiego na stanowisko członka Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselBabiuchEdward">Obywatel Stanisław Gucwa jest znanym Wysokiej Izbie, długoletnim, zasłużonym działaczem ruchu ludowego. Od najmłodszych lat działał na terenie województwa krakowskiego w Związku Młodzieży Wiejskiej — „Wici”, a w okresie okupacji — w Batalionach Chłopskich. W Polsce Ludowej poseł Stanisław Gucwa zajmował wiele odpowiedzialnych stanowisk państwowych, ostatnio jako Minister Przemysłu Spożywczego i Skupu.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselBabiuchEdward">W okresie swej działalności w Zjednoczonym Stronnictwie Ludowym poseł Stanisław Gucwa dał się poznać jako wybitny działacz polityczny, co znalazło wyraz w wyborze na ostatnim plenum Naczelnego Komitetu ZSL na stanowisko Prezesa.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselBabiuchEdward">Poseł Bolesław Rumiński od najmłodszych lat włącza się w rewolucyjny nurt działalności politycznej jako działacz robotniczy. Był wielokrotnie aresztowany i więziony w Berezie Kartuskiej. W okresie okupacji hitlerowskiej uczestniczył w walce o wyzwolenie narodowe i społeczne. Po wyzwoleniu poświęca się odbudowie kraju, pełniąc wiele odpowiedzialnych funkcji państwowych. Wszystkie powierzone mu obowiązki spełniał zawsze sumiennie, z poczuciem głębokiej odpowiedzialności i troski o dobro obywateli i państwa. Jako długoletni prezes NOT jest konsekwentnym propagatorem wykorzystania nowoczesnej myśli technicznej dla rozwoju gospodarczego i społecznego Polski. W uznaniu zasług położonych dla rozwoju kraju został odznaczony Orderem Budowniczego Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselBabiuchEdward">Poseł Henryk Szafrański w okresie długoletniej działalności zawodowej i politycznej i jako poseł do Krajowej Rady Narodowej, a także jako poseł na Sejm zdobył duże doświadczenie w rozwiązywaniu problemów społecznych, zwłaszcza klasy robotniczej. Sam przez długie lata pracował jako robotnik. Jako działacz PPR należał do aktywnych organizatorów walki o narodowe i społeczne wyzwolenie. W toku długoletniej pracy partyjnej i od wielu lat jako I Sekretarz Warszawskiego KW PZPR nabył dużego doświadczenia w rozwiązywaniu spraw gospodarczych i społecznych.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselBabiuchEdward">Wnoszę o dokonanie wyboru przedstawionych kandydatów.</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Czy w sprawie zgłoszonych propozycji pragnie ktoś zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#MarszalekDyzmaGalaj">W takim razie przystępujemy do dokonania wyboru.</u> + <u xml:id="u-14.3" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Zgodnie z art. 47 ust. 3 regulaminu Sejmu wybór na stanowiska w Radzie Państwa następuje bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-14.4" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział więcej niż połowa ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-14.5" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-14.6" who="#MarszalekDyzmaGalaj">W związku z przedstawionymi wnioskami proponuję, aby — na podstawie art. 24 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — Sejm podjął odpowiednie uchwały.</u> + <u xml:id="u-14.7" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Uchwała w sprawie wyboru posła Stanisława Gucwy na stanowisko zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-14.8" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-14.9" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-14.10" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-14.11" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Kto wstrzymał się od głosowania? Nie widzę.</u> + <u xml:id="u-14.12" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Uchwała w sprawie wyboru posła Bolesława Rumińskiego na stanowisko zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-14.13" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-14.14" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-14.15" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-14.16" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Kto się wstrzymał od głosowania? Nie widzę.</u> + <u xml:id="u-14.17" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Uchwała w sprawie wyboru posła Henryka Szafrańskiego na stanowisko członka Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-14.18" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-14.19" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-14.20" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-14.21" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-14.22" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 24 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej podjął uchwały w sprawie:</u> + <u xml:id="u-14.23" who="#MarszalekDyzmaGalaj">wyboru na stanowiska zastępców Przewodniczącego Rady Państwa obywateli posłów: Stanisława Gucwy i Bolesława Rumińskiego oraz wyboru na stanowisko członka Rady Państwa obywatela posła Henryka Szafrańskiego.</u> + <u xml:id="u-14.24" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Konwent Seniorów proponuje, aby obecnie przystąpić do łącznego rozpatrzenia 3 i 4 punktu porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-14.25" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął tę propozycję.</u> + <u xml:id="u-14.26" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-14.27" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Przystępujemy do pierwszego czytania projektu uchwały w sprawie zmiany narodowego planu gospodarczego na 1971 r. (druk nr 60).</u> + <u xml:id="u-14.28" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Głos zabierze pierwszy zastępca Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów obywatel Witold Trąmpczyński.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski">Wysoki Sejmie! Powierzono mi zadanie przedstawienia w imieniu Rządu projektu uchwały Sejmu w sprawie zmian narodowego planu gospodarczego na rok 1971. Przedstawiamy ten projekt zgodnie z zobowiązaniem nałożonym na Rząd uchwałą Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej o NPG na 1971 r. z 23.XII.1970 r.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski">Projekt ten odpowiada potrzebom aktualnej sytuacji gospodarczej i stanowi konkretyzację linii działania Rządu, zapoczątkowanej na VII Plenum KC PZPR i rozwiniętej na VIII Plenum partii.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski">Przedstawiane zmiany w NPG stanowią z jednej strony podsumowanie podjętych przez Rząd decyzji, z drugiej zaś formułują podstawowe kierunki decyzji gospodarczych, które będą podejmowane w trakcie realizacji planu. Dlatego też Rząd zwraca się do Sejmu o upoważnienie do dokonywania dalszych zmian w NPG, które stanowić będą realizację polityki gospodarczej Rządu po jej ostatecznym sformułowaniu w wyniku obrad Sejmu nad przedstawionym projektem.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski">Proponowane zmiany w NPG podporządkowane są realizacji kilku podstawowych zadań, które w obecnej sytuacji uważamy za najpilniejsze.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski">Pierwszym z nich jest maksymalnie możliwe w obecnych warunkach podniesienie dochodów rodzin najniżej uposażonych i wielodzietnych. W tym celu zwiększono płace najniższe, najniższe renty i zasiłki rodzinne. W tym celu będziemy również, zgodnie z podjętą przez Rząd decyzją, dotyczącą zamrożenia wzrostu cen artykułów żywnościowych na okres najbliższych 2 lat realizować zasadę, aby wzrost dochodów nominalnych był zarazem wzrostem realnym.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski">Proponowane zmiany w NPG przewidują zwiększenie planowanych dochodów ludności również przez dalszy dodatkowy wzrost funduszu płac, co wiąże się z decyzją w sprawie rezygnacji z wprowadzenia tak zwanego nowego systemu bodźców.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski">System ten zakładał ograniczenie wzrostu średnich płac w roku bieżącym. Dlatego też obecnie proponujemy powiększyć planowany fundusz płac o ponad 3 mld zł, co okazało się niezbędne dla prawidłowego opłacania wzrostu wydajności pracy oraz w związku z rezygnacją z innych niesłusznych ograniczeń.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski">Niezależnie od tego już podjęte decyzje o powiększeniu świadczeń społecznych przez podwyżkę zasiłków i najniższych rent o łączną kwotę 4,5 mld zł oznaczają zwiększenie o tę kwotę indywidualnych przychodów pieniężnych ludności.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski">Razem dochody pieniężne ludności z tytułu płac oraz świadczeń socjalnych wzrosną dodatkowo o ponad 13 mld zł w stosunku do poziomu NPG. Uwzględniając przyrost założony poprzednio w NPG, wzrost dochodów pracowników z tytułu pracy wyniesie około 24 mld zł.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski">Wymaga to wygospodarowania odpowiednich dodatkowych dostaw towarów na rynek, aby zapewnić równowagę rynkową w warunkach zwiększonych dochodów ludności przy stabilizacji cen.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski">Jest to nasze drugie najpilniejsze zadanie.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski">W tym celu konieczne jest zwiększenie zarówno produkcji towarów rynkowych, jak i dostaw z importu.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski">Dotychczasowe prace wykazały możliwość zwiększenia produkcji przemysłowej ponad poziom założony w NPG o co najmniej 8 mld zł. Przeważającą część tej dodatkowej produkcji stanowić będą wyroby konsumpcyjne. Oznacza to pewne zmniejszenie rozpiętości pomiędzy tempem wzrostu produkcji środków wytwarzania grupy — „A” i przedmiotów spożycia grupy — „B” na korzyść tej ostatniej. Szczególnie cenne są zobowiązania produkcyjne podejmowane w ostatnim okresie w wielu gałęziach naszego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski">Zarówno dodatkowa produkcja, jak i urealnienie w niektórych gałęziach przemysłu zakładanego wzrostu wydajności pracy, wymaga zwiększenia zatrudnienia powyżej poziomu założonego w NPG szacunkowo o 30—50 tys. osób. Dużą część tego powiększenia przeznaczamy dla resortów produkujących głównie wyroby rynkowe. W szczególności przemysł lekki, przemysł rolno-spożywczy, drobna wytwórczość i spółdzielczość pracy uzyskają wzrost zatrudnienia o około 15 tys. osób. Trzeba równocześnie przypomnieć, że z dniem 1 stycznia zniesiono powszechnie limitowanie zatrudnienia w przemyśle, przy czym w stosunku do przedsiębiorstw produkujących wyroby rynkowe stosowana będzie bankowa korekta funduszu płac w wypadku przekroczenia planu produkcji. Warto w tym miejscu również podkreślić, że w celu stworzenia lepszych warunków do zatrudnienia kobiet, zwiększa się na ten cel nakłady inwestycyjne będące w gestii rad narodowych o 250 mln zł.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski">W przedstawionych propozycjach zmian narodowego planu gospodarczego przewiduje się również zwiększenie stanu zatrudnienia w handlu i w służbie zdrowia.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski">Warunkiem pomyślnej realizacji podstawowych i dodatkowych zadań produkcyjnych jest prawidłowe rozwiązywanie spraw zaopatrzeniowych i kooperacji. W tym celu konieczne jest dokonanie weryfikacji bilansów materiałowych, biorąc pod uwagę rzeczywiste stany zapasów w końcu roku, konieczność usunięcia ujawnionych niedoborów oraz pokrycia nowych potrzeb.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski">Wszystkie resorty i Komisja Planowania zostały zobowiązane do wykonania tej pracy. Przed dyrekcjami przedsiębiorstw, zjednoczeniami i ministerstwami stawiamy jednocześnie na czołowym miejscu zadanie stworzenia warunków organizacyjnych i materiałowych dla jak najbardziej sprawnego przebiegu realizacji dodatkowej produkcji.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski">Szczególne znaczenie w obecnej sytuacji ma również właściwe sterowanie dodatkowym wysiłkiem dla produkcji tylko takich towarów, które są poszukiwane na rynku i mają realną szansę eksportu. Nie można w żadnym wypadku dopuścić, aby z tego tytułu nastąpiło zwiększenie zapasów. Dotychczas zgłoszone wnioski dodatkowego eksportu oceniamy pozytywnie i widzimy w nich realne pokrycie dla zwiększonego importu.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski">Uzyskane w ten sposób środki chcemy przeznaczyć głównie na import towarów rynkowych lub surowców do produkcji artykułów, zwłaszcza spożywczych, które trafią na rynek wewnętrzny jeszcze w bieżącym roku.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski">W szczególności powiększamy import zboża do 2,5 mln ton, w tym 2 mln ton ze Związku Radzieckiego, stanowiące dla nas w dzisiejszych warunkach szczególnie cenną pomoc. W oparciu o ten import przewidujemy m.in. dodatkowe zwiększenie dostaw pasz przemysłowych dla wsi.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski">Osiągnięcie podstawowych celów, jakie stawiamy przed gospodarką w 1971 r., wymaga zarazem zachowania równowagi rynkowej, a więc bezwzględnego przestrzegania właściwych proporcji pomiędzy wzrostem dochodów pieniężnych ludności a dodatkowymi dostawami towarów na rynek. Utrzymywanie równowagi rynkowej powinno być żelazną zasadą gospodarowania w 1971 r. Będziemy się starać, aby każda dodatkowa i trwała możliwość poprawy zaopatrzenia rynku była wykorzystana dla powiększenia dochodów ludności. Nie możemy jednak dopuścić do wcześniejszego powiększania siły nabywczej ludności, nim powstaną dodatkowe możliwości zaopatrzenia w towary rynkowe, odpowiadające aktualnej strukturze popytu na rynku.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski">Trzecim kierunkiem działania jest zapoczątkowanie pewnych przesunięć środków inwestycyjnych na rzecz przemysłów wytwarzających wyroby rynkowe oraz na rozwój usług dla ludności. Nasze możliwości w skali jednego roku są niewielkie, ze względu chociażby na to, że 77% nakładów planu inwestycyjnego dotyczy obiektów znajdujących się już w toku realizacji. Ograniczanie nakładów na te budowy, opóźnienie terminów ich realizacji, a tym bardziej zamrożenie robót w toku, wiązałoby się ze stratami dla gospodarki narodowej. Niemniej jednak za najpilniejsze zadanie uważamy dokonanie przesunięć na rzecz zwiększenia nakładów na budownictwo mieszkaniowe i uzbrojenie terenów pod budownictwo mieszkaniowe jeszcze w 1971 r., co warunkuje zwiększenie efektów rzeczowych tego budownictwa w 1972 r. W tym celu zwiększono nakłady inwestycyjne na budownictwo mieszkaniowe i uzbrojenie terenów o około 1 mld zł. Powinno to umożliwić oddanie do użytku w stanach surowych o 730 tys. m^2^ powierzchni mieszkań więcej niż założono w dotychczasowym NPG. Przewidujemy również dokonanie pewnych przesunięć z nakładów na inwestycje przemysłowe, nie przynoszące bezpośrednich efektów w 1971 r., na inwestycje mające na celu powiększenie zdolności produkcyjnych przemysłów, wytwarzających przedmioty spożycia. Podjęte decyzje powodują tylko niewielkie zmniejszenie obciążenia dochodu narodowego nakładami na akumulację w stosunku do założeń NPG. Bardziej konsekwentnie będziemy mogli pójść w tym kierunku dopiero po przesądzeniu wielu problemów planu inwestycyjnego, co nastąpi w toku opracowywania założeń na lata 1972—1975.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski">Istotne znaczenie w obecnej sytuacji ma maksymalne dostosowanie struktury produkcji do potrzeb odbiorców na rynku krajowym i zagranicznym oraz usprawnienie obrotów środkami produkcji i przedmiotami spożycia. Powinno to wpłynąć na ograniczenie przyrostu zapasów i powiększenie w ten sposób możliwości wzrostu konsumpcji lub dodatkowego eksportu. W związku z tym w propozycjach zmian NPG przewidziano dalsze zmniejszenie planowanego przyrostu zapasów o 2,5 mld zł w stosunku do założeń NPG.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski">Wykonanie tego założenia wymaga opracowania przez Rząd w krótkim czasie kompleksowego działania i zwrócenia szczególnej uwagi na sprawy zapasów i gospodarki materiałowej na wszystkich szczeblach — od Komisji Planowania do przedsiębiorstw włącznie.</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski">Wysiłki w celu ograniczenia przyrostu zapasów muszą być przede wszystkim skoncentrowane na przemyśle i budownictwie.</u> + <u xml:id="u-15.25" who="#PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski">Na podstawie tak zarysowanych głównych kierunków działania zakłada się zmniejszenie udziału akumulacji w dochodzie narodowym z 28,5% w NPG do 27,9%.</u> + <u xml:id="u-15.26" who="#PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski">Jeżeli zadania i warunki postawione w programie Rządu i zgłoszonych zmianach do planu i budżetu będą zrealizowane, to istnieją wszelkie dane po temu, aby zapewnić przejście na rok 1972 z korzystniejszą niż obecnie sytuacją rynkową.</u> + <u xml:id="u-15.27" who="#PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski">Wysoki Sejmie! Przedstawione propozycje zmian w NPG na 1971 r. stanowią tylko doraźny program, niezbędny do korekty proporcji naszej gospodarki na rzecz szybszego wzrostu konsumpcji. Pracujemy równocześnie nad programem długofalowym na lata 1972—1975 i lata późniejsze. Założenia tego programu znajdą wyraz w projekcie planu 5-letniego, który zostanie przedstawiony społeczeństwu i Sejmowi pod szeroką dyskusję.</u> + <u xml:id="u-15.28" who="#PierwszyzastepcaPrzewodniczacegoKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowWitoldTrampczynski">Przedstawione w dniu dzisiejszym zmiany mają stworzyć korzystne warunki do realizacji tego programu. Przyjęcie przedstawionych propozycji oznaczać będzie krok naprzód w kierunku poprawy sytuacji gospodarczej kraju już w bieżącym roku, a jednocześnie będzie sprzyjać realizacji długofalowych celów rozwoju naszej gospodarki.</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Obecnie przystępujemy do pierwszego czytania:</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#MarszalekDyzmaGalaj">a)projektu ustawy o zmianach w budżecie państwa na rok 1971 (druk nr 61), b)projektów ustaw:</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#MarszalekDyzmaGalaj">1)w sprawie dodatku do podatków obrotowego, dochodowego i wyrównawczego od jednostek gospodarki nie uspołecznionej i osób fizycznych (druk nr 62), 2)zmieniającej ustawę o podatku wyrównawczym (druk nr 63), 3)o zmianie dekretu o podatku od nabycia praw majątkowych (druk nr 64).</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Głos zabierze Minister Finansów obywatel Józef Trendota.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#MinisterFinansowJozefTrendota">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Uchwalając ustawę budżetową na rok 1971 Wysoka Izba zobowiązała Rząd do wprowadzenia w budżecie państwa zmian mających na celu m.in. zapewnienie dalszej poprawy niektórych świadczeń socjalnych.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#MinisterFinansowJozefTrendota">Realizując to zobowiązanie, mam zaszczyt przedstawić projekt ustawy, w której niezależnie od podjętych już decyzji o podwyższeniu najniższych płac, emerytur i rent oraz o wprowadzeniu dodatków do płac i zasiłków rodzinnych dla osób o niskich zarobkach na łączną kwotę około 8,6 mld zł, przewiduje się dalsze zwiększenie świadczeń budżetu na cele socjalne, a mianowicie na ochronę zdrowia, opiekę społeczną oraz opiekę nad dziećmi w domach dziecka, na polepszenie warunków socjalnych dla studentów, na fundusz socjalny przedsiębiorstw oraz na zasiłki chorobowe. Projektowane obecnie zwiększenie wydatków budżetowych przekracza 1 mld zł. Ponadto zakłada się dalsze zwiększenie wydatków z funduszu emerytalnego o 360 mln zł.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#MinisterFinansowJozefTrendota">Prawie połowa proponowanych dodatkowych środków budżetu państwa dotyczy ochrony zdrowia i opieki społecznej.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#MinisterFinansowJozefTrendota">Na ochronę zdrowia przewiduje się — zgodnie ze zgłaszanymi przez obywateli posłów w czasie ostatniej debaty postulatami — dodatkowo około 330 mln zł, z czego około 200 mln zł przeznacza się dla zakładów lecznictwa. Pozwoli to na poprawę zaopatrzenia szpitali w bieliznę pościelową, w środki czystości i w opał oraz umożliwi przeznaczenie większych niż dotychczas środków pieniężnych na drobne remonty, naprawy i inne podobne wydatki. Ponadto w ramach tych środków zwiększy się również wydatki na leczenie chorych. Zakłada się także poprawę opieki nad chorymi przez przeznaczenie dalszych środków funduszu płac na dodatkowe zatrudnienie 2 tys. pielęgniarek i absolwentów innych średnich szkół medycznych. Będzie mogła ulec poszerzeniu opieka sprawowana przez Polski Czerwony Krzyż nad chorymi w domu, a to dzięki odpowiedniemu zwiększeniu dotacji budżetowej na ten cel.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#MinisterFinansowJozefTrendota">W dziedzinie opieki społecznej pragniemy podwyższyć wydatki o około 120 mln zł. Przede wszystkim chcemy zwiększyć środki na zapomogi dla osób znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji materialnej. Zakładana na ten cel dodatkowa kwota 100 mln zł umożliwi podwyższenie wysokości zapomóg zarówno o charakterze stałym, jak i doraźnym. Proponuje się ponadto przeznaczenie około 20 mln zł na zwiększenie wydatków rzeczowych w zakładach opieki społecznej.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#MinisterFinansowJozefTrendota">Istotne znaczenie dla polepszenia poziomu opieki nad dziećmi przebywającymi w zakładach opiekuńczo-wychowawczych będą miały dodatkowe środki przewidziane na ten cel w wysokości około 80 mln zł. Pozwolą one na poprawę wyżywienia, zwiększenie zakupów odzieży dla wychowanków oraz na polepszenie wyposażenia zakładów.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#MinisterFinansowJozefTrendota">Przedstawiony projekt ustawy urealnia plan wydatków budżetowych na wypłaty zasiłków chorobowych o 250 mln zł. Z sumy tej — około 185 mln zł zmniejszy wydatki zakładów pracy z funduszu płac, z którego musiałyby one pokrywać przekroczenia planowanych wskaźników zachorowalności.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#MinisterFinansowJozefTrendota">W celu dalszej poprawy warunków socjalnych załóg przedsiębiorstw projektuje się zwiększenie dotacji budżetu państwa na fundusze socjalne przedsiębiorstw państwowych o około 80 mln zł. Dodatkowe środki na ten cel zapewniają wzrost dotacji na fundusz socjalny z planowanych 2% do ponad 6% powyżej poziomu ubiegłego roku, co oznacza, że osiągną one kwotę około 1,9 mld zł. Projektuje się również, że budżet państwa kwotą około 50 mln zł sfinansuje wzrost kosztów wczasów pracowniczych, związany z podwyżką najniższych płac pracowników domów wczasowych.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#MinisterFinansowJozefTrendota">Przedstawiając propozycję podwyższenia wydatków o około 70 mln zł na poprawę warunków socjalnych dla studentów, mamy na celu usunięcie zaniedbań w zakresie poziomu wyżywienia w stołówkach studenckich oraz zapewnienie poprawy opieki lekarskiej.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#MinisterFinansowJozefTrendota">Poza dodatkowymi wydatkami budżetu przedstawiona ustawa o zmianach w budżecie państwa na rok 1971 zwiększa o 360 mln zł wydatki funduszu emerytalnego na podwyższenie emerytur pracownikom, którzy przepracowali w Polsce Ludowej ponad 10 lat, a nie nabyli prawa do pełnego zwiększenia emerytury z tytułu okresu zatrudnienia w Polsce Ludowej. Stanowi to wykonanie zobowiązania nałożonego na Rząd w ustawie o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#MinisterFinansowJozefTrendota">Obywatele Posłowie! Rząd zdaje sobie sprawę z tego, że potrzeby społeczeństwa w zakresie świadczeń socjalnych są znaczne i że poprawa tych świadczeń uwzględniona w przedstawionej do rozpatrzenia ustawie tylko częściowo je zaspokaja. Jest to jednak maksimum aktualnych możliwości państwa w tym zakresie. Rząd będzie czynił dalsze starania, aby w przyszłości zwiększać nakłady na cele socjalne w miarę poprawy sytuacji gospodarczej kraju i wypracowywania dodatkowych środków.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#MinisterFinansowJozefTrendota">Jak już wspomniałem, podjęte przez Rząd w końcu ubiegłego roku decyzje poważnie zwiększają obciążenie budżetu i przekraczają założone w planie rezerwy budżetowe.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#MinisterFinansowJozefTrendota">W związku z powyższym, Rząd przedstawia propozycje zwiększenia dochodów budżetu państwa o kwotę 3,1 mld zł, z czego 2 mld zł mają być osiągnięte od jednostek gospodarki uspołecznionej.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#MinisterFinansowJozefTrendota">Pozostałe wpływy budżetowe zamierza się uzyskać od tych grup społecznych, które osiągają wysokie dochody. Chodzi tu przede wszystkim o zwiększenie wpływów z podatków obrotowego i dochodowego od niektórych jednostek gospodarki nie uspołecznionej poza rolnictwem oraz o podniesienie efektywności podatku wyrównawczego, a także podwyższenie stawek podatku od nabycia praw majątkowych oraz niektórych innych opłat ponoszonych przez lepiej sytuowane osoby.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#MinisterFinansowJozefTrendota">W tym celu Rząd przedstawia Wysokiemu Sejmowi do rozpatrzenia 3 projekty ustaw, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#MinisterFinansowJozefTrendota">—ustawę w sprawie dodatku do podatków obrotowego, dochodowego i wyrównawczego od jednostek gospodarki nie uspołecznionej i osób fizycznych, —ustawę zmieniającą ustawę o podatku wyrównawczym, —ustawę o zmianie dekretu o podatku od nabycia praw majątkowych.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#MinisterFinansowJozefTrendota">W projekcie ustawy w sprawie dodatku do podatków obrotowego, dochodowego i wyrównawczego przewiduje się wprowadzenie dodatku do wymienionych podatków w wysokości 10%, a w odniesieniu do większych zakładów prywatnych — 15%. Nie zostaliby objęci tym dodatkiem rzemieślnicy wiejscy, opłacający podatki w formie karty podatkowej oraz pozostali drobni rzemieślnicy, świadczący usługi.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#MinisterFinansowJozefTrendota">Mówiąc o tej sprawie, pragnę podkreślić, że będziemy nadal popierali rozwój zakładów świadczących usługi dla ludności i dla rolnictwa. Równocześnie konsekwentnie będziemy prowadzili politykę ograniczania działalności pseudorzemieślniczej oraz zdecydowanie zwalczali przejawy nielegalnej działalności gospodarczej i ukrywanie rzeczywistych dochodów.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#MinisterFinansowJozefTrendota">Projekt ustawy zmieniającej ustawę o podatku wyrównawczym ma na celu ograniczenie dochodów osób o wysokich zarobkach, przekraczających — po potrąceniu podatku od wynagrodzeń i składki na cele emerytalne — 96 000 złotych rocznie, to jest miesięcznie średnio 8 000 złotych netto, ponieważ w stosunku do tej grupy osób cele, jakie powinien realizować podatek wyrównawczy, nie są dotychczas w pełni osiągane.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#MinisterFinansowJozefTrendota">W przedstawionym projekcie podwyższa się obowiązujące obecnie stawki podatku, gdyż na tle aktualnej wysokości zarobków niektórych osób są one za niskie. Proponowana podwyżka stawek nie jest równomierna dla wszystkich grup i uwzględnia charakter uzyskiwanych zarobków, w mniejszym stopniu dotyczy ona osób utrzymujących się wyłącznie z pracy najemnej, w większym zaś osób, które bądź wyłącznie, bądź obok wynagrodzenia za pracę otrzymują dochody z innych źródeł.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#MinisterFinansowJozefTrendota">Projekt ustawy o zmianie dekretu o podatku od nabycia praw majątkowych wychodzi z założenia, że dotychczasowe stawki tego podatku od transakcji majątkowych są za niskie w stosunku do wartości dokonywanych transakcji. Mówiąc o tym projekcie, pragnę podkreślić, że nie będzie on dotyczył obrotu gospodarstwami rolnymi poza znajdującymi się w miastach wojewódzkich. Obrót ten jest bowiem wolny w ogóle od opodatkowania.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#MinisterFinansowJozefTrendota">Projekty zwiększenia dochodów budżetowych z omawianych źródeł w swych założeniach zgodne są z postulatami wysuwanymi na wielu zebraniach załóg zakładów pracy.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#MinisterFinansowJozefTrendota">Przedstawiony projekt ustawy o zmianach w budżecie państwa na rok 1971 zawiera również zobowiązanie do uzyskania dodatkowych dochodów z gospodarki uspołecznionej. Będzie to możliwe dzięki zwiększeniu rozmiarów produkcji, o czym szczegółowo jest mowa w projekcie uchwały o zmianach w narodowym planie gospodarczym. Realizacja tego zadania będzie wymagała również osiągnięcia dalszego postępu w podnoszeniu gospodarności przedsiębiorstw uspołecznionych.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#MinisterFinansowJozefTrendota">Konieczność podjęcia tych wysiłków dla uzyskania wyższych dochodów budżetowych z przedsiębiorstw uspołecznionych jest nieodzowna dla pełnego zrównoważenia skutków finansowych decyzji, zwiększających wydatki budżetowe.</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Przed rozpoczęciem dyskusji zarządzam półgodzinną przerwę.</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 16 min. 15 do godz. 16 min. 45)</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Otwieram dyskusję. Głos ma poseł Józef Tejchma.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselTejchmaJozef">Wysoka Izbo! Na obecnym posiedzeniu Sejmu otwieramy dyskusję, do której jeszcze wrócimy, nad głównymi zadaniami gospodarki i polityki społecznej w roku 1971.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselTejchmaJozef">Zmiany w tych kwestiach, jakie wnosi Rząd do uchwalenia, są konsekwencją ostatnich uchwał Komitetu Centralnego PZPR. Najogólniej biorąc, chodzi o przystosowanie celów działalności gospodarczej w najbliższym czasie do zmienionej sytuacji w naszym państwie.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselTejchmaJozef">Najważniejsze problemy niedawnej przeszłości, dnia bieżącego i najbliższej przyszłości zostały poddane gruntownej analizie na VIII Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselTejchmaJozef">Niedawny kryzys, jaki przeżyliśmy, miał bezpośrednie i pośrednie źródła, narastał od wielu lat na gruncie fałszywej oceny rzeczywistości społecznej i błędnych decyzji. Wysiłek społeczeństwa, jego wyrzeczenia na rzecz rozwoju były coraz większe, a efekty niewspółmierne do wyrzeczeń. Gromadzące się napięcia przerosły w tragiczny w skutkach konflikt, sprzeczny z samą naturą naszego systemu społecznego. I to właśnie zostało ocenione z całą powagą. Sam przebieg wydarzeń omawiała wczoraj sejmowa Komisja Spraw Wewnętrznych. Jeśli okaże się celowe, Komisja Spraw Wewnętrznych powróci do tych spraw wówczas, gdy zbadane zostaną nie wyjaśnione jeszcze kwestie.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselTejchmaJozef">Wnioskiem głównym, ogólnopolitycznym wnioskiem VIII Plenum KC jest zapewnienie dalszego rozwoju socjalistycznego budownictwa w warunkach stabilizacji społecznej — stabilizacji, lecz nie stagnacji; zapewnienie niezbędnej dla państwa ciągłości rozwojowej i równie niezbędnych zmian, lecz zmian bez zrywania tej ciągłości, a więc bez zbliżania się kiedykolwiek do krytycznych punktów, niebezpiecznych dla równowagi politycznej i społecznej.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselTejchmaJozef">Obecnie, bez względu na to jak liczne i uzasadnione są i będą jeszcze pytania w różnych kwestiach — jedno pytanie wysuwa się na czoło: co robić dalej? Na to pytanie przede wszystkim znajdujemy odpowiedź w przemówieniu I Sekretarza KC PZPR tow. Edwarda Gierka, wygłoszonym na VIII Plenum.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselTejchmaJozef">Z tego punktu widzenia ważne znaczenie mają nie nowe deklaracje, lecz stosowanie i rozwijanie takiej codziennej praktyki politycznej i kierowniczej, która tworzy i tworzyć będzie mocne podstawy rozwoju społeczno-gospodarczego. Komitet Centralny PZPR, jego Biuro Polityczne takie metody od pierwszego dnia po VIII Plenum utrwala i będzie je rozwijać stopniowo i konsekwentnie.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselTejchmaJozef">Tym celom mają służyć pożądane rzeczowe dyskusje, uwzględnianie w szerokim zakresie fachowych ekspertyz, respektowanie opinii, by na tej drodze umacniać gwarancje podejmowania prawidłowych decyzji. Prawidłowe decyzje to pierwszy warunek skuteczniejszego rządzenia i zarządzania.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselTejchmaJozef">Tym celom ma służyć informowanie społeczeństwa o pracach kierownictwa politycznego naszego państwa, co staje się trwałą praktyką. Dobre poinformowanie społeczeństwa to pierwszy warunek jego aktywnego współuczestnictwa w realizacji wysuwanych programów.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselTejchmaJozef">Tym celom mają służyć kontakty kierownictwa politycznego ze wszystkimi środowiskami społecznymi, by na tej drodze rozszerzać gwarancje rozumienia rzeczywistości i jej problemów.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselTejchmaJozef">Tym wreszcie celom służyć ma czyn lepszej pracy, który jest odpowiedzią robotników, chłopów, inteligencji i młodzieży na potrzeby dnia.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselTejchmaJozef">Jest w praktyce jedna rezerwa, która przynieść może Polsce najszybciej skok rozwojowy. Tą rezerwą jest uruchomienie i zorganizowanie energii społecznej. Ten motyw leży u podstaw wszystkich wysiłków, jakie podejmuje Biuro Polityczne KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselTejchmaJozef">Zapoczątkowana praktyka daje świadectwo, że partia nasza świadoma jest potrzeby zmian w wielu dziedzinach naszego życia. Te zmiany będą dokonywane na gruncie i w ramach tych ideologicznych i politycznych zasad, które były i zawsze pozostaną niezmienne. Jest to kontynuowanie generalnej linii budowy socjalizmu w Polsce w oparciu o nienaruszalny fundament kierowniczej roli PZPR i internacjonalistyczny sojusz ze Związkiem Radzieckim. Ten cel społeczny, ta zasada polityczna i taka polityka zagraniczna, nie mają alternatywy z punktu widzenia najwyższych interesów narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselTejchmaJozef">Budowa socjalizmu, choć zakłócana błędami w poszczególnych okresach — wyprowadziła Polskę na drogę rewolucji przemysłowej, dokonanej w krótkim historycznie czasie, umocniła pozycję naszego państwa w Europie, zapewniła trwałość narodowych granic. Stąd czerpiemy najgłębsze przekonanie o możliwości wyprowadzenia kraju z częściowych trudności na drogę trwałej, rozwojowej stabilizacji. Osiągnięcie takiej stabilizacji i konstruktywnej atmosfery w Polsce lat 70-tych wymaga, by spełnione były następujące warunki:</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselTejchmaJozef">—docenianie naszych osiągnięć tam, gdzie je uzyskaliśmy w budowie socjalizmu, startując z samego dna zniszczeń i historycznych opóźnień;</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselTejchmaJozef">—stałe podtrzymywanie krytycznej postawy i nowatorskiej inicjatywy w sprawach, które wymagają nieustannego postępu;</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselTejchmaJozef">—posiadanie jasnej świadomości celów i zdyscyplinowane działanie na rzecz ich realizacji.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselTejchmaJozef">Na tych trzech podstawach — na aprobacie sprawdzonej koncepcji naszego systemu, na konstruktywnym krytycyzmie i posiadaniu celów utrwalić się może zdecydowana wola rozwiązywania problemów, które rozwiązane być muszą.</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselTejchmaJozef">Jedno w zmieniającej się sytuacji międzynarodowej przewidzieć możemy bez żadnej pomyłki: największym zagrożeniem dla Polski byłoby nasze nienadążanie za poziomem gospodarki tego obszaru Europy, w którym żyjemy — bez względu na to czy chodzi o kraje socjalistyczne, czy kapitalistyczne.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselTejchmaJozef">Trudno sobie wyobrazić sytuację, że po latach 10 lub 20 nowe pokolenie, wykształcone i poinformowane gruntowniej niż kiedykolwiek w Polsce znajdzie się w obliczu takiego poziomu produkcji przemysłowej, rolnej i usług, który zrodzi w miejsce dawnego — jak to ktoś określił — kompleksu narodowego, wywołanego brakiem niepodległości, nowy, wielki kompleks cywilizacyjny, wywołany nienadążaniem za postępem, niezdolnością do produkowania nowoczesnych wyrobów. To właśnie ten problem musimy rozwiązać równie myśląc o przyszłości, co o dniu dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#PoselTejchmaJozef">W tym duchu podejmujemy obecnie trudną, ale realną próbę rozwojową, zawartą już częściowo w przedstawionym planie na rok 1971.</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#PoselTejchmaJozef">Na gruncie analizy stanu gospodarczego Polski wyprowadzamy wniosek, że jest możliwe skojarzenie i realizowanie dwu celów jednocześnie: zdynamizowanie gospodarki i w konsekwencji przyspieszenie wzrostu płac realnych w najbliższych latach. Sądzimy, że obecnie istnieją warunki ku temu, by przesunąć środki na rozwój przemysłów przetwórczych, w tym przemysłów rynkowych, które szybciej przynoszą zwrot nakładów, przyspieszają wzrost dochodu narodowego, zmieniają jego strukturę rzeczową i pozwolą przyspieszyć wzrost płac realnych. Będziemy te sprawy rozważać bardziej konkretnie w dyskusjach nad planami gospodarczymi.</u> + <u xml:id="u-19.22" who="#PoselTejchmaJozef">Musimy przy tym mieć świadomość, że nowe trudności mogą pojawić się zawsze wówczas, gdy nie będzie spełniony jeden z głównych w Polsce lat 70-tyeh warunków wzrostu płac realnych i dochodów ludności. Jest nim powiększenie produkcji rolnej. Nadal więc kontynuowana być powinna polityka wysokiego tempa wzrostu produkcji rolnej, wraz ze środkami, jakie dla osiągnięcia tego celu są niezbędne. Dotyczy to odpowiednich nakładów na rolnictwo, lepszej jego obsługi, dalszej rozbudowy przemysłu pracującego na rzecz rolnictwa, np. przemysłu maszynowego, jakości maszyn rolniczych, co nie znajdowało często ani dostatecznego zrozumienia, ani zadowalających inicjatyw, ani poważniejszego postępu.</u> + <u xml:id="u-19.23" who="#PoselTejchmaJozef">Równocześnie podejmuje się niezwłocznie większe programy socjalne w różnych dziedzinach, głównie w budownictwie mieszkań, które w zarysowanych planach uzyskują najwyższy priorytet społeczno-gospodarczy.</u> + <u xml:id="u-19.24" who="#PoselTejchmaJozef">Zadaniem Rządu jest opracowanie konkretnych środków realizacji tych programów. Należy przy tym wskazać, że istnieją pewne ogólne zasady, które powinny być starannie przestrzegane jako gwarancje efektywności naszego działania w skali całej gospodarki narodowej:</u> + <u xml:id="u-19.25" who="#PoselTejchmaJozef">—jest to umocnienie centralnego planowania w zakresie głównych problemów i kierunków rozwoju gospodarczego Polski;</u> + <u xml:id="u-19.26" who="#PoselTejchmaJozef">—jest to równocześnie rozszerzenie samodzielności kierowniczych kadr przedsiębiorstw i kadr naukowo-badawczych w zakresie realizacji postawionych przed nimi celów i środków oddanych do ich dyspozycji;</u> + <u xml:id="u-19.27" who="#PoselTejchmaJozef">— jest to wreszcie uporządkowanie spraw związanych z rozwojem rzemiosła i drobnego przemysłu tak, by usunąć nadużycia i spekulacyjne dochody pod firmą rzemiosła i równocześnie stworzyć mu lepsze niż dotąd możliwości rozwoju produkcji i usług na potrzeby ludności.</u> + <u xml:id="u-19.28" who="#PoselTejchmaJozef">Wysoki Sejmie! Jesteśmy przekonani, że pośród wielu wniosków, jakie nasuwa najnowsze doświadczenie polityczne — jednym z nich jest wzmocnienie roli wszystkich instytucji przedstawicielskich naszego ustroju, w tym szczególnie Sejmu.</u> + <u xml:id="u-19.29" who="#PoselTejchmaJozef">Sejm jest instytucją socjalistycznej demokracji, stanowiącą prawa, by władza działała praworządnie. Sejm jest także naczelną instytucją kontroli pracy Rządu i zgodności tej pracy z ustanowionymi prawami i zadaniami ustalanymi przez partię klasy robotniczej we współpracy z sojuszniczymi stronnictwami.</u> + <u xml:id="u-19.30" who="#PoselTejchmaJozef">W ramach ustawodawczej funkcji Sejmu powinniśmy zmierzać do gruntowniejszej weryfikacji rządowych inicjatyw ustawodawczych, a także rozszerzania w ramach pracy Sejmu fachowej i społecznej dyskusji nad projektami ustaw.</u> + <u xml:id="u-19.31" who="#PoselTejchmaJozef">Dobre, jasne w intencjach ustawy powinny zarazem oznaczać przerwanie lawiny szczegółowych przepisów, mało znanych i nie dość szanowanych.</u> + <u xml:id="u-19.32" who="#PoselTejchmaJozef">Tu — w tej Izbie — mamy w ręku klucz do podniesienia w Polsce kultury prawnej i państwowej, która dla naszego rozwoju ma coraz to większe znaczenie.</u> + <u xml:id="u-19.33" who="#PoselTejchmaJozef">Wzmacnianiu kontrolnych funkcji Sejmu powinna służyć zapomniana w ostatnich latach instytucja interpelacji poselskiej i w ogóle poselskiej interwencji.</u> + <u xml:id="u-19.34" who="#PoselTejchmaJozef">Klub Poselski PZPR uważa, iż jest w najwyższym stopniu niezbędne zaktywizowanie kontrolnych funkcji Sejmu przez częstsze i systematyczne dyskutowanie na plenarnych sesjach sprawozdań i informacji rządowych o ważnych dziedzinach polityki gospodarczej, społecznej i państwowej.</u> + <u xml:id="u-19.35" who="#PoselTejchmaJozef">W ten sposób codzienne sprawy społeczne, sprawy wyborców i ich opinie, sprawy państwowe i obywatelskie znajdą miarodajne i autorytatywne forum dla dyskusji, dla decyzji, dla informowania opinii publicznej.</u> + <u xml:id="u-19.36" who="#PoselTejchmaJozef">Istnieją warunki ku temu, by najbliższe lata przyniosły Polsce przyspieszony wzrost gospodarki, poprawę życia, postęp nauki i rozwój socjalistycznej demokracji.</u> + <u xml:id="u-19.37" who="#PoselTejchmaJozef">Poczucie odpowiedzialności nakazało Komitetowi Centralnemu oświadczyć, że wszelkie możliwości wzrostu płac muszą być wcześniej wypracowane w sferze produkcji. Inne rozumowanie musiałoby się obrócić przeciwko interesom ludzi pracy, które są bezpośrednio związane z rozwojem naszej gospodarki, z wydajną, ustabilizowaną pracą. Program VIII Plenum Komitetu Centralnego ogłosił otwarcie, co było możliwe, co jest niemożliwe obecnie i co należy robić. Tylko więc na drodze realizacji tego programu ludzie pracy uzyskać mogą postęp w warunkach swego życia. Każda inna droga prowadzi na bezdroża.</u> + <u xml:id="u-19.38" who="#PoselTejchmaJozef">Wszystkie dyskusje, myśli, inicjatywy i dążenia do zmian powinny mieć przede wszystkim na uwadze poprawę gospodarowania, polepszenie wyników pracy w przemyśle i rolnictwie. Każdy, bez względu na to, jakie zajmuje miejsce w społeczeństwie i jakie pełni obowiązki — powinien pracować tak, by wszyscy byli z tej pracy zadowoleni. Ta prosta zasada jest zarazem najwyższą zasadą moralną, jaką partia będzie umacniać w naszym życiu.</u> + <u xml:id="u-19.39" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Głos ma poseł Edward Duda.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselDudaEdward">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Obecne posiedzenie Sejmu odbywamy w niezwykle ważnym dla przyszłości naszego narodu okresie. Jest to czas podejmowania doniosłych decyzji, kształtowania sposobów lepszego niż dotychczas rozwiązywania ekonomicznych, społecznych i politycznych problemów rozwoju naszego ludowego państwa. Wydarzenia grudniowe z całą siłą ujawniły popełnione w sterowaniu naszą państwową nawą błędy, które ciążyły na życiu narodu. Plenarne posiedzenia centralnych władz przewodzącej narodowi Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej wydobyły na światło dzienne źródła tych błędów, wyciągnęły wnioski wynikające z zaistniałej sytuacji, nakreśliły konstruktywny program naprawy.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselDudaEdward">W całym kraju trwa proces odnowy. Szybkie, wychodzące naprzeciw potrzebom społeczeństwa decyzje kierownictwa partii i państwa, konsekwentne wcielanie tych decyzji w życie odbudowują zaufanie obywateli do władzy, kształtuje się na nowo jedność celów i dążeń władzy i obywateli.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselDudaEdward">Wysoka Izbo! Celem rozpatrywanych dziś przez nas projektów zmian w planie gospodarczym i budżecie państwa na rok obecny jest lepsze zaspokojenie pilnych, społecznych potrzeb naszego narodu. Zmiany te wychodzą naprzeciw powszechnym oczekiwaniom. Główną intencją proponowanych zmian jest odpowiednie dostosowanie proporcji rozdysponowania dochodu narodowego do rzeczywistych, najpilniejszych potrzeb społeczeństwa, czego wyrazem jest m.in. zwiększenie tempa wzrostu spożycia. Służyć to będzie lepszemu zaspokajaniu potrzeb społeczeństwa, podnoszeniu stopy życiowej ludzi pracy, niezbędnemu rozwiązywaniu kompleksu spraw łączących się z poprawą zaopatrzenia rynku, co stanowi, jak wiadomo, nieodzowny warunek podniesienia poziomu życia wszystkich mieszkańców naszego kraju, a w pierwszej kolejności rodzin najniżej zarabiających. Wyrazem tej intencji są także proponowane w dyskutowanych dziś dokumentach zmiany, stwarzające warunki ułatwiające rozwój hodowli oraz wzrost produkcji zwierzęcej, m.in. przez zwiększenie dostaw środków produkcyjno-inwestycyjnych dla rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselDudaEdward">Jest to sprawa niezwykle ważna, bowiem moim zdaniem dalszy rozwój polityki rolnej, rozwój produkcji rolnej łączy się z potrzebą tworzenia bardziej efektywnych form wzajemnego powiązania przemysłu i rolnictwa. Dotychczasowy stopień uczestniczenia przemysłu w rozwoju produkcji rolniczej nie był zadowalający. Generalnie można stwierdzić, że przemysł w zbyt małym stopniu orientowany był na obsługę produkcyjnych potrzeb rolnictwa. Według bilansu przepływów międzygałęziowych, obliczonego dla lat 1957 i 1967, odsetek globalnej produkcji przemysłowej, łącznie z importem, przeznaczonej na pokrycie nakładów materialnych w rolnictwie nie tylko nie uległ zwiększeniu w okresie tych 10 lat, lecz z wyjątkiem przemysłu chemicznego wykazał lekką tendencję spadkową, szczególnie w przemyśle elektromaszynowym, mineralnym i paliwowo-energetycznym. Trzeba stwierdzić z tej trybuny, że niejednokrotnie rozwój produkcji przemysłowej, zmierzającej do zaspokojenia produkcyjnych potrzeb rolnictwa, traktowany był jako uciążliwa danina przemysłu. Było to oczywiście niesłuszne. Zaspokajanie bowiem produkcyjnych potrzeb rolnictwa przez przemysł jest formą pośredniego oddziaływania przemysłu na wzrost funduszu konsumpcji, na wzrost podaży artykułów żywnościowych, a w sytuacji gdy w obrocie zagranicznym produktami rolno-spożywczymi występuje saldo dodatnie, jest to również forma pośredniego partycypowania przemysłu w uzyskiwaniu tak potrzebnych gospodarce narodowej dewiz.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselDudaEdward">Dzisiaj staje się sprawą oczywistą, że w kraju o rozwiniętej ekonomice (a nasz kraj jest takim krajem), poważna część zadań w rozwiązywaniu problemu żywnościowego zależna jest nie tylko od milionów rolników, ale również od setek tysięcy robotników i pracowników zatrudnionych w przemyśle chemicznym, maszyn rolniczych, w przemyśle rolno-spożywczym, w obrocie towarowym itp. Płynie stąd przekonanie, że przy podejmowaniu decyzji ekonomicznych w pozarolniczych sektorach gospodarki narodowej należy każdorazowo uwzględniać skutki tych decyzji w stosunku do rolnictwa, podobnie jak przy podejmowaniu decyzji w rolnictwie — ich skutki w pozarolniczych sektorach gospodarki.</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselDudaEdward">Projekt przedstawionej Sejmowi uchwały dąży do stworzenia lepszych warunków zapewniających wzrost stopy życiowej społeczeństwa, czego przejawem jest właśnie także zwiększenie dostaw środków produkcji dla rolnictwa, co powinno wpłynąć na wzrost produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselDudaEdward">W ramach jednego roku nie można jednak dokonać dużych zmian i przesunięć w zakresie rozdysponowania środków na rozwój różnych sektorów gospodarki, w tym także rolnictwa. Nie tylko jednak w liczbie zwiększonych dla rolnictwa środków leży aktualnie sedno sprawy. Ważne jest, że projekt uchwały zapoczątkowuje pewien kierunek postępowania, które dopiero w dłuższych okresach czasu może przynieść poważniejsze rezultaty.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselDudaEdward">Wysoki Sejmie! Doskonalenie wspólnie wypracowanej przez PZPR i ZSL polityki rolnej wymagać będzie rozwiązywania wielu innych problemów. Chciałbym na jeden z nich zwrócić uwagę.</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselDudaEdward">Niezwykle istotną kwestią jest zapewnienie warunków pełniejszego wyzyskania społecznych czynników rozwoju produkcji rolnej. Mam na myśli samorząd rolniczy, który mógłby stanowić większą siłę społeczną, gdyby został pełniej wykorzystany. Jednakże w ostatnich latach ujawnił się pewien spadek znaczenia samorządu rolniczego, reprezentowanego przez cały system społeczno-gospodarczy organizacji wiejskiej. Główną tego przyczyną była nadmierna rozbudowa centralistycznego systemu zarządzania rolnictwem, powodująca nadmierne przenoszenie się coraz szerszego zakresu decyzji ekonomicznych od organizacji społeczno-gospodarczych do organów administracji.</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#PoselDudaEdward">Równolegle do procesu przekształcania społeczno-gospodarczych organizacji, w uzupełnianiu działalności administracji gospodarczej wewnątrz tych organizacji, zmieniały się relacje między pozycją tak zwanego operatywnego kierownictwa i organów samorządowych na niekorzyść, oczywiście, tych ostatnich. Pogłębiało to jeszcze bardziej konflikt między administracyjną a samorządową metodą zarządzania rolnictwem. Prowadziło to do potęgowania skutków błędnych decyzji. Niejednokrotnie proste operacje gospodarcze przekształcały się w złożony pracochłonny i uciążliwy dla rolników proceder administracyjny.</u> + <u xml:id="u-21.10" who="#PoselDudaEdward">Klasycznym tego przykładem może być słusznie wprowadzona kontraktacja zbóż. Mówię słusznie wprowadzona, bo jej sens jest słuszny i niepodważalny, zresztą przyniosła znaczne rezultaty. Główny jednak wysiłek został skierowany na zawieranie umów i czynności ewidencyjno-rozliczeniowe. Gdyby ten wielki nakład energii społecznej został skierowany na działanie produkcyjne, niewątpliwie stałoby się to źródłem znacznie większych efektów gospodarczych. Przykład kontraktacji zbóż jest o tyle znamienny, że wykazuje w sposób ewidentny, jak pewne skomplikowane i szablonowo stosowane instrumenty oddziaływania na gospodarkę chłopską stają się źródłem biurokratyzmu w życiu gospodarczym.</u> + <u xml:id="u-21.11" who="#PoselDudaEdward">W rozwoju samorządu rolniczego kryje się również szansa umacniania bezpośredniej więzi klasy chłopskiej z klasą robotniczą.</u> + <u xml:id="u-21.12" who="#PoselDudaEdward">Wzrastającej kooperacji produkcyjnej przemysłu i rolnictwa odpowiadać powinna nasilająca się więź polityczno-społeczna między dwiema podstawowymi klasami naszego społeczeństwa. Pożyteczną rolę odegrać tu mogą szerzej stosowane bezpośrednie spotkania doświadczonych rolników z załogami fabryk maszyn i narzędzi rolniczych, wytwórni pasz, nawozów mineralnych itd.</u> + <u xml:id="u-21.13" who="#PoselDudaEdward">Wysoka Izbo! Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, które mam zaszczyt reprezentować, w znacznie większym stopniu niż to czyniło w poprzednim okresie, zaangażuje wszystkie siły społeczne i możliwości swego oddziaływania na rzecz harmonijnego rozwoju gospodarczego kraju, a przede wszystkim udoskonalenia zasad polityki rolnej, jej efektywnej realizacji, by w ten sposób skuteczniej przyczynić się do wzrostu potencjału gospodarczego kraju oraz do poprawy warunków bytowo-socjalnych mieszkańców wsi i miast.</u> + <u xml:id="u-21.14" who="#PoselDudaEdward">W aktualnej sytuacji najpilniejszym naszym zadaniem jest zapewnienie lepszego zaopatrzenia rynku w artykuły spożywcze, a zwłaszcza w mięso i tłuszcze. W tym celu dążymy do uruchomienia wszelkich rezerw i mocy produkcyjnych w dziedzinie hodowli, w tym głównie hodowli trzody chlewnej, by jak najszybciej usunąć powstałe niedobory. Liczymy na aktywną postawę chłopów i pracowników rolnictwa. W przeszłości chłopi zawsze dawali przykłady obywatelskiej postawy oraz wysokiej aktywności w zakresie produkcji rolnej. Również dziś z całą ufnością możemy się odwoływać do głębokiej świadomości, do uczuć patriotycznych chłopów, jako politycznego sojusznika klasy robotniczej.</u> + <u xml:id="u-21.15" who="#PoselDudaEdward">W generalnej strategii rozwoju naszego życia gospodarczego i społecznego istotne znaczenie ma dalsze umacnianie wszystkich aspektów sojuszu robotniczo-chłopskiego. Wynika ono z roli dwóch podstawowych działów gospodarki narodowej — przemysłu i rolnictwa — oraz ze znaczenia dwóch podstawowych i najliczniejszych klas — robotniczej i chłopskiej.</u> + <u xml:id="u-21.16" who="#PoselDudaEdward">Wzrost rangi sojuszu robotniczo-chłopskiego na obecnym etapie rozwoju naszego kraju wynika również z zachodzących zmian w postawach politycznych chłopów. Udzielają oni poparcia nie tylko programowi modernizacji rolnictwa, który dotyczy ich bezpośrednio, lecz także aktywnie popierają cały program budownictwa socjalistycznego w naszym kraju. Coraz bardziej identyfikują swój los z dalszym rozwojem ludowego państwa, socjalistycznej ojczyzny. Dzięki temu następuje wyrównanie w poziomie świadomości społecznej, w nasileniu akceptacji programu dalszego socjalistycznego rozwoju w dwóch klasach — obydwóch częściach składowych sojuszu robotniczo-chłopskiego.</u> + <u xml:id="u-21.17" who="#PoselDudaEdward">Wśród mieszkańców wsi ugruntowało się przekonanie, że podstawowe problemy narodu i kraju — takie jak niepodległość, suwerenność, dynamiczny rozwój, pełniejsze zaspokajanie potrzeb — mogą być rozwiązywane najpełniej na gruncie budownictwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-21.18" who="#PoselDudaEdward">Na tym gruncie umacnia się polityczna i moralna jedność narodu. Pogłębianiu tej jedności służyć musi rzetelniejsze ukazywanie użyteczności społecznej i większego szacunku dla różnych zawodów, w tym również dla zawodu rolnika, pełniejsze ukazywanie wartości pracy rolnika, wkładu chłopów w rozwój społeczno-gospodarczy kraju.</u> + <u xml:id="u-21.19" who="#PoselDudaEdward">Dalsze, twórcze rozwijanie sojuszu robotniczo-chłopskiego wymaga stworzenia odpowiedniego klimatu, wyzwalającego samodzielność i stwarzającego bodźce do powszechnego zaangażowania produkcyjnego i społecznego zarówno w klasie robotniczej, jak i chłopskiej. Doświadczenie potwierdza, że takie formy zarządzania, które dają człowiekowi poczucie znaczenia w środowisku, podnoszą godność pracy i postawy osobistej — wyzwalają twórczą aktywność, rodzą odpowiedzialność jednostki i jej zrozumienie dla interesu ogólnego. Sprzyjać to będzie rozwojowi demokracji socjalistycznej w różnych dziedzinach naszego życia.</u> + <u xml:id="u-21.20" who="#PoselDudaEdward">Niedociągnięcia nasze w rozwijaniu demokracji socjalistycznej poddaliśmy ostrej krytyce na VI Plenum NK ZSL. Uważamy, że demokracja socjalistyczna w naszych polskich warunkach oznacza również aktywną działalność wszystkich członów naszego systemu wielopartyjnego. W systemie tym za czołową siłę polityczną uważamy Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą. Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, repezentujące interesy chłopów, jest politycznym sojusznikiem i twórczym partnerem partii klasy robotniczej, partii ogólnonarodowej.</u> + <u xml:id="u-21.21" who="#PoselDudaEdward">Chcemy skuteczniej współuczestniczyć w rozwiązywaniu i przezwyciężaniu obecnych trudności politycznych i gospodarczych kraju, w tworzeniu i realizowaniu programu rozwoju wszystkich dziedzin naszego życia, w twórczym kształtowaniu sprawiedliwych stosunków międzyludzkich.</u> + <u xml:id="u-21.22" who="#PoselDudaEdward">Wysoka Izbo! Na forum publicznym znalazły się dzisiaj sprawy najważniejsze dla kraju i dla nas wszystkich. Przed każdym stoi problem określenia swego miejsca w rozwijającym się procesie odnowy, dokonania samooceny dotychczasowego działania. Na nas spoczywa szczególna odpowiedzialność za właściwy bieg spraw państwowych. Powinniśmy stanowić w Sejmie prawa najlepiej służące interesom reprezentowanych przez nas mas pracujących i tak sprawować konstytucyjne kontrolne funkcje Sejmu, by niemożliwe było występowanie w różnych dziedzinach naszego życia gospodarczego i społecznego deformacji i nieprawidłowości.</u> + <u xml:id="u-21.23" who="#PoselDudaEdward">Sejm ma rozległe kompetencje ustanowione w Konstytucji, stwarzające mu możliwości szerokiej i wielostronnej działalności. Praktyka jednak dowodzi, że dla spełnienia należytej roli nie wystarczają odpowiednie uprawnienia konstytucyjne. Muszą także istnieć warunki polityczne, umożliwiające właściwe korzystanie z tych uprawnień. Zależą one w naszym systemie politycznym od polityki partii i stronnictw sojuszniczych, od przyjętej i realizowanej koncepcji sprawowania kierownictwa politycznego wobec organów państwa.</u> + <u xml:id="u-21.24" who="#PoselDudaEdward">Organy przedstawicielskie realizując wytyczoną przez kierownictwo polityczne generalną linię rozwoju kraju, muszą jednak mieć swobodę wyboru alternatywnych rozwiązań, zmierzających do wcielania tych założeń w życie. Na taką potrzebę dobitnie wskazują uchwały ostatnich plenarnych posiedzeń KC PZPR i NK ZSL. Koniecznością jest, aby Sejm, wykorzystując w pełni konstytucyjne uprawnienia, zapewnił sobie stanowiącą rolę w przygotowywaniu oraz podejmowaniu decyzji i programowych rozwiązań w polityce państwa. W tym miejscu należy samokrytycznie przyznać, że Klub Poselski ZSL jako ważne ogniwo naszego systemu parlamentarnego jest współodpowiedzialny za dotychczasową działalność Sejmu. Klub Poselski ZSL będzie aktywnie współuczestniczył w tym, by zapobiegać formalizowaniu działalności ustawodawczej, by Sejm lepiej spełniał funkcje najwyższej formy kontroli nad działalnością Rządu oraz instytucji naszego życia społeczno-gospodarczego i kulturalnego.</u> + <u xml:id="u-21.25" who="#PoselDudaEdward">Obywatele Posłowie! Sejm przede wszystkim powołany jest do stanowienia praw. W tej dziedzinie legitymujemy się niewątpliwie dużym dorobkiem, dokonaliśmy wielu kodyfikacji złożonych i trudnych. Ale jednocześnie uchwalaliśmy wiele ustaw nie do końca przemyślanych. Przekonujemy się zresztą o tym w czasie spotkań z wyborcami. Nasuwa się więc nieodparty wniosek, iż projekty ustaw muszą powstawać na podstawie szerszej konsultacji społecznej.</u> + <u xml:id="u-21.26" who="#PoselDudaEdward">Może się też rodzić uzasadnione pytanie, czy nie stanowiliśmy nadmiernej liczby aktów prawnych, czy nie poddaliśmy się złudnemu przekonaniu, iż przy ich pomocy można rozwiązać wszystkie wyłaniające się problemy, że mogą one zastąpić ekonomiczne i społeczne instrumenty oddziaływania społecznego. Wydaje się, że tę praktykę trzeba szybko zmienić. Sejm powinien stanowić prawa regulujące węzłowe problemy rozwoju kraju, określające ogólne zasady funkcjonowania mechanizmów naszego życia społecznego i gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-21.27" who="#PoselDudaEdward">Drugą — obok stanowienia praw — podstawową funkcją Sejmu jest kontrola realizacji tych ustaw przez organy wykonawcze, przez całą administrację państwową i gospodarczą.</u> + <u xml:id="u-21.28" who="#PoselDudaEdward">I tutaj nasuwa się uwaga następująca: kontrola ta powinna się koncentrować na problemach węzłowych, by nie zastępowała wewnętrznego systemu kontroli, który powinien sprawnie funkcjonować w każdym resorcie, w każdym zjednoczeniu, w każdym przedsiębiorstwie. Funkcja kontrolna Sejmu i poszczególnych komisji powinna obejmować w szczególności całokształt działalności Rządu czy działalności poszczególnych resortów, celowość i skuteczność podejmowanych decyzji oraz ich zgodność z treścią i duchem ustaw i uchwał sejmowych.</u> + <u xml:id="u-21.29" who="#PoselDudaEdward">W tym celu organy sejmowe i poszczególni posłowie jeszcze w szerszym niż dotychczas zakresie wykorzystywać będą działalność Najwyższej Izby Kontroli.</u> + <u xml:id="u-21.30" who="#PoselDudaEdward">Wysoka Izbo! Sejm jedynie wówczas będzie mógł spełniać swe kontrolne funkcje, jeśli wynikające z poselskich ocen dezyderaty komisji i wnioski rozpatrywane będą przez Rząd, który jest ich adresatem, z właściwą troską. Wyeliminować należy praktykę formalnego załatwiania wielu dezyderatów, udzielania odpowiedzi, które są niewystarczająco konkretne. W tej właśnie złej praktyce szukać należy przyczyn, że niektóre dezyderaty, choć słuszne i uzasadnione, powtarzają się przez wiele lat i wciąż nie ma konstruktywnego programu ich realizacji.</u> + <u xml:id="u-21.31" who="#PoselDudaEdward">Znacznie większą rolę niż dotąd w dobrym spełnianiu przez nas obowiązków poselskich może odegrać szersze korzystanie z możliwości interpelacji. Interpelacje są wyrazem poselskiego zaangażowania, inicjatywy i troski o sprawy wyborców. Poseł ma obowiązek reprezentowania stanowiska zgodnego z postanowieniami klubu czy komisji, jednocześnie jednak musi mieć swobodę wyrażania własnych, krytycznych uwag czy wątpliwości.</u> + <u xml:id="u-21.32" who="#PoselDudaEdward">Każdy z nas najwięcej uwagi w swej parlamentarnej działalności poświęca uważnemu wsłuchiwaniu się w głosy wyborców i zabiegom o realizację ich słusznych postulatów. Toteż będziemy doskonalić formy spotkań posłów. z wyborcami i wypracowywać lepsze metody wcielania w życie ich wniosków.</u> + <u xml:id="u-21.33" who="#PoselDudaEdward">Wysoki Sejmie! Przedstawione pod obrady projekty zmian w planie i budżecie państwa na rok bieżący oraz projekty nowych aktów prawnych odpowiadają kierunkom wytyczonym na VI Plenum Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, odpowiadają aktualnym perspektywom rozwoju stosunków społeczno-gospodarczych, służyć będą procesowi dalszej poprawy warunków bytowych ludzi pracy miast i wsi. Dlatego też posłowie Klubu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, w imieniu których mam zaszczyt przemawiać, aprobując generalne założenia przedstawionych projektów, będą aktywnie pracować w komisjach sejmowych nad ich udoskonalaniem.</u> + <u xml:id="u-21.34" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#MarszalekDyzmaGalaj">Udzielam głosu posłowi Andrzejowi Beneszowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#PoselBeneszAndrzej">Wysoki Sejmie! Nie ma Polaka, którym nie wstrząsnęłyby tragiczne wydarzenia grudniowe — a zwłaszcza Polaka zaangażowanego na rzecz ustroju socjalizmu. U wszystkich bowiem myślących i czujących tymi kategoriami — do uczucia ludzkiego i narodowego bólu dołącza się palące pytanie: dlaczego nie zdołaliśmy zapobiec łańcuchowi przyczyn prowadzących do narastania konfliktu społecznego? Dlaczego musiało dojść do wybuchu robotniczego protestu na Wybrzeżu?</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#PoselBeneszAndrzej">Kiedy na budowie zdarza się katastrofa — człowiek przechodzący obok pyta o bezpośrednią przyczynę. Inżynier, budowniczy — inaczej formułuje pytanie. Budowniczy docieka, czy przyczyna tkwi w konstrukcji, w jej założeniach, czy w wykonawstwie. Podobnie myśli, podobnie musi myśleć polityk.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#PoselBeneszAndrzej">Na VIII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej padła jasna i stanowcza odpowiedź: w wykonawstwie. Ta odpowiedź jest zgodna z odczuciami całego społeczeństwa. W chwilach najbardziej dramatycznych sprawdzają się racje podstawowe. Wiemy, że robotniczy protest skierował się nie przeciw ustrojowi, który przyniósł Polsce okres narodowego i społecznego wyzwolenia oraz rozwoju, nie przeciw modelowi politycznemu — lecz przeciw deformacjom, sprzecznym z zasadami socjalistycznego rozwoju naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#PoselBeneszAndrzej">Przemawiam w imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego. Stronnictwo nasze, głęboko zaangażowane w budowę naszego ustroju, od pierwszych dni grudniowego kryzysu podjęło podstawowe pytanie o źródła tego kryzysu i o naszą za niego współodpowiedzialność. Odpowiedzi szukaliśmy nie w łatwej formule, że kierownicza rola PZPR w państwie bądź zwalnia nas od tego obowiązku, bądź ustawia go w proporcji do liczebności naszych szeregów i zasięgu wpływów. Odpowiedzi tej szukaliśmy także i w nas samych i w naszym najbliższym otoczeniu, będąc głęboko przekonani, że podobnie postępują — Polska Zjednoczona Partia Robotnicza i Zjednoczone Stronnictwo Ludowe.</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00012-01/header.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00012-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..aa9ca7d --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00012-01/header.xml @@ -0,0 +1,124 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-196972-sjm-ppxxx-00012-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>12 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>12 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">5</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">12</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1971-03-19</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="DrzewnegoJerzyPopko" role="speaker"> + <persName>Drzewnego Jerzy Popko</persName> + </person> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PiotrJaroszewicz" role="speaker"> + <persName>Piotr Jaroszewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBoguckiAntoni" role="speaker"> + <persName>Poseł Bogucki Antoni</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCzapskiJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Czapski Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDydekZbigniew" role="speaker"> + <persName>Poseł Dydek Zbigniew</persName> + </person> + <person xml:id="PoselFilipowiczZygmunt" role="speaker"> + <persName>Poseł Filipowicz Zygmunt</persName> + </person> + <person xml:id="PoselFrankowskiJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Frankowski Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGwiazdaPietraszHenryka" role="speaker"> + <persName>Poseł Gwiazda-Pietrasz Henryka</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJankowskiWitold" role="speaker"> + <persName>Poseł Jankowski Witold</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJuzkowBronislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Juźków Bronisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKabatMarek" role="speaker"> + <persName>Poseł Kabat Marek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKozubskiWaclaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Kozubski Wacław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKurasKazimierz" role="speaker"> + <persName>Poseł Kuraś Kazimierz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKuzinskiStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Kuziński Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMalinowskiFranciszek" role="speaker"> + <persName>Poseł Malinowski Franciszek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMarszalekMlynczykKrystyna" role="speaker"> + <persName>Poseł Marszałek-Młyńczyk Krystyna</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMyslikTadeusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Myślik Tadeusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselOlszynskiJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Olszyński Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPinkowskiJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Pińkowski Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPolnarMichal" role="speaker"> + <persName>Poseł Polnar Michał</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRutkowskiHenryk" role="speaker"> + <persName>Poseł Rutkowski Henryk</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSadurskiFranciszek" role="speaker"> + <persName>Poseł Sadurski Franciszek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSroczynskaIrena" role="speaker"> + <persName>Poseł Sroczyńska Irena</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStarzecFeliks" role="speaker"> + <persName>Poseł Starzec Feliks</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów</persName> + </person> + <person xml:id="SekretarzposelJaninaZajfert" role="speaker"> + <persName>Sekretarz poseł Janina Zajfert</persName> + </person> + <person xml:id="StanislawWalczak" role="speaker"> + <persName>Stanisław Walczak</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekAndrzejWerban" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Andrzej Werban</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekAndrzejWerblan" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Andrzej Werblan</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekHalinaSkibniewska" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Halina Skibniewska</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00012-01/text_structure.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00012-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..07ad513 --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00012-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,1100 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja V — Sesja IV</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 12 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 19 marca 1971 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 19 7 1</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10,05)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Dyzma Gałaj oraz wicemarszałkowie Halina Skibniewska i Andrzej Werblan)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Na sekretarzy powołuję posłów Tadeusza</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Młyńczaka i Janinę Zajfert.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzi poseł</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Tadeusz Młyńczak.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Protokół 11 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, ponieważ nie wniesiono przeciwko niemu zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu usprawiedliwia nieobecność na posiedzeniu posłów, których nazwiska będą umieszczone w załączniku do protokołu dzisiejszego posiedzenia.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia Sejmu był Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Mam obowiązek oczywiście zapytać, czy są uwagi do doręczonego porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Nikt uwag nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">W takim razie porządek dzienny został przyjęty.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów:</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#Marszalek">a) o projekcie uchwały w sprawie zmiany narodowego planu gospodarczego na 1971 rok (druki nr 60 i 66), b) o projekcie ustawy o zmianach w budżecie państwa na rok 1971 (druki nr 61 i 67).</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca generalny poseł Józef Pińkowski.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Bardzo proszę Kolego Pośle.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselPinkowskiJozef">Obywatelu Marszałku, Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić w imieniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów sprawozdanie z prac nad przedłożonymi przez Rząd projektami zmian w narodowym planie gospodarczym i budżecie na 1971 rok.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselPinkowskiJozef">Projekty owe były przedmiotem analizy w komisjach przede wszystkim jako zespół przedsięwzięć z zakresu bieżących, najbardziej aktualnych zadań naszej polityki gospodarczej, gdyż taki jest głównie ich charakter.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselPinkowskiJozef">Jak wiadomo, celem ich jest zapewnienie warunków do możliwie szybkiego przezwyciężenia narosłych w ubiegłych latach sprzeczności i trudności, będących wynikiem określonych błędów w polityce gospodarczej, a przede wszystkim dysproporcji pomiędzy stopniem rozwoju gospodarczego a niewystarczającym wzrostem stopy życiowej.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselPinkowskiJozef">Dyskusja w komisjach z oczywistych i zrozumiałych względów przekroczyła jednak ramy, jakie zakreślał jej przedmiot rozważań, to znaczy ocena koniecznych zmian w planie i budżecie państwa w celu zapewnienia odpowiednich środków dla poprawy warunków życiowych ludności w skali bieżącego roku.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselPinkowskiJozef">Podjęte decyzje i dokonywane zmiany zapoczątkowują bowiem proces wprowadzania w życie postanowień dotyczących istotnych korekt w naszej polityce gospodarczej, zmierzających do zapewnienia właściwych proporcji w dalszym, społeczno-ekonomicznym rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselPinkowskiJozef">Zgodnie z nadrzędnym celem naszej socjalistycznej ekonomiki dalszy rozwój gospodarczy kraju powinien tworzyć warunki do coraz lepszego, pełniejszego zaspokajania indywidualnych potrzeb ludności i zbiorowych całego społeczeństwa. Dlatego też powinien to być rozwój, który cechuje odpowiednio wysoka dynamika wzrostu, wynikająca z racjonalnego wykorzystania potencjału gospodarczego kraju i jego zasobów materialnych oraz możliwości, jakie stwarza spożytkowanie twórczej inwencji ludzkiej i energii społecznej — tych podstawowych sił sprawczych wszelkiego postępu. Powinien to być równocześnie rozwój, w którym w sposób harmonijny uwzględniane są cele społeczne i ekonomiczne, zadania wzrostu gospodarczego i poprawy warunków życia ludności, w tym odpowiedniego wzrostu płac realnych, poprawy warunków mieszkaniowych, zdrowotnych, socjalno-kulturalnych oraz warunków pracy.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselPinkowskiJozef">Kierunki działania związane z przezwyciężeniem aktualnych trudności gospodarczych i wprowadzenia kraju na taką właśnie drogę dalszego, szybkiego i harmonijnego społeczno-gospodarczego rozwoju wytyczyło VIII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselPinkowskiJozef">Społeczne odczucie pilnej potrzeby sprecyzowania i podjęcia we wszystkich dziedzinach konkretnych zadań związanych z realizacją uchwał VIII Plenum towarzyszyło dyskusjom poselskim w komisjach. Stąd też, w kontekście omawianych zmian przewidywanych w planie i budżecie bieżącego roku, podejmowane były również problemy szersze, dotyczące wielu podstawowych zagadnień i aspektów naszej polityki gospodarczej i finansowej.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselPinkowskiJozef">Można stwierdzić w związku z tym, że praca i dyskusja w komisjach stanowiły wszechstronny, poselski wkład w formułowanie bieżących i przyszłych zadań polityki gospodarczej państwa oraz były formą kontroli nad stanem przygotowań odpowiednich organów rządowych do realizacji zadań, wynikających z tej polityki w bieżącym roku.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselPinkowskiJozef">Dyskusja wykazała, że przedłożone przez Rząd propozycje i zamierzenia zasługują na aprobatę i pełne poparcie. Ich realizacja powinna zapewnić rozwiązanie aktualnych problemów naszej ekonomiki i zaspokojenie tych potrzeb socjalno-bytowych ludności, które mogą być uznane za uzasadnione w obecnych warunkach przy istniejących aktualnie możliwościach naszej gospodarki. Równocześnie w ich wyniku powinny powstać warunki do podjęcia w latach 1972—1975 realizacji kompleksowych zadań kolejnego, wieloletniego planu dalszego rozwoju kraju. Upoważnia do takiego stwierdzenia, pomimo wielu istniejących trudności, których wszyscy jesteśmy świadomi, zarówno potencjał i stan naszej gospodarki, jak i zadania oraz cele, jakie sobie stawiamy do osiągnięcia, a przede wszystkim inicjatywa i ofiarność ludzi pracy, którzy za swój pierwszy, patriotyczny i obywatelski obowiązek uważają poparcie czynem, trudem codziennym i pracą — starań kierownictwa partii i Rządu o szybką poprawę sytuacji społeczno-gospodarczej kraju.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselPinkowskiJozef">Istotę owych zamierzeń i przedsięwzięć o charakterze doraźnym i długofalowym, przedstawionych w projektach zmian w narodowym planie gospodarczym i budżecie państwa na 1971 rok, charakteryzują w porównaniu z pierwotnymi założeniami następujące generalne różnice:</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselPinkowskiJozef">— zmiany proporcji podziału dochodu narodowego w celu zwiększenia funduszów spożycia, zwłaszcza indywidualnego, i w związku z tym zapewnienie szybszego wzrostu płac realnych i dochodów ludności;</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselPinkowskiJozef">—stosownie do zwiększonej siły nabywczej ludności znaczny wzrost dostaw towarów na rynek i konieczność dalszych wysiłków w celu zapewnienia równowagi rynkowej;</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselPinkowskiJozef">—zwiększenie wydatków budżetowych na zaspokojenie pilnych potrzeb socjalnych ludności;</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselPinkowskiJozef">—zapoczątkowanie stopniowych zmian o charakterze strukturalnym, znajdujących wyraz w dążeniu do przyspieszenia rozwoju działów produkcji wytwarzających środki spożycia, a więc rolnictwa i przemysłów produkujących dobra konsumpcyjne w celu zapewnienia warunków do stałej poprawy zaopatrzenia ludności i osiągnięcia wyższej dynamiki rozwojowej kraju, a w odniesieniu do inwestycji — w celu osiągnięcia lepszych społeczno-gospodarczych efektów i przyspieszenia budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselPinkowskiJozef">Równocześnie w celu zaspokojenia potrzeb ludności i gospodarki oraz dla zapewnienia globalnej równowagi ekonomicznej określa się środki działania związane z osiągnięciem dodatkowej produkcji. Dla zapewnienia równowagi finansowej przewiduje się wobec zwiększonych wydatków dodatkową mobilizację środków i realizację programu poprawy gospodarności i racjonalnych oszczędności.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselPinkowskiJozef">Analiza podstawowych proporcji planu na rok bieżący wykazała możliwość powiększenia szacunku tworzonego dochodu narodowego i zakładanego pierwotnie wzrostu z 5,4% do 5,9% w porównaniu z rokiem ubiegłym. Wzrost ten jest możliwy dzięki przewidywanej, zwiększonej produkcji ogółem i produkcji czystej przemysłu. W rezultacie przewidywanego zwiększania produkcji przemysłowej o co najmniej 10 mld zł wzrost produkcji czystej przemysłu uspołecznionego wyniesie 8,9% wobec zakładanych 8% i to jest głównym czynnikiem przewidywanej wyższej dynamiki dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselPinkowskiJozef">W istniejącej sytuacji szczególną uwagę zwrócono na możliwości zwiększenia części dochodu narodowego przeznaczonego do podziału, zwłaszcza na fundusze spożycia. Dochód narodowy przeznaczony do podziału zwiększy się o 6,7% w porównaniu z rokiem poprzednim, a nie o 5,1% jak pierwotnie zakładano. Jest to więc w skali roku bardzo duże zwiększenie. Wzrost ten jest w części oparty na szacowanych, zwiększonych rozmiarach tworzonego dochodu narodowego. W pewnym stopniu wynika on jednak ze zwiększenia importu w stosunku do pierwotnych założeń planu, a także w związku z otrzymanymi kredytami na ten cel.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselPinkowskiJozef">Chciałbym w tym miejscu podkreślić braterską pomoc Związku Radzieckiego. Pomoc ta pozwoliła, jak wiadomo, na uzyskanie niezbędnych ilości zboża dla zrównoważenia bilansu zbożowo-paszowego kraju oraz stała się istotnym elementem w decyzjach o przywróceniu z dniem 1 marca br. cen artykułów żywnościowych i przemysłowych, które zostały podniesione w wyniku regulacji grudniowej.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PoselPinkowskiJozef">Dodatkowy przyrost dochodu narodowego do podziału jest w całości przeznaczony na wzrost funduszu spożycia. Fundusz ten zwiększy się o ponad 7% wobec pierwotnie zakładanych około 4%. Wzrost spożycia dóbr konsumpcyjnych z dochodów osobistych nastąpi o około 7,6%. Globalny fundusz płac zwiększy się o 7,1%, podczas gdy pierwotnie zakładano wzrost o 4,2%.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PoselPinkowskiJozef">Tak szybki i znaczny wzrost funduszu spożycia wymagał również przeznaczenia na ten cel pewnej części uprzednio zakładanego przyrostu zapasów i rezerw. W rezultacie udział funduszu akumulacji w dochodzie narodowym ulegnie zmniejszeniu z zakładanych 28,5% do niespełna 28%.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PoselPinkowskiJozef">Omówione zmiany podstawowych proporcji podziału dochodu narodowego wskazują, że w istniejącej trudnej sytuacji gospodarczej kraju jest dokonywany znacznych rozmiarów manewr, połączony z dużymi wysiłkami, dla poprawy warunków życiowych ludności.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PoselPinkowskiJozef">Przytoczone liczby wskazują równocześnie, że wyczerpane zostały obecnie możliwości dalszego powiększania funduszu spożycia. Nie byłoby na to pokrycia w zasobach dóbr konsumpcyjnych. A więc dalszy wzrost funduszu spożycia może się dokonywać tylko przez zwiększenie sfery produkcji materialnej, przez wytworzenie dodatkowego dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PoselPinkowskiJozef">Świadomość tego faktu powinniśmy upowszechniać, aby był on w pełni doceniany i należycie rozumiany przez ogół społeczeństwa, aby stał się przyczyną, wynikającej z poczucia obywatelskiej rozwagi i dojrzałości, zwiększonej dyscypliny pracy i odpowiedzialności za dobre wywiązywanie się z przyjętych zadań produkcyjnych, zobowiązań i obowiązków. Jest to tym bardziej niezbędne, ponieważ przebieg realizacji zadań za pierwsze 2 miesiące bieżącego roku nie jest, jak wiadomo, z różnych przyczyn w pełni zadowalający.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PoselPinkowskiJozef">Łączny wzrost siły nabywczej ludności, uwzględniający również wzrost dochodów wsi, wynikający ze wszystkich podjętych dotychczas decyzji dla poprawy warunków życiowych ludzi pracy, wynosi około 25 mld zł. Dlatego problem zaopatrzenia ludności i umacniania równowagi rynkowej staje się jednym z podstawowych zadań bieżącego roku.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PoselPinkowskiJozef">W celu zrównoważenia tej zwiększonej siły nabywczej ludności przewiduje się zwiększenie, w stosunku do poprzednich założeń, dostaw towarów z dodatkowej produkcji, importu oraz zapasów na zaopatrzenie rynku wewnętrznego o ponad 18 mld zł.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PoselPinkowskiJozef">Podstawą dla zwiększenia dostaw jest inicjatywa załóg przedsiębiorstw przemysłowych i zakładów, znajdująca również wyraz w podejmowanych zobowiązaniach i czynach produkcyjnych. Ponadto pełne zrównoważenie siły nabywczej ludności wymagało rozdysponowania posiadanej rezerwy w kwocie około 7 mld zł w bilansie dochodów i wydatków ludności oraz jej odpowiednika w masie towarowej.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PoselPinkowskiJozef">W istniejących warunkach stosunkowo wysokiego, gdyż sięgającego ponad 40% udziału artykułów żywnościowych w strukturze wydatków ludności, niezwykle istotną sprawą jest zapewnienie wzrostu dostaw tych artykułów na rynek. Proponowane korekty planu zwiększą dostawy artykułów żywnościowych i używek o co najmniej 10 mld zł do łącznej wartości około 233 mld zł.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PoselPinkowskiJozef">Duży wzrost zapotrzebowania na produkty hodowli, jak mięso, tłuszcze zwierzęce, masło i przetwory mleczne, stawia poważne zadania przed rolnictwem i przemysłem rolno-spożywczym.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PoselPinkowskiJozef">Niestety, znajdujemy się w okresie, gdy dotkliwie odczuwane są skutki niepomyślnych lat nieurodzaju i produkcja mięsa nie zaspokaja potrzeb, do czego przyczyniło się też niesłuszne ograniczanie tempa rozwoju hodowli trzody chlewnej w ostatnich latach, wprawdzie przy założeniu, że nastąpi duże przyspieszenie hodowli bydła co się — jak wiadomo — nie sprawdziło. Zmuszeni więc jesteśmy uzupełnić potrzeby rynku importem mięsa i innych artykułów.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PoselPinkowskiJozef">Dlatego niezwykle cenne są inicjatywy rolników, państwowych gospodarstw rolnych, spółdzielni produkcyjnych i kółek rolniczych, które zmierzają do szybkiego wzrostu stanu pogłowia i dalszego rozwoju hodowli trzody chlewnej i bydła. Obserwujemy w związku z tym tendencję wzrostu hodowli. Wymaga ona szybkiego nasilenia. Jest to zadanie pierwszorzędnej wagi. Należy spodziewać się, że podobnie jak w roku bieżącym, również w latach najbliższych będziemy mieli do czynienia ze stosunkowo wysokim wzrostem popytu na mięso i produkty hodowli. W celu zaspokojenia oczekiwanego wzrostu konsumpcji niezbędne jest więc zasadnicze przyspieszenie rozwoju hodowli i wzrostu produkcji zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PoselPinkowskiJozef">W celu zapewnienia warunków i możliwości szybkiego zwiększenia produkcji zwierzęcej w uspołecznionych i indywidualnych gospodarstwach rolnych podjęto prace nad przygotowaniem kompleksowego, atrakcyjnego dla ogółu rolników i służącego interesom całego społeczeństwa, programu hodowlanego. W związku z tym w projekcie planu zostały zabezpieczone niezbędne środki w celu poprawy opłacalności hodowli i sfinansowania spodziewanego, szybkiego jej rozwoju.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PoselPinkowskiJozef">Równocześnie zostały zapewnione zwiększone dostawy pasz treściwych oraz węgla i materiałów budowlanych. Wszystkie te przedsięwzięcia powinny być zachętą dla producentów oraz władz terenowych i zainteresowanych instytucji obsługujących wieś do wzmożenia wysiłków w celu osiągnięcia maksymalnie możliwego zwiększenia hodowli trzody chlewnej i bydła w roku bieżącym oraz zapewnienia warunków dalszego, jak największego jej wzrostu w roku przyszłym.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#PoselPinkowskiJozef">Zadania stojące przed rolnictwem wymagają, aby w trakcie realizacji narodowego planu gospodarczego na rok bieżący rozważone były i wykorzystane ewentualne dalsze możliwości polepszenia zaopatrzenia rolnictwa w materiały budowlane, maszyny rolnicze wraz z poszukiwanymi częściami zamiennymi.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#PoselPinkowskiJozef">Nasze spotkania poselskie dostarczają nazbyt wiele materiałów świadczących o tym, że postęp w dziedzinie usprawnienia skupu i odbioru płodów rolnych jest nadal niezadowalający. Również w tym zakresie konieczne jest więc bardziej konsekwentne działanie ze strony zainteresowanych resortów spółdzielczości i rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#PoselPinkowskiJozef">Przed przemysłem rolno-spożywczym stoi natomiast zadanie odpowiedniego wykorzystania rezerw zdolności przetwórczych we wszystkich zakładach, aby zwiększyć ilość dostarczanych przetworów, przy zapewnieniu wysokiej ich jakości. Niezbędne jest także polepszenie realizacji inwestycji w przemyśle rolno-spożywczym, aby szybciej przekazywać do użytku budowane obiekty, co wiąże się również ze zwiększeniem nadzoru nad ich wykonywaniem przez resort budownictwa i prezydia rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#PoselPinkowskiJozef">Dostawy artykułów nieżywnościowych w celu zaopatrzenia rynku zostaną zwiększone w stosunku do pierwotnych założeń o co najmniej 8 mld zł.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#PoselPinkowskiJozef">W istniejącej sytuacji rynkowej — zdaniem Komis j i Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, a także Komisji Handlu Wewnętrznego — niezbędne są starania o dalsze zwiększenie dostaw artykułów konsumpcyjnych na rynek. Odpowiedzialność za właściwe kształtowanie produkcji rynkowej i wykorzystanie istniejących po temu możliwości spoczywa zarówno na handlu, jak i na resortach przemysłowych, w tym także drobnej wytwórczości, gdzie nadal istnieją duże rezerwy mocy, a mogą być wykorzystane przy poprawie zaopatrzenia w surowce i materiały. Równocześnie zacieśniająca się współpraca handlu z przemysłem powinna eliminować produkcję towarów o niskich walorach jakościowych i zapobiegać ukrytym podwyżkom cen.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#PoselPinkowskiJozef">Zmieniające się na korzyść gałęzi przemysłu produkującego dobra konsumpcyjne — proporcje w rozdziale środków będą sprzyjały szybkiemu zwiększeniu możliwości produkcyjnych. Sprawą zainteresowanych resortów oraz handlu jest wzmożenie oddziaływania tak, aby możliwości te były należycie wyzyskane dla wzbogacenia rynku nowymi towarami i asortymentami. Jest tu również pole dla wielu inicjatyw w zakresie doskonalenia systemu funkcjonowania obrotu towarowego.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#PoselPinkowskiJozef">Aktualne zadania gospodarcze stawiają też wyższe wymagania wobec handlu zagranicznego. W stosunku do pierwotnych zamierzeń przewiduje się wzrost eksportu o około 460 mln zł. dewizowych i o ponad jeden miliard złotych importu, w ramach którego podstawową część środków przeznacza się na zwiększenie importu towarów konsumpcyjnych i zboża. Wymogi i potrzeby, wynikające z konieczności zapewnienia równowagi płatniczej, zwłaszcza w obrotach z krajami kapitalistycznymi, przy zabezpieczeniu niezbędnej, rezerwy dewizowej, dyktują potrzebę podjęcia dalszych kroków zmierzających do zwiększenia eksportu ponad obecne ustalenia w trakcie realizacji zadań planu gospodarczego. Środki osiągnięte z dodatkowego eksportu powinny być w miarę możliwości w pierwszej kolejności wykorzystywane na import niezbędnych towarów konsumpcyjnych oraz maszyn i urządzeń, których zainstalowanie przyniesie szybkie efekty w postaci wzrostu produkcji towarów na rynek wewnętrzny i na eksport.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#PoselPinkowskiJozef">Wysoki Sejmie! Zadania związane z poprawą warunków socjalno-bytowych ludności oraz wynikająca stąd konieczność dokonania określonych przesunięć środków znajdujących się w dyspozycji państwa, a także dodatkowej ich mobilizacji, mają swój wyraz również w propozycjach zmian w budżecie państwa. Uwidacznia się to w przeznaczeniu dodatkowych środków na pilne potrzeby socjalne, w działaniach na rzecz poprawy równowagi finansowej, które trzeba będzie rozwinąć, oraz w niezbędnych oszczędnościach w niektórych wydatkach.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#PoselPinkowskiJozef">W ramach zwiększeń wydatków budżetowych o 1 055 mln zł, z uwzględnieniem poprawek Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej, Oświaty i Nauki oraz Pracy i Spraw Socjalnych — na ochronę zdrowia, opiekę społeczną i opiekę nad dziećmi przeznacza się kwotę 605 mln zł. Dodatkowe środki budżetowe pozwolą na zwiększenie wydatków rzeczowych w szpitalach, stanu zatrudnienia, środków na nagrody dla pracowników służby zdrowia oraz świadczeń pieniężnych dla osób pozostających w szczególnie trudnych warunkach materialnych. Przewiduje się również przeznaczenie dodatkowych środków na dotację dla PCK, na rozwój opieki nad chorymi w domu, na poprawę wyżywienia oraz na zwiększenie wydatków na zakupy odzieży dla wychowanków zakładów opiekuńczych — bielizny osobistej i pościelowej oraz drobnego sprzętu.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#PoselPinkowskiJozef">Poważną pozycję budżetu stanowi proponowane dodatkowo zwiększenie wydatków na zasiłki chorobowe i inne. Wydatki te wzrosną o kwotę 250 mln zł.</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#PoselPinkowskiJozef">W projekcie zmian budżetu proponuje się również zwiększenie dotacji na fundusze socjalne przedsiębiorstw oraz na wczasy pracownicze. Pozwoli to na zapewnienie środków na utrzymanie zakładowych obiektów socjalnych, przewidzianych do uruchomienia w roku 1971 oraz na sfinansowanie podwyżek najniższych płac osób zatrudnionych w tych jednostkach, bez podwyższania opłat za korzystanie z tych urządzeń.</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#PoselPinkowskiJozef">Proponowane podwyższenie wydatków bieżących w zakresie szkolnictwa wyższego ma na celu polepszenie warunków socjalnych studentów przez poprawę żywienia w stołówkach akademickich i poprawę warunków funkcjonowania akademickiej służby zdrowia.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#PoselPinkowskiJozef">Omawiając zwiększenie wydatków budżetowych na cele socjalne, niezbędne jest podkreślenie znacznych możliwości poprawy sytuacji w dziedzinie warunków socjalno-bytowych ludności przez zapewnienie racjonalnego wykorzystania środków znajdujących się w dyspozycji zakładów pracy i instytucji oraz rad narodowych. Sprawy te powinny być systematycznie analizowane i skuteczniej koordynowane na drodze odpowiedniego współdziałania rad narodowych ze związkami zawodowymi i organizacjami społecznymi.</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#PoselPinkowskiJozef">Zwiększenie wydatków budżetowych oraz konieczność uwzględnienia skutków finansowych podwyżek płac i zmian cen, postawiły na porządku dziennym problem zapewnienia równowagi finansowej. Na pokrycie skutków finansowych tych wszystkich przedsięwzięć nie wystarczy bowiem rezerwa budżetowa oraz zakładana pierwotnie nadwyżka, które łącznie wynoszą 8,7 mld zł. Projekt ustawy o zmianach w budżecie zawiera postanowienia zwiększające dochody o 3,4 mld zł, zmniejszające niektóre wydatki budżetowe o kwotę 775 mln zł oraz przewiduje inne przedsięwzięcia dla zapewnienia równowagi budżetowej.</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#PoselPinkowskiJozef">Zadania w zakresie umocnienia równowagi finansowej i budżetowej wymagają maksymalnej, lecz oczywiście racjonalnej mobilizacji wszelkich środków finansowych. Niezbędna jest więc poprawa stanu gospodarności, zapewnienie obniżki kosztów własnych produkcji, prowadzenie zdecydowanej walki z przejawami marnotrawstwa i dążenie do jak najpełniejszego wykorzystania rezerw. Problemy te powinny być w istniejącej sytuacji traktowane ze szczególną uwagą.</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#PoselPinkowskiJozef">Równocześnie wydaje się celowe, aby proponowane zmniejszenia wydatków i zapewnienie oszczędności w budżecie uznane były jako zadania doraźne, minimalne. Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów jest zdania, że możliwości są większe bez szkody dla zaspokajania potrzeb społeczeństwa i gospodarki narodowej. Wymagają one jednak pełniejszej analizy wielu wydatków, zwłaszcza związanych z utrzymaniem administracji państwowej i</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#komentarz">gospodarczej,</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#PoselPinkowskiJozef">a także kosztów administracyjnych w niektórych organizacjach społecznych i społeczno-gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#PoselPinkowskiJozef">Zapowiedziany program racjonalnych oszczędności Rządu niewątpliwie owe dalsze możliwości uwzględni przy realizacji budżetu państwa w bieżącym roku.</u> + <u xml:id="u-3.52" who="#PoselPinkowskiJozef">Wysoka Izbo! W toku realizacji zadań bieżącego roku, troszcząc się o dobre ich wykonanie, powinniśmy równocześnie dążyć do zapewnienia jak najlepszych warunków dla rozwoju społeczno-gospodarczego kraju w najbliższych latach. W tym celu niezbędne jest — jak wiadomo — realizowanie wielu przedsięwzięć porządkujących stan naszej gospodarki, mających na celu przygotowanie warunków do określonego przegrupowania środków, aby zapewnić korzystniejsze proporcje rozwojowe, a w ślad za tym i efekty gospodarowania oraz zmierzających do usprawnienia i modernizacji struktury i systemu zarządzania gospodarką narodową.</u> + <u xml:id="u-3.53" who="#PoselPinkowskiJozef">Wśród przedsięwzięć o charakterze porządkującym stan naszej gospodarki pierwszoplanowe znaczenie posiadają środki zmierzające do usprawnienia kooperacji przemysłowej, w szczególności w zakresie zespołów i części maszyn oraz półfabrykatów metalowych i chemicznych. Nie jest to sprawa nowa. Trudności w tym zakresie znane są dokładnie wszystkim działaczom gospodarczym i załogom zakładów przemysłowych. Rzecz w tym, aby działalność zmierzająca do uporządkowania tego problemu w przyszłości była bardziej konsekwentna niż dotychczas na wszystkich szczeblach zarządzania i realizacji.</u> + <u xml:id="u-3.54" who="#PoselPinkowskiJozef">Drugim, nie mniejszej wagi problemem jest zapewnienie poprawy w zaopatrzeniu surowcowym i materiałowym przedsiębiorstw. W nierytmicznych dostawach bądź w niepełnym czy też nieodpowiednim zaopatrzeniu tkwi źródło wielu słabości w pracy przedsiębiorstw i duże możliwości w zakresie lepszego wykorzystania istniejącego potencjału przemysłowego.</u> + <u xml:id="u-3.55" who="#PoselPinkowskiJozef">Wiemy też, że główna przyczyna istniejących trudności nie zawsze leży w braku tych surowców bądź materiałów przy wykonywaniu zadań planowych, choć i takie braki występują i trzeba je usuwać. Podstawowa przyczyna trudności tkwi w wielu wypadkach w mankamentach gospodarki materiałowej, w słabościach bilansowania oraz w organizacji i funkcjonowaniu systemu zaopatrzenia surowcowego i materiałowego. Problem jest jak wiadomo niezwykle ważny. Kryją się tu bowiem także istotne możliwości obniżenia planowego przyrostu zapasów i wygospodarowania w ten sposób dodatkowych środków na zwiększenie dostaw rynkowych i na eksport, na poprawę warunków życiowych ludności w następnych latach. W tych sprawach odpowiednie postanowienia znajdują się w przedłożonym projekcie uchwały o narodowym planie gospodarczym. Powinny być one, zdaniem Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, traktowane nie tylko jako zadania doraźne, podejmowane dla należytego zbilansowania planu bieżącego roku, lecz także, jako zadania długofalowe, wymagające już obecnie kompleksowych przedsięwzięć w celu osiągnięcia trwałej poprawy w gospodarce materiałowej w najbliższych latach.</u> + <u xml:id="u-3.56" who="#PoselPinkowskiJozef">Mówiąc o potrzebie przegrupowania środków, mamy na uwadze przede wszystkim sytuację w dziedzinie inwestycji. W ramach dokonanych już przesunięć przewiduje się zwiększenie środków na cele związane z budownictwem mieszkaniowym uspołecznionym łącznie o około 1 mld zł, w tym 350 mln zł na cele związane z uzbrojeniem terenów pod to budownictwo. Ponadto, kredyty bankowe na indywidualne budownictwo mieszkaniowe ludności nierolniczej zostają zwiększone o 120 mln zł. W rezultacie powstaną możliwości zwiększenia efektów rzeczowych budownictwa mieszkaniowego w przyszłym roku o co najmniej 10%. Wydaje się, że przez lepsze wykorzystanie istniejącego potencjału przedsiębiorstw budowlanych oraz w związku z rozwijającą się inicjatywą załóg przedsiębiorstw budowlanych i przemysłu materiałów budowlanych należałoby w ciągu roku dokonać ponownej analizy sytuacji i ewentualnie przeznaczyć na ten cel dodatkowe środki, aby przyspieszyć realizację zadań budownictwa mieszkaniowego, zwłaszcza w ośrodkach przemysłowych, gdzie są możliwości zwiększania zatrudnienia i produkcji przez podniesienie współczynników zmianowości.</u> + <u xml:id="u-3.57" who="#PoselPinkowskiJozef">W celu pobudzenia inicjatyw terenowych związanych z potrzebami aktywizacji gospodarczej niektórych miast i obszarów zostają zwiększone możliwości korzystania ze środków Funduszu Aktywizacji Gospodarczej Terenu.</u> + <u xml:id="u-3.58" who="#PoselPinkowskiJozef">Dla zwiększenia liczby miejsc pracy dla kobiet na terenie niektórych powiatów przeznacza się nakłady inwestycyjne w kwocie 250 mln zł na przedsięwzięcia, które mogą przynieść szybkie efekty gospodarcze także w zatrudnieniu.</u> + <u xml:id="u-3.59" who="#PoselPinkowskiJozef">Obowiązkiem rad narodowych i ich prezydiów jest zapewnienie odpowiedniego wykorzystania tych środków w interesie miejscowej ludności oraz dla poprawy sytuacji w zakresie zaopatrzenia rynku i usług.</u> + <u xml:id="u-3.60" who="#PoselPinkowskiJozef">Niezależnie od zmian w kierunkach, inwestowania — konieczność zmniejszenia napięć w gospodarce narodowej dyktuje potrzebę wzmożenia wysiłków nad usprawnianiem procesów inwestycyjnych, a także rozważenia celowości i możliwości zmniejszenia globalnych rozmiarów nakładów inwestycyjnych, co powinno dotyczyć inwestycji najmniej efektywnych gospodarczo i społecznie.</u> + <u xml:id="u-3.61" who="#PoselPinkowskiJozef">Poprawa efektywności gospodarowania wiąże się również z przedsięwzięciami, których celem powinna być modernizacja struktury i systemu zarządzania gospodarką narodową. Jednym z podstawowych źródeł naszych trudności gospodarczych jest — jak wiadomo — niedostosowanie w porę i w odpowiedni sposób systemu zarządzania i mechanizmu funkcjonowania gospodarki narodowej do potrzeb i wymogów wynikających z osiągniętego przez nasz kraj stosunkowo wysokiego poziomu rozwoju sił wytwórczych i konieczności zapewnienia warunków do lepszego i wszechstronniejszego wykorzystania możliwości wprowadzania na szeroką skalę innowacji, zdobyczy nauki oraz postępu technicznego i ekonomicznego.</u> + <u xml:id="u-3.62" who="#PoselPinkowskiJozef">Nade wszystko jednak niezbędne jest obecnie powszechne działanie całego społeczeństwa na rzecz sprawnej realizacji zadań planu i budżetu bieżącego roku.</u> + <u xml:id="u-3.63" who="#PoselPinkowskiJozef">O rzeczywistej i trwałej poprawie warunków życiowych ludzi pracy i naszej sytuacji gospodarczej w ogóle zadecyduje osiągnięty, dalszy wzrost wydajności pracy, poprawa gospodarności na każdym odcinku, sprawniejsza działalność przedsiębiorstw, zakładów i instytucji. Jakiekolwiek nierozważne działania zakłócające normalny rytm pracy i społecznego życia kraju godziłyby w przyjęte plany, a tym samym w interesy ogółu ludzi pracy i opóźniały przezwyciężenie narosłych trudności.</u> + <u xml:id="u-3.64" who="#PoselPinkowskiJozef">Można więc powiedzieć, że dobro kraju wymaga zintensyfikowanej pracy wszystkich jego obywateli. Działanie takie, z poczuciem obywatelskiej rozwagi i dojrzałości, sprzyjać będzie skutecznemu, lecz z konieczności stopniowemu przezwyciężaniu ekonomicznych i społecznych deformacji w rozwoju kraju i tworzeniu podstaw dla systematycznej, szybszej niż w ostatnich latach poprawy warunków życia ludności i bardziej dynamicznego rozwoju naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-3.65" who="#PoselPinkowskiJozef">Wysoki Sejmie! Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów opierając się na opiniach i stanowisku pozostałych komisji sejmowych uważa, że przedstawione projekty zmian narodowego planu gospodarczego i budżetu są zasadne i niezbędne. Postanowiła więc przedłożyć je Wysokiej Izbie z aprobatą i poparciem wraz z poprawkami, które są uwzględnione w jednolitych tekstach sprawozdań doręczonych obywatelom posłom (druki nr 66 i 67).</u> + <u xml:id="u-3.66" who="#PoselPinkowskiJozef">W imieniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył zmiany w narodowym planie gospodarczym oraz w budżecie państwa na 1971 rok w brzmieniu przedłożonej przez Komisję uchwały Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w sprawie zmiany narodowego planu gospodarczego oraz ustawy o zmianach w budżecie państwa na 1971 rok.</u> + <u xml:id="u-3.67" who="#PoselPinkowskiJozef">Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-3.68" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Konwent Seniorów proponuje, ażeby dyskusję nad sprawozdaniem o zmianach planu i budżetu na 1971 r. przeprowadzić łącznie z dyskusją nad następnym, drugim punktem porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Czy są w tej sprawie jakieś uwagi? Nie ma.</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Wobec tego przystępujemy obecnie do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdania Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o rządowych projektach:</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">a) ustawy w sprawie dodatku do podatków obrotowego, dochodowego i wyrównawczego od jednostek gospodarki nie uspołecznionej i osób fizycznych (druki nr 62 i 68), b) ustawy zmieniającej ustawę o podatku wyrównawczym (druki nr 63 i 69), c) ustawy o zmianie dekretu o podatku od nabycia praw majątkowych (druki nr 64 i 70).</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Józef Czapski.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselCzapskiJozef">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów mam zaszczyt przedstawić pod obrady Wysokiego Sejmu trzy rządowe projekty ustaw dotyczące naszego systemu podatkowego i zakresu dodatkowych świadczeń pieniężnych, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselCzapskiJozef">1)projekt ustawy w sprawie dodatku do podatków obrotowego, dochodowego i wyrównawczego od jednostek gospodarki nie uspołecznionej i osób fizycznych, 2)projekt ustawy zmieniającej ustawę o podatku wyrównawczym, 3)projekt ustawy o zmianie dekretu o podatku od nabycia praw majątkowych — i poprawki Komisji do tych projektów, które zostały przez Komisję przyjęte w wyniku wszechstronnej dyskusji.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselCzapskiJozef">Wyżej wymienione projekty ustaw po pierwszym czytaniu dnia 13 lutego 1971 r. Sejm skierował do Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselCzapskiJozef">Komisja, jak i wyłoniony przez nią zespół poselski, pracowały ponad miesiąc w pełnej świadomości i zrozumieniu znaczenia planowanych zmian w dotychczas obowiązujących przepisach podatkowych, dotyczących niektórych grup obywateli, uzyskujących wysokie zarobki.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselCzapskiJozef">W pracach zespołu, jak i Komisji, uczestniczyli przedstawiciele sejmowych komisji: Oświaty i Nauki, Kultury i Sztuki, Przemysłu Lekkiego, Rzemiosła i Spółdzielczości Pracy oraz przedstawiciele Najwyższej Izby Kontroli i Ministerstwa Finansów.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselCzapskiJozef">Należy stwierdzić, że rządowe projekty ustaw wywołały duże zainteresowanie społeczne, czego dowodem jest duża liczba listów od osób prywatnych, jak i pism od organizacji i stowarzyszeń naukowych oraz samorządów rzemiosła i kupiectwa prywatnego.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselCzapskiJozef">Były głosy, w niektórych wypadkach krańcowo różne, daleko idące, aż do negatywnego stanowiska, domagające się oddalenia projektów ustaw. Były to jednak głosy nieliczne, o argumentacji nie przekonywającej, a podyktowane interesem osobistym, bez należytego uzasadnienia społecznego. Natomiast w wielu listach osób indywidualnych, jak i pismach organizacji samorządowych czy stowarzyszeń naukowych i twórczych, nie negowano potrzeby wprowadzenia w życie omawianych projektów ustaw, a tylko proponowano pewne zmiany i poprawki.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselCzapskiJozef">Wysoki Sejmie! Polska Ludowa jest wspólnym dobrem wszystkich jej obywateli. Cechą charakterystyczną jej ustroju jest w szczególności to, że od stopnia osobistego wkładu pracy, zrozumienia, zainteresowania i oddania poszczególnych obywateli zależy wszechstronny rozwój tego wspólnego dobra w dziedzinie gospodarczej, społecznej, nauki, oświaty i kultury.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselCzapskiJozef">Na dziesiątym posiedzeniu Sejmu PRL, dnia 23 grudnia 1970 r., I Sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edward Gierek powiedział: — „Przed Rządem, przed nami wszystkimi, stoi zadanie odbudowania i umocnienia tej niezbędnej więzi wzajemnego zaufania, jaka powinna łączyć nas z klasą robotniczą, ze wszystkimi ludźmi pracy, więzi, bez której nie sposób rządzić w państwie socjalistycznym”.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselCzapskiJozef">Tę więź zacieśnia i umacnia kierownictwo partii i Rządu już od trzech miesięcy, biorąc bezpośredni udział w spotkaniach z aktywem gospodarczym i produkcyjnym, wyłonionym z wielu załóg fabrycznych, w celu konsultacji konkretnych projektów podwyżek najniższych płac, zasiłków i rent, obniżek cen czy też poprawy warunków socjalno-bytowych ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselCzapskiJozef">Na podstawie wyników tych miarodajnych konsultacji podjęte zostały konkretne, pozytywne decyzje Biura Politycznego Komitetu Centralnego partii oraz Rządu, które spowodowały dla zabezpieczenia ich realizacji konieczność wprowadzenia do budżetu dodatkowych środków, a do narodowego planu gospodarczego dodatkowych zadań produkcyjno-gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselCzapskiJozef">Przedstawione przez Rząd projekty ustaw podatkowych mają zatem z jednej strony na celu umożliwienie uzyskania dodatkowych środków na częściowe pokrycie tych dodatkowych wydatków państwa, co znalazło już wyraz w będącym równocześnie przedmiotem dzisiejszej debaty Wysokiego Sejmu rządowym projekcie ustawy o zmianach w budżecie państwa na rok 1971, z drugiej zaś strony — projekty te wychodzą naprzeciw postulatom, zgłaszanym na zebraniach przez załogi wielu zakładów pracy, które wysuwały problem ograniczenia nadmiernych zarobków i dochodów uzyskiwanych przez niektóre grupy obywateli.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselCzapskiJozef">Realizując to założenie, te trzy projekty ustaw obciążają dodatkowo, aczkolwiek każdy z nich w innym zakresie i w innych rozmiarach, obywateli w zasadzie zamożniejszych lub więcej zarabiających. Można tu jednak przyjąć, że ta grupa obywateli odniesie stosunkowo większe korzyści z dokonanej w ubiegłym roku obniżki cen artykułów przemysłowych, a zwłaszcza artykułów trwałego użytku, gdyż w ich budżetach udział wydatków na te cele jest z reguły większy niż w budżetach osób niżej zarabiających.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselCzapskiJozef">Wysoki Sejmie! Obecnie pokrótce omówię przedłożone projekty ustaw. Pierwszy z nich to projekt ustawy w sprawie dodatku do podatków obrotowego, dochodowego i wyrównawczego od jednostek gospodarki nie uspołecznione j i osób fizycznych. Wprowadza on w 1971 roku dodatkowe obciążenie prywatnej gospodarki pozarolniczej w postaci dodatku do płaconych przez nią podatków od osiąganych obrotów i dochodów.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselCzapskiJozef">Proponowany dodatek wynosi 10%, jeżeli kwota podatków należnych za 1971 rok nie przekracza 20 000 zł i 15% przy obowiązku opłacania podatków w kwocie ponad 20 000 zł z tym jednak, że z uwagi na obowiązujące progresje w podatkach dochodowym i wyrównawczym, projekt wprowadza zastrzeżenie, że podatki te wraz z dodatkami do nich nie mogą przekroczyć 90% dochodu. Wprowadzenie omawianego dodatku w niczym nie zmieni polityki Rządu w stosunku do prywatnej gospodarki, gdyż jak wynika z oświadczeń rządowych, a w szczególności z exposé Prezesa Rady Ministrów złożonego na posiedzeniu Sejmu PRL dnia 23 grudnia 1970 roku — nadal będzie się stwarzać sprzyjające warunki dla rozwoju zakładów rzemieślniczych, świadczących usługi dla ludności i rolnictwa, przez stosowanie dogodnych, zryczałtowanych form opodatkowania oraz przewidzianych przepisami ulg.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselCzapskiJozef">Wyrazem tego jest również i omawiana ustawa, która zwalnia od dodatku rzemieślników wiejskich, opłacających podatki w formie karty podatkowej, a więc rzemieślników usługowych. Projekt zwalnia od płacenia dodatku również drobne zakłady, w zasadzie usługowe, od których należne podatki za 1971 rok nie przekroczą kwoty, którą projekt pierwotnie określał na 4 000 zł.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselCzapskiJozef">Projekt ten był tematem szerszej dyskusji Komisji Przemysłu Lekkiego, Rzemiosła i Spółdzielczości Pracy oraz Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, w wyniku czego wysunięto różne wnioski. Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów na posiedzeniu dnia 13 marca 1971 r., po dyskusji, część z nich uznała za słuszne, w związku z czym zaproponowano wprowadzenie pewnych poprawek do rządowego projektu ustawy, a mianowicie: Komisja zaproponowała ustalić kwotę należnych podatków, powyżej której obowiązuje opłacanie dodatku na 5 000 zł, a nie jak przewidywał projekt na 4 000 zł.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselCzapskiJozef">Uwzględniając niższą rentowność zakładów piekarskich oraz ich znaczenie w zakresie zaopatrzenia ludności w pieczywo, Komisja zaproponowała również ustalenie dla zakładów piekarskich jednolitego dodatku w wysokości 10%.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselCzapskiJozef">Komisja zaproponowała także uwzględnienie postulatu Zrzeszenia Młynarzy, którzy z uwagi na obowiązującą dla młynów gospodarczych wyższą stawkę podatku obrotowego, wnioskowali, aby dodatek do podatku obrotowego, należny od młynów, obliczać od podatku obrotowego w wysokości 5%, to jest takiej stawki, jaką opłacają inne zakłady należące do przemysłu prywatnego. Ponadto Komisja proponuje wyłączenie z obowiązku opłacania dodatku instytucji kościelnych, jeżeli chodzi o dochody uzyskiwane z innych źródeł niż działalność gospodarcza.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselCzapskiJozef">Drugi z przedłożonych projektów — to projekt ustawy zmieniającej ustawę o podatku wyrównawczym. Przypomnieć tu pragnę, że podatek wyrównawczy dotyczy osób osiągających wyższe zarobki w porównaniu ze średnią płacą większości ludzi pracy, gdyż obowiązek płacenia tego podatku powstaje wtedy, gdy zarobek netto przekracza 96 000 zł rocznie.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselCzapskiJozef">Projekt ten przewidywał zwiększenie obciążenia tym podatkiem osób osiągających przychody z pracy najemnej, a także z innych źródeł, jak honoraria za prace twórcze i artystyczne, prace zlecone itp. Projekt przewiduje w odniesieniu do pracowników także poddanie opodatkowaniu wszelkich stałych dodatków do uposażenia. Od twórców i artystów, których część zarobku wolna jest od podatku jako koszty uzyskania przychodu, podatek wyrównawczy byłby pobierany przy zarobkach ponad 200 000 zł rocznie od całej nadwyżki zarobków ponad tę kwotę, tzn. bez odliczenia od niej kosztów uzyskania wynagrodzenia. Projekt ogranicza ponadto podlegający odliczeniu od kwoty stanowiącej podstawę opodatkowania, ogólny koszt nabycia lub budowy domków jednorodzinnych do wysokości 300 000 zł. Projekt ustala również nowe, bardziej zróżnicowane skale podatkowe, przewidujące podwyżkę obciążenia z tym jednak, że podwyżka ta miała być zróżnicowana w zależności od tego, czy dana osoba uzyskuje wyłącznie przychód z pracy najemnej czy też z innych źródeł, jak np. honoraria. Ponadto projekt wprowadza zasadę, że podatek pobierać będzie zakład pracy.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselCzapskiJozef">Proponowane w rządowym projekcie ustawy zmiany, jak również same zasady podatku wyrównawczego na tle projektowanych zmian, wywołały szeroką dyskusję i nieraz kontrowersyjne opinie zainteresowanych osób i organizacji.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselCzapskiJozef">Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów rozważyła wszechstronnie zgłoszone uwagi i propozycje i po wyczerpującej dyskusji część z nich uznała za słuszne. W związku z powyższym, Komisja proponuje wprowadzić do rządowego projektu ustawy zmieniającej ustawę o podatku wyrównawczym następujące poprawki i zmiany:</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselCzapskiJozef">Uwzględniając postulaty i propozycje związków twórczych nie różnicować wysokości podatku w zależności od tego czy chodzi o przychód z umowy o pracę, czy też z innych źródeł, jak honoraria, prace zlecone itp., i wprowadzić tylko jedną skalę dla osób osiągających takie przychody w wysokości przedstawionej w druku nr 69, a przy zarobkach z prac twórczych, przekraczających kwotę 200 000 zł, wyłączać z opodatkowania kwoty potrącone z honorariów przez stowarzyszenia twórcze, dokonujące wypłaty tychże honorariów;</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselCzapskiJozef">Komisja proponuje zwolnić od podatku wyrównawczego, na równi z wydatkami na budowę domów lub kupno mieszkania spółdzielczego, wydatki z tytułu dopłaty za powiększenie metrażu przy wymianie mieszkań kwaterunkowych, a także kwoty ofiarowane na cele o wysokiej użyteczności społecznej, które określi Minister Finansów;</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselCzapskiJozef">Komisja uznała za słuszne ograniczyć proponowaną zasadę, że podatek wyrównawczy będzie pobierany za pośrednictwem pracodawcy lub innej instytucji wypłacającej wynagrodzenie, do przypadków, które określi Minister Finansów, a w związku z powyższym proponuje się pozostawić w ustawie dotychczasowe przepisy, nakładające na płatników obowiązek przesyłania organom finansowym informacji o wypłaconych wynagrodzeniach.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselCzapskiJozef">Komisja proponuje dalszą poprawkę dotyczącą ukierunkowania zawartego w art. 13 ustawy upoważnienia dla Rady Ministrów do łagodzenia obciążenia podatkowego przez podwyższanie granicy kwoty, powyżej której działa podatek wyrównawczy w stosunku do osób uzyskujących przychody z działalności naukowej, działalności twórczej, mających istotne znaczenie dla rozwoju kultury, za osiągnięcia w dziedzinie techniki, a także w stosunku do osób zatrudnionych w niektórych ważnych dla gospodarki narodowej działach pracy. Ponadto Komisja proponuje dodatkową poprawkę do omawianego projektu ustawy, ustalającą, że przepisy znowelizowanej ustawy mają zastosowanie do przychodów osiąganych od dnia 1 kwietnia 1971 r.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselCzapskiJozef">Jeżeli chodzi o trzeci z przedłożonych projektów ustaw, tj. projekt ustawy o zmianie dekretu o podatku od nabycia praw majątkowych, to wprowadza on zmianę tylko w części dotyczącej opodatkowania tzw. odpłatnego nabycia praw majątkowych, tj. transakcji kupna- sprzedaży nieruchomości i rzeczy ruchomych oraz innych umów, jak umowy dzierżawy, pożyczek, przyrzeczenia nabycia praw zawieranych pomiędzy osobami prywatnymi.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselCzapskiJozef">Obowiązujące obecnie stawki, tego podatku są stosunkowo niskie, projekt przewiduje zatem podwyżkę tych stawek, a mianowicie: przy nabyciu nieruchomości — z 6% do 10%, od umowy pożyczki i uznania długu — z 1% do 2%, od transakcji kupna-sprzedaży, jeżeli sporządzono rachunek lub zawarto umowę na piśmie — z 2,5% do 5%, a w pozostałych wypadkach — z 3,5% do 7%, oraz od umów przyrzeczenia nabycia praw majątkowych — z 0,5% do 1%, natomiast projekt nie przewiduje podwyżki stawki od umów najmu lokali.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselCzapskiJozef">Podwyższenie stawki od obrotu nieruchomościami nie będzie miało wpływu na obrót nieruchomościami rolnymi, ponieważ obrót tymi nieruchomościami, z wyjątkiem obrotu gospodarstwami rolnymi położonymi w miastach wojewódzkich oraz domami mieszkalnymi wchodzącymi w skład gospodarstw położonych w miastach, został zwolniony od opodatkowania. Podwyższona stawka od nabycia rzeczy ruchomych będzie miała zastosowanie tylko w tym wypadku, gdy wartość rzeczy ruchomych przekracza 5 000 zł, a jeżeli chodzi o pożyczki udzielane przez osoby prywatne, przy pożyczkach przekraczających 10 000 zł, gdyż transakcje, o niższej wartości są wolne od opodatkowania. Nadmienić należy, że wszystkie pożyczki bankowe są wolne również od opodatkowania podatkiem od nabycia praw majątkowych.Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, po zapoznaniu się z wymienionym projektem ustawy, nie zgłasza do niego żadnych poprawek, proponuje tylko uściślenie zasięgu stosowania nowych stawek podatku, w odniesieniu do transakcji dokonanych przed wejściem w życie ustawy stwierdzeniem, że nowe stawki podatku będą miały zastosowanie do nabycia praw majątkowych nie poddanych opodatkowaniu przed dniem wejścia w życie ustawy.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselCzapskiJozef">Wysoki Sejmie! Jak wynika z przedstawionych rządowych projektów ustaw, Rząd kierował się dwiema przesłankami przy opracowaniu tych projektów. Jedną z nich była nadmierna dysproporcja w zarobkach i dochodach niektórych grup obywateli. Drugą przesłanką była konieczność uzyskania dodatkowych dochodów budżetowych na częściowe pokrycie dodatkowych wydatków, niezbędnych do realizacji zapadłych uchwał dotyczących poprawy warunków bytowych i socjalnych osób najniżej zarabiających, a także na zwiększenie niektórych urządzeń socjalnych.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselCzapskiJozef">Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, biorąc powyższe pod uwagę, jak również nadesłane opinie, wnioski i głosy posłów w dyskusji na posiedzeniach Komisji, przyjęła wyżej wymienione rządowe projekty ustaw w brzmieniu rządowym wraz z przedstawionymi poprawkami i uzupełnieniami Komisji.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#PoselCzapskiJozef">Wobec powyższego, w imieniu i z upoważnienia Komisji wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył następujące projekty ustaw:</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselCzapskiJozef">1) Ustawę w sprawie dodatku do podatków obrotowego, dochodowego i wyrównawczego od jednostek gospodarki nie uspołecznionej i osób fizycznych — druk nr 68;</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#PoselCzapskiJozef">2) Ustawę zmieniającą ustawę o podatku wyrównawczym — druk nr 69 oraz dodatkowe poprawki — nie uwzględnione w druku nr 69 — o następującym brzmieniu:</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#PoselCzapskiJozef">a) W art. 1, w zmianie 4 art. 13, otrzymuje brzmienie:</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#PoselCzapskiJozef">„Art. 13. Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia zmniejszać obciążenia podatkowe przewidziane w niniejszej ustawie poprzez:</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#PoselCzapskiJozef">1) podwyższenie kwot wymienionych w art. 2, art. 3, art. 4 i w art. 8, od których zależy powstanie obowiązku podatkowego i jego rozmiar w odniesieniu do określonych grup podatników, a w szczególności uzyskujących przychody z działalności naukowej, z działalności twórczej, mającej istotne znaczenie dla rozwoju kultury, za osiągnięcia w dziedzinie rozwoju techniki, a także osób zatrudnionych w niektórych ważnych dla gospodarki narodowej działach pracy;</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#PoselCzapskiJozef">2) obniżanie stawek podatkowych określonych w art. 9.” b) Art. 3 otrzymuje brzmienie:</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#PoselCzapskiJozef">„Art. 3. 1. Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia i ma zastosowanie do przychodów osiągniętych od dnia 1 kwietnia 1971 r.</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#PoselCzapskiJozef">2. Minister Finansów określi sposób obliczenia podatku wyrównawczego za 1971 r. uwzględniający postanowienia ust. 1.” 3) Ustawę o zmianie dekretu o podatku od nabycia praw majątkowych w przedłożeniu rządowym — druk nr 64 wraz z uzupełnieniem art. 2 przez Komisję — druk nr 70.</u> + <u xml:id="u-5.41" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Otwieram łączną dyskusję nad przedstawionymi sprawozdaniami.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">Pragnę poinformować Obywateli Posłów, że do dyskusji zapisało się w tej chwili 15 mówców.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#Marszalek">Jako pierwszy zabierze głos poseł Stanisław Kuziński.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Wysoki Sejmie! Przedłożony Wysokiemu Sejmowi projekt uchwały w sprawie zmiany narodowego planu gospodarczego 1971 roku nakreśla cele i wyznacza środki ich realizacji, zgodnie z linią polityki społeczno-gospodarczej, wytyczonej w uchwałach VII i VIII Plenum Komitetu Centralnego PZPR.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselKuzinskiStanislaw">W projekcie, któremu poświęcona jest dzisiejsza debata ujęte są dwa przewodnie kierunki działania:</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselKuzinskiStanislaw">— dokonanie głębokiego przesunięcia środków na rzecz szybszego wzrostu spożycia, — rozwinięcie bardziej dalekosiężnej i trudnej pracy na rzecz przezwyciężenia narosłych w latach ubiegłych dysproporcji i usuwania hamulców, zwłaszcza w procesach inwestycyjnych, w kooperacji i zaopatrzeniu.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselKuzinskiStanislaw">W ten sposób, w projekcie uchwały, znalazła wyraz myśl wiodąca polityki naszej partii o maksymalnym przeznaczeniu zasobów dla zaspokojenia najpilniejszych — zaniedbanych poprzednio — potrzeb społecznych, a jednocześnie o organicznej jedności wzrostu spożycia i realizacji zadań gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Na tle wszechstronnej charakterystyki projektu planu, przedstawionej przez posła Pińkowskiego, pragnę zwrócić uwagę Wysokiej Izby na niektóre szczególnie ważne problemy i wysiłki, na których się będziemy koncentrować.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselKuzinskiStanislaw">W roku bieżącym uzyskać możemy pewne przyspieszenie tempa wzrostu produkcji przemysłowej, i to nie pomimo, lecz dzięki tworzeniu szerszych możliwości rozwoju produkcji artykułów konsumpcyjnych. Wzrost konsumpcji jest więc w tym roku bezpośrednią dźwignią wzrostu produkcji. Jednakże przewidywany wzrost spożycia tylko w części pochodzi z tej dodatkowej produkcji. Tempo wzrostu spożycia przekroczy tempo wzrostu dochodu narodowego. Skąd więc wzięto zasoby materialne do pokrycia tej różnicy, skoro — co trzeba tu dodać — inwestycje w zasadzie nie zmniejszają swego udziału w dochodzie narodowym.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Są trzy dodatkowe źródła środków, a mianowicie: dodatkowa produkcja towarów rynkowych, szybszy wzrost importu niż wzrost eksportu, umożliwiony między innymi kredytową pomocą Związku Radzieckiego i założone zmniejszenie przyrostu zapasów.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Oznacza to, że wzrost spożycia w roku bieżącym dokona się częściowo kosztem dnia jutrzejszego. Oznacza to także, że na skutek lepszego zharmonizowania produkcji i obrotu z zużyciem materiałów i dopiero w toku żmudnych poczynań w zakresie oszczędności tych materiałów zostaną wytworzone dodatkowe towary potrzebne dla rynku wewnętrznego, dla eksportu i dla szybkiego, efektywnego zagospodarowania w całym procesie produkcyjnym i inwestycyjnym.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Bardzo istotną cechą projektu planu jest utrzymanie stopy wzrostu inwestycji, zbliżonej do zakładanego wzrostu dochodu narodowego. Pozwala to na dalszą koncentrację nakładów na inwestycjach kontynuowanych, które pochłaniają do 80% całości nakładów, umożliwia to szybsze ich kończenie, a także zapewnia rozpoczęcie najpilniejszych nowych obiektów dających najniezbędniejszy — „wybieg” dla lat następnych.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Można sobie wyobrazić, jak niepowetowane straty musielibyśmy ponieść, zatrzymując w biegu rozwinięte place budowy, aby uzyskać wielokroć mniejsze środki dla funduszu spożycia. Trzeba byłoby to odrabiać przez wiele lat. Mamy na to aż nadto przekonywające dowody z praktyki w przeszłości.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Oprócz tego w samym programie inwestycyjnym dokonano znacznych ograniczeń inwestycji niedostatecznie przygotowanych, kapitałochłonnych i takich nowo rozpoczynanych, których odłożenie nie spowoduje głębszych luk w produkcji lat następnych. Równocześnie zwiększa się nakłady na budownictwo mieszkaniowe i inne inwestycje socjalne, a także dla gałęzi przemysłu wytwarzających artykuły rynkowe.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Problem tegorocznych nakładów inwestycyjnych w przemyśle pracującym bezpośrednio dla rynku, wykracza swym znaczeniem poza proporcje aktualnego planu. Rzecz w tym, że od jak najszybszego zainstalowania nowych maszyn i urządzeń, zwłaszcza o charakterze komplementarnym, umożliwiających często uruchomienie pracy wielozmianowej, a także od szybkiego wybudowania nowych powierzchni produkcyjnych, zależy wielkość przyrostu produkcji w roku przyszłym i w roku 1973. Jeśli mielibyśmy pozostać w kręgu przyrostów produkcji w rocznej skali 7% — 8%, jak to przewidywano dla tych gałęzi przemysłu w wersji pięciolatki, sporządzonej w połowie ubiegłego roku, to niemożliwe byłoby pokrycie siły nabywczej w roku przyszłym czy w roku 1973. Dla uzyskania 10 — 12-procentowych rocznych przyrostów produkcji artykułów konsumpcyjnych pochodzenia przemysłowego nie można więc czekać na uchwalenie nowego planu 5-letniego, lecz już dziś trzeba zamawiać w kraju i za granicą zwłaszcza maszyny i planować już teraz na rok przyszły szybki wzrost dostaw poszukiwanych przez ludność artykułów. Nie można poprzestać na powolnej, zbyt mało odczuwalnej zmianie struktury spożycia. Nieodzowny jest bardziej czynny, chciałoby się powiedzieć — agresywny program rynkowy, skłaniający konsumenta do zakupu atrakcyjnych artykułów trwałego użytku z przemysłu maszynowego, nowych modeli odzieży i obuwia, funkcjonalnych i estetycznych mebli i wielu innych towarów od dawna znanych, lecz brakujących na rynku, lub uzupełnionych czy zmodernizowanych.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Do zasadniczych warunków powodzenia w walce o zwiększenie zaopatrzenia rynku należy szeroko rozumiana kwestia społecznych kosztów wytwarzania. Jest to kwestia tym ważniejsza, że koszty produkcji w roku bieżącym wzrosną zarówno na skutek podniesienia płac najniższych, jak i na skutek zasadniczego polepszenia opłacania wzrostu wydajności pracy. Z drugiej strony — ceny konsumpcyjnych artykułów przemysłowych, biorąc w całości, zostały w porównaniu z ubiegłym rokiem obniżone. Dla tych niezbędnych i słusznych zarówno pod względem społecznym, jak i ekonomicznym decyzji, trzeba jednakże tworzyć trwałą podstawę dla równowagi dnia dzisiejszego i gromadzić przesłanki dla dalszych w tej sprawie decyzji w przyszłości. A więc znajdują się przed nami szczególnie ważne zadania obniżenia zużycia materiałów, lepszego wykorzystania majątku produkcyjnego i wzrostu wydajności pracy. Dla ich pomyślnego realizowania stworzone zostały decyzjami rządowymi w tym roku znacznie lepsze niż dotychczas warunki. Wprowadzenie bowiem do- datków do płac najniższych nie przekraczających 2 tys. złotych miesięcznie oznacza, że opłacenie wzrostu produkcji będzie obecnie wyższe niż w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Granice wzrostu wydajności pracy nie są określone tylko możliwościami wzrostu płac. Byłby to bardzo ograniczony, wąskoekonomiczny, a czasem wręcz nieprawdziwy obraz dążeń i motywów ludzi pracy. Im pełniej są zaspokajane elementarne potrzeby materialne, tym większe znaczenie mają niematerialne potrzeby wyższego rzędu, takie jak uznanie w oczach środowiska dla swoich kwalifikacji i rzetelności pracy i związane z tym poczucie własnego bezpieczeństwa, zrozumienia własnej roli w realizacji większych celów swojego zakładu i całego kraju. Te prawdziwie ludzkie potrzeby odgrywają coraz aktywniejszą rolę w całokształcie motywacji skłaniającej człowieka do bardziej rozumnej, bardziej wydajnej pracy. Wiele zależy pod tym względem od stosunku bezpośredniego nadzoru i kierownictwa wobec robotników. Trzeba więc tę kadrę w przemyśle oceniać również z tego punktu widzenia, a więc trzeba również ją szkolić do pełnienia funkcji kierowniczych. Elementarną bowiem umiejętnością w tej funkcji jest tworzenie atmosfery zaufania, wzajemnej pomocy i życzliwości we współpracy z ludźmi.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Potrzebne jest nie werbalne, lecz faktyczne wcielanie w życie socjalistycznych zasad stosunków pomiędzy bezpośrednim nadzorem a robotnikiem przy maszynie, pomiędzy kierownictwem i nadzorem, stosunków wewnątrz grup zatrudnionych, wewnątrz organizacji partyjnej i w związkach zawodowych. W sprawie tej nie chodzi wyłącznie o uznanie społecznych czy moralnych dźwigni wzrostu wydajności pracy, chodzi o wcielanie w życie praktyczne politycznej zasady, czołowej roli społecznej klasy robotniczej, klasy, która dowodzi dobitnie zarówno w okresach przełomu, jak i w codziennym trudzie, że jest głównym podmiotem naszego ustroju, naszego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Na tle tej twórczej postawy klasy robotniczej jako całości trzeba negatywnie ocenić zdarzające się w ostatnich tygodniach przerwy i postoje w pracy, występujące wraz z nierealnymi postulatami płacowymi. Przynosi to bezpośrednie i pośrednie straty ekonomiczne, powiększa trudności w zaopatrzeniu rynku i kładzie się ciężarem na bieżących interesach konsumpcyjnych wszystkich ludzi pracy. Zmniejsza to także efekty powszechnych zobowiązań produkcyjnych klasy robotniczej.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Nie sposób jest mówić o planie gospodarczym 1971 r. nie podnosząc bardzo poważnego znaczenia ruchu zobowiązań produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Oczekiwane rezultaty tych zobowiązań stały się ważną przesłanką równowagi i realności tego planu, są wyrazem czynnego poparcia polityki partii i Rządu.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Obowiązkiem naszym, działaczy frontu gospodarczego, a zwłaszcza państwowego kierownictwa gospodarczego wszystkich szczebli, jest tworzenie warunków umożliwiających coraz lepsze wykorzystanie tych inicjatyw. Widzimy bowiem na przykład, że często hamująco i zniechęcająco działa na te inicjatywy brak rytmicznych dostaw materiałów, podzespołów i normalii, natomiast nieracjonalny wysiłek na początku dekady czy miesiąca i przerwy w dodatku na początku tych okresów, obniżają wykorzystanie kosztownego majątku produkcyjnego i ujemnie wpływają na jakość wyrobów. Jest to zadawniona choroba w naszym przemyśle i jej diagnozę już postawiono przed laty. Tylko że zastosowano niewłaściwą, bo nieskuteczną terapię. Zalecenia w sprawie usprawnienia kooperacji i zaopatrzenia, w sprawie rytmiczności produkcji i lepszego wykorzystania majątku produkcyjnego powtarzały się w licznych uchwałach i rozporządzeniach. Jednak nie brano pod uwagę całokształtu warunków, które są niezbędne dla rozwiązania tego trudnego problemu. Próbowano stworzyć odcinkowe bodźce w systemie premiowym dla poprawy pod tym względem, a nie zapewniono w dyrektywnych wskaźnikach planu przedsiębiorstwa wystarczających środków do rozwoju bazy kooperacyjnej. Nałożono obowiązek niesłychanie drobiazgowych i biurokratycznych analiz zdolności produkcyjnych, zresztą dezaktualizujących się już po krótkim okresie czasu, a nie tworzono warunków do zatrudnienia drugiej zmiany przez odpowiedni przydział mieszkań czy zmiany w przepisach meldunkowych. Jedną ręką ścinano import kooperacyjny, a drugą ręką ograniczano rozbudowę bazy kooperacyjnej czy zaopatrzeniowej. Nie są to bynajmniej wszystkie sprzężenia, które działają w tej dziedzinie. Warto o tym przypomnieć obecnie, gdyż nie należy mieć złudzeń, że w ciągu krótkiego czasu zdołamy się do końca uporać z tą sprawą. Uporamy się jednak na pewno.W programie rządowym znajduje wyraz nie tylko docenienie wagi i realizm w ocenię tego problemu, lecz nakreślono na najbliższą metę poczynania dla jego sukcesywnego rozwiązania oraz przyjęto nowe metody w opracowaniu zasadniczych nie rozwiązanych jeszcze problemów głębszych i dalszych.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Nie powtarzając tu na czym polegają działania bieżące, chciałbym poświęcić jeszcze kilka uwag działalności obliczonej na dłuższą metę, która dotyczy zresztą nie tylko problemu kooperacji. Mamy przed sobą bowiem dwa zasadnicze zadania o charakterze programowym, nad którymi Sejm w nadchodzącym okresie będzie obradował. Są to:</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselKuzinskiStanislaw">1) kierunki rozwoju gospodarki w bieżącym 5-leciu, 2) system usprawnienia funkcjonowania gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Od tego, w jaki sposób zorganizujemy pracę nad tymi fundamentalnymi zagadnieniami zależeć będzie główna treść programu społeczno-gospodarczego i jego skuteczność w praktyce. Te zasadnicze programy powinny stać się przedmiotem publicznej dyskusji w prasie, w środowiskach technicznych i ekonomicznych. W zakładach pracy będzie to dyskusja oprócz tego związana z perspektywami rozwoju dane- go zakładu.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Rozległa praca nad przygotowaniem tych programów ma bowiem dwie płaszczyzny: szeroką — społeczną i węższą — sztabową, można powiedzieć.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Chodzi bowiem o to, aby autorstwo programów było z jednej strony maksymalnie powszechne, aby zyskało aktywne poparcie społeczne, a z drugiej strony, aby uwzględniać i skojarzyć w toku żmudnej pracy sztabowej różnorodne aspekty, punkty widzenia i interesy związane z danym problemem.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Z tego względu również i baza tej pracy została inaczej zorganizowana. A mianowicie dla opracowania społeczno-gospodarczego rozwoju kraju w bieżącym 5-leciu zostały powołane przez Rząd zespoły wybitnych specjalistów, naukowców i działaczy praktyki. Dla opracowania kierunków modernizacji i funkcjonowania gospodarki i państwa jako całości powołana została przez Biuro Polityczne KG i Rząd komisja pod patronatem I Sekretarza KC PZPR tow. Gierka. Komisja ta w 10 zespołach opracuje do jesieni bieżącego roku podstawowe założenia zmian w systemie ekonomicznym i całym systemie zarządzania państwem. Nie zostały tej komisji narzucone z góry żadne rozwiązania. Po tym okresie będzie ona kontynuować swoją pracę aż do pełnego wprowadzenia systemu odpowiadającego potrzebom rozwoju socjalistycznej gospodarki w naszym kraju w latach 70-tych.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Sprawa nie polega oczywiście na przyjęciu innych niż dotychczas form organizacyjnych dla tego typu pracy, lecz na zastosowaniu naukowych i jednocześnie społecznych metod przygotowywania programów, metod wyboru wariantów i metod podejmowania decyzji.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Od zastosowania właściwych metod zależy w głównej mierze treść programów i decyzji. Dlatego należałoby przypisać temu nawet większe znaczenie niż osobistemu uzdolnieniu osób zaangażowanych w tej działalności.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Plan na bieżące 5-lecie będziemy również chcieli oprzeć na powszechnych, społecznych analizach i propozycjach. Nie zdołamy stworzyć jeszcze wszystkich kompleksowych warunków sprzyjających skuteczności inicjatyw przedsiębiorstw, gdyż w tym czasie nie będą jeszcze działać nowe rozwiązania systemowe. Jednakże niektóre warunki możemy stworzyć.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Do nich m.in. należeć będą: wytyczne do rozwoju branż, opracowane przez resorty, które byłyby odpowiedzią na pytanie co do kierunków projektów planów zjednoczeń, a zjednoczeniom dałyby odpowiedź na temat profilu i perspektyw rozwojowych przedsiębiorstw. Brak jasności perspektywy paraliżuje często inicjatywę w opracowywaniu własnej alternatywy planu 5-letniego w przedsiębiorstwie. Tworzymy obecnie sprzyjające warunki dla rozwinięcia inicjatywy w ramach istniejącego, poprawianego systemu finansowego, systemu inwestycyjnego i handlu zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Nie stworzymy jednak w krótkim czasie idealnych warunków do wyboru w przedsiębiorstwie i zjednoczeniu np. pomiędzy inwestycjami a zatrudnieniem, pomiędzy importem a rozwinięciem własnej produkcji, pomiędzy wydajnością pracy a zatrudnieniem.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Mamy do rozwiązania bardzo trudny problem reformy systemu zaopatrzenia, odchodzenia od rozdzielnictwa, mamy do czynienia z dysproporcjami pomiędzy bazą kooperacyjną a możliwościami produkcji finalnej. Wymaga to rozbudowy mocy produkcyjnych, a więc czasu. Stworzenie warunków bardziej elastycznego planowania na szczeblu przedsiębiorstw i zjednoczeń i możliwości rzeczywistego wy- boru wariantów proponowanych przez te ogniwa będą wymagały również dłuższego czasu, określonego przez tempo, w jakim realizować będziemy założenia kompleksowego systemu funkcjonowania gospodarki narodowej. Dlatego lepiej będzie w roku bieżącym wytypować — zróżnicowane według poszczególnych gałęzi — zadania i cele, znacznie bardziej konkretne i możliwe do osiągnięcia w ramach istniejącego poprawionego systemu.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Podstawowe znaczenie dla dalszego wzrostu spożycia posiada rozwój produkcji rolnej. Dlatego w przedkładanym projekcie planu poświęca się wiele uwagi stworzeniu warunków, które by nie tylko ułatwiły przezwyciężenie istniejących trudności, lecz wytworzyły również mocną podstawę do szybkiego wzrostu krajowej produkcji żywności w latach następnych.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Realizując to ważne zadanie zwiększamy opłacalność produkcji zwierzęcej, która w rezultacie jednostronnie realizowanej polityki ograniczenia importu zbóż, kształtowała się ostatnio na niezbyt korzystnym poziomie. Dokonujemy również wysiłku zmierzającego do poprawy zaopatrzenia wsi w środki produkcji, przejawiającego się w dodatkowych dostawach pasz, węgla i materiałów budowlanych o poważnej wartości.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Te środki powinny zapewnić wyraźniejszy wzrost produkcji zwierzęcej już na przełomie lat 1971/72.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Wysoki Sejmie! Przedłożony projekt zmian w planie i budżecie na 1971 rok określa podstawowe cele rozwojowe, zgodnie z najżywotniejszymi interesami klasy robotniczej i wszystkich ludzi pracy, kładzie właściwy pomost pomiędzy aktualnymi potrzebami i niemałymi trudnościami dnia dzisiejszego a dalszym rozwojem kraju, stawia realne zadania i wystarczające środki do ich realizacji.</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#PoselKuzinskiStanislaw">W imieniu Klubu Poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej pragnę oświadczyć, że Klub będzie głosował za przyjęciem projektu zmian w planie i budżecie na 1971 rok wraz z poprawkami zgłoszonymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Wysoki Sejmie! Jednocześnie wniesione zostały przez Rząd projekty ustaw: w sprawie zmiany ustawy o podatku wyrównawczym, w sprawie dodatku do podatków obrotowego, dochodowego i wyrównawczego oraz o zmianie dekretu o podatku od nabycia praw majątkowych. Ustawy te mają na celu korektę w obciążeniach finansowych osób najwyżej zarabiających , a przeznaczając środki powstałe z tych obciążeń na rzecz wzrostu dochodów ludności pracującej, przyczyniają się do sprawiedliwszego podziału dochodu narodowego, przeznaczonego na spożycie.</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#PoselKuzinskiStanislaw">Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej będzie głosował za przyjęciem tych ustaw wraz z poprawkami wniesionymi przez Komisję sejmową.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Feliks Starzec.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselStarzecFeliks">Wysoka Izbo! Przedstawione na dzisiejszym posiedzeniu projekty ustaw dotyczące zmian w narodowym planie gospodarczym i budżecie państwa na rok 1971 to z kilku powodów wyjątkowo ważne dokumenty.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselStarzecFeliks">Zadania w nich nakreślone, mimo trudnej sytuacji gospodarczej kraju, uwzględniają konieczność pełniejszego zaspokajania najpilniejszych potrzeb społeczeństwa, a jednocześnie budzą poważne nadzieje szybszego wyjścia z aktualnych trudności. Realizacja zadań nakreślonych w tym planie warunkuje szybszy rozwój naszego kraju w najbliższej i dalszej przyszłości.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselStarzecFeliks">Rodzi się więc pytanie, czy zadania te są realne? Istnieje wiele przesłanek, aby odpowiedzieć na to pytanie pozytywnie. Byłby to jednak tani optymizm, gdybyśmy nie dostrzegali elementów napięć i nie uświadomili sobie, że realizacja tegorocznych zadań wymaga wyjątkowo sprawnych zabiegów organizacyjnych, nade wszystko zaś mobilizacji sił i spożytkowania uzdolnień całego narodu. Właśnie ta wyjątkowa okoliczność i specyfika klimatu, w jakim opracowany został tegoroczny plan, polega między innymi na tym, że treść tego planu, zadania w nim zawarte, opierają się na głębokim zaufaniu do mądrości, do sił i talentów naszego narodu, do jego trwałych powiązań z ideologią i strukturą ekonomiczną państw socjalistycznych. Idea ta jest bowiem zasadniczą wykładnią polityki nowego kierownictwa politycznego, a zwłaszcza kierowniczej siły naszego narodu — Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i będzie ona tym obficiej plonowała, jeśli dotrze możliwie szybko do wszystkich tkanek naszego organizmu społecznego, jeśli będzie konsekwentnie realizowana i pogłębiana.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselStarzecFeliks">Struktura i tendencja tego planu oparte są na świadomości, że w miarę rozwoju sił wytwórczych przemysłu i rolnictwa rodzą się nowe, coraz bardziej skomplikowane problemy funkcjonowania tej złożonej machiny naszej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselStarzecFeliks">Wiele form kierowania procesami ekonomicznymi, które zdawały egzamin na niższym poziomie rozwoju gospodarki stają się hamulcem sprawnego funkcjonowania ekonomiki wyżej zorganizowanej. Kierownictwo polityczne i władze państwowe podejmują więc wysiłki, aby włączać do sterowania procesami produkcji współczesną wiedzę ekonomiczną, aby śmielej wprowadzać do naszej gospodarki najnowszą myśl techniczną. Wysiłki te wychodzą jednocześnie naprzeciw opinii tej części społeczeństwa, która krytykowała zarówno przestarzałe formy kierowania naszą gospodarką, jak również poważne niedostatki w ustalaniu perspektywicznych kierunków dalszego rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselStarzecFeliks">W jakiej więc mierze plan, który dziś omawiamy, uwzględnia potrzeby nowego stadium rozwoju, czy odpowiada on społecznym potrzebom i aspiracjom naszego narodu? Główne wskaźniki przedstawione przez posła referenta Józefa Pińkowskiego ilustrują charakterystyczne cechy planu i budżetu. Założenia te przewidują, mimo trudnego okresu, wzrost zatrudnienia, wzrost inwestycji, a także wzrost produkcji, a więc i wzrost dochodu narodowego oraz dalszą poprawę warunków bytowych niektórych grup ludności. Rodzi się więc pytanie, skąd wykrzesano tyle zasobów? Czy przedstawiony nam nowy plan jest realny? W śmiałości założeń, w odejściu od stagnacyjnych elementów przezwyciężania trudności, tkwią przesłanki nowych koncepcji rozwoju w przekonaniu, że zasoby siły roboczej nie są ciężarem, lecz wartością dynamizującą gospodarkę; w przekonaniu wreszcie, że rynek wewnętrzny i potrzeby konsumpcyjne społeczeństwa nie są ciężarem siedzącym na karku przemysłu i rolnictwa, lecz zjawiskiem normalnym, stwarzającym szansę szybkiego rozwoju potrzebnej ludziom produkcji. Właściwie spożytkowana baza materialno-techniczna, umiejętności i siły ludzkie stwarzają więc szanse realizacji tych ambitnych zamierzeń.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselStarzecFeliks">Plan ten zawiera też wiele przesłanek ściślejszego nawiązywania kontaktu z czołówką przodujących krajów. Sukcesu jednak nie osiąga się bez stawiania sobie wyższych wymogów i pokonywania nowych trudności. Zwiększone wymagania muszą odnosić się do wszystkich bez wyjątku członków naszej społeczności.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselStarzecFeliks">Wiadomo przecież, że każdy twórczy człowiek nie zadowala się tym, co już osiągnął, że zawsze stawia sobie takie cele, których realizacja wymaga mobilizacji nowych sił i pokonywania większych trudności. Oczywiście, skala wydatkowanych sił i trudności powinna uwzględniać realne możliwości narodu i poszczególnych grup naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselStarzecFeliks">Przedstawione dziś projekty zmian w planie gospodarczym i budżecie, zdaniem Klubu Poselskiego ZSL, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, uwzględniają zarówno aktualne potrzeby, jak i możliwości naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselStarzecFeliks">Wysoki Sejmie! Plan i budżet na rok 1971 zawiera też wiele nowych elementów, widzianych w sposób nowoczesny, z zakresu rolnictwa. Wagi rolnictwa w naszej gospodarce nie można bowiem mierzyć jedynie procentowym wskaźnikiem udziału tej gałęzi produkcji w tworzeniu dochodu narodowego, choć i ten procent nie jest tak mały. Rolnictwo i przemysł rolno-spożywczy tworzą bowiem ponad 30% dochodu narodowego, dostarczają około połowy masy towarowej. Artykuły rolno-spożywcze spełniają ważną rolę w handlu zagranicznym, zwłaszcza w eksporcie do krajów kapitalistycznych. Na wsi mieszka prawie połowa ludności kraju, a dla około 30% Polaków ta gałąź gospodarki jest podstawą egzystencji.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselStarzecFeliks">Powszechnie wiadomo, że niepomyślne warunki atmosferyczne w ostatnich dwóch latach ukazały nie tylko słabe strony naszego rolnictwa, ale uwypukliły także dodatnie skutki podstawowych elementów naszej polityki rolnej, zwłaszcza zaś zwiększonych nakładów na rozwój rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselStarzecFeliks">Rolnicy, szczególnie starsi, wiedzą, czym jest rok nieurodzaju dla zacofanego rolnictwa i słabo rozwiniętej gospodarki narodowej. Nie tylko w przeszłości, ale jeszcze dziś w różnych rejonach świata nieurodzaj znaczy swe ślady ruiną gospodarczą, a nawet śmiercią głodową milionów ludzi. Wyższy poziom rolnictwa, uzbrojonego w nowoczesną naukę i technikę, czyni tę gałąź gospodarki bardziej odporną na działanie klęsk żywiołowych, a straty ponoszone są niewspółmiernie małe w stosunku do rozmiaru tych klęsk. Nieurodzaj w jednym rejonie kraju, bądź w odniesieniu do jednej gałęzi produkcji rolnej, wyrównywany jest wyższymi wynikami produkcji dobrze wyposażonego w technikę rolnictwa w innych rejonach lub w innych gałęziach, dlatego też skutki tych klęsk dadzą się wyrównać w stosunkowo krótszych okresach czasu. Przy dalszym, szybszym uzbrajaniu technicznym tej gałęzi gospodarki oraz przy odpowiedniejszych zabiegach ekonomiczno-organizacyjnych straty te mogą być jeszcze mniej odczuwalne.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselStarzecFeliks">Byłoby jednak uproszczeniem, gdybyśmy wszystkie niepowodzenia w rolnictwie tłumaczyli warunkami atmosferycznymi. W toku realizacji słusznej w podstawowych założeniach wspólnej polityki rolnej KC PZPR i NK ZSL popełniono wiele szkodliwych, nie tylko dla wsi, ale i dla całej gospodarki narodowej, błędów i niekonsekwencji. Do najbardziej brzemiennych w negatywne skutki zaliczyć ^należy:^ ^ ^— brak odpowiednich zabezpieczeń racjonalnej gospodarki ziemią, — nadmiar biurokratycznych uzależnień sfery towarowego obrotu rolnego oraz zaopatrzenia rolnictwa w artykuły produkcji rolnej, — utrzymanie zasad organizacji produkcji i obrotu sprzecznych ze specjalizacją gospodarstw oraz tendencji koncentracji ziemi, — niedostateczna dbałość o warunki socjalno-bytowe ludności rolniczej.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselStarzecFeliks">Aktualne wysiłki kierownictwa PZPR i ZSL oraz Rządu zmierzają do usunięcia z polityki rolnej tych elementów, które hamują rozwój produkcji, utrudniając szybsze podnoszenie warunków materialnych mieszkańców miast i wsi, opóźniając tym samym realizację podstawowych założeń budowy socjalizmu. Wysiłki te zmierzają przede wszystkim do rozwiązania najpilniejszych spraw rolnictwa, do których należy zaliczyć maksymalne wykorzystanie każdego hektara ziemi. Prawne i organizacyjne, a także techniczne przedsięwzięcia służyć powinny temu celowi. Omawiany plan i budżet stwarzają nowe możliwości realizacji tego celu.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselStarzecFeliks">Odejście od uproszczonej polityki zbożowej, zakładającej za wszelką cenę likwidację importu zboża, otwiera przed rolnikami nowe perspektywy rozwoju rolnictwa, a także całej gospodarki. Wiadomo, że nie zawsze trzeba się wstydzić importu zboża. Oczywiście w wypadku, jeśli wszystko zrobimy, aby maksymalnie podnieść produkcję zbóż w kraju. Świadczą o tym takie choćby liczby. Na przykład za 40 kg żywca wieprzowego, sprzedanego za granicę, można kupić ok. 2,5 kwintala zboża potrzebnego do wyprodukowania 100 kg wieprzowiny. Chodzi więc o racjonalne spożytkowanie siły roboczej na wsi. W tym roku ma to wyjątkowe znaczenie. Z jednej strony trzeba bowiem kontynuować techniczne wyposażenie rolnictwa, wyzwalające wolne siły robocze, które nie będą mogły w całości odpłynąć ze wsi. Trzeba więc stworzyć warunki, aby ci rolnicy mogli znaleźć odpowiednie zajęcie w pracochłonnych, ale opłacalnych gałęziach produkcji rolnej oraz w innych dziedzinach działalności gospodarczej, powiązanej z rolnictwem.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselStarzecFeliks">Program rozwoju rolnictwa uwzględnia potrzeby tych dziedzin produkcji, które zapewniają pracę mieszkańcom wsi, a dobra wyprodukowane przez rolników służyć będą całemu społeczeństwu. Jest to przede wszystkim hodowla, a także uprawa roślin przemysłowych, ogrodnictwo i sadownictwo.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselStarzecFeliks">Na sprawach rozwoju hodowli należy skupić, zwłaszcza w tym roku, główny wysiłek producentów, służby zootechnicznej i ekonomicznej, organizatorów produkcji oraz całej sfery obsługi rolnictwa. Przedstawione przez Rząd i opracowane na skutek wspólnych wytycznych kierownictwa PZPR i ZSL sprzyjające warunki ekonomiczne rozwoju hodowli stwarzają, a tym samym ułatwiają rozwiązanie bardzo ważnych kwestii dla gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselStarzecFeliks">Czynione są wysiłki szybszego rozwoju budownictwa zarówno gospodarczego, jak i mieszkaniowego. Wciąż niedostatecznie bowiem spożytkowane są duże szanse wzrostu produkcji materiałów budowlanych na wsi. Jest gospodarczym marnotrawstwem, że po cegłę cementowo-wapienną rolnicy jeżdżą setki kilometrów, tracąc czas, niszcząc środki transportu w sytuacji, kiedy na miejscu jest odpowiedni surowiec oraz siła robocza.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselStarzecFeliks">W czasie, kiedy realia życia bierze się pod uwagę przy podejmowaniu decyzji, godzi się jeszcze raz przypomnieć tę podstawową zasadę, że w rolnictwie współzależność wielu czynników produkcji jest wyjątkowa. Trzeba więc podejmować odpowiednie decyzje w odniesieniu do tej dziedziny gospodarki, która zabezpieczy maksymalną efektywność nakładów. Dla przykładu — niewielki będzie pożytek z wysokiego nawożenia na gruntach niezmeliorowanych bądź też przy stosowanych, nisko wydajnych odmianach zbóż, lub bez dostatecznej bazy przetwórczej przemysłu rolno-spożywczego.Trzeba też podjąć odpowiednie decyzje, które zmierzać będą do lepszej gospodarki środkami dysponowanymi przez rolników.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselStarzecFeliks">W miarę bowiem zwiększania środków stawianych do dyspozycji rolnictwa, zwiększa się ryzyko poważnych strat, zwłaszcza w sytuacji, gdy dysponenci tych środków nie będą odpowiednio przygotowani do racjonalnego korzystania z nich. Kwestia podnoszenia kultury rolnej nabiera w tej chwili pierwszorzędnej rangi.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselStarzecFeliks">Realizacja zadań zawartych w planie, jak i tych, które przyniesie życie, wymaga coraz lepszej pracy samorządu chłopskiego, a przede wszystkim kółek rolniczych, spółdzielczości wiejskiej oraz rad narodowych. Wyjątkowo ważną rolę może spełniać Związek Młodzieży Wiejskiej w wychowaniu tych rolników, którzy po roku 1975 będą przejmować gospodarstwa z odpowiednim przygotowaniem zawodowym i społecznym.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselStarzecFeliks">Opieka zdrowotna, odpowiedni poziom życia kulturalnego na wsi należą również do kapitalnych spraw, które będziemy rozwiązywać szybciej, lepiej i skuteczniej. Nie można bowiem traktować tych dziedzin w oderwaniu od całości życia ekonomicznego i politycznego wsi i kraju.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselStarzecFeliks">Aktywność społeczno-zawodowa jest zawsze źródłem powstawania nowych wartości zarówno materialnych, jak i kulturalnych. Plan na rok 1971 uwzględnia tę potrzebę. Chodzi więc o to, aby klimat, o którym mówiliśmy, sprzyjał zwiększaniu rozumnego i bardziej efektywnego ludzkiego wysiłku. Będzie to możliwe m.in. poprzez pogłębianie świadomości, iż na wyniki pracy całego narodu ważny wpływ ma każdy obywatel, jego praca i postawa. Postawa taka rodzi się m.in. wówczas, kiedy obywatel czuje się odpowiedzialny za to co zrobił, za owoce swego wysiłku, jeśli czuje się gospodarzem wsi, gromady, powiatu i kraju, jeśli włożony wysiłek znajduje społeczną akceptację i uznanie całego narodu.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselStarzecFeliks">Hasło sformułowane przez I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka — tworzenia kultu dobrej roboty — powinno stać się szczegółowym programem działania wszystkich ludzi, wszystkich organizacji i instytucji. Na tym powinny się zasadzać szczegółowe rozwiązania organizacyjne, kadrowe, a także funkcjonowanie demokracji socjalistycznej, tworzenie nowych wartości moralnych i kulturalnych naszego narodu. Jest to zadanie, bez przesady, na miarę epoki.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselStarzecFeliks">Jest wreszcie wielki problem odpowiedniego klimatu nie tylko ekonomicznego, ale i społeczno-politycznego, który powinien sprzyjać wykonywaniu niełatwych zadań rolnictwa nakreślonych w omawianym pianie.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselStarzecFeliks">Istnieje potrzeba szerszego przedstawiania opinii społecznej rzeczywistej sytuacji rolnictwa oraz mieszkańców wsi, ukazywania ich osiągnięć i kłopotów. Brak obiektywnej informacji o rolnictwie sprzyja powstawaniu wielu szkodliwych mitów o wsi, jak choćby o rzekomej, uprzywilejowanej sytuacji materialnej chłopów. Przecież wiemy, że jest inaczej, oczywiście, poza wąską grupą zajmujących się specjalistycznymi działami produkcji. Ostatnie dwa lata nieurodzaju spowodowały gwałtowny spadek dochodów podstawowej masy rolników. Dalsze pogarszanie tej sytuacji grozić może niedostatecznym reagowaniem rolników na podaż artykułów służących produkcji rolnej, może więc zmniejszać efektywność nakładów na rozwój produkcji rolnej. Trzeba więc wyrazić uznanie rolnikom za ich dotychczasowe wysiłki i troskliwe zainteresowanie się stwarzaniem trwałych podstaw rozwoju produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselStarzecFeliks">Wystarczy przytoczyć, że wydatki na inwestycje od roku 1955 wzrosły o 450%. W tym samym czasie wydatki na spożycie wzrosły tylko o 46%. Widać z tego, że dobrzy rolnicy myślą kategoriami mądrych gospodarzy i zbędne są obawy, że większa siła nabywcza wsi będzie przeznaczona na nieproduktywne wydatki. Nieobojętny jest zresztą dla władzy ludowej również poziom życia mieszkańców wsi.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselStarzecFeliks">Wysoka Izbo! Jednym z ważnych elementów stwarzania korzystnego klimatu dla zwiększania wysiłku ludzi pracy jest kwestia podziału dochodu narodowego. Stąd też między innymi przedstawione na dzisiejszym posiedzeniu trzy projekty ustaw podatkowych, właściwie realizowane, mogą przyczynić się do sprawiedliwszego podziału tego dochodu. Chodzi o to, aby grupy ludności, osiągające wyższe dochody, uczestniczyły w większej mierze w realizacji nakreślonych zadań. Nie znaczy to, że w naszej polityce odstępujemy od zasady stwarzania bodźców opłacalności i zainteresowania ludzi ciągłym zwiększaniem wysiłków i podnoszeniem kwalifikacji, a tym samym zwiększania zarobków. Chodzi o to, aby ludzie lepiej sytuowani przyczyniali się w większej mierze do tworzenia finansowych zasobów naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselStarzecFeliks">Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego będzie głosować za przyjęciem projektu uchwały w sprawie zmian w narodowym planie gospodarczym i projektu ustawy o zmianach w budżecie na rok 1971 oraz ustaw podatkowych.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Obecnie, jako ostatni przed przerwą, głos zabierze poseł Wacław Kozubski.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselKozubskiWaclaw">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Przedstawione na obecnym 12 posiedzeniu Sejmu propozycje zmian w narodowym planie gospodarczym i w budżecie państwa na rok 1971 oceniane są przez Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego z dwu punktów widzenia.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselKozubskiWaclaw">Po pierwsze — uznajemy korektę tegorocznego planu i budżetu za nieunikniony wymóg obiektywnej sytuacji. Mamy pełną świadomość rozmiarów trudności w społeczno-ekonomicznej sytuacji kraju i rozumiemy — wraz ze wszystkimi obywatelami myślącymi z rzetelną troską o potrzebach rozwojowych społeczeństwa i gospodarki — konieczność dostosowania planu i budżetu do obiektywnie istniejących warunków. Są to warunki niełatwe, ograniczające w wielu dziedzinach swobodę manewru i zmuszające do poszukiwania wszelkich dostępnych środków dla zapewnienia równowagi gospodarczej i utrwalenia stabilizacji w naszym życiu społeczno-politycznym. Z tego punktu widzenia przedstawione Wysokiej Izbie projekty zmian spotykają się z pełnym zrozumieniem. Istnieje także drugi punkt widzenia. Na proponowane zmiany patrzymy nie tylko z perspektywy przeszłości, która przez wiele lat tworzyła dysproporcje rozwojowe i napięcia społeczno-gospodarcze, lecz przede wszystkim z punktu widzenia przyszłości. Sądzimy, że rozpatrywane dzisiaj korekty planu i budżetu na rok 1971 są wyrazem słusznej tendencji do stopniowego zmniejszania dysproporcji, które utrudniały naszemu krajowi prawidłowy i harmonijny rozwój. Chodzi tu w szczególności o dysproporcje między tempem ogólnego wzrostu gospodarczego Polski i niezadowalającym podnoszeniem stopy życiowej ludności, między niewątpliwymi osiągnięciami w sferze produkcji i niewystarczającymi postępami w sferze polityki społecznej. Z tego punktu widzenia proponowane zmiany oceniamy jako kolejny krok naprzód na drodze przemian zapoczątkowanych przez VII i VIII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej jako potwierdzenie woli wywiązania się z zobowiązań zaciągniętych wobec społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselKozubskiWaclaw">Stronnictwo Demokratyczne, które widzi obecnie większe niż w latach poprzednich możliwości swego współuczestnictwa w rozwoju życia społeczno-politycznego i ekonomicznego, udziela swego poparcia obydwu projektom, ponieważ znajduje w nich realne szanse zwiększania osiągnięć w sferze socjalnej, w sferze spożycia ludności — słowem w sferze socjalistycznej polityki społecznej, która stanowi przedmiot naszego żywego zainteresowania.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselKozubskiWaclaw">Logika procesów odnowy życia politycznego, w tym i odnowy zwierzchniej roli Sejmu sprawia, że nie wystarczy dzisiaj poprzestać na deklaratywnym poparciu. Kierując się poczuciem patriotycznej współodpowiedzialności za rozwój ojczyzny, stawialiśmy sobie w ostatnich tygodniach wielokrotnie pytanie, czy środowiska oddziaływania Stronnictwa Demokratycznego dysponują realnymi możliwościami zwiększenia swego wkładu w rozwiązywanie problemów, przed którymi stoi obecnie nasza gospodarka narodowa. Wśród tych problemów widzimy w szczególności pilne zadania redukcji napięć rynkowych, poprawy zaopatrzenia ludności, wpływania na niezbędny wzrost liczby miejsc pracy, a wreszcie — co stanowi dla nas sprawę o nadrzędnym znaczeniu — zadanie coraz pełniejszego zaspokajania materialnych i niematerialnych potrzeb obywateli. Na pytanie to mamy pozytywną odpowiedź.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselKozubskiWaclaw">Środowiska oddziaływania Stronnictwa zwiększać będą swój wkład w rozwój kraju. V i VI Plenum Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego oraz liczne analizy przeprowadzane przez nasz aktyw pozwalają stwierdzić z pełnym poczuciem odpowiedzialności, że dysponujemy znacznymi rezerwami, które da się stosunkowo szybko uruchomić w interesie zwiększania wzrostu spożycia społecznego, w interesie poprawy sytuacji rynkowej i poprawy sytuacji w dziedzinie zatrudnienia.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselKozubskiWaclaw">Ukształtowane w wielu poprzednich latach nawyki sprawiają, że wciąż jeszcze nie docenia się należycie rezerw tkwiących w drobnej wytwórczości, w usługach i w rzemiośle. Utrzymujące się nadal niedocenianie roli usług, drobnej wytwórczości, w tym rzemiosła, odczuwalne między innymi w postępowaniu administracji terenowej i niektórych pionów administracji centralnej, jest poważnym hamulcem w uruchomieniu wielomiliardowych rezerw. Chodzi tu o znaczne rezerwy produkcyjne, zwłaszcza w zakresie, towarów rynkowych — możliwe do uruchomienia w spółdzielczości pracy, w przemyśle terenowym i rzemiośle. Chodzi tu także o wciąż jeszcze nie wykorzystane szanse związane z aktywizacją usług rynkowych, których wartość w minionym roku sięgała niespełna 6% funduszu spożycia indywidualnego, co jest z pewnością wskaźnikiem zbyt niskim zarówno z punktu widzenia ogólnych zadań rozwoju gospodarki, jak i z punktu widzenia potrzeb przeciętnych obywateli, słusznie postulujących przyspieszenie rozwoju usług jako ważnego składnika w podnoszeniu stopy życiowej społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselKozubskiWaclaw">Stronnictwo Demokratyczne podtrzymuje swój pogląd wyrażony z tej trybuny na poprzednim plenarnym posiedzeniu Sejmu, — „że dalsze rozwijanie usług rynkowych i przezwyciężanie narosłych wokół tej sfery uprzedzeń jest czynnikiem o wielkim znaczeniu dla całokształtu społeczno-ekonomicznego rozwoju kraju.” Usługi stanowią obecnie dziedzinę, któ- ra może dość skutecznie zabezpieczać pomyślną realizację zadań związanych z utrwaleniem równowagi rynkowej, ponadto może mieć znaczny wpływ na zwiększenie liczby miejsc pracy dla kobiet, a w wielu regionach kraju także i dla mężczyzn. Może się także przyczynić do realizacji zadań w sektorze rolnictwa i przemysłu. Nie bez znaczenia jest również wpływ, jaki może wywrzeć sfera usług na poprawę struktury spożycia ludności.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselKozubskiWaclaw">Obecne wykorzystanie rezerw w sferze usług i drobnej wytwórczości jest niezadowalające. Z zaniepokojeniem stwierdzamy, że w niektórych dziedzinach zaznacza się nawet zjawisko zmniejszania istniejącego już potencjału, przy czym jest to wynikiem działania raczej czynników subiektywnych niż obiektywnych racji społeczno-ekonomicznych. Nasz niepokój wiąże się z sytuacją w rzemiośle, które świadczyło w minionym roku około 60% ogólnej wartości usług rynkowych w Polsce. Wyniki tegorocznej rejestracji zakładów rzemieślniczych, wskazują, że w skali kraju ubyło ok. 6 tys. zakładów rzemieślniczych, zatrudniających łącznie z uczniami około 23 tys. osób.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselKozubskiWaclaw">Trzeba podkreślić fakt, że proces zmniejszania potencjału rzemiosła trwał nadal, również w pierwszych miesiącach bieżącego roku.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselKozubskiWaclaw">Ze wstępnych ocen sytuacji w tej sprawie wynika, że zjawiska likwidacji warsztatów dotyczą w znacznej mierze rzemiosła usługowego i zakładów słabych ekonomicznie, które nie są w stanie wytrzymać nacisku fiskalnego ze strony terenowych organów administracji. W terenie obserwuje się również określone działanie lub jego brak ze strony władz administracyjnych, przyczyniające się do likwidacji licznych warsztatów, których społeczno-gospodarcza użyteczność jest bezsporna. Chodzi tu zwłaszcza o warsztaty drobne w mieście i na wsi, świadczące usługi dla ludności i wytwarzające poszukiwane towary rynkowe.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselKozubskiWaclaw">Ogół rzemiosła nie kwestionuje społecznie słusznej polityki eliminowania z jego szeregów ludzi nastawionych na osiąganie łatwych zysków, a wśród nich elementów przypadkowych, a nawet przestępczych. Uwalnianie rzemiosła od tych elementów przyjmowane jest z aprobatą przez rzemieślników, niezrozumiała natomiast jest działalność prowadząca do likwidacji drobnych placówek i do zamrożenia poważnego potencjału usługowo-produkcyjnego w licznych warsztatach, które obecnie znacznie ograniczają swe obroty w obawie przed decyzjami administracyjnymi.Sytuacja w rzemiośle wymaga starannego rozeznania i rychłych decyzji politycznych i rządowych. Należy tu powołać się na jeden tylko fakt. W ciągu ostatnich kilkunastu miesięcy mieliśmy do czynienia z ubytkiem, który w rozmiarach zatrudnienia da się przyrównać do utraty dużego kombinatu przemysłowego. Napięcia rynkowe i aktualna sytuacja w sferze zatrudnienia nie pozwalają przejść nad tym problemem do porządku dziennego. Niedobrze się stało, że nie zostały wyciągnięte konkretne wnioski z sytuacji, którą z tej trybuny w dniu 13 lutego sygnalizował przedstawiciel Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego, jak również posłowie w komisjach sejmowych.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselKozubskiWaclaw">Wysoki Sejmie! Wykonanie zadań skorygowanego planu wymagać będzie także konsekwentnego uruchamiania rezerw niematerialnych ukrytych w sferze organizacji pracy, zarządzania, w sferze możliwości stwarzanych przez postęp techniczno-organizacyjny, a wreszcie w sferze ludzkiej inicjatywy i zaangażowania. Widzimy tu poważne zadania dla środowisk inteligencji pozostających również w polu oddziaływania Stronnictwa Demokratycznego. W chwili obecnej przedmiotem szczególnej uwagi powinno być rozpatrzenie i przekształcenie w codzienną pracę licznych inicjatyw i wniosków zgłaszanych m.in. przez naszych działaczy zatrudnionych w administracji państwowej, oświacie, nauce i kulturze, służbie zdrowia i w innych dziedzinach życia społecznego.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselKozubskiWaclaw">Wnioski te, generalnie rzecz ujmując, zmierzają do likwidacji przerostów biurokratycznych, do upraszczania systemu zarządzania i gospodarowania, do pełniejszego wykorzystania czasu pracy i umiejętności fachowych personelu, do stwarzania optymalnych warunków korzystania z inicjatywy i pomysłowości pracowników, którzy mogą i powinni wnosić znacznie większy niż dotychczas wkład koncepcyjny w sprawę harmonijnego rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselKozubskiWaclaw">Jesteśmy przekonani, że postępy procesu odnowy i wiążące się z nimi zjawiska rozwoju demokracji socjalistycznej będą miały bezpośredni wpływ na wydatną aktywizację społeczno-zawodową i na wyniki pracy środowisk inteligencji. Środowiska te, których ofiarność i wysoki poziom obywatelskiej dojrzałości sprawdzały się wielokrotnie w pracy dla socjalistycznej Polski, nie lękają się zwiększonych wymogów odpowiedzialności i wzmożonego wysiłku w pracy.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselKozubskiWaclaw">Powstały obecnie bardziej realne warunki do wykazania inicjatywy, twórczej myśli i nowatorskich rozwiązań. W sferze ludzkiej świadomości i fachowej wiedzy dysponujemy niewymiernym, bezcennym kapitałem. Jego uruchomienie i wykorzystanie dla dobra socjalizmu zależeć będzie w znacznej mierze od tego, jak szybko i jak skutecznie potrafimy usuwać z drogi przygotowanych fachowo twórczych jednostek bariery stawiane przez rutynę, nieufność, biurokrację i inne schorzenia narosłe w minionych latach.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselKozubskiWaclaw">Praca inteligenckich środowisk wiąże się bezpośrednio z socjalną działalnością państwa. Rosnąca uwaga, jaką poświęcamy zaspokajaniu materialnych i niematerialnych potrzeb obywateli, będzie rzutowała na rolę i znaczenie pracy nauczycieli, lekarzy, naukowców, pracowników kultury i przedstawicieli wielu innych dziedzin współczesnego życia publicznego. Znaczenie tych dziedzin oceniać należy nie tylko pod kątem zaspokajania podstawowych potrzeb ludzi pracy, lecz — co równie ważne — pod kątem ich pośredniego i bezpośredniego wpływu na dynamikę rozwoju gospodarczego.Propozycje zmian w planie i budżecie państwa dają wyraz pełnemu zrozumieniu rangi świadomej, socjalistycznej polityki społecznej. Dla licznych środowisk inteligenckich, zaangażowanych bezpośrednio w realizację tej polityki, jest to zapowiedzią pełniejszego niż w przeszłości doceniania ich trudu i pełniejszego niż w przeszłości wykorzystania ich zasobów wiedzy i inicjatywy.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselKozubskiWaclaw">Wysoki Sejmie! Zmiany w strukturze planu i budżetu państwa zmierzające do zapewnienia wzrostu dochodów ludności oraz zwiększenia zakresu świadczeń socjalnych stwarzają problem utrzymania równowagi budżetowej, która jest podstawowym warunkiem pomyślnego zrealizowania zobowiązań wobec ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselKozubskiWaclaw">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego rozpatrywał pod tym kątem trzy przedłożone projekty:</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselKozubskiWaclaw">— ustawy w sprawie dodatku do podatków obrotowego, dochodowego i wyrównawczego od jednostek gospodarki nie uspołecznionej i osób fizycznych.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselKozubskiWaclaw">— ustawy zmieniającej ustawę o podatku wyrównawczym, — ustawy o zmianie dekretu o podatku od nabycia praw majątkowych.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselKozubskiWaclaw">Udzielając w imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego poparcia przedstawionym projektom, pragnę jednocześnie poinformować, że w toku dyskusji w sejmowej Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, jak i w sejmowej Komisji Przemysłu Lekkiego, Rzemiosła i Spółdzielczości Pracy nad projektem ustawy o dodatkach do podatków obrotowego, dochodowego i wyrównawczego, posłowie Stronnictwa Demokratycznego postulowali między innymi potrzebę objęcia zwolnieniami od podatków większej liczby osób niż proponowano to w pierwszym projekcie. Reprezentowaliśmy w tej sprawie pogląd, że w obecnych warunkach należy chronić przed zwiększonym obciążeniem fiskalnym stosunkowo słabe ekonomicznie rzemieślnicze warsztaty usługowe. Wychodząc z tego założenia wnioskowaliśmy, aby podwyższyć łączną sumę podatków, od której zastosowany jest dodatek.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselKozubskiWaclaw">Nasze stanowisko znalazło swój kompromisowy wyraz w przedłożonym Wysokiej Izbie projekcie w formie zmiany górnej granicy zwolnień od dodatkowego obciążenia podatkowego z pierwotnej kwoty 4 tys. zł opodatkowania do kwoty 5 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselKozubskiWaclaw">Zmiana ustawy o podatku wyrównawczym stwarza warunki do zróżnicowania dochodów osiąganych ze szczególnie preferowanych prac o wysokiej użyteczności społecznej, w szczególności pracy twórców i naukowców, oraz niektórych innych kategorii, z innymi źródłami dochodów, które stanowią obecnie przedmiot dyskusji często kontrowersyjnej w różnych środowiskach społecznych.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselKozubskiWaclaw">Za słuszną i uzasadnioną z punktu widzenia równowagi budżetowej państwa uznajemy też poprawkę do ustawy o zmianie dekretu od nabycia praw majątkowych.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselKozubskiWaclaw">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego będzie głosował za przyjęciem wszystkich omawianych projektów, widząc w nich przejaw konkretnego działania na rzecz poprawy warunków życia ludzi pracy w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselKozubskiWaclaw">[Marszałek:](#bookmark7)</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PoselKozubskiWaclaw">Obecnie posłanka Janina Zajfert ogłosi komunikat.</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#SekretarzposelJaninaZajfert">Posiedzenie Komisji Handlu Zagranicznego odbędzie się bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w obradach Sejmu w sali nr 67 w Domu Poselskim.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#Marszalek">Zarządzam 20-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#Marszalek">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 05 do godz. 12 min. 40)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Wznawiam posiedzenie. Głos zabierze poseł Kazimierz Kuraś.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselKurasKazimierz">Obywatelko Marszałku, Wysoki Sejmie! Przy omawianiu zmian proporcji narodowego planu gospodarczego na rok 1971, planu, który stanowi bazę wyjścia do całej 5-latki, pragnę z tej trybuny przedstawić Wysokiemu Sejmowi niektóre problemy nurtujące ponad 30- tysięczną załogę Huty im. Lenina, kombinatu, który został wybudowany wysiłkiem całego narodu kosztem około 30 mld zł, pracą rąk polskich robotników, techników i inżynierów oraz przy braterskiej pomocy Związku Radzieckiego.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselKurasKazimierz">W ciągu ponad 20 lat istnienia kombinatu wiele było okazji do rozliczania się przed społeczeństwem z tego, jak zostały zużyte olbrzymie środki zainwestowane w Nową Hutę i jak gospodarujemy tym wielkim majątkiem narodowym.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselKurasKazimierz">Podobnie i dzisiaj czujemy się w obowiązku przynajmniej w dużym skrócie zdać sprawę z wyników naszej pracy.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselKurasKazimierz">Przez ponad 20 lat nie tylko wykształciliśmy liczną załogę budowniczych i hutników, ale również stworzyliśmy olbrzymi potencjał wykonawczy, służący całemu naszemu krajowi.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselKurasKazimierz">Kombinat, obejmujący ponad 20 km² terenu, został uzbrojony ciężkim potencjałem przemysłowym o przodującej technice. Zdolność produkcyjna kombinatu wynosi dziś ponad 5 mln ton stali rocznie, a roczna wartość produkcji towarowej — ponad 20 mld zł.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselKurasKazimierz">Huta im. Lenina wyprodukowała już około 40 mln ton koksu, dała krajowi prawie 32 mln ton surówki, ponad 37 mln ton stali, około 24 mln ton wyrobów walcowanych.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselKurasKazimierz">Ogólnie biorąc, dostarczyliśmy krajowi produkcję o wartości 168 704 mln zł. Trzeba także wspomnieć, że do obecnej chwili odprowadziliśmy do skarbu państwa 40 826 mln zł, a zaciągnięty dług na budowę naszej huty został spłacony już w 1967 roku.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselKurasKazimierz">Produkcja eksportowa naszej huty osiąga poziom standardów światowych, co pozwala na sprzedawanie jej wyrobów na korzystnych warunkach do ponad 50 krajów wszystkich kontynentów świata. Wartość tej produkcji osiągnęła w 1970 roku ponad 480 mln zł dewizowych.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselKurasKazimierz">Wybudowanie Huty im. Lenina spowodowało bardzo korzystne przesunięcia w strukturze zatrudnienia w całym regionie krakowskim, a także w innych regionach, jak rzeszowskim, kieleckim itd. Przede wszystkim dzięki hucie, Kraków obok tego, że jest ważnym ośrodkiem nauki i kultury, stał się miastem o dużym potencjale przemysłowym, który daje roczną produkcję przemysłu uspołecznionego o wartości ponad 45 mld zł.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselKurasKazimierz">Problemów do rozwiązania mamy wiele — niektóre z nich będą rozwiązywane własnymi środkami przy udziale rozwijającego się ruchu współzawodnictwa pracy, zobowiązań i czynów społecznych, ale są i takie, które wymagają decyzji i pomocy naszych władz centralnych.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselKurasKazimierz">Biorąc pod uwagę dalszy rozwój naszej huty oraz rozwój całego Krakowa, istnieje konieczność przyspieszenia wykonania wielu inwestycji komunalnych i socjalnych, które powinny być traktowane na równi z inwestycjami produkcyjnymi.Zgodnie z założeniami VII i VIII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej zadania gospodarcze bieżącego roku i ich pomyślna realizacja decydować będą w poważnym stopniu o dalszym polepszaniu warunków bytowych całego społeczeństwa oraz o stworzeniu punktu wyjścia do realizacji programu rozwoju kraju na następne lata. Zresztą o tym dziś, z tej trybuny, jest mowa i prowadzimy na ten temat dyskusję.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselKurasKazimierz">Osiągnięcia produkcyjne i ekonomiczne Huty im. Lenina, jakie uzyskaliśmy w 1970 roku, są zaszczytnym sukcesem załogi, jej wysokich kwalifikacji zawodowych, sumiennej i ofiarnej pracy oraz dojrzałej postawy społeczno-politycznej. Plan produkcyjny w 1970 roku wykonaliśmy w 102,2%. Do tych osiągnięć przyczyniło się również w dużej mierze szeroko rozwinięte współzawodnictwo pracy oraz podejmowane systematycznie przez załogę zobowiązania produkcyjne i czyny społeczne.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselKurasKazimierz">Rozwijając nadal społeczną aktywizację załogi, świadomie i czynnie włączamy się we wspólny wysiłek całego narodu, by dać w ten sposób pełne poparcie dla nowego kierownictwa politycznego i gospodarczego w jego działalności na rzecz poprawy warunków bytowych i kulturalnych społeczeństwa polskiego. Wyrazem tego są zdeklarowane zobowiązania produkcyjne, wchodzące w skład wielkiego czynu produkcyjnego hutników.Mimo bardzo ważnych, napiętych zadań produkcyjnych, ustalonych na rok bieżący, załoga naszej huty zobowiązała się dać krajowi ponad plan: 80 tys. ton surówki, 40 tys. ton stali, 15 tys. ton kęsisk i slabów, 10 tys. ton gotowych wyrobów gorąco-walcowanych, 3 tys. ton blachy czarnej zimno-walcowanej, 5 tys. ton blachy ocynkowanej, 34 tys. ton rur zgrzewnych. Ponadto zobowiązania obejmują dodatkową produkcję koksu hutniczego, wapna i dolomitu prażonego oraz wlewnic.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselKurasKazimierz">Wyniki tylko pierwszych dwóch miesięcy bieżącego roku wykazały, że załoga nasza wypełnia z honorem podjęte zobowiązania. W okresie tym wyprodukowaliśmy już ponad plan 34,5 tys. ton surówki, ponad 23 tys. ton stali, ponad 7 tys. ton kęsisk i slabów, około 1 tys. ton blach zimno-walcowanych czarnych, ponad 1 tys. ton blach ocynkowanych. Uzyskaliśmy również dodatkowe ilości ton koksu, rur zgrzewnych i wlewnic. Realizacja zadań planowych i zobowiązań produkcyjnych uzależniona jest jednak nie tylko od ofiarności i wysiłku załogi, ale również od prawidłowego i terminowego uruchomienia wielu nowych jednostek produkcyjnych, a mianowicie: kompleksu trzeciego konwertora, drugiej nitki rur elektrycznie zgrzewanych, wydziału profili zimnogiętych w Bochni.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselKurasKazimierz">Resort budownictwa powinien zwrócić szczególną uwagę, aby przedsiębiorstwa budowlane dotrzymały terminów zakończenia w tych obiektach robót budowlano-montażowych i przekazały te obiekty po pełnym rozruchu technologicznym, zapewniającym szybkie osiągnięcia projektowanych zdolności produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselKurasKazimierz">Dalszy wzrost produkcji huty wymaga również zdecydowanej poprawy zaopatrzenia w aparaturę i materiały elektrotechniczne, niektóre artykuły chemiczne oraz wyroby branży metalowej. Szczególnie niepokojąco przedstawia się sytuacja w zakresie zaopatrzenia huty w aparaturę elektryczną produkcji krajowej. Przeprowadzona szczegółowa analiza naszych potrzeb na rok bieżący w zakresie materiałów w porównaniu z otrzymanymi przydziałami wykazała rażące dysproporcje pomiędzy naszymi faktycznymi potrzebami a uzyskanymi dotąd przydziałami.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselKurasKazimierz">Wręcz katastrofalnie przedstawia się zaopatrzenie huty w niektóre asortymenty styczników, przekładników i bezpieczników mocy.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselKurasKazimierz">Podobnie trudna sytuacja istnieje również w zakresie zaopatrzenia w artykuły śrubowe oraz liny stalowe. Brak bardzo wielu części zamiennych, handlowych, stypizowanych utrudnia naszą pracę, a wykonanie tych części na miejscu z konieczności podwyższa koszty oraz obciąża potencjał remontowy tak niezbędnie potrzebny do innych zadań w hucie. Brak tego typu części stwarza duże niezadowolenie wśród załogi naszego kombinatu, jest przedmiotem krytycznych uwag i uniemożliwia po prostu zwiększenie produkcji. Uważam, że podobne problemy z zaopatrzeniem w części zamienne mają i inne przedsiębiorstwa w kraju.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PoselKurasKazimierz">Zainteresowane resorty powinny spowodować zwiększenie produkcji i zaopatrzenia w te części, a my, hutnicy, będziemy w stanie jeszcze szybciej zwiększać produkcję hutniczą.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#PoselKurasKazimierz">Niezwykle istotny problem, słusznie i w pełni uzasadniony zarówno ze strony załogi naszej huty, jak i społeczeństwa miasta Krakowa oraz okolic, stanowi problem oczyszczania wód i atmosfery.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#PoselKurasKazimierz">W latach 1950—1961 w zasadzie nie budowano urządzeń oczyszczających wodę i powietrze atmosferyczne w zakresie odpowiadającym bardzo dużemu przyrostowi zdolności produkcyjnej. Z tego też okresu pochodzi większość zaległości inwestycyjnych w tej dziedzinie. W drugim etapie budowy naszej huty uporządkowano w tym zakresie tylko niektóre, nie wymagające znaczniejszych nakładów inwestycyjnych, problemy. Niemniej jednak stwierdzić trzeba, że mimo wydania wielu państwowych aktów normatywnych i prawnych, a przede wszystkim ustawy sejmowej, inwestycje z zakresu ochrony wód i atmosfery były i są traktowane przy rozdziale środków inwestycyjnych marginesowo jako inwestycje nieprodukcyjne, i przeważnie pierwsze ulegały, względnie ulegają, obcięciom inwestycyjnym.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#PoselKurasKazimierz">Pragnę zwrócić uwagę, że w celu zlikwidowania zaległości w dziedzinie ochrony wód i atmosfery, uchwałą nr 206/68 KERM-u została zatwierdzona dla Huty im. Lenina kwota 1 106 mln zł na inwestycje w tym zakresie, przy czym uchwała ta zobowiązywała wykonanie do 1973 r. podstawowej części tych zaległości. Niestety, stwierdzić również trzeba, że realizacja postanowień tej uchwały nie została praktycznie, do dziś nawet, rozpoczęta z powodu niezabezpieczenia środków.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#PoselKurasKazimierz">Zgodnie z projektem planu 5-letniego Huta im. Lenina miała rozpocząć w 1971 r. realizację 6 zadań inwestycyjnych, związanych z ochroną wód i atmosfery, całkowicie przygotowanych dokumentacyjnie i pod względem zaopatrzeniowym. Z zadań tych ani jedno nie zostało włączone do planu inwestycyjnego na rok 1971.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#PoselKurasKazimierz">Płacenie kar i odszkodowań przez hutę mieszkańcom okolicznych wiosek na pewno nie rozwiązuje problemu, a wręcz przeciwnie, wpływa na niezadowolenie z racji ponoszonych z tego tytułu strat.</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#PoselKurasKazimierz">Uznając powyższy stan ustawicznego przesuwania tego typu inwestycji za niewłaściwy, Huta im. Lenina wysuwa następujące postulaty pod adresem kompetentnych władz:</u> + <u xml:id="u-15.25" who="#PoselKurasKazimierz">— przyjęcie jako nienaruszonej zasady traktowania inwestycji związanych z ochroną wód i atmosfery jako inwestycji priorytetowych;</u> + <u xml:id="u-15.26" who="#PoselKurasKazimierz">— przyznanie na ten cel w ramach programu inwestycyjnego na lata 1971—1975 środków w pełnej wysokości dla likwidacji zaległości z okresu pierwszego i częściowo drugiego etapu budowy tej olbrzymiej huty.</u> + <u xml:id="u-15.27" who="#PoselKurasKazimierz">Również bardzo istotną i problemową sprawą dla Nowej Huty, a także i sprawą całego Krakowa, jest problem budownictwa mieszkaniowego, którego potrzeby ujawniły się szczególnie w ostatnim czasie w rozmowach z załogą i społeczeństwem.</u> + <u xml:id="u-15.28" who="#PoselKurasKazimierz">Dla zilustrowania istniejącego stanu pragnę podać, że w hotelach robotniczych Huty im. Lenina zamieszkuje aktualnie około 5 tys. pracowników, z czego większość oczekuje na przy- dział mieszkań. Zakładając bardzo optymistycznie, że tylko 50% nowo przyjętych pracowników do nowo uruchamianych obiektów zgłosi potrzeby mieszkaniowe, nie uwzględniając przy tym dalszych potrzeb wynikających z rozgęszczenia przeludnionych mieszkań pracowników Huty im. Lenina, potrzeby huty w budownictwie mieszkaniowym na lata 1971— 1975 określa się na minimum 5 300 mieszkań.</u> + <u xml:id="u-15.29" who="#PoselKurasKazimierz">Niestety, środki na ten cel, jakie dotychczas zostały ujęte w dyrektywach do planu 5-letniego, wystarczą zaledwie na pokrycie około 50% faktycznych potrzeb.</u> + <u xml:id="u-15.30" who="#PoselKurasKazimierz">Zabezpieczenie właściwego budownictwa mieszkaniowego dla potrzeb naszej załogi uznać należy za problem o podstawowym znaczeniu.</u> + <u xml:id="u-15.31" who="#PoselKurasKazimierz">Właściwą politykę w przydzielaniu mieszkań utrudnia nam w dużym stopniu uchwała nr 123 Rady Ministrów z maja 1965 r., zgodnie z którą mieszkania zwalniane przez pracowników huty stawiane są do dyspozycji rad narodowych. Straty, jakie z tego tytułu ponosi nasza huta, wynoszą rocznie około 200 do 300 mieszkań.</u> + <u xml:id="u-15.32" who="#PoselKurasKazimierz">W celu zlikwidowania zaistniałych zaległości w dziedzinie budownictwa mieszkaniowego i stworzenia warunków dla wydajnej pracy załogi postuluje się:</u> + <u xml:id="u-15.33" who="#PoselKurasKazimierz">— przyznanie w latach 1971—1975 środków limitowych, niezbędnych dla oddania do użytku 5 300 mieszkań jako dolnej granicy potrzeb;</u> + <u xml:id="u-15.34" who="#PoselKurasKazimierz">— zmianę obowiązujących standardów mieszkaniowych na wyższe;</u> + <u xml:id="u-15.35" who="#PoselKurasKazimierz">— stworzenie przynajmniej w końcowych latach bieżącego planu 5-letniego perspektywy rozgęszczenia mieszkań hutników;</u> + <u xml:id="u-15.36" who="#PoselKurasKazimierz">— rozważenie możliwości uchylenia przepisów uchwały nr 123/65 Rady Ministrów jako uniemożliwiającej prowadzenie w naszej hucie prawidłowej i oszczędnej polityki przydzielania mieszkań.</u> + <u xml:id="u-15.37" who="#PoselKurasKazimierz">Trzeba i o tym powiedzieć, że duże ośrodki przemysłowe i wielkie miasta w swoim burzliwym rozwoju mają z reguły dużo problemów i każdy z nich ma charakter wielkiej sprawy. Tak więc sprawy mieszkaniowe są problemem również dla całego miasta Krakowa, w którym średnia zagęszczenia na jedną izbę jest najwyższa ze wszystkich miast w Polsce.</u> + <u xml:id="u-15.38" who="#PoselKurasKazimierz">Około 25 tys. rodzin wieloosobowych w mieście Krakowie nie posiada samodzielnych mieszkań. Również w mieście Krakowie największy jest procent pracowników zamieszkałych w hotelach robotniczych w stosunku do liczby stałych mieszkańców, w porównaniu z innymi miastami wydzielonymi.</u> + <u xml:id="u-15.39" who="#PoselKurasKazimierz">Minimalne potrzeby miasta Krakowa na 5-latkę wynoszą 1 750 tys. m² w budownictwie uspołecznionym, to jest wybudowanie, około 116 tys. izb mieszkalnych. W związku z tym istnieje także pilna potrzeba przyspieszenia budowy fabryki domów w mieście Krakowie i oddanie jej do użytku przynajmniej w roku 1973.</u> + <u xml:id="u-15.40" who="#PoselKurasKazimierz">Uważam również za celowe zwrócić uwagę, że miasto Kraków w porównaniu z innymi miastami wydzielonymi w kraju posiada najniższy wskaźnik powierzchni handlowo-usługowej w stosunku do norm i liczby mieszkańców. Niedobór tej sieci w obecnej chwili wynosi ponad 13 tys. m² i wynika przede wszystkim z faktu, że pilniejsze były potrzeby budownictwa mieszkaniowego, a te inwestycje przechodziły na dalszy plan. Chciałbym przy tym nadmienić, że sprawy zaopatrzenia ludności miasta Krakowa są sprawami superistotnymi ze względu na siłę nabywczą ludności i przybywanie do naszego miasta, jako miasta nauki, kultury i przodującego przemysłu — ponad 2 mln turystów rocznie.</u> + <u xml:id="u-15.41" who="#PoselKurasKazimierz">Nadal jednym z istotnych problemów jest dla nas rozwiązanie bardzo trudnej sytuacji w komunikacji miejskiej, co wiąże się nie tylko ze sprawnym przewozem ludności, lecz ma także ścisły związek z dojazdem do pracy, a tym samym z wydajnością w produkcji, przede wszystkim wydajnością tego olbrzymiego kombinatu, co daje ponad 20 mld zł wartości rocznej produkcji, a na ten rok 22 mld zł. Istnieje konieczność przyspieszenia w tym zakresie odpowiednich inwestycji, zapewnienia nakładów na te inwestycje, jak również zwiększenia liczby taboru autobusowego i tramwajowego.</u> + <u xml:id="u-15.42" who="#PoselKurasKazimierz">Załoga Huty im. Lenina odczuwa także brak stałej bazy wczasowo-wypoczynkowej, w związku z czym niezbędne jest zabezpieczenie środków na budowę tego typu obiektów zaplanowanych od lat.</u> + <u xml:id="u-15.43" who="#PoselKurasKazimierz">Ponad 170-tysięczna dzielnica Krakowa — Nowa Huta — posiadająca kilkadziesiąt tysięcy młodzieży, nie ma do dziś odpowiedniego obiektu na działalność kulturalno-oświatową.</u> + <u xml:id="u-15.44" who="#PoselKurasKazimierz">Pragnę przy tym nadmienić, że w czynie społecznym na budowę domu młodości w Nowej Hucie zgromadziliśmy już wraz z deklaracjami dalszych wpłat około 25 mln zł.Jednakże dla likwidacji niedoborów w placówkach socjalno-wypoczynkowych oraz kulturalno-oświatowych, obok dużej inicjatywy własnej, konieczna jest także pomoc zainteresowanych resortów, ogólnie mówiąc, kompetentnych władz centralnych.</u> + <u xml:id="u-15.45" who="#PoselKurasKazimierz">Pragnę również przypomnieć o konieczności pełnej realizacji uchwały KERM nr 110/67, dotyczącej inwestycji towarzyszących w Hucie im. Lenina. Uchwała ta miała na celu przede wszystkim zapewnienie odpowiedniej bazy komunalnej i kulturalnej wraz z dynamicznie rozbudowującym się przemysłem hutniczym w Krakowie. Szkoda tylko, że inwestycjom tym nadano nazwę — „towarzyszące”, i dlatego może nie są one w pełni realizowane.</u> + <u xml:id="u-15.46" who="#PoselKurasKazimierz">Zdajemy sobie sprawę z tego, że nie wszystkie ważne problemy — zarówno naszej załogi hutniczej, jak i społeczeństwa nowohuckiego, jak również i wielkiego naszego Krakowa — mogą być załatwione od zaraz. Uważamy jednak, że należy z dużą rozwagą ustalić, co najpilniejsze i co w pierwszej kolejności powinno być zrealizowane, biorąc pod uwagę przede wszystkim potrzeby produkcyjne załogi huty, społeczeństwa nowohuckiego i miasta Krakowa.</u> + <u xml:id="u-15.47" who="#PoselKurasKazimierz">Jak już wspomniałem, w rozwiązywaniu wielu z tych problemów musimy liczyć na własne siły, inicjatywę i zobowiązania załogi, ale jednak w rozwiązywaniu wielu problemów będzie również potrzebna pomoc Rządu, jego resortów i w ogóle innych kompetentnych władz.</u> + <u xml:id="u-15.48" who="#PoselKurasKazimierz">Zdajemy sobie również sprawę z tego, że kraj nasz potrzebuje coraz więcej stali i wyrobów walcowanych o lepszej jakości, o wyższej nowoczesności na potrzeby krajowe i na eksport oraz coraz większych zysków dla pomnażania dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-15.49" who="#PoselKurasKazimierz">W tej działalności, widząc pozytywną odnowę polityczną i gospodarczą w kraju pod kierownictwem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, należy na hutników z Huty im. Lenina w pełni liczyć.</u> + <u xml:id="u-15.50" who="#PoselKurasKazimierz">Tak jak dotychczas, chcemy coraz lepiej uczestniczyć w procesie budownictwa socjalistycznego w naszej ludowej ojczyźnie.</u> + <u xml:id="u-15.51" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Józef Olszyński.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselOlszynskiJozef">Wysoki Sejmie! Z dużym zadowoleniem i uznaniem chciałbym na wstępie podkreślić istotę zmian przedstawionych Wysokiej Izbie do rozpatrzenia i uchwalenia w narodowym planie gospodarczym na bieżący rok, zakładających zwiększenie zaopatrzenia rynku krajowego w stosunku do założeń grudniowych o przeszło 28 mld zł, w tym artykułów żywnościowych o przeszło 10 mld zł. Jest to wyrazem głębokiej troski władz politycznych i państwowych o zgodne z podstawową zasadą socjalizmu coraz pełniejsze zaspokajanie codziennych, materialnych i kulturalnych potrzeb naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselOlszynskiJozef">W warunkach aktualnego stanu pogłowia zwierzęcego i jego produktywności zakładane w zmianach planu znaczne zwiększenie na rynek dostaw mięsa, drobiu, masła i innych tłuszczów zwierzęcych wymagać będzie powszechnego zaangażowania wszystkich sektorów rolnictwa oraz zapewnienia mu zwiększonej i sprawnej pomocy państwa i organizacji społeczno-gospodarczych. Odnosi się to nie tylko do roku bieżącego, ale również do okresu całej bieżącej 5-latki. Start i tempo wzrostu produkcji rolnej zależy bowiem zarówno od zaangażowania rolników, jak i od warunków ekonomicznych rolnictwa, a także od poziomu zaopatrzenia w podstawowe środki produkcji oraz od gospodarności w zakresie ich zastosowania.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselOlszynskiJozef">W związku z tym uważam za stosowne zwrócić uwagę Wysokiej Izby na niektóre problemy i zagadnienia z dziedziny mechanizacji i chemizacji rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselOlszynskiJozef">Mówiąc o nawozach mineralnych, chciałbym na wstępie podkreślić ogólne uznanie rolników dla władz politycznych i państwowych, dla naukowców, techników i robotników wielkiej chemii w związku z rozwiązaniem problemu produkcji nawozów pod względem ilościowym, a także w pewnej mierze pod względem jakościowym. Czuję się jednocześnie zobowiązany do stwierdzenia, że mimo ogólnych osiągnięć w tej dziedzinie, nie wszystko jeszcze przedstawia się najlepiej.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselOlszynskiJozef">Po pierwsze — znaczna część rolników stosuje nawozy mineralne w ilościach dużo niższych niż przewidują właściwe normy dla danego rejonu lub też w sposób niezgodny z wymaganiami agrotechnicznymi, glebowymi i klimatycznymi. Obniża to efekty nawożenia, a tym samym przynosi straty rolnictwu i całej gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselOlszynskiJozef">Po drugie — w warunkach masowej produkcji i stosunkowo wysokiego już poziomu nawożenia mineralnego przemysł chemiczny zbyt powolnie w stosunku do potrzeb rolnictwa przechodzi na produkcję nawozów wysokoprocentowych, skoncentrowanych, granulowanych i mieszanych.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselOlszynskiJozef">Po trzecie — według opinii zarówno rolników, jak i stacji chemicznych od 25 do 50% soli potasowej i superfosfatu zawiera zawilgocenie ponadnormatywne i z tej przyczyny nie nadaje się do mechanicznego wysiewu.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselOlszynskiJozef">Po czwarte — w niektórych rejonach kraju słyszy się też narzekania rolników na niską jakość niektórych partii nawozów, ich zgruźlenia oraz niewłaściwy do warunków klimatyczno-glebowych asortyment.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselOlszynskiJozef">Po piąte — znaczne marnotrawstwo w gospodarce nawozowej wynika z powodu nie dostosowania środków transportu, braku magazynów i powszechnego niedostatku urządzeń do ich mechanicznego wysiewu.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselOlszynskiJozef">Po szóste — rolnicy z dużym zainteresowaniem śledzą podjęte i rozwijane przez resort rolnictwa i naukę rolniczą prace zmierzające do wyhodowania i upowszechnienia roślin, zwłaszcza zbóż wysokopiennych, odpornych na wylęganie.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselOlszynskiJozef">Po siódme — szczególną uwagę w bieżącym roku i w latach następnych zwrócić by należało w całym kraju na konieczność dokonania przełomu w dziedzinie pielęgnacji i chemicznego nawożenia trwałych użytków zielonych. Dać to bowiem może dostatek dobrego siana, a z kolei szybką możliwość podniesienia pogłowia bydła, produkcji mięsa i mleka oraz znaczne ilości nawozów naturalnych, co w naszych warunkach przewagi gleb lekkich i braku próchnicy, niemałe ma znaczenie.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselOlszynskiJozef">Zagadnienia te powinny być przedmiotem stałej analizy i współpracy centralnych i terenowych placówek podporządkowanych resortom rolnictwa, przemysłu chemicznego, przemysłu maszynowego, CRS — „Samopomoc Chłopska”, Centralnego Związku Kółek Rolniczych oraz terenowych rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselOlszynskiJozef">Mechanizacja procesów produkcyjnych w rolnictwie stanowi zarówno jeden z podstawowych środków produkcji, jak i miernik postępu kultury produkcyjnej. Mechanizacja rolnictwa, sprzyjając rozwojowi przemysłów ciężkiego, maszynowego i chemicznego jednocześnie czyni pracę rolników lżejszą, wydatniejszą i ekonomiczniejszą.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselOlszynskiJozef">W okresie ubiegłej 5-latki nastąpił dalszy postęp w ilościowym rozwoju mechanizacji rolnictwa i jej zaplecza technicznego, ale zadania planowe w tej dziedzinie zostały wykonane zaledwie w około 88%.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselOlszynskiJozef">Jeżeli chodzi o zaopatrzenie w sprzęt rolniczy pod względem ilościowym i asortymentowym, to w dalszym ciągu występowały i występują następujące niedobory i trudności:</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselOlszynskiJozef">— niewspółmiernie niskie dostawy na rynek traktorów lżejszych — mam tu na myśli zwłaszcza traktory C-330 — dostosowanych do potrzeb gospodarki chłopskiej;</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselOlszynskiJozef">— znacznie mniejsze od zakładanych w planie i daleko niewystarczające w stosunku do potrzeb rolnictwa dostawy maszyn towarzyszących, a zwłaszcza siewników nawozowych, maszyn do ładowania i roztrząsania obornika, opryskiwaczy ciągnikowych, maszyn do sprzętu zbóż, sadzarek i kopaczek ciągnikowych do ziemniaków.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselOlszynskiJozef">Według danych Ministerstwa Rolnictwa skromny plan przydziału niektórych asortymentów maszyn najbardziej deficytowych i potrzebnych rolnictwu na I półrocze br. zmniejszono w trakcie wykonania w następujący sposób: traktory C-330 — o 2 100 sztuk, roztrząsacze obornika — o 1 400 sztuk, kopaczki ciągnikowe — o 1 600 sztuk, silo-kombajny — „Orkan” — o 1 000 sztuk.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselOlszynskiJozef">Niedostateczna liczba maszyn towarzyszących nie pozwala na wykorzystanie traktorów w robotach polowych w należytym stopniu, a tym samym stanowi poważną przeszkodę w uzyskaniu opłacalnych wyników z działalności mechanizacyjnej wielu kółek rolniczych.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselOlszynskiJozef">Nie najlepiej przedstawia się w dalszym ciągu sprawa zaopatrzenia gospodarstw chłopskich — nie tylko indywidualnych, ale i uspołecznionych, a nawet w części państwowych gospodarstw rolnych — w niektóre asortymenty sprzętu trakcji konnej oraz produkcji urządzeń koniecznych do mechanizacji obsługi zwierzęcej, jak: parniki węglowe i elektryczne, kolumny parnikowe, sieczkarnie, mieszalnie, poidła, dojarki elektryczne, transporterki i wózki. Wiele też kłopotów zarówno rolnikom, jak i instytucjom obsługującym rolnictwo od wielu lat przysparza chroniczny niedobór ogumienia zarówno traktorowego, jak i samochodowego.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselOlszynskiJozef">Na bieżący kwartał na zamówione przez resort rolnictwa 60 tys. sztuk ogumienia przemysł zaoferował tylko 9 tys. sztuk. W świetle opinii rolników praktyków, służby rolnej, a także badań NIK nie tylko ilość, ale i jakość wielu maszyn, narzędzi rolniczych i części zamiennych stanowi w dalszym ciągu istotny problem. Niska jakość niektórych maszyn i narzędzi rolniczych przysparza rolnikom wiele kłopotów i trudności produkcyjnych, podnosi koszty mechanizacji rolnictwa i obniża dobre imię, zakładów, które je produkują. Niska jakość maszyn i narzędzi jest najczęściej przyczyną postulatów o obniżenie ich cen, co w warunkach ogólnej deficytowości tej gałęzi produkcji jest w chwili obecnej, jak wiadomo, nie do przyjęcia.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselOlszynskiJozef">Niemniej jednak sprawa stabilności cen na maszyny i narzędzia rolnicze oraz nieuzasadnionych różnych cen na wyroby o zbliżonej wartości, a produkowane w różnych zakładach, powinna być przedmiotem wnikliwej analizy i właściwego załatwienia. Przemysł produkujący maszyny i narzędzia rolnicze tłumaczy niską jakość niektórych swoich produktów złym stanem technicznym zakładów i niską jakością zaopatrzenia materiałowego. Jest w tym tłumaczeniu na pewno znaczna część prawdy i słuszności. W swoim czasie rolnictwo przekazało pewną liczbę zakładów produkujących maszyny, narzędzia, rolnicze i części zamienne, a także znaczne kwoty ze środków Funduszu Rozwoju Rolnictwa na rzecz rozwoju przemysłu maszyn rolniczych. Środki te zostały jednakże przeznaczone na inne, nie wątpię, że wówczas równie ważne i pilne cele.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselOlszynskiJozef">Obecnie jednak chodzi o to, aby biorąc pod uwagę konieczność przyspieszenia i usprawnienia mechanizacji rolnictwa, przeznaczyć w następnych latach bieżącej pięciolatki odpowiednie środki inwestycyjne, konieczne do rozwoju nowoczesnej bazy produkcyjnej maszyn i narzędzi rolniczych oraz ulepszyć zaopatrzenie w materiały i półfabrykaty. Problemem ciągle towarzyszącym mechanizacji rolnictwa jest powszechnie od lat znany brak części zamiennych i niska ich jakość. Tłumaczenie tej sprawy w ten sposób, że — „przecież nie jest tak źle, bo plany produkcji części zamiennych są wykonywane”, lub że — „w magazynach instytucji mechanizacyjnych i handlowych zalegają części zamienne wartości kilku miliardów złotych” — do niczego po prostu nie doprowadzi. Chodzi przecież nie o ogólną i często nieużyteczną masę, lecz o zaspokojenie potrzeb w zakresie kilkuset detali części zamiennych do traktorów i maszyn rolniczych, których chroniczny brak w ostatnich latach wyraźnie został określony. Rozwiązanie problemu części zamiennych na lata następne i na przyszłość wymaga moim zdaniem, następujących przedsięwzięć:</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#PoselOlszynskiJozef">1) polepszenia jakości produkcji maszyn i części zamiennych; 2) polepszenia poziomu obsługi eksploatacyjnej traktorów;</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#PoselOlszynskiJozef">3) przyspieszenia programu powszechnej unifikacji produkowanego sprzętu;</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#PoselOlszynskiJozef">4) wprowadzenia nowoczesnej organizacji zaopatrzenia w części zamienne.</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#PoselOlszynskiJozef">Wysoki Sejmie! Biorąc pod uwagę szczupłość czasu przeznaczonego na dyskusję, poruszyłem tylko w telegraficznym skrócie węzłowe zagadnienia z dwóch dziedzin. Z dziedziny zaopatrzenia rolnictwa w środki chemiczno-na- wozowe oraz z dziedziny maszyn i narzędzi rolniczych, w trosce o jak najlepsze ich wykorzystanie dla wzrostu produkcji rolnej i o pełne zaspokojenie potrzeb konsumpcyjnych społeczeństwa oraz o zabezpieczenie warunków do planowego wzrostu dochodów rolniczych.</u> + <u xml:id="u-17.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Henryk Rutkowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselRutkowskiHenryk">Wysoki Sejmie! Na dzisiejszym posiedzeniu mamy uchwalić zmiany w budżecie państwa na rok 1971 zgodnie z wytycznymi VII i VIII Plenum KC PZPR i żądaniami klasy robotniczej, zmierzające do wszechstronnego, harmonijnego rozwoju gospodarczego kraju oraz stworzenia warunków zapewniających wzrost stopy życiowej, a zwłaszcza poprawę położenia materialnego rodzin niżej zarabiających i wielodzietnych, jak również wzrost niektórych emerytur i rent.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselRutkowskiHenryk">Powstałe dysproporcje w latach ubiegłych pomiędzy szybkim rozwojem gospodarczym kraju a zbyt wolnym i niedostatecznym wzrostem stopy życiowej społeczeństwa wymagają radykalnej poprawy warunków mieszkaniowych, zdrowotnych, warunków pracy i zabezpieczenia społecznego.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselRutkowskiHenryk">Wprowadzone zmiany proporcjach rozwojowych gospodarki narodowej i dochodach ludności pozwolą na zwiększenie funduszu spożycia w porównaniu z 1970 rokiem do ponad 7%, a globalny fundusz płac będzie wyższy o około 8,1 — 8,6 mld zł.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselRutkowskiHenryk">Tak korzystne zmiany, o których mowa w ustawie, można zapewnić tylko przez dodatkowy wzrost produkcji, który umożliwi zwiększanie dostaw artykułów żywnościowych i przemysłowych artykułów konsumpcyjnych na rynek wewnętrzy oraz dodatkowy eksport przeznaczony na zakup surowców dla przemysłu rolno-spożywczego, dodatkowy import pasz i artykułów rynkowych.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselRutkowskiHenryk">Na, poprawę zaopatrzenia rynku wewnętrznego trzeba co najmniej 18,2 mld zł, a globalna wartość dostaw w 1971 r. powinna osiągnąć 528,2 mld zł.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselRutkowskiHenryk">Załogi pracownicze, doceniając trudną sytuację w kraju, podejmują liczne zobowiązania w celu zwiększania produkcji przemysłowej dla poprawy sytuacji rynkowej.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselRutkowskiHenryk">Dodatkowa produkcja powinna odpowiadać potrzebom rynku wewnętrznego i eksportu na podstawie zamówień odbiorców, jak również powinna ją cechować wysoka jakość. W celu przyspieszenia wzrostu produkcji zwierzęcej, zwłaszcza trzody chlewnej i drobiu, należy zwiększyć dostawy dla potrzeb wsi, między innymi pasz — o 150 tys. ton, węgla kamiennego — o 250 tys. ton oraz potrzebnych materiałów budowlanych — na łączną sumę 900 mln zł.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselRutkowskiHenryk">Na podkreślenie zasługuje fakt, że uchwała o narodowym planie gospodarczym przewiduje dodatkowe środki:</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselRutkowskiHenryk">— 660 mln zł na zwiększenie programu budownictwa mieszkaniowego, — 350 mln zł na zwiększenie terenów pod budownictwo mieszkaniowe, — 122 mln zł na budowę 5 poligonów wytwórni elementów wielkopłytowych, — 250 mln zł na zwiększenie miejsc pracy dla kobiet.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselRutkowskiHenryk">Na pokrycie wydatków wynikających ze zmian w budżecie państwa na rok 1971, trzeba znaleźć dodatkowe źródło dochodu, które stanowić będzie przewidywany wzrost wpłat przedsiębiorstw gospodarki uspołecznionej — o około 2 mld zł z tytułu dodatkowego zwiększania produkcji. Pełna realizacja tych dochodów uzależniona będzie również od postępów w dziedzinie poprawy efektywności gospodarowania, a zwłaszcza obniżki kosztów własnych. Dalszym źródłem zwiększenia dochodów budżetu będą dodatkowe wpłaty od gospodarki nie uspołecznionej około 300 mln zł oraz innych opłat — około 800 mld zł.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselRutkowskiHenryk">Zwiększenie wpływów od gospodarki nie^ ^uspołecznionej nastąpić ma w wyniku doraźnego zwiększania jej obciążeń na rok 1971 podatkiem obrotowym, dochodowym i wyrównawczym w granicach 10°/o—15% wymiaru tych podatków. Obciążeniem tym nie będą objęte drobne zakłady rzemieślnicze, świadczące usługi na rzecz rolnictwa i dla ludności.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselRutkowskiHenryk">Przewiduje się również zwiększenie — w drodze podwyżek stawek podatku wyrównawczego oraz rozszerzenia podstawy opodatkowania — obciążeń osób osiągających stosunkowo wysokie dochody z tytułu pracy w gospodarce uspołecznionej i z innych wynagrodzeń — o blisko 50 mln zł.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselRutkowskiHenryk">Powyższe przedsięwzięcia zmierzające do zwiększenia obciążeń podatkowych niektórych zakładów gospodarki nie uspołecznionej i osób osiągających wysokie dochody są zgodne z postulatami zgłaszanymi przez załogi warszawskich zakładów pracy.W związku ze znajomością przemysłu dzielnicy Wola, gdzie pracuję od lat, mogłem się przekonać, że podjęte obecnie zobowiązania przez załogi fabryk tej dzielnicy są najlepszym gwarantem realizacji wytycznych planu gospodarczego. Po podniesieniu zarobków dla niżej zarabiających i po przywróceniu cen na artykuły spożywcze z grudnia ub.r. w rozmowach z pracownikami w różnych fabrykach odczuwa się spokój i rzetelne podejście do wykonywanej pracy. Uczestniczy też w tym wysiłku produkcyjnym młodzież pracująca, która zasługuje na wyróżnienie.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselRutkowskiHenryk">Należy również nadmienić, że wartość produkcji dodatkowej, zgłoszonej w ramach zobowiązań przez załogi zakładów Woli, wynosi około 105 mln zł i 4,5 mln złotych dewizowych.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselRutkowskiHenryk">Jest wiele fabryk, których produkcja dodatkowa przeznaczona jest na eksport, między innymi Fabryka Wyrobów Precyzyjnych im.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselRutkowskiHenryk">Gen. Karola Świerczewskiego wyprodukuje suwmiarki, płytki wzorcowe, narzynki — o wartości 200 tys. złotych dewizowych. Zakłady Radiowe im. Kasprzaka wyprodukują dodatkowo 30 tys. sztuk magnetofonów „Grunding” ZK-120, tak obecnie poszukiwanych w sklepach — na kwotę 90 mln zł. Zakłady im.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselRutkowskiHenryk">Waryńskiego wyprodukują dodatkowo 10 koparko-spycharek KSH-45 i 10 sztuk KM-251 na kwotę 6 351 tys. zł. Zakłady Wytwórcze Lamp Elektrycznych im. Róży Luksemburg wyprodukują dodatkowo 850 tys. sztuk lamp oświetleniowych, lamp elektronowych EY-83 — 150 tys. sztuk oraz inne typy lamp — na kwotę 2,5 mln zł.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselRutkowskiHenryk">Wymieniłem tylko kilka zakładów produkcyjnych tej dzielnicy, a są i w innych dzielnicach Warszawy potężne zakłady produkcyjne, których załogi podjęły, również cenne zobowiązania dodatkowej produkcji w celu zaopatrzenia rynku wewnętrznego i eksportu.</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselRutkowskiHenryk">Jest to coś nowego, coś co z pasją angażuje załogi, które wiedzą, że ich praca służy innym.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselRutkowskiHenryk">Zabierając głos na dzisiejszym posiedzeniu plenarnym, w imieniu Zespołu Poselskiego miasta st. Warszawy, chcę stwierdzić, że załogi warszawskich zakładów pracy rozumieją, że tylko rzetelna i ofiarna praca, stały wzrost produkcji i jej unowocześnienie są gwarantem szybkiego wzrostu poziomu życia. Swoimi zobowiązaniami produkcyjnymi da ją temu praktyczny wyraz. Dlatego właśnie robotnicy są bardzo wyczuleni na wszystkie niesprawiedliwe społecznie wypadki podziału tej części dochodu narodowego, którą przeznaczamy na konsumpcję indywidualną. Toteż uważam, że uchwalenie na dzisiejszym posiedzeniu ustaw: w sprawie dodatku do podatków obrotowego, dochodowego i wyrównawczego od jednostek gospodarki nie uspołecznionej i osób fizycznych, o zmianie dekretu o podatku od nabycia praw majątkowych oraz o zmianie ustawy o podatku wyrównawczym jest słuszne, mimo że jest niewygodne dla wielu obywateli. Jest słuszne i w obecnej sytuacji gospodarczej potrzebne.</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#PoselRutkowskiHenryk">Kończąc zwracam się do Rządu, a przede wszystkim do Ministra Finansów, aby możliwie szybko zapewnił warunki pełnego i właściwego wprowadzenia w życie postanowień zawartych w tych ustawach.</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Tadeusz Myślik.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselMyslikTadeusz">Obywatelko Marszałku, Wysoki Sejmie! Już w poprzedniej debacie, w dniu 13 lutego poseł Stanisław Stomma wyraził w imieniu Koła — „Znak” aprobatę i uznanie dla tego kierunku zmian polityki gospodarczej i społecznej Rządu, którego wyrazem jest rozpatrywany dziś projekt uchwały Sejmu, korygujący obowiązującą jako prowizorium wersję narodowego planu gospodarczego na rok 1971. Bliskie nam zwłaszcza są te założenia projektu, które zmierzają — „do wszechstronnego, harmonijnego rozwoju społeczno-gospodarczego kraju'' oraz — „do stworzenia warunków zapewniających wzrost stopy życiowej społeczeństwa, a zwłaszcza poprawę położenia materialnego rodzin najniżej uposażonych i wielodzietnych”.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselMyslikTadeusz">Gospodarka nie jest bowiem wyabstrahowanym celem samym w sobie. Jej głównym i jedynym zadaniem jest służyć ludziom. Jej sprawność i efektywność weryfikuje się we wskaźnikach dynamiki wzrostu, w zdolności do prospektywnego uwzględniania potrzeb społecznych lat przyszłych, ale na co dzień najbardziej konkretnym, namacalnym sprawdzianem są sklepowe półki, czas tracony przez ludzi na stanie w kolejkach i wysokość kwoty kwitowanej ma liście płacy.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselMyslikTadeusz">Płyną stąd dla nas dwie nauki — że podstawowym obowiązkiem dobrego rządu jest zapewnienie społeczeństwu potrzebnej ilości żywności i innych artykułów pierwszej potrzeby oraz, że praca musi być opłacana, że zapłata musi stanowić jeden z wyjściowych elementów kalkulacji kosztów produkcji, a nie być jak dawniej, jedynie saldem rachunku wyników, amortyzatorem, do którego korygowano wszystkie ewentualne niedobory.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselMyslikTadeusz">Mówiąc — „wysokość kwoty” mam na myśli jej wartość realną. Dlatego produkując artykuły konsumpcyjne, produkować trzeba to, czego ludzie potrzebują. Jeżeli produkcja będzie — jak mówią handlowcy — trafiona, wtedy kłopoty ze zrównoważeniem rynku znacznie się zmniejszają nawet przy tej samej bazie produkcyjnej.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselMyslikTadeusz">Podkreślając z naciskiem znaczenie czynników materialnego zainteresowania człowieka uczestniczącego w procesie pracy, który ma prawo do tego, aby pracując lepiej mógł żyć bardziej dostatnio, i ma prawo wykazywać w tym względzie pewną niecierpliwość — bynajmniej jednak czynników tych nie uważam za czarodziejskie panaceum na wszystkie nasze kłopoty gospodarcze. Nie mniej ważne są czynniki natury psychologicznej i moralnej. Dlatego opowiadamy się za modelem gospodarki zracjonalizowanej, w pierwotnym tego słowa znaczeniu, to znaczy usensownionej, której kształt i kierunki rozwoju określane będą przez nauki szczegółowe, a nie przez założenia woluntarystyczne. Dlatego opowiadamy się za modelem gospodarki otwartej, stwarzającej pole działania dla ludzi z inicjatywą. Każdy człowiek posiada własną bogatą osobowość, która realizuje się w odpowiednich warunkach w procesie pracy, o ile nie napotyka ograniczającej ją bariery.</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselMyslikTadeusz">Konieczne w każdej rozumnej działalności ludzkiej planowanie, nie może — jak to barwnie określił ostatnio w udzielonym — „Życiu Gospodarczemu” wywiadzie honorowy przewodniczący Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego prof. Edward Lipiński — zagważdżać możliwości samodzielnego działania przez niezliczone zarządzenia, przepisy, limity, dyrektywy, receptury, przydziały, nakazy i zakazy, przez co proces rozwoju gospodarczego jest usztywniony i niezdolny do zmian, które obecnie tak szybko muszą się dokonywać, zwłaszcza w dziedzinie postępu technicznego i dostosowywania produkcji do potrzeb rynku. Co gorsza, zgodność z owymi dyrektywami staje się w rezultacie główną troską zarządzających. Następuje fetyszyzacja tego, co pomyślane było jedynie jako narzędzie, a co w konsekwencji dominuje nad właściwym celem gospodarowania. Znamy wyeksponowane przez publicystykę przykłady biurokratycznego hamowania prac naukowo-badawczych, odwlekania realizacji polskich wynalazków, ba, znamy także przykłady, kiedy inicjatywy załóg robotniczych i dyrekcji zakładu uruchomienia dodatkowej produkcji poszukiwanych artykułów rozbijały się o mur ograniczeń bankowych w dziedzinie funduszu, płac czy dogmatycznie traktowanej wielkości zatrudnienia.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselMyslikTadeusz">Dlatego opowiadamy się za elastyczną polityką gospodarczą, zdolną do samokorygowania się, zdolną do szybkiego adaptowania gospodarki do zmieniającej się koniunktury na rynkach zagranicznych, zdolną do tworzenia rezerw i uruchamiania tych rezerw w latach trudnych, tak aby niwelowały one ewentualne niepożądane skutki ekonomiczno-społeczne — lat nieurodzaju i innych klęsk żywiołowych. Dlatego z uznaniem witamy coraz powszechniejszą praktykę Rządu odwoływania się do opinii ekspertów. Nie należy bowiem unikać konfrontacji, ścierania się opinii najbardziej nawet sprzecznych — przed podjęciem wiążących decyzji.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselMyslikTadeusz">Trzeba powrócić do koncepcji przedkładania organom przedstawicielskim planów alternatywnych i wielowariantowych, o co nasi parlamentarni koledzy z Koła — „Znak” upominali się w tej sali niejednokrotnie.</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselMyslikTadeusz">Kiedyś plan wieloletni był czynnikiem mobilizującym w jakiejś mierze ludzi uczestniczących w procesie pracy do wzmożone- go wysiłku. Upowszechniane w społeczeństwie atrakcyjne jego założenia i docelowe spełniały skutecznie funkcję bodźców działających na długiej fali. Ale z czasem plany te przestały być skutecznym czynnikiem mobilizacyjnym. Nie obiecywały już bowiem osiągnięć tej miary co dawniej. Ich cele nie potrafiły już poruszyć opinii ani wzbudzić emocji czy prawdziwego zainteresowania. Nie wynikało to bynajmniej jedynie z niedostatków propagandy. W niektórych dziedzinach plany wieloletnie były zresztą po prostu nie wykonywane. Posłużę się przykładem terenowego planu inwestycyjnego województwa krakowskiego, chociaż nie sądzę, żeby był on w swojej praktyce odosobniony. Otóż od wielu lat, pomimo licznych korekt w rozdziale środków na poszczególne tytuły inwestycyjne, dokonywanych w obliczu stwierdzonych opóźnień realizacyjnych, województwo to traciło około 100 mln zł rocznie w postaci nie wykorzystanych, — „nie przerobionych” — jak się to określa w fachowym żargonie — środków inwestycyjnych, to jest około 20% nakładów w stosunku do uchwalonego, obowiązującego planu. W pięciolatce tracono w ten sposób cały jeden rok inwestycyjny. Oczywiście, w jakiejś mierze także z winy inwestorów, ale głównie z powodu nieskoordynowania zadań przedsiębiorstw budowlanych z planem inwestycyjnym. Wykonawcom nie przeszkadzało to otrzymywać premii, natomiast inwestycje przechodzące w tzw. poślizgu na lata następne spychały z planu przewidywane i co gorsza podane już do wiadomości publicznej i wygrane propagandowo, jako część składowa programów wyborczych, inwestycje nowe. Podrywało to bardzo autorytet planu w społeczeństwie, a także wskutek braku poważnych sankcji, bo zawsze były jakieś — „przyczyny obiektywne” u ludzi odpowiedzialnych za tego planu wykonanie. Pojawiła się nawet swoista teoria, że plan inwestycyjny nie jest wiążącą dyrektywą, ale kierunkiem działania, pułapem nakładów czy czymś w tym rodzaju. O tym, co będzie budowane, decydowały de facto nie priorytety planu, ale wygoda przedsiębiorstwa budowlanego, które wybierało sobie obiekty korzystniej mieszczące się we wskaźnikach. Najbardziej poszkodowane na tym były inwestycje rozproszone i niewielkie, ale stanowiące nieraz jedyną nadzieję niedoinwestowanego terenu. Pomimo sporządzanych bilansów materiałów budowlanych, dostawy ich przebiegały nierytmicznie, trwała zażarta rywalizacja zaopatrzeniowców, a nawet praktyki podkupywania fachowców, jeżeli konkretne przedsiębiorstwo, za pośrednictwem legalnych werbowników, oferowało nieco wyższe stawki. Słabsi inwestorzy, chcąc utrzymać dobre stosunki z dyktującymi warunki wykonawcami, niejednokrotnie odstępowali od egzekwowania nawet tych przewidzianych przez umowę symbolicznych kar umownych, aby tylko nie drażnić kontrahenta i utrzymać się w portfelu zleceń.</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#PoselMyslikTadeusz">Wszystkie te praktyki działy się na oczach bardzo pilnych i surowych obserwatorów, jakimi były załogi robotnicze. Trudno przypuścić, aby stanowiło to czynnik budujący. Skutki demoralizacji mają zaś to do siebie, że mają żywot znacznie dłuższy niż przyczyny.</u> + <u xml:id="u-21.10" who="#PoselMyslikTadeusz">Wybitny myśliciel i filozof Stanisław Brzozowski w szkicu zatytułowanym „Powstawanie prawa” pisał: — „Dopóki układ stosunków społecznych pożądany przez masy pracujące nie jest układem zapewniającym największą wydajność pracy, dotąd układ ten źródłem prawa się nie stanie...”.</u> + <u xml:id="u-21.11" who="#PoselMyslikTadeusz">Tymczasem pobieżna nawet analiza sytuacji w zakładach ujawnia szereg funkcjonujących tam antybodźców wzrostu wydajności i poprawy jakości pracy. W szczególności wielu pracowników (dotyczy to zwłaszcza pracowników umysłowych) nie zna i nie rozumie sensu wykonywanej przez siebie pracy. Nie widzi celowości wykonywanych przez siebie w pocie czoła i w terminie — „na wczoraj” tasiemcowych sprawozdań, co do których istnieją uzasadnione podejrzenia, że ich nikt nie czyta, dochodzą bowiem do wysokich instancji zbyt późno, aby można było jeszcze ingerować skutecznie w przedstawiane procesy. Opracowują plany na podstawie danych — najdelikatniej mówiąc — wymyślonych, ponieważ do racjonalnego planowania brak jest przesłanek, statystycznych czy studialnych, wymaganych przez centralnego planifikatora itp.</u> + <u xml:id="u-21.12" who="#PoselMyslikTadeusz">Jeszcze gorzej dzieje się, kiedy pracownik widzi, że praca jego jest marnowana, kiedy robotnik, wzywany do większego wysiłku, do pracy w dni świąteczne lub w godzinach nadliczbowych, widzi równocześnie, jak na jego oczach marnują się surowce czy materiały budowlane, energia i maszyny czy wreszcie jego własny czas pracy na skutek wadliwej organizacji, opóźnionych dostaw elementów produkcyjnych itp.</u> + <u xml:id="u-21.13" who="#PoselMyslikTadeusz">Nic dziwnego, że spotkałem się z poglądem, iż marnotrawcy gorsi są niż złodzieje, bo z ukradzionego chociaż ktoś skorzysta, a zmarnowane przepada bez pożytku. A poza tym złodzieje ścigani są przez prawo, a marnotrawcy, zwłaszcza marnotrawcy cudzego czasu bardzo rzadko. Marnotrawcy są najniebezpieczniejsi, bo bezinteresowni.</u> + <u xml:id="u-21.14" who="#PoselMyslikTadeusz">Z poszanowaniem mienia społecznego też zresztą nie jest najlepiej. Obywatel Prokurator Generalny mógłby nam tu niejedno powiedzieć na ten temat, zwłaszcza zaś — jak to w licznych przypadkach okazja czyni złodzieja.</u> + <u xml:id="u-21.15" who="#PoselMyslikTadeusz">Wszystkie opisane tu przypadki można by leczyć objawowo. Czyniono to niejednokrotnie przy pomocy bardzo wielu okólników i zarządzeń. Istota rzeczy sprowadza się jednak do tego, aby usuwać przyczyny zła, aby zdemontować mechanizm tolerujący marnotrawstwo, dopuszczający do marnotrawstwa i nadużyć.</u> + <u xml:id="u-21.16" who="#PoselMyslikTadeusz">Ważną i wysoce pozytywną rolę powinien w tym procesie uzdrowienia atmosfery w przedsiębiorstwach odegrać autentyczny i reprezentatywny, przez załogę wyłoniony — samorząd robotniczy.</u> + <u xml:id="u-21.17" who="#PoselMyslikTadeusz">Inną przyczyną hamującą wzrost wydajności pracy i poprawę jej jakości są bardzo niejednokrotnie złe warunki dojazdów, zwłaszcza robotników zamieszkałych poza miejscem pracy. Wielu z nich, na długo przed wschodem słońca, oczekuje na środek lokomocji na przystankach kolejowych czy autobusowych, zupełnie do tej funkcji nie przystosowanych, pod daszkami, które ochroniłyby być może przed tropikalnym słońcem, ale nie uchronią przed deszczem, śniegiem i mrozem, nie wiedząc nawet, bo brak jest jakiejkolwiek informacji, czy oczekiwany pojazd przyjedzie o czasie, aby potem jechać w warunkach urągających jakimkolwiek normom bezpieczeństwa, nierzadko na stopniach i zderzakach, wbrew oczywiście surowym zakazom, ale przecież życie silniejsze jest od jakichkolwiek zakazów i trudno jest je zadekretować. Uważam, że warunki, w jakich ludzie dojeżdżają do pracy, wymagają pilnego przestudiowania zarówno przez właściwe organy rad narodowych, jak i przez resort komunikacji, wspólnie z zainteresowanymi instancjami związków zawodowych. Nakłady wyasygnowane na poprawę tych warunków zamortyzują się nadzwyczaj szybko w formie wzrostu wydajności pracy, spadku absencji chorobowej i liczby wypadków komunikacyjnych.</u> + <u xml:id="u-21.18" who="#PoselMyslikTadeusz">Słów kilka wreszcie o problemach upowszechniania kultury w środowisku robotniczym. To prawda, że zakłady pracy wydatkują na te cele niejednokrotnie bardzo poważne kwoty. Czy jednak zawsze celowo? Jeżeli w miejscowości, gdzie znajduje się konkretny zakład produkcyjny mieszka zaledwie — ⅓ załogi, a pozostałe — ⅔ dojeżdża z bliższej lub dalszej okolicy, to nie wystarczy wybudować przy zakładzie piękny dom kultury ani nawet organizować tam najciekawsze imprezy kulturalne. Dojeżdżający i tak będą ich pozbawieni. Dojeżdżający robotnik, natychmiast po skończonej zmianie, wraca do siebie na wieś. Bardzo często, w miejscu swego zamieszkania, może by nawet popatrzył w telewizor, lub posłuchał ciekawej pogadanki. Ale skromny gromadzki budżet nie zawsze starcza na takie wydatki. A przecież kultura produkcji, od której zależy cała nasza przyszłość, jest funkcją kultury ogólnej. Dlatego fabryczne środki na działalność kulturalno-oświatową trzeba zdecentralizować. Merytorycznie — nic przecież nie stoi chyba na przeszkodzie, aby za każdym robotnikiem mieszkającym poza miejscem pracy trafiła do jego gromadzkiej rady narodowej dotacja zakładu pracy, kalkulowana przecież i tak z uwzględnieniem każdego zatrudnionego. Nie muszę tłumaczyć, że nie pozostanie to bez wpływu pozytywnego na środowisko wiejskie.</u> + <u xml:id="u-21.19" who="#PoselMyslikTadeusz">Wysoki Sejmie! Długofalowy program rekonstrukcji gospodarki rolnej rozpocząć musimy od stworzenia warunków sprzyjających procesowi koncentracji ziemi. Innymi słowy, musimy zdecydować się na kroki, które przyspieszą powiększenie areału indywidualnych gospodarstw chłopskich do takiego obszaru, jaki uznany zostanie, opierając się na przesłankach naukowych ekonomiczno-rolnych, za optymalny dla danego regionu. Problem ten w całej swojej ostrości występował już w czasie kampanii wyborczej w roku 1969. Już wówczas rolnicy w Miechowskiem zwracali mi uwagę, że Rząd jest w tym względzie niekonsekwentny, z jednej strony bowiem optymalny areał założony został znacznie powyżej powierzchni przeciętnego gospodarstwa, z drugiej zaś strony progresja świadczeń sprawia, że powiększanie gospodarstw niepełnorolnych było i jest ciągle nieopłacalne.</u> + <u xml:id="u-21.20" who="#PoselMyslikTadeusz">Radykalne spłaszczenie progresji w granicach optymalnego areału jest pierwszym krokiem do prawidłowej struktury agrarnej, do zdrowego ekonomicznie gospodarstwa rolnego, do przyspieszenia mechanizacji wsi i stabilizacji ludności rolniczej. Można by również rozpatrywać inny wariant, a mianowicie, możliwość udzielania wieloletnich ulg w świadczeniach z areału nowo nabytego, aż do czasu pełnej jego integracji z całością gospodarstwa. Obawy, że przyniesie to poważny uszczerbek w środkach będących do dyspozycji państwa, nie są uzasadnione, ponieważ szybki wzrost produkcji towarowej takiego gospodarstwa wynagrodzi tę przejściową stratę z naddatkiem. Oczywiście, aby mógł być zrealizowany program upełnorolnienia, trzeba zliberalizować obrót ziemią, a przede wszystkim pozwolić za zalegalizowanie najrozmaitszych podziałów faktycznych. Trzeba ludziom wskazać jakąś drogę wyjścia z tego ogólnego zagmatwania, stwarzającego brak stabilizacji prawnej, a to jest bardzo poważny czynnik hamujący intensyfikację produkcji.</u> + <u xml:id="u-21.21" who="#PoselMyslikTadeusz">Gorąco poprzeć należy te głosy, które postulują zniesienie obowiązkowych dostaw mięsa i ziemiopłodów, z zamianą świadczeń na rzecz Funduszu Rozwoju Rolnictwa, na rozsądnie skalkulowane, niezbyt wygórowane świadczenia pieniężne, płacone przy podatku gruntowym i na tych samych zasadach obliczane. Pozwoli to producentowi rolnemu na specjalizację, uwolni go od jakże uciążliwych kontaktów z aparatem wymiaru i ewidencji obowiązkowych dostaw, a państwu pozwoli zaoszczędzić wydatki łożone na utrzymanie tego aparatu, od czego nie przybywało ani jednego ziarna zboża, ani grama mięsa. Towarzyszyć temu powinno zasadnicze rozszerzenie możliwości wydatkowania z akumulowanych środków Funduszu Rozwoju Rolnictwa, nie zawsze dotąd wykorzystywanego efektywnie. Różne są bowiem czynniki rozwoju rolnictwa. Często będzie to droga lokalna czy komunalna o dużym znaczeniu gospodarczym, która umożliwi dopiero doprowadzenie maszyn, innym razem będzie to doelektryfikowanie jakiegoś przysiółka, który nie zmieścił się w średnich normach państwowych, lub budowa wiejskiego wodociągu czy gazociągu itp.</u> + <u xml:id="u-21.22" who="#PoselMyslikTadeusz">Zweryfikowanie, optymalnego dla danego regionu, areału gospodarstwa rolnego pociągnąć musi również rewizję jednolitego schematu mechanizacji — parametry maszyn muszą bowiem zostać dostosowane do rzeczywistych potrzeb rolnictwa. Gospodarstwa ekonomicznie prężne, które stać na tak poważny wydatek, muszą mieć możność nabycia pełnego zestawu maszyn; gospodarstwa słabsze muszą mieć możność korzystania z maszyn kółek rolniczych we właściwych terminach agrotechnicznych i po dostępnej cenie.</u> + <u xml:id="u-21.23" who="#PoselMyslikTadeusz">Rozważyć trzeba postulat, czy służby rolnej instruktorów, agronomów i zootechników gromadzkich, nie należy przywrócić samorządowi producentów, to jest kółkom rolniczym, spółdzielniom mleczarskim itp.</u> + <u xml:id="u-21.24" who="#PoselMyslikTadeusz">Pilnego usprawnienia wymaga system zaopatrywania rolników w środki produkcji oraz skupu produktów rolnych. Sprawy te są przedmiotem stałego dialogu sejmowej Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego z zainteresowanymi resortami oraz centralami spółdzielczymi. Można by przedstawić długi rejestr spraw nie załatwionych: braki nieraz bardzo podstawowych narzędzi rolniczych, zła ich jakość, brak części zamiennych do zakupionych maszyn, powodujących ich długie przestoje oraz zniechęcający do nabywania następnych, zbrylone nawozy sztuczne, o czym już była mowa, długie godziny wyczekiwania na punktach skupu pod magazynem gminnej spółdzielni, przy okienku Spółdzielczej Kasy Oszczędności. Wszystko to stanowi konkretną stratę produkcyjną i ma swoje następstwa gospodarcze.Powszechne są skargi rolników na panoszące się łapownictwo w placówkach gospodarczych, a także, niestety, w niektórych urzędach. Skarżą się na to zresztą nie tylko rolnicy. To prawda, że dający łapówkę jest w większości wypadków sam sobie winien, ale zjawisko jest nadzwyczaj groźne. Podrywa zaufanie do wszelkich autorytetów, zniechęca do uczciwej pracy i uczciwego wywiązywania się z obowiązków, nihilizuje.</u> + <u xml:id="u-21.25" who="#PoselMyslikTadeusz">Chciałbym zaapelować z tej wysokiej trybuny do Obywatela Premiera, aby Rada Ministrów z najwyższą uwagą problem ów rozpatrzyła, bowiem szerzące się łapownictwo jest nie tylko piaskiem sypanym w tryby narodowej gospodarki, ale bardzo poważnym zagadnieniem politycznym i moralnym, problemem autorytetu władzy.</u> + <u xml:id="u-21.26" who="#PoselMyslikTadeusz">Nie chodzi przy tym o żadną nową ustawę, chodzi o zapewnienie przestrzegania w praktyce norm prawnych już obowiązujących, ale będących w nieposzanowaniu.</u> + <u xml:id="u-21.27" who="#PoselMyslikTadeusz">Wysoki Sejmie! W cytowanym już przeze mnie wywiadzie — prof. Edward Lipiński przestrzega — że — „poważna część błędów ekonomicznych w ubiegłym okresie wypływała z pomieszania zasad gospodarki z pseudoideologią i pseudopolityką”. Stąd właśnie błędy w polityce rolnej oraz w polityce stosowanej w rzemiośle, usługach i drobnym przemyśle. Nad tą ostatnią kwestią chciałem się chwilę zatrzymać.</u> + <u xml:id="u-21.28" who="#PoselMyslikTadeusz">Otóż decyzją administracyjną zakazana została w swoim czasie, bądź poważnie ograniczona, kooperacja rzemieślników z sektorem uspołecznionym. Chodziło o likwidację tzw. styku oraz o ograniczenie nadmiernie wysokich dochodów osiąganych przez rzemiosło kooperujące. Nie neguję potrzeby czy możliwości stosowania przy wysokich zyskach sprawiedliwej progresji podatkowej. Natomiast trudno jest zgodzić się z administracyjnym ograniczeniem potrzebnej gospodarce narodowej produkcji czy tak deficytowych usług, jak na przykład usługi motoryzacyjne czy remontowo-budowlane. Nie będziemy przecież inwestować w fabryki, które podejmą produkcję zakazaną rzemiosłu, gdy równocześnie setki maszyn rzemieślniczych zostaną unieruchomione. Natomiast argumentowanie decyzji ekonomicznych, ograniczających produkcję obawą przed — „stykiem” jest kapitulacją wobec jednostek nieuczciwych — przypomina decyzję tego przysłowiowego magistratu, który kazał rozebrać most, bowiem skakali z niego samobójcy. Po to mamy najrozmaitsze ogniwa i instytucje kontrolne, aby można było złu zapobiec, nie wylewając dziecka z kąpielą.</u> + <u xml:id="u-21.29" who="#PoselMyslikTadeusz">Wysoka Izbo! Ślubowaliśmy wszyscy, że wspólnym naszym celem będzie dobro narodu, narodu — to znaczy konkretnych ludzi, chcących żyć lepiej, bardziej dostatnio, ludzi nie- cierpliwych, a równocześnie dysponujących ogromną energią, która może stać się siłą napędową przemian.</u> + <u xml:id="u-21.30" who="#PoselMyslikTadeusz">Obok surowych rygorów rachunku gospodarczego niezbędna jest nam jeszcze, Obywatele Posłowie, wyobraźnia. Miał rację bowiem ów myśliciel, który stwierdził, że jeżeli ludzie potrafią sobie coś wyobrazić, to zawsze znajdą potrzebne na to środki materialne. Natomiast, jeżeli wyobraźnia ich zawiedzie, to nawet gdyby posiadali wszystkie niezbędne środki — spożytkować ich nie potrafią. Myślę, że jest to najgłębsza krytyka minionego etapu, w którym to właśnie zrodziły się takie obiegowe stereotypy, jak frustracja, czy ogólna niemożność.</u> + <u xml:id="u-21.31" who="#PoselMyslikTadeusz">Dziś wolno nam mieć nadzieję, że okres ten mamy poza sobą. Budzi się wielka społeczna inicjatywa. Zważać nam trzeba jedynie, aby ludzie, którzy boją się zmian, którzy zmian nie chcą, którym nie na rękę jest jakakolwiek odnowa, nie utkali nowej kurtyny między kierownictwem a społeczeństwem.</u> + <u xml:id="u-21.32" who="#PoselMyslikTadeusz">Dlatego konieczny jest sojusz ludzi uczciwych przeciwko wszelkiej maści kombinatorom. Sojusz ludzi ideowych przeciwko niepisanemu sojuszowi ciemnych, nie przebierających w środkach egoizmów.</u> + <u xml:id="u-21.33" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos zabiorze poseł Michał Polnar.</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#PoselPolnarMichal">Wysoki Sejmie! Na czoło polityki gospodarczej kraju w obecnej sytuacji wysuwa się problematyka rolnictwa i produkcji rolnej. Stąd też w toku dzisiejszej debaty nad planem roku bieżącego, chciałbym się zatrzymać nad sprawą produkcji zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#PoselPolnarMichal">Plan 5-letni na lata 1966—1970 w produkcji rolniczej, jak wiadomo, nie został wykonany. Szczególnie duże niedomagania wystąpiły w produkcji zwierzęcej, powodując tym samym duże trudności na rynku mięsnym. Proporcje planu rozwoju produkcji rolniczej okazały się błędne. Wiadomo, iż główną cechą założeń planu było przyhamowanie dynamiki produkcji rozwoju żywca wieprzowego jako produkcji zbożochłonnej oraz likwidacja importu zbóż.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#PoselPolnarMichal">Mimo krytycznych uwag w trakcie realizacji planowych założeń, plan nie został skorygowany. W konsekwencji doprowadziło to do dużego spadku pogłowia, przede wszystkim trzody chlewnej, jak również i bydła, powodując niebywałe trudności na rynku mięsnym.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#PoselPolnarMichal">Próby zrównoważenia niedoborów na rynku dwukrotną zwyżką cen mięsa i stopniowe wycofywanie się z opłacalnego eksportu, okazały się w skutkach fatalne.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#PoselPolnarMichal">Polityka szybkiej likwidacji importu zbóż kosztem zahamowania dynamiki rozwoju trzody chlewnej spowodowała odwrócenie uwagi od drobnych gospodarstw chłopskich, w których niedobór pasz treściwych spowodował niewykorzystanie istniejącego potencjału produkcyjnego i nadwyżki siły roboczej, tkwiącej w tej grupie gospodarstw, do produkcji trzody chlewnej.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#PoselPolnarMichal">Ponadto słaby urodzaj zbóż w roku 1970 jeszcze bardziej pogłębił niedobór pasz treściwych, powodując spadek pogłowia trzody chlewnej w pozostałych grupach gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#PoselPolnarMichal">O hodowli trzody nie decydują wyłącznie zasoby pasz, lecz istotne znaczenie mają wzajemne relacje między warunkami ekonomicznymi skupu zbóż i skupu trzody oraz w podziale zboża na sprzedaż lub przerób na mięso. Początkiem tego procesu było osłabienie względnej opłacalności chowu trzody w stosunku do chowu bydła w wyniku ustalenia bardziej opłacalnych cen na żywiec wołowy. W późniejszym okresie nastąpił dalszy etap pogorszenia opłacalności hodowli trzody chlewnej w stosunku do cen zbóż. Odtąd konkurencyjna stała się nie tylko produkcja żywca wołowego, lecz również towarowa produkcja roślinna.</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#PoselPolnarMichal">Statystycznie rzecz ujmując, wskaźnik opłacalności produkcji żywca wieprzowego spadł ze 102,3% w 1960 r. do 87% w 1969 r.</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#PoselPolnarMichal">Miało to istotne znaczenie w zahamowaniu produkcji trzody chlewnej. Doraźne decyzje Rady Ministrów z dnia 12 marca ub. roku, w wyniku których podniesiono ceny skupu żywca o 2 zł na 1 kg, nie mogły w zasadniczy sposób wpłynąć na szybkie zwiększenie produkcji żywca, gdyż decyzja podjęta została zbyt późno, a głęboki spadek pogłowia macior i brak materiału wyjściowego do produkcji nie pozwoliły na szybki wzrost stanu pogłowia. Mająca obecnie nastąpić decyzja o dalszej poprawie warunków ekonomicznych w hodowli bydła i trzody niewątpliwie sprzyjać będzie dalszemu szybkiemu zwiększeniu pogłowia i wzrostowi produkcji żywca wieprzowego.</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#PoselPolnarMichal">Przy ustalaniu proporcji produkcji rolniczej powinniśmy brać pod uwagę, że główną pozycją w strukturze spożycia w naszym kraju jest wieprzowina. Dlatego też produkcja żywca wieprzowego ma zasadnicze znaczenie przy wyznaczaniu wzrostu spożycia mięsa i za jej priorytetem przemawia u nas wiele czynników. — ⅔ gleb w naszym kraju to gleby żytnio-ziemniaczane, 18% powierzchni zasiewów jest pod ziemniakami, ziemniaki stanowią główną pozycję paszową, dającą dwukrotnie więcej jednostek karmowych na 1 ha upraw rolnych niż zboże i przy odpowiedniej agrotechnice i nawożeniu — wysokie plony. Jest to jednak pasza jednostronna, tłuszczotwórcza, która bez dodatku odpowiedniej ilości białka i jakości tego białka nie pozwala na uzyskiwanie szybkich przyrostów dziennych. Stąd też bez zwiększenia zasobów białka na drodze zwiększania produkcji zbóż pastewnych i wysokobiałkowych pasz gospodarskich oraz bez wprowadzenia koncentratów pasz przemysłowych — nie poprawimy efektywności spasania ziemniaków. Ponadto należy w szerszym zakresie niż dotychczas wprowadzać do żywienia preparaty weterynaryjne i witaminowe.</u> + <u xml:id="u-23.10" who="#PoselPolnarMichal">Główny nacisk musi być położony nie tylko na ilość produkowanych pasz przemysłowych, ale na ich jakość zarówno z punktu widzenia odżywczego, jak i biologicznego. Ale jeśli jest mowa o hodowli trzody, to nie przede wszystkim, i nie za wszelką cenę, bo z punktu widzenia ekonomicznego i agrotechnicznego bardziej opłacalna jest hodowla bydła. Jego wszechstronna użytkowość i niekonkurencyjność w żywieniu, w porównaniu z innymi gatunkami zwierząt, stawia bydło w rzędzie tej gałęzi produkcji hodowlanej, która wykorzystuje bezpośrednio niemal wszystkie pasze gospodarcze. Stąd też rozwój hodowli trzody nie powinien przesłonić uwagi w zakresie dalszego szybkiego rozwoju pogłowia bydła.</u> + <u xml:id="u-23.11" who="#PoselPolnarMichal">Jeśli mowa o produkcji zwierzęcej nie od rzeczy jest wspomnieć o niemilknącej krytyce warunków skupu i klasyfikacji żywca. Rolnicy powszechnie domagają się uporządkowania tej dziedziny, inaczej bowiem, istniejący system będzie poważnym hamulcem na drodze rozwoju produkcji mięsa, a gospodarka narodowa będzie ponosić dotkliwe straty.</u> + <u xml:id="u-23.12" who="#PoselPolnarMichal">W wielu gospodarstwach indywidualnych istnieją już obecnie warunki do wprowadzenia i rozszerzania specjalizacji produkcji zwierzęcej. W tej gałęzi produkcji mogą się specjalizować zarówno gospodarstwa drobne, jak i większe. Gospodarstwom specjalizującym się w produkcji żywca w pierwszej kolejności należy dostarczać loszki reprodukcyjne.</u> + <u xml:id="u-23.13" who="#PoselPolnarMichal">Produkcja prosiąt powinna być w zasadzie w całości zorganizowana we własnych gospodarstwach bądź w ramach kooperacji pomiędzy rolnikami. Uregulowanie rynku prosiąt i ustabilizowanie ceny na prosięta pozwoli uniknąć częstych wahań w pogłowiu trzody chlewnej.</u> + <u xml:id="u-23.14" who="#PoselPolnarMichal">W ostatnich latach znacznie zwiększył się stopień mechanizacji prac w produkcji roślinnej, natomiast w produkcji zwierzęcej, zwłaszcza w gospodarstwach chłopskich, gdzie odczuwa się brak młodych rąk do pracy — prace te opierają się na czynnościach ręcznych.</u> + <u xml:id="u-23.15" who="#PoselPolnarMichal">Zachodzi zatem pilna potrzeba przyspieszenia zmechanizowania podstawowych prac hodowlanych, głównie takich, jak: przygotowanie i zadawanie pasz, usuwanie obornika, doprowadzenie wody itp. Potrzeby w zakresie mechanizacji odczuwają gospodarstwa większe, posiadające większą liczbę krów mlecznych, bydła rzeźnego i trzody chlewnej. Plan zaopatrzenia gospodarstw chłopskich w niektóre urządzenia do potrzeb produkcji zwierzęcej na rok bieżący i na lata następne nie zabezpiecza w pełni potrzeb w tym zakresie. Modernizacją istniejących i instalowaniem nowych urządzeń powinny się zająć przedsiębiorstwa mechanizacji rolnictwa oraz ich filie.</u> + <u xml:id="u-23.16" who="#PoselPolnarMichal">Gospodarstwom specjalizującym się w produkcji trzody chlewnej powinno się zapewnić w pierwszej kolejności zakup materiałów do adaptacji i budowy pomieszczeń dla trzody i bydła oraz urządzeń do mechanizacji prac w chlewniach, które szybko można by przy pomocy rzemieślników wiejskich, grup budowlanych, kółek rolniczych czy spółdzielni usługowo-wytwórczych budować, a w miarę rozwoju produkcji rozbudowywać. Również należałoby zapewnić im pomoc instruktażową i specjalistyczną gromadzkiej służby rolnej i Zrzeszenia Producentów Trzody Chlewnej.</u> + <u xml:id="u-23.17" who="#PoselPolnarMichal">O wyraźnym postępie hodowli zwierząt powinna decydować obok zmian środowiskowych konsekwentna praca hodowlana, zmierzająca do zwiększenia liczby zwierząt czystych ras w obrębie hodowli zarodowej oraz do umiejętnego wykorzystania tych zwierząt do uszlachetniania pogłowia w chowie masowym.</u> + <u xml:id="u-23.18" who="#PoselPolnarMichal">Zrzeszenie Producentów Trzody Chlewnej oraz służba rolna zootechniczna rad narodowych powinny się zająć szerzej organizacją gniazd reprodukcyjnych w gospodarstwach chłopskich. Materiał hodowlany i reprodukcyjny powinien docierać do każdej wsi i zagrody.</u> + <u xml:id="u-23.19" who="#PoselPolnarMichal">Systemowi rozprowadzenia materiału zarodowego w gospodarce chłopskiej sprzyjają warunki stworzone przez państwo w postaci organizacji hodowli elitarnej oraz dotacji pieniężnych i pomocy paszowej dla nabywców knurów i loszek.</u> + <u xml:id="u-23.20" who="#PoselPolnarMichal">Wydatnie też powinno się zwiększyć pogłowie macior w PGR i rolniczych spółdzielniach produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-23.21" who="#PoselPolnarMichal">Dobre urodzaje siana, zielonek i okopowych pastewnych w 1970 r. pozwalają przewidywać, że tegoroczna sytuacja w zakresie pasz dla bydła stwarza warunki do zwiększenia stanu stada bydlęcego w 1971 r. Zatrzymywanie już w 1970 r. większej liczby cieląt do chowu niż w roku poprzednim może wskazywać na dążenie rolników do zwiększenia pogłowia bydła.</u> + <u xml:id="u-23.22" who="#PoselPolnarMichal">Jednak ochrona cieląt skupowanych na cele rzeźne, ich selekcja w punktach skupu i przeznaczanie do dalszej hodowli powinny być w centrum uwagi odpowiednich instytucji i resortów.</u> + <u xml:id="u-23.23" who="#PoselPolnarMichal">Szczególnie duże możliwości zwiększania pogłowia bydła mają większe gospodarstwa indywidualne, PGR, rolnicze spółdzielnie produkcyjne i kółka rolnicze, zagospodarowujące ziemię z Państwowego Funduszu Ziemi oraz wszystkie gospodarstwa dysponujące wysokim odsetkiem łąk i pastwisk w strukturze użytków rolnych.</u> + <u xml:id="u-23.24" who="#PoselPolnarMichal">W warunkach zwiększenia z roku na rok dostaw nawozów mineralnych i postępującej mechanizacji, gospodarstwa te mogą rozwijać chów bydła, opierając się na intensyfikacji użytków zielonych. Tam, gdzie jest pod dostatkiem rąk do pracy, powinna być rozwijana równolegle towarowa produkcja mleka i żywca.</u> + <u xml:id="u-23.25" who="#PoselPolnarMichal">Natomiast gospodarstwa odczuwające niedobór siły roboczej powinny rozwijać mniej pracochłonny opas młodego bydła rzeźnego. Dla realizacji tych zadań należy stwarzać odpowiednie warunki, aby uintensywniając produkcję, równocześnie rozszerzać specjalizację produkcji zwierzęcej. Gospodarstwom tym powinna być udzielana wszechstronna pomoc ze strony kółek rolniczych i spółdzielczości wiejskiej przez odpowiednie usługi zarówno mechanizacyjne, jak też dotyczące konserwacji pasz.</u> + <u xml:id="u-23.26" who="#PoselPolnarMichal">W obecnej 5-latce powinna nastąpić zasadnicza zmiana typu użytkowego bydła, w kierunku mięsno-mlecznym. Producentami materiału zarodowego powinny być nadal gospodarstwa hodowli zarodowej państwowych gospodarstw rolnych, rolnych spółdzielni produkcyjnych oraz w szerszym stopniu — jak dotychczas — wybrane gospodarstwa chłopskie. Powinny one zapewnić warunki do prowadzenia prawidłowej selekcji i utrzymania bydła.</u> + <u xml:id="u-23.27" who="#PoselPolnarMichal">Więcej uwagi należy poświęcić gospodarstwom hodowli zarodowej, które powinny tak rozwinąć produkcję materiału hodowlanego, żeńskiego i męskiego, aby nie tylko zabezpieczyć własne potrzeby, ale w większym stopniu 'niż dotychczas dostosować materiał hodowlany do gospodarki chłopskiej.</u> + <u xml:id="u-23.28" who="#PoselPolnarMichal">Równocześnie poprawie cech użytkowych i postępującej intensyfikacji towarzyszyć powinno doskonalenie rejonizacji bydła, główny jednak wysiłek obok doskonalenia pracy hodowlanej powinien być położony na zabezpieczenie optymalnej bazy paszowej i warunków zootechnicznych oraz na właściwą pielęgnację.</u> + <u xml:id="u-23.29" who="#PoselPolnarMichal">Przedstawione przeze mnie niektóre tylko problemy rozwoju hodowli warunkować będą jej tempo już w roku 1971, a jeszcze wyraźniej będą uzależniać jej dynamikę w następnych latach obecnej 5-latki.</u> + <u xml:id="u-23.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Przed zarządzeniem przerwy w obradach proszę Obywatelkę Sekretarza Posła Janinę Zajfert o ogłoszenie komunikatu.</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#SekretarzposelJaninaZajfert">Posiedzenie polsko-włoskiej grupy parlamentarnej odbędzie się w dniu dzisiejszym w sali nr 102. Posiedzenie odbędzie się bezpośrednio po zarządzeniu przerwy obiadowej w obradach Sejmu.</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Zarządzam przerwę obiadową w obradach do godziny 15 min. 30.1(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min. 10 do godz. 15 min. 40)</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę Obywateli Posłów! Wznawiam posiedzenie. Głos ma poseł Leon Lendzion. Poseł Lendzion Leon:</u> + <u xml:id="u-27.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Dawno już chyba debata budżetowa w Sejmie nie wzbudzała tak wielkiego zainteresowania ze strony społeczeństwa, jak właśnie dzisiaj.</u> + <u xml:id="u-27.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uchwała, którą dziś podejmiemy, jej pełna realizacja będzie bowiem potwierdzeniem trwałości doraźnej, ale bynajmniej niemałej poprawy warunków materialnych ludności, uzyskanej już obecnie, po grudniu 1970 roku. Stanowić ona będzie zarazem praktyczne zapoczątkowanie głębszych przeobrażeń w warunkach życia naszego narodu w perspektywie najbliższych i dalszych lat.</u> + <u xml:id="u-27.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Do tej pory, pomimo globalnego postępu w rozwoju naszej gospodarki przy jej złożoności, a zwłaszcza przy braku stabilności cen, trudno było znaleźć nieraz potwierdzenie wzrostu stopy życiowej w określonych grupach społecznych. i zawodowych. By wykazać ten wzrost stopy życiowej, musieliśmy jako posłowie w kontaktach z naszymi wyborcami posługiwać się bardzo skomplikowanymi zestawieniami liczbowymi, a w efekcie najczęściej i tak nie byliśmy w stanie przekonać naszych wyborców o rzeczywistym postępie, gdyż w rzeczywistości statystyczny wzrost stopy życiowej był zbyt mało odczuwalny dla poszczególnych obywateli. Nasza więc argumentacja była skazana na zupełne niepowodzenie wtedy, gdy wśród naszych słuchaczy znajdowali się ludzie, którzy od lat nie uzyskali żadnej podwyżki płac, lub u których zwiększała się liczba nie pracujących członków rodzin.</u> + <u xml:id="u-27.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Najtrudniejsze były nasze rozmowy na ten temat w konkretnych wypadkach w zakładach pracy. Osobiście, miałem często takie rozmowy w moim zakładzie pracy w Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Obecnie po decyzjach Biura Politycznego i Rządu wystarczy mi powołać się na jasne, przejrzyste fakty. Bez potrzeby zawiłych tłumaczeń każdy dziś wie, że jego warunki materialne uległy już poprawie i w miarę wzrostu płac będą ulegały bezspornie dalszej poprawie czy to w wyniku zwiększania osobistej wydajności pracy, czy też w miarę osiągania poprawy efektów w przedsiębiorstwach i w całej gospodarce kraju.</u> + <u xml:id="u-27.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Załoga Stoczni Gdańskiej im. Lenina, doceniając wagę dotychczasowych posunięć gospodarczych i socjalnych partii i Rządu rozumie obecnie, że trwałość uzyskanej poprawy i jej dalszy wzrost mogą być zagwarantowane jedynie wtedy, gdy w ślad za tymi decyzjami pójdzie wzmożony wysiłek produkcyjny. Dowodem zrozumienia tego faktu przez załogę stoczni jest to, że obecnie praca w stoczni przebiega wzmożonym rytmem. Świadczą o tym między innymi osiągnięte w lutym br. dobre i lepsze niż w lutym roku ubiegłego wskaźniki wykorzystania nominalnego czasu pracy i wydajności. Podejmowanie zobowiązań produkcyjnych poza normalnymi godzinami pracy i w niedziele stało się już w stoczni zjawiskiem niemalże powszechnym. W ramach tych zobowiązań robotnicy i pracownicy umysłowi przeznaczyli w miesiącu lutym na cele socjalne i na odbudowę Zamku w Warszawie zarobek uzyskany za około 10 tys. przepracowanych godzin dodatkowych. Oprócz tego część czynów podjętych przez załogę dotyczyła wykonania prac mających na celu adaptację pomieszczeń na cele socjalne oraz przygotowanie ośrodków wypoczynkowych do sezonu letniego. W ten sposób załoga stoczni udziela swojej pomocy w realizacji apelu skierowanego do KSR i dyrektorów przedsiębiorstw zawartego w liście Sekretariatu KC PZPR ze stycznia br. w sprawie poprawy warunków pracy i warunków socjalno-bytowych pracowników.</u> + <u xml:id="u-27.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wzrastająca dyscyplina pracy oraz osiągany wzrost wydajności pracy rokują nadzieje na odrobienie zaległości z grudnia i stycznia oraz na pełne wykonanie planu produkcyjnego I kwartału br.</u> + <u xml:id="u-27.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Plan roczny, który będzie za kilka dni tematem naszej konferencji samorządu robotniczego, przewiduje wzrost produkcji towarowej statków o prawie 6% przy dwukrotnym wzroście produkcji eksportowej do krajów kapitalistycznych. Cały wzrost produkcji ma być osiągnięty prawie wyłącznie dzięki wzrostowi wydajności pracy. Wzrostowi wydajności będą służyły z pewnością m.in gwarancje udzielone załodze przez samorząd robotniczy i dyrekcję stoczni w sprawie ustabilizowania norm czasowych w akordzie oraz zwiększone uprawnienia zarządu w stoczni w zakresie stosowania w ramach posiadanego funduszu płac, bardziej efektywnych systemów płac.</u> + <u xml:id="u-27.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dotychczasowe doświadczenia wykazują, że tą drogą można uzyskać zmniejszenie liczby godzin nadliczbowych, co jest bardzo istotne dla poprawy warunków pracy załogi. Tegoroczny etap wieloletniego programu poprawy warunków socjalno-bytowych załogi stoczni obejmuje szeroki zakres spraw zgodnie z podstawowymi założeniami nowej polityki gospodarczej i socjalnej państwa.</u> + <u xml:id="u-27.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Trzeba przy tej okazji stwierdzić, że zaległości w tym zakresie są w stoczni gdańskiej chyba wyjątkowo duże. Wynikały one z bardzo szybkiego wzrostu produkcji i zatrudnienia w ubiegłych latach. Inwestycje, z konieczności, były głównie kierowane na nieodzowne potrzeby produkcyjne kosztem potrzeb socjalnych. W wyniku takiego stanu rzeczy napływająca corocznie, w związku z dużą fluktuacją załogi, młoda kadra pracowników, rekrutująca się z całego kraju, znająca lepsze warunki socjalne w innych nowo wybudowanych zakładach produkcyjnych w kraju, doznawała coraz bardziej narastającego rozgoryczenia i rozczarowania.Obecnie zostały stworzone warunki do usunięcia narosłych dysproporcji. Nie wszystkie jednak zamierzenia tego roku zabezpieczono środkami finansowymi. Część może jeszcze być zabezpieczona w razie zgody załogi dodatkowo przez fundusz zakładowy, na część zamierzeń — spodziewane są dotacje, inne znowu mogą być wykonane w czynie społecznym, a niektóre, być może — będą musiały być niestety odłożone na następny rok, do czasu wypracowania większych możliwości. Stoczniowcy liczą jednak na to, że w związku z przewidzianym w projekcie uchwały o narodowym planie gospodarczym zwiększeniem programu budownictwa mieszkaniowego w bieżącym roku, zostanie z pewnością umożliwione zwiększenie liczby mieszkań dla pracowników stoczni, zgodnie z jednym z czołowych postulatów załogi.</u> + <u xml:id="u-27.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sprawa realizacji postulatów zgłoszonych w okresie grudnia i stycznia będzie też jednym z tematów obrad najbliższej konferencji samorządu robotniczego. Niezależnie od tego, przewiduje się informowanie załogi o stopniu realizacji postulatów przez specjalne biuletyny, przez radiowęzły itp.</u> + <u xml:id="u-27.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Trzeba z zadowoleniem stwierdzić, że przeważająca część postulatów stoczniowców, dotyczących spraw ekonomicznych i płacowych, została załatwiona w ramach podjętych przez Biuro Polityczne i Rząd decyzji w sprawach płac i cen, obejmujących ogół pracowników w Polsce. Wiele spraw rozwiązuje się w ramach własnych możliwości przedsiębiorstwa. Część postulatów stała się nieaktualna w toku dalszego rozwoju sytuacji wewnętrznej w kraju, zwłaszcza w świetle uchwał i postanowień VIII Plenum Komitetu Centralnego PZPR.</u> + <u xml:id="u-27.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dużo spraw zostało wyjaśnionych w toku pamiętnej, bezpośredniej rozmowy I Sekretarza Edwarda Gierka i Premiera Piotra Jaroszewicza ze stoczniowcami na miejscu. Pozostałe postulaty, będące w zasięgu możliwości administracji różnych szczebli, są w trakcie załatwiania, lub też oczekują na załatwienie.</u> + <u xml:id="u-27.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przy tej okazji chciałbym zwrócić się do przedstawicieli poszczególnych resortów, by postulaty w sprawach, które należą do ich kompetencji, znalazły rychłe załatwienie. Zrozumiałe, że nie można liczyć już w bieżącym roku na załatwienie dalszych postulatów, wymagających decyzji finansowych. Założenia zawarte w rozpatrywanym, przedłożonym rządowym projekcie zmian narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa są i tak już bardzo napięte.</u> + <u xml:id="u-27.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Każdy świadomy Polak musi sobie zdawać sprawę z tego, że Biuro Polityczne i Rząd w trudnej sytuacji gospodarczej uczyniły obecnie wszystko co było możliwe dla poprawy warunków materialnych i socjalnych ludności. Kierunek i perspektywy na poprawę w dotychczasowych decyzjach są bardzo wyraźne. Daje to pełne podstawy do zaufania, że przy wspólnym wysiłku wszystkich, przy zachowaniu nieodzownej dyscypliny społecznej i zawodowej, będzie można osiągnąć dalszą, znaczną poprawę.</u> + <u xml:id="u-27.15" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wzrastająca rola organów przedstawicielskich, członków samorządu robotniczego przedsiębiorstw pozwala praktycznie na udział całej załogi w lepszym organizowaniu i wykorzystywaniu stanowisk pracy. Duże obowiązki spadają zwłaszcza na inżynierów, techników i ekonomistów, którzy muszą skupić się przede wszystkim na tych problemach gospodarczych, których rozwiązanie pozwoli na wydatne zmniejszenie kosztów produkcji, by w ten sposób umożliwić skierowanie większych środków na poprawę warunków socjalnych i bytowych załóg.</u> + <u xml:id="u-27.16" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">W Stoczni Gdańskiej im. Lenina zamierzenia techniczno-organizacyjne skupiają się głównie na oszczędnej gospodarce materiałami, przez zmniejszenie ich zużycia i zmniejszenie zapasów, jak również na przedsięwzięciach takich, które służą przede wszystkim zmniejszeniu uciążliwości niektórych prac przy budowie statków.</u> + <u xml:id="u-27.17" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wysoki Sejmie! W swoim wystąpieniu zająłem się zasadniczo swoim zakładem, w którym pracuję zawodowo. Podobnie też układa się sytuacja w innych stoczniach i przedsiębiorstwach gospodarki morskiej.</u> + <u xml:id="u-27.18" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Załogi przedsiębiorstw resortu żeglugi zwiększą wartość eksportu o 11 mln zł dewizowych w stosunku do pierwotnych założeń planu, poza tym zwiększą bardzo poważnie dostawy artykułów rybnych na rynek wewnętrzny.</u> + <u xml:id="u-27.19" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Na przykładach tych chciałem zilustrować jak społecznie pożyteczne i celowe są proponowane zmiany w narodowym planie gospodarczym i budżecie państwa na rok bieżący, jakie nadzieje wiążą z nimi ludzie pracy i jak włączają się do realizacji zadań bieżącego roku. Nie mogę sobie jednak odmówić, by przy tej okazji nie wspomnieć jeszcze, że Stocznia Gdańska im. Lenina jest wykonawcą połowy produkcji eksportowej statków, które zajmują aktualnie 4 miejsce w całym eksporcie naszego kraju. Wiadomo też, że statek jako produkt finalny wymaga współpracy kooperacyjnej i dostaw z ponad 1000 przedsiębiorstw, których praca składa się na ostateczny wynik produkcyjny stoczni. W związku z tym w produkcji statków odzwierciedla się zarazem sprawność organizacyjna i poziom techniczny wielu gałęzi przemysłowych w kraju. Na tym tle sprawa dyscypliny kooperacyjnej i rytmiki dostaw ma ogromne znaczenie dla spełnienia poważnych zadań eksportowych przemysłu okrętowego. Ocenia się, że istniałyby możliwości zintensyfikowania produkcji okrętów i skrócenia cyklu produkcyjnego w granicach 10 do 20% przez samousprawnienie kooperacji. Z kolei przy istniejącej obecnie dobrej koniunkturze na zbyt statków istniałyby realne szanse na zwiększenie eksportu do krajów kapitalistycznych pod warunkiem jednak skrócenia cyklu produkcyjnego od momentu złożenia zamówienia przez armatora. Mając to na uwadze, chciałbym podkreślić wagę zagadnień kooperacyjnych, a zwłaszcza skracania cyklu dostaw, w pracach Rządu nad usprawnieniami w systemie zarządzania.</u> + <u xml:id="u-27.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-27.21" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Zbigniew Dydek.</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#PoselDydekZbigniew">Obywatelu Marszałku, Wysoka Izbo! Wśród szerokiego zakresu zadań gospodarki komunalnej, wśród problemów niezwykle ważnych w związku ze stale postępującą urbanizacją kraju, na uwagę zasługują pewne zagadnienia z tą urbanizacją związane, a wpływające nie tyle na osiągane w miastach i osiedlach określone wielkości substancji mieszkaniowej, co na jej zachowanie, konserwację, utrzymanie w prawidłowym stanie użytkowania i opiece.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#PoselDydekZbigniew">Skoro tak poważny wysiłek skierowany dziś został, aby uzyskać jak najlepsze efekty mieszkaniowe, aby oddać do użytku w roku 1971 i w latach następnych jak największą liczbę izb mieszkalnych, sikoro — co należy podkreślić ze szczególnym uznaniem — przeznacza się obecnie dodatkowe środki w myśl uchwał VIII Plenum. Komitetu Centralnego PZPR na zwiększenie programu budownictwa mieszkaniowego o 660 mln zł, na uzbrojenie terenów pod budownictwo mieszkaniowe o 350 mln zł, a więc tak duży nacisk kładzie się na rozbudowę infrastruktury technicznej, na rozbudowę wodociągów, kanalizacji, ciepłownictwa, dróg — to nie mniejszą troską powinniśmy otoczyć substancje istniejące, aby w maksymalny sposób przy najbardziej prawidłowym wykorzystani stojących do dyspozycji w planach roku 1971 wszystkich środków i mocy, przyhamować, wstrzymać istniejący, niestety, bardzo niebezpieczny proces dekapitalizacji zarówno starych budynków, jak sieci uzbrojenia i ciągów ulicznych.</u> + <u xml:id="u-28.2" who="#PoselDydekZbigniew">Zwłaszcza problem ochrony starej substancji mieszkaniowej, problem jej utrzymania w należytym stanie technicznym i jej modernizacji dla zrównania standardu z nowymi mieszkaniami, zwiększenia zasobów mieszkaniowych poprzez remonty, zmiany przestarzałych i konserwacji nowo zamontowanych urządzeń — to zagadnienia równie ważne w prawidłowej polityce mieszkaniowej, jak i uzyskanie nowych wielkości.</u> + <u xml:id="u-28.3" who="#PoselDydekZbigniew">Stan techniczny bowiem zasobów zamieszkiwanych aktualnie w miastach przez około 17 milionów ludzi w 4.600 tys. mieszkań, z których 65% znajduje się w obiektach wybudowanych przed wojną, jest w znacznym stopniu przestarzały.</u> + <u xml:id="u-28.4" who="#PoselDydekZbigniew">Stan taki słusznie stawia sprawy gospodarowania zasobami mieszkaniowymi w centrum uwagi i resortu gospodarki, komunalnej i prezydiów rad narodowych. Problem dotyczy przecież szerokiego ogółu ludności miejskiej w kraju.</u> + <u xml:id="u-28.5" who="#PoselDydekZbigniew">Realizacja zadań w gospodarce mieszkaniowej na tle zadań gospodarczych kraju wymagać będzie szczególnej intensyfikacji wszystkich form działania założonych w planie na rok 1971 w zakresie eksploatacji, technicznego utrzymania budynków i usług remontowo-budowlanych ze środków finansowych ludności.</u> + <u xml:id="u-28.6" who="#PoselDydekZbigniew">Wymagać będzie zużytkowania wszystkich rezerw tkwiących zarówno w przedsiębiorstwach remontowo-budowlanych, jak i w rzemieślniczych spółdzielniach zaopatrzenia i zbytu, w rzemiośle branży budowlanej, jak i w usługach drobnej wytwórczości.</u> + <u xml:id="u-28.7" who="#PoselDydekZbigniew">Na szczególne podkreślenie zasługują również zadania postawione przed jednostkami zarządzającymi budynkami, dotyczące — poprawy ich stylu pracy, reagowania na wnioski, żądania i skargi obywateli, skargi, które świadczą o zjawiskach marnowania czasu, niesolidnej roboty, idealnej wręcz nieraz obojętności na słuszne uwagi mieszkańców, co nie sprzyja absolutnie prawidłowemu załatwianiu usług lokatorskich.</u> + <u xml:id="u-28.8" who="#PoselDydekZbigniew">Należy zaznaczyć, że podstawowe problemy środków na utrzymanie i poprawę stanu technicznego budynków zostały rozwiązane w niższych niż potrzeby proporcjach, mimo iż nakłady na remonty kapitalne budynków rad narodowych i czynszowych prywatnych systematycznie wzrastały.</u> + <u xml:id="u-28.9" who="#PoselDydekZbigniew">Plan na rok 1971 przewiduje wydatkowanie na te cele dość znacznej kwoty po odliczeniu środków na dalszą rozbudowę zaplecza technicznego przedsiębiorstw i uzupełnienie części zaległych elewacji nowego budownictwa. Jest to wzrost o około 5% w stosunku do planu roku 1970. Możliwe, że środki te są dostosowane do miernego i niewystarczającego ciągle przerobu, wykonania, nie zaspokajają jednakże potrzeb w zakresie remontów kapitalnych, nie mówiąc już o ograniczeniu do minimum działalności modernizacyjnej. W miastach więc, w których istnieją od lat zaległości remontowe występować będą, niestety, nadal pod tym względem poważne niedobory.</u> + <u xml:id="u-28.10" who="#PoselDydekZbigniew">Jeszcze mniej korzystny niż w zasobach rad narodowych jest stan techniczny budynków zakładowych, szczególnie o przewadze starych zasobów. Mimo znacznych potrzeb wynikających z konieczności doprowadzenia i tej grupy budynków do właściwego stanu technicznego, środki kierowane na ich naprawy, zwłaszcza na remonty kapitalne, były i są nadal bardzo szczupłe i absolutnie niewystarczające.</u> + <u xml:id="u-28.11" who="#PoselDydekZbigniew">Mimo tych ograniczonych, stojących do dyspozycji rad narodowych środków, zanotowano na przestrzeni ostatnich lat pewne przedsięwzięcia dla usprawnienia gospodarowania zasobami mieszkaniowymi i poprawy stanu technicznego budynków. Przede wszystkim wykonanie remontów zabezpieczających w wielu miastach umożliwiło podejmowanie w szerszym zakresie remontów kompleksowych, przywracających budynkom pierwotną wartość techniczną i użytkową, z ograniczoną modernizacją starych zasobów. Usprawnienia te należy uważać za słuszne. Pozwoliły one między innymi w pewnym, nikłym zresztą procencie, np. na podział wieloizbowych mieszkań zajmowanych wspólnie przez kilka rodzin — na mieszkania samodzielne, wyposażone w instalację wodociągowo-kanalizacyjną.</u> + <u xml:id="u-28.12" who="#PoselDydekZbigniew">Nastąpiły również dalsze korzystne zmiany w programowaniu i planowaniu remontów — w zakresie koncentracji robót na określonych ulicach, czy porządkowania ogólnego dzielnic. Znalazło to również wyraz w kompleksowych programach rekonstrukcji całych dzielnic staromiejskich W 17 miastach.</u> + <u xml:id="u-28.13" who="#PoselDydekZbigniew">Nie wszędzie jednak problem technicznego utrzymania budynków rozwiązywany jest jednakowo. W wielu małych miastach, szczególnie na terenach województw północnych i zachodnich, a także w części województw środkowych, stan techniczny zasobów niekorzystnie odbiega od średniego stanu w kraju, a w niektórych miejscowościach kwestia ta przedstawia się wręcz katastrofalnie.</u> + <u xml:id="u-28.14" who="#PoselDydekZbigniew">W ślad za środkami dla usprawnienia napraw i modernizacji, powinna postępować na- dal, w intensywniejszym niż dotychczas tempie, rozbudowa potencjału wykonawczego zarówno przedsiębiorstw remontowo-budowlanych, jak i pozostających w gestii zarządów budynków mieszkalnych — zakładów remontowych. Przedsiębiorstwa te powinny być co najmniej tak samo traktowane pod tym względem jak przedsiębiorstwa wykonujące nowe budynki, chociażby z uwagi na skalę trudności prowadzenia robót remontowych, na ich pracochłonność, na niekiedy wymagane wysokie kwalifikacje i umiejętności zawodowe, zwłaszcza przy pracach konserwacyjnych i zabezpieczających. Stwierdzić bowiem należy, że dotychczasowe warunki realizacji remontów kapitalnych były znacznie gorsze niż warunki istniejące w budownictwie kluczowym, zwłaszcza w zapleczu techniczno-produkcyjnym, w wyposażeniu w sprzęt i transport, w zaopatrzeniu materiałowym.</u> + <u xml:id="u-28.15" who="#PoselDydekZbigniew">Specyfika, zwłaszcza prac remontowych, wymaga poza wyposażeniem i usprzętowieniem — sprawnego i systematycznego spływu odpowiednich co do ilości, ale także przystosowanych do charakteru robót, materiałów budowlanych. Zamiana bowiem na materiały droższe przy braku tańszych, a przy tym wbudowywanie nieraz nieodpowiednich elementów, wpływa ujemnie na efektywność wykorzystania nakładów przeznaczonych na kapitalne remonty.</u> + <u xml:id="u-28.16" who="#PoselDydekZbigniew">Jakkolwiek stwierdza się pewną poprawę w dostawach niektórych asortymentów materiałowych, to zwrócić jednak należy uwagę resortom czy radom narodowym, bilansującym produkcję i dystrybucję nakładów budowlanych, że realizację wielkości zapotrzebowań na materiały eksploatacyjno-remontowe dla przedsiębiorstw remontowych czy innych wykonawców należy traktować jako zagadnienie o pierwszoplanowym znaczeniu. Istnieje tu również niezbędny warunek wyzwalania wszystkich dostępnych źródeł materiałowych aż do zespołów wypału cegieł czy wytwórni prefabrykatów lokalnych włącznie.</u> + <u xml:id="u-28.17" who="#PoselDydekZbigniew">Stwierdzić należy, że założony w planie na rok 1971 wzrost potencjału przerobowego wykonawców zabezpieczy w tym względzie w części realizację remontów kapitalnych budynków mieszkalnych, pod warunkiem jednakże bezwzględnego priorytetu tych robót — zwłaszcza przed wszelkiego rodzaju nowymi inwestycjami, do których wykonawcy ci nie posiadają ani prawidłowego usprzętowienia, ani odpowiednich kadr.</u> + <u xml:id="u-28.18" who="#PoselDydekZbigniew">Jednym z podstawowych czynników szybkiego i sprawnego przeprowadzania kapitalnych remontów budynków jest również posiadanie odpowiedniej liczby budynków rotacyjnych, a więc izb zastępczych dla przeprowadzania lokatorów na okres remontów, a zwłaszcza na okres prac konstrukcyjnych. W ten sposób przy sprawniejszej organizacji czasowego przesiedlania mieszkańców, których obecność utrudnia postęp robót remontowych, osiągnie się lepsze wykorzystanie istniejącego potencjału produkcyjnego, skrócenie okresu remontów i zmniejszenie jego uciążliwości dla lokatorów. W programie więc robót remontowych należy dążyć do zabezpieczenia niezbędnej liczby izb rotacyjnych z tym, że funkcja tych izb powinna być stanowczo utrzymana. W wypadkach, w których zatracono charakter izb rotacyjnych, np. przez stałe ich zasiedlenie — powinna nastąpić ich bezwzględna i całkowita rewindykacja. Taki właśnie kierunek reprezentuje słusznie resort gospodarki komunalnej.</u> + <u xml:id="u-28.19" who="#PoselDydekZbigniew">Pragnę zwrócić jeszcze uwagę na rangę zagadnienia kapitalnych remontów budynków czynszowych prywatnych w małych miastach, miasteczkach i osiedlach. Tam zwłaszcza istnieje potrzeba sprawniejszych, bardziej elastycznych form administrowania, jak też konieczność szukania dróg i koncepcji organizacyjnych dla bezwzględnego utrzymania substancji mieszkaniowej na odpowiednim technicznym poziomie. Dotyczy to szczególnie zorganizowania odpowiedniego potencjału wykonawczego, którego brak w tych miasteczkach utrudnia sytuację. Wszelkie rezerwy są w tych warunkach pożądane i niezbędne. Zwłaszcza tam bilans tych rezerw powinien obejmować rzemieślniczą spółdzielczość zaopatrzenia i zbytu oraz rzemiosło budowlane.</u> + <u xml:id="u-28.20" who="#PoselDydekZbigniew">Z drugiej strony należy zwrócić się do rad narodowych szczebla wojewódzkiego, aby mimo nieraz istniejącej nikłej proporcji substancji, będącej w dyspozycji rad narodowych, w stosunku do prywatnych zasobów — jednakowo traktowały oba te zasoby budynków mieszkalnych pod względem przydzielania środków. Wówczas, przy takim ustawieniu, uruchomione zostaną fundusze tkwiące obecnie na zablokowanych kontach bankowych prywatnych właścicieli nieruchomości.</u> + <u xml:id="u-28.21" who="#PoselDydekZbigniew">Wysoki Sejmie! Pragnę wyrazić przekonanie, że określona skala wzrostu zarówno środków na kapitalne remonty, remonty bieżące i konserwację w pionie gospodarki komunalnej, jak też zwiększenie potencjału przerobowego przez bilans wszystkich stojących do dyspozycji rezerw, przyczyni się do osiągnięcia konkretnej poprawy sytuacji mieszkańców miast, korzystających ze starego budownictwa i zyska odpowiednią rangę w planie na lata 1972—1975.</u> + <u xml:id="u-28.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos zabierze poseł Witold Jankowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#PoselJankowskiWitold">Obywatelu Marszałku, Wysoka Izbo! Przemawiając w imieniu Koła Poselskiego — „Pax” chciałbym w związku z przedłożonymi projektami ustaw wyrazić nasze stanowisko wobec interesującej nas dziś problematyki, jak również dorzucić do dyskusji kilka uwag o charakterze ogólniejszym.</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#PoselJankowskiWitold">Proponowane zmiany do uchwały o narodowym planie gospodarczym i do ustawy o budżecie państwa na rok 1971 stanowią konkretny wyraz nowego podejścia kierownictwa politycznego i państwowego do trudnych problemów rozwoju społecznego i gospodarczego naszego kraju. Punktem wyjścia do realizacji tych nowych założeń polityki społecznej i gospodarczej, określonych na VII i VIII Plenum Komitetu Centralnego PZPR, jest przywrócenie pełnego blasku podstawowej zasadzie socjalistycznej, że „postęp gospodarczy i postęp społeczny są nierozdzielne”, że, istotą socjalizmu jest podporządkowanie rozwoju gospodarczego realizacji określonej koncepcji postępu społecznego, a mianowicie powszechności dobrobytu materialnego, wszechstronnego rozwoju osobowości ludzkiej, aktywnej i twórczej roli wszystkich obywateli w państwie socjalistycznym. Realizacja tej zasady w ostatnich latach ulegała obiektywnie, coraz wyraźniejszemu zakłóceniu.</u> + <u xml:id="u-30.2" who="#PoselJankowskiWitold">Proponowane dziś zmiany do uchwały o narodowym planie gospodarczym i ustawy o budżecie państwa na rok bieżący mogą mieć rzecz jasna charakter tylko doraźnego rozwiązania wielu najbardziej palących problemów wynikłych z nie przemyślanych względnie błędnych koncepcji poprzedniego okresu; rozwiązania ich w takim stopniu, na jaki pozwalają ograniczone możliwości — którymi w tej chwili dysponujemy — i ukształtowana już strukturą i wydolność produkcyjna naszej gospodarki.25 mld zł przeznaczonych w ostatnich miesiącach kolejnymi decyzjami rządowymi, między innymi dzięki uzyskaniu kredytu radzieckiego na bezpośrednią poprawę stopy życiowej najniżej zarabiających obywateli, wyczerpują możliwości roku bieżącego. Trzeba przy tym, aby wszyscy obywatele naszego kraju zdali sobie sprawę z tego, że decyzje te stwarzają także określone konieczności i zobowiązania.</u> + <u xml:id="u-30.3" who="#PoselJankowskiWitold">Koniecznością staje się mianowicie wyprodukowanie towarów i dostarczenie usług stanowiących pokrycie zwiększonej siły nabywczej ludności. Naczelne zaś zobowiązanie — to lepiej zorganizowana i wydajniejsza praca, zwiększona dyscyplina i zdecydowane przeciwstawienie się nie przemyślanym i nieodpowiedzialnym tendencjom do dezorganizowania pracy i wysuwania nierealnych postulatów.</u> + <u xml:id="u-30.4" who="#PoselJankowskiWitold">W tym miejscu narzuca się wprost konieczność ponownego zwrócenia uwagi na zjawisko, które stało się u nas już niejako tradycją, złą tradycją, a mianowicie, na niepełne wykorzystanie mocy wytwórczych w nowo zbudowanych zakładach. Ocenia się, że tylko w 1970 r. straty w tych zakładach z tytułu nie- osiągnięcia zdolności produkcyjnych założonych w dokumentacji projektowej wyniosły ponad 6 mld zł. Jest to kwota ogromna, niewiele mniejsza od tej, którą przeznacza się w roku bieżącym na podwyższenie najniższych płac, rent i emerytur. Właśnie w procesach inwestycyjnych i w pełnym wykorzystaniu istniejących urządzeń wytwórczych tkwią między innymi wciąż znaczne rezerwy, których wyzwolenie pozwoliłoby na pełniejsze zaspokojenie wielu społecznych potrzeb.</u> + <u xml:id="u-30.5" who="#PoselJankowskiWitold">Z powszechnym zadowoleniem przyjęte zostało poważne zwiększenie nakładów na budownictwo mieszkaniowe. Nakłady na ten cel zwiększone zostają o kwotę 660 mln zł, a oprócz tego powiększa się nakłady o 350 mln zł na uzbrojenie terenów pod budownictwo mieszkaniowe. Przez budowę 9 poligonowych wytwórni wielkopłytowych za sumę 120 mln zł rozszerzone zostaną możliwości powiększenia skali budownictwa mieszkaniowego w przyszłych latach. Decyzje te stanowią wyraz nowego traktowania tego budownictwa w ogólnej strategii rozwoju społeczno-gospodarczego. Ich znaczenie jest wielopłaszczyznowe. Decyzje te stwarzają między innymi warunki do nowego potraktowania także polityki rodzinnej i polityki demograficznej. A jest to zagadnienie ważne, którego ani dziś, ani jutro nie wolno nam stracić z pola widzenia. Przeciwnie, zasługuje ono pilnie na dogłębne zanalizowanie i wyciągnięcie właściwych wniosków realizacyjnych.</u> + <u xml:id="u-30.6" who="#PoselJankowskiWitold">Wysoka Izbo! Projekt uchwały o zmianach w budżecie państwa łączy się w pełni z przedłożonymi nam projektami ustaw zmieniających niektóre przepisy podatkowe.</u> + <u xml:id="u-30.7" who="#PoselJankowskiWitold">Wydaje się, że na sprawę tę należy patrzeć nie tylko, albo nawet może nie tyle z punktu widzenia zbilansowania budżetu państwa, bo chodzi tu w gruncie rzeczy o sumy relatywnie nieznaczne, na przykład w wypadku podatku wyrównawczego o kwotę 50 mln zł przy dochodach budżetu państwa sięgających prawie 400 mld zł — ile z punktu widzenia skutków społecznych.</u> + <u xml:id="u-30.8" who="#PoselJankowskiWitold">W uzasadnieniu zmian do ustawy o podatku wyrównawczym stwierdza się, że celem ich jest dążenie do ograniczenia dochodów osób wysoko zarabiających, przy czym granicą jest suma 96 tys. zł zarobków rocznych, ustalona jeszcze w 1957 r.</u> + <u xml:id="u-30.9" who="#PoselJankowskiWitold">Faktem jest, że wysokie dochody osiągane przez poszczególne jednostki poddawane są surowej krytyce społecznej. Trzeba jednak również stwierdzić, że w dyskusjach nad dysproporcjami w dochodach poszczególnych grup społecznych czy jednostek krytykuje się najczęściej nie sam fakt, że ktoś dużo zarabia, lecz zjawisko zbyt dużych dochodów ludzi, których praca nie ma takich walorów społecznych, które by uzasadniały tak wysokie zarobki, względnie, gdy dochody takie są wynikiem oszukańczych manipulacji, kumoterskiego podziału lub innych tego typu kombinacji. Środowiska robotnicze potrafią sprawiedliwie wskazać, kto jest wart wysokiej zapłaty i takich ludzi cenią, a wiedzą też, komu się taka zapłata nie należy. Zatem nie sam fakt wysokich zarobków budzi sprzeciw, ale chodzi o likwidację zarobków nieuzasadnionych, co w tym wypadku może przynieść rzeczywiście poważne korzyści, przede wszystkim społeczne.</u> + <u xml:id="u-30.10" who="#PoselJankowskiWitold">Przy rozpatrywaniu tego zagadnienia warto chyba stwierdzić, że zróżnicowanie zarobków, uwzględniające kwalifikacje, wydajność, twórczość, sprawność, inicjatywę i dyscyplinę jest jednym z wymogów prawidłowego funkcjonowania gospodarki i innych dziedzin życia państwowego.</u> + <u xml:id="u-30.11" who="#PoselJankowskiWitold">Chodzi o stworzenie takiego systemu ekonomicznego, który by zapewnił trwałe impulsy dynamizujące chęć do pracy, do podnoszenia kwalifikacji, który by stwarzał możliwości, rodził ambicję awansowania, sprzyjał aktywizacji sił i zdolności twórczych każdego obywatela. Chodzi o to, aby taki system współgrał z naturalną przecież każdemu człowiekowi ambicją, dążeniem do pracy ciekawej i odpowiedzialnej, z jego poczuciem odpowiedzialności za przyszłość narodu i państwa, aby taki system współgrał z właściwą atmosferą w zakładzie pracy, z należytą organizacją eliminującą bałagan, przestoje, które potem powodują gorączkowe nadrabianie zaległości; aby współgrał z troską o należyte warunki pracy.</u> + <u xml:id="u-30.12" who="#PoselJankowskiWitold">Uznając słuszność i potrzebę różnicowania płac, należałoby równocześnie doskonalić taką formułę socjalistycznej równości społecznej, która by gwarantowała każdemu obywatelowi równe szanse kształcenia, zatrudnienia i awansu; która by coraz bardziej doskonaliła równą i powszechną dystrybucję dóbr społecznych, zapewniającą możliwie wysoki próg życiowego minimum wszystkim obywatelom. Dobrami takimi są, w naszym rozumieniu, w pierwszej kolejności — oświata, ochrona zdrowia, zabezpieczenie starości, mieszkania i szeroki dostęp do świadczeń kulturalnych. Chodzi też o taki rozwój demokracji socjalistycznej, którego praktycznym wyrazem byłyby coraz szersze możliwości dostępu obywateli do sprawowania władzy na różnych jej szczeblach.</u> + <u xml:id="u-30.13" who="#PoselJankowskiWitold">Taki program polityczny zarysowany został już w uchwałach VII i VIII Plenum Komitetu Centralnego PZPR. Czeka nas jednak, jak się wydaje, wiele jeszcze wysiłku, aby zapewnić temu programowi pełne powodzenie. Istnieją jeszcze powiaty i miasta, istnieją instytucje, w których dotychczas zmienił się tylko język, a nie treść działania.</u> + <u xml:id="u-30.14" who="#PoselJankowskiWitold">Walka o nowe w naszym życiu politycznym, społecznym i ekonomicznym jest z całą pewnością trudna. Trzeba przełamywać wciąż jeszcze w różnych środowiskach wiele złych nawyków, poglądów i postaw. Chodzi jednak o to, aby tę walkę prowadzić konsekwentnie i aby zwyciężały w niej rozsądek i patriotyczna odpowiedzialność, które jedynie gwarantują skuteczną i szybką realizację rozwojowej perspektywy naszego kraju, zarysowanej na VIII Plenum.</u> + <u xml:id="u-30.15" who="#PoselJankowskiWitold">Wysoka Izbo! W związku z dyskutowanymi projektami ustaw, zmieniającymi niektóre przepisy podatkowe, chciałbym jeszcze podkreślić dwie sprawy:</u> + <u xml:id="u-30.16" who="#PoselJankowskiWitold">Po pierwsze — projekt ustawy zmieniający ustawę o podatku wyrównawczym upoważnia Radę Ministrów do odrębnego potraktowania określonych grup podatników. Wyrażamy przekonanie, które jest wyrazem szerokiej opinii, że Rada Ministrów w najkrótszym czasie wykorzysta to upoważnienie do tego, aby bariera podatkowa nie ograniczyła tak przecież niezbędnej aktywności ludzi nauki i twórców kultury.</u> + <u xml:id="u-30.17" who="#PoselJankowskiWitold">Po drugie — wydaje się konieczne poważne działanie dla całościowego uporządkowania naszego systemu podatkowego w celu jego uściślenia i większej jasności. Zbyt często bowiem na spotkaniach z wyborcami odzywają się głosy krytykujące mnogość przepisów podatkowych, zbyt dużą ich zawiłość, a często dowolną ich interpretację przez pracowników aparatu podatkowego. Nieznośna jest także, jako wynik tej sytuacji, atmosfera wzajemnej nieufności aparatu podatkowego w stosunku do podatnika i odwrotnie. Atmosfera, w której obie strony czują się nieustannie oszukiwane.</u> + <u xml:id="u-30.18" who="#PoselJankowskiWitold">Resort finansów zapewnia, że rozpoczął już prace zmierzające do uporządkowania systemu podatkowego. Należy życzyć, aby prace te posuwały się w tempie energicznym.</u> + <u xml:id="u-30.19" who="#PoselJankowskiWitold">Wysoki Sejmie! Zmiany, których dokonujemy w narodowym planie gospodarczym na rok bieżący mają także na celu przygotowanie przedpola, do realizacji w pełnym zakresie nowej polityki rozwoju społecznego i gospodarczego kraju, której zasady zarysowane zostały na VII i VIII Plenum Komitetu Centralnego PZPR. Rzecz jasna — zdajemy sobie z tego niewątpliwie sprawę — że narosłe na przestrzeni ubiegłych lat trudności i dysproporcje będą swymi skutkami sięgały jeszcze poza rok 1971 i będą rzutowały przez pewien jeszcze czas na możliwości naszego działania i ograniczały pole swobodnego manewru i wyboru optymalnych kierunków dalszego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-30.20" who="#PoselJankowskiWitold">Ta konkretna rzeczywistość wymagać będzie przedsięwzięć, które będą stopniowo zmieniać już ukształtowaną strukturę gospodarki i dostosowywać ją lepiej do celów, którym zdecydowaliśmy się nadać obecnie priorytet. Chodzi więc o skonstruowanie dwóch najściślej ze sobą sprzężonych programów — społecznego i gospodarczego, przy czym punktem wyjścia dla decyzji gospodarczych powinno być — zgodnie z istotą ustroju socjalistycznego — sprecyzowanie celów społecznych, celów, do których realizacji konsekwentnie chcemy zmierzać, ich hierarchii i kolejności i tego, w jakim zakresie chcemy i czy w określonych warunkach możemy cele te realizować. W powszechnym odczuciu stopień urzeczywistnienia tych celów jest bowiem podstawą oceny społecznej efektywności gospodarowania. Są to zagadnienia, które trzeba będzie rozwiązywać w toku prac nad planem na lata 1972—1975 i nad planem perspektywicznym, który jest również niezbędny, choćby ze względu na długie cykle realizacyjne poszczególnych zamierzeń i większą swobodę optymalnego wyboru, optymalnego planowania w dłuższych okresach czasu. Takie zadanie stoi w najbliższym czasie także przed Wysokim Sejmem i jego komisjami. W związku z tym wydaje mi się rzeczą uzasadnioną podzielić się kilkoma jeszcze uwagami.</u> + <u xml:id="u-30.21" who="#PoselJankowskiWitold">Podstawowe dla rozwoju gospodarki narodowej, jego kierunków i tempa są prawidłowe proporcje podziału dochodu narodowego na część akumulowaną, przeznaczoną na inwestycje i zapasy oraz na część przeznaczoną na bieżące spożycie. Gospodarka rozwojowa, a taką właśnie chcemy prowadzić, charakteryzuje się wysokim udziałem inwestycji w podziale dochodu narodowego. Warto o tym pamiętać po to, aby pod naciskiem bieżących potrzeb konsumpcyjnych nadmierne ograniczenie inwestycji nie zrodziło w najbliższych latach nowych poważnych trudności. Oczywiście chodzi o to, aby te inwestycje były dobrze zaplanowane, racjonalnie ukierunkowane i oszczędnie i szybko zrealizowane. Ten kierunek polityki gospodarczej stwarzać może określone napięcia na różnych płaszczyznach. Nie należy się ich jednak obawiać, ale we właściwym czasie i w sposób elastyczny na nie reagować, dążyć do ich złagodzenia i usunięcia, jeżeli napięcia te stawałyby się nadmierne i zakłócały prawidłowy rytm życia gospodarczego. Trzeba natomiast wyzbyć się charakterystycznej dla poprzedniego okresu, a paraliżującej odwagę podejmowania decyzji gospodarczych — nieuzasadnionej obiektywnie obawy, że nieustannie grozi nam kryzys.</u> + <u xml:id="u-30.22" who="#PoselJankowskiWitold">Coraz bardziej skomplikowany charakter procesów gospodarczych wymaga zmian w systemie zarządzania i organizacji. Chodzi o to, aby przy zachowaniu i umocnieniu centralnego planowania dać przedsiębiorstwom taki zakres swobody w podejmowaniu decyzji, który by pozwolił raz na zawsze zerwać ze ślepą pogonią za formalnym wykonywaniem niezliczonych wskaźników i limitów, produkowaniem na skład, nieracjonalną gospodarką siłą roboczą i czasem pracy, i innymi tego typu dobrze nam znanymi zjawiskami, które przynoszą nieobliczalne szkody i straty materialne oraz społeczne.</u> + <u xml:id="u-30.23" who="#PoselJankowskiWitold">W chwili bieżącej i przez najbliższych chyba parę lat decydującym czynnikiem równowagi rynkowej będzie podaż artykułów żywnościowych, a więc produkcja rolnicza. Dzięki polityce rolnej, sprzyjającej wzrostowi produkcji, osiągnięty został w ubiegłych latach poważny postęp w tym zakresie. Na pewno też nie został jeszcze osiągnięty próg możliwości produkcyjnych rolnictwa w jego aktualnej sytuacji. Jednakże na przestrzeni ostatnich lat pojawiły się na wsi nowe zjawiska, zjawiska także niepomyślne, które nakazują, abyśmy zastanowili się nad lepszymi rozwiązaniami, nad udoskonalaniem dotychczasowej polityki rolnej. Chodzi tu nie tylko o ważne sprawy fragmentaryczne — produkcji, zaopatrzenia, zbytu i inne — ale chodzi także o sprawy strukturalne. Sądzę, że słuszne byłoby, gdyby resort rolnictwa zapoznał Wysoki Sejm ze swoją oceną sytuacji i z przedsięwzięciami, jakie zamierza w tym zakresie podjąć.</u> + <u xml:id="u-30.24" who="#PoselJankowskiWitold">Poważnym problemem jest i będzie wciąż właściwe i planowe kierowanie procesami zatrudnienia. Zasada pełnego i racjonalnego zatrudnienia musi być oczywiście respektowana.</u> + <u xml:id="u-30.25" who="#PoselJankowskiWitold">Sprawa ta ma wiele aspektów i każdy z nich jest niewątpliwie trudny do rozwiązania, choćby, na przykład, tak istotny problem pracy kobiet i wszystkie jego konsekwencje społeczne. Chciałbym tu jednak w tym punkcie ograniczyć się do postawienia pytania, czy nasz system kształcenia kadr zdolnych do pracy wysoko wydajnej, wysoko wykwalifikowanej i odpowiedzialnej funkcjonuje w stopniu należytym? W jakim stopniu jest on zsynchronizowany z potrzebami gospodarki, kultury i innych dziedzin życia społecznego? Czy nie należałoby przejść od praktykowanej obecnie wąskiej specjalizacji zawodowej do kształcenia pracowników o szerokim profilu przygotowania, o poważnym zasobie wiedzy ogólnej i politechnicznej, odpowiednim do wymogów postępu nauki i techniki, dostatecznie elastycznym do przyswojenia nowych kwalifikacji? Są to pytania, które w kontekście dążenia do objęcia całej młodzieży szkołą średnią, wydają się specjalnie aktualne.</u> + <u xml:id="u-30.26" who="#PoselJankowskiWitold">Ponieważ współcześnie głównym czynnikiem dynamizującym rozwój produkcji jest nauka, pozostaje wciąż ważne zagadnienie troski o jej należytą rangę, o stworzenie optymalnych warunków pracy i zapewnienie odpowiednich środków materialnych na rozwój potencjału naukowo-badawczego i inne ważne problemy organizacyjne. Sprawy te są żywo dyskutowane w zainteresowanych środowiskach, wysuwane są też konkretne wnioski i postulaty. Z najwyższą satysfakcją należy przyjąć niedawną wypowiedź I Sekretarza Komitetu Centralnego, który oświadczył, że już w bieżącym 5-leciu środki przeznaczone na rozwój nauki będą podwojone do 4% dochodu narodowego w stosunku do 2% w chwili obecnej. Jest to satysfakcja specjalna dla tych wszystkich, którzy od dawna postulowali wzrost środków na rozwój nauki.</u> + <u xml:id="u-30.27" who="#PoselJankowskiWitold">Wymienione przeze mnie przykładowo problemy, i inne równie ważne, będą w najbliższym czasie specjalnie koncentrowały uwagę szerokiej opinii publicznej, będą również przedmiotem analitycznej pracy Wysokiego Sejmu i jego komisji w związku z opracowywaniem planu rozwoju społecznego i gospodarczego kraju na lata 1972—1975. Staną się więc tematem ogólnonarodowej dyskusji tym bardziej, że powiązane to będzie niewątpliwie z przygotowaniami do VI Zjazdu kierowniczej siły naszego narodu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-30.28" who="#PoselJankowskiWitold">Metoda dialogu władzy ludowej ze społeczeństwem we wszystkich ważnych sprawach ogólnonarodowych stać się ma, zgodnie z miarodajnymi zapowiedziami, trwałym elementem naszego życia publicznego. Dodajmy — także elementem wartościowym, stwarzającym nową formę współuczestniczenia najszerszych rzesz ludzi pracy w kształtowaniu losów socjalistycznej ojczyzny. Powiedzmy sobie jednak szczerze, że nie mieliśmy w latach ubiegłych zbyt wiele szczęścia do tego typu dialogu, który nader często przeradzał się w monolog i formalną akceptację przedłożonych do dyskusji gotowych już rozwiązań. Nie zebraliśmy więc w tym zakresie zbyt wielu pozytywnych doświadczeń. Trzeba się dziś zatem uczyć takiego dialogu, aby stawał się on autentycznym i twórczym.</u> + <u xml:id="u-30.29" who="#PoselJankowskiWitold">W jakich warunkach może się to urzeczywistniać?</u> + <u xml:id="u-30.30" who="#PoselJankowskiWitold">Autentyczna i twórcza dyskusja możliwa jest wtedy na przykład, kiedy wysunięte w toku takiej dyskusji propozycje skierowane do władzy zostaną przez adresata w merytoryczny sposób potraktowane i doczekają się odpowiedzi. Odpowiedź może być pozytywna, wtedy daje ona autorom wysuniętych propozycji zrozumiałą satysfakcję i poczucie dobrze spełnionego obowiązku. Może być, oczywiście, także negatywna, jeśli propozycja jest niesłuszna albo nie ma warunków do jej realizacji. Wtedy jednak niezbędne jest rzeczowe wy jaśnienie, dlaczego mianowicie konkretna propozycja nie może być zrealizowana.</u> + <u xml:id="u-30.31" who="#PoselJankowskiWitold">Autentyczna i twórcza dyskusja możliwa jest także wtedy, gdy władza przedstawia projekt, który może być w taki czy w inny sposób, w wyniku dyskusji zmieniony, poprawiony czy ulepszony. Rzecz jasna, chodzi o to, że walor takiej dyskusji dopiero wtedy staje się pełny, gdy można dyskutować o rzeczach istotnych w stosunku do przedstawionego projektu, a nie tylko ograniczać się do kwestii marginalnych, czy poprawek — chciałoby się rzec — kosmetycznych. Potrzebny jest także czas do takiej dyskusji, aby można było jej przedmiot dogłębnie zanalizować i zastanowić się nad możliwościami innych rozwiązań. Trzeba również, aby władza przedstawiająca dany projekt czy propozycję przezwyciężyła w sobie pewien nawyk nabyty w ciągu długich lat, aby uznała mianowicie, że nie zawsze musi mieć ona rację, że taka czy inna, bardziej lub mniej merytoryczna zmiana w stosunku do przedłożonego projektu, nie jest działaniem przeciwko władzy, ale jest podyktowana rzetelną troską o najlepsze rozwiązanie konkretnego problemu i podejmowana jest z pełnym poczuciem odpowiedzialności. Chodzi o to, aby obie strony dyskutujące miały poczucie, że nie są nieomylne.</u> + <u xml:id="u-30.32" who="#PoselJankowskiWitold">Myślę, że dotychczasowa praktyka prac, przede wszystkim komisji sejmowych, mogłaby dostarczyć niejedną przesłankę do refleksji w tym zakresie. Jakże często możliwości komisji sejmowych ograniczone były właśnie do tego typu zabiegów kosmetycznych w stosunku do przedłożonych projektów. Także przecież w toku niedawnych dyskusji nad projektami przedłożonych dziś Sejmowi ustaw efektywne możliwości wniesienia poprawek były ograniczone, a i część tych poprawek, zgłaszanych zresztą z największą ostrożnością i poczuciem realizmu, nie znalazła w końcu uznania w oczach resortu finansów. A przecież chodziło o relatywnie nikłe wprost kwoty.</u> + <u xml:id="u-30.33" who="#PoselJankowskiWitold">I wreszcie najistotniejsza i najbardziej wartościowa forma dyskusji pojawia się wtedy, kiedy władza przedstawia wariantowe rozwiązania danego problemu i zwraca się do opinii który wariant wybrać. W takim wypadku władza oczekuje od dyskusji przesłanek do podjęcia najbardziej racjonalnej i optymalnej decyzji. Nie sądzę, ażebyśmy przykładów tego typu dialogu mieli w swej praktyce życia państwowego zbyt wiele. Ale wydawać się może, że właśnie podejmując obecnie zadanie należytego dowartościowania pracy Wysokiego Sejmu i komisji sejmowych, warto pokusić się o to, aby zapewnić możliwość tego typu dialogu, tego typu dyskusji, na przykład przy okazji prac nad planem rozwoju społeczno-gospodarczego kraju na lata 1972—1975 i nad planem perspektywicznym, oczywiście, zawsze na podstawie generalnej linii politycznej, wytyczonej przez kierowniczą siłę naszego państwa socjalistycznego — Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą, Są to niektóre refleksje, które rodzą się, gdy dokonujemy krytycznej analizy dotychczasowej działalności Sejmu i kiedy szukamy dla tej działalności lepszych i pełniejszych form dla wypełniania jego konstytucyjnych zadań. Rzecz dotyczy zresztą, jak się wyda je, nie tylko najwyższej instancji ustawodawczej i kontrolnej naszego państwa. Dotyczy ona działalności wszystkich organów przedstawicielskich i poszerzona być może na środowiska społeczne, zawodowe, pracownicze.</u> + <u xml:id="u-30.34" who="#PoselJankowskiWitold">Wysoki Sejmie! Wyrażone w znanych enuncjacjach oficjalnych dążenie państwa do normalizacji stosunków kościelno-państwowych znalazło ostatnio swe potwierdzenie w fakcie rozmowy przeprowadzonej przez Prezesa Rady Ministrów z przewodniczącym Episkopatu polskiego ks. kardynałem Wyszyńskim. Opinia przyjęła to wydarzenie ze zrozumiałą satysfakcją.</u> + <u xml:id="u-30.35" who="#PoselJankowskiWitold">Chcielibyśmy ponadto powtórzyć nasze przekonanie, że istotne dla trwałości instytucjonalnego porozumienia kościoła z państwem jest ze strony władz państwowych docenienie wagi demokracji światopoglądowej, a ze strony Episkopatu wyciągnięcie pełnych wniosków z faktu anachronizmu klerykalizmu politycznego.</u> + <u xml:id="u-30.36" who="#PoselJankowskiWitold">Szerokie i nacechowane obustronną przyjaźnią i zrozumieniem kontakty, które nasze Stowarzyszenie od lat praktykuje i rozwija z duchowieństwem i wysoko je ceni, kontakty z tym duchowieństwem, które na co dzień utrzymuje bezpośrednią więź z wiernymi i działa wśród nich zgodnie z duchem soborowym — potwierdzają to nasze przekonanie; potwierdzają także potrzebę prowadzenia bezpośrednich rozmów między państwem a Stolicą Apostolską.</u> + <u xml:id="u-30.37" who="#PoselJankowskiWitold">Wysoki Sejmie! Kończąc, chciałbym w imieniu Koła Poselskiego — „Pax”, które mam zaszczyt reprezentować, stwierdzić, że będziemy głosowali za przedłożonymi projektami zmian do narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa na rok bieżący oraz za przedłożonymi projektami ustaw zmieniającymi niektóre przepisy podatkowe. Czynimy to w głębokim przekonaniu, że podjęte dziś wspólnie decyzje służyć będą jak najlepiej dynamicznemu i harmonijnemu rozwojowi naszego kraju w nowym okresie jego historii.</u> + <u xml:id="u-30.38" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Malinowski Franciszek.</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#PoselMalinowskiFranciszek">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Zaopatrzenie rynku wiejskiego w artykuły odzieżowe w ciągu roku 1970 było lepsze niż w poprzednich latach. Poprawę zaopatrzenia należy jednak oceniać w różny sposób, w zależności od poszczególnych grup branżowych — a więc konfekcji, dziewiarstwa i pończosznictwa. W konfekcji i pończosznictwie osiągnięto w zasadzie globalne zrównoważenie podaży z popytem, co uwidoczniło się w prawie całkowitym zlikwidowaniu rozdziału towarów i w oparciu kontaktów handlu z przemysłem na zasadzie wolnego wyboru dostawcy. W branży dziewiarskiej sytuacja wygląda inaczej i charakteryzuje się w dalszym ciągu występowaniem wielu niedoborów powodujących okresowe, bądź stałe napięcia na rynku. Trzeba jednak powiedzieć, że i w tej branży na przestrzeni ostatnich lat obserwuje się bardzo wyraźny, odczuwalny dla rynku wzrost dostaw — likwidujących różnicę między zapotrzebowaniem a podażą.</u> + <u xml:id="u-32.1" who="#PoselMalinowskiFranciszek">Mimo osiągnięcia globalnej równowagi w umowach na dostawę towarów na cały 1970 r. nie zostało zrealizowane zapotrzebowanie hurtu wiejskiego na bieliznę pościelową, odzież sportową z tkanin ortalionowych i wodoodpornych i odzież roboczą ocieplaną.</u> + <u xml:id="u-32.2" who="#PoselMalinowskiFranciszek">Trudności w zakupie tych artykułów wynikają z ograniczonych możliwości zapewnienia dostaw odpowiednich tkanin do produkcji — co znalazło z kolei wyraz w ofertach przemysłu odzieżowego. Szczególnie dokuczliwy i istotny ze względu na charakter zaspokajanych potrzeb jest brak dostatecznej ilości ubrań roboczych ocieplanych.</u> + <u xml:id="u-32.3" who="#PoselMalinowskiFranciszek">W sytuacji rynku zrównoważonego szczególnego znaczenia nabiera trafność zakupu tkanin i modeli, a także wybór odpowiedniego producenta. W tym zakresie przemysł odzieżowy wprowadza w operatywnych planach dostaw korekty zmieniające umowy. Poszczególne zakłady przemysłu odzieżowego, a w szczególności Zakłady Przemysłu Odzieżowego — „Modena” w Poznaniu (producent okryć damskich), ZPO — „Polbol” w Łodzi (producent ubiorów chłopięcych), ZPO — „Warmia” w Kętrzynie (producent odzieży sportowej), ZPO — „Omega” w Głuchołazach (producent okryć męskich) po podpisaniu umów wprowadziły korekty, ze względu na nieotrzymanie planowanych tkanin.</u> + <u xml:id="u-32.4" who="#PoselMalinowskiFranciszek">Uzgodnienia w tym zakresie drogą administracyjną powodują przesunięcie terminu dostaw, a w licznych wypadkach rozwiązanie umów.</u> + <u xml:id="u-32.5" who="#PoselMalinowskiFranciszek">Poszczególne zakłady kluczowe przemysłu odzieżowego dostarczają dość często na rynek wyroby gotowe w wyższej cenie od ceny uzgodnionej w umowie.</u> + <u xml:id="u-32.6" who="#PoselMalinowskiFranciszek">Jako przykład podaję, że:</u> + <u xml:id="u-32.7" who="#PoselMalinowskiFranciszek">— Zakłady Przemysłu Odzieżowego — „1 Maja” we Wrocławiu, kurtki męskie wzór 1-1-7- 324 z tkanin wodoodpornych, których cena maksymalna według urnowy wynosiła 1 280 zł dostarczyły w cenie 1 500 zł.</u> + <u xml:id="u-32.8" who="#PoselMalinowskiFranciszek">— Zakłady Przemysłu Odzieżowego — „Polgar” w Kamiennej Górze w umowie ustaliły cenę na ubranie 1 100 zł, a nurt otrzymał je w cenie 1 500 zł.</u> + <u xml:id="u-32.9" who="#PoselMalinowskiFranciszek">— Zakłady Przemysłu Odzieżowego — „Bytom” w umowie ustaliły cenę 2 160 zł za ubrania męskie z elany, a dostawa ich zrealizowana była w cenie 2 460 zł.</u> + <u xml:id="u-32.10" who="#PoselMalinowskiFranciszek">Realizacja dostaw towarów w cenach wyższych od cen uzgodnionych w umowie powoduje rezygnację z dostawy w drodze rozwiązywania umowy bądź przyjęcie dostawy ze zwiększonym jednak ryzykiem magazynowania tych towarów w zapasach hurtu i detalu wiejskiego.</u> + <u xml:id="u-32.11" who="#PoselMalinowskiFranciszek">Hurt wiejski w czasie giełd z przemysłem dziewiarskim w 1970 r. pokrył zamówieniami zapotrzebowanie określone na ten rok w 70%. Wyjątek stanowi bielizna dzienna damska i dziewczęca ze stylonu i jedwabi, w której potrzeby handlu zostały pokryte w 100%. W pończosznictwie oferta przemysłu poza pończochami i skarpetami z wełny— pokrywała, a nawet przekraczała zgłaszane potrzeby.</u> + <u xml:id="u-32.12" who="#PoselMalinowskiFranciszek">Trudności pokrycia zapotrzebowania ludności wiejskiej na wyroby dziewiarskie i pończosznicze wełniane zostały pogłębione niewywiązywaniem się z umów przez poszczególne zakłady przemysłowe w zakresie realizacji dostaw do hurtu wiejskiego. ZPO — „Opolanka” na plan dostaw w IV kwartale 1970 r. dla Wojewódzkiego Zarządu Gminnych Spółdzielni SHN dostarczyły w październiku i listopadzie tylko 56% zamówionych rajtuzów przedszkolnych z wełny i 55% skarpet wełnianych.</u> + <u xml:id="u-32.13" who="#PoselMalinowskiFranciszek">W operatywnych okresach dostaw w 1970 r. zdarzały się korekty centralne umów na wniosek Zjednoczenia Przemysłu Dziewiarskiego i Pończoszniczego, a także korekty zakładowe, w wyniku których wystąpiły dodatkowe perturbacje w zakresie dostaw towarów na rynek odbiorcy wiejskiego, a mianowicie: — „Trawena” — producent bielizny z podbiciem — zmniejszenie dostaw spowodowane eksportem; — „Syntex” — producent skarpet elastil — wełna, bawełna plus elastil — korekta dostaw ze względu na niewykonanie planu w III kwartale ub.r.</u> + <u xml:id="u-32.14" who="#PoselMalinowskiFranciszek">W dostawach 1970 r. wystąpiły dalsze liczne niezgodności w zakresie rozmiarów, kolorów w stosunku do rozmiarów i kolorów uzgodnionych urnową.</u> + <u xml:id="u-32.15" who="#PoselMalinowskiFranciszek">W ubiegłym roku w sezonach określonych jako wiosenno-letni i jesienno-zimowy notujemy w branży skórzanej, pod względem zaopatrzenia, ogólne nasycenie rynku w obuwie skórzane, tekstylne i z tworzyw sztucznych oraz wyroby rymarskie, z tym, że nie dotyczyło to niektórych grup, wzorów i asortymentów. Dlatego też w ocenie poziomu zaopatrzenia należy ujmować oddzielnie poszczególne rodzaje obuwia.</u> + <u xml:id="u-32.16" who="#PoselMalinowskiFranciszek">W grupie obuwia skórzanego i z tworzyw sztucznych oraz tekstylnego można mówić o globalnej równowadze podaży i popytu na rynku w ogóle, jak również na rynku wiejskim. Bez uwag dotyczy to obuwia z tworzyw sztucznych i tekstylnego. W wypadku obuwia skórzanego stwierdzaliśmy braki określonych wzorów obuwia cieszących się popytem. Mamy tu do czynienia z niedostateczną elastycznością przemysłu. Nie może być również uzupełniona numeracja w bieżącej produkcji, gdyż wykroje przygotowane są wraz z urządzeniami na jeden miesiąc przed uruchomieniem, taśmy. Obowiązuje tutaj również średnia numeracja, obliczona na podstawie wcześniej zawartych umów, której nie da się zmienić. Odbiorca, (handel wiejski) nie jest również w stanie zaspokoić potrzeb klienta poszukującego obuwia o odpowiednich rozmiarach odpowiadających tęgości nogi, ponieważ przemysł produkuje jeden wzór obuwia, nie mając potrzebnej ilości kopyt.</u> + <u xml:id="u-32.17" who="#PoselMalinowskiFranciszek">Inna wada braku numeracji — to dostawy obuwia w kartonach banderolowanych, tzw. zestawach A, B, C, w których numeracja powinna się pokrywać z nalepioną na karton metką. Tylko na podstawie dorywczych kontroli Wojewódzki Zarząd Gminnych Spółdzielni w Lublinie złożył 93 protokoły reklamacyjne do zakładów produkcyjnych, w tym do Zakładów „Podhale” w Nowym Targu — 36 protokołów z powodu niewłaściwych wielkości obuwia otrzymanego w ciągu 3 kwartałów.</u> + <u xml:id="u-32.18" who="#PoselMalinowskiFranciszek">Na skutek wymienionych przyczyn na rynku wiejskim jest brak obuwia damskiego, półbutów i kozaków skórzanych, trzewików męskich i chłopięcych, meltonek damskich i dyplomatek męskich oraz tatrzanek. Występują również braki obuwia skórzanego tzw. standardowego damskiego i męskiego w cenie po 200 zł. oraz walonek i butów filcowych, powstałe na skutek nie podjętej lub niedostatecznej produkcji. W ciągu roku 1970 zaznaczył się niedobór obuwia tekstylno-gumowego, a szczególnie tenisówek. Zakupiono 5 300 tys. par obuwia (w tym tenisówek i podhalanek 4 mln par); pozwoliło to na pokrycie zaopatrzenia w około 80%. Niedobór 800 tys. par — to przede wszystkim tenisówki sznurowane. Podobne, ale bardziej odczuwalne braki stwierdzamy w zaopatrzeniu w obuwie gumowe i całogumowe, tzn. wellingtony, śniegowce, kalosze i buty gumowe. Jest to obuwie, którego nie da się zastąpić przy niesprzyjającej pogodzie obuwiem z pozostałych grup towarowych.</u> + <u xml:id="u-32.19" who="#PoselMalinowskiFranciszek">Wysoka Izbo! Podsumowując powyższe, trzeba stwierdzić, że braki w handlu nie powstały w większości wypadków na skutek nietrafnego zakupu przez handel. Przyczyna ich jest bardziej złożona. Wynika ona przede wszystkim tak z obiektywnych, jak i z subiektywnych trudności przemysłu skórzanego.</u> + <u xml:id="u-32.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerban">Głos mm posłanka Henryka Gwiazda-Pietrasz.</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#PoselGwiazdaPietraszHenryka">Panie Marszałku, Wysoka Izbo! Zabierając głos w sprawie — jak mi się wydaje — niezmiernie ważnej dla dalszego rozwoju naszego społeczeństwa, to jest w sprawie zdrowotności, można by — cytując Roczniki Statystyczne stwierdzić, że sytuacja na tym newralgicznym odcinku naszego życia uległa wyraźnej i radykalnej poprawie. Nie jest jednak naszym zadaniem jako Sejmu PRL roku 1971 stwierdzenie ewidentnego postępu w stosunku do lat międzywojennych. Wówczas bowiem zarówno umieralność ludności, jak i dane w zakresie dysponowania łóżkami szpitalnymi wskazywały na znaczne zacofanie w stosunku do innych krajów europejskich.</u> + <u xml:id="u-34.1" who="#PoselGwiazdaPietraszHenryka">Biorąc pod uwagę dalszy regres, jaki nastąpił w latach okupacji hitlerowskiej, kiedy to okupant dążył wszelkimi sposobami do zniszczenia narodu polskiego, specjalnie celując w jego wyniszczenia biologiczne — przed służbą zdrowia w odrodzonej Polsce Ludowej stanęły zadania niezmiernie trudne, z którymi dzięki pomocy państwa uporaliśmy się na głównych, szczególnie zaniedbanych i wymagających radykalnej poprawy odcinkach, jak również zadania, których dalsza realizacja wymaga i wymagać będzie bardzo dużych wysiłków i koncentracji środków oraz optymalnego ich wykorzystania.</u> + <u xml:id="u-34.2" who="#PoselGwiazdaPietraszHenryka">Potrzeby są niebagatelne, a możliwości ograniczone. Dlatego też wydaje się niezbędne rozważenie takiego zorganizowania istniejących już zasobów i potencjału służby zdrowia, które mogłyby dać efekty społeczne znacznie większe. W wielu bowiem dziedzinach organizacji służby zdrowia napotykamy problemy, które, przy obecnych już możliwościach kadrowych, oraz wyposażeniu placówek, mogłyby być rozwiązywane bardziej wydajnie i efektywnie, niż to jest w chwili obecnej. W dziedzinie usprawnienia organizacji służby zdrowia tkwią, moim zdaniem, bardzo duże możliwości uruchomienia potrzebnych rezerw.</u> + <u xml:id="u-34.3" who="#PoselGwiazdaPietraszHenryka">Stan zdrowotny społeczeństwa nie jest w Polsce Ludowej abstrakcyjną ideą. — „Zdrowe społeczeństwo” —to nie jest jedynie hasło dla hasła. Wiąże się ono i jest nieodłącznie sprzężone z problematyką ekonomiczną, utrzymaniem wysokich wydajności produkcyjnych społeczeństwa, z niedopuszczaniem do rozprzestrzeniania się chorób, a co za tym idzie zwiększenia się nakładów na zasiłki i renty. Trzeba tu mieć na uwadze cały kompleks spraw, które trzeba przewidywać i którym należy w odpowiednim czasie zapobiegać.</u> + <u xml:id="u-34.4" who="#PoselGwiazdaPietraszHenryka">Musimy zatem rozważyć wiele problemów w sposób kompleksowy i systematyczny.</u> + <u xml:id="u-34.5" who="#PoselGwiazdaPietraszHenryka">Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na braki podstawowe. Fakt istnienia aż 14 powiatów bez bazy szpitalnej, stan lecznictwa psychiatrycznego, chroniczny brak domów dla przewlekle chorych, stan wyposażenia w aparaturę i sprzęt medyczny — oto podstawowe tematy, jakimi powinniśmy się zająć w najbliższym czasie. W tej sytuacji jest rzeczą niedopuszczalną, aby nakłady inwestycyjne państwa, przeznaczone na rozwój służby zdrowia, były wykonywane tylko w 80%. Obok zadań stojących przed budownictwem mieszkaniowym, równie ważnym problemem jest budownictwo szpitali i ośrodków zdrowia. Zarówno odpowiedzialne władze centralne, jak i terenowe powinny tym zagadnieniom poświęcać więcej troski i uwagi. Należy stale pamiętać, że służba zdrowia, obok zdobyczy socjalnych, niesie ze sobą również określone, łatwo wymierne skutki ekonomiczne. Doraźne przeliczanie efektywności inwestycji produkcyjnych w porównaniu do zdrowotnych jest bardzo niebezpieczne. Sądzę, że nie ma absolutnie potrzeby, aby w tym gronie szczegółowo to udowadniać. Duże pole do działania ma resort zdrowia, przede wszystkim w zakresie niwelowania dysproporcji występujących w rozmieszczeniu kadr medycznych, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb wsi i małych miast.</u> + <u xml:id="u-34.6" who="#PoselGwiazdaPietraszHenryka">'Problem asymilacji kadry medycznej w danym środowisku, począwszyod warunków mieszkaniowych, a na możliwości uzyskania specjalizacji, dokształcania się i awansu skończywszy, powinien być nie tylko przedmiotem zainteresowania mniej lub bardziej udanych i seriali telewizyjnych, ale przede wszystkim ludzi odpowiedzialnych za prawidłową, zgodną z rzeczywistymi potrzebami społecznymi organizację służby zdrowia.</u> + <u xml:id="u-34.7" who="#PoselGwiazdaPietraszHenryka">Odpowiedni system stypendiów fundowanych, zabezpieczenie mieszkań dla młodej kadry medycznej, podejmującej decyzje związania się z określonym środowiskiem — to jedna z form oddziaływania w zakresie właściwego kierowania kadr do miejsc najbardziej potrzebujących fachowców z tej dziedziny.</u> + <u xml:id="u-34.8" who="#PoselGwiazdaPietraszHenryka">Innym problemem jest system organizacji służby zdrowia w dużych skupiskach miejskich i przemysłowych. Zmiana powinna iść w kierunku integracji opieki zdrowotnej, uwzględniającej przede wszystkim prawidłowe ustawienie środowiskowej opieki zdrowotnej. Czołową w niej rolę powinien odgrywać lekarz rejo-nowy. Konieczne jest przeprowadzenie odpowiednich zmian w modelu organizacyjnym służby zdrowia pod kątem zespolenia otwartej opieki zdrowotnej, szpitali i pogotowia ratunkowego.</u> + <u xml:id="u-34.9" who="#PoselGwiazdaPietraszHenryka">W sprawie tej toczą się od lat dyskusje wśród pracowników zdrowia, są już obecnie podejmowane pewne eksperymenty. Nie mniej jednak jest to sprawa bardzo istotna, która powinna wyjść jak najszybciej z formy eksperymentu. Koncentracja zakładów służby zdrowia pozwoli na racjonalne wykorzystanie aparatury i sprzętu medycznego. Trzeba także podjąć zdecydowane przeciwdziałanie zbiurokratyzowaniu pracy personelu medycznego, jego nadmiernemu przeciążeniu zajęciami papierkowymi, statystycznymi i sprawozdawczymi. Konieczne jest wprowadzenie stanowisk sekretarek lekarskich oraz asystentek gospodarczych na oddziałach szpitalnych, aby odciążyć lekarzy i najwyżej wykwalifikowane pielęgniarki oddziałowe, stwarzając im w ten sposób warunki do zajęcia się opieką nad chorymi.</u> + <u xml:id="u-34.10" who="#PoselGwiazdaPietraszHenryka">Niezbędne jest też stopniowe rozwiązywanie nabrzmiałych problemów socjalnych pracowników służby zdrowia, jak uregulowanie problemu odzieży ochronnej i roboczej, przyspieszenie prac nad ustawą o zawodach medycznych, utworzenie funduszu socjalnego, z którego można będzie udzielać długoterminowych pożyczek na wkłady mieszkaniowe.</u> + <u xml:id="u-34.11" who="#PoselGwiazdaPietraszHenryka">Wysoki Sejmie! Doceniając ogromne wysiłki państwa uczynione w ostatnim okresie na rzecz poprawy sytuacji materialnej szerokich warstw społeczeństwa w zakresie potrzeb podstawowych, należy z dużym uznaniem podkreślić również zrozumienie istotnych zagadnień, związanych z dalszą poprawą stanu służby zdrowia.</u> + <u xml:id="u-34.12" who="#PoselGwiazdaPietraszHenryka">W sumie nakłady państwa w resorcie zdrowia i opieki społecznej zwiększone zostały o 605 mln zł w budżecie na 1971 r. Upoważnia to nas, posłów z sejmowej Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej, do wyrażenia pełnej aprobaty dla przedłożonych Sejmowi propozycji podziału dochodu narodowego. Nie mniej jednak problem podstawowy — problem podnoszenia stanu zdrowotności społeczeństwa wymagać będzie od nas stałej troski, rozwiązywania wielu problemów w ramach posiadanych już środków, przy lepszym, bardziej racjonalnym ich wykorzystaniu, lepszej organizacji służb medycznych. Tym problemom musimy w najbliższym czasie poświęcić wiele uwagi w naszej codziennej praktycznej działalności, zarówno w sejmowej Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej, jak i resortu odpowiedzialnego za stworzenie odpowiednich warunków działalności służby zdrowia w warunkach państwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-34.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Antoni Bogucki.</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#PoselBoguckiAntoni">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Znamienną cechą przedstawionych projektów: uchwały w sprawie zmiany planu i ustawy o zmianach w budżecie państwa na 1971 rok jest wzrost wydatków na rozwój nauki, które stanowią ponad 2% całego dochodu narodowego. Jest to zgodne z treścią uchwał IV Plenum Komitetu Centralnego PZPR, w centrum uwagi którego znalazły się sprawy zwiększenia efektywności badań naukowych i postępu techniczno-organizacyjnego w gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-36.1" who="#PoselBoguckiAntoni">Kluczowym problemem rozwoju ekonomiki socjalistycznej jest dziś podniesienie efektywności produkcji społecznej we wszystkich jej działach, sferach i gałęziach. Bez względu na to, jakimi wskaźnikami mierzylibyśmy tę efektywność, w ostatecznym rozrachunku chodzi o podniesienie wydajności pracy, chodzi o to, aby ilość dóbr materialnych dostarczanych społeczeństwu przez każdego pracownika nieustannie i szybko wzrastała. W naszych czasach o możliwości zwiększenia ekonomicznej efektywności produkcji w coraz większej mierze decyduje przebieg rewolucji naukowo-technicznej.</u> + <u xml:id="u-36.2" who="#PoselBoguckiAntoni">Szeroki zasięg i głębia badań naukowych stają się miernikiem potencjału społeczeństwa. Jak trafnie zresztą określił laureat nagrody Nobla prof. Siemionow: — „Nauka przekształca się ze służebnicy produkcji w jej matkę”.</u> + <u xml:id="u-36.3" who="#PoselBoguckiAntoni">Jest rzeczą ogólnie znaną, że w krajach rozwiniętych z zastosowania zdobyczy nauki i techniki w praktyce społecznej otrzymuje się 50 do 70% rocznego przyrostu dochodu narodowego. Nakłady na badania naukowe są najbardziej korzystne ekonomicznie ze wszystkich rodzajów nakładów. Stąd też wypływa stale rosnące znaczenie nauki w działalności gospodarczej i społecznej. To uzasadnia wielką koncentrację uwagi i energii partii i Rządu na sprawach związanych z rozwojem badań naukowych. Z takich przesłanek wynika potrzeba planowania, koordynowania, koncentracji i finansowania badań naukowych przez państwo, które dąży do ustalania kierunku badań i proporcji nakładów zgodnie z celami — podkreślam — które ono samo określa. Stąd też wynika wybór problematyki badawczej, który jest podyktowany przede wszystkim aktualnymi i perspektywicznymi potrzebami gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-36.4" who="#PoselBoguckiAntoni">Jest sprawą oczywistą i słuszną, że znaczną część nakładów na naukę przeznacza się na te jej gałęzie, które nie dają i nie mogą dać bezpośredniego efektu w produkcji. Mam tu na myśli niektóre badania podstawowe w dziedzinie nauk przyrodniczych oraz całą sferę nauk humanistycznych.</u> + <u xml:id="u-36.5" who="#PoselBoguckiAntoni">Jednakże, jak wykazuje praktyka, w krajach rozwiniętych jedną z prawidłowości współczesnego postępu naukowo-technicznego jest zwiększenie roli zastosowań, przy czym szczególnie szybko wzrasta liczba pracowników nauki zajmujących się opracowaniami eksperymentalno-konstrukcyjnymi. Obecnie podstawowa część naukowców, zarówno w Związku Radzieckim, jak i w innych wysoko rozwiniętych krajach, zajmuje się nie badaniami podstawowymi, lecz zastosowaniami i opracowaniami eksperymentalno-konstrukcyjnymi.</u> + <u xml:id="u-36.6" who="#PoselBoguckiAntoni">Według istniejących danych, w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej opracowania eksperymentalno-konstrukcyjne pochłonęły w 1970 roku około 75% łącznych nakładów na badania naukowo-techniczne, w tym również podstawowe, a według prognozy ha lata 1980—1985 odsetek ten wzrośnie do 80%.</u> + <u xml:id="u-36.7" who="#PoselBoguckiAntoni">Wysoka Izbo! Przedstawiłem niektóre ogólne założenia polityki naukowej w krajach rozwiniętych, aby zaakcentować, że nasza nowa polityka naukowa nie odbiega w swych założeniach od trendu światowego w tej dziedzinie. Plany prac badawczych naszych placówek naukowych w coraz większym stopniu są podporządkowane potrzebom gospodarki i kultury narodowej. Podkreślam to dlatego, że słuszność takiego postępowania budzi wiele wątpliwości u niektórych naszych pracowników naukowych, lansujących tezę, że każde dowolnie wybrane zagadnienie jest dobre, jeśli prowadzi do odkryć w ogóle, a kierowanie nauką przez państwo ogranicza wolność twórczą. Jest sprawą oczywistą, że indywidualne zainteresowanie i pasja badawcza są jednym z warunków uzyskiwania wartościowych wyników. Chodzi jednak o to, aby podstawowym źródłem inspiracji stały się potrzeby kraju.</u> + <u xml:id="u-36.8" who="#PoselBoguckiAntoni">Wybór takiego tematu pracy badawczej, który jest zgodny z kierunkiem planowych zainteresowań placówki naukowej, daje każdemu z tych pracowników istotną podstawę realności poszukiwań naukowo-badawczych, daje przecież pełne możliwości służby społecznej, która jest chyba najlepiej pojętą formą wolności twórczej.</u> + <u xml:id="u-36.9" who="#PoselBoguckiAntoni">Na tle silnie zaakcentowanego — w projekcie planu i budżetu — postulatu oszczędności we wszystkich ogniwach gospodarki, wydatne zwiększenie nakładów na naukę nabiera szczególnego znaczenia. Społeczeństwo ma prawo oczekiwać, że te nakłady będą z pożytkiem wykorzystane i dadzą w końcowym rozrachunku spodziewane efekty.</u> + <u xml:id="u-36.10" who="#PoselBoguckiAntoni">Jest sprawą oczywistą, że wzrost nakładów nie może dać natychmiastowego efektu, gdyż istnieje nieuchronna rozpiętość między opracowaniem a wdrożeniem zdobyczy naukowo-technicznych. Chodzi jednak o to, aby tę lukę w czasie ograniczyć do niezbędnego minimum.</u> + <u xml:id="u-36.11" who="#PoselBoguckiAntoni">Jak wykazuje dotychczasowe doświadczenie, rozpiętość w czasie między realizacją pomysłu technicznego a jego szerokim upowszechnieniem w produkcji wynosi około 5 lat, a znamy przykłady, że pełne zdyskontowanie wyników badań trwa i kilkanaście lat — i ciągle jeszcze napotyka opory. Można wspomnieć tu chociażby o sprawie odlewniczego koksu, formowanego z węgli niekoksujących. Nie można tego uważać — ogólnie rzecz biorąc — za zjawisko normalne i obiektywnie uzasadnione. Główna przyczyna takiego stanu rzeczy tkwi w tym, że problem wdrażania jest zbyt często rozpatrywany jako problem samoistny, bez związku z analizą całego systemu przeobrażeń naukowo-technicznych, bez uwzględnienia skomplikowanej współzależności procesu wdrażania z poprzedzającymi i dalszymi ogniwami i fazami postępu naukowo-technicznego.</u> + <u xml:id="u-36.12" who="#PoselBoguckiAntoni">Przy takim podejściu, jednolity proces zostaje mimo woli rozerwany na trzy samodzielne sfery: sferę twórczości naukowo-technicznej, realizacji jej efektów w produkcji i następstw społeczno-ekonomicznych. W tym ujęciu zakłócenia i niedociągnięcia towarzyszące wdrażaniu nowej techniki występują bądź jako rezultat samych tylko warunków wewnętrznych istniejących w produkcji, bądź jako rezultat oddziaływania czynników znajdujących się poza obrębem postępu naukowo- technicznego — mam tu na myśli np. błędy w kształtowaniu cen, czy sam mechanizm gospodarowania. Należy tu również zwrócić uwagę na fakt, że to co często pozornie wygląda na niedociągnięcia w procesie wdrażania, przy bliższej analizie może okazać się ujawnionym w toku realizacji „niedopracowaniem” i sprzecznościami procesu naukowo-badawczego.</u> + <u xml:id="u-36.13" who="#PoselBoguckiAntoni">Długie terminy wdrażania nowej techniki tłumaczy się też często tym, że na przedsiębiorstwach ciążą wszystkie niedociągnięcia, a nawet i błędy opracowań placówek naukowych i doświadczalno-konstrukcyjnych. Chodzi o to, że istotnie placówki te do niedawna nie ponosiły faktycznie żadnej odpowiedzialności materialnej za swoje opracowania. Podjęte obecnie kroki w celu poprawy takiego stanu rzeczy, sprowadzają się, między innymi, do oparcia pracy placówek naukowych i projektowo-konsturukcyjnych na zasadzie rachunku gospodarczego. Dobrym przykładem może służyć tu Instytut Metali Nieżelaznych w Gliwicach. Ta nowa platforma współpracy uwzględnia w większym stopniu materialne zainteresowania w praktycznym stosowaniu wyników badań zarówno ze strony instytutów, jak i zakładów przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-36.14" who="#PoselBoguckiAntoni">Jakkolwiek przesadą byłoby stwierdzenie, że wprowadzenie tej innowacji nie napotyka trudności, to jednak pierwsze doświadczenia w tym zakresie pozwalają żywić większe na- dzieje na pozytywne rezultaty.</u> + <u xml:id="u-36.15" who="#PoselBoguckiAntoni">Chciałbym jednak zauważyć, że wprawdzie podstawowym założeniem trwających od wielu miesięcy prac Komitetu Nauki i Techniki było zwiększenie efektywności ekonomicznej prac naukowo-badawczych — ale aktualna ocena tych zamierzeń pozwala na stwierdzenie, że wprowadzono, niestety, tyle utrudnień natury formalnej, że w końcu doszło do niepotrzebnych obciążeń pracowników naukowych, a jeśli chodzi o system premiowania — to delikatnie rzecz biorąc — do zjawisk hamujących.</u> + <u xml:id="u-36.16" who="#PoselBoguckiAntoni">Jedną z metod polepszenia istniejącego stanu rzeczy jest pełna, ekonomiczna motywacja wszystkich innowacji technicznych. Dlatego uzasadnienie ekonomiczne powinno być punktem wyjścia i nieodłączną częścią wszystkich stadiów pracy badawczo-konstrukcyjnej, nie zaś jej etapem końcowym. Wymaga to jednak radykalnego zwrotu naszych naukowców ku zagadnieniom ekonomiki. Powinni oni traktować motywację ekonomiczną jako element samego procesu twórczego.</u> + <u xml:id="u-36.17" who="#PoselBoguckiAntoni">Wydaje się również, że przy wyborze zadań badawczych przyjęcie zasady dwustronnego przepływu ofert od przemysłu do nauki i od nauki do przemysłu, analiza popytu od strony przemysłu — pomogłaby zlikwidować dalszą barierę na drodze wdrażania nowej techniki do produkcji. Nieodzowna oczywiście jest tu czynna postawa naukowców, mających z reguły większe rozeznanie w określonej dziedzinie wiedzy.</u> + <u xml:id="u-36.18" who="#PoselBoguckiAntoni">Warto również zwrócić uwagę na fakt, że oferowane często przemysłowi nowości produkcyjne, choć ekonomicznie uzasadnione, nie zawsze odpowiadają jego aktualnym potrzebom. Przemysł jest przede wszystkim zainteresowany kompleksowymi rozwiązaniami istotnych dla jego rozwoju problemów, a nie tylko wycinkowymi środkami zaradczymi.</u> + <u xml:id="u-36.19" who="#PoselBoguckiAntoni">Obywatele Posłowie! Pozwoliłem sobie dłużej zatrzymać się nad zagadnieniem wdrażania, gdyż jest rzeczą ogólnie znaną, że najsłabszym ogniwem w systemie postępu naukowo-technicznego jest obecnie wdrażanie zdobyczy nauki do przemysłu, a pomyślne rozwiązanie tego zagadnienia w sposób istotny rzutować będzie na efekty uzyskane z nakładów włożonych w rozwój nauki.</u> + <u xml:id="u-36.20" who="#PoselBoguckiAntoni">Chciałbym jeszcze zatrzymać się krótko nad dwoma zagadnieniami, mianowicie: nad wykorzystaniem potencjału naukowego szkół wyższych w realizacji problemów węzłowych oraz wyposażeniem placówek naukowych w aparaturę badawczą.</u> + <u xml:id="u-36.21" who="#PoselBoguckiAntoni">Z informacji Komitetu Nauki i Techniki wynika, że zaangażowanie wyższego szkolnictwa technicznego — bo o tym chcę mówić — w realizacji problemów węzłowych wynosi około 25%. Natomiast w uczelniach wyższych technicznych pracuje około 70% profesorów i docentów z ogólnej liczby samodzielnych w tej dziedzinie pracowników naukowych w kraju. Jest to sytuacja oczywiście nienormalna, bo np. w Związku Radzieckim czy w Stanach Zjednoczonych więcej niż połowa osób posiadających stopnie i tytuły naukowe pracuje w zapleczu badawczo-naukowym przemysłu.</u> + <u xml:id="u-36.22" who="#PoselBoguckiAntoni">Skoro jednak obecnie mamy taką sytuację w kraju, to w świetle konfrontacji tych dwóch wskaźników wydaje się, że potencjał naukowy szkół wyższych jest dalece nie wykorzystany. Sądzę, że zachodzi pilna potrzeba przeprowadzenia korektury tej nieprawidłowości. Dotyczy to szczególnie problematyki węzłowej prowadzonej przez instytuty — ogólnie nazywane — resortowe, gdyż w problemach węzłowych, za których realizację odpowiedzialna jest Polska Akademia Nauk, udział szkolnictwa wyższego jest znacznie większy i w niektórych problemach węzłowych wynosi prawie 80%.</u> + <u xml:id="u-36.23" who="#PoselBoguckiAntoni">Przecież po to uczelnie wyższe dokonały istotnych zmian w strukturze organizacyjnej — powołując instytuty uczelniane, instytuty uczelniano-przemysłowe — aby stworzyć nowoczesne, odpowiadające wymogom współczesności placówki naukowe, aby po prostu stworzyć odpowiednie warunki do ścisłego powiązania nauki z praktyką.</u> + <u xml:id="u-36.24" who="#PoselBoguckiAntoni">Gwoli sprawiedliwości należy jednak zaznaczyć, że w zakresie zmian organizacyjnych w szkołach wyższych jest jeszcze wiele do zrobienia i nie można powiedzieć, żeby wszystko, co się w tym kierunku zrobiło i robi, było zadowalające.</u> + <u xml:id="u-36.25" who="#PoselBoguckiAntoni">Jednym z czynników limitujących możliwości realizacji zadań stawianych przed placówkami naukowymi jest aparatura naukowo-badawcza. Pragnę podkreślić, że zajmujemy jedno z czołowych miejsc w Europie pod względem liczby pracowników naukowo-badawczych, przypadających na 10 tys. mieszkańców, natomiast sytuacja jest wręcz odwrotna, jeśli chodzi o wartość aparatury przypadającej na jednego pracownika naukowo- badawczego. Według danych Komitetu Nauki i Techniki, w ostatnich latach obserwowano spadek wartości netto aparatury przypadającej na jednego pracownika naukowo-badawczego. Zakupy aparatury wzrastały bowiem wolniej niż zatrudnienie. Od 1968 roku zahamowano ten proces przez limitowanie zatrudnienia.</u> + <u xml:id="u-36.26" who="#PoselBoguckiAntoni">Dopiero w roku bieżącym inwestycje w aparaturę wzrastają szybciej niż zwiększenie zatrudnienia i w wyniku tego wreszcie nastąpi powiększenie uzbrojenia pracy pracowników bazy naukowo-technicznej. Trzeba przy tym koniecznie uwzględnić potrzeby technicznego szkolnictwa wyższego. Baza techniczna jest tu szczególnie ważna i to nie tylko ze względu na działalność naukowo-badawczą i rozwój kadry naukowej dla potrzeb własnych i zaplecza badawczego przemysłu, ale również ze względu na szkolenie kadr z wyższym wykształceniem dla przemysłu.</u> + <u xml:id="u-36.27" who="#PoselBoguckiAntoni">Uczelnie wyższe, dysponując poważnym potencjałem badawczym, zwłaszcza kadrowym, są wyraźnie niedoinwestowane pod względem wyposażenia i aparatury. Trudno też mówić o nowoczesnej dydaktyce bez nowoczesnej bazy technicznej. Chcemy przecież tradycyjne szkolenie werbalne zastąpić po prostu szkoleniem laboratoryjnym. Jeśli chodzi o aparaturę, to ma ona to do siebie, że szybko się starzeje i praktycznie mniej więcej co 10 lat wymaga prawie zasadniczego odnowienia.</u> + <u xml:id="u-36.28" who="#PoselBoguckiAntoni">Chciałbym na koniec już po raz drugi na tym forum sejmowym zająć się bardzo istotnym problemem, który dotyczy odpowiedzialności za całokształt polityki naukowej. Chodzi o to, kto w płaszczyźnie państwowej jednostkowo i kolegialnie jest odpowiedzialny za politykę naukową.</u> + <u xml:id="u-36.29" who="#PoselBoguckiAntoni">Mamy — jak dotąd — szereg ustaw: ustawę o szkołach wyższych, ustawy dotyczące Polskiej Akademii Nauk oraz Komitetu Nauki i Techniki i każda z wymienionych ustaw określa zadania poszczególnych pionów. Wydaje się, że istnieje pilna potrzeba ściślejszego sprecyzowania odpowiedzialności za cało-kształt polityki państwa w zakresie tych trzech pionów nauki z polityką finansową łącznie. Sprawa ta nabiera istotnego znaczenia w obecnej sytuacji i bezpośrednio wiąże się z zapowiedzianą decyzją przeznaczenia 2,5% dochodu narodowego na badania naukowe już w 1975 roku.</u> + <u xml:id="u-36.30" who="#PoselBoguckiAntoni">Na zakończenie chciałbym zgłosić uwagi do wypowiedzi obywatela posła Tadeusza Myślika. W jego przemówieniu można było odczytać — tak ja przynajmniej zrozumiałem — negację zasady planowania gospodarczego w skali kraju. Gdyż tylko w ten sposób można było zrozumieć jego skrajną krytykę słabości planu — zwłaszcza inwestycyjnego. Objawy słabości pewnych form i metod planowania dość trafnie określił obywatel poseł Myślik. Jednakże z krytyki tej słabości rodzi się — wprawdzie nie nazwana po imieniu — XIX- wieczna, zwietrzała koncepcja wolnej, otwartej gospodarki, która jedynie w przedsiębiorczości indywidualnych osób widzi źródło postępu. Nie trzeba chyba udowadniać — bez powoływania się na autorytety naukowe — że ta koncepcja w drugiej połowie naszego stulecia jest anachronizmem, gdyż oczywiste jest, że postęp nauki, techniki i produkcji można uzyskać jedynie na skutek integracji sił i środków na wiodących, naukowo oczywiście wyselekcjonowanych, kierunkach rozwojowych.</u> + <u xml:id="u-36.31" who="#PoselBoguckiAntoni">Zresztą konkretne decyzje podyktowane przez partię i Rząd dla przezwyciężenia niedomogów w planowaniu i zarządzaniu gospodarką znalazły przecież swój wyraz w uchwałach VIII Plenum KG PZPR. Oprócz tego należy powiedzieć, że adresatem krytycznych uwag dotyczących słabych stron planowania i zarządzania nie może być tylko Rząd, gdyż wypracowanie koncepcji, kierunków poprawy obecnego stanu, jak i wprowadzanie nowych form działania w życie zależy od społecznego procesu, w którym zaangażowanych jest wiele tysięcy ludzi. Nie będę tu omawiał zobowiązań, które zostały podjęte.</u> + <u xml:id="u-36.32" who="#PoselBoguckiAntoni">Wysoki Sejmie! Kończąc swą wypowiedź, jestem przekonany, że zadania postawione przed nauką będą pomyślnie zrealizowane. Pracownicy nauki dołożą bez wątpienia wszelkich starań, aby nadal rozwijać naukę, aby pełniej i skuteczniej wprzęgać jej zdobycze w służbę narodową. Jestem również przeświadczony, że dotychczasowe trudności nikogo nie zniechęcają, lecz mobilizują do większych wysiłków i jeszcze większej pracy. Dziękuje za uwagę.</u> + <u xml:id="u-36.33" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Jan Frankowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#PoselFrankowskiJan">Wysoki Sejmie! Nowe kierownictwo partii i Rządu, w sposób inny niż to odbywało się dotychczas, ustaliło wzajemne relacje pomiędzy rozwojem społecznym i rozwojem ekonomicznym naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-38.1" who="#PoselFrankowskiJan">Wśród poprawek do narodowego planu gospodarczego znajduje się między innymi następujące sformułowanie: — „Należy zapewnić równorzędne traktowanie i harmonijne powiązanie planowania rozwoju społecznego i ekonomicznego, ze szczególnym uwzględnieniem poprawy warunków mieszkaniowych i zdrowotnych oraz warunków pracy i zabezpieczenia społecznego”.</u> + <u xml:id="u-38.2" who="#PoselFrankowskiJan">Poseł sprawozdawca generalny, ob. Józef Pińkowski, w swoim referacie mówił, w jakim kierunku poszła działalność Rządu, aby ta zasada równorzędności była zachowana, co w tej sprawie już zostało zrobione i co zostanie zrobione.</u> + <u xml:id="u-38.3" who="#PoselFrankowskiJan">Powstaje pytanie, jak ocenić tego rodzaju zmianę w naszej polityce społeczno-gospodarczej? Ludzie chcą być po prostu traktowani jak ludzie i życzą sobie, abyśmy prowadzili taką politykę społeczną, która zapewni optymalne warunki rozwoju jednostce i społeczeństwu. Naród nasz jest czuły na uzasadnione potrzeby ludzi słabszych materialnie, którzy w pierwszej kolejności powinni skorzystać z poprawy warunków bytowych. Stąd też pełna aprobata dla partii i Rządu za wszystkie dotychczasowe posunięcia, które pilne potrzeby określonych grup społecznych, jeśli już nie całkowicie zaspokoiły, to ich ostrość w poważnym stopniu złagodziły.</u> + <u xml:id="u-38.4" who="#PoselFrankowskiJan">Prof. Kazimierz Secomski, obecny I zastępca przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, wydał w połowie 1970 roku rozprawę pt. „Czynniki społeczne we współczesnym rozwoju gospodarczym”. Profesor Secomski — moim skromnym zdaniem — ma rację twierdząc, że wzrost ekonomiczny stwarza materialne podstawy do rozbudowy świad- czeń i usług społecznych oraz rozbudowy urządzeń socjalnych, a więc do wszechstronnego rozwoju społecznego. Równocześnie rozwój społeczny stwarza dodatkowe bodźce dla przyśpieszenia ekonomicznego wzrostu, głównie przez wzrost wydajności pracy. Tego rodzaju współzależność powoduje wzajemne dynamizowanie rozwoju gospodarczego i rozwoju społecznego.</u> + <u xml:id="u-38.5" who="#PoselFrankowskiJan">Dlatego też w pełni zgadzam się z polityką Rządu tak właśnie określającą relację pomiędzy rozwojem społecznym i rozwojem ekonomicznym. Pragnę równocześnie wyrazić przekonanie, a może przedłożyć poselski dezyderat, że prowadzenie takiej polityki wymaga odpowiedniego ukształtowania organizacji służb planistycznych na szczeblu centralnym i w terenie dla zapewnienia lepszych warunków do opracowywania kompleksowych programów poprawy warunków socjalno-bytowych ludzi pracy i należytego realizowania celów polityki społecznej poprzez uwzględnianie zadań i środków w planach gospodarczych. Bowiem, po przeprowadzonej swego czasu reorganizacji — takich służb jest nam brak.</u> + <u xml:id="u-38.6" who="#PoselFrankowskiJan">Wypadnie również rozważyć, czy z uwagi na szerokie zadania i nową rangę, którą wyznaczamy dla zagadnień związanych ze społecznym rozwojem kraju, nie trzeba będzie powołać oddzielnego organu na szczeblu administracji centralnej, podobnie jak to jest w niektórych krajach naszego obozu.</u> + <u xml:id="u-38.7" who="#PoselFrankowskiJan">Jeśli chodzi o projekty ustaw dotyczące podatków, nie zgłaszam żadnych uwag. Popieram w szczególności ostatnio wprowadzoną poprawkę, dotyczącą twórców.</u> + <u xml:id="u-38.8" who="#PoselFrankowskiJan">Wysoki Sejmie! Pan Marszałek Dyzma Gałaj w wywiadzie prasowym, wczoraj opublikowanym, powiedział m.in.: — „Elementy niepokoju, wątpliwości i krytyki, tak często spotykane w pracach komisji sejmowych, powinny być wprowadzane również do dyskusji na plenarne posiedzenia parlamentu”. Pragnę w miarę moich możliwości wyjść naprzeciw temu słusznemu życzeniu i niektóre problemy, czasem drobne, ale ważne, a czasem poważniejsze — poruszyć.</u> + <u xml:id="u-38.9" who="#PoselFrankowskiJan">Po pierwsze — w czasie prac Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów nad wprowadzeniem zmian w budżecie państwa na rok 1971 zgłoszony był przez Komisję Zdrowia i Kultury Fizycznej wniosek o wstawienie 35 mln zł na zapoczątkowanie funduszu socjalnego w resorcie zdrowia i opieki społecznej. Ministerstwo Finansów wyraziło zgodę na zwiększenie funduszu nagród o 20 mln zł. Natomiast sprzeciwiło się ono przeznaczeniu nawet tej obniżonej do 20 mln zł kwoty na zapoczątkowanie funduszu socjalnego, motywując, że w kilku innych resortach brak jest funduszu socjalnego. Przykład resortu zdrowia i opieki społecznej mógłby być niepożądanym precedensem. Całą sprawę należy potraktować, jak stwierdza minister, kompleksowo i opracować plan sukcesywnego rozwiązania. Zaznaczam, że Zarząd Główny Związku Zawodowego Pracowników Służby Zdrowia w piśmie skierowanym do Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej popierał zdecydowanie wniosek o zapoczątkowanie funduszu socjalnego, a nie funduszu nagród. Mając nadal wątpliwości co do słuszności podjętej decyzji w tej sprawie, pragnę z trybuny sejmowej wyrazić przekonanie, że w niedalekiej przyszłości znajdzie ona właściwe rozwiązanie w ramach szerszego, kompleksowego i sukcesywnego rozwiązania. Według posiadanych przeze mnie informacji, jest to ważny, generalny problem w kraju w tej chwili dla około 1300 tys. pracowników — podkreślam, w tych kilku resortach, które nie mają dotychczas funduszu socjalnego.</u> + <u xml:id="u-38.10" who="#PoselFrankowskiJan">Po drugie — podany wyżej przykład świadczył, że z powodu ograniczonych środków nie możemy załatwić postulatu, którego słuszności nikt nie kwestionował. A obecnie — podam przykład odwrotny, w którym nie chodzi o brak środków. Znający dobrze ten problem — doc. dr Jan Rutkiewicz, w zbiorowej książce pt.: — „Geriatria” wydanej w roku 1970 podaje, że w Polsce w 1970 r. około 660 tys. osób w wieku poprodukcyjnym stanowią zniedołężniali starcy, w tym około 4% to ludzie przykuci do łóżka. Część z nich chętnie przeniosłaby się oczywiście do zakładów opieki społecznej, ale z braku miejsc jest to niemożliwe. W tym stanie rzeczy Polski Komitet Pomocy Społecznej podjął się zorganizowania opieki przynajmniej dla części tych osób zniedołężniałych, ale w zasadzie zdrowych. W 1970 roku objęto opieką tylko 2 261 osób, a z braku możliwości nie zaspokojono potrzeb około 7 tys. osób, które się zgłosiły. Koleżanki i koledzy sądzą, że pewnie Polski Komitet Pomocy Społecznej nie miał pieniędzy. Nic podobnego. Pieniądze — i to pieniądze pochodzące z ofiar od społeczeństwa — były, były również osoby chętne do podjęcia tych prac opiekuńczych, ale Polski Komitet Pomocy Społecznej nie miał przyznanego odpowiedniego limitu osobowego na fundusz płac dla opiekunek domowych.</u> + <u xml:id="u-38.11" who="#PoselFrankowskiJan">Sprawa ta była przedmiotem rozważań Komisji Pracy i Spraw Socjalnych, a następnie uchwaliliśmy odpowiedni dezyderat do Ministra Finansów. Z otrzymanej odpowiedzi wynika, że stosownie do przepisów uchwały nr 260 Rady Ministrów z 8 listopada 1967 r. Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej może zwiększyć limit funduszu płac pod warunkiem uzyskania przez Polski Komitet Pomocy Społecznej ponadplanowych wpływów od ludności. Sprawa ta ciągnie się dość długo. Trudność ze skorzystania z dobrodziejstw uchwały nr 2 60 Rady Ministrów polega na tym, że Polski Komitet Pomocy Społecznej może liczyć na ponadplanowe wpływy dopiero w końcu IV kwartału, gdyż tak się od lat kształtuje rytmiczność wpływów. Wówczas nie zawsze jest pora na uruchamianie dodatkowych kwot, bo i nie wiadomo czy zostaną wykorzystane. Ówczesny Minister Finansów ob. Majewski, z którym swego czasu dyskutowałem o całej sprawie, przyznał, że należałoby zmienić odpowiednio treść uchwały Rady Ministrów. Niestety, nie doszło do sfinalizowania tej cennej propozycji. Może obecnie obywatel wicepremier Tomal, któremu resortowo ten problem podlega, zajmie się zbadaniem tego pozornie drobnego problemu i spowoduje odpowiednią zmianę we wspomnianej już uchwale Rady Ministrów. Chodzi bowiem o pomoc dla ludzi, którzy często albo są samotni, albo rodziny pracujące zamykają ich na klucz i pozostawiają samotnych w domu. Może uda nam się znaleźć wyjście,skoro mamy fundusze, aby przyjść z pomocą dla dalszych kilku tysięcy zniedołężniałych starców, oczekujących na pomoc domową, Po trzecie — dnia 27 marca 1969 r., a więc jeszcze w poprzedniej kadencji sejmowej, Komisja Pracy i Spraw Socjalnych zwróciła się do Prezesa Rady Ministrów z dezyderatem, aby Rząd opracował wieloletni program walki z alkoholizmem. Z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów — Minister Zdrowia i Opieki Społecznej w dniu 24 kwietnia 1969 r. odpowiedział pozytywnie na dezyderat Komisji. Poinformował, że — „Po opracowaniu planu zostanie on przesłany Komisji”. Za kilka dni upłynie dwa lata od uchwalenia dezyderatu przez Komisję, a odpowiedni dokument, który można by przyjąć za rządowy wieloletni plan walki z alkoholizmem — nie został przesłany komisji. W okresie tych niespełna 2 lat czynione były różne poselskie wysiłki, aby przyśpieszyć opracowanie tego planu.</u> + <u xml:id="u-38.12" who="#PoselFrankowskiJan">Wydaje mi się, że niezależnie od konsultacji z Sejmem byłoby rzeczą pożądaną skonsultowanie takiego projektu z szerokim społeczeństwem dlatego, że jeśli społeczeństwo nie poprze tego rodzaju projektu, tak istotnego dla nas, to nawet gdyby treść jego była jak najlepsza, trudno będzie zapewnić mu chociażby częściową, ale w poważnym jakimś stopniu realizację.</u> + <u xml:id="u-38.13" who="#PoselFrankowskiJan">Proszę mi darować, Panie Marszałku, jeśli przekroczyłem mój limit i przeniosłem część kłopotów związanych z pracą poselską na plenum Sejmu. Od wielu lat zajmuję się problematyką socjalną i sprawy te leżą mi wielce na sercu. Jestem optymistą i nie wątpię, że jest już, a niebawem będzie jeszcze lepszy klimat dla sprawy, która bezpośrednio dotyczy milionów ludzi pracy. Jest w tym również zawarte dążenie do realizacji podstawowych zasad socjalistycznego ustroju naszego państwa, dążenie do pomnożenia dobrobytu przy zachowaniu sprawiedliwego podziału.</u> + <u xml:id="u-38.14" who="#PoselFrankowskiJan">Nie mogę nie poruszyć jednej ważnej sprawy, w której dotychczas nie miałem okazji zabrać głosu, a mianowicie chciałbym powrócić do dwóch ważnych oświadczeń I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka i Premiera Piotra Jaroszewicza. Wyrazili oni gotowość wszczęcia rozmów z Episkopatem Polski w sprawie normalizacji stosunków kościół—państwo. Oświadczenia te miały zapewne swoje źródło w zrozumieniu roli, jaką wywiera normalizacja na kształtowanie się stosunków nie tylko wewnętrznych. Stąd też pragnę wyrazić zadowolenie, że doszło już do pierwszych rozmów, z którymi wiąże się poważne nadzieje. Sądzę, że łatwiej będzie osiągnąć zamierzony cel, jeśli biorący udział w rozmowach docenią, że miliony katolików współuczestniczą w budowie Polski takiej, jaką ona jest — a więc socjalistycznej. Czynię to nie tylko z pobudek patriotycznych, ale i z chrześcijańskiego obowiązku troski o wspólne dobro. To wspólne dobro może być znacznie szybciej pomnażane przy docenianiu wagi demokracji światopoglądowej.</u> + <u xml:id="u-38.15" who="#PoselFrankowskiJan">Wysoki Sejmie! Pragnę oświadczyć, że będę głosował za przedłożonymi projektami ustaw.</u> + <u xml:id="u-38.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-39"> + <u xml:id="u-39.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Bronisław Juźkow.</u> + </div> + <div xml:id="div-40"> + <u xml:id="u-40.0" who="#PoselJuzkowBronislaw">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Na podstawie moich doświadczeń pracy w PGR, wydaje mi się, że zasadniczy klucz do zwiększenia produkcji rolnej, to bezwzględna poprawa warunków socjalno-bytowych ludzi pracy, to — w większym stopniu zmechanizowanie prac w hodowli i usprawnienie odbioru płodów rolnych.</u> + <u xml:id="u-40.1" who="#PoselJuzkowBronislaw">Stwierdzam, że w zakresie poprawy warunków socjalno-bytowych pracowników państwowych gospodarstw rolnych można było więcej zrobić przy tych samych środkach, gdyby administracja podchodziła z sercem do zagadnień troski o człowieka. A środków państwo przyznało tyle, na ile pozwalały możliwości naszej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-40.2" who="#PoselJuzkowBronislaw">Aby to uzasadnić, przedstawię sytuację w państwowych gospodarstwach rolnych Inspektoratu Człuchów, gdzie pracuję przeszło 16 lat. Rozpoczynając pracę w tym Inspektoracie o dość dużym areale, bo ponad 27 tys. hektarów, zrozumieliśmy wszyscy, że możemy osiągnąć dobre wyniki tylko wspólnym wysiłkiem robotników, kierowników gospodarstw, podstawowych organizacji partyjnych PZPR, KSR, rad zakładowych. Przy środkach, jakie państwo przeznacza w trosce o człowieka pracy, właściwe zadbanie o jego warunki socjalno-bytowe musi dać efekty produkcyjne.</u> + <u xml:id="u-40.3" who="#PoselJuzkowBronislaw">Jak ta sprawa wygląda na moim terenie pracy? W ostatnim pięcioleciu w Inspektoracie PGR w Człuchowie, w skład którego wchodzi 27 gospodarstw, wybudowano 1 385 izb mieszkalnych, 8 budynków socjalnych za sumę 59 mln zł. Zorganizowano 22 przedszkola, 2 są w trakcie organizacji. Największe kłopoty mamy z frekwencją w przedszkolach, gdyż rady zakładowe w naszych gospodarstwach za mało przejawiają troski o to, aby wszystkie dzieci pracowników PGR uczęszczały do przedszkola, chociaż są wolne miejsca. Wybudowano 20 łaźni, zorganizowano 6 gabinetów lekarsko- dentystycznych. Lekarzy opłaca się ze środków obrotowych i funduszu premiowego gospodarstw. W gabinetach lekarskich i dentystycznych przyjmuję się nie tylko pracowników PGR, lecz również rolników indywidualnych i ich rodziny, udziela się pomocy wszystkim, którzy jej potrzebują.</u> + <u xml:id="u-40.4" who="#PoselJuzkowBronislaw">Do nakładów inwestycyjnych dodać należy wartość czynów społecznych, gdyż łaźnie, przedszkola i gabinety lekarskie przerobiono ze starych budynków systemem gospodarczym, a cała robocizna to czyn społeczny zainteresowanych załóg.</u> + <u xml:id="u-40.5" who="#PoselJuzkowBronislaw">Dzieci do szkół oddalonych powyżej 1/2 km są dowożone. Co roku każde gospodarstwo przeznacza na dożywianie dzieci w szkole (drugie śniadanie) 4 zł na każde dziecko dziennie. Większość pracowników gospodarstw otrzymuje bezpłatnie dwa i pół litra mleka dziennie.</u> + <u xml:id="u-40.6" who="#PoselJuzkowBronislaw">Należy jeszcze zaznaczyć, że 49% załóg PGR mieszka w budynkach nowych. Przeciętny zarobek pracownika w 1966 roku wynosił 20 tys. zł rocznie, a w 1970 roku wyniósł 23 tys. zł rocznie. Przeciętny fundusz premiowy w 1966 roku wyniósł 4 467 zł, a w 1970 roku — 8 040 zł.</u> + <u xml:id="u-40.7" who="#PoselJuzkowBronislaw">Wydatki na cele socjalne w 1966 roku wynosiły 1 873 tys. zł, a w 1970 roku 2 479 tys. zł. Natomiast wydatki na budownictwo inwentarskie wyniosły 108 mln zł. Oznacza to, że ponad 50% nakładów zostało skierowanych na poprawę warunków socjalno-bytowych dla ludzi pracy w naszych gospodarstwach.</u> + <u xml:id="u-40.8" who="#PoselJuzkowBronislaw">I teraz powstaje pytanie — czy dało to efekt w produkcji? Czy i jak został spłacony ten kredyt?</u> + <u xml:id="u-40.9" who="#PoselJuzkowBronislaw">W okresie lat 1966—1970 państwo przyznało na inwestycje budowlane dla gospodarstw Inspektoratu Człuchów — 228 mln- zł. W tym czasie przyrost w tych gospodarstwach produkcji końcowej netto wyniósł 265 mln zł, w tym produkcja zwierzęca — 136 mln zł.</u> + <u xml:id="u-40.10" who="#PoselJuzkowBronislaw">Równocześnie należy zaznaczyć, że pracownicy u nas nie płacą za mieszkania, a koszty utrzymania substancji mieszkaniowej pokrywają gospodarstwa ze środków obrotowych.</u> + <u xml:id="u-40.11" who="#PoselJuzkowBronislaw">Załogi państwowych gospodarstw rolnych Inspektoratu Człuchów:</u> + <u xml:id="u-40.12" who="#PoselJuzkowBronislaw">— zwiększyły stan pogłowia bydła z 9 208 sztuk w 1966 roku do 15 340 sztuk w 1970 roku;</u> + <u xml:id="u-40.13" who="#PoselJuzkowBronislaw">— zwiększyły stan trzody chlewnej z 9 277 sztuk w 1966 roku do 10 340 sztuk w 1970 roku — przy czym należy zaznaczyć, że nie wybudowano ani jednego stanowiska nowego dla trzody chlewnej w tym pięcioleciu;</u> + <u xml:id="u-40.14" who="#PoselJuzkowBronislaw">— zwiększyły odstawę mięsa z 1 634 ton w 1966 roku — do 2 503 ton w 1970 roku;</u> + <u xml:id="u-40.15" who="#PoselJuzkowBronislaw">— zwiększyły odstawę mleka z 6 764 tys. litrów w 1966 roku — do 10 580 tys. litrów w 1970 roku;</u> + <u xml:id="u-40.16" who="#PoselJuzkowBronislaw">— odstawiły netto — po odliczeniu kupna pasz — 10 tys. ton zboża, podczas gdy w 1966 roku odstawiono niecałe 6 tys. ton.</u> + <u xml:id="u-40.17" who="#PoselJuzkowBronislaw">Pragnę podkreślić, że dzięki dobrej pracy całych załóg PGR, szczególnie kobiet, dobrej organizacji pracy kierownictwa gospodarstw, ominął nas rok suszy i ominęła nas wiosna pleśni, albowiem jak widać z przedstawionych danych, pogłowie inwentarza i towarowość nie tylko nie spadły, ale wzrosły. Stało się to dzięki lepszej pracy pracowników, którym stworzono lepsze warunki socjalno-bytowe.</u> + <u xml:id="u-40.18" who="#PoselJuzkowBronislaw">W bieżącym roku na apel górników i hutników załogi państwowych gospodarstw rolnych Inspektoratu Człuchów podjęły dodatkowe zobowiązania produkcyjne i dadzą państwu ponad plan 700 tys. litrów mleka, ponad 600 kwintali żywca, zwiększą pogłowie bydła i trzody chlewnej o co najmniej 1000 sztuk. Jest to więc odpowiedź braci PGR-owskiej z Człuchowa na głos braci ze Śląska, z hut i kopalni. Chyba to najlepiej przekonuje kolegę Myślika, że polityka rolna zdaje egzamin, jeżeli się ją dobrze realizuje.</u> + <u xml:id="u-40.19" who="#PoselJuzkowBronislaw">A teraz powstaje pytanie, co zamierzamy robić dalej?</u> + <u xml:id="u-40.20" who="#PoselJuzkowBronislaw">Słomę używamy w produkcji — ale słomianego zapału — to my nie mamy. Stawiamy sobie zadania realne w latach 1971—1972 — zorganizowanie dalszych przedszkoli, tak ażeby w każdym gospodarstwie było przedszkole, w każdym gospodarstwie łaźnia, co drugie gospodarstwo żeby miało gabinet lekarsko-dentystyczny oraz dalsze rozwijanie budownictwa mieszkaniowego w miarę posiadanych środków. Każda gospodyni będzie miała w domu zainstalowaną kuchenkę gazową. Zakładamy, że w 1975 roku osiągniemy ponad 20 tys. sztuk bydła ponad 13 tys. sztuk trzody chlewnej, zwiększymy odstawę żywca do 3 636 ton, odstawimy 12 800 tys. litrów mleka, a zbóż netto — w granicach 17 tys. ton. W 1975 roku będzie: 72 sztuki bydła na 100 ha, 54 sztuki trzody chlewnej na 100 ha. Obliczając to wszystko, będzie to 134 kg żywca z hektara i 543 litry mleka z hektara.</u> + <u xml:id="u-40.21" who="#PoselJuzkowBronislaw">Należy zaznaczyć, że ziemia człuchowska nie jest bogata, bo 52% to grunty V i VI klasy, a więc obywatele posłowie rolnicy dobrze się orientują, co można na niej uprawiać.</u> + <u xml:id="u-40.22" who="#PoselJuzkowBronislaw">Ale mnie, jako praktykowi, przypomina się stare przysłowie: że nie ma złej roli, może być tylko zły rolnik.</u> + <u xml:id="u-40.23" who="#PoselJuzkowBronislaw">Jednym z warunków naszego powodzenia jest stabilizacja kadry kierowniczej i załogi PGR, której niewiele posiadamy, bo tylko 8 ludzi na 100 ha. Należy przy tym zaznaczyć, że nie korzystamy z pomocy wojska ani zakładów pracy.</u> + <u xml:id="u-40.24" who="#PoselJuzkowBronislaw">Czy nie mamy kłopotów? Mamy. Nie chcę tu powracać już do tego, o czym wspominali posłowie, a mianowicie o częściach zamiennych. Chciałbym tu nawiązać do spraw tradycyjnych, a mianowicie obywatele posłowie pamiętają zapewne, jak na Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów mówiłem o łańcuchach. Mówiłem wówczas, żeby podnieść ceny na łańcuchy, ażeby łańcuchy były do wiązania krów. Okazuje się, że zwyciężyłem połowicznie. Ceny podnieśli, a łańcuchów nie ma. Dlatego też mam nadzieję, że przemysł ciężki zrozumie, że choć to jest prymitywna robótka — brud, ale zrobić łańcuchy trzeba. Zróbcie. Krowy trzeba wiązać i jałówki też.</u> + <u xml:id="u-40.25" who="#PoselJuzkowBronislaw">O to bardzo proszę.</u> + <u xml:id="u-40.26" who="#PoselJuzkowBronislaw">I tu zwracam się do was Obywatelu Premierze z prośbą o wzięcie pod rozwagę następujących postulatów: My rolnicy chcielibyśmy mieć kłopoty z produkcją, a nie ze zbytem.</u> + <u xml:id="u-40.27" who="#PoselJuzkowBronislaw">Sygnalizowałem o tym Rządowi, kiedy interweniowałem w sprawie zbytu bydła i trzody chlewnej w grudniu 1970 roku, gdy nie było zbytu, a na rynku brak było mięsa.</u> + <u xml:id="u-40.28" who="#PoselJuzkowBronislaw">Chciałbym prosić, aby u nas znikło takie zjawisko, jak — „klęska urodzaju” i — „szczyty skupu”, aby zniknęło marnotrawstwo na punktach skupu żywca, za które płaci robotnik.</u> + <u xml:id="u-40.29" who="#PoselJuzkowBronislaw">Wydaje mi się, że trzeba nakłady inwestycyjne na rolnictwo i na przemysł rolno-spożywczy tak zsynchronizować, aby przemysł rolno-spożywczy wchłonął całą produkcję rolną, bez marnotrawstwa, inaczej powtórzą się lata minione, tzn. będzie stare marnotrawstwo w nowym wydaniu.</u> + <u xml:id="u-40.30" who="#PoselJuzkowBronislaw">Chcemy i musimy produkować ekonomicznie. Wydaje mi się, że celowe będzie zaproponowanie Rządowi, aby z państwowych gospodarstw rolnych i spółdzielni produkcyjnych kierować płody rolne bezpośrednio do zakładów przetwórczych, omijając pośredników, a tym samym zmniejszą się koszty i marnotrawstwo przy transporcie, nie mówiąc już o możliwościach nadużyć.</u> + <u xml:id="u-40.31" who="#PoselJuzkowBronislaw">Należałoby skończyć z przerzutami inwentarza rzeźnego z południa na północ i z północy na południe. Unikniemy wówczas ubytków normatywnych i ponadnormatywnych.</u> + <u xml:id="u-40.32" who="#PoselJuzkowBronislaw">Wskazane jest także rozważyć sprawę miejscowych rzeźni i nie wozić mrożonek z odległych chłodni, jakkolwiek rozumiem potrzebę wymiany rezerw państwowych.</u> + <u xml:id="u-40.33" who="#PoselJuzkowBronislaw">Kończąc mam nadzieję, że te postulaty będą wzięte pod uwagę dla wspólnego dobra.</u> + <u xml:id="u-40.34" who="#PoselJuzkowBronislaw">Wysoki Sejmie! Jeśli każdy obywatel wykona swoje obowiązki — od robotnika do premiera włącznie — sumiennie i uczciwie, szanując swoją pracę, kochając ludzi pracy, wówczas społeczeństwu będzie się żyło lepiej i kraj będzie bogatszy.</u> + <u xml:id="u-40.35" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-41"> + <u xml:id="u-41.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Zarządzam obecnie 20-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-41.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Po przerwie zabierze głos Prezes Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-41.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min. 45 do godz. 18 min. 10)</u> + </div> + <div xml:id="div-42"> + <u xml:id="u-42.0" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie. Obecnie głos zabierze Prezes Rady Ministrów Obywatel Piotr Jaroszewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-43"> + <u xml:id="u-43.0" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! W okresie jaki upłynął od mojego poprzedniego wystąpienia z tej trybuny praca Rządu koncentrowała się na rozwiązywaniu bieżących i długofalowych problemów gospodarczych i społecznych.</u> + <u xml:id="u-43.1" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd konsekwentnie realizuje program nakreślony na VII i VIII Plenum KC PZPR. Jest to program wytyczający dalsze drogi budownictwa socjalistycznego w naszym kraju, program dynamicznego i harmonijnego, sterowanego centralnym planem narodowym rozwoju gospodarki, rozwoju życia społecznego i kultury, program umacniający autorytet i międzynarodową pozycję Polski Ludowej jako silnego, niezłomnego ogniwa obozu państw socjalistycznych, szermierza pokoju, bezpieczeństwa i konstruktywnej współpracy.</u> + <u xml:id="u-43.2" who="#PiotrJaroszewicz">Wśród wielostronnych zadań tego programu za jedno z najbardziej zasadniczych uważamy zadanie podnoszenia stopy życiowej społeczeństwa, systematycznej poprawy warunków materialnego i kulturalnego życia ludzi pracy. Aby było ono nadal realne i możliwe do wykonania — a tylko tak, rzeczowo i odpowiedzialnie możemy do tych spraw podchodzić — osadzamy je mocno na gruncie gospodarczego rozwoju kraju, wiążemy ściśle z pełnym i terminowym wykonaniem zadań narodowego planu gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-43.3" who="#PiotrJaroszewicz">Stałej poprawie warunków pracy i życia ludności służą decyzje kierownictwa partii i Rządu. Celowi temu służą również zmiany dokonane w narodowym planie gospodarczym na rok 1971, które wnikliwie rozpatrzyła Wysoka Izba i jej komisje.</u> + <u xml:id="u-43.4" who="#PiotrJaroszewicz">Temu samemu celowi służy decyzja o przywróceniu cen artykułów spożywczych do poziomu sprzed 13 grudnia 1970 r. przy jednoczesnym utrzymaniu w mocy obniżki cen na artykuły przemysłowe, a także inne, nowe kroki, nad którymi pracuje Rząd, i o których Sejm jest i będzie informowany.</u> + <u xml:id="u-43.5" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Wszystkie dotychczas podjęte w ostatnich miesiącach przez Rząd decyzje oznaczają poważne podniesienie w roku bieżącym dochodów ludności. W pracach nad planem gospodarczym na lata 1972—1975 przewidujemy dalszy wzrost realnych dochodów. W związku z tym szczególnej wagi nabiera sprawa zwiększania produkcji i dostaw artykułów żywnościowych, a przede wszystkim mięsa i jego przetworów.</u> + <u xml:id="u-43.6" who="#PiotrJaroszewicz">Sprostanie zwiększonemu zapotrzebowaniu na mięso jest jednym z głównych zadań rolnictwa i przemysłu spożywczego. W projekcie planu zakłada się, że w 1975 r. przyrost spożycia będzie wydatnie większy w porównaniu z ostatnim 5-leciem. Z tak poważnej skali wzrostu spożycia wynika konieczność przyspieszenia tempa wzrostu zarówno pogłowia zwierząt gospodarskich, jak i ich produkcyjności. Wobec aktualnej sytuacji w produkcji zwierzęcej jest to zadanie trudne. Wymaga ono podjęcia skutecznych i wielostronnych środków pobudzających inicjatywę produkcyjną rolników.</u> + <u xml:id="u-43.7" who="#PiotrJaroszewicz">W związku z tym należy do 1975 r. zwiększyć pogłowie trzody do około 16,4 — 17 mln szt., a więc w stosunku do 1970 roku o ponad 3,6 mln szt. Jednocześnie ze zwiększeniem produkcji żywca wieprzowego w gospodarstwach indywidualnych planuje się wzrost produkcji w PGR i w przemyśle rolno-spożywczym ze 162 tys. ton w 1970 r. do 275 tys. ton w 1975 r. Zostanie to osiągnięte drogą maksymalnego wykorzystania pomieszczeń zastępczych, rozbudowy chlewni opartych na dotychczasowym systemie tuczu oraz budowy dużych ferm o nowoczesnej technologii typu przemysłowego.</u> + <u xml:id="u-43.8" who="#PiotrJaroszewicz">Największej uwagi wymaga rozwój produkcji żywca wieprzowego w gospodarce chłopskiej decydującej o zaopatrzeniu rynku. Zarówno reprezentacyjny spis pogłowia zwierząt w grudniu, jak i utrzymujące się od kilku miesięcy wysokie ceny prosiąt świadczą o zapoczątkowaniu odbudowy stanu pogłowia trzody chlewnej. Aby proces ten na progu nowego pięciolecia wzmocnić, kierownictwo partii wspólnie z Prezydium NK ZSL i Rząd podjęły decyzje o poprawie warunków ekonomicznych produkcji zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-43.9" who="#PiotrJaroszewicz">Trzeba bowiem mieć na uwadze, że w produkcji zwierzęcej nastąpiło zarówno bezwzględne obniżenie opłacalności, jak i pogorszenie relacji cen produktów zwierzęcych do cen innych artykułów. Ponadto istotną rolę odegrały takie zjawiska, jak wycofywanie się części chłopów i chłoporobotników z produkcji zwierzęcej oraz trudności występujące w gospodarstwach odczuwających brak siły roboczej. Duża pracochłonność produkcji zwierzęcej w porównaniu z produkcją roślinną, przy prawie zupełnym braku mechanizacji, to kolejny czynnik ograniczający rozwój hodowli w wielu gospodarstwach chłopskich.</u> + <u xml:id="u-43.10" who="#PiotrJaroszewicz">Jeśli więc chcemy — a zmuszają nas do tego potrzeby społeczne — zapewnić szybszy wzrost spożycia mięsa, niezbędną staje się poprawa opłacalności produkcji zwierzęcej, jako podstawowy warunek przyspieszenia jej rozwoju.</u> + <u xml:id="u-43.11" who="#PiotrJaroszewicz">Mając to na uwadze, z dniem 22 marca 1971 roku zostaną podwyższone ceny skupu z kontraktacji oraz z dostaw obowiązkowych i ponadobowiązkowych trzody mięsno-słoninowej średnio o 1,50 zł, a bekonowej o 2.00 zł za 1 kg żywej wagi. Podwyższenie cen skupu będzie bodźcem do intensyfikacji produkcji trzody we wszystkich grupach gospodarstw. W pewnym stopniu powinno ono umożliwić również odbudowę pogłowia w gospodarstwach drobnych.</u> + <u xml:id="u-43.12" who="#PiotrJaroszewicz">Doniosłe znaczenie posiada decyzja o zagwarantowaniu w całym pięcioleciu 1971— 1975 dostawcom trzody chlewnej sprzedaży przemysłowych mieszanek paszowych w granicach od 140 do 160 kg na zakontraktowanego tucznika, a w części województw, z przeważającą liczbą gospodarstw małorolnych — 185 kg. Ustalane będą również opłacalne, gwarantowane jako minimalne, ceny prosiąt oraz podjęte zostaną inne środki w celu niedopuszczenia do dużych wahań w pogłowiu macior i w obrocie prosiętami.</u> + <u xml:id="u-43.13" who="#PiotrJaroszewicz">Jednocześnie podwyższone zostają ceny skupu mleka w granicach od 13 do 28 groszy za 1 litr, w zależności od rejonu kraju. Podwyższa się również ceny skupu młodego bydła rzeźnego z kontraktacji i dostaw obowiązkowych średnio o 1,20 zł za 1 kg żywej wagi. Decyzje te uzasadnia potrzeba powiększenia produkcji żywca wołowego i mleka.</u> + <u xml:id="u-43.14" who="#PiotrJaroszewicz">Wzrost pogłowia bydła do 1975 r. ma wynieść 1,3 mln sztuk. Zmierzamy do dalszej intensyfikacji produkcji młodego bydła rzeźnego przy nieznacznym wzroście pogłowia krów. Będzie ono jednak wystarczające, aby osiągnąć planowaną produkcję mleka przy uzyskaniu dalszego zwiększenia wydajności jednostkowej.</u> + <u xml:id="u-43.15" who="#PiotrJaroszewicz">Podwyżka cen skupu mleka korzystnie wpłynie na przyrost jego produkcji i skupu. Liczba cieląt jest wystarczająca, aby osiągnąć planowany wzrost produkcji żywca wołowego i pogłowia bydła. Resort rolnictwa opracował, program takiej organizacji obrotu cielętami, aby ograniczyć ich ubój, zwłaszcza w niskich wagach.</u> + <u xml:id="u-43.16" who="#PiotrJaroszewicz">Zakłada się również zwiększenie produkcji i drobiu. Produkcję tę będziemy rozwijać w wyspecjalizowanych w tym kierunku gospodarstwach indywidualnych, a także w nowoczesnych fermach przemysłowych, które zamierzamy budować.</u> + <u xml:id="u-43.17" who="#PiotrJaroszewicz">Praktyka dowodzi, że znacznie wyższą stabilność produkcji osiągają gospodarstwa, które specjalizują się w określonej gałęzi hodowli. Rolnicy ci posiadają zwykle szeroki zakres wiadomości fachowych, racjonalnie żywią zwierzęta, przestrzegają zasad zoohigieny, tworzą rezerwy paszowe. Wytwarzają również bardziej jednolity produkt, dostarczając go w terminach objętych umową i w znacznych niekiedy ilościach.</u> + <u xml:id="u-43.18" who="#PiotrJaroszewicz">Specjalizowanie się gospodarstw rolnych w określonym kierunku produkcji zwierzęcej wymaga przygotowania projektów tanich i funkcjonalnych budynków inwentarskich oraz zmechanizowania choćby najbardziej uciążliwych prac. Gospodarstwa specjalistyczne będą otoczone opieką fachową; zostanie im przyznane pierwszeństwo w zaopatrzeniu w niezbędne środki produkcji.</u> + <u xml:id="u-43.19" who="#PiotrJaroszewicz">Zakładany wzrost produkcji zwierzęcej wymaga przede wszystkim zapewnienia odpowiedniej produkcji i dostawy pasz. Musimy nadal z niesłabnącą troską zwiększać plony i zbiory zbóż, lepiej gospodarzyć na użytkach zielonych oraz wykorzystywać wszystkie inne rezerwy dla powiększenia produkcji pasz. Równolegle powiększana będzie produkcja pasz przemysłowych, poprawiana ich jakość i doskonalona gospodarka paszami treściwymi.</u> + <u xml:id="u-43.20" who="#PiotrJaroszewicz">Dostawy pasz przemysłowych z zasobów państwowych przekroczą w 1975 r. 5 min ton; znacznie zwiększona zostanie produkcja wysokobiałkowych koncentratów. Wyniesie ona około 320 tys. ton, przy czym w wypadku wzrostu popytu może ulec dalszemu powiększeniu.</u> + <u xml:id="u-43.21" who="#PiotrJaroszewicz">Z uwagi na korzyści, jakie daje stosowanie koncentratów, podjęto decyzję o obniżeniu dotychczasowej ich ceny z 550 zł do 460 zł za 100 kg. W ten sposób zostanie zrealizowany jeden z podstawowych postulatów rolników, którzy własne zasoby pasz treściwych będą mogli uzupełniać w zależności od konkretnych potrzeb gospodarstwa. Z pierwszeństwa w zakupie pasz przemysłowych będą korzystać gospodarstwa kontraktujące produkty zwierzęce.</u> + <u xml:id="u-43.22" who="#PiotrJaroszewicz">Integralną częścią programu paszowego jest zgromadzenie niezbędnego zasobu pasz treściwych w dyspozycji państwa, co umożliwi skuteczną pomoc dla hodowców w przypadku obniżenia się plonów w poszczególnych latach lub w poszczególnych regionach kraju. Jednocześnie nasilona zostanie praca służby rolnej, zmierzająca do zapewnienia właściwej gospodarki paszowej w rolnictwie, zwłaszcza zaś znacznego rozszerzenia kiszenia ziemniaków i zielonek.</u> + <u xml:id="u-43.23" who="#PiotrJaroszewicz">Realizacja planu rozwoju produkcji zwierzęcej będzie zależała również od sprawnej pracy wszystkich organizacji współpracujących z rolnikami, a szczególnie przemysłu rolno-spożywczego, o czym mówiono i o co troszczono się w dyskusji. Programy takiej działalności zostały opracowane przez zainteresowane resorty. Będą one nas sporo kosztowały. Przystąpiono już do ich realizacji.</u> + <u xml:id="u-43.24" who="#PiotrJaroszewicz">Coraz większego znaczenia dla rolników nabiera sprawne działanie obrotu i przetwórstwa płodów rolnych. Od znacznej poprawy działalności ogniw skupu — na które jest sporo uzasadnionych skarg rolników — w poważnym stopniu zależy również zwiększenie produkcji i spożycia artykułów żywnościowych.</u> + <u xml:id="u-43.25" who="#PiotrJaroszewicz">Przemysł spożywczy musi w sposób istotny usprawnić skup i przetwórstwo mleka, drobiu, jaj, warzyw, owoców i innych płodów rolnych.</u> + <u xml:id="u-43.26" who="#PiotrJaroszewicz">Tak więc Rząd podjął kolejne, bardzo ważne decyzje w sprawie poprawy opłacalności produkcji zwierzęcej, zwiększenia pomocy paszowej, usprawnienia organizacji skupu i kontraktacji, rozbudowy przemysłu rolno-spożywczego. Stwarzają one bardzo korzystne warunki dla przyspieszenia rozwoju produkcji zwierzęcej. Wszystko zależy teraz od rolników, od ich inicjatywy produkcyjnej, od umiejętnego wykorzystania rezerw produkcyjnych oraz środków, które Rząd stawia do dyspozycji rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-43.27" who="#PiotrJaroszewicz">Decyzje w sprawie poprawy opłacalności produkcji zwierzęcej stwarzają możliwości szybkiego powiększenia dochodów rolników, które będą oni mogli wykorzystać na cele produkcyjne i inwestycyjne. Decyzje te stanowią kolejny, bardzo ważny krok w ulepszaniu naszej polityki rolnej, której głównym założeniem jest kojarzenie wzrostu produkcji rolniczej z poprawą materialnych warunków życia rolników i pracowników rolnych oraz ze stopniowymi społecznymi przemianami na wsi.</u> + <u xml:id="u-43.28" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Przedstawione dziś Wysokiej Izbie elementy programu rozwoju produkcji rolnej, przede wszystkim zaś produkcji zwierzęcej, w kontekście potrzeb i zadań ogólnospołecznych, posiadają — w przekonaniu Rządu — wielostronne znaczenie oraz poważny aspekt społeczno-polityczny. Program ten służy ludziom pracy w mieście, pozwoli bowiem lepiej niż dotychczas zaspokajać ich żywotne potrzeby. Służy rolnikom, ponieważ umożliwia im powiększenie dochodów własnych na prawidłowej, jedynie słusznej podstawie ogólnego wzrostu produkcji i poprawy jej ekonomicznych warunków. Służy również, co chciałbym podkreślić ze szczególną mocą, dalszemu umacnianiu sojuszu robotniczo-chłopskiego — podstawy władzy ludowej w Polsce — zespala on bowiem ludzi pracy na wsi i w mieście we wspólnym wysiłku, w dążeniu do coraz lepszego zaspokajania potrzeb społeczeństwa na gruncie przyspieszenia wzrostu produkcji i wszechstronnego zdynamizowania gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-43.29" who="#PiotrJaroszewicz">Rolnictwo nasze musimy szybko rozwijać i unowocześniać. Są w tym zainteresowani nie tylko rolnicy, lecz także klasa robotnicza i wszyscy ludzie pracy. Zarówno doświadczenia nasze, jak i innych krajów wykazują, że na szybki wzrost produkcji rolnej składać się muszą skoordynowane wysiłki wielu gałęzi przemysłu i całej gospodarki narodowej. Potrzebom rolnictwa nadamy znacznie wyższą rangę w pracy Rządu.</u> + <u xml:id="u-43.30" who="#PiotrJaroszewicz">Wielkie, odpowiedzialne zadania wynikają w związku z tym dla przemysłu. Chodzi nie tylko o dostarczanie rolnictwu tradycyjnych środków produkcji, lecz także o zwiększenie dostaw materiałów budowlanych, urządzeń i wyposażenia dla produkcji zwierzęcej, komponentów do pasz z przemysłu chemicznego itd.</u> + <u xml:id="u-43.31" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! W swoim poprzednim przemówieniu, wygłoszonym z tej trybuny, podkreśliłem ogromne, pierwszoplanowe znaczenie utrzymania i umocnienia równowagi rynkowej, szczególnie niezbędnej na tle dokonanego zwiększenia funduszu spożycia indywidualnego i zbiorowego w rozmiarach sięgających górnej granicy naszych obecnych możliwości. Mówiłem, że podejmując śmiałe, związane z określonym ryzykiem decyzje na korzyść społeczeństwa — liczymy na przekroczenie zadań w dziedzinie wydajności pracy, liczymy na obniżenie kosztów produkcji, poprawę rentowności i wzrost akumulacji. Mówiłem o pilnej konieczności zwiększenia eksportu i dalszej poprawy ekonomicznej efektywności handlu zagranicznego, o rozwoju stosunków gospodarczych z zagranicą, zwłaszcza z krajami socjalistycznymi, o potrzebie umocnienia roli i udoskonaleniu planowania centralnego, branżowego i terenowego, o umocnieniu działania instrumentów ekonomicznych, społecznych i moralnych, o tym wreszcie, że realizacja naszych zamierzeń zależy od aktywności i wysiłku załóg robotniczych i pracowniczych, rolników, ludzi nauki techniki, od umiejętności lepszego zorganizowania pracy na wszystkich szczeblach i we wszystkich ogniwach naszej socjalistycznej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-43.32" who="#PiotrJaroszewicz">Przypominam o tym dziś nie bez istotnej przyczyny. Wszystkie te zadania bowiem są nadal i będą również w przyszłości w pełni aktualne. Pomiędzy ich pełnym wykonaniem a dalszą poprawą stopy życiowej zachodzi ścisły i organiczny związek. Tylko lepsza, bardziej wydajna, lepiej zaplanowana i zorganizowana praca, bardziej precyzyjnie kierowana i lepiej spożytkowana — może zapewnić wykonanie zadań polityki gospodarczej, wytyczonej w uchwałach VII i VIII Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-43.33" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Chciałbym przedstawić kilka wybranych problemów, które są obecnie przedmiotem prac Rządu.</u> + <u xml:id="u-43.34" who="#PiotrJaroszewicz">Odczuwamy potrzebę stałego dzielenia się naszymi problemami z Wysokim Sejmem i opinią społeczną. Chcemy szeroko konfrontować naszą działalność z odczuciem ludzi pracy, którzy decydują przecież o realizacji naszych celów i zamierzeń.</u> + <u xml:id="u-43.35" who="#PiotrJaroszewicz">W świetle ostatnio podjętej decyzji, podstawowym działaniem w 1971 r., do którego Rząd przywiązuje zasadnicze znaczenie, jest — jak już podkreśliłem — zachowanie pełnej równowagi ekonomicznej kraju. Wymaga to powszechnego stosowania żelaznego reżimu oszczędnościowego.</u> + <u xml:id="u-43.36" who="#PiotrJaroszewicz">W styczniu i lutym br., pomimo ogólnie znanych trudności i zakłóceń, przemysł wykonał ustalone zadania. Operatywny plan sprzedaży wyrobów i usług został przekroczony w okresie styczeń-luty o 0,5%, zaś w lutym — o 1,5%. Zadania zostały więc przekroczone, przy czym mierzymy je według nowych, zaostrzonych kryteriów, które uwzględniają tylko produkcję sprzedaną i wykonane usługi.</u> + <u xml:id="u-43.37" who="#PiotrJaroszewicz">Na tle ogólnie pozytywnej oceny wyników produkcyjnych, niekorzystnym jeszcze zjawiskiem, zwłaszcza w przemyśle kluczowym, są występujące niedomogi w dostawach kooperacyjnych, o czym tu była dzisiaj mowa, a wiadomo przecież, że od usprawnienia kooperacji zależy w dużej mierze realizacja planu gospodarczego, jak również dodatkowa ponadplanowa produkcja, wynikająca z zobowiązań licznych załóg pracowniczych.</u> + <u xml:id="u-43.38" who="#PiotrJaroszewicz">Nakłady inwestycyjne w gospodarce uspołecznionej, w okresie styczeń-luty, wzrosły w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku i przekroczyły założony w NPG wskaźnik wzrostu ogółem o 3,6 punkta. Pomimo tych przekroczeń, które w tym roku są niedopuszczalne, otrzymujemy nadal z resortów i rad narodowych dodatkowe, nie do zrealizowania w obecnej sytuacji, wnioski postulujące dalsze zwiększanie limitów inwestycyjnych, często nie na najważniejsze i nie na produkcyjne cele, w tym także na zakup maszyn i urządzeń ponad plan.</u> + <u xml:id="u-43.39" who="#PiotrJaroszewicz">W dziedzinie handlu zagranicznego zaawansowanie wykonania zadań rocznych za 2 miesiące br., w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku, jest w eksporcie ogółem nieco niższe, natomiast w eksporcie do krajów kapitalistycznych wyższe o 0,8 punkta, Dynamika wzrostu eksportu wyprzedza dynamikę wzrostu importu o 2,7 punktu.</u> + <u xml:id="u-43.40" who="#PiotrJaroszewicz">Ocena przebiegu wykonania zadań gospodarczych bieżącego roku wskazuje, że w lutym wyniki były korzystniejsze niż w styczniu. Mimo to utrzymują się napięcia, dla wyeliminowania których Rząd podjął odpowiednie działania i uchwały.</u> + <u xml:id="u-43.41" who="#PiotrJaroszewicz">Dlatego też przystąpiono między innymi do przeglądu zadań terenowego planu inwestycyjnego i kapitalnych remontów. Chodzi o wyeliminowanie bądź przesunięcie na później bądź poniechanie na dłuższy okres czasu robót, mniej pilnych, nie posiadających istotnego znaczenia gospodarczego i socjalnego. Na niedawnej naradzie przewodniczącym prezydiów rad narodowych wydano polecenie Rządu zobowiązujące do ustalenia niezbędnej hierarchii zadań inwestycyjnych. Zaoszczędzone w ten sposób materiały budowlane w inwestycjach planu terenowego i centralnego zostaną przekazane na potrzeby rynku, w szczególności rynku wiejskiego, bądź też budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-43.42" who="#PiotrJaroszewicz">W dziedzinie budownictwa mieszkaniowego rozpatrujemy obecnie zagadnienie jego lokalizacji. Chodzi przede wszystkim o to, aby zwiększone środki na ten cel były wykorzystane przede wszystkim w tych rejonach, gdzie znajdują się zakłady posiadające wolne moce produkcyjne, a jednocześnie odczuwające niedobór siły roboczej, co nie pozwala im powiększyć produkcji — poprzez podniesienie zmianowości.</u> + <u xml:id="u-43.43" who="#PiotrJaroszewicz">Przedmiotem prac Rządu jest obecnie również właściwe zbilansowanie dostaw dla realizacji planu inwestycyjnego. Niezbędnym warunkiem rytmicznej realizacji zadań, dostosowania produkcji do rzeczywistych potrzeb gospodarki narodowej, a przede wszystkim rynku i eksportu, jest prawidłowe działanie powiązań kooperacyjnych zarówno pomiędzy zakładami przemysłu kluczowego, jak i przemysłu terenowego i części rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-43.44" who="#PiotrJaroszewicz">W związku z tym w marcu br. zostanie dokonana przez resorty gospodarcze wszechstronna analiza powiązań kooperacyjnych, wewnętrznych i zewnętrznych. Podjęte zostaną środki, oczywiście środki ekonomiczne i organizacyjne, zmierzające do usprawnienia kooperacji oraz poprawy zaopatrzenia w materiały zakładów przemysłu terenowego, pracujących na rzecz przemysłu kluczowego.</u> + <u xml:id="u-43.45" who="#PiotrJaroszewicz">Szczególnie dużą wagę przywiązujemy do zadania zmniejszenia stanu zapasów — zwłaszcza materiałowych.</u> + <u xml:id="u-43.46" who="#PiotrJaroszewicz">W związku z występującymi opóźnieniami w realizacji niektórych zadań handlu zagranicznego spowodowanymi przez przemysł, ministrowie zostali zobowiązani do rozpatrzenia i skoordynowania węzłowych problemów w tej, dziedzinie oraz do przyspieszenia zawierania kontraktów eksportowych.</u> + <u xml:id="u-43.47" who="#PiotrJaroszewicz">Na podstawie szerokich konsultacji podjęte zostały i wprowadzone w życie decyzje zapewniające właściwe opłacanie wzrostu wydajności pracy w przemyśle, a także i w innych dziedzinach gospodarki.</u> + <u xml:id="u-43.48" who="#PiotrJaroszewicz">Dużą wagę przywiązujemy do tego, aby w skali kraju i regionów była prowadzona słuszna polityka zatrudnienia, która rozszerzy społecznie pożyteczny front pracy, zwłaszcza w sferze usług i w pracy nakładczej, ale również i w przemyśle. Decyzje o zwiększeniu jeszcze w tym roku środków materialnych na ten cel zostały już podjęte; decyzje wraz ze środkami przekazano radom narodowym. W związku z tym rady narodowe powinny rozwinąć żywą działalność, przede wszystkim w tych miastach, powiatach i miasteczkach, w których liczniejszym grupom osób, a zwłaszcza kobietom, trzeba zapewnić możliwość podjęcia pracy.</u> + <u xml:id="u-43.49" who="#PiotrJaroszewicz">Jednym ze źródeł, oszczędności jest usprawnienie organizacji zakładów pracy, o czym często mówią robotnicy, likwidacja przerostów w administracji, związanych z nadmierną ilością komórek, ich rozdrobnieniem oraz zbyt dużą ilością stanowisk kierowniczych, często zbytecznych. Podjęte w tym zakresie przez Rząd decyzje przewidują dokonanie krytycznej oceny ukształtowanych struktur wszystkich jednostek organizacyjnych, poszczególnych stanowisk pracy o charakterze technicznym, administracyjnym i pomocniczym.</u> + <u xml:id="u-43.50" who="#PiotrJaroszewicz">Dokonana ocena stanie się podstawą do opracowania uproszczonych, tymczasowych wzorców organizacyjnych. Będzie to wstępny etap uporządkowania organizacyjnego oraz likwidacji przerostów zatrudnienia administracyjnego i pomocniczego w zakładach pracy.</u> + <u xml:id="u-43.51" who="#PiotrJaroszewicz">W związku z wystąpieniem obywatela posła Kozubskiego pragnę wyjaśnić, że zaleciliśmy pilne rozpatrzenie zjawisk zachodzących w rzemiośle i podjęcie środków w celu rozwoju działalności usługowej i rzemieślniczej produkcji towarów rynkowych. Przewidujemy między innymi wprowadzenie dalszych preferencji podatkowych dla rzemiosła usługowego i rozszerzenie ulg dla zakładów szkolących uczniów oraz dla zakładów, które zwiększą zatrudnienie w rejonach występowania nadwyżek siły roboczej.</u> + <u xml:id="u-43.52" who="#PiotrJaroszewicz">Z danych izb rzemieślniczych, na które powołuje się ob. poseł Kozubski wynika, że nastąpił spadek liczby zakładów rzemieślniczych o ok. 6 tys. i zatrudnienia o 24 tys. osób. Jak wiadomo, średnie zatrudnienie w zakładzie rzemieślniczym wynosi 1,9 osoby liczone statystycznie, a więc nastąpiła w zasadzie redukcja zakładów większych. Odpowiada tym danym informacja o spadku w 1970 r. obrotów na tzw. styku z gospodarką uspołecznioną o 4 mld zł, wówczas gdy obroty rzemiosła w tym samym okresie — z tytułu usług i dostaw towarów rynkowych — wzrosły tylko o 1 mld zł. Ograniczenie nieuzasadnionych obrotów z gospodarką uspołecznioną nastąpiło w roku ubiegłym głównie z powodu ujawnionych licznych nadużyć i faktów wytwarzania wyrobów złej jakości oraz osiągania spekulacyjnie wysokich cen. Rząd powołał komisję międzyresortową dla nadania planowego charakteru zamówieniom w rzemiośle na rzecz kooperacji i usług dla przemysłu i innych gałęzi gospodarki uspołecznionej. Celem podjętych w bieżącym roku decyzji jest utrzymanie w niezbędnych, gospodarczo uzasadnionych granicach powiązań przedsiębiorstw i jednostek budżetowych z gospodarką prywatną i zapobieżenie sporadycznym wypadkom rezygnacji z potrzebnych zamówień bez uruchomienia potrzebnej produkcji w zakładach uspołecznionych.</u> + <u xml:id="u-43.53" who="#PiotrJaroszewicz">Sądzimy, że w bieżącym roku zwiększy się zarysowana w ubiegłym roku tendencja do przestawienia wielu warsztatów rzemieślniczych, uprzednio zbywających wyroby i usługi przedsiębiorstwom gospodarki uspołecznionej — na produkcję towarów rynkowych i rozszerzenie świadczeń usług dla ludności.</u> + <u xml:id="u-43.54" who="#PiotrJaroszewicz">Pragnę również stwierdzić, że w latach 1966—1970 przyrost zakładów rzemieślniczych i zatrudnienia w rzemiośle był w znacznej części rezultatem przepływu do rzemiosła kadr kwalifikowanych z gospodarki uspołecznionej, w tym także inżynierów i innych specjalistów. W ubiegłym roku dopływ ten został zahamowany.</u> + <u xml:id="u-43.55" who="#PiotrJaroszewicz">Uznajemy potrzebę świadczenia usług remontowo-budowlanych ze strony rzemiosła na rzecz szkół, szpitali itd., zwłaszcza w mniejszych miastach i stwarzamy dla tej działalności bardziej sprzyjające warunki. Minister Handlu Wewnętrznego podjął również wiele decyzji dla ułatwienia zbytu towarów rynkowych wytwarzanych przez rzemiosło i kształtowania tej produkcji zgodnie z potrzebami rynku.</u> + <u xml:id="u-43.56" who="#PiotrJaroszewicz">Na marginesie wystąpienia obywatela posła Myślika pragnę poczynić parę następujących uwag.</u> + <u xml:id="u-43.57" who="#PiotrJaroszewicz">Sygnalizowane przezeń ujemne zjawiska w naszej działalności gospodarczej, jeśli wyłuskać je z otoczki przesady cechującej ich opis, są doskonale znane, podobnie jak i wysiłek Rządu zmierzający do ich usunięcia.</u> + <u xml:id="u-43.58" who="#PiotrJaroszewicz">Nie przyjmujemy jednak i nie przyjmiemy zachwalanego w tym przemówieniu modelu gospodarki — „otwartej”, w którym, jakby to wynikało z tekstu przemówienia, nie obowiązywałyby żadne dyrektywy, przydziały, nakazy i zakazy. Nie oznacza to wcale, ze nie podejmujemy i nie będziemy podejmować działalności doskonalącej planowanie centralne i uruchamiającej bogate źródła inicjatywy załóg i organizacji terenowych, usuwającej nadmierną, zbędną szczegółowość wskaźników, przepisów i innych utrudnień.</u> + <u xml:id="u-43.59" who="#PiotrJaroszewicz">Stoimy na gruncie planu centralnego, opartego na naukowych podstawach, określonych przez teorię marksizmu-leninizmu i wykorzystujących dorobek i rezultaty nauk szczegółowych.</u> + <u xml:id="u-43.60" who="#PiotrJaroszewicz">Trudno też zgodzić się z abstrakcyjnym ujęciem gospodarki, w której każda jednostka miałaby wykonywać swoje zadania bez — „żadnych ograniczających ją barier”. Socjalistyczna gospodarka polega na zespołowej pracy, na umiejętnym kojarzeniu interesów indywidualnych, zespołowych i społecznych.</u> + <u xml:id="u-43.61" who="#PiotrJaroszewicz">Są to prawdy tak oczywiste, że czuję się zwolniony z ich szerszego oświetlania.</u> + <u xml:id="u-43.62" who="#PiotrJaroszewicz">Poseł Myślik zaleca zwalczanie marnotrawstwa, kradzieży, łapownictwa i innych form korupcji i przestępczości.</u> + <u xml:id="u-43.63" who="#PiotrJaroszewicz">Zwalczamy te zjawiska z całym zdecydowaniem. Trudno jednak pogodzić się z twierdzeniem, że nie wystarczy zwalczanie tych zjawisk przez działanie organów ścigania i rosnący współudział społeczeństwa w ich demaskowaniu, że należy — cytuję — — „Zdemontować mechanizm tolerujący marnotrawstwo, dopuszczający do marnotrawstwa i nadużyć”. O jaki to mechanizm i przez kogo stworzony chodzi?</u> + <u xml:id="u-43.64" who="#PiotrJaroszewicz">Zjawiska przestępczości gospodarczej i karygodnego marnotrawstwa występu ją na marginesie naszego układu społeczno-gospodarczego, toteż zwalczać i usuwać je można tylko przez skoordynowany wysiłek społeczeństwa i organów państwowych. Teoria głosząca, że wystarczy usunąć jakiś wyimaginowany mechanizm, aby znikło wszelkie zło — należy chyba do dziedziny fantazji.</u> + <u xml:id="u-43.65" who="#PiotrJaroszewicz">W wystąpieniu posła Myślika przedstawiony został obszerny rejestr spraw trudnych, w większości zasługujących na ocenę krytyczną, wymagających analizy i odpowiednich zdecydowanych przedsięwzięć politycznych, gospodarczych i organizacyjnych.Rzecz w tym jednak, że poseł Myślik postawił wszystkie te problemy w ich maksymalnym wymiarze. Uwadze jego uszły te przedsięwzięcia, które w ostatnich miesiącach zostały podjęte przez Rząd dla rozwiązania wielu trudności, o jakich poseł Myślik myślał i mówił — m.in. w dziedzinie dostosowania produkcji artykułów konsumpcyjnych do rzeczywistych potrzeb ludności, w dziedzinie torowania drogi dla wszelkiej inicjatywy twórczej, zwłaszcza dla rozwoju prac naukowo-badawczych i postępu technicznego, a także dla polepszania socjalnych warunków milionów ludzi pracujących w Polsce, we wszystkich dziedzinach naszego życia.</u> + <u xml:id="u-43.66" who="#PiotrJaroszewicz">Polityka Rządu jest pod tym względem konsekwentna i dynamiczna.</u> + <u xml:id="u-43.67" who="#PiotrJaroszewicz">Jeśli nawet nie wszystkim potrzebom można już było sprostać, a także nie wszystkie już powzięte decyzje mogły być w pełni zrealizowane, to kierunek naszego działania nie pozostawia żadnych wątpliwości i cieszy się poparciem społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-43.68" who="#PiotrJaroszewicz">Co się tyczy szeregu spraw dotyczących rolnictwa, oświadczam, że z inicjatywy kierownictwa PZPR i ZSL oraz Prezydium Rządu od 2 miesięcy pracuje zespół złożony z działaczy i wybitnych specjalistów rolnych — działaczy partyjnych i administracyjnych — nad opracowaniem rozwiązań zmierzających do ulepszenia naszej polityki rolnej i wzbogacenia jej o nowe elementy, wychodzące naprzeciw słusznym postulatom rolników oraz odpowiadające potrzebom i możliwościom gospodarczym. I pod tym względem postulaty obywatela posła Myślika nie są, niestety, odkrywcze.</u> + <u xml:id="u-43.69" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd wysoko ceni krytyczne analizy, uwagi i postulaty zgłaszane przez obywateli posłów w debatach sejmowych, komisyjnych i plenarnych. W krytyce poselskiej widzimy cenną pomoc dla Rządu i będziemy się starali wyciągać z tej krytyki wszystkie niezbędne i słuszne wnioski. Z tego punktu widzenia Rząd przeanalizuje w sposób szczegółowy uwagi i postulaty, które padły z tej trybuny w dniu dzisiejszym, bądź zostały wypowiedziane na komisjach sejmowych w dyskusji nad planem i budżetem oraz zgłoszonymi przez Rząd projektami ustaw.</u> + <u xml:id="u-43.70" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Przedłożone przez Rząd propozycje zmian w budżecie państwa, z uwzględnieniem poprawek komisji sejmowych, oznaczają zwiększenie dochodów budżetu państwa o 3,4 mld zł oraz zmniejszenie wydatków o 6,8 mld zł. Zmiany te wraz z rezerwą budżetową i planowaną nadwyżką mają na celu wygospodarowanie środków na pokrycie skutków podjętych już decyzji w dziedzinie wzrostu dochodów ludności oraz przewidzianego w ustawie, która będzie dziś uchwalona, zwiększenia wydatków socjalnych o 1,1 mld zł.</u> + <u xml:id="u-43.71" who="#PiotrJaroszewicz">Trzeba podkreślić, że projektowany obecnie dodatkowy wzrost dochodów, a także założone oszczędności budżetowe nie zapewniają jeszcze pełnej równowagi budżetowej.</u> + <u xml:id="u-43.72" who="#PiotrJaroszewicz">W związku z tym Rząd zamierza podjąć — jak zresztą zaleca to Sejm — dalsze wysiłki w celu uzyskania dodatkowych środków budżetowych w drodze racjonalizacji aparatu administracyjnego i gospodarczego oraz ograniczenia wydatków niekoniecznych. W szczególności Rząd będzie usilnie rozwijał działalność na rzecz dalszego zwiększenia dochodów budżetowych z przedsiębiorstw uspołecznionych. Ważnym elementem tej działalności powinna stać się poprawa efektywności gospodarowania, a zwłaszcza ograniczenie marnotrawstwa sił i środków produkcji w przedsiębiorstwach.</u> + <u xml:id="u-43.73" who="#PiotrJaroszewicz">Mamy więc plan i budżet odpowiednio skorygowane na 1971 rok. Nastąpiło to w wyniku — co pragnę podkreślić — dużej pomocy Sejmu i wkładu pracy komisji sejmowych. Plan i budżet są dostosowane do nowej polityki partii i Rządu, odpowiadają nowej sytuacji i wynikającym z niej potrzebom.</u> + <u xml:id="u-43.74" who="#PiotrJaroszewicz">Należy jednak podkreślić, że nastąpiło już pełne zaangażowanie znajdujących się w dyspozycji państwa środków finansowych. Osiągnięta równowaga charakteryzuje się dużym napięciem. W celu jej umocnienia Rząd podjął i będzie podejmował dalsze niezbędne kroki pozwalające na zwiększenie dochodów budżetowych i osiągnięcie dodatkowych oszczędności w wydatkach.</u> + <u xml:id="u-43.75" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Zadania stojące przed Rządem są trudne. Ich realizacja wymaga powszechnej dyscypliny społecznej i państwowej, ładu i porządku, nade wszystko zaś — chciałbym to podkreślić ze szczególną mocą — klimatu narastającej aktywności politycznej i produkcyjnej wszystkich załóg i kolektywów fabrycznych, rolników i pracowników rolnictwa, inteligencji, wszystkich ogniw gospodarczych, administracyjnych i społecznych.</u> + <u xml:id="u-43.76" who="#PiotrJaroszewicz">Jest intencją i podstawowym za daniem Rządu umacniać zaufanie wszystkich ludzi pracy do podjętych działań i zamierzeń oraz tego zaufania nie zawieść. Wymaga to bezwzględnego wykonywania ustalonych planów, ścisłego przestrzegania zasad gospodarności i dobrego klimatu pracy. Nie pomagają nam ludzie bierni, obojętni, przyglądający się z boku, z pozycji obserwatora podejmowanym przez nas wysiłkom.</u> + <u xml:id="u-43.77" who="#PiotrJaroszewicz">Zdajemy sobie sprawę, że na siłę i prężność gospodarczą państwa, na jego autorytet i pozycję w święcie, na warunki, w jakich pracuje i żyje nasze społeczeństwo, składa się to wszystko, co dzieje się w każdym zakładzie pracy, w gospodarstwie rolnym i w instytucji. W ostatecznym rachunku bowiem — tam wykuwa i tworzy się bogactwo i pomyślność kraju.</u> + <u xml:id="u-43.78" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd przywiązuje dużą wagę i działa w tym kierunku, aby we wszystkich zakładach pracy panował właściwy klimat nacechowany troską o załogę, o prawidłowe kształtowanie stosunków międzyludzkich. Jest obowiązkiem administracji, dyrektorów — wytworzenie i utrwalenie właściwych stosunków w zakładzie, które sprzyjałyby rzetelnemu, wzmożonemu wysiłkowi i społecznej dyscyplinie. Rozumiemy przez to konsultowanie z załogą istotnych i żywotnych dla niej spraw, dbałość o dobre i bezpieczne warunki pracy, sprawiedliwy w odczuciu robotników podział premii, nagród i funduszu zakładowego, prawidłową taryfikację pracy i płacy, troskę o sprawy socjalne pracownika, o jego zdrowie i wypoczynek.</u> + <u xml:id="u-43.79" who="#PiotrJaroszewicz">Znane są Wysokiej Izbie decyzje, które wydał w tym względzie w ostatnich miesiącach Rząd. Ich działanie nie jest jednak ani proste, ani automatyczne. Wiemy, że proces wdrażania nowego stylu myślenia i postępowania, zogniskowanego wokół człowieka i jego spraw, do praktyki przedsiębiorstw i zakładów, nie rozwija się równomiernie i tak szybko, jak byśmy to nakazali i jak byśmy sobie tego życzyli. Obok przykładów dobrych, które dominują, rejestrujemy, niestety, przykłady złe, które świadczą o tym, że nie wszędzie jeszcze dotarł nowy styl pracy, że nie wszędzie kierownictwo przedsiębiorstw rozumie w pełni swoją rolę i obowiązki w nowej, zmienionej sytuacji. Widzimy to i uwzględniamy w naszym dalszym działaniu.</u> + <u xml:id="u-43.80" who="#PiotrJaroszewicz">Jednocześnie nakazem chwili jest głębokie i powszechne poczucie dyscypliny i obowiązku. Społeczeństwo nasze cechy te posiada. I nie może zmienić tej oceny fakt, że sporadycznie występują jeszcze wypadki zakłócenia rytmu pracy. Są one dziełem ludzi nierozsądnych i nieodpowiedzialnych.</u> + <u xml:id="u-43.81" who="#PiotrJaroszewicz">Apelowaliśmy i nadal apelujemy do rozsądku, cierpliwości i rozwagi. W trudnych nieraz rozmowach z różnymi środowiskami obywateli znajdujemy zawsze zrozumienie dla naszej polityki — zrozumienie i poparcie ogromnej większości społeczeństwa. Będziemy jednak nieustępliwi w stosunku do poglądów i działań ekstremistycznych. Będziemy surowi w stosunku do awanturników, demagogów i nierobów.</u> + <u xml:id="u-43.82" who="#PiotrJaroszewicz">Przedłożyliśmy Wysokiemu Sejmowi projekt ustawy o zwalczaniu pasożytnictwa społecznego. W głębokim przekonaniu, że Wysoka Izba rozpatrzy i uchwali tę ustawę Rząd podjął już wstępne organizacyjne przygotowania do jej należytej realizacji.</u> + <u xml:id="u-43.83" who="#PiotrJaroszewicz">Życie przynosi z każdym dniem coraz więcej przykładów i wymiernych, niezwykle cenny rezultatów ofiarnej, patriotycznej i zdyscyplinowanej postawy przytłaczającej większości ludzi pracy. Jest to dowodem, że społeczeństwo widzi i rozumie prawidłowo, że nasz wspólnie podjęty wysiłek dobrze służy jego interesom materialnym i jego aspiracjom. Rozumie ono w szczególności, że to co już zrobiliśmy stanowi obecnie górny pułap naszych możliwości, uwarunkowanych stanem gospodarki kraju i naszych rezerw.</u> + <u xml:id="u-43.84" who="#PiotrJaroszewicz">Taka postawa społeczeństwa jest wyrazem pełnego poparcia dla linii politycznej, zapoczątkowanej na VII i VIII Plenum Komitetu Centralnego partii i prowadzącej kraj i naród drogą prężnego i wszechstronnego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-43.85" who="#PiotrJaroszewicz">Jestem przekonany, że Wysoki Sejm udzieli pełnej aprobaty przedstawionej przeze mnie polityce i działaniom Rządu.</u> + <u xml:id="u-43.86" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-44"> + <u xml:id="u-44.0" who="#Marszalek">Lista mówców została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-44.1" who="#Marszalek">Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-44.2" who="#Marszalek">Proponowany przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów projekt uchwały w sprawie zmiany narodowego planu gospodarczego na 1971 rok jest zamieszczony w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 68.</u> + <u xml:id="u-44.3" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-44.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu uchwały w sprawie zmiany narodowego planu gospodarczego na 1971 r. w brzmieniu proponowanym przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-44.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-44.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-44.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-44.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm powziął uchwałę w sprawie zmiany narodowego planu gospodarczego na 1971 rok.</u> + <u xml:id="u-44.9" who="#Marszalek">Proponowany przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów projekt ustawy o zmianach w budżecie państwa na rok 1971 jest zamieszczony w doręczonym Obywatelom Posłom druku nr 67.</u> + <u xml:id="u-44.10" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-44.11" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianach w budżecie państwa na rok 1971 w brzmieniu proponowanym przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-44.12" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-44.13" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-44.14" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-44.15" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianach w budżecie państwa na rok 1971.</u> + <u xml:id="u-44.16" who="#Marszalek">Obecnie przystępujemy do głosowania nad trzema projektami ustaw podatkowych. Będziemy głosowali oddzielnie nad każdym projektem.</u> + <u xml:id="u-44.17" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy w sprawie dodatku do podatków obrotowego, dochodowego i wyrównawczego od jednostek gospodarki nie uspołecznionej i osób fizycznych w brzmieniu proponowanym przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-44.18" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-44.19" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nie widzę.</u> + <u xml:id="u-44.20" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Jest jeden głos wstrzymujący się.</u> + <u xml:id="u-44.21" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę w sprawie dodatku do podatków obrotowego, dochodowego i wyrównawczego od jednostek gospodarki nie uspołecznionej i osób fizycznych.</u> + <u xml:id="u-44.22" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania nad następnym projektem ustawy. Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy zmieniającej ustawę o podatku wyrównawczym w brzmieniu proponowanym przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — proszę podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-44.23" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-44.24" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nie widzę.</u> + <u xml:id="u-44.25" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Jeden głos wstrzymujący się.</u> + <u xml:id="u-44.26" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę zmieniającą ustawę o podatku wyrównawczym.</u> + <u xml:id="u-44.27" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania nad trzecim z kolei projektem ustawy.</u> + <u xml:id="u-44.28" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie dekretu o podatku od nabycia praw majątkowych wraz z poprawką proponowaną przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-44.29" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-44.30" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt</u> + <u xml:id="u-44.31" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-44.32" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie dekretu o podatku od nabycia praw majątkowych jednogłośnie.</u> + <u xml:id="u-44.33" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy w sprawie zapobiegania i zwalczania pasożytnictwa społecznego (druk nr 65).</u> + <u xml:id="u-44.34" who="#Marszalek">Głos zabierze Minister Sprawiedliwości obywatel Stanisław Walczak.</u> + <u xml:id="u-44.35" who="#Marszalek">Minister Sprawiedliwości</u> + </div> + <div xml:id="div-45"> + <u xml:id="u-45.0" who="#StanislawWalczak">Wysoka Izbo! Celem przedłożonego Wysokiemu Sejmowi projektu ustawy w sprawie zapobiegania i zwalczania pasożytnictwa społecznego jest stworzenie podstaw prawnych przeciwdziałania temu zjawisku, budzącemu sprzeciw i dezaprobatę szerokich kręgów ludzi, którzy swoją pracą przyczyniają się do sukcesów i osiągnięć naszego kraju, czerpiąc z tej pracy — jakże jeszcze często skromne — środki swojej egzystencji.</u> + <u xml:id="u-45.1" who="#StanislawWalczak">W państwie socjalistycznym praca, będąca nie tylko prawem, ale również obowiązkiem i sprawą honoru każdego obywatela, jest czynnikiem systematycznego wzrostu siły i potęgi państwa oraz twórczego rozwoju narodu. Treścią więc i celem socjalistycznego porządku prawnego jest kształtowanie właściwych postaw ideowych i społecznych członków społeczeństwa oraz przygotowanie ich poprzez zapewnienie nauki — nie tylko do życia obywatelskiego i rodzinnego, ale i do wykonywania społecznie użytecznej pracy. Potrzebę naszej jedności i zespolenia społecznych wysiłków w celu zbudowania trwałych podstaw egzystencji i rozwoju naszego narodu rozumie przeważająca część naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-45.2" who="#StanislawWalczak">Równocześnie jednak w naszym życiu społecznym mamy od lat do czynienia ze społecznym marginesem ludzi prowadzących pasożytniczy tryb życia. U podłoża jego leży lekceważenie pracy, rzetelnego wysiłku człowieka, a więc tych wartości, którymi żyje i które potwierdza swoją postawą — całe społeczeństwo. Przeciwko tolerowaniu tego zjawiska przemawiają — niezależnie od moralnych racji — także i konkretne szkody, które wyrządza ono społeczeństwu. Pasożytnictwo społeczne sprzyja bowiem powstawaniu i szerzeniu się przestępczości i stwarza zagrożenie dla porządku prawnego, wpływając hamująco na ogólnonarodowy wysiłek, zmierzający do poprawy naszych warunków życia.</u> + <u xml:id="u-45.3" who="#StanislawWalczak">Stan ten budził i budzi sprzeciw społeczeństwa, które od lat domaga się podjęcia skutecznych środków zaradczych. U podstaw wysuwanych w tym przedmiocie żądań legło przekonanie, że państwo ma moralne prawo i obowiązek wezwać uchylających się od uczciwej i rzetelnej pracy do podporządkowania się ogólnym normom funkcjonowania naszego społeczeństwa, do zerwania z pasożytniczym trybem życia, a gdy wezwanie to nie przyniesie rezultatów do zastosowania innych skutecznych środków.</u> + <u xml:id="u-45.4" who="#StanislawWalczak">Potrzebę przeciwdziałania pasożytnictwu uzasadniają dane, obrazujące rozmiary tego zjawiska, jego geograficzne rozmieszczenie, konkretne i różnorodne przejawy, a zwłaszcza jego związek z przestępczością.</u> + <u xml:id="u-45.5" who="#StanislawWalczak">Z przeprowadzonych badań wynika m.in., że na terenie kraju żyje kilkadziesiąt tysięcy osób prowadzących od lat pasożytniczy tryb życia. Grupują się one głównie w dużych ośrodkach miejskich, takich jak Warszawa, Kraków, Wrocław i Szczecin oraz w województwach wysoko uprzemysłowionych np. w katowickim, poznańskim i gdańskim.</u> + <u xml:id="u-45.6" who="#StanislawWalczak">Ustalono ponadto, m.in. na podstawie badań spraw sądowych w okręgach grupujących największą liczbę osób prowadzących pasożytniczy tryb życia, że najliczniejszą wśród nich, bo liczącą ponad 30 tys. osób grupę, stanowią osoby pozostające na utrzymaniu mało zarabiających rodzin. Liczna również grupa osób czerpie korzyści ze spekulacji, nielegalnego handlu, oszustw, a także z działalności związanej z zawodowym uprawianiem nierządu. Pewną, stosunkowo mniej liczną grupę stanowią osoby zdolne do pracy, utrzymujące się z żebractwa oraz czerpiące dochody z nie rozeznanych bliżej źródeł. Nie można przy tym zapominać, że wskazywane w toku badań pozostawanie na utrzymaniu rodziny służy często zamaskowaniu prawdziwych, nielegalnych lub nie dających się pogodzić z zasadami współżycia w naszym społeczeństwie źródeł dochodów.</u> + <u xml:id="u-45.7" who="#StanislawWalczak">Pasożytniczemu trybowi życia towarzyszy często uprawianie przestępczości dewizowej. Ta kategoria osób — z marginesu pasożytnictwa — poza szkodami moralnymi wyrządza również państwu poważne szkody materialne. Znaczny bowiem odsetek wpływów dewizowych, pochodzących m.in. od turystów zagranicznych, przy dużych nakładach państwa na ten cel, jest przechwytywany przez handlarzy walutą, osobników, którzy uczynili sobie z tego procederu lukratywne źródło dochodu, często od wielu lat nie podejmując społecznie użytecznej pracy bądź legitymując się fikcyjnym zatrudnieniem.</u> + <u xml:id="u-45.8" who="#StanislawWalczak">Dużą grupę wśród osób uprawiających pasożytniczy tryb życia stanowią ludzie młodzi. Znaczna ich część, prowadząc próżniacze życie, znajduje się na drodze do społecznego wykolejenia. Z tego to m.in. środowiska rekrutują się — kilkaset osób w skali kraju liczące — grupki tzw. hippisów. Dały one o sobie znać głównie w Warszawie, Krakowie i w kilku innych miastach i charakteryzują się tym, że negując potrzebę nauki i pracy oraz szerząc hasła lekomanii i narkomanii, oddziałują demoralizująco na niektóre środowiska młodzieży.</u> + <u xml:id="u-45.9" who="#StanislawWalczak">Próżniaczy tryb życia osób z marginesu społecznego, odmawiających podjęcia pracy, a w przypadku młodzieży — nauki zawodu, sprzyja powstawaniu i szerzeniu się przestępczości, w tym w szczególności groźnych przestępstw kryminalnych.</u> + <u xml:id="u-45.10" who="#StanislawWalczak">O kryminogennym charakterze pasożytnictwa świadczy duży odsetek osób nie pracujących wśród skazanych za różnego rodzaju przestępstwa kryminalne.</u> + <u xml:id="u-45.11" who="#StanislawWalczak">Z posiadanych informacji wynika m.in., że w roku 1969 odsetek osób nigdzie nie pracujących wynosił wśród sprawców kradzieży połączonych z włamaniem, dokonanych na szkodę obywateli, około 68%, kradzieży mienia prywatnego — około 57%, rozbojów — 57%, kradzieży z włamaniem do obiektów uspołecznionych — 56%, oszustw — 43% i zabójstw — aż 35%.</u> + <u xml:id="u-45.12" who="#StanislawWalczak">Dane te znajdują również potwierdzenie w przeprowadzonych ostatnio na terenie miasta Warszawy — a więc ośrodka reprezentatywnego dla zjawiska pasożytnictwa badaniach, których celem było możliwie najdalej idące uaktualnienie informacji, którymi dysponujemy. Badaniami objęto reprezentatywną grupę osób, wezwanych w 1970 r. przez Społeczną Komisję do Spraw Zatrudnienia, osób, które odmówiły podjęcia pracy lub nie zgłosiły się do pracy po otrzymaniu odpowiedniego skierowania. Potwierdziły one jeszcze raz kryminogenny charakter tego zjawiska. Tak np. wśród badanych, aż 84% stanowiły osoby, które uprzednio były karane, a wśród 16% pozostałych — tylko 6% nie było podejrzanych o popełnienie przestępstwa.</u> + <u xml:id="u-45.13" who="#StanislawWalczak">Osoby prowadzące pasożytniczy tryb życia charakteryzuje wspólny i podstawowy element: pogarda dla pracy uzewnętrzniająca się w uporczywym uchylaniu się od jej podjęcia lub uchylaniu się od pobierania nauki. Różni je między sobą jedynie sposób uzyskiwania dochodów zapewniających utrzymanie. Jedni nigdzie nie pracują i czerpią środki utrzymania, a często dochody, które zapewniają prowadzenie życia na stopie luksusowej z działalności przestępczej. Wobec tej grupy osób obowiązujące obecnie prawo przewiduje środki przeciwdziałania w postaci sankcji karnych. Należy w tym miejscu stwierdzić, że możliwości te nie były w przeszłości dostatecznie wykorzystywane, gdyż skazania za niektóre spośród wymienionych przestępstw świadczą, ze zarówno wykrywalność tej przestępczości, jak i represja karna w wypadku wykrycia i postawienia w stan oskarżenia — były i są niezadowalające. Ten stan musi ulec zmianie i w tym kierunku zostały już podjęte niezbędne kroki przez resorty nadzorujące działalność organów szeroko pojętego wymiaru sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-45.14" who="#StanislawWalczak">Drugą grupą — to ludzie, zdolni do pracy, uchylający się od jej podjęcia i utrzymujący się kosztem swych rodzin, znajdujących się najczęściej w trudnej sytuacji materialnej, albo czerpiący środki utrzymania z żebractwa czy nierządu oraz podobnego postępowania, które, choć nie są formalnie przestępstwami, najczęściej pozostają na pograniczu legalności.</u> + <u xml:id="u-45.15" who="#StanislawWalczak">Wysoka Izbo! Przedstawiony do laski marszałkowskiej rządowy projekt ustawy zamyka kilka już lat trwające prace nad uregulowaniem tego problemu.</u> + <u xml:id="u-45.16" who="#StanislawWalczak">Pierwszym ocenom prawno-karnym tego zjawiska dano wyraz w rządowym projekcie Kodeksu karnego. Zawierał on przepis przewidujący stosowanie środków karnych wobec osób uprawiających pasożytniczy tryb życia.</u> + <u xml:id="u-45.17" who="#StanislawWalczak">Ten kierunek rozwiązania, sprowadzający się do operowania wyłącznie sankcją karną, poddano krytyce już na forum prac sejmowych oraz wysunięto postulat kompleksowego uregulowania w odrębnej ustawie problematyki pasożytnictwa społecznego w oparciu o środki społecznego oddziaływania.</u> + <u xml:id="u-45.18" who="#StanislawWalczak">Podjęte zgodnie z tymi sugestiami prace nad projektem odnośnej ustawy prowadzone były w latach 1969 i 1970. Decydującym krokiem, zmierzającym do rozwiązania tego zagadnienia, była uchwała Biura Politycznego PZPR z dnia 9 lutego br. Zobowiązała ona Rząd do ostatecznego opracowania projektu ustawowego uregulowania, zwalczania pasożytnictwa społecznego oraz dawała generalne wytyczne co do kierunków i założeń tej ustawy. Tak powstał przedłożony Wysokiemu Sejmowi projekt ustawy.</u> + <u xml:id="u-45.19" who="#StanislawWalczak">Omawiany projekt uwzględnia uwagi i postulaty społeczeństwa oraz środowisk prawniczych zgłaszane w toku trwającej od 1968 roku dyskusji toczącej się na łamach prasy, w radio i telewizji, na spotkaniach poselskich i zebraniach załóg w zakładach pracy.</u> + <u xml:id="u-45.20" who="#StanislawWalczak">Rozwiązania projektu uwzględniają również nagromadzone przez działające przy radach narodowych niektórych większych miast, takich jak Warszawa, Łódź — doświadczenia społecznych komisji do spraw zatrudnienia osób nie pracujących. Wykazały one, że rozmowy przeprowadzane przez komisje z osobami pasożytującymi, i wydawane w wyniku tych rozmów skierowania do pracy, w nazbyt licznych wypadkach kończyły się fiaskiem. W 1969 roku np., na około 18 000 osób skierowanych do pracy w opisanym trybie — 11 000 osób odmówiło podjęcia pracy, wiele zaś pozostałych osób porzuciło pracę wkrótce po jej podjęciu.</u> + <u xml:id="u-45.21" who="#StanislawWalczak">Przechodząc do przedstawienia w wielkim skrócie rozwiązań projektu ustawy, pragnę przede wszystkim podkreślić, że przy określaniu w jego art. 1 zjawiska pasożytnictwa, a w konsekwencji i osób, do których będą mieć zastosowanie przewidziane w projekcie środki, uwzględniono powszechne w tym względzie odczucie społeczeństwa. Przepisy projektu ustawy mają mieć mianowicie zastosowanie wobec osób, które ukończyły 18 rok życia, osób prowadzących pasożytniczy tryb życia przez to, że uporczywie uchylają się one od wykonywania społecznie użytecznej prący, tj. gdy tej pracy bądź nie podejmują, bądź mimo podjęcia pracy tej nie wykonują, czerpią natomiast środki utrzymania w sposób lub ze źródeł sprzecznych z zasadami współżycia społecznego i swoją postawą życiową, trybem życia zagrażają porządkowi prawnemu. Tym samym wyłączone zostało stosowanie przewidzianych w tej ustawie środków wobec osób do 18-go roku życia, gdyż postępowanie opiekuńcze, a w niezbędnych wypadkach środki wychowawczo-poprawcze stwarzają wystarczające możliwości przeciwdziałania pasożytnictwu osób tej grupy wieku.</u> + <u xml:id="u-45.22" who="#StanislawWalczak">W odniesieniu do osób prowadzących pasożytniczy tryb życia, które dopuściły się przestępstwa lub wykroczenia — odpowiedni przepis projektu ustawy nakazuje, by ich tryb życia był traktowany przy wymiarze kary jako okoliczność obciążająca, co nie wyklucza zastosowania również środków w tej ustawie przewidzianych, jeżeli po wykonaniu kary osoby te nie zmienią swego trybu życia.</u> + <u xml:id="u-45.23" who="#StanislawWalczak">Pragnę podkreślić, że w związku z postulatami opinii publicznej, by zasadniczym celem działania ustawy była produktywizacja osób prowadzących pasożytniczy tryb życia — projekt ustawy przewiduje posługiwanie się wobec osób pasożytujących przede wszystkim środkami wychowawczymi.</u> + <u xml:id="u-45.24" who="#StanislawWalczak">Projekt ustawy zakłada, że środki wychowawcze byłyby stosowane w dwóch etapach. W pierwszym byłyby to rozmowy ostrzegawcze, polegające na zwróceniu osobie wezwanej na rozmowę uwagi na naganność jej trybu życia i wezwaniu do podjęcia pracy w oznaczonym terminie. Dopiero, gdy rozmowa ta nie da rezultatu — nastąpiłoby uruchomienie drugiego etapu postępowania. Przewiduje ono orzeczenie wobec takiej osoby nadzoru wychowawczego, sprawowanego przez społecznego kuratora, nadzoru połączonego ze skierowaniem do konkretnego uspołecznionego zakładu pracy.</u> + <u xml:id="u-45.25" who="#StanislawWalczak">Mając na uwadze zgrupowanie elementów pasożytniczych w dużych miastach i w niektórych rejonach uprzemysłowionych — wobec osób, których pasożytniczy tryb życia wiąże się z działalnością, która umożliwia lub której sprzyja pobyt w określonej miejscowości — przewiduje się możliwość orzeczenia zakazu pobytu w określonych miejscowościach. Osobie takiej będzie można wskazać inną miejscowość, w której będzie zobowiązana podjąć zaproponowaną jej pracę.</u> + <u xml:id="u-45.26" who="#StanislawWalczak">Należy sądzić, że przeważająca część osób, wobec których zostaną zastosowane środki wychowawcze, zerwie z pasożytniczym trybem życia.</u> + <u xml:id="u-45.27" who="#StanislawWalczak">Natomiast wobec części osób uchylających się spod nadzoru i kontroli społecznego kuratora niezbędne będzie zastosowanie środka przymusu, o elementach wychowawczych, w postaci umieszczenia na okres do 3 lat w ośrodku pracy wychowawczej, w którym zostaną one poddane obowiązkowi pracy z reguły fizycznej. Projekt traktuje umieszczenie w ośrodku, jako ostateczny środek niezbędny jednak, jeśli wziąć pod uwagę wnioski płynące z doświadczenia działalności społecznych komisji do spraw zatrudnienia.</u> + <u xml:id="u-45.28" who="#StanislawWalczak">Umieszczeni w ośrodkach będą otrzymywać za wykonywaną pracę uzależnione od wydajności pracy i jej wyników wynagrodzenie, z którego będą pokrywać koszty swego utrzymania, zachowując przy tym prawo swobodnego dysponowania pozostałą częścią wynagrodzenia. Będą oni ponadto zobowiązani do przestrzegania ustalonego w ośrodku porządku, wynikającego zwłaszcza z potrzeb dyscypliny pracy. Za samowolne opuszczenie ośrodka projekt ustawy przewiduje karę pozbawienia wolności do 1 roku. Rzeczywisty okres pobytu w ośrodku został uzależniony w projekcie ustawy od zachowania się osoby w nim umieszczonej. Jeżeli właściwy stosunek do pracy i zdyscyplinowane zachowanie się osoby u- mieszczonej w ośrodku dadzą podstawę do przekonania, że po opuszczeniu ośrodka nie powróci ona do pasożytniczego trybu życia, będzie mogła być wcześniej zwolniona z ośrodka. Zwolnienie nie będzie jednak mogło nastąpić wcześniej niż po 3 miesiącach pobytu. W razie powrotu do dawnego trybu życia nastąpi po wtórne skierowanie do ośrodka, gdzie osoba ta pozostanie do upływu 3 lat.</u> + <u xml:id="u-45.29" who="#StanislawWalczak">Postępowanie przewidziane w projekcie ustawy zakłada niezbędną elastyczność, a więc możliwość zmieniania przez kolegium nałożonych w związku z nadzorem wychowawczym obowiązków, całkowitego ich uchylenia, a nawet uchylenia samego nadzoru wychowawczego, wcześniejszego zwolnienia z ośrodka, a ponadto możliwość zrezygnowania z zastosowania nadzoru wychowawczego na rzecz bezpośredniego orzeczenia umieszczenia w ośrodku pracy wychowawczej, w razie gdyby okoliczności konkretnego wypadku w sposób oczywisty wskazywały, że zastosowanie nadzoru wychowawczego jest z góry skazane na niepowodzenie.</u> + <u xml:id="u-45.30" who="#StanislawWalczak">Stosowanie przedstawionych środków projekt ustawy powierza już istniejącym organom, przy czym przewiduje on gwarancję praworządnego realizowania ustawy oraz szeroki udział społeczeństwa w postępowaniu określonym w ustawie.</u> + <u xml:id="u-45.31" who="#StanislawWalczak">Gwarancję praworządnego realizowania ustawy mają stanowić konkretne środki prawne oraz społeczna kontrolą ich stosowania. Do gwarancji prawnych zaliczyć należy możność odwołania się od orzeczenia kolegium do spraw wykroczeń do kolegium wyższej instancji, albo do sądu, oraz prawo zaskarżenia orzeczenia sądu w przedmiocie umieszczenia w ośrodku pracy wychowawczej, prawo do wybrania sobie obrońcy zawodowego lub społecznego, a także inne gwarancje procesowe przewidziane w przepisach prawa administracyjnego, karno-administracyjnego i karnego, do których stosowania w poszczególnych stadiach postępowania projekt odsyła.</u> + <u xml:id="u-45.32" who="#StanislawWalczak">Znaczenie gwarancyjne ma również przepis nakazujący dokładne sprawdzenie danych, mających być podstawą wezwania na rozmowę ostrzegawczą, w celu uniknięcia niepokojenia już choćby w postaci wezwania na rozmowę ostrzegawczą osoby, która nie prowadzi pasożytniczego trybu życia.</u> + <u xml:id="u-45.33" who="#StanislawWalczak">Projekt zakłada szeroki udział społeczeństwa we wszystkich stadiach postępowania. Poczynając od rozmów ostrzegawczych, które miałyby być przeprowadzane przy udziale przedstawicieli organizacji społecznych i na podstawie zawiadomienia takich organizacji lub samorządu mieszkańców, a nawet poszczególnych obywateli, poprzez wychowawcze oddziaływanie środowiska pracowniczego zakładu, w którym byłyby zatrudnione osoby pasożytujące, poprzez instytucje kuratorów społecznych, którzy rekrutowaliby się spośród przedstawicieli załóg zakładów pracy, członków odpowiednich organizacji oraz członków ORMO, rozpatrywanie spraw o skierowanie do ośrodka pracy wychowawczej i zwolnień z niego przy udziale ławników sądowych.</u> + <u xml:id="u-45.34" who="#StanislawWalczak">Wysoki Sejmie! Nad dyskutowanym w dniu dzisiejszym w Sejmie projektem rozpoczęła się zakrojona na szeroką skalę dyskusja. Będzie ona niewątpliwie i po dzisiejszym posiedzeniu kontynuowana i rozwijana.</u> + <u xml:id="u-45.35" who="#StanislawWalczak">Z napływających informacji już dziś wynika, że rozwiązania zaproponowane w projekcie ustawy są akceptowane przez społeczeństwo, które postuluje, aby projekt jak najszybciej przybrał moc ustawy, aby była ona konsekwentnie i skutecznie realizowana przez właściwe organy w ich codziennej praktyce.</u> + <u xml:id="u-45.36" who="#StanislawWalczak">Przedkładając projekt pod obrady Sejmu — Rząd świadom jest tego, że dyskusja nad ostatecznym tekstem ustawy powinna się odbywać w kontekście aktów prawnych wykonawczych, których wydanie projekt ten przewiduje, i że praktyczna realizacja ustawy w razie jej uchwalenia będzie uzależniona od właściwych przygotowań merytorycznych i organizacyjnych.</u> + <u xml:id="u-45.37" who="#StanislawWalczak">Pragnę poinformować Wysoką Izbę, że podjęte już zostały odpowiednie kroki, zapewniające realizację środków w niej przewidzianych — w tym również skierowania do ośrodka pracy wychowawczej.</u> + <u xml:id="u-45.38" who="#StanislawWalczak">Przewidujemy, że w czasie obrad komisji sejmowych przedstawione im będą również projekty aktów prawnych wykonawczych.</u> + <u xml:id="u-45.39" who="#StanislawWalczak">Skuteczne zwalczanie aspołecznego trybu życia musi się odbywać przy zastosowaniu wszystkich dotychczas prawem przewidzianych środków, które już wyżej wymieniłem.</u> + <u xml:id="u-45.40" who="#StanislawWalczak">Pragnę wyrazić przekonanie, że środki przewidziane w projekcie ustawy, konsekwentnie stosowane, zdadzą praktyczny egzamin, że przyszła ustawa przyczyni się do bardziej skutecznego zwalczania tego zjawiska, że ustawa przy udzieleniu jej założeniom społecznego poparcia, a w czasie jej wykonywania pomocy ze strony społeczeństwa — osiągnie swój społeczny cel.</u> + <u xml:id="u-45.41" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-46"> + <u xml:id="u-46.0" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję. Zapisanych jest 5 mówców.</u> + <u xml:id="u-46.1" who="#Marszalek">Głos ma posłanka Irena Sroczyńska.</u> + </div> + <div xml:id="div-47"> + <u xml:id="u-47.0" who="#PoselSroczynskaIrena">Panie Marszałku, Wysoki Sejmie! Na przestrzeni lat w Polsce Ludowej nastąpiły zasadnicze zmiany w świadomości i postawie obywateli. Przemiany te są z oczywistych względów nierównomierne i nierównoznaczne. Dla ogromnej większości obywateli naszego kraju praca społecznie użyteczna jest sprawą honoru i obowiązku obywatelskiego. Ogromna większość społeczeństwa rozumie bowiem, że jedynie przez rzetelną, wydajną pracę, wspólnym wysiłkiem zwiększyć możemy dobrobyt obywateli, bogactwo narodowe, potęgę naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-47.1" who="#PoselSroczynskaIrena">Są jednak jeszcze wśród naszego społeczeństwa i takie jednostki, a nawet grupy osób, które aczkolwiek w pełni zdrowia i sił — do pracy i nauki odnoszą się z niechęcią lub wyraźnym lekceważeniem. Środki materialne czerpią bądź z zajmowania się spekulacyjnymi transakcjami, bądź pasożytując na najbliższych członkach rodziny, najczęściej przy tym niezamożnych, ciężko pracujących starych rodzicach czy współmałżonkach, bądź też z kombinatorstwa i prowadzenia takich procederów, jak żebractwo, prostytucja itp., które, nie stanowiąc jeszcze formalnie przestępstwa, są zjawiskami społecznie szkodliwymi. Taki styl życia nie tylko odbiega od powszechnie przyjmowanych postaw obywatelskich (wykonywania uczciwie i rzetelnie pracy pomnażającej dobra społeczne i osobiste, a w konsekwencji zabezpieczającej pomyślny rozwój społeczeństwa), ale ponadto stwarza zagrożenie dla porządku prawnego, gdyż sprzyja powstawaniu i szerzeniu się przestępczości. Ten stan rzeczy od dawna wywoływał niepokój i oburzenie opinii publicznej. Organizacje związkowe, załogi wielu zakładów pracy niejednokrotnie dawały wyraz potępieniu zjawiska pasożytnictwa społecznego, niejednokrotnie wskazywały na konieczność podjęcia jakichś radykalnych środków zaradczych. Wielokrotnie podkreślano, że pasożytnictwo społeczne jako zjawisko szkodliwe, sprzeczne z podstawowymi założeniami ustroju socjalistycznego i stanowiące jedno z ważniejszych źródeł przestępczości, powinno być zlikwidowane w sposób możliwie skuteczny, przy jednoczesnym zabezpieczeniu odpowiednich środków, zapobiegających powstawaniu tego zjawiska w przyszłości.</u> + <u xml:id="u-47.2" who="#PoselSroczynskaIrena">Ocena istniejącej sytuacji i głosy opinii publicznej spowodowały, że z inicjatywy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej podjęte zostały środki zmierzające do rozwiązania tego nabrzmiałego problemu społecznego. Podejmowane były przez rady narodowe i organy porządku publicznego kroki zmierzające do ograniczenia zjawiska pasożytnictwa drogą wzywania na rozmowy i kierowania do pracy lub nauki zawodu. Brak odpowiedniego zabezpieczenia tych środków przepisami prawnymi był jednak przyczyną niewspółmiernych rezultatów w stosunku do społecznego wysiłku. Nie dotyczy to tych wypadków, kiedy mamy dość przepisów, jak na przykład w Kodeksie karnym, a konieczna jest tylko większa aktywizacja organów ścigania, MO i prokuratury w zakresie wykrywania przestępstw i właściwego ich karania.</u> + <u xml:id="u-47.3" who="#PoselSroczynskaIrena">Dyskutowany obecnie rządowy projekt ustawy w sprawie zapobiegania i zwalczania pasożytnictwa społecznego został opracowany w wyniku uchwały Biura Politycznego PZPR, która określiła generalne wytyczne i kierunki rozwiązań oraz uznała potrzebę poddania projektu ustawy dyskusji w środowiskach pracowniczych wielu zakładów pracy oraz w innych środowiskach na terenie całego kraju.</u> + <u xml:id="u-47.4" who="#PoselSroczynskaIrena">Dlatego też z uznaniem należy powitać przedstawiony Sejmowi przez Rząd projekt ustawy w sprawie zapobiegania i zwalczania pasożytnictwa społecznego. Projekt ten poddany dyskusji publicznej spotka się z ogromnym zainteresowaniem i zyska na pewno poparcie społeczeństwa. Na łamach prasy, w radio i telewizji, na zebraniach załóg w zakładach pracy, na zebraniach organizacji partyjnych i związkowych słyszy się wiele wypowiedzi, obserwuje się duże zainteresowanie projektem ustawy. Cała klasa robotnicza, nasze społeczeństwo, wiążą duże nadzieje z realizacją ustawy o walce z pasożytnictwem.</u> + <u xml:id="u-47.5" who="#PoselSroczynskaIrena">Należy podkreślić, że największe oburzenie społeczne skupia się na tych osobach, które uczyniły sobie z pasożytnictwa źródło utrzymania. Różni kombinatorzy i oszuści działający na styku aparatu gospodarczego oraz rzemiosła, handlarze dewizami, bonami PKO, rzeczami pochodzącymi z przestępstw, sutenerzy i kuplerzy żerujący na prostytucji, powinni być karani z całą surowością prawa. Dotychczas jednak wykrywalność tych pasożytniczych przestępstw była niedostateczna, a stosowane kary nie zawsze skuteczne.</u> + <u xml:id="u-47.6" who="#PoselSroczynskaIrena">Stąd też niezbędny jest postulat do organów MO i kontroli finansowej o poprawienie wykrywalności tych przestępstw, a wobec Generalnego Prokuratora i Ministra Sprawiedliwości niezbędne jest żądanie usprawnienia ścigania i zabezpieczenia właściwej polityki karania.</u> + <u xml:id="u-47.7" who="#PoselSroczynskaIrena">Należy stwierdzić, że projekt rządowy przewiduje cały arsenał środków, mających na celu zarówno zwalczanie pasożytniczego trybu życia, jak też działalność profilaktyczną. Ponieważ najgroźniejsze zjawiska pasożytnictwa znajdują podstawę do ukarania w Kodeksie karnym, stąd projekt ustawy zajmuje się nimi tylko w przepisie ogólnym (w art 16), przewidującym, że popełnienie przestępstwa związanego z pasożytniczym trybem życia wpływa na zaostrzenie kary.</u> + <u xml:id="u-47.8" who="#PoselSroczynskaIrena">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy nastawiony jest na środki o charakterze wychowawczym, począwszy od rozmowy ostrzegawczej z osobą prowadzącą pasożytniczy tryb życia, poprzez oddanie jej pod nadzór wychowawczy, aż do umieszczenia najbardziej opornych i zdemoralizowanych w ośrodku pracy, gdzie będą zobowiązani do wykonywania pracy na zasadach odpłatności, Cechą charakterystyczną projektu jest kierunek profilaktyczny, to jest sięganie do środków surowszych, do środków przymusu dopiero wówczas, gdy środki łagodniejsze, perswazja, nie dały rezultatów.</u> + <u xml:id="u-47.9" who="#PoselSroczynskaIrena">Jedynym i podstawowym celem takich bowiem środków, jak rozmowy ostrzegawcze i nadzór wychowawczy jest spowodowanie podjęcia pracy lub nauki zawodu. To co uzupełnia te środki, a więc przede wszystkim różne obowiązki, które mogą być nałożone na osobę oddaną pod nadzór wychowawczy, zmierza jedynie do zagwarantowania pełnej produktywizacji i wyeliminowania warunków sprzyjających prowadzeniu pasożytniczego trybu życia. Tak oceniamy zarówno obowiązek płacenia alimentów, jak i zakaz nadużywania alkoholu, obowiązek poddania się leczeniu odwykowemu o raz zakaz zmiany miejsca pobytu lub wskazanie nowego miejsca pobytu.</u> + <u xml:id="u-47.10" who="#PoselSroczynskaIrena">Społeczny charakter tych środków wynika zarówno z faktu, że będą one stosowane przy szerokim udziale społeczeństwa uczestniczącego poprzez swoich przedstawicieli w przeprowadzaniu rozmów ostrzegawczych oraz stosowaniu nadzoru wychowawczego, jak i z faktu oparcia wykonywania orzeczeń na współdziałaniu społeczeństwa z kompetentnymi organami.</u> + <u xml:id="u-47.11" who="#PoselSroczynskaIrena">Jest to szczególnie wyraźnie widoczne w wypadku takiego środka oddziaływania, jak skierowanie do uspołecznionego zakładu pracy. U podstaw tego środka oddziaływania leży przecież przekonanie, że atmosfera panująca w zgranym kolektywie pracowniczym i sprawowana przez ten kolektyw kontrola są zasadniczymi warunkami adaptacji w nowym środowisku, a w konsekwencji — trwałości tak nawiązanego stosunku pracy. Jest to również widoczne w powierzeniu sprawowania nadzoru wychowawczego kuratorom społecznym, a więc osobom godnym zaufania, rekrutującym się spośród członków załóg robotniczych, organizacji społecznych itp.</u> + <u xml:id="u-47.12" who="#PoselSroczynskaIrena">Wyrażamy przekonanie, że zastosowanie tych środków okaże się wystarczające w przeważającej liczbie wypadków i większa część osób, wobec których będą one zastosowane, zerwie z pasożytniczym trybem życia.</u> + <u xml:id="u-47.13" who="#PoselSroczynskaIrena">Wysoki Sejmie! Uczynienie w projekcie ustawy z pracy oraz ze środków społecznego oddziaływania zasadniczego elementu wychowawczego osób prowadzących pasożytniczy tryb życia rodzi wiele konsekwencji w postaci niezbędnych przygotowań organizacyjnych, od których zależeć będzie prawidłowe funkcjonowanie przepisów ustawy po jej uchwaleniu. Do podstawowych należy na pewno przygotowanie miejsc pracy, a w wyniku skierowania do ośrodka pracy — odpowiedniego frontu robót. Jeśli cele wychowawcze, leżące u podstaw dyskutowanej ustawy — nie mają okazać się w praktyce iluzoryczne, już dzisiaj musimy zadać sobie pytanie, czy jesteśmy w stanie zagwarantować niezbędną liczbę miejsc pracy i dać sobie na to pytanie konkretną odpowiedź.</u> + <u xml:id="u-47.14" who="#PoselSroczynskaIrena">Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej jest zdania, że możliwości takie istnieją, ale ich pełne wykorzystanie może być zagwarantowane jedynie przez odpowiednio wczesne podjęcie przygotowań organizacyjnych, towarzyszących pracom resortu sprawiedliwości, spraw wewnętrznych i Generalnej Prokuratury, odpowiedzialnym za realizację ustawy w praktyce. W przygotowaniach tych powinny uczestniczyć właściwe organy prezydiów rad narodowych oraz resorty gospodarcze na wszystkich szczeblach, a odpowiednie działania powinny być uzgadniane ze związkami zawodowymi i z instancjami partyjnymi.</u> + <u xml:id="u-47.15" who="#PoselSroczynskaIrena">Równomiernie z koniecznością zabezpieczenia frontu pracy, dla wypadków wynikających z projektowanej ustawy, Rząd, i władze terenowe muszą także podejmować bardzo energiczne działanie na rzecz prawidłowego zatrudnienia wszystkich poszukujących pracy. Dłuższe bowiem pozostawienie bez pracy, szczególnie ludzi młodych, stwarza potencjalne możliwości demoralizacji i kolizji z prawem. Potrzebna jest w tym celu bardziej racjonalna gospodarka funduszami interwencyjnymi rad narodowych, a także lepsze wykorzystanie rezerw mocy produkcyjnych w niektórych zakładach.</u> + <u xml:id="u-47.16" who="#PoselSroczynskaIrena">Wysoka Izbo! Jak już wspomniałam, poważną gwarancją skuteczności ustawy jest włączenie sił społecznych w jej realizację. Podjęta w tym zakresie akcja powinna objąć nie tylko organizacje społeczne, ale i kolektywy zakładów pracy, do których byłyby kierowane osoby prowadzące pasożytniczy tryb życia. Koordynacja tą akcją powinna być prowadzona przez instancje partyjne i związkowe, do zadań których należeć będzie w przyszłości również baczna obserwacja skuteczności przepisów ustawy w toku ich praktycznego stosowania.</u> + <u xml:id="u-47.17" who="#PoselSroczynskaIrena">Spodziewamy się, że wiele opinii, m.in. o. poruszonych tu sprawach, dostarczy tocząca się dyskusja publiczna nad projektem tej ustawy.</u> + <u xml:id="u-47.18" who="#PoselSroczynskaIrena">Poważnym czynnikiem przeciwdziałającym zjawisku pasożytnictwa musi być także zdecydowana postawa każdego obywatela i bezkompromisowy stosunek do osób czerpiących środki utrzymania ze źródeł sprzecznych z zasadami współżycia społecznego. Całe społeczeństwo jest bowiem żywotnie zainteresowane w tym, aby nie było w nim osobników przejawiających wstręt i pogardę dla uczciwej pracy, a więc dla tych wartości, które stanowią podstawę bytu i rozwoju naszego państwa ludowego.</u> + <u xml:id="u-47.19" who="#PoselSroczynskaIrena">Dyskutowana przez nas ustawa powinna być traktowana jako akt prawny nastawiony na ochronę rzetelnego trudu ludzi pracy, na usuwanie zjawisk obniżających efekty pracy całego społeczeństwa. Z tej też niewątpliwie przyczyny realizacja tej ustawy spotka się z pewnością z uznaniem i poparciem ze strony obywateli naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-47.20" who="#PoselSroczynskaIrena">Ponieważ ustawa ta leży w interesie ludzi pracy, zgłaszam poparcie dla projektu tej ustawy w imieniu Klubu Poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i oświadczam, że posłowie naszego Klubu włączą się aktywnie do prac Sejmu nad ostateczną formą i treścią tej ustawy.</u> + <u xml:id="u-47.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-48"> + <u xml:id="u-48.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Franciszek Sadurski.</u> + </div> + <div xml:id="div-49"> + <u xml:id="u-49.0" who="#PoselSadurskiFranciszek">Wysoka Izbo! Zabierając głos w imieniu Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w ogólnej dyskusji nad projektem ustawy w sprawie zapobiegania i zwalczania pasożytnictwa społecznego, chciałbym już na wstępie podkreślić duże znaczenie tego dokumentu. Od dawna bowiem opinię publiczną drażni i niepokoi zjawisko pasożytnictwa społecznego.</u> + <u xml:id="u-49.1" who="#PoselSadurskiFranciszek">W swojej wypowiedzi chciałbym, w miarę możliwości, ustrzec się od powtarzania tego wszystkiego, co czytamy w uzasadnieniu projektu oraz tego wszystkiego, co przed chwilą powiedział z tej trybuny Minister Sprawiedliwości i przedstawicielka Klubu Poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-49.2" who="#PoselSadurskiFranciszek">W znaczeniu potocznym mianem społecznego pasożyta zwykliśmy określać zarówno człowieka, który będąc zdolnym do pracy nie pracuje w ogóle i pozostaje na czyimś utrzymaniu. Równocześnie tym samym mianem określamy także człowieka, który utrzymuje się z procederu przez prawo zakazanego, a także i takiego, który zarabia w sposób niegodziwy, a sprzeczny już nie z przepisami prawa, lecz z powszechnie przyjętymi normami obyczajowymi, z powszechnie przyjętymi zasadami współżycia.</u> + <u xml:id="u-49.3" who="#PoselSadurskiFranciszek">Ponadto za pasożytów społecznych uważamy i tych ludzi, którzy chociaż są zatrudnieni, ale zatrudnienie swoje traktują jako zasłonę działalności nielegalnej. Ta forma pasożytnictwa, pasożytnictwa niewidocznego, ukrytego, bywa w wielu wypadkach znacznie społecznie szkodliwsza od tych widocznych form pasożytnictwa, na których koncentruje się oburzenie społeczeństwa. Zależnie więc od okoliczności pasożytem społecznym nazywamy złodzieja, pasera, oszusta, spekulanta, handlarza walutami, prostytutkę, sutenera, handlarza biletami pod kinem, alkoholika, żebraka, włóczęgę, a także młodego człowieka, który po ukończeniu nauki pozostaje przez dłuższy czas na utrzymaniu rodziny i jeszcze wielu, wielu innych.</u> + <u xml:id="u-49.4" who="#PoselSadurskiFranciszek">A więc pod pojęcie pasożytnictwa społecznego zwykliśmy podciągać szeroki krąg osób o różnych postawach do życia, o różnym stopniu demoralizacji i wykolejenia, stanowiących różnorodny stopień zagrożenia dla ładu i porządku publicznego. Wymaga to z kolei stosowania odmiennych środków zapobiegających powstawaniu tego zjawiska i jego zwalczaniu.</u> + <u xml:id="u-49.5" who="#PoselSadurskiFranciszek">Oczywiście, omawiany projekt ustawy nie obejmuje pasożytnictwa przestępczego. Obowiązujące ustawy oraz przepisy, które w najbliższych miesiącach wejdą pod obrady Sejmu — mam na myśli w szczególności Prawo o wykroczeniach — przewidują dostateczne środki przeciwdziałania i ścigania pasożytnictwa przestępczego. Żebractwo, szalbierstwo, gry hazardowe, handel biletami wstępu na imprezy artystyczne, rozrywkowe i sportowe, a częściowo i prostytucja — podlegają, względnie w najbliższym czasie podlegać będą — ściganiu na podstawie przepisów Prawa o wykroczeniach.</u> + <u xml:id="u-49.6" who="#PoselSadurskiFranciszek">W toczących się dyskusjach padają niekiedy pytania, czy ustawa o zwalczaniu pasożytnictwa społecznego nie zdemobilizuje organów ścigania, czy nie sprawi, że mniej energicznie ścigać się będzie i wykrywać tego typu przestępców, podciągając wszystkich pod typowych pasożytów. Oczywiście nie jest wykluczone, że organy ścigania mogą w niektórych wypadkach dla ułatwienia sobie pracy podciągać pod pojęcie pasożyta osoby popełniające przestępstwa czy wykroczenia — tylko dlatego, że nie potrafią im w drodze normalnego ścigania udowodnić konkretnego czynu.</u> + <u xml:id="u-49.7" who="#PoselSadurskiFranciszek">Jakby w odpowiedzi na te pytania, projektodawca ustawy widzi konieczność bardziej energicznego i stanowczego działania organów Milicji Obywatelskiej, prokuratury i sądów w zakresie wykrywalności, szybkości postępowania oraz właściwej polityki karnej.</u> + <u xml:id="u-49.8" who="#PoselSadurskiFranciszek">Postulat dalszego udoskonalania pracy organów zajmujących się walką z przestępczością, postulat skuteczniejszego wykorzystywania przez nie tych środków, jakimi już dysponują i jakimi będą w najbliższej przyszłości dysponować — jest podstawową wskazówką do walki z pasożytnictwem społecznym.</u> + <u xml:id="u-49.9" who="#PoselSadurskiFranciszek">Wydaje się, że wiele jeszcze zostało do zrobienia, aby kary dotykające przedstawicieli tej grupy skutecznie spełniały swój cel — odstraszenia i wychowania. Do tej grupy osób nie odnosi się oczywiście omawiana ustawa w sprawie zapobiegania i zwalczania pasożytnictwa społecznego. Dotyczyć natomiast będzie osób uprawiających pasożytnictwo nieprzestępcze, a więc osób, które zgodnie z dyspozycją art. 1 projektowanej ustawy ukończyły lat 18 i nie kontynuują nauki, a będąc zdolne do pracy — prowadzą pasożytniczy tryb życia, polegający na tym, że uchylają się od wykonywania społecznie użytecznej pracy, czerpią środki utrzymania w sposób lub ze źródeł sprzecznych z zasadami współżycia społecznego i tym samym zagrażają porządkowi publicznemu.</u> + <u xml:id="u-49.10" who="#PoselSadurskiFranciszek">Nie jest w tej chwili miejsce na snucie rozważań, czy taka definicja pasożytnictwa społecznego jest dostatecznie precyzyjna — nad tym zastanawiać się będą komisje sejmowe, którym projekt ustawy zostanieprzekazany.</u> + <u xml:id="u-49.11" who="#PoselSadurskiFranciszek">Należy jednak zasygnalizować, że z różnych kręgów, zwłaszcza kręgów prawniczych — wysuwane są uwagi w kierunku dokładnego określenia elementów, składających się na pasożytnictwo społeczne. Głosy te — jak zresztą wszystkie inne, a jest ich bardzo wiele, będą na pewno z całą skrupulatnością rozpatrywane w toku dalszych prac.</u> + <u xml:id="u-49.12" who="#PoselSadurskiFranciszek">Wysoka Izbo! Problem pasożytnictwa nieprzestępczego — to przede wszystkim problem wielkich i średnich miast. Nie występuje on wcale, względnie w minimalnym stopniu, w małych miasteczkach i na wsi. Jak wynika z szacunkowych obliczeń liczba ta nie przekracza 50 tys. osób. Nie jest to więc liczebnie problem wielki, jednak — jak już wspomniałem — bardzo drażliwy i rzucający się w oczy. Nie należy go więc ani wyolbrzymiać, ani bagatelizować i upraszczać.</u> + <u xml:id="u-49.13" who="#PoselSadurskiFranciszek">Doświadczenie uczy, że z próżniaczego trybu życia, z pasożytnictwa rodzi się przestępstwo. Pasożytnictwo jest więc przedszkolem przestępczości i dlatego stanowi poważne zagrożenie dla ładu i porządku publicznego.</u> + <u xml:id="u-49.14" who="#PoselSadurskiFranciszek">W olbrzymiej większości pasożyci są dobrze znani z imienia i nazwiska przez Milicję Obywatelską. Są to osoby społecznie bezproduktywne, swoim stylem życia demoralizujące otoczenie. W większości wypadków są to ludzie młodzi, wobec których dopuszczano się niekiedy wielu błędów wychowawczych, przejawiających się w różnych formach i wynikających z różnych przyczyn. Nie należy również zapominać, że wielu z nich to ludzie z defektami osobowości, o niskim poziomie wykształcenia i inteligencji, są to niekiedy psychopaci, w stosunku do których potrzebne będą nie środki oddziaływania wychowawczego ani środki karne, lecz po prostu leczenie.</u> + <u xml:id="u-49.15" who="#PoselSadurskiFranciszek">Dlatego tak ważna jest kwestia składu komisji, przeprowadzających rozmowy ostrzegawcze. Jest konieczne, aby w komisjach tych zasiadali ludzie o odpowiednich kwalifikacjach, jest konieczne, by udział tych osób w komisjach i ich uprawnienia były precyzyjnie określone. Chodzi o to, by ustrzec się przed dowolnością przy dokonywaniu oceny czyjegoś stylu życia, by nie podjąć błędnej decyzji, by zastosować właściwy środek oddziaływania społecznego. Zagadnienie jest niezmiernie trudne i nie wolno go lekceważyć. Chodzi o to, by widzieć nie tylko skutek, lecz przede wszystkim przyczynę, która ten skutek wywołała.</u> + <u xml:id="u-49.16" who="#PoselSadurskiFranciszek">Z drugiej stromy należy sobie jasno zdawać sprawę, że przyjęcie ustawy, chociażby merytorycznie i legislacyjnie najbardziej prawidłowej, nie rozwiązuje wcale zagadnienia.</u> + <u xml:id="u-49.17" who="#PoselSadurskiFranciszek">Każda tego typu ustawa ma tylko charakter pomocniczy, posiłkowy w zwalczaniu tego ujemnego zjawiska, które określamy pasożytnictwem społecznym. O jej wartości będzie przede wszystkim decydował jej wykonawca.</u> + <u xml:id="u-49.18" who="#PoselSadurskiFranciszek">Mamy przecież ustawy znakomite z punktu widzenia techniki legislacyjnej. Przykładem może być ustawa antyalkoholowa. Może ona być wzorem dobrej pracy ustawodawczej, a przecież mimo to, alkoholizm nie tylko nie zmniejsza się, lecz przeciwnie, wzrasta. Oczywiście nie zwalnia to nas od dołożenia wszelkich starań, by omawiana ustawa była możliwie najlepsza, maksymalnie precyzyjna i uwzględniała wszystkie słuszne głosy społeczeństwa, by zabezpieczała przed samowolą jednostek ją stosujących, a z drugiej strony, by dawała organom ścigania i karania szerokie możliwości działania wychowawczego i profilaktycznego.</u> + <u xml:id="u-49.19" who="#PoselSadurskiFranciszek">Ale równocześnie rodzi się pytanie — do jakich środków sięgać, gdy społeczno-wychowawcze oddziaływanie okaże się bezskuteczne? A przecież doświadczenie życiowe uczy, że przeprowadzone rozmowy nie dają rezultatów. Wielu z tych, których określamy mianem pasożytów nie podejmuje pracy, mimo iż oferują im ją specjalne komisje działające przy radach narodowych. Dla przykładu warto podać, że w roku 1969 naokoło 18 tys. osób skierowanych do pracy — 11 tys. odmówiło z miejsca, a z pozostałych co najmniej 3/4 nie pod jęło pracy, albo w krótkim czasie ją porzuciło. Świadczy to najlepiej, że działania społeczne nie rozwiązują zagadnienia. Sytuację komplikuje, jeszcze fakt, że w niektórych ośrodkach pojawiły się trudności na rynku pracy, zwłaszcza dla osób posiadających pewne kwalifikacje. Dlatego też — równolegle z ustawą należy podjąć wysiłki dla stworzenia odpowiednich warunków zatrudnienia. Ale nie należy się łudzić, że jest to problem łatwy do zrealizowania.</u> + <u xml:id="u-49.20" who="#PoselSadurskiFranciszek">Projektowana ustawa, stawiając przede wszystkim na środki społecznego oddziaływania, na środki wychowawcze — nie rezygnuje jednak w wypadkach krańcowych, w wypadkach koniecznych — gdy te środki zawodzą — z pewnych środków przymusu. Takimi środkami jest umieszczenie w ośrodku pracy wychowawczej, który przecież jest niczym innym, jak ograniczeniem, względnie nawet pozbawieniem wolności. Stosowanie tego najdrastyczniejszego środka będzie miało miejsce wówczas, gdy rozmowa ostrzegawcza, oraz nadzór wychowawczy nie doprowadzą do zerwania z pasożytniczym trybem życia.</u> + <u xml:id="u-49.21" who="#PoselSadurskiFranciszek">Wysoka Izbo! Nie można chyba zgodzić się z poglądem wyrażonym w uzasadnieniu projektowanej ustawy, że przewidziane w ustawie środki oddziaływania społecznego mają wyłącznie charakter wychowawczy, a nie karno-represyjny. Wydaje się to jakimś nieporozumieniem. Czyż można bowiem uwierzyć, że umieszczenie w postępowaniu karno-sądowym na 3 lata w ośrodku pracy wychowawczej, bez możliwości jego opuszczenia, nie jest w zasadzie karą pozbawienia wolności?</u> + <u xml:id="u-49.22" who="#PoselSadurskiFranciszek">A czym jest art. 17 projektu ustawy, przewidujący karę pozbawienia wolności do jednego roku, w wypadku samowolnego opuszczenia ośrodka pracy wychowawczej? Przecież karą nie jest to, co się urzędowo nazwie karą, lecz jest nią dolegliwość stosowana wobec człowieka i egzekwowana w drodze przymusu. Toteż — zdaniem moim — omawiana ustawa zawiera elementy ustawy karnej dodatkowej i i żadna werbalistyka nie jest w stanie tego osłonić i zmienić. I w tym nie ma nic niepokojącego. Takie rozwiązanie w konkretnym wypadku jest słuszne i prawidłowe.</u> + <u xml:id="u-49.23" who="#PoselSadurskiFranciszek">Dlatego też należy wyraźnie powiedzieć, że projektowana ustawa — aczkolwiek przesycona jest elementami społeczno-wychowawczymi — równocześnie zawiera i elementy karno-represyjne. Skoro nikt nie neguje, że zjawisko pasożytnictwa jest wysoce szkodliwe społecznie, to zrozumiałe jest, że w drastycznych wypadkach do walki z tym zjawiskiem musimy sięgać do środków przymusu i represji karnej.</u> + <u xml:id="u-49.24" who="#PoselSadurskiFranciszek">Jeżeli ustawa ma pomóc w zwalczaniu pasożytnictwa — to musi być wyposażona nie tylko w środki perswazji, lecz i w środki represyjne, w środki penalne.</u> + <u xml:id="u-49.25" who="#PoselSadurskiFranciszek">Wysoka Izbo! O wartości projektowanej ustawy zadecyduje życie. Projekt okazuje duże zaufanie ludziom, którzy będą go na co dzień stosowali. Muszą to być ludzie o dużej znajomości natury ludzkiej, którzy będą rozumieli, że problem pasożytnictwa to nie tylko problem prawny, lecz przede wszystkim jest to problem społeczny. Dlatego też i walczyć z nim należy nie tylko środkami prawnymi, lecz przede wszystkim instrumentami społecznego oddziaływania. Daje on pierwszeństwo środkom wychowawczym, stosowanym przy szerokim udziale sił społecznych. Sam aparat ścigania, bez uruchomienia i współpracy wielu organizacji społecznych, zwłaszcza młodzieżowych, komitetów blokowych, zakładów pracy, rad narodowych, szkoły, rodziny, najbliższego otoczenia — nie jest w stanie skutecznie walczyć z wszelkiego rodzaju nierobami i pasożytami.</u> + <u xml:id="u-49.26" who="#PoselSadurskiFranciszek">Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego popierając projekt, weźmie aktywny udział w pracach nad szczegółowym jego opracowaniem.</u> + <u xml:id="u-49.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-50"> + <u xml:id="u-50.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłance Krystynie Marszałek-Młyńczyk.</u> + </div> + <div xml:id="div-51"> + <u xml:id="u-51.0" who="#PoselMarszalekMlynczykKrystyna">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Projekt ustawy w sprawie zapobiegania i zwalczania pasożytnictwa społecznego był konsultowany i dyskutowany w środowiskach działania Stronnictwa Demokratycznego.</u> + <u xml:id="u-51.1" who="#PoselMarszalekMlynczykKrystyna">Z aprobatą wypowiadano się o intencjach ustawy zarówno z punktu widzenia jej wymowy społecznej, jak i znaczenia wychowawczego, podkreślając jednocześnie konieczność dalszego doskonalenia kształtu samego aktu normatywnego.</u> + <u xml:id="u-51.2" who="#PoselMarszalekMlynczykKrystyna">Opinia publiczna jest zaniepokojona szerzącym się i występującym z dużą ostrością zjawiskiem pasożytnictwa społecznego. Niepokoi i denerwuje fakt bezkarnego egzystowania w naszym kraju grupy ludzi lekceważących normy społecznego życia i porządku publicznego, uchylających się uporczywie od pracy i nauki, pasożytujących na społecznym organizmie. Niepokoi i denerwuje zwłaszcza w obecnym okresie, kiedy całe społeczeństwo ponosi zdwojony wysiłek, by umocnić zasady demokratyzmu, dźwignąć na wyższy poziom gospodarkę kraju, polepszyć warunki życia społeczeństwa, jego pracy, wypoczynku i wszechstronnego rozwoju. Bolesław Prus pisał w — „Emancypantkach”: — „Kto nic nie robi jest pasożytem, tym szkodliwszym im większe ma wydatki”: Pasożytnictwo społeczne było od wieków zjawiskiem wywołującym dezaprobatę polskiego społeczeństwa. Ale w czasach, o których pisał Prus, obywatele w naszym kraju nie mieli ani tych możliwości pracy i nauki, jakie stworzył im ustrój socjalistyczny, ani warunków do rozwoju własnej osobowości i awansu w hierarchii zawodowej. Inny był ich start życiowy, inne czynniki decydowały o pozycji człowieka w społeczeństwie. To więc, co kiedyś mogło jedynie zastanawiać czy oburzać ludzi postępowych, w naszym ustroju nabiera cech zjawiska szkodliwego i wręcz niedopuszczalnego.</u> + <u xml:id="u-51.3" who="#PoselMarszalekMlynczykKrystyna">Rozmiary pasożytnictwa społecznego określa się na ponad 50 tys. osób. Liczebnie nie jest to więc problem duży i istotnie można by go uważać jedynie za margines społeczny. Nie liczby są jednak w tym wypadku miernikiem, lecz stopień społecznego zagrożenia. W środowiskach, z których rekrutują się jednostki pasożytujące, ogniskuje się przestępczość kryminalna, recydywa, prostytucja, alkoholizm, rozkład rodzin, włóczęgostwo, choroby weneryczne. Niewielka liczebnie grupa z marginesu społecznego zakłóca porządek i spokój publiczny, wywiera demoralizujący wpływ na dzieci i młodzież, staje się rozsadnikiem zła społecznego.</u> + <u xml:id="u-51.4" who="#PoselMarszalekMlynczykKrystyna">W kilku więc aspektach trzeba patrzeć na problem pasożytnictwa społecznego. W aspekcie energicznego, surowego i bezwzględnego ścigania i karania tych, którzy weszli w kolizję z prawem, gdyż nie pracując, czerpią środki utrzymania z nielegalnego handlu walutą, z przemytu, sutenerstwa, spekulacji, nierządu itp.</u> + <u xml:id="u-51.5" who="#PoselMarszalekMlynczykKrystyna">W aspekcie oddziaływania przy pomocy środków prawnych i wychowawczych na tych, którzy formalnie nie przekraczają norm prawnych, choć będąc w pełni sił uporczywie uchylają się od pracy, utrzymują się kosztem swych rodzin bądź czerpią dochody ze źródeł wywołujących społeczny sprzeciw, jak żebractwo czy prostytucja. I wreszcie w aspekcie likwidacji przyczyn i źródeł pasożytnictwa społecznego, a m.in. demoralizacji młodzieży, chorób wenerycznych i alkoholizmu, stanowiących bardzo poważne zagrożenia społeczne, zarówno z punktu widzenia dużej liczby nałogowych alkoholików, jak i następstw biologicznych oraz społecznych, jakie wywołują. Liczbę osób nadużywających alkoholu określa się na 1,5 mln, co stanowi prawie 7,5% ludności w wieku powyżej 18 lat. W tej liczbie znajduje się 300 do 400 tys. alkoholików nałogowych, 50—80 tys. alkoholików przewlekłych i 12—15 tys. chorych z psychozami alkoholowymi.</u> + <u xml:id="u-51.6" who="#PoselMarszalekMlynczykKrystyna">Istniejący w naszym kraju system lecznictwa odwykowego nie daje zadowalających rezultatów. Tylko 1/3 leczonych obecnymi metodami uzyskuje wyraźną poprawę. Brak jest zakładu leczenia osób asocjalnych. Nie ma odpowiedniej liczby wyszkolonych kadr. Lekarze niechętnie podejmują leczenie odwykowe ze względu na małą jego skuteczność. Fakty te skłaniają do wnikliwego zastanowienia się nad organizacją lecznictwa odwykowego i całością spraw związanych z alkoholizmem, zwłaszcza że obowiązująca obecnie ustawa — mówił już o tym poseł Sadurski — jest mało przydatna w praktyce. Stąd też rezultaty działania organizacji społecznych nie są współmierne do ich wysiłków. Nie poszerzam tych problemów, gdyż mówił już dziś o nich poseł Jan Frankowski.</u> + <u xml:id="u-51.7" who="#PoselMarszalekMlynczykKrystyna">Omawiany dziś projekt ustawy o pasożytnictwie odnosi się do problematyki marginesu społecznego. Tej samej problematyki dotyczy ustawa o zwalczaniu alkoholizmu, z nią będzie się również wiązać projektowana ustawa o zwalczaniu demoralizacji wśród dzieci i młodzieży. Każda z ustaw normuje pewien wycinek jednego, szerokiego i bardzo złożonego zjawiska społecznego. Między tymi trzema aktami prawnymi musi więc zachodzić w praktyce ścisła korelacja. Wycinkowe dzielenie tego samego zjawiska mogłoby zmniejszyć skuteczność działania. Zwalczano by skutki pasożytnictwa, a nie jego przyczyny i podłoże. Kompleksowość działania jest więc w tym wypadku rzeczą niezbędną i pierwszoplanową.</u> + <u xml:id="u-51.8" who="#PoselMarszalekMlynczykKrystyna">Definicja prawna pasożytnictwa społecznego nie znalazła w projekcie ustawy precyzyjnego uściślenia. Powtarzam to już za posłem Franciszkiem Sadurskim. To samo odnosi się do określenia pasożytniczego trybu życia.</u> + <u xml:id="u-51.9" who="#PoselMarszalekMlynczykKrystyna">W praktyce mogą wyłonić się trudności w interpretacji podobne do tych, jakie były z definicją chuligaństwa. Precyzja tych pojęć jest niezbędna, gdyż muszą być one zgodne z duchem socjalistycznego humanizmu i praworządności, jak najściślej odpowiadać powszechnym odczuciom społecznym oraz zasadom wyrażonym w obowiązujących nasz kraj międzynarodowych konwencjach.</u> + <u xml:id="u-51.10" who="#PoselMarszalekMlynczykKrystyna">Ustawa, nad której projektem dziś dyskutujemy, może mieć dwojakie znaczenie: może ułatwić osobom uprawiającym pasożytnictwo społeczne zerwanie z dotychczasowym trybem życia, podjęcie pracy i nauki, a jednocześnie może zapewnić lepszą i skuteczniejszą niż dotychczas efektywność walki z tzw. marginesem społecznym.</u> + <u xml:id="u-51.11" who="#PoselMarszalekMlynczykKrystyna">Sama ustawa nie rozwiąże jednak wszystkich problemów. Przepisy prawne mogą odegrać ważną rolę, ale musi je wesprzeć kompleks środków oddziaływania społecznego, które przedstawiła tu posłanka Irena Sroczyńska, a jednocześnie muszą być spełnione określone warunki społeczno-ekonomiczne. Zapewnienie pracy i nauki nie będzie łatwe przy znanych w niektórych regionach kraju trudnościach, głównie z zatrudnieniem kobiet. Dawanie preferencji w tej dziedzinie ludziom z marginesu społecznego jest dyskusyjne. Działaczy Stronnictwa Demokratycznego nurtują te problemy szczególnie z punktu widzenia małych miast, gdzie pasożytnictwo społeczne nie występuje wprawdzie z dużą ostrością, jak o tym już mówił poseł Franciszek Sadurski, ale gdzie wdrożenie obowiązku pracy i nauki może spowodować różnego typu komplikacje. Wymagać to będzie skoordynowanego działania rad narodowych z zakładami pracy, komitetami blokowymi i organizacjami działającymi w środowisku.</u> + <u xml:id="u-51.12" who="#PoselMarszalekMlynczykKrystyna">Pasożytnictwo jako zjawisko społeczne spotyka się z potępieniem, chodzi jednak o to, by z równą ostrością opinia społeczna reagowała na jednostkowe wypadki pasożytnictwa. Przejawy cwaniactwa życiowego, łatwego dorabiania się, umiejętności urządzania się i omijania przepisów prawa wywołują jeszcze w niektórych ludziach podziw i akceptację. Nie odczuwa się społecznej dezaprobaty wobec alkoholików, ludzi wywołujących awantury w domach, krzywdzących rodziny, uchylających się od płacenia alimentów, wobec żebraków i włóczęgów. Bierność otoczenia, patrzenie z przymrużeniem oka, utrwala te zjawiska. Zbyt wiele osób korzysta z usług pokątnych handlarzy, pośredników w sprzedaży biletów do kin, teatrów, na imprezy sportowe itp. Potrzebna jest ostrzejsza i bardziej zdecydowana reakcja najbliższego otoczenia. Walka z pasożytnictwem — to także usuwanie podłoża, na którym ono wyrasta, mentalności, która je rodzi, klimatu, sprzyjającego tworzeniu się zjawiska pasożytnictwa.</u> + <u xml:id="u-51.13" who="#PoselMarszalekMlynczykKrystyna">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego, w imieniu którego mam zaszczyt zabierać głos, weźmie udział w pracach nad projektem ustawy w sprawie zapobiegania i zwalczania pasożytnictwa społecznego. Akt normatywny, dotyczący tak ważnego społecznie i zróżnicowanego zjawiska, wymaga gruntownej konsultacji i dopracowania się takich sformułowań, które będą najpełniej odzwierciedlać społeczne oczekiwania i potrzeby.</u> + <u xml:id="u-51.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-52"> + <u xml:id="u-52.0" who="#Marszalek">Obecnie zabierze głos poseł Zygmunt Filipowicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-53"> + <u xml:id="u-53.0" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Panie Marszałku, Wysoka Izbo! Pasożytnictwo społeczne — jak to określa projekt ustawy — wyraża się w pogardzie dla społecznie użytecznej pracy i sprzyja szerzeniu się przestępczości.</u> + <u xml:id="u-53.1" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Oto parę przykładów zebranych ostatnio przez Oddział Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego w Częstochowie. Przykłady te odnoszą się do osób, o których wiadomo, że nie pracują, bo nie obcą pracować, o których wiadomo, że co najmniej od 20 miesięcy nie pracują, a źródłem ich utrzymania jest właśnie pasożytnictwo kosztem, rodziny i otoczenia, a nieraz i kradzież.</u> + <u xml:id="u-53.2" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Tak na przykład:</u> + <u xml:id="u-53.3" who="#PoselFilipowiczZygmunt">pierwszy symbol W. Ch. — lat 41, siedem klas szkoły podstawowej, bez zawodu, kawaler, karany za kradzież, w okresie ostatnich 8 lat 12 razy zmieniał pracę, zwalniany z powodu jej lekceważenia.</u> + <u xml:id="u-53.4" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Cz. P. — lat 44, z zawodu szlifierz, alkoholik, porzucił żonę, od 9 lat nie pracuje, na utrzymaniu przyjaciółki.</u> + <u xml:id="u-53.5" who="#PoselFilipowiczZygmunt">J.C. — lat 22, 6 klas szkoły podstawowej, bez zawodu, karany za kradzież, na dorywczym utrzymaniu matki.</u> + <u xml:id="u-53.6" who="#PoselFilipowiczZygmunt">R. W. — lat 21, 6 klas szkoły podstawowej, karany za kradzież, nigdy jeszcze regularnie nie pracował, mieszka u rodziców pracujących wraz z dwojgiem pracującego rodzeństwa.</u> + <u xml:id="u-53.7" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Znamy również stosunkowo liczne, mniej drastyczne wypadki, kiedy to dorosła młodzież, zdolna do pracy i w większej czy mniejszej mierze wykształcona, odmawia przyjęcia stałej pracy i żyje na koszt rodziców, wykorzystując ich dobroć i słabość. Nieraz się zdarza, że zrozpaczeni rodzice, czując się po prostu bezsilni, zwracają się do władz o pomoc.</u> + <u xml:id="u-53.8" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Powstaje jednak pytanie, na które dalsza dyskusja nad projektem ustawy musi znaleźć właściwą odpowiedź, a mianowicie, czy i w jakiej mierze, jakimi metodami organy władzy i państwowej i samorządowej powinny wkraczać w sferę życia rodzinnego, o ile zachowanie się tej młodzieży nie narusza form współżycia społecznego, Przy czym należy brać pod uwagę, że młodzież nie zawsze znajduje pracę stosowną do kwalifikacji i przez czas jakiś może być zatem zmuszona utrzymywać się kosztem rodziny.</u> + <u xml:id="u-53.9" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Treść zatem ustawy, a tym bardziej jej przepisy wykonawcze i płynąca z nich praktyka powinny być przeto konfrontowane i harmonizowane z ogólną polityką zatrudnienia na szczeblu zarówno lokalnym, jak i wojewódzkim.</u> + <u xml:id="u-53.10" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Nieróbstwo i przestępczość, jak wiadomo idą w parzę. Jest to prawda oczywista. Jednakże do czasu opublikowania statystyk milicyjnych nie sądziłem, że ta prawda ma tak wymowne i dramatyczne zaplecze w liczbach.</u> + <u xml:id="u-53.11" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Z tych danych dowiedziałem się, że 80% młodocianych sprawców włamań nie pracowało, ani nie uczyło się. W tej samej; pod względem wieku, grupie przestępczej nie pracowało i nie uczyło się 65% sądzonych za kradzieże i rozboje. Liczby te są groźne. Okazało się bowiem, że co czwarty nie pracuje i nie uczy się, i nie ma nawet skończonych 21 lat. Tę też grupę osób uważam za najważniejszy przedmiot przyszłej, ustawy. Na społeczne dowartościowanie tej właśnie młodzieży przez naukę i pracę mamy prawo i obowiązek liczyć.</u> + <u xml:id="u-53.12" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Należy zdawać sobie jednak sprawę z ograniczonej skuteczności resocjalizacji tej ustawy wobec człowieka, który od lat jest nałogowym alkoholikiem, albo żyje z paserstwa czy cudzego nierządu. Pierwszy — ten młody,-o którego nam chodzi, przeważnie bardziej potrzebuje pomocy leczniczej czy socjalnej. Drugi wracał poprzednio wielokrotnie do zakładów karnych. Wracać więc będzie również do ośrodka pracy wychowawczej. Młodzież naszą należy, rzecz jasna, ratować w każdy dostępny sposób, a więc i w ten proponowany przez omawianą dzisiaj ustawę.</u> + <u xml:id="u-53.13" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Moim zdaniem, największą wagę należy przywiązywać do tych postanowień ustawy, które mówią o kierowaniu do pracy lub na naukę zawodu. Ogólny jest jednak charakter sformułowań ustawy w tym zakresie. Brak jest również projektu rozporządzenia wykonawczego przewodniczącego Komitetu Pracy i Płac do art. 18 ust. 1 projektu ustawy. Nie pozwala mi to na prawidłową ocenę obowiązków zakładów pracy, co do zatrudnienia kierowanych do pracy młodych ludzi. Istota rzeczy zresztą nie leży tylko w przepisach prawnych. Jest rzeczą powszechnie znaną, że zakłady pracy bronią się przed zatrudnianiem takich osób. Znane są nam od szeregu lat trudności z zatrudnianiem osób kiedyś karanych. I to pomimo zarządzeń i instrukcji nakazujących przyjmowanie do prący eks-więźniów.</u> + <u xml:id="u-53.14" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Najświeższy numer — „Gazety Sądowej” podaje — wspomniał już o tym Minister Walczak — że co najmniej 75% skierowanych do pracy przez społeczne komisje do spraw zatrudnienia nie podjęło zatrudnienia lub wkrótce tę pracę porzuciło. Trudno ustalić, co prawda, ile w fakcie było złej woli tych ludzi, a ile uprzedzeń otoczenia, miejsca pracy i chęci pozbycia się kłopotliwego nieraz pracownika. Pozyskanie dla oczywiście słusznych intencji ustawy całych rzesz dyrektorów, majstrów, kadrowców, działaczy rad zakładowych nie będzie sprawą prostą. Zakłady pracy mają tysiące sposobów, by uwolnić się od nałożonych na nie przez prawo obowiązków. Ustawa wymagać będzie, od tych właśnie rzesz jej wykonawców, wiele dobrej woli, cierpliwości, wielkoduszności i humanizmu, światłego rozumienia ponadzakładowych, ogólnospołecznych racji i obowiązków.</u> + <u xml:id="u-53.15" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Sądzę zatem, że w dyskusjach nad tym projektem w zakładach pracy, należy kłaść nacisk na wielką odpowiedzialność zakładów pracy za jego powodzenie lub niepowodzenie. Wykonawstwo ustawy będzie przecież sprawą najważniejszą. Jeśli nie dopisze ono w praktyce, będziemy skazani na to, co w projekcie przewiduje się jako środek ostateczny i raczej wyjątkowy: na umieszczenie osób pasożytujących w ośrodku pracy wychowawczej. Jest to metoda kosztowna i chyba nie najdoskonalsza, stąd postulowana jest oględność w jej stosowaniu. Wiem — powtarzam to jeszcze raz świadomie, co powiedział z tej trybuny Minister Walczak, ale z tych samych źródeł wywodzą się wielkości, na których opieram rozumowanie — że w 1969 r. na 18 tys. osób, z którymi prowadzono rozmowy, by namówić je do pracy, 11 tys. osób odmówiło podjęcia pracy. Czy możemy przeto liczyć ma to, że w obliczu samej obawy osadzenia w ośrodku pracy wychowawczej tacy ludzie podejmą pracę? Chyba jedynie częściowo, w jakimś niewielkim odsetku. Należy zatem największy nacisk położyć na stronę wykonawczą podstawowych propozycji ustawowych, to jest na pracę w uspołecznionych zakładach pracy. Inaczej bowiem, to co ustawa przewiduje jako wyjątek, może stać się regułą.</u> + <u xml:id="u-53.16" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Nader ważnym aspektem ośrodków pracy wychowawczej będzie także ich lokalizacja. Powinny się one znajdować w łatwym zasięgu odpowiednich, uspołecznionych zakładów pracy. W uzasadnieniu ustawy czytamy o froncie robót ziemnych, drogowych itd. Otóż, jeśli, moim zdaniem, ośrodki mają także — a to jest podstawowym elementem ich pracy, wychowawczego wpływu — uczyć choćby tylko rudymentów pracy zawodowej, a dawać taki rodzaj zatrudnienia jak kopanie rowów itp., to ten postulat wychowawczy nie spełni się.</u> + <u xml:id="u-53.17" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Inny aspekt tej sprawy, o którym pragnę wspomnieć z tej trybuny, łączy się także ściśle ze stroną wykonawczą ustawy i z jej nadziejami na ograniczenie przestępczości. Praca jest oczywiście najwłaściwszym środkiem terapii społecznej, ale nie tylko praca i nie zawsze praca. Wszak łatwo sobie wyobrazić, że ktoś podejmie jakiekolwiek zatrudnienie tylko dlatego, by stworzyć pozory chroniące go przed stosowaniem ustawy. Ale to też nie wszystko jeszcze.</u> + <u xml:id="u-53.18" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Ustawa stwarza dla aparatu wykonawczego ludzką pokusę łatwizny. Łatwiej będzie zastosować jej przepisy niż zebrać dowody dla stawienia kogoś przed sądem np. za handel dewizami czy paserstwo. Fakt nieróbstwa jest oczywiście notorycznie znany miejscowym władzom, podczas gdy przestępcę trzeba dopiero znaleźć i udowodnić mu winę. Wszelkie zatem władze odpowiedzialne za ochronę porządku prawnego powinny w niczym nie osłabiać inicjatywy i operatywności w ściganiu, dochodzeniu i karaniu przestępstw. Ustawę o pasożytnictwie należy bowiem pojmować, moim zdaniem, głównie profilaktycznie. Represja niech należy nadal wyłącznie do ustawodawstwa karnego.</u> + <u xml:id="u-53.19" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Inny problem, jaki mi nasuwa badanie projektu ustaw, to pewna szerokość jej sformułowań. Projekt ustawy uwzględnia, rzecz jasna, poszanowanie praw obywatelskich. Środki ograniczające wolność osobistą, jak na przykład nadzór wychowawczy czy umieszczenie w ośrodku pracy wychowawczej, pozwala stosować tylko przy zachowaniu gwarancji przysługujących obwinionemu przed kolegium karno-administracyjnym lub oskarżonemu przed sądem. Jednakże takie sformułowanie ustawy, jak: „zagraża porządkowi publiczne mu” czy: — „źródła utrzymania sprzeczne z zasadami współżycia społecznego” — mają charakter zbyt ogólny czy nawet zbyt ogólnikowy. Ustawę stosować mają przecież szeregowe ogniwa władzy, często w niewielkich ośrodkach miejskich, a w tych ośrodkach powstaje niebezpieczeństwo, któremu na imię: niedostateczne kwalifikacje, uproszczenia — łatwizna. Nawet rozmowa ostrzegawcza w urzędzie spraw wewnętrznych nie należy, rzecz jasna, do przyjemności i tam gdzie nie jest naprawdę niezbędna, należałoby jej unikać. Czy na przykład młody człowiek, który po nieudanym egzaminie na studia — rok czeka w rodzicielskim domu i przez ten czas przygotowuje się do kolejnego egzaminu — ma być poddany trybom ustawy? Obecna redakcja ustawy pozostawia to pytanie otwarte.</u> + <u xml:id="u-53.20" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoka Izbo! Mówimy o groźnym schorzeniu społecznym i o środkach dla jego terapii. Dyskusja ogólna jest jedną z form demokratyzacji naszego życia i wpłynie niewątpliwie na pogłębienie wiedzy społeczeństwa o tym problemie, a tym samym na kształtowanie się postaw ludzkich. Ustalając diagnozę zjawiska, o którym mowa, mamy na względzie proces doskonalenia życia społecznego i rozwój osobowości ludzkiej. Stąd troska o lepszy kształt stosunków międzyludzkich, począwszy od rodziny poprzez środowiska zawodowe, naukowe, kulturowe czy wyznaniowe, aż po wspólnotę ogólnonarodową. Znacznie łatwiej jest bowiem modelować, zwłaszcza w rozważaniach teoretycznych, postęp społeczny, niż urzeczywistniać w praktyce poprawę życia choćby jednego człowieka. Człowiek w socjalizmie jest nie tylko celem produkcji. Jest równocześnie twórcą i dysponentem. W imię tych celów sięgamy po środek szczególny w dydaktyce społecznej, po środek tą ustawą przewidziany.</u> + <u xml:id="u-53.21" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Rzeczywistość dostarcza bowiem coraz liczniejszych dowodów, że i w naszym kraju, w miarę rozwoju społecznego i gospodarczego zapewniającego powszechne środki utrzymania na dostępnym ogółowi poziomie, wyradza się dosyć liczna grupa osób, które projekt ustawy trafnie określa mianem pasożytów. Urzędowe statystyki mówią o istnieniu u nas kilkudziesięciu tysięcy takich osób, lecz ludzi okazujących pogardę dla społecznie użytecznej pracy jest moim zdaniem znacznie więcej.</u> + <u xml:id="u-53.22" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Szukanie dobrej diagnozy zmusza do głębszych refleksji nad źródłami takich postaw.</u> + <u xml:id="u-53.23" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Zmusza do wejrzenia w codzienną treść takich pojęć i instytucji, jak rodzina, matka, żona, szkoła, radio, telewizja oraz słowo drukowane.</u> + <u xml:id="u-53.24" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Niedostateczny był dotąd wysiłek państwa nad umocnieniem rodziny, a zwłaszcza jej roli w zakresie wychowania. Potrzebne jest więc — jak mówił o tym Edward Gierek na VIII Plenum KC PZPR — dowartościowanie rodziny i stworzenie jej lepszych warunków funkcjonowania. Rodzina bowiem zawsze była, jest i być powinna najważniejszym. elementem w wychowaniu młodego pokolenia. Jest zatem pilną koniecznością ułatwienie kobietom pracującym spełnianie ich obowiązków jako matek, a zadaniem naczelnym matki powinno być wychowanie dzieci na prawych obywateli kraju — Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-53.25" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Pozwolę sobie zacytować piękny przykład zaczerpnięty z konkursu — „Życia Warszawy” sprzed paru laty — z roku 1965 — pod hasłem — „Jaka i jesteś rodzino?”. Oto fragment listu dorosłego syna piszącego do matki: — „Jesteś dla mnie najbardziej kochaną osobą na świecie. Tyle ci w życiu zrobiłem przykrości, jednak pozostaję najbardziej do ciebie przywiązany i nie wiem, jak bym sobie poradził, gdyby mi ciebie zabrakło... Wiem, że do Ciebie mogę się zwrócić z każdą ważną sprawą i Twoja rada zawsze będzie dobra”.</u> + <u xml:id="u-53.26" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Drugim podstawowym elementem wychowania obywatelskiego jest szkoła. Polska społeczność chrześcijańska pragnie, aby program wychowania w szkole nie zawierał sprzeczności prowadzących do indyferentyzmu i cynizmu. Większość uczącej się młodzieży, to młodzież z rodzin wierzących. Ten fakt powinien być bardziej niż dotychczas uwzględniany przy określaniu wychowawczego profilu szkoły. Szkoła — naszym zdaniem —- powinna być świecka, rzecz jasna, ale powinna również uczyć szacunku dla różnych, a zatem religijnych postaw światopoglądowych Z drugiej strony wychowanie religijne, zarówno w domu, jak i w punktach katechetycznych, powinno służyć także formowaniu postaw patriotycznych, społecznie zaangażowanych, tak jak to rozumiemy w naszym ustroju socjalistycznym. Jeśli szkoła w swym programie nauczania i wychowania idzie inną drogą niż wychowanie w rodzinie, musi rzecz jasna to prowadzić do szerzenia się wśród młodzieży postaw szkodliwych dla narodu i państwa.</u> + <u xml:id="u-53.27" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Środki masowego przekazu są również szkołą na co dzień. Programy radia i telewizji, filmy i książki nie uwzględniają dostatecznie nowoczesnych elementów wychowawczych, a jeśli usiłują to czynić, to czynią to w sposób zbyt często nie trafiający dostatecznie do umysłów i serc słuchaczy, widzów i czytelników. Za dużo mamy w tych środkach masowego przekazu rozrywki w kiepskim, a nieraz i urągającym moralności, stylu, za dużo filmów i programów naszpikowanych zjawiskami ujemnymi, za dużo w nich bohaterów morderstw, kradzieży i rozwiązłości wszelkiego rodzaju.</u> + <u xml:id="u-53.28" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Dyskusja nad ustawą w sprawie zapobiegania i zwalczania pasożytnictwa społecznego, dyskusja, którą — jak rozumiem — przekażemy ocenie ogólnonarodowej, uwydatni niewątpliwie doniosłość czynników społecznych w skutecznym stosowaniu tej ustawy. Liczne organizacje społeczne, a wśród ich i Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne, gotowe są włączyć się, a w części się włączyły, do tej akcji, przez ofiarne wysiłki ich członków. Ogólnokrajowa dyskusja przyczyni się ponadto, do wytworzenia klimatu bardziej niż dotychczas powszechnego potępienia pasożytnictwa i zwiększy wrażliwość ogółu na jego ujemne skutki społeczne. Słusznie przeto profesor Stanisław Walczak podkreśla w swoim artykule z dnia 8 marca br. w — „Trybunie Ludu”: — „Ustawą zakłada szeroki udział społeczeństwa w realizacji jej postanowień Nacisk opinii społecznej, społeczna kontrola nad trybem życia osobników aspołecznych, poddanie ich resocjalizacji w kolektywach robotniczych zakładów pracy — będzie stanowić podstawowy instrument włączenia w życie społeczne znacznej części osobników uchylających się od spełniania ich obywatelskich obowiązków”.</u> + <u xml:id="u-53.29" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Już kończę proszę Wysokiej Izby.</u> + <u xml:id="u-53.30" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego wypowiada się za przekazaniem pod obrady komisji i do dyskusji ogólnokrajowej projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-53.31" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Zgłaszam jednak dwie sprawy. Po pierwsze korzystam z okazji przemawiania na trybunie sejmowej, by wyrazić w imieniu Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego nasze pełne zadowolenie z dalszego pozytywnego kroku na drodze normalizacji stosunków kościół—państwo. Za taki uważamy spotkanie członka Biura Politycznego KC PZPR naszego Prezesa Rady Ministrów, towarzysza Piotra Jaroszewicza z przewodniczącym Episkopatu kościoła rzymsko-katolickiego Jego Eminencją ks. kardynałem Stefanem Wyszyńskim.</u> + <u xml:id="u-53.32" who="#PoselFilipowiczZygmunt">A ponadto zgłaszam do Prezydium Sejmu wniosek, by problemy generalnych założeń naszej polityki społecznej uczynić przedmiotem debat Sejmu na specjalnej monotematycznej sesji. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-53.33" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-54"> + <u xml:id="u-54.0" who="#Marszalek">Jako ostatni zabierze głos poseł Marek Kabat.</u> + </div> + <div xml:id="div-55"> + <u xml:id="u-55.0" who="#PoselKabatMarek">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Przedstawiony nam projekt ustawy w sprawie zapobiegania i zwalczania pasożytnictwa społecznego jest konkretną odpowiedzią na ujawniane już od dłuższego czasu zapotrzebowanie społeczne. Pasożytniczy tryb życia spotyka się ze zdecydowanie negatywną oceną społeczeństwa. Ocena ta jest wyrażana przy różnych okazjach, a przede wszystkim w czasie spotkań poselskich, na których wyborcy żądają energicznego i skutecznego działania prowadzącego do likwidacji tego zjawiska.</u> + <u xml:id="u-55.1" who="#PoselKabatMarek">Ogólnoświatowy, wszechstronny, szybki postęp gospodarczy i cywilizacyjny, obok niezaprzeczonych ogromnych korzyści niesie ze sobą zjawiska ujemne. Przede wszystkim w swoim dotychczasowym przebiegu prowadzi do zachwiania równowagi w przyrodzie, powoduje zmiany — nieraz prawie nieodwracalne — w naturalnym środowisku człowieka. Dlatego na całym świecie, również w Polsce, sprawa walki z tym zjawiskiem urasta do zagadnienia najwyższej wagi. Opracowanie skutecznego sposobu zwalczania zanieczyszczenia powietrza, wód i gleby jest przedmiotem pracy specjalistycznych instytutów naukowych. Chodzi o najskuteczniejszą koncepcję ochrony naturalnego środowiska człowieka, o koncepcję ochrony przyrody.</u> + <u xml:id="u-55.2" who="#PoselKabatMarek">Przyroda jednak nie jest jedynym naturalnym środowiskiem człowieka. Człowiek przecież żyje i rozwija się w społeczeństwie i ono stanowi jego naturalne środowisko moralno-obyczajowe. Stąd, tak jak wiele podejmowanych wysiłków zmierza do ochrony przyrody, tak projekt dyskutowanej ustawy w sprawie zapobiegania i zwalczania pasożytnictwa społecznego ma na celu ochronę środowiska ludzkiego w sensie moralno-obyczajowym. Jest rzeczą oczywistą, że jeżeli chronimy przyrodę, to tym bardziej musimy chronić człowieka.</u> + <u xml:id="u-55.3" who="#PoselKabatMarek">Ludzie, którzy są pasożytami społecznymi zakłócają normalne warunki życia. Mówiąc o normalnych warunkach życia w Polsce socjalistycznej, mam na uwadze przede wszystkim trzy zjawiska stanowiące istotną treść tych warunków.</u> + <u xml:id="u-55.4" who="#PoselKabatMarek">Pierwsze — to stojąca przed wszystkimi młodymi ludźmi w naszym kraju możliwość uczenia się i zdobycia zawodu. Każdy młody człowiek w Polsce Ludowej ma stworzone warunki, umożliwiające mu pogłębianie wiedzy i wszechstronny rozwój. Ma nie tylko takie możliwości, ale przede wszystkim ma obowiązek uczenia się i przygotowania do pracy zawodowej. Należy stwierdzić, że ten obowiązek i jest przez zdecydowanie ogromną większość naszej młodzieży spełniany.</u> + <u xml:id="u-55.5" who="#PoselKabatMarek">Drugie — to wykonywanie społecznie użytecznej pracy. W naszym kraju centralną potrzebą jest działanie na rzecz powiększenia wydajności pracy przez usprawnienie organizacji pracy i postęp techniczny. Temu niezbędnemu programowi musi towarzyszyć powszechny szacunek do samej pracy i to zarówno z przyczyn moralnych, socjalistycznych, jak i patriotycznych.</u> + <u xml:id="u-55.6" who="#PoselKabatMarek">Trzecie — to rodzina posiadająca normalne warunki egzystencji i rozwoju. To zagadnienie wchodzi w zakres polityki społecznej wobec rodziny, która to polityka jest ogromnym problemem czekającym na dalsze, lepsze i skuteczniejsze rozwiązania.</u> + <u xml:id="u-55.7" who="#PoselKabatMarek">Normalne warunki egzystencji i rozwoju rodziny są między innymi uzależnione od posiadania odpowiedniego mieszkania — a więc wpływ na nie ma budownictwo mieszkaniowe — i od całości polityki socjalnej, od zapewnienia warunków właściwego pełnienia funkcji wychowawczych przez rodzinę. Ta ostatnia sprawa ma bezpośredni związek z dyskutowanym przez nas dzisiaj projektem ustawy. Im lepiej będą spełniane funkcje wychowawcze przez rodzinę, tym mniej będzie młodzieży wykolejonej, mniej będzie również młodych ludzi prowadzących pasożytniczy tryb życia. Pomogłoby w tym podjęcie wielu istotnych decyzji dotyczących między innymi takich spraw, jak przedłużenie okresu płatnych urlopów macierzyńskich czy przedłużenie czasu trwania bezpłatnych urlopów wziętych dla sprawowania opieki nad małym dzieckiem. Mamy w Polsce trudną sytuację kobiet pracujących, mamy 1,5 mln osób nałogowo pijących, mamy kilkadziesiąt tysięcy rodzin w miastach żyjących w bardzo trudnych warunkach materialnych, w których dochód na głowę rodziny miesięcznie wynosi poniżej 500 zł, a udział w świadczeniach ze społecznego funduszu spożycia jest minimalny. Trudna sytuacja wielu rodzin może sprzyjać powstawaniu elementów pasożytniczych i przestępczych. Stąd tak istotne znaczenie ma opracowanie programu pomocy rodzinie. Zapowiedziane przez najwyższe czynniki w państwie podjęcie prac w tym kierunku budzi optymizm i nadzieje.</u> + <u xml:id="u-55.8" who="#PoselKabatMarek">Ochrona naturalnego środowiska moralno-społecznego rodziny i człowieka w społeczeństwie socjalistycznym wyraża się w tym, że każdy człowiek powinien się uczyć, pracować i świadczyć na rzecz rodziny.</u> + <u xml:id="u-55.9" who="#PoselKabatMarek">Trzeba sobie również zdawać sprawę z faktu, że demoralizująco działa na społeczeństwo nie te 50 tysięcy ludzi, którzy przecież stanowią niewielki margines społeczny, ale dotychczasowa bezradność wobec zjawiska pasożytnictwa społecznego. Projektowana ustawa ma tej bezradności zapobiec. W tym między innymi tkwi również jej popularność w społeczeństwie i zainteresowanie, wyrażające się w rozmiarach dyskusji, jaka się nad nią toczy.</u> + <u xml:id="u-55.10" who="#PoselKabatMarek">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy w sprawie zapobiegania i zwalczania pasożytnictwa społecznego będzie przedmiotem pracy w komisjach sejmowych. Tam będzie się odbywała szczegółowa analiza projektu oraz wniosków, jakie pojawią się w trakcie publicznej dyskusji. Niemniej jednak już dzisiaj uważam za konieczne i słuszne przedstawienie na plenarnym posiedzeniu Wysokiego Sejmu trzech ogólnych uwag, dotyczących spraw zawartych w projekcie.</u> + <u xml:id="u-55.11" who="#PoselKabatMarek">Pierwsza uwaga dotyczy sprawy wzywania na rozmowę ostrzegawczą. W projekcie ustawy przewidziana jest między innymi możliwość wezwania na taką rozmowę w wyniku zawiadomienia nadesłanego przez organizacje społeczne, samorząd mieszkańców, a nawet pojedynczą osobę. Czy zawiadomienie takie będzie podstawą wezwania czy też nie, może decydować — a wydaje się, że w praktyce będzie decydować — jedna osoba, a mianowicie przedstawiciel organu spraw wewnętrznych. Przyjęcie takiego trybu postępowania stwarza możliwość braku obiektywizmu. Wystarczy tylko niewłaściwa ocena okoliczności podanych w zawiadomieniu, a nietrudno sobie taką sytuację wyobrazić, aby na rozmowę ostrzegawczą wezwana została osoba, która nie prowadzi pasożytniczego trybu życia. Otwiera się w ten sposób pole do popełniania nadużyć, do załatwiania na tej drodze osobistych porachunków.</u> + <u xml:id="u-55.12" who="#PoselKabatMarek">Aby tego uniknąć należy przyjąć zasadę, że o wezwaniu na rozmowę ostrzegawczą w wypadkach wspomnianych wyżej zawiadomień, zawsze decyduje kolegium do spraw wykroczeń. Kolegium to na swoim posiedzeniu bada dane przytoczone w zawiadomieniu i jeżeli budzą one wątpliwości, żąda ich uzupełnienia lub zleca ich sprawdzenie Milicji Obywatelskiej. Posiedzenie takie jest protokółowane, a tym samym decyzją kolegium znajduje w tym protokole uzasadnienie. Takie postępowanie ograniczy, a w praktyce uniemożliwi, dokonywanie jakichkolwiek nadużyć. Druga uwaga ogólna dotyczy czasu, w jakim ustawa może wejść w życie. Wiąże się to z faktem, że projekt ustawy przewiduje stosowanie pewnych środków wychowawczych, których normalne funkcjonowanie uzależnione jest od poczynienia pewnych inwestycji, a więc wymaga uruchomienia odpowiednich środków materialnych. Tak na przykład projekt przewiduje możliwość wezwania osoby oddanej pod nadzór wychowawczy do wykonania wielu dodatkowych poleceń takich np. jak poddanie się przez alkoholika leczeniu odwykowemu. Jednak warunkiem prawidłowego wykonania tego polecenia jest zapewnienie możliwości leczenia odwykowego. Wiąże się to z organizacją przychodni antyalkoholowych i zwiększeniem liczby miejsc w ośrodkach leczenia alkoholików. Zapewnienie zaspokojenia tych potrzeb będzie wymagało zwiększenia wysiłku organizacyjnego i nakładów finansowych. Trzeba bardzo mocno podkreślić, że bez tego wysiłku słuszne i potrzebne polecenia kolegium do spraw wykroczeń, nakazujące przeprowadzenie leczenia odwykowego, nie będzie realizowane. Polecenie to zostanie na papierze i tym samym stworzy niebezpieczeństwo obniżenia rangi i autorytetu tego kolegium i samej ustawy. Podobnie nie można sobie wyobrazić funkcjonowania ustawy przedtem, zanim zostaną uruchomione ośrodki pracy wychowawczej. Termin wejścia w życie ustawy jest więc uzależniony od momentu, w którym zabezpieczona zostanie odpowiednia liczba miejsc w ośrodkach leczenia alkoholików i kiedy zorganizowane zostaną ośrodki pracy wychowawczej. Wcześniejsze jej wejście w życie mijałoby się z celem i przez niemożność pełnego zastosowania przewidzianych w niej środków podważałoby wiarę w skuteczność działania ustawy.</u> + <u xml:id="u-55.13" who="#PoselKabatMarek">Wreszcie trzecia uwaga ogólna dotyczy dyskusji, jaka toczy się nad projektem ustawy w sprawie zapobiegania i zwalczania pasożytnictwa społecznego. Ta publiczna dyskusja już się odbywa. Będzie toczyła się ona dalej i na pewno wzbogaci oraz poszerzy znajomość problemu, będzie prowadzona w zakładach pracy wśród załóg robotniczych, na spotkaniach poselskich, w środowiskach prawniczych, będzie przedmiotem publicystyki prasowej, radiowej i telewizyjnej. Przyczyni się ona niewątpliwie do upowszechnienia znajomości ustawy i problemów, które ona omawia, będzie, jak to można przewidywać, wyrażała powszechne potępienie pasożytnictwa i wreszcie, co jest najważniejsze, będzie oddziaływała wychowawczo. Szeroki jej zasięg, ujawniona w niej opinia społeczna zmusi niejednego spośród tej grupy ludzi, o których traktuje projekt ustawy do poważnego zrewidowania swojego dotychczasowego trybu życia i może spowodować jego zmianę.</u> + <u xml:id="u-55.14" who="#PoselKabatMarek">Wysoki Sejmie! Koło Poselskie — „Pax”, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, przywiązuje duże znaczenie i wagę do wysiłków, mających na celu ochronę moralno-społecznego środowiska ludzkiego. Temu celowi służy dyskutowany dzisiaj projekt ustawy. Sprawa nabiera tym większego znaczenia, że wszyscy mamy pełną świadomość wysiłku, jaki należy podjąć, aby umacniać i rozwijać nasze państwo.</u> + <u xml:id="u-55.15" who="#PoselKabatMarek">Chcąc przyspieszyć nasz rozwój, musimy zwiększyć wysiłek produkcyjny, lepiej i wydajniej pracować, doskonalić organizację pracy, pogłębiać i rozwijać demokrację socjalistyczną. Osiągnięcie tego będzie możliwe w warunkach społecznego zrozumienia zadań, jakie nas czekają, a realizacja tych zadań będzie możliwa, skuteczniejsza i szybsza, jeżeli większa będzie dyscyplina społeczna. Projektowana ustawa w sprawie zapobiegania i zwalczania pasożytnictwa społecznego stanie się jednym z elementów wzmacniających tę dyscyplinę.</u> + <u xml:id="u-55.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-56"> + <u xml:id="u-56.0" who="#Marszalek">Lista mówców została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-56.1" who="#Marszalek">Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-56.2" who="#Marszalek">Konwent Seniorów proponuje, aby Sejm odesłał projekt ustawy w sprawie zapobiegania i zwalczania pasożytnictwa społecznego do wspólnego rozpatrzenia przez Komisję Spraw Wewnętrznych i Komisję Wymiaru Sprawiedliwości z zasięgnięciem opinii o tym projekcie Komisji Pracy i Spraw Socjalnych. Konwent Seniorów proponuje jednocześnie, aby zalecić tym komisjom ewentualne zasięgnięcie opinii jeszcze innych komisji.</u> + <u xml:id="u-56.3" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nie widzę.</u> + <u xml:id="u-56.4" who="#Marszalek">Czy ktoś sprzeciwia się takiemu dalszemu tokowi postępowania?</u> + <u xml:id="u-56.5" who="#Marszalek">Ponieważ nie słyszę sprzeciwów, uważam że Sejm zgodził się na propozycję Konwentu Seniorów.</u> + <u xml:id="u-56.6" who="#Marszalek">Pragnę nadmienić, że Prezydium Sejmu w związku z istotnym znaczeniem społecznym projektu ustawy w sprawie zapobiegania i zwalczania pasożytnictwa — zwróciło się do wojewódzkich zespołów poselskich z prośbą o przeprowadzenie spotkań posłów z wyborcami w celu przedyskutowania projektu ustawy, w szczególności z załogami większych zakładów pracy.</u> + <u xml:id="u-56.7" who="#Marszalek">Celem spotkań poselskich powinno być spopularyzowanie projektu ustawy jako jednego z ważnych elementów realizacji uchwał VIII Plenum KC PZPR oraz konfrontacja jego założeń z poglądami wyborców dla zebrania ewentualnych uwag i poprawek.</u> + <u xml:id="u-56.8" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Odpowiedzi na interpelacje.</u> + <u xml:id="u-56.9" who="#Marszalek">Do Prezydium Sejmu wpłynęła interpelacja posła Józefa Macichowskiego do Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego w sprawie nieszczęśliwych wypadków przy pracach w leśnictwie i transporcie drewna. Poseł Macichowski wskazuje w swojej interpelacji m.in. na to, że w resorcie leśnictwa i przemysłu drzewnego ma miejsce rocznie około 7,5 tys. nieszczęśliwych wypadków przy wyrębie lasów oraz transporcie drewna, w tym około 50 wypadków śmiertelnych. Zwolnienia chorobowe na skutek wypadków dochodzą rocznie do 80 tys. roboczo-dni. Liczba tych wypadków od kilku lat systematycznie rośnie. Analizy przyczyn nieszczęśliwych wypadków wykazują — jak informuje interpelant — że 55% wypadków śmiertelnych zdarza się na skutek złej organizacji pracy, pośpiechu, przemęczenia, braku nadzoru oraz niedostatecznego wyposażenia w nowoczesny tabor i sprzęt, niewłaściwego przygotowania składnic i dróg dojazdowych.</u> + <u xml:id="u-56.10" who="#Marszalek">W związku z tym interpelant zwrócił się do Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z zapytaniem, jakie minister zamierza poczynić przedsięwzięcia na odcinku bhp w zakresie prac leśnych i transportu drewna na tle rosnących zadań resortu w bieżącej 5-latce.</u> + <u xml:id="u-56.11" who="#Marszalek">Przystępujemy obecnie do odpowiedzi na interpelację posła Józefa Macichowskiego.</u> + <u xml:id="u-56.12" who="#Marszalek">Głos zabiorze Minister Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego ob. Jerzy Popko.</u> + <u xml:id="u-56.13" who="#Marszalek">Minister Leśnictwa i Przemysłu</u> + </div> + <div xml:id="div-57"> + <u xml:id="u-57.0" who="#DrzewnegoJerzyPopko">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Interpelacja posła Józefa Macichowskiego w sprawie nieszczęśliwych wypadków przy pracy w przedsiębiorstwach lasów państwowych dotyczy istotnego problemu, ważnego zarówno dla załóg zatrudnionych w leśnictwie, jak i dla samego resortu leśnictwa i przemysłu drzewnego.</u> + <u xml:id="u-57.1" who="#DrzewnegoJerzyPopko">W wyniku licznych analiz, jakie przeprowadzono w zakresie wypadków przy pracy w leśnictwie, można wyłonić następujące główne przyczyny:</u> + <u xml:id="u-57.2" who="#DrzewnegoJerzyPopko">Po pierwsze — niedostateczne przeszkolenie nowo przyjmowanych robotników w zakresie minimum teoretycznej wiedzy i praktycznych umiejętności posługiwania się złożonym sprzętem mechanicznym. Tym bardziej ważne to jest i z tego względu, że w ostatnich latach tempo zaopatrzenia w sprzęt mechaniczny naszych przedsiębiorstw wyraźnie wzrosło.</u> + <u xml:id="u-57.3" who="#DrzewnegoJerzyPopko">Po drugie — powolne wprowadzanie lepszych systemów organizacji pracy dostosowanych do nowych, zmieniających się warunków pracy w gospodarstwie leśnym.</u> + <u xml:id="u-57.4" who="#DrzewnegoJerzyPopko">Po trzecie — stosunkowo duża płynność kadr w grupie stałych robotników leśnych, nie mówiąc już o sezonowych pracownikach. Płynność kadr wyraża się w odchodzeniu młodych robotników dobrze przeszkolonych do pracy poza leśnictwem. Z tego powodu przeciętny wiek robotników leśnych (47 lat) stale wzrasta.</u> + <u xml:id="u-57.5" who="#DrzewnegoJerzyPopko">Zaznaczyć należy, że praca robotnika leśnego na zrębie wymaga szczególnie dużej sprawności fizycznej i szybkiego refleksu.</u> + <u xml:id="u-57.6" who="#DrzewnegoJerzyPopko">I wreszcie — poważne rozproszenie miejsc pracy utrudnia zapewnienie prawidłowego i fachowego nadzoru.</u> + <u xml:id="u-57.7" who="#DrzewnegoJerzyPopko">Co zrobiono dotychczas dla poprawy istniejącego stanu?</u> + <u xml:id="u-57.8" who="#DrzewnegoJerzyPopko">Przede wszystkim dokonano poważnego wysiłku w zakresie stworzenia odpowiedniego zaplecza techniczno-naprawczego w celu zagwarantowania sprawności sprzętu mechanicznego. Dokonano przeglądu maszyn i urządzeń oraz pojazdów, wycofując z eksploatacji te, które mogłyby zagrażać bezpieczeństwu pracy. Znacznie zwiększono stan ściągaczy linowych (17 tys. sztuk), co daje możliwość bezpieczniejszej pracy przy ściąganiu zawieszonych drzew.</u> + <u xml:id="u-57.9" who="#DrzewnegoJerzyPopko">Zmechanizowano załadunek drewna długiego przy użyciu wciągarek napędzanych od silnika pojazdu. Wprowadzono urządzenia do bezpiecznego otwierania kłonic, które zabezpieczają załogę przed gwałtownym osunięciem się ładunku z pojazdu. Te zabezpieczenia w transporcie stwarzają znaczne możliwości ograniczenia wypadków przy tych pracach, przy których wypadki najczęściej występowały.</u> + <u xml:id="u-57.10" who="#DrzewnegoJerzyPopko">Następnie w celu zmniejszenia nieproduktywnego wysiłku przy dochodzeniu do pracy nieraz z kilkukilometrowej odległości, zapewniono około 600 pojazdów samochodowych do dowożenia robotników do miejsca i z miejsca pracy wraz ze sprzętem mechanicznym. Nie oznacza to jednak, że wszystkie nasze podstawowe jednostki, jakimi są nadleśnictwa, mogą zapewnić takie dowożenie robotników.</u> + <u xml:id="u-57.11" who="#DrzewnegoJerzyPopko">Kolejna sprawa — to wprowadzanie w szybszym tempie postępowych form organizacji pracy, przede wszystkim przy pracach zrębowych. Jedna z tych form polega na utworzeniu brygady od 8 do 22 w pełni kwalifikowanych robotników wraz z odpowiednio przeszkolonym leśniczym-technologiem. Brygada taka wraz ze sprzętem i podręcznym zestawem warsztatowym oraz niezbędnymi częściami zamiennymi dowożona jest do miejsca pracy; odpowiednie rozstawienie robotników i sprzętu mechanicznego na zrębie zapewniają bezkolizyjny przebieg pracy, wyższą wydajność i lepsze warunki bezpieczeństwa pracy.</u> + <u xml:id="u-57.12" who="#DrzewnegoJerzyPopko">Brygada wykonuje w określonym miejscu określone zadania i z kolei przewożona jest transportem samochodowym na nowe miejsce.</u> + <u xml:id="u-57.13" who="#DrzewnegoJerzyPopko">Brygada rozporządza wozem mieszkalnym lub schronem przeciwdeszczowym na zrębie. Niezależnie od tego systemu organizacji pracy stosuje się inne w odniesieniu do małych zespołów ścinkowo-zrębowych, składających się z 3—4 osób. Zespoły te stosując ścisły podział i specjalizację pracy wykazują również wysoką wydajność oraz znaczne obniżenie liczby zagrożeń i wypadków, które występowały przy nie zorganizowanych formach pracy. Te dwa nowoczesne systemy w organizacji pracy zostały już wprowadzone w ponad 300 nadleśnictwach, to znaczy w ponad 30% całego stanu nadleśnictw. Obserwacje nasze wykazują, że przy tych formach zorganizowanej i odpowiednio dozorowanej pracy wypadkowość radykalnie się zmniejszyła z tendencjami do dalszego jej obniżenia. Pragnę jeszcze dodać, że szkoleniem i instruktażem na odcinku bhp objęliśmy wszystkich czynnych robotników. Wprowadziliśmy zasadę niedopuszczania do pracy robotników stałych bez przeszkolenia, a sezonowych bez dokładnego instruktażu. Dokonaliśmy weryfikacji służb bhp z punktu widzenia przydatności i rosnących wymagań.</u> + <u xml:id="u-57.14" who="#DrzewnegoJerzyPopko">Co dobiliśmy w roku bieżącym i co zamierzamy robić do końca bieżącej 5-latki? Przeprowadzimy ponownie w roku bieżącym i będziemy stosowali corocznie przeglądy wszystkich maszyn i urządzeń w zakresie ich sprawności technicznej. Zaostrzymy wymagania w stosunku do producentów maszyn i urządzeń zarówno własnej produkcji, jak i innych resortów, mając na względzie bezpieczeństwo pracy. Postawiliśmy sobie zadanie przyspieszenia wprowadzania postępowych metod organizacji pracy w gospodarce leśnej. W roku bieżącym około 60% nadleśnictw przyjmie systemy organizacji pracy, o których mówiłem. Do końca 1973 r. w całej gospodarce leśnej wprowadzimy nowe zasady organizacji pracy. W działalności naszej będziemy się posługiwali wynikami prac Instytutu Badawczego Leśnictwa, w którym powołaliśmy specjalistyczną komórkę do badań bhp. Niezależnie od wszystkich przedstawionych przedsięwzięć, mających bezpośredni wpływ na kształtowanie warunków pracy, kierownictwo resortu będzie rozwiązywało również i inne zadania, które przyczynią się pośrednio do obniżenia wypadkowości. Prace te będą zmierzały do uzyskania stabilizacji i odmładzania kadry robotniczej poprzez: dalszą budowę osiedli robotniczych w zwartych kompleksach, stwarzając możliwości przybliżenia miejsca zamieszkania do miejsca pracy; nadanie właściwej rangi zawodu robotnika leśnego przez rozszerzenie sieci zasadniczych szkół kształcących w zakresie takich specjalności, jak operatora maszyn i urządzeń, kwalifikowanego pilarza, korowacza na mechanicznych korowarkach itp.</u> + <u xml:id="u-57.15" who="#DrzewnegoJerzyPopko">Przedsięwzięcia te zostały umieszczone w planie na rok 1971 i w projektach planów na lata 1972—1975. Będziemy je konsekwentnie realizowali w ramach posiadanych środków technicznych i finansowych. Prace te będziemy prowadzili w ścisłym współdziałaniu z instancjami Związku Zawodowego Pracowników Leśnych i Przemysłu Drzewnego.</u> + <u xml:id="u-57.16" who="#DrzewnegoJerzyPopko">Kończąc moją odpowiedź na interpelację, chciałbym zapewnić obywateli posłów i posła Macichowskiego, że dołożymy wszelkich starań, by dokonać wyraźnego przełomu w zakresie obniżenia do minimum wypadkowości przy pracy oraz by porządnie i w pełni zrealizować program działania, o którym pokrótce mówiłem.</u> + <u xml:id="u-57.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-58"> + <u xml:id="u-58.0" who="#Marszalek">Czy w tej sprawie ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos? Nikt.</u> + <u xml:id="u-58.1" who="#Marszalek">Na tym kończymy czwarty punkt porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-58.2" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Zmiany w składzie osobowym komisji sejmowych (druk nr 71).</u> + <u xml:id="u-58.3" who="#Marszalek">Wniosek Konwentu Seniorów w tej sprawie został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-58.4" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie w tej sprawie zabrać głos? Nie widzę.</u> + <u xml:id="u-58.5" who="#Marszalek">Czy są jakieś sprzeciwy w sprawie proponowanych zmian w komisjach sejmowych? Nie ma.</u> + <u xml:id="u-58.6" who="#Marszalek">Stwierdzam, że proponowana przez Konwent Seniorów uchwała w sprawie zmian w składzie osobowym komisji sejmowych została przyjęta.</u> + <u xml:id="u-58.7" who="#Marszalek">Porządek dzienny obecnego posiedzenia Sejmu został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-58.8" who="#Marszalek">Informuję jeszcze na koniec Wysoki Sejm, że do Prezydium Sejmu wpłynęły interpelacje:</u> + <u xml:id="u-58.9" who="#Marszalek">1. Interpelacja posła Edmunda Osmańczyka do Prezesa Rady Ministrów w sprawie przeciwdziałania wrogiej propagandzie wokół kwestii wyjazdów do NRF w ramach łączenia rodzin.</u> + <u xml:id="u-58.10" who="#Marszalek">Interpelacja ta zgodnie z art. 73 regulaminu Sejmu została niezwłocznie przesłana obywatelowi Prezesowi Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-58.11" who="#Marszalek">Równocześnie informuję, że wpłynęła na tę interpelację odpowiedź wiceprezesa Rady Ministrów obywatela Wincentego Kraśki, która została przekazana posłowi Edmundowi Osmańczykowi. Pragnę nadmienić, że Prezydium Sejmu zamierza zainteresować przedmiotem tej interpelacji sejmową Komisję Spraw Zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-58.12" who="#Marszalek">2. Interpelacja posła Jana Frankowskiego do Ministra Handlu Zagranicznego w sprawie zapewnienia odpowiedniego udziału Polonii w realizacji międzynarodowych umów handlowych zawieranych przez Polską Rzeczpospolitą Ludową.</u> + <u xml:id="u-58.13" who="#Marszalek">Interpelacja ta została niezwłocznie przesłana obywatelowi Ministrowi Handlu Zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-58.14" who="#Marszalek">Na tym kończymy 12 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-58.15" who="#Marszalek">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u> + <u xml:id="u-58.16" who="#Marszalek">O terminie następnego posiedzenia Sejmu zostaną Obywatele Posłowie powiadomieni.</u> + <u xml:id="u-58.17" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-58.18" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 21 min. 05)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00014-01/header.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00014-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..bd8b6bc --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00014-01/header.xml @@ -0,0 +1,115 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-196972-sjm-ppxxx-00014-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>14 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>14 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">5</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">14</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1971-05-20</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterGospodarkiKomunalnej" role="speaker"> + <persName>Minister Gospodarki Komunalnej</persName> + </person> + <person xml:id="ObieKomisje" role="speaker"> + <persName>Obie Komisje</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCzarneckiAlojzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Czarnecki Alojzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDabekPawel" role="speaker"> + <persName>Poseł Dąbek Paweł</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDudulskiKazimierz" role="speaker"> + <persName>Poseł Dudulski Kazimierz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselFilipowiczZygmunt" role="speaker"> + <persName>Poseł Filipowicz Zygmunt</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGomolaZdzislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Gomoła Zdzisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKabatMarek" role="speaker"> + <persName>Poseł Kabat Marek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKaczorMieczyslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Kaczor Mieczysław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKapczynskiCzeslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Kapczyński Czesław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKasperekMaria" role="speaker"> + <persName>Poseł Kasperek Maria</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLorentzMaria" role="speaker"> + <persName>Poseł Lorentz Maria</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMacichowskiJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Macichowski Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMroczekJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Mroczek Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselOstapczukBronislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Ostapczuk Bronisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPolskiJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Polski Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPrusinskiKazimierz" role="speaker"> + <persName>Poseł Prusiński Kazimierz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPrzydatekAlfred" role="speaker"> + <persName>Poseł Przydatek Alfred</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRoskiewiczBernard" role="speaker"> + <persName>Poseł Rośkiewicz Bernard</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSitekTadeusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Sitek Tadeusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStommaStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Stomma Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSzewczykBronislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Szewczyk Bronisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZielinskiHenryk" role="speaker"> + <persName>Poseł Zieliński Henryk</persName> + </person> + <person xml:id="SekretarzposelStanislawNowinski" role="speaker"> + <persName>Sekretarz poseł Stanisław Nowiński</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekAndrzejBenesz" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Andrzej Benesz</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekAndrzejWerblan" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Andrzej Werblan</persName> + </person> + <person xml:id="ZdzislawDrozd" role="speaker"> + <persName>Zdzisław Drozd</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00014-01/text_structure.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00014-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..8a3c129 --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00014-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,863 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja V — Sesja IV</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 14 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 20 maja 1971 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa1971</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 11)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Przewodniczą na posiedzeniu Marszałek Sejmu Dyzma Gałaj oraz wicemarszałkowie Andrzej Werblan i Andrzej Benesz)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Powołuję na sekretarzy posłów Wacława Jagodzińskiego i Stanisława Nowińskiego.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzi poseł Wacław Jagodziński.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Protokół 13 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono do niego żadnych poprawek.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu usprawiedliwia nieobecność na posiedzeniu tych posłów, których nazwiska będą umieszczone w załączniku do protokołu dzisiejszego posiedzenia.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Ustalony w dniu 11 bm. przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Informuję, że od obywatela posła Władysława Gomułki wpłynęło pismo, w którym zgłosił on rezygnację ze stanowiska członka Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">W związku z tym Prezydium Sejmu — po porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje uzupełnienie dzisiejszego porządku dziennego przez dodanie jeszcze jednego punktu, jako punktu drugiego, w brzmieniu następującym:</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">„2. Zmiana w składzie Rady Państwa.”</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">W związku z tym numeracja dalszych punktów porządku dziennego ulegnie odpowiedniej zmianie.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Nie widzę.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#Marszalek">Uważam zatem, że Sejm porządek dzienny, przedstawiony przez Prezydium Sejmu, zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Projekt uchwały Sejmu w sprawie obsadzania mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 20 (Bielsko-Biała) -- druk nr 77.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! W okręgu wyborczym nr 20 wygasł mandat poselski w związku ze śmiercią posła Franciszka Waniołki. W myśl art. 77 Ordynacji wyborczej do Sejmu, Sejm może obecnie po stwierdzeniu w dniu 28 kwietnia br. wygaśnięcia mandatu posła Franciszka Waniołki podjąć uchwałę o wstąpieniu na jego miejsce tego spośród nie wybranych posłami kandydatów, który uzyskał kolejno największą liczbę głosów, a w międzyczasie nie utracił prawa wybieralności.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej Prezydium Sejmu stwierdziło, że tym spośród nie wybranych kandydatów, który w okręgu wyborczym nr 20 uzyskał największą liczbę głosów, jest obywatelka Maria Kasperek, która posiada prawo wybieralności.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Ob. Maria Kasperek, zamieszkała w Bielsku-Białej, z zawodu włókniarz, pracuje w Zakładach im. Rychlińskiego na stanowisku nastawiacza maszyn przędzalniczych, jest członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">W związku z powyższym, Prezydium Sejmu proponuje Wysokiemu Sejmowi podjęcie uchwały, której treść została zamieszczona w doręczonym Obywatelom Posłom druku nr 77.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie w tej sprawie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">Wobec tego przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem uchwały w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 20, zamieszczonej w druku sejmowym nr 77 — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosu? Nikt.</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 20, a tym samym obywatelka Maria Kasperek uzyskała mandat posła na Sejm PRL.</u> + <u xml:id="u-2.27" who="#Marszalek">Obywatelka poseł Maria Kasperek zgłosiła się do złożenia ślubowania poselskiego.</u> + <u xml:id="u-2.28" who="#Marszalek">14 posiedzenie z 20 maja 1971 r.</u> + <u xml:id="u-2.29" who="#Marszalek">Proszę Obywatelkę Posła o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u> + <u xml:id="u-2.30" who="#Marszalek">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u> + <u xml:id="u-2.31" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u> + <u xml:id="u-2.32" who="#komentarz">(Czyta rotę ślubowania)</u> + <u xml:id="u-2.33" who="#Marszalek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselKasperekMaria">Ślubuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, że poseł Maria Kasperek złożyła ślubowanie poselskie.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Życzę serdecznie Koleżance dobrych osiągnięć i sukcesów w pracy poselskiej, którą Koleżanka rozpoczyna w dniu dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Zmiana w składzie Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Proponuję, aby Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przychylił się do prośby obywatela posła Władysława Gomułki o odwołanie go ze stanowiska członka Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#Marszalek">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął tę propozycję.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#Marszalek">Stwierdzam zatem, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przychylił się do prośby obywatela posła Władysława Gomułki o odwołanie go ze stanowiska członka Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Wewnętrznych oraz Wymiaru Sprawiedliwości o rządowych projektach ustaw:</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#Marszalek">1) Prawo o wykroczeniach (druki nr 19 i 72), 2) Przepisy wprowadzające Prawo o wykroczeniach (druki nr 20 i 73).</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Paweł Dąbek.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselDabekPawel">Wysoki Sejmie! Na posiedzeniu Sejmu w dniu 15 kwietnia 1970 roku odbyło się pierwsze czytanie projektów ustaw dotyczących wykroczeń.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselDabekPawel">Zamykając ówczesną debatę, Wysoki Sejm odesłał przedstawione projekty ustaw do Komisji Spraw Wewnętrznych i Komisji Wymiaru Sprawiedliwości w celu wspólnego ich rozpatrzenia.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselDabekPawel">Zgodnie z życzeniem zawartym w wypowiedziach przedstawicieli klubów poselskich Prezydium Sejmu przesłało projekt ustawy — Prawo o wykroczeniach i projekt Przepisów wprowadzających Prawo o wykroczeniach przed rozpatrzeniem ich przez komisje sejmowe — do wojewódzkich zespołów poselskich z zaleceniem zorganizowania nad nimi szerokiej dyskusji publicznej.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselDabekPawel">Taką dyskusję przeprowadziły w 1970 roku wojewódzkie zespoły poselskie przy współudziale terenowych komitetów Frontu Jedności Narodu.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselDabekPawel">Spotkań posłów z wyborcami, poświęconych skonsultowaniu i omówieniu projektu ustawy Prawo o wykroczeniach odbyło się w okresie od maja do września 1970 r. ponad 2 300. Wzięło w nich udział około 170 tysięcy obywateli, spośród których zabrało głos około 20 tysięcy osób.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselDabekPawel">Zainteresowanie dyskutantów skupiało się na takich sprawach, jak zwalczanie chuligaństwa, bezpieczeństwo i porządek na drogach publicznych, ochrona konsumenta, odpowiedzialność rodziców za wykroczenia nieletnich itp. Postulowano konieczność surowszych represji wobec sprawców dokuczliwych wykroczeń.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselDabekPawel">Wszystkie zgłoszone w dyskusji terenowej uwagi, poprawki i wnioski zostały wszechstronnie przeanalizowane przez wspólną podkomisję, powołaną przez Komisję Spraw Wewnętrznych i Komisję Wymiaru Sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselDabekPawel">Ożywiona dyskusja nad projektem ustawy Prawo o wykroczeniach toczyła się też na łamach prasy codziennej, czasopism zarówno społecznych, jak i prawniczych. Ukazało się dotychczas ponad 350 publikacji na temat poszczególnych problemów, zawartych w projekcie nowego Prawa o wykroczeniach.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselDabekPawel">Do Komisji Spraw Wewnętrznych i Komisji Wymiaru Sprawiedliwości wpłynęły także propozycje poprawek z sejmowych Komisji: Handlu Wewnętrznego, Komunikacji i Łączności oraz Zdrowia i Kultury Fizycznej. Komisje te zgodnie z uchwałą Sejmu rozpatrzyły interesujące je części projektów ustaw. Ich propozycje zostały rozpatrzone przy ustalaniu treści poprawek do projektu nowej ustawy o wykroczeniach.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselDabekPawel">Ta metoda pracy umożliwiła przekazanie do Sejmu uwag i wniosków, będących wyrazem najszerszej opinii społecznej odnośnie do kierunku i sposobu dalszej ochrony porządku publicznego i wzmacniania dyscypliny społecznej obywateli naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselDabekPawel">Odbyło się ogółem 13 posiedzeń podkomisji i 3 wspólne posiedzenia Komisji: Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselDabekPawel">W wyniku nadesłanych uwag z dyskusji terenowej, od zainteresowanych komisji sejmowych oraz przeprowadzonej przez samą podkomisję gruntownej analizy poszczególnych artykułów obu projektów ustaw na posiedzeniach podkomisji, podkomisja zgłosiła ogółem 95 propozycji poprawek — formalnych i merytorycznych — do obu projektów ustaw. Propozycje podkomisji były przedmiotem obrad na wspólnych posiedzeniach Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości. Wynikiem tych posiedzeń są propozycje poprawek zamieszczone w doręczonych obywatelom posłom drukach sejmowych nr 72 i 73.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselDabekPawel">Pragnę obecnie przedstawić Wysokiej Izbie stanowisko Komisji Spraw Wewnętrznych i Komisji Wymiaru Sprawiedliwości odnośnie do projektów ustaw: Prawo o wykroczeniach i Przepisy wprowadzające Prawo o wykroczeniach oraz omówić i wyjaśnić cel najważniejszych proponowanych przez obie komisje poprawek.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselDabekPawel">Na wstępie pragnę zaznaczyć, że Komisje Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości, w których imieniu mam zaszczyt przemawiać, zgłaszają wniosek, aby nadesłanym do Sejmu przez Rząd projektom ustaw — Prawo o wykroczeniach i Przepisy wprowadzające Prawo o wykroczeniach nadać nazwę: Kodeks wykroczeń i Przepisy wprowadzające Kodeks wykroczeń.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselDabekPawel">Wysoki Sejmie! Obowiązujące dotychczas Prawo o wykroczeniach z 1932 r. nie odpowiada już istniejącej rzeczywistości w naszym kraju. W społeczeństwie polskim, budującym socjalizm, nastąpiły istotne zmiany społeczno-polityczne i gospodarcze. W związku z tym należało ustalić nowe formy kształtowania zasad współżycia społecznego, utrzymania porządku publicznego, przestrzegania dyscypliny społecznej — jakie stały się niezbędne w Polsce Ludowej. Wymagało to opracowania nowego, dostosowanego do potrzeb naszego rozwoju, projektu nowej ustawy o wykroczeniach.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselDabekPawel">Zdaniem obu sejmowych komisji, które mam zaszczyt reprezentować, przedłożony projekt Kodeksu wykroczeń odpowiada tym wymogom. Jego podstawowe założenia można scharakteryzować następująco: część ogólna stanowi pełną kodyfikację ogólnych zasad dotyczących odpowiedzialności i wymiaru kary za wykroczenia, część szczególna obejmuje ponad 90% wykroczeń spośród tych, które najczęściej występują w praktyce.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselDabekPawel">Projekt Kodeksu wykroczeń uwzględnia między innymi następujące zjawiska.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselDabekPawel">Niektóre wykroczenia utraciły swe dawne znaczenie społeczne, natomiast inne zaczęły stawać się coraz bardziej dokuczliwe i przeszkadzać obywatelom w spokojnej pracy i wypoczynku. Wskutek migracji ludności do budujących się ośrodków przemysłowych i związanej z tym zmiany warunków życia w nowym środowisku wzrasta liczba wykroczeń, popełnionych pod wpływem alkoholu oraz wykroczeń o charakterze chuligańskim. Poza tym w związku z rozwijającą się u nas motoryzacją, zwiększa się nieproporcjonalnie szybko liczba wykroczeń drogowych, w tym szczególnie groźne w skutkach wypadki prowadzenia pojazdu w stanie wskazującym na użycie alkoholu. Te sprawy należało potraktować odpowiednio do ich skutków społecznych.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselDabekPawel">Projekt Kodeksu wykroczeń uwzględnia również i inne zjawiska, zaobserwowane w naszym życiu społecznym.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselDabekPawel">Nastąpił u nas wzrost poziomu świadomości prawnej i dyscypliny społecznej obywateli. Znalazło to swój wyraz w spadku ogólnej liczby wykroczeń. W latach 1955—1960 kolegia karno-administracyjne rozpatrywały w ciągu roku przeciętnie około miliona spraw. Natomiast już od roku 1961 liczba spraw utrzymuje się na poziomie około 500 tysięcy.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselDabekPawel">Zjawisko to ma wpływ na kierunek polityki karnej, polegającej na częstszym odchodzeniu od represji karnej i coraz śmielszym sięganiu po środki o dolegliwości czysto moralnej. Podstawową przesłanką, która warunkuje prawidłową realizację tego nowego kierunku polityki karnej jest coraz szerszy udział społeczeństwa w walce z naruszeniami porządku publicznego.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselDabekPawel">Tym celom służy, między innymi, uznanie w projekcie Kodeksu wykroczeń nagany za karę zasadniczą (art. 18) i wprowadzenie nowej kary: ograniczenia wolności (art. 18, 20 do 23). Są to postanowienia nie znane w dotychczasowym ustawodawstwie odnoszącym się do wykroczeń. Świadczą one, że projekt uwzględnia nie tylko potrzebę represji karnej, lecz także, nie w mniejszej mierze, potrzebę wykorzystywania środków oddziaływania wychowawczego. Znajduje to także wyraz w przewidzianym szerszym włączeniu zakładów pracy do realizacji tego celu wychowawczego, a poza tym włączeniu do realizacji wymienionego celu również i organizacji społecznych (art. 39 i 40).</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselDabekPawel">Do szczególnie istotnych nowości w projekcie ustawy można zaliczyć ponadto wzbogacenie katalogu kar dodatkowych w art. 28, przy tym kara dodatkowa może występować jako samoistny środek oddziaływania (art. 38 § 3).</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselDabekPawel">Wysoki Sejmie! Zaletą projektu Kodeksu wykroczeń jest to, że poszerza on postępowy kierunek uspołeczniania wymiaru sprawiedliwości i stopniowego przechodzenia od represji karnej do społecznych środków wychowawczych. Przejawia się to m.in. w przesuwaniu drobniejszych spraw z kompetencji kolegiów do rozpatrzenia przez Sądy społeczne, kolektywy pracownicze i organizacje społeczne.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselDabekPawel">Proces ten jednakże nie oznacza pobłażliwości dla sprawcy. Dlatego wielkiego znaczenia nabiera sprawa rozwarstwiania wykroczeń. Społeczeństwo żąda surowego karania chuliganów i recydywistów, złodziei i spekulantów. Realizacja tego postulatu jest zawarta w przedłożonym Wysokiemu Sejmowi projekcie Kodeksu wykroczeń. W tych przypadkach, gdy czyn charakteryzuje się większym niebezpieczeństwem społecznym i ujawnia się zła wola oraz demoralizacja sprawcy — projekt ustawy przewiduje surowsze środki oddziaływania na sprawcę. Jednakże tam, gdzie popełnienie wykroczenia następuje przez lekkomyślność czy w sposób przypadkowy, a samo wykroczenie jest mniejszej wagi, projekt Kodeksu nie tylko łagodzi represje, ale zezwala również na odstąpienie od niej i zastosowanie pozakarnych środków wychowawczych.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselDabekPawel">Sprawie stosowania pozakarnych środków wychowawczych poświęcony jest cały rozdział III projektu Kodeksu wykroczeń. U podłoża jego artykułów 39 i 40 leży zasada, iż odpowiedzialność karna za wykroczenie powinna następować dopiero wówczas, gdy środki oddziaływania wychowawczego okażą się nieskuteczne.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselDabekPawel">Projekt Kodeksu wykroczeń wprowadził oddziaływanie pozakarne na dwóch płaszczyznach: po ujawnieniu wykroczenia, gdy sprawa nie jest kierowana do kolegium (art. 39), co jest nowością, i po skierowaniu sprawy do kolegium (art. 40).</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselDabekPawel">Art. 39 § 1 projektu Kodeksu wykroczeń stanowi, że w stosunku do sprawcy czynu można poprzestać na zastosowaniu środków oddziaływania wychowawczego wystarczających do wdrażania sprawcy do poszanowania prawa i przestrzegania zasad współżycia społecznego i nie kierować wniosku do kolegium.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselDabekPawel">Nad prawidłowym korzystaniem z przepisu art. 39 projektu Kodeksu wykroczeń będzie czuwać prokurator. W myśl art. 39 § 2 projektu Kodeksu wykroczeń, jeżeli interes społeczny będzie za tym przemawiał, prokurator może skierować do kolegium sprawę, w której poprzestano na zastosowaniu środka wychowawczego.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselDabekPawel">Niektóre przepisy części szczególnej projektu Kodeksu wykroczeń wprost stanowią, że czyn staje się karalny dopiero wówczas, gdy sprawca popełnia go pomimo uprzedniego zastosowania wobec niego środków egzekucji administracyjnej. Głosi to np. art. 109 projektu Kodeksu wykroczeń, dotyczący niepoddania się obowiązkowemu szczepieniu lub badaniu stanu zdrowia.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselDabekPawel">Wymienione postanowienia art. 39 i 40 nie stoją jednak na przeszkodzie, ażeby wobec niektórych osób, zwłaszcza sprawców czynów o większym potencjale społecznego niebezpieczeństwa i sprawców niepoprawnych, stosować także środki represyjne.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselDabekPawel">Mówiąc o przepisach, zmierzających do dalszej aktywizacji społeczeństwa i poszczególnych obywateli w zwalczaniu wykroczeń, wspomnieć należy jeszcze o postanowieniach art. 15 § 2 projektu Kodeksu wykroczeń. Przepis ten uznaje za działanie w obronie koniecznej nie wynikającą z obowiązku służbowego interwencję obywatela w celu przywrócenia spokoju i porządku publicznego. Tym samym, interweniujący obywatel staje się pomocnikiem organów państwowych w realizacji zadań z dziedziny ochrony ładu i porządku publicznego.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#PoselDabekPawel">Wysoki Sejmie! Przy uzasadnianiu przedłożonych poprawek pominę poprawki o charakterze formalnym. Polegają one na zmianie redakcji przepisu bez naruszenia jego treści. Ważniejsze poprawki o charakterze merytorycznym będę omawiał według kolejności artykułów projektu Kodeksu wykroczeń i projektu ustawy Przepisy wprowadzające Kodeks wykroczeń.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselDabekPawel">Dla ujednolicenia równoważników pieniężnych jednego dnia aresztu, występujących w art. 10 § 2 i w art. 25 § 1, Komisje Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości proponują Wysokiej Izbie przyjęcie w § 2 art. 10 grzywny od 50 do 150 zł. Ponadto Komisje proponują uzupełnienie art. 10 nową regulacją (§ 3), która stanowi, iż nawiązka orzeczona za wykroczenie nie podlega wykonaniu, gdy orzeczono nawiązkę za przestępstwo, w razie zaś jej uprzedniego wykonania zalicza się ją na poczet nawiązki orzeczonej za przestępstwo.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#PoselDabekPawel">W art. 25 proponuje się podwyższenie (z 300 do 1000 złotych) granicy grzywny, powyżej której można będzie orzekać zastępczą karę aresztu. Pozwoli to na większe ograniczenie możliwości stosowania krótkoterminowych kar aresztu za wykroczenia. Chodzi bowiem o zapłacenie grzywny przez sprawcę wykroczenia, a nie o osadzenie go w areszcie.</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#PoselDabekPawel">W celu wzmocnienia ochrony mienia społecznego proponuje się, ażeby wśród wymienionych w art. 33 § 4 okoliczności obciążających przy wymiarze kary znalazło się przede wszystkim — „działanie sprawcy wykroczenia na szkodę mienia społecznego”. Zaś w pkt 8 tegoż § 4 art. 33 proponujemy — zgodnie z wnioskiem wojewódzkich zespołów poselskich — poprawkę prowadzącą do tego, iż okolicznością obciążającą będzie nie tylko popełnienie wykroczenia wspólnie z małoletnim, ale i podżeganie oraz udzielanie pomocy małoletniemu przy popełnieniu wykroczenia.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#PoselDabekPawel">Wiele krytycznych uwag w dyskusji sejmowych komisji wywołał przepis art. 48, jako nadmiernie penalizujący życie, mogący w konsekwencji hamować zdrową i twórczą krytykę. Brzmiał on, jak następuje: — „Kto w miejscu publicznym demonstracyjnie okazuje lekceważenie dla instytucji państwowej lub organizacji społecznej — podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny”. W nowej, zaproponowanej przez komisje, redakcji daje on ochronę przed wykroczeniem już tylko takim podstawowym dobrom, jakie chroni art. 270 § 1 Kodeksu karnego. Są to Naród Polski, Polska Rzeczpospolita Ludowa, jej ustrój i naczelne organy.</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#ObieKomisje">Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości proponują Wysokiej Izbie — zgodnie z wnioskami z dyskusji na podkomisji — zmianę przewidzianych w projekcie zagrożeń, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#ObieKomisje">— skreślenie w art. 51 kary aresztu, gdyż nie ma potrzeby zaostrzenia dotychczasowej sankcji, jaką jest kara grzywny za wykroczenia odnoszące się do zgromadzeń;</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#ObieKomisje">— skreślenie w art. 52 postanowienia o dodatkowej karze przepadku materiałów bibliotecznych, jako niewspółmiernie surowej w stosunku do sankcji karnej i wagi czynu. W wypadku, gdyby udostępniane publicznie pisma czy druki zawierały treść godzącą w interesy państwa — czyn podpadnie pod art. 273 Kodeksu karnego, przewidujący możliwość orzeczenia przepadku przedmiotów przestępstwa.</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#ObieKomisje">Poza tym obie Komisje proponują:</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#ObieKomisje">— uzupełnienie sankcji karnych w celu uelastycznienia środków represji poprzez dodanie kary aresztu w artykułach 81 § 1 i 90 § 1; ponadto dodanie kary ograniczenia wolności w art. 140 § 1, grzywny do 3 000 zł w art. 56 § 1 i nagany w artykułach 80 § 2 i 134.</u> + <u xml:id="u-6.5" who="#ObieKomisje">Poprawki te mają na celu ujednolicenie sankcji, grożących za nieostrożne obchodzenie się z materiałami wybuchowymi i nieostrożne obchodzenie się z ogniem oraz zaostrzenie sankcji za nieudzielenie pomocy ofierze wypadku drogowego; poza tym chodzi o zaostrzenie sankcji za naruszenie przepisów meldunkowych i ułatwienie zwalczania żebractwa.</u> + <u xml:id="u-6.6" who="#ObieKomisje">Obie Komisje proponują dalej:</u> + <u xml:id="u-6.7" who="#ObieKomisje">— uzupełnienie art. 78 nowym paragrafem 3 przewidującym możliwość orzekania obowiązku przywrócenia do stanu poprzedniego, a to w celu zwiększenia ochrony wałów przeciwpowodziowych;</u> + <u xml:id="u-6.8" who="#ObieKomisje">— zaostrzenie w art. 137 § 2 kar do górnej ich granicy stosownie do znacznego, społecznego niebezpieczeństwa czynów polegających na niszczeniu zadrzewień ochronnych i przydrożnych;</u> + <u xml:id="u-6.9" who="#ObieKomisje">— zaostrzenie represji w wyodrębnionym przepisie o ochronie melioracji wodnych, tj. art. 147¹, przez ustanowienie możliwości orzekania obowiązku zapłaty równowartości wyrządzonej szkody lub obowiązku przywrócenia do stanu poprzedniego zniszczonych urządzeń melioracyjnych.</u> + <u xml:id="u-6.10" who="#ObieKomisje">Ze względu na stosunkowo znaczną liczbę utonięć przeważył w dyskusji pogląd, iż należy wyodrębnić wykroczenia polegające na kąpaniu się w miejscach, w których jest to zabronione. Zgodnie więc z postulatami wojewódzkich zespołów poselskich proponuje się nowy art. 53¹, przewidujący karę grzywny za kąpiel w miejscu niedozwolonym.</u> + <u xml:id="u-6.11" who="#ObieKomisje">Propozycja poprawki do art. 67 zmierza do ograniczenia represji. Obie Komisje uwzględniły głosy krytyczne z dyskusji wojewódzkich zespołów poselskich, iż ten, kto uszkadza znak umieszczony na przedmiocie przez organ państwowy dla stwierdzenia tożsamości przedmiotu, powinien odpowiadać tylko wówczas, gdy wykroczenie popełnił umyślnie.</u> + <u xml:id="u-6.12" who="#ObieKomisje">Postulat sejmowej Komisji Komunikacji i Łączności włączenia do projektu ustawy wykroczeń naruszających porządek na kolei, proponuje się zrealizować poprzez wprowadzenie dwóch poprawek:</u> + <u xml:id="u-6.13" who="#ObieKomisje">a) skreślenie w art. 83 § 1 wyrazu — „drogowy”, przez co poszerzy się zakres przepisu i rozciągnie karalność na samowolne uszkadzanie kolejowych znaków, sygnałów i urządzeń ostrzegawczych lub zabezpieczających;</u> + <u xml:id="u-6.14" who="#ObieKomisje">b) dodanie w art. 96 nowego § 2 przewidującego karalność czynu, polegającego na niezachowaniu przepisowej odległości od linii kolejowych przy zadrzewianiu lub zakrzewianiu, albo prowadzeniu robót ziemnych.</u> + <u xml:id="u-6.15" who="#ObieKomisje">Proponuje się poza tym skreślenie w art. 87 wyrazów: — „w obrębie drogi publicznej”, ażeby przepis dotyczył również sprawy pozostawiania dzieci na torach kolejowych.</u> + <u xml:id="u-6.16" who="#ObieKomisje">Wiele krytycznych uwag ze strony wojewódzkich zespołów poselskich i w środowiskach prawniczych wywołał przepis art. 85 § 3. Uznając w pełni potrzebę surowego traktowania osób prowadzących pojazd mechaniczny w stanie wskazującym na użycie alkoholu, w tym i w stanie nietrzeźwości, oraz celowość orzekania w tych wypadkach dodatkowej kary zakazu prowadzenia pojazdów, podnoszono iż przepis jest skomplikowany. Komisje Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości, uwzględniając te krytyczne głosy, proponują sformułowanie bardziej proste. W nowym ujęciu przepis przewiduje możliwość orzeczenia kary zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych wobec sprawcy, który taki pojazd prowadził w stanie wskazującym na użycie alkoholu (do 0,5 promille zawartości alkoholu we krwi). Jeżeli jednak sprawca był w stanie nietrzeźwości (powyżej 0,5 promille) — kolegium będzie miało obowiązek orzeczenia tej kary dodatkowej.</u> + <u xml:id="u-6.17" who="#ObieKomisje">Poprawka proponowana do art. 89 § 2 rozciąga karalność na osoby prowadzące każdy pojazd, a nie tylko samochodowy, jeżeli w celu uniknięcia kontroli nie zastosują się do polecenia zatrzymania pojazdu. Poprawka zmierza do tego, aby przepis art. 89 miał zastosowanie również do prowadzących motorowery, rowery i furmanki.</u> + <u xml:id="u-6.18" who="#ObieKomisje">Gruntownej przebudowie w związku z ukazaniem się nowej ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia uległ przepis art. 107 § 1. Proponuje się zastąpienie go nowymi przepisami, zawierającymi typowe wykroczenia przeciwko nakazom i zakazom zawartym we wspomnianej ustawie, kierując się przekonaniem, iż ułatwi to ściganie tego rodzaju wykroczeń. Wprowadza się więc nowe 3 artykuły: art. 107¹, art. 107² i art. 107³. Nie uległy zaś merytorycznej zmianie połączone §§ 2 i 3 dotychczasowego art. 107.</u> + <u xml:id="u-6.19" who="#ObieKomisje">Zgodnie z wnioskiem Komisji Komunikacji i Łączności proponuje się wprowadzić poprawkę do art. 115 § 2. Przepis ten dotyczy szalbierstwa; będzie on miał w nowej redakcji zastosowanie również do sprawców wyłudzających przejazd prywatną taksówką.</u> + <u xml:id="u-6.20" who="#ObieKomisje">Realizując wniosek wysuwany przez wojewódzkie zespoły poselskie, ażeby sprawcy drobnych kradzieży i uszkodzeń mienia, gdy szkoda nie przekracza 500 zł, odpowiadali kamie również wtedy, gdy czyn taki popełnią za granicą, proponuje się nowy art. 124¹ w brzmieniu: — „Przepisy art. 113, 116 i 118 stosuje się również w razie popełnienia wykroczenia za granicą”.</u> + <u xml:id="u-6.21" who="#ObieKomisje">Gdy chodzi o projekt ustawy Przepisy wprowadzające Kodeks wykroczeń, zwrócę uwagę na proponowany nowy art. X mający duże znaczenie dla maksymalnego ograniczenia możliwości orzekania kary aresztu w stosunku do sprawcy wykroczeń. Przepis ten uchyla karę aresztu za wykroczenia przewidziane w 52 ustawach szczególnych.</u> + <u xml:id="u-6.22" who="#ObieKomisje">Zaznaczyć należy, że wszystkie wykroczenia zawarte są w 120 ustawach szczególnych: z tego 60 ustaw przewiduje zagrożenie karą aresztu. Proponowany art. X Przepisów wprowadzających zmniejsza liczbę takich zagrożeń z 60 do 8 wymienionych w tym artykule.</u> + <u xml:id="u-6.23" who="#ObieKomisje">Wysoki Sejmie! Reasumując, pragnę stwierdzić, że przedłożone Wysokiej Izbie projekty ustaw: Kodeks wykroczeń i Przepisy wprowadzające Kodeks wykroczeń czynią zadość wysuwanym przez społeczeństwo postulatom i odpowiadają potrzebom dalszego rozwoju naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-6.24" who="#ObieKomisje">W imieniu Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył projekty ustaw: Kodeks wykroczeń i Przepisy wprowadzające Kodeks wykroczeń (druki nr 19 i 20) wraz z poprawkami Komisji (druki nr 73 i 74).</u> + <u xml:id="u-6.25" who="#ObieKomisje">Jednocześnie w imieniu Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości zgłaszam wniosek o upoważnienie Marszałka Sejmu do ustalenia w tekście ustawy Kodeks wykroczeń (druk nr 19), wynikającej z uchwalonych przez Sejm poprawek, ciągłej numeracji artykułów, paragrafów i punktów oraz — jeśli zajdzie potrzeba — zastosowania odpowiednich znaków interpunkcji.</u> + <u xml:id="u-6.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#Marszalek">Konwent Seniorów proponuje, ażeby dyskusję nad zreferowanymi przez posła Pawła Dąbka projektami ustaw przeprowadzić łącznie z dyskusją nad punktami czwartym i piątym porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#Marszalek">Czy są w tej sprawie inne zdania?</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#Marszalek">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#Marszalek">Proponuję zatem przystąpić do 4 punktu porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji: Spraw Wewnętrznych oraz Wymiaru Sprawiedliwości o rządowych projektach ustaw:</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#Marszalek">1) Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (druki nr 21 i 74), 2) Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (druki nr 22 i 75) W tej sprawie głos ma sprawozdawca poseł Alojzy Czarnecki.</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Obywatelu Marszałku, Obywatele Posłowie! Z upoważnienia Komisji Spraw Wewnętrznych oraz Wymiaru Sprawiedliwości mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie rządowy projekt ustawy — Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia oraz projekt ustawy — Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Projekt tych ustaw, podobnie jak Kodeks wykroczeń, były poddane dyskusji środowiskowej. Wyniki dyskusji prowadzonej poza Sejmem przyczyniły się wydatnie do pogłębienia analizy projektu oraz do pełnej konfrontacji jego przepisów ze stosunkami i potrzebami społecznymi, a w konsekwencji do lepszego — według przekonania Komisji — rozwiązania niektórych istotnych zagadnień.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Podstawowym założeniem projektu jest unifikacja postępowania w sprawach o wykroczenia. Zgodnie z art. 1 i 2 projektu, kolegia przy prezydiach rad narodowych przejmują do rozpoznania sprawy o wszystkie wykroczenia, a wyjątek od tej zasady może wynikać jedynie z wyraźnego przepisu ustawy. Dotyczy to głównie orzecznictwa w sprawach o wykroczenia z zakresu prawa pracy, ze względu na powołanie kolegiów orzekających przy organach związków zawodowych. Z tego też względu uznano za celowe pozostawienie orzecznictwa tych kolegiów poza zakresem przepisów niniejszego projektu.</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Na szczególne podkreślenie zasługuje również przewidziane w projekcie zniesienie odrębnych postępowań w urzędach morskich i górniczych. Sprawy o wykroczenia w tym zakresie, aczkolwiek nie przekazane do orzecznictwa kolegiów przy prezydiach rad narodowych, będą rozpoznawane przez odrębny pion kolegiów i zgodnie z naczelną zasadą, założoną w projekcie, rozpoznawanie tych spraw — co należy wyraźnie zaakcentować — będzie odbywało się kolegialnie, a nie jak dotąd jednoosobowo. Wspomniane organy kolegialne będą wybierane przez rady narodowe, a rozpoznawanie tych spraw będzie oparte na przepisach postępowania regulowanych niniejszym projektem.</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Projekt wychodząc ze słusznego założenia, że dotychczasowe doświadczenia praktyczne kolegiów orzekających głęboko zakorzeniły się już w świadomości społecznej i zdały egzamin, recypuje dotychczasowe podstawowe zasady postępowania, a mianowicie: powierzenie orzecznictwa w sprawach o wykroczenia nie- zawisłym, społecznym organom kolegialnym, eksponowanie wychowawczego celu tego orzecznictwa, zachowanie prawa żądania przekazania sprawy na drogę postępowania sądowego w przypadku orzeczenia kary aresztu, jak również kary ograniczenia wolności.</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#PoselCzarneckiAlojzy">W tym miejscu należałoby podkreślić, że umożliwienie obwinionemu przekazania sprawy na drogę postępowania sądowego również i w przypadku orzeczenia kary ograniczenia wolności, a nie jak dotąd tylko kary aresztu — jest wynikiem pracy komisji i powołanego przez nie zespołu. Ta poprawka, o istotnym znaczeniu, jest wyrazem zapewnienia obywatelowi ukaranemu karą ograniczenia wolności — kontroli sądowej słuszności tego orzeczenia.</u> + <u xml:id="u-8.6" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Zmianą o zasadniczym znaczeniu jest całościowe ujęcie problematyki procesowej w jednym akcie prawnym. Według dotychczasowego prawa, osoby wchodzące w skład kolegiów z reguły wykonujące swe obowiązki w tym zakresie społecznie, zmuszone były posługiwać się przepisami zawartymi w Kodeksie postępowania karnego bądź Kodeksie postępowania administracyjnego. Tego rodzaju postanowienia niewątpliwie stwarzały w praktyce duże trudności, skoro weźmie się pod uwagę, że w znakomitej większości członkowie kolegiów nie są prawnikami. W obecnym układzie całościowe ujęcie problematyki w jednym akcie prawnym powinno ułatwić członkom kolegiów stosowanie jednolitych norm i instytucji prawa w zakresie postępowania w sprawach o wykroczenia. Należy jeszcze dodać, że przewidziane projektem postępowanie zostało możliwie maksymalnie uproszczone i odformalizowane, jednakże zachowało ono podstawowe gwarancje procesowe dla stron oraz te formy procesowe, które zdały egzamin w praktyce.</u> + <u xml:id="u-8.7" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Niezależnie od tego, konstrukcja projektu Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia charakteryzuje się, w porównaniu do ustawy dotąd obowiązującej, większą przejrzystością, co również powinno ułatwić stosowanie go w praktyce.</u> + <u xml:id="u-8.8" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Przykładem tego może być wyodrębnienie tej grupy przepisów, których dokładna znajomość nie jest potrzebna wszystkim członkom kolegiów. Dotyczy to w szczególności przepisów zawartych w działach IX, X i XI, a traktujących o wykonywaniu rozstrzygnięć, o nadzorze nad działalnością kolegiów oraz o prokuratorskiej kontroli przestrzegania prawa.</u> + <u xml:id="u-8.9" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Projekt daje nadto wyraz poprawności formalnej, przyjmując zgodną z jego treścią nazwę — „postępowanie w sprawach o wykroczenia”. Kwestia ta, aczkolwiek o formalnym znaczeniu, zasługuje na podkreślenie z tego względu, iż dotychczasowe określenie, a mianowicie — „postępowanie karno-administracyjne” nie jest w rzeczywistości ani postępowaniem karnym, ani administracyjnym, skoro te postępowania w istocie swej całkowicie odrębne, uregulowane są odrębnymi aktami prawnymi, a mianowicie Kodeksem postępowania karnego i Kodeksem postępowania administracyjnego. Z tego też względu przyjęte w projekcie rozwiązanie określające go mianem postępowania w sprawach o wykroczenia — czyni zadość wymogom merytorycznym i formalnym.</u> + <u xml:id="u-8.10" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Przechodząc do omówienia zasad ogólnych postępowania w sprawach o wykroczenia, należy stwierdzić na wstępie, że zostały one potraktowane w sposób szczególny, a mianowicie wyeksponowano je już w dziale I. Jest to nowość w porównaniu z dotychczasową ustawą. Wyodrębnienie tych zasad i niejako skatalogowanie ich już na początku projektu podnosi ich rangę i dowodzi, że całość postępowania w sprawach o wykroczenia bez reszty opiera się na tych zasadach i mieści się w ich ramach. Niezależnie od znaczenia merytorycznego, tego rodzaju rozwiązanie zwiększa nadto — i to w znacznym stopniu — czytelność omawianego aktu prawnego. Przyjęte założenie niewątpliwie pozwoli na prawidłowe rozwiązanie tych kwestii, które mogą wyłonić się w przyszłości na tle stosowania w praktyce nowych przepisów. Chodzi w szczególności o to, że przyjęty w projekcie układ naczelnych zasad postępowania, stanowiących jego fundament, daje gwarancje właściwej interpretacji poszczególnych przepisów, jak i przewidzianych w projekcie odnośnych instytucji.</u> + <u xml:id="u-8.11" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Przewidziane projektem zasady są fundamentem, na którym opiera się całość postępowania w sprawach o wykroczenia. Do najważniejszych należy zaliczyć zasadę kolegialności, zasadę wychowawczego celu orzecznictwa, zasadę praworządności, zasadę prawdy obiektywnej i domniemania niewinności, zasadę prawa do obrony, a nadto zasady niezbędnej informacji prawnej, trwałości prawomocnych rozstrzygnięć oraz niezawisłości członków kolegiów. Niektóre z wymienionych zasad należy bliżej omówić.</u> + <u xml:id="u-8.12" who="#PoselCzarneckiAlojzy">W szczególności zwrócenia uwagi wymaga okoliczność, że z jednej strony zachowuje się pełnię gwarancji procesowych, z drugiej zaś strony zapadłe orzeczenia muszą dawać wyraz prawdzie obiektywnej, a nadto wypełniać podstawowy cel, jakim jest wychowawczy i profilaktyczny charakter orzecznictwa. To ostatnie wykracza poza przyjęte dotąd w praktyce granice.</u> + <u xml:id="u-8.13" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Realizowanie bowiem zasady komunikowania państwowym i społecznym instytucjom o stwierdzonych niedociągnięciach w ich działaniu powinno w dużej mierze przyczynić się do zapobiegania naruszaniu porządku prawnego, a zatem będzie miało wpływ na sferę przestrzegania praworządności w szerszym tego słowa znaczeniu. Podkreślenia wymaga i to, że obowiązuje zasada kolegialności. Wyjątek w odniesieniu do postępowania nakazowego i mandatowego jest tylko potwierdzeniem tej reguły.</u> + <u xml:id="u-8.14" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Istotnym momentem jest przyjęta w projekcie zasada niezawisłości członków kolegiów, której waga wypływa z coraz głębiej ugruntowującej się świadomości społecznej.</u> + <u xml:id="u-8.15" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Postępowanie przed kolegium zostało uregulowane w projekcie w dziale III. Dotyczy to w szczególności postępowania przed kolegium I instancji. Podobnie jak w działach poprzednich, dział ten charakteryzuje się przejrzystością, a nadto wyczerpująco stanowi o całokształcie postępowania w I instancji.</u> + <u xml:id="u-8.16" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Zasadniczą nowością jest wprowadzenie instytucji czynności sprawdzających. Należy podkreślić szczególnie trafne rozwiązanie w ten sposób zagadnienia prawidłowego wszczynania postępowania, a mianowicie tylko w takich przypadkach, w których popełnienie wykroczenia jest dostatecznie uprawdopodobnione. W ten sposób położona zostanie tama pochopnym i bezzasadnym wszczęciom postępowania.</u> + <u xml:id="u-8.17" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Zgodnie z art. 20 projektu, utrzymana została w zakresie składania wniosku o ukaranie — zasada actio popularis. W art. 21 z kolei uregulowano warunki i wymogi, jakim powinien podlegać wniosek o ukaranie, pochodzący od osoby fizycznej.</u> + <u xml:id="u-8.18" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Wniosek taki nie może być gołosłowny, gdyż z mocy § 3 art. 21 należy dołączyć do wniosku materiał dochodzenia lub postępowania sprawdzającego bądź inne niezbędne dane.</u> + <u xml:id="u-8.19" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Charakteryzując przepisy o postępowaniu, pragnę między innymi zwrócić uwagę na przewidzianą w projekcie możliwość odmowy wszczęcia postępowania, jeżeli popełniony przez obwinionego czyn jest jednoczesnym niewykonaniem obowiązku podlegającego egzekucji administracyjnej, a po stronie organu nie nastąpiło wyczerpanie środków przewidzianych w postępowaniu egzekucyjnym. Pozwala to — nie naruszając dotychczasowej zasady dwutorowości postępowania — na przesunięcie wielu spraw do załatwienia w postępowaniu egzekucyjnym bez sięgania do środków natury karnej.</u> + <u xml:id="u-8.20" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Istotną nowością projektu jest wprowadzenie wyłomu w stosunku do obowiązującej dotąd zasady, iż wszczęcie postępowania karnego nie wyłącza odpowiedzialności przed kolegium. Z treści przepisu art. 25 pkt 1 projektu wynika bowiem, że można odmówić wszczęcia postępowania, a wszczęte już — umorzyć, jeżeli o ten sam czyn, stanowiący zarazem przestępstwo, toczy się postępowanie przygotowawcze lub sądowe. Wyjątek stanowi tu jedynie postępowanie przed sądem z oskarżenia prywatnego. Instytucja ta jest wyrazem trafnego poglądu co do niecelowości podwójnego karania za ten sam czyn.</u> + <u xml:id="u-8.21" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Dalszym novum w projekcie jest wyraźne określenie uczestników postępowania przed kolegium, a mianowicie oskarżyciela publicznego, obwinionego, pokrzywdzonego i obrońcy, jak również przysługujących im w toku postępowania uprawnień. W dalszym ciągu uprawnienia oskarżyciela publicznego w postępowaniu przed kolegium służą Milicji Obywatelskiej, i to we wszystkich sprawach, innym zaś organom administracji państwowej — jedynie w zakresie przewidzianym w art. 27 § 1 i 2 projektu, z tym jednakże, iż projekt przewiduje możliwość poszerzenia kręgu oskarżycieli publicznych, upoważniając Radę Ministrów do nadania uprawnień oskarżyciela publicznego innym instytucjom państwowym lub społecznym.</u> + <u xml:id="u-8.22" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Szeroko i wyczerpująco uregulowana została w projekcie zasada prawa obwinionego do obrony. Obrońca może podejmować wszelkie czynności procesowe przewidziane dla obwinionego. Co się zaś tyczy pokrzywdzonego, to poprzez jednoznaczne określenie tego uczestnika postępowania wypełniona została dotychczasowa luka w obowiązującej obecnie ustawie. Będzie to miało istotne znaczenie w odniesieniu do spraw o wykroczenia przeciwko mieniu, podlegających obecnie kompetencji kolegium.</u> + <u xml:id="u-8.23" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Wyczerpująco również uregulowane zostało w projekcie postępowanie dowodowe, uwzględniające zarówno zasadę prawdy obiektywnej, jak i prawa do obrony oraz szybkości i ekonomiki postępowania.</u> + <u xml:id="u-8.24" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Uwzględniając postęp techniczny, projekt przewiduje możliwość posługiwania się aparaturą służącą do utrwalenia obrazu lub dźwięku z przebiegu rozprawy.</u> + <u xml:id="u-8.25" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Przedstawione Wysokiej Izbie zwięzłe naświetlenie istoty przewidzianego w projekcie postępowania przed kolegium nie wyczerpuje oczywiście całokształtu wiążących się z tym zagadnień, niemniej jednak pozwala na merytoryczną ocenę najważniejszych założeń wynikających z przewidzianych w tymże projekcie zasad ogólnych.</u> + <u xml:id="u-8.26" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Przechodząc do omówienia innych form postępowania, należy zwrócić uwagę na to, że postępowanie nakazowe, uregulowane przepisami zawartymi w dziale IV, nie uległo w zasadzie zmianom. Odnośnie do postępowania mandatowego projekt zasadnie chyba ogranicza się do wskazania kto, w jakich przypadkach i w jakiej wysokości może nakładać grzywnę w postaci mandatu karnego. Nowością jest podwyższenie dolnej i górnej granicy grzywny nałożonej w drodze mandatu karnego.</u> + <u xml:id="u-8.27" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Modyfikacji natomiast uległo w świetle projektu postępowanie przyśpieszone przed kolegiami. W tym zakresie zmiana sprowadza się do tego, że postępowanie przyśpieszone dotyczy tylko postępowania przed kolegiami. Do odpowiedzialności karnej w tym trybie może być pociągnięty tylko sprawca schwytany na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem i doprowadzony na rozprawę.</u> + <u xml:id="u-8.28" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Dalszą nowością jest przewidziane w art. 74 prowadzenie postępowania przyśpieszonego w stosunku do określonych kategorii sprawców wykroczeń, np. osób stale uchylających się od pracy, nie mających stałego miejsca zamieszkania lub stale je zmieniających, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że przeprowadzenie postępowania zwyczajnego z podanych wyżej powodów byłoby niemożliwe lub znacznie utrudnione. Należy nadto podkreślić wyjątkowy charakter postępowania przyśpieszonego. Gwarancją tego będzie przewidziany projektem wymóg porozumienia się prezydiów rad narodowych z Ministrem Spraw Wewnętrznych co do możliwości wprowadzenia trybu przyśpieszonego, a nadto przewidziane ustawą ograniczenie łącznego trwania tego postępowania najwyżej przez okres 6 miesięcy w ciągu roku.</u> + <u xml:id="u-8.29" who="#PoselCzarneckiAlojzy">W porównaniu do dotychczas obowiązującego stanu prawnego projekt wprowadza do systemu środków zaskarżenia pewne zmiany. Jeżeli dotąd ukaranemu prawo do odwołania się od orzeczenia i żądania skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego służyło tylko w przypadku ukarania karą zasadniczą aresztu, to w świetle projektu prawo żądania skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego będzie również służyć w przypadku orzeczenia kary ograniczenia wolności.</u> + <u xml:id="u-8.30" who="#PoselCzarneckiAlojzy">W miejsce dotychczasowego odwołania od postanowień przewiduje się, i chyba słusznie, środek w postaci zażalenia i to w odniesieniu do wielu decyzji dotąd niezaskarżalnych.W inny nieco sposób nastąpiło w projekcie rozwiązanie kwestii wykonywania rozstrzygnięć. Na podkreślenie zasługuje w szczególności to, że w samym projekcie zostały uregulowane już najistotniejsze zagadnienia wiążące się z tą kwestią. W szczególności wyodrębniono i zastrzeżono dla składu orzekającego określone uprawnienia członków kolegium w omawianym zakresie.</u> + <u xml:id="u-8.31" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Zagadnienie nadzoru i kontroli przestrzegania prawa zostało potraktowane w treści projektu w sposób prawidłowy i wyczerpujący. Dotyczy to zarówno nadzoru zwierzchniego Ministra Spraw Wewnętrznych nad działalnością kolegiów, jak i stosownych w tym zakresie uprawnień prezydiów rad narodowych. Istotnym nowym elementem jest rozszerzenie nadzoru na działalność organów orzekających w postępowaniu mandatowym.</u> + <u xml:id="u-8.32" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Kwestię podejmowania decyzji w przedmiocie uchylania prawomocnego już rozstrzygnięcia zasadnie powierzono specjalnie w tym celu powołanemu organowi, tj. Komisji Orzecznictwa do Spraw Wykroczeń wybieranej przez radę narodową, a nie jak dotąd przez prezydium. Komisja ta uprawniona została nadto do przeprowadzenia w razie potrzeby postępowania wyjaśniającego.</u> + <u xml:id="u-8.33" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Przytoczone powyżej szczegółowe postępowania projektu w omawianym zakresie dowodzą pełniejszej realizacji zasady praworządności. Prokuratorską kontrolę przestrzegania prawa reguluje przepis art. 118, który w porównaniu do stanu dotąd obowiązującego nie uległ zmianie.</u> + <u xml:id="u-8.34" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Wysoka Izbo! Jak wynika z dokonanego przeze mnie omówienia projektu zawiera on postanowienia, które zapewniają w pełni pra- widłowe stosowanie prawa w zakresie odpowiedzialności za czyny stanowiące wykroczenia.</u> + <u xml:id="u-8.35" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Należy jednakże mieć na uwadze i to, że warunkiem przydatności najlepiej nawet zredagowanego aktu prawnego jest należyte i właściwe jego stosowanie w praktyce, a więc przestrzeganie w pełni jego zasad i założeń w nim przedstawionych.</u> + <u xml:id="u-8.36" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Kończąc, w imieniu Komisji Spraw Wewnętrznych i Komisji Wymiaru Sprawiedliwości zwracam się do Wysokiej Izby z wnioskiem o przyjęcie rządowego projektu Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia — druk nr 21, i projektu Przepisów wprowadzających Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia — druk nr 22, wraz z poprawkami przedstawionymi przez wymienione Komisje, a zawartych w drukach nr 74 i 75. Ponadto zgłaszam poprawkę redakcyjną, aby w art. 67 § 2 wyrazy: „właściwy minister (Kierownik urzędu centralnego)” zastąpić wyrazami: „właściwy naczelny organ administracji państwowej.”</u> + <u xml:id="u-8.37" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji: Spraw Wewnętrznych oraz Wymiaru Sprawiedliwości o rządowym projekcie ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń — druki nr 23 i 76.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Bernard Rośkiewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#PoselRoskiewiczBernard">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Z upoważnienia sejmowych Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości — przedstawiam pod obrady projekt ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#PoselRoskiewiczBernard">Założenia tego projektu określają rolę i pozycję kolegiów w naszym państwie, ich strukturę organizacyjną oraz prawa i obowiązki członków kolegiów.</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#PoselRoskiewiczBernard">Dotychczas pozycję kolegiów i ich zasady ustrojowe w pewnym tylko zakresie reguluje — wielokrotnie nowelizowana — obowiązująca ustawa z dnia 15 grudnia 1951 roku o orzecznictwie karno-administracyjnym.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#PoselRoskiewiczBernard">Należy jednak podkreślić, że to właśnie ta ustawa, mimo pewnych braków, zastąpiła jednoosobowe decyzje urzędnika administracyjnego czynnikiem społecznym, w postaci kolegiów wybieranych przez rady narodowe na sesjach.</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#PoselRoskiewiczBernard">W początkowym okresie kolegia nosiły nazwę — „kolegiów orzekających”, a następnie — „kolegiów karno-administracyjnych”, która to nazwa obowiązuje do chwili obecnej.</u> + <u xml:id="u-10.5" who="#PoselRoskiewiczBernard">Dalsze jednak określanie kolegiów mianem „karno-administracyjne” utraciło już swój dawny sens i nie jest adekwatne do faktycznie spełnianej przez nie roli.</u> + <u xml:id="u-10.6" who="#PoselRoskiewiczBernard">Dlatego też przedłożony projekt wprowadza nową nazwę — — „kolegia do spraw wykroczeń”. Nazwa ta wskazuje bowiem, że kolegia nie ograniczają się tylko do orzekania za te wykroczenia, które są związane z działalnością administracji, ale również i za inne czyny będące wykroczeniami, które nie pozostają w bezpośrednim związku z funkcjonowaniem administracji, np. drobne kradzieże, paserstwo i inne czyny — określone w projekcie Kodeksu wykroczeń.</u> + <u xml:id="u-10.7" who="#PoselRoskiewiczBernard">Ponadto, ta nowa nazwa akcentuje w sposób wyraźny, że kolegia nie będą spełniały wyłącznie funkcji karnej, ale przede wszystkim funkcję profilaktyczno-wychowawczą. Wynika to w sposób wyraźny z treści przedłożonych projektów: Kodeksu wykroczeń oraz Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Założenia te, jak i dotychczasowa praktyka w tym zakresie, w pełni uzasadniają nadanie kolegiom nowej nazwy — kolegia do spraw wykroczeń.</u> + <u xml:id="u-10.8" who="#PoselRoskiewiczBernard">Wysoka Izbo! W kolegiach na terenie naszego kraju zasiada ponad 26 tys. osób reprezentujących wszystkie grupy pracownicze. Około 54% ogółu członków kolegiów stanowią robotnicy i chłopi.</u> + <u xml:id="u-10.9" who="#PoselRoskiewiczBernard">Członkowie kolegiów niezależnie od swojej pracy zawodowej, zasiadając w kolegiach i stosując na co dzień prawo, spełniają funkcję niełatwą, ale jakże pożyteczną dla całego społeczeństwa. Wychowują współobywateli w duchu poszanowania prawa i porządku publicznego oraz zasad współżycia społecznego.</u> + <u xml:id="u-10.10" who="#PoselRoskiewiczBernard">W 1972 roku kolegia będą miały za sobą 20 lat swojej działalności. Zdobyły one sobie w tym okresie pozytywną ocenę ze strony społeczeństwa i dlatego też należą się wyrazy uznania dla wszystkich osób, które zasiadały i zasiadają w kolegiach, jak i dla pracowników rad narodowych, którzy udzielali i udzielają pomocy kolegiom w ich trudnej pracy.</u> + <u xml:id="u-10.11" who="#PoselRoskiewiczBernard">Ta wysoka ocena dotychczasowej działalności kolegiów znalazła swoje potwierdzenie w wynikach kontroli przeprowadzanych przez organy prokuratury, jak i Najwyższej Izby Kontroli oraz w opinii społecznej, wyrażonej podczas ostatniej dyskusji nad projektami przedłożonych ustaw.</u> + <u xml:id="u-10.12" who="#PoselRoskiewiczBernard">To właśnie działalność kolegiów przyczyniła się w poważnym stopniu do dalszej poprawy stanu bezpieczeństwa oraz umacniania ładu i porządku publicznego.</u> + <u xml:id="u-10.13" who="#PoselRoskiewiczBernard">Dotychczasowa działalność kolegiów wykazała, że można im powierzać do rozpoznawania coraz to nowe i trudne sprawy. Wystarczy tu może tylko wspomnieć o ustawie z 17 czerwca 1966 roku, mocą której przekazano kolegiom do rozpoznawania wiele czynów, uprzednio rozpoznawanych przez sądy powszechne. Pozytywna ocena rozpoznawania tych spraw przez kolegia gwarantuje, że również i inne, nowe sprawy, które zostaną im przekazane przez nowy Kodeks wykroczeń, jak i inne ustawy będą rozpoznawane w sposób właściwy.</u> + <u xml:id="u-10.14" who="#PoselRoskiewiczBernard">Wysoka Izbo! Do rządowego projektu ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń zostały dołączone (w druku nr 76) poprawki, które były przedmiotem wielu konsultacji w sejmowych Komisjach Spraw Wewnętrznych, Wymiaru Sprawiedliwości, Przemysłu Ciężkiego, Chemicznego i Górnictwa, Gospodarki Morskiej i Żeglugi.</u> + <u xml:id="u-10.15" who="#PoselRoskiewiczBernard">W pracach tych brali udział przedstawiciele</u> + <u xml:id="u-10.16" who="#PoselRoskiewiczBernard">Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, Ministerstwa Sprawiedliwości, Generalnej Prokuratury i wybitni naukowcy.</u> + <u xml:id="u-10.17" who="#PoselRoskiewiczBernard">Poprawki te zostały opracowane na podstawie propozycji, postulatów i wniosków zgłoszonych przez wojewódzkie zespoły poselskie, prezydia rad narodowych, organizacje społeczne, Polską Akademię Nauk, jak i w czasie spotkań poselskich ze społeczeństwem, w okresie od maja do września ubiegłego roku.</u> + <u xml:id="u-10.18" who="#PoselRoskiewiczBernard">Przedłożony projekt przede wszystkim wprowadza jednolitą organizację orzekania w sprawach o wykroczenia. Kolegia do spraw wykroczeń będą powoływane nie tylko przy prezydiach rad narodowych, ale również przy organach administracji morskiej i górniczej, przy których dotychczas sprawowane jest orzecznictwo jednoosobowe.</u> + <u xml:id="u-10.19" who="#PoselRoskiewiczBernard">Poza kolegiami do spraw wykroczeń pozostanie, ze względu na odrębny charakter tych spraw, tylko orzecznictwo karno-skarbowe oraz orzecznictwo inspekcji pracy.</u> + <u xml:id="u-10.20" who="#PoselRoskiewiczBernard">Takie usytuowanie kolegiów nie oznacza, że będą one organami administracyjnymi, i obecnie tak nie jest, gdyż kolegia są uważane za organy jakby sądowe. Są to więc organy niezawisłe, gdyż w kolegiach nie obowiązuje zasada hierarchicznego podporządkowania charakterystyczna dla administracji. Jednak, ażeby nie było w tym przedmiocie żadnych wątpliwości, w projekcie Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia zamieszczony został przepis określający w sposób wyraźny, że — „członkowie kolegium w zakresie orzekania są niezawiśli i podlegają tylko ustawom”.</u> + <u xml:id="u-10.21" who="#PoselRoskiewiczBernard">Kolegia będą więc powoływane:</u> + <u xml:id="u-10.22" who="#PoselRoskiewiczBernard">— przy prezydiach powiatowych rad narodowych (rad narodowych miast stanowiących powiaty) i dzielnicowych rad narodowych, które będą orzekały jako kolegia pierwszej instancji;</u> + <u xml:id="u-10.23" who="#PoselRoskiewiczBernard">— przy prezydiach wojewódzkich rad narodowych (rad narodowych miast wyłączonych z województw) i rad narodowych miast stanowiących powiaty podzielonych na dzielnice, jako kolegia drugiej instancji.</u> + <u xml:id="u-10.24" who="#PoselRoskiewiczBernard">Według założeń projektu rozpatrywanego przez Wysoką Izbę w pierwszym czytaniu kolegia dzielnicowe w miastach powiatowych Gdańsk, Katowice, Szczecin, podzielonych na dzielnice, miały zostać kolegiami o ograniczonej właściwości rzeczowej.</u> + <u xml:id="u-10.25" who="#PoselRoskiewiczBernard">Według obecnie obowiązującego stanu prawnego kolegia przy prezydiach dzielnicowych rad narodowych w tych miastach są pełnoprawnymi kolegiami karno-administracyjnymi pierwszej instancji, działają od kilkunastu lat i w praktyce zdały egzamin.</u> + <u xml:id="u-10.26" who="#PoselRoskiewiczBernard">Za pozostawieniem istniejącego stanu wypowiedziały się wojewódzkie zespoły poselskie i prezydia rad zainteresowanych miast.</u> + <u xml:id="u-10.27" who="#PoselRoskiewiczBernard">Przyjęcie wersji art. 2 w przedłożeniu rządowym spowodowałoby ograniczenie dotychczasowego zakresu uprawnień tych kolegiów. Tym samym, nowe ustawienie organizacyjne kolegiów przy dzielnicowych radach narodowych w tych miastach — przy zrównaniu ich z kolegiami gromadzkimi, spowodowałoby przekreślenie dotychczasowych ich osiągnięć.</u> + <u xml:id="u-10.28" who="#PoselRoskiewiczBernard">Biorąc pod uwagę to, że dotychczasowa działalność tych kolegiów w poważnym stopniu przyczyniła się do poprawy stanu ładu i porządku na terenie tych miast, że cieszą się one zaufaniem i autorytetem wśród mieszkańców dzielnic, że mają pozytywną ocenę prezydiów, przy których działają, jak również wojewódzkich zespołów poselskich — Komisje uwzględniły w przedłożonych poprawkach wnioski, wprowadzając sformułowanie regulujące rozwiązanie tego problemu generalnie w skali krajowej.</u> + <u xml:id="u-10.29" who="#PoselRoskiewiczBernard">Za takim uregulowaniem tego problemu przemawia szybki rozwój innych miast, które w razie podziału na dzielnice — mogłyby mieć również możliwość powoływania kolegiów.</u> + <u xml:id="u-10.30" who="#PoselRoskiewiczBernard">Projekt ustawy przewiduje, że kolegia do spraw wykroczeń mogą być powoływane przy prezydiach gromadzkich rad narodowych, rad narodowych osiedli i rad narodowych miast nie stanowiących powiatów na podstawie uchwał tych rad, które podlegają zatwierdzeniu przez radę narodową wyższego stopnia. Kolegia te będą orzekały jako pierwsza instancja, a kolegiami drugiej instancji będą dla nich kolegia przy prezydiach powiatowych rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-10.31" who="#PoselRoskiewiczBernard">Przewiduje się również możliwość powołania jednego wspólnego kolegium dla prezydium powiatowej oraz miejskiej rady narodowej miasta stanowiącego powiat.</u> + <u xml:id="u-10.32" who="#PoselRoskiewiczBernard">Kolegia do spraw wykroczeń przy organach administracji morskiej i górniczej będą powoływane:</u> + <u xml:id="u-10.33" who="#PoselRoskiewiczBernard">— jako kolegia pierwszej instancji przy okręgowych i równorzędnych urzędach górniczych oraz przy urzędach morskich, — natomiast kolegiami drugiej instancji będą dla nich kolegia przy izbach morskich oraz przy Wyższym Urzędzie Górniczym.</u> + <u xml:id="u-10.34" who="#PoselRoskiewiczBernard">Zgodnie z projektem, wybory członków kolegium będą się odbywały, tak jak obecnie, na sesjach rad narodowych, w głosowaniu tajnym. Członków kolegium przy urzędach i izbach wybiera wojewódzka rada narodowa (rada narodowa miasta wyłączonego z województwa), na której terenie działania ma swoją siedzibę dany urząd lub izba — spośród przedstawionych przez ten organ kandydatów zamieszkałych lub zatrudnionych na terenie jego działania.</u> + <u xml:id="u-10.35" who="#PoselRoskiewiczBernard">Przygotowanie wyborów do kolegiów, których kadencja trwać będzie 4 lata, należy do prezydiów rad narodowych oraz komitetów Frontu Jedności Narodu.</u> + <u xml:id="u-10.36" who="#PoselRoskiewiczBernard">Pragnę przypomnieć, że dotychczas również komitety FJN brały czynny udział w tych pracach na zasadzie współpracy z prezydiami rad narodowych, co zostanie obecnie usankcjonowane ustawowo.</u> + <u xml:id="u-10.37" who="#PoselRoskiewiczBernard">Kandydatów na członków kolegium przy radach narodowych zgłaszać będą na dotychczasowych zasadach załogi zakładów pracy, zebrania wiejskie oraz organizacje polityczne i społeczne.</u> + <u xml:id="u-10.38" who="#PoselRoskiewiczBernard">Kandydatom na członków kolegium stawiane są wysokie kryteria. Poza pełnią praw publicznych i obywatelskich oraz dobrą opinią obywatelską wymagane jest, ażeby osoba kandydująca miała ukończone 24 lata życia. Rządowy projekt ustawy przewidywał granicę wieku 26 lat. Proponowana przez Komisje obecnie zmiana granicy wieku z 26 do 24 lat, wprowadzona zostaje na wniosek niektórych wojewódzkich zespołów poselskich oraz zarządów głównych ZMS i ZMW. Za wprowadzeniem tej poprawki przemawia fakt, że młodzi ludzie w zmieniających się szybko warunkach naszego ustroju znacznie szybciej osiągają dojrzałość społeczno-polityczną. Wielu z nich pełni dziś odpowiedzialne funkcje polityczne, społeczne i gospodarcze. Stąd też proponowana poprawka jest całkowicie uzasadniona.</u> + <u xml:id="u-10.39" who="#PoselRoskiewiczBernard">Projekt stawia wymóg, ażeby kandydaci na przewodniczących kolegiów i ich zastępców legitymowali się wykształceniem wyższym prawniczym lub administracyjnym, a do kolegiów przy urzędach górniczych mogą również kandydować na to stanowisko osoby mające wykształcenie wyższe techniczne.</u> + <u xml:id="u-10.40" who="#PoselRoskiewiczBernard">Natomiast kandydatom na przewodniczących kolegiów i zastępców przy prezydiach gromadzkich, osiedlowych i miejskich rad narodowych miast nie stanowiących powiatów, stawia się wymóg posiadania przynajmniej wykształcenia średniego.</u> + <u xml:id="u-10.41" who="#PoselRoskiewiczBernard">W wyjątkowych jednak wypadkach ustawa daje uprawnienie przewodniczącemu prezydium wojewódzkiej rady narodowej do wyrażenia zgody, ażeby na to stanowisko w kolegiach przy prezydiach powiatowych — miejskich (miast stanowiących powiaty) rad narodowych kandydowały również osoby, które posiadają wykształcenie średnie i co najmniej 5-letni staż pracy w organach administracji państwowej oraz dają gwarancję prawidłowego stosowania przepisów w zakresie niezbędnym do sprawowania tej funkcji.</u> + <u xml:id="u-10.42" who="#PoselRoskiewiczBernard">W odróżnieniu od stanu obecnego — projekt wprowadza obowiązek złożenia ślubowania przez nowo wybranych członków kolegium przed przewodniczącym prezydium rady narodowej według roty zamieszczonej w art. 12 projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-10.43" who="#PoselRoskiewiczBernard">Na szczególną uwagę zasługują te postanowienia projektu, które stanowią o uprawnieniach członków kolegiów oraz ich ochronie prawnej.</u> + <u xml:id="u-10.44" who="#PoselRoskiewiczBernard">Dla zagwarantowania członkom kolegium, ażeby pełnienie honorowej — społecznej funkcji nie pociągało dla nich ujemnych skutków w zakresie stosunków pracy, projekt ustawy przewiduje, że:</u> + <u xml:id="u-10.45" who="#PoselRoskiewiczBernard">— na zakładzie pracy ciążyć będzie ustawowy obowiązek zwalniania z pracy członka kolegium na czas przewidziany w ustawie, do brania udziału w orzekaniu oraz w organizowanych szkoleniach, — wprowadzony zostaje zakaz rozwiązywania z członkiem kolegium stosunku pracy bez zgody rady zakładowej, po porozumieniu się z przewodniczącym kolegium.</u> + <u xml:id="u-10.46" who="#PoselRoskiewiczBernard">Przewidziana jest również dla członków kolegium ochrona prawna, tak jak i dla funkcjonariuszy publicznych, z równoczesną jednak zaostrzoną odpowiedzialnością, jaką ponoszą funkcjonariusze publiczni.</u> + <u xml:id="u-10.47" who="#PoselRoskiewiczBernard">Projekt reguluje również sprawę utraty członkostwa kolegium, która — zgodnie z poprawkami zaproponowanymi przez komisję — następuje w razie śmierci członka kolegium, utraty obywatelstwa, prawomocnego skazania za przestępstwa, bądź też podjęcia lub przejścia do sprawowania funkcji, których łączenie z funkcją członka kolegium jest przez ustawę zakazane, jak i w razie zrzeczenia się mandatu. W tych przypadkach nastąpi wygaśnięcie mandatu — „ex lege”. Ponadto rada narodowa odwołuje członka kolegium w razie: nieusprawiedliwionego niewykonywania przez niego obowiązków lub rażąco niedbałego ich wykonywania; niewłaściwego zachowania się godzącego w powagę kolegium lub uchybiającego godności członka kolegium, jak również w przypadku braku zdolności lub też niedawania rękojmi należytego wykonywania obowiązków członka kolegium.</u> + <u xml:id="u-10.48" who="#PoselRoskiewiczBernard">Przytoczone ujęcie przyczyn wygaśnięcia mandatu członka kolegium oraz tryb i zasady odwoływania członka kolegium są nieco odmienne od pierwotnego projektu, lecz są bardziej przejrzyste i dlatego też Komisje wnoszą o uwzględnienie proponowanych poprawek w art. 15 i 16 projektu.</u> + <u xml:id="u-10.49" who="#PoselRoskiewiczBernard">Wysoki Sejmie! Przedstawiając ogólne założenia projektu ustawy — wyrażam przekonanie, że odpowiada on podstawowym wymogom naszego socjalistycznego ustroju oraz założeniom dalszych przeobrażeń społeczno-politycznych i gospodarczych w warunkach pogłębiającej się demokracji socjalistycznej w naszym kraju; daje gwarancję właściwego oraz prawidłowego i coraz sprawniejszego funkcjonowania kolegiów do spraw wykroczeń — i dlatego też w imieniu Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości zwracam się do Wysokiej Izby o przyjęcie rządowego projektu ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń (druk nr 23), wraz z poprawkami przedstawionymi przez obie Komisje w druku nr 76.</u> + <u xml:id="u-10.50" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#Marszalek">Otwieram łączną dyskusję nad projektami ustaw umieszczonymi w punktach 3, 4 i 5 porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#Marszalek">Zgłosiło się dotychczas 17 mówców. Jako pierwszy zabierze głos poseł Czesław Kapczyński.</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#PoselKapczynskiCzeslaw">Wysoki Sejmie! Przedstawiony Sejmowi przez Rząd w kwietniu 1970 r. projekt nowego Prawa o wykroczeniach, zgodnie z przyjętą praktyką, opierającą się na założeniu, że wszelkie projekty ustaw posiadające duże znaczenie społeczne powinny być konsultowane ze społeczeństwem — został przekazany pod dyskusję publiczną.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#PoselKapczynskiCzeslaw">Sprawą organizacji zebrań z mieszkańcami zajęły się wojewódzkie zespoły poselskie.</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#PoselKapczynskiCzeslaw">Warszawski Zespół Poselski zorganizował w miesiącach czerwcu, wrześniu i październiku 1970 r. 91 spotkań, w których wzięło udział ponad 7 tysięcy osób.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#PoselKapczynskiCzeslaw">Projekt spotkał się z pełną akceptacją społeczeństwa. Pełne uznanie wyrażono dla założeń społeczno-politycznych kodyfikacji i podstawowych kierunków zawartych w niej rozwiązań.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#PoselKapczynskiCzeslaw">Obecnie chciałbym poświęcić kilka słów dwom zagadnieniom, które znajdowały się w centrum zainteresowania ludności miasta stołecznego Warszawy.</u> + <u xml:id="u-12.5" who="#PoselKapczynskiCzeslaw">Pierwsze — to problem zabezpieczenia porządku i bezpieczeństwa na jezdniach i drogach publicznych.</u> + <u xml:id="u-12.6" who="#PoselKapczynskiCzeslaw">Projekt nowego Prawa o wykroczeniach w rozdziale 11 grupuje dyspozycje artykułów odnoszących się do wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji. Ta część projektu ustawy, ze względu na gwałtowny rozwój motoryzacji w ostatnich latach, który z roku na rok będzie przybierać na sile — ma olbrzymie znaczenie dla zapewnienia ochrony życia i zdrowia obywateli, jak i dla operatywnego działania aparatu administracyjnego.</u> + <u xml:id="u-12.7" who="#PoselKapczynskiCzeslaw">Jest rzeczą bezsporną, że zachowanie się użytkowników dróg niezgodnie z przepisami, co szczególnie występuje w Warszawie, zakłóca w poważny sposób porządek w ruchu drogowym, jest przyczyną licznych katastrof i wypadków drogowych, pociągających za sobą ofiary w ludziach i dobrach materialnych. Żadna inna dziedzina życia gospodarczego nie pociąga za sobą takiej ilości strat jak motoryzacja. W roku 1970 tylko w wypadkach drogowych zginęły na terenie Warszawy 154 osoby, ranne zostały 2 662 osoby, a rozbiciu uległo 3 806 pojazdów.</u> + <u xml:id="u-12.8" who="#PoselKapczynskiCzeslaw">Światowe statystyki wykazują, że największy udział w powodowaniu wypadków ma człowiek — od 70% do 80%, następnie pojazd — od 10% do 15% i droga od 5% — 10%.</u> + <u xml:id="u-12.9" who="#PoselKapczynskiCzeslaw">W świetle polskich danych proporcje te układają się następująco:</u> + <u xml:id="u-12.10" who="#PoselKapczynskiCzeslaw">— człowiek 95,8%, — pojazd 3,5%, — inne, w tym droga 0,7%.</u> + <u xml:id="u-12.11" who="#PoselKapczynskiCzeslaw">Stąd wniosek, iż stopień przestrzegania u nas szczególnych, jak i ogólnych przepisów w zakresie bezpieczeństwa i porządku w komunikacji jest bardzo niski.</u> + <u xml:id="u-12.12" who="#PoselKapczynskiCzeslaw">Dowodem rangi i zrozumienia ważkości tego problemu były liczne wystąpienia uczestników zebrań organizowanych w Warszawie.</u> + <u xml:id="u-12.13" who="#PoselKapczynskiCzeslaw">Społeczeństwo Warszawy zgłosiło szereg propozycji dotyczących art. 96 projektu Prawa o wykroczeniach. Ludzie chcieli, by przedstawiony w nim stan faktyczny zagrozić karą ograniczenia wolności, motywując tym, że wykroczenia te noszą najczęściej charakter chuligański — a w naszym mieście stołecznym takie wypadki są częste i są bardzo uciążliwe. Także sporo miejsca poświęcono dyskusji nad art. 90 projektu ustawy, który głosi: — „Prowadzący pojazd, który uczestnicząc w wypadku drogowym, nie udziela niezwłocznej pomocy ofierze wypadku, podlega karze grzywny”. Większość dyskutantów była zdania, iż przepisy wykonawcze do ustawy powinny zagwarantować pełną i skuteczną realizację tego przepisu.</u> + <u xml:id="u-12.14" who="#PoselKapczynskiCzeslaw">W Warszawie, jak i w innych dużych miastach wojewódzkich, zdarzają się bardzo często wypadki zagrożenia ruchu drogowego przez pieszych w stanie nietrzeźwym, poruszających się niejednokrotnie po jezdniach lub nie zachowujących ostrożności przy przechodzeniu przez jezdnie.</u> + <u xml:id="u-12.15" who="#PoselKapczynskiCzeslaw">W związku z tym proponowano wyspecyfikować w przepisach odpowiedzialność pieszego użytkownika drogi publicznej, w szczególności znajdującego się w stanie wskazującym na nadużycie alkoholu. Należałoby — zdaniem społeczeństwa Warszawy — wprowadzić również zmiany i modyfikacje w art. 85 projektu ustawy. Prowadzić powinny one do zaostrzenia odpowiedzialności osób znajdujących się w stanie nietrzeźwym, które swym zachowaniem narażają i siebie i innych na niebezpieczeństwo utraty zdrowia bądź życia. Dlatego też postulowano zróżnicowanie represji karnej w zależności od tego, czy sprawca znajduje się w stanie wskazującym na użycie alkoholu, albo w stanie nietrzeźwości oraz dopuszczenie orzekania zarówno kary aresztu, jak i kary grzywny.</u> + <u xml:id="u-12.16" who="#PoselKapczynskiCzeslaw">Proponowano również poddanie ukarań za wykroczenia określone w art. 85 obowiązkowi rejestracji. Mając na uwadze występujące często w Warszawie przypadki dokonywania napraw i regulacji pojazdów mechanicznych w sposób niedbały, niefachowy — co staje się przyczyną wielu wypadków drogowych — proponowano przyjęcie nowego przepisu, który by kwalifikował dany czyn jako wykroczenie. Wnioski te i uwagi zgłaszane były przez wszystkich, którym żywotne i aktualne problemy miasta leżą mocno na sercu. Nie trzeba się dziwić, że nie wszystkie te propozycje mogły i mogą być uwzględnione przez ustawodawcę. Niektóre z nich znajdują swój wyraz w innych przepisach prawa, jak na przykład karnego czy cywilnego, inne znowu swoim charakterem nadają się do uregulowania przez przepisy wykonawcze do nowego Prawa o wykroczeniach. Niemniej jednak wszystkie te uwagi były pomocne w dokonywaniu zmian i poprawek w obecnym projekcie Prawa o wykroczeniach.</u> + <u xml:id="u-12.17" who="#PoselKapczynskiCzeslaw">Drugim z kolei zagadnieniem, oczywiście o mniejszym ciężarze gatunkowym, niemniej jednak bardzo uciążliwym i przykrym, na które chciałbym zwrócić uwagę Obywateli Posłów — jest problem żebractwa i włóczęgostwa, o którym mowa w art. 56 § 1 projektu Prawa o wykroczeniach. Problem ten do chwili obecnej nie znalazł właściwego rozwiązania, a ze względu na swój wieloaspektowy charakter, wymaga radykalnego i szybkiego rozwiązania. Zamieszczenie tego przepisu w projekcie ustawy wychodzi na spotkanie ogólnospołecznym potrzebom zapewnienia porządku i spokoju, zwłaszcza w dużych organizmach miejskich.</u> + <u xml:id="u-12.18" who="#PoselKapczynskiCzeslaw">Istniejąca w stolicy plaga żebractwa wykorzystywana jest bardzo skwapliwie przez zagraniczne ośrodki dyspozycyjne dla szkalowania naszego kraju i krzewienia antypolskiej propagandy. Sam byłem świadkiem, jak grupa zagranicznych turystów fotografowała bardzo znanego warszawiakom żebraka z ulicy Nowy Świat po to, by później rozpowszechniać na zachodzie odbite fotografie, obrazujące rzekomą „nędzę” Polski.</u> + <u xml:id="u-12.19" who="#PoselKapczynskiCzeslaw">W tym miejscu chciałbym kilka słów poświęcić temu konkretnemu obiektowi zainteresowania gości zagranicznych, a to ze względu na to, iż stanowi on typowy przykład swojej profesji. Ma ponad 30 lat, jest inwalidą II grupy. Ze względu na niedowład nóg całymi dniami siedzi na wózku i żebrze. Z racji inwalidztwa państwo przyznało mu rentę w wysokości 1 200 złotych miesięcznie oraz umożliwiło mu wykonywanie pracy stosunkowo dobrze płatnej. Jednakże ekwiwalent za daną pracę nie odpowiadał wysokości zarobków uzyskiwanych z żebractwa. Z jałmużny miał dziennie od 500 do 800 zł, po co więc było pracować.</u> + <u xml:id="u-12.20" who="#PoselKapczynskiCzeslaw">Nasuwa się pytanie: jak taki stan rzeczy może być tolerowany przez prawo? W świetle aktualnego Prawa o wykroczeniach żebrakom i ludziom tego pokroju nic praktycznie zrobić nie można. Czują się jeszcze bardziej bezpieczni, gdy mogą wylegitymować się określoną grupą inwalidztwa, z czym wiążą się poważne trudności w zastosowaniu rygoru karnego.</u> + <u xml:id="u-12.21" who="#PoselKapczynskiCzeslaw">W latach ubiegłych podejmowano w Warszawie, podobnie jak i w całym kraju, szereg inicjatyw, zmierzających do likwidacji zjawiska żebractwa. Trudnością był brak prawnych środków przeciwdziałania żebractwu. Również i najbardziej ofiarna, jak i energiczna praca organów MO, bez wyposażenia jej w możliwości skutecznego działania w walce z osobnikami marginesu społecznego, przynosiła nikłe efekty. Żebracy nie chcieli i nie chcą zmienić swojej profesji, nie chcą wziąć się za uczciwą i pożyteczną pracę. Przyjęte przez projekt ustawy rozwiązanie prawne problemu, zawarte w art. 56, stwarza możliwości wyeliminowania z życia społecznego osób trudniących się zawodowo żebractwem.</u> + <u xml:id="u-12.22" who="#PoselKapczynskiCzeslaw">Opinia społeczna Warszawy żywo zareagowała na próbę uregulowania tego konkretnego problemu, wnosząc wiele istotnych uwag i propozycji. Między innymi wypowiadano się za rozszerzeniem dyspozycji tego przepisu w kierunku wprowadzenia karalności żebractwa uprawianego w innym miejscu niż publiczne. Plaga tzw. domokrążców żebrzących o jałmużnę w miejscu niepublicznym (np. w mieszkaniach prywatnych) niepokoi obywateli i stwarza niebezpieczeństwo kradzieży. Duża agresywność żebrzących stwarza stan zagrożenia, wywołuje wrażenie słabości służb porządkowych.</u> + <u xml:id="u-12.23" who="#PoselKapczynskiCzeslaw">Konieczność — zdaniem społeczeństwa — objęcia przepisem art. 56 również osób niezdolnych do pracy i nie posiadających środków egzystencji wynika z faktu istnienia poważnie rozbudowanych ogniw opieki społecznej i znacznych funduszy przeznaczanych rokrocznie w budżecie państwa na te cele.</u> + <u xml:id="u-12.24" who="#PoselKapczynskiCzeslaw">Postulaty te — jak widzimy — akcentują problem, mimo iż z jurydycznego punktu widzenia niekoniecznie muszą znaleźć odzwierciedlenie w poprawkach do projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-12.25" who="#PoselKapczynskiCzeslaw">Wysoki Sejmie! Jestem przekonany, że wprowadzenie w życie rozwiązań ustawowych w zakresie zwalczania żebractwa przyczyni się do rozwiązania problemu porządku i bezpieczeństwa tak oczekiwanego przez społeczeństwo.</u> + <u xml:id="u-12.26" who="#PoselKapczynskiCzeslaw">Na zakończenie chciałbym zwrócić uwagę na to, iż ze względu na swą specyfikę problem żebractwa może być rozwiązany tylko przy ścisłym współdziałaniu władz i społeczeństwa. Ażeby zaś ono następowało, należałoby publicznie demaskować przyczyny uprawiania tego procederu.</u> + <u xml:id="u-12.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#Marszalek">Obecnie głos zabierze poseł Zdzisław Gomoła.</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#PoselGomolaZdzislaw">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! W wystąpieniu swoim pragnę ustosunkować się do niektórych aspektów proceduralnych Prawa o wykroczeniach.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#PoselGomolaZdzislaw">Na wstępie chciałbym podkreślić, że fundamentalnymi zasadami w postępowaniu w sprawach o wykroczenia są:</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#PoselGomolaZdzislaw">— zapewnienie równowagi stron w postępowaniu, — zagwarantowanie obwinionemu prawa do obrony, — stworzenie takich form postępowania, które by skutecznie zapewniały wykrycie prawdy materialnej, — zasada jawności postępowania, — najwłaściwsze zastosowanie środków karnych i wychowawczych, — niezawisłość organów orzekających oraz — określenie kontroli w toku instancji, jak i prawomocnych orzeczeń.</u> + <u xml:id="u-14.3" who="#PoselGomolaZdzislaw">Projekt Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia w sposób prawidłowy i odpowiadający interesom porządku prawnego i obwinionej jednostki — określa instytucje dotyczące środków zaskarżenia oraz nadzór i kontrolę nad przestrzeganiem prawa.</u> + <u xml:id="u-14.4" who="#PoselGomolaZdzislaw">Jeżeli chodzi o środki zaskarżenia w modelu procesowym w sprawach o wykroczenia, to uznać je trzeba za odpowiadające założeniom socjalistycznego wymiaru sprawiedliwości. Instytucja ta przejęta z dotychczasowego ustawodawstwa została w nowym kodeksie uzupełniona i udoskonalona.</u> + <u xml:id="u-14.5" who="#PoselGomolaZdzislaw">Zgodnie z zasadą praworządności socjalistycznej, określonej w naszej Konstytucji, orzeczenia kolegiów muszą być zgodne z prawem i trafne. Dlatego też słusznie przepisy procesowe tak są ujęte w kodeksie, aby dawały pełną możliwość skorygowania wadliwych orzeczeń.</u> + <u xml:id="u-14.6" who="#PoselGomolaZdzislaw">Orzeczenie podlega kontroli w toku instancji. Wiadomo, że obywatel nie zawsze w I instancji wyczerpie możliwości swej obrony, również organ orzekający może się mylić, albo źle ocenić fakty lub źle zastosować prawo. W rezultacie może zapaść orzeczenie nieprawidłowe, a więc naruszające przepisy prawne i krzywdzące obywatela. Dlatego kodeks tak ujmuje kontrolę orzeczeń w toku instancji, aby sprowadzić do minimum niebezpieczeństwo omyłek.</u> + <u xml:id="u-14.7" who="#PoselGomolaZdzislaw">Postępowanie odwoławcze, w przeciwieństwie do dotychczasowego stanu, ulega w obecnym rozwiązaniu ustawowym pewnym przeobrażeniom. Wprowadza się mianowicie nowy rodzaj środka zaskarżenia postanowień tzw. zażalenie. Nadal utrzymuje się w mocy pozostałe zwyczajne środki zaskarżenia, a mianowicie odwołanie oraz żądanie skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego.</u> + <u xml:id="u-14.8" who="#PoselGomolaZdzislaw">Jeżeli chodzi o odwołania, to kodeks nie stawia żadnych formalnych wymogów co do ich treści. Wystarcza, gdy z odwołania wynika, że ukarany lub inny zainteresowany obywatel jest niezadowolony z wydanego orzeczenia i zwraca się o rozpoznanie sprawy przez wyższą instancję. Istotną cechą tego środka zaskarżenia jest to, że nakłada ono na instancję odwoławczą obowiązek skontrolowania orzeczenia pod każdym względem i co do każdego elementu mogącego mieć znaczenie dla sprawy.</u> + <u xml:id="u-14.9" who="#PoselGomolaZdzislaw">Poza orzeczeniami — kolegia wydają postanowienia, które podlegają także zaskarżeniu, ale w drodze zażalenia. Są to postanowienia wydawane w wypadkach przez kodeks ściśle określonych, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-14.10" who="#PoselGomolaZdzislaw">— odmowy wszczęcia postępowania, wydawane przez przewodniczącego kolegium, — umorzenia postępowania, wydawanego przez skład orzekający, — nałożenia kary porządkowej, wydawane przez przewodniczącego składu orzekającego, — odmowy przywrócenia terminu, wydawane przez przewodniczącego kolegium, — odmowy przyjęcia środka zaskarżenia, wydawane przez przewodniczącego kolegium.</u> + <u xml:id="u-14.11" who="#PoselGomolaZdzislaw">Zażalenie przysługuje we wszystkich wypadkach osobom, których prawa zostały naruszone.</u> + <u xml:id="u-14.12" who="#PoselGomolaZdzislaw">Jeśli chodzi o środek zaskarżenia w postaci żądania skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego, to przysługuje on analogicznie do odwołania, ale wyłącznie w sprawach, w których zapadło orzeczenie kolegium I instancji o ukaraniu zasadniczą karą aresztu lub karą ograniczenia wolności. Należy z uznaniem podkreślić, że prawo to zostało rozszerzone — w drodze poprawki Komisji Spraw Wewnętrznych oraz Wymiaru Sprawiedliwości — na ukaranych karą ograniczenia wolności. Projekt rządowy przewidywał, że żądanie skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego przysługuje wyłącznie w odniesieniu do zasadniczej kary aresztu. Wprowadzenie wyżej wymienionej poprawki podyktowane było słuszną oceną posłów, iż kara ograniczenia wolności jest również dotkliwą formą kary, co do której w interesie obywatela należy przyznać mu prawo żądania skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego.</u> + <u xml:id="u-14.13" who="#PoselGomolaZdzislaw">Postępowanie odwoławcze otwiera w zasadzie dostateczną drogę do wszechstronnej kontroli orzeczenia kolegium I instancji, ale zdarzyć się może również, że orzeczenie II instancji nie odpowiada przepisom prawa względnie zasadom słuszności. Wówczas postępowanie w trybie nadzoru daje jeszcze możliwość uchylenia takiego wadliwego orzeczenia.</u> + <u xml:id="u-14.14" who="#PoselGomolaZdzislaw">Jak wiadomo, do uchylenia w trybie nadzoru prawomocnych rozstrzygnięć kolegium uprawniona jest komisja orzecznictwa do spraw wykroczeń, działająca przy prezydium wojewódzkiej rady narodowej.</u> + <u xml:id="u-14.15" who="#PoselGomolaZdzislaw">Jak widać z powyższej analizy, środki zaskarżenia w modelu procesowym w sprawach o wykroczenia są szerokie i w pełni odpowiadają założeniom socjalistycznego wymiaru sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-14.16" who="#PoselGomolaZdzislaw">Wysoki Sejmie! Pragnąłbym jeszcze pokrótce omówić kwestie związane z nadzorem i kontrolą działalności kolegiów.</u> + <u xml:id="u-14.17" who="#PoselGomolaZdzislaw">Jest rzeczą bezsporną, że prawidłowość realizacji nowego Prawa o wykroczeniach zależeć będzie od zapewnienia kolegiom należytego nadzoru i kontroli ich działalności.</u> + <u xml:id="u-14.18" who="#PoselGomolaZdzislaw">Główny element kontroli działalności kolegiów do spraw wykroczeń sprowadza się do funkcji komisji orzecznictwa do spraw wykroczeń, działających przy prezydiach wojewódzkich rad narodowych. O uprawnieniach tych komisji wspomniałem już w swoim wystąpieniu, obecnie chciałbym zatrzymać się nad innymi organami nadzorującymi i kontrolującymi działalność kolegiów.</u> + <u xml:id="u-14.19" who="#PoselGomolaZdzislaw">Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia przewiduje zwierzchni nadzór Ministra Spraw Wewnętrznych nad działalnością kolegiów przy prezydiach rad narodowych oraz rozszerza go na postępowanie mandatowe w sprawach o wykroczenia należące do orzecznictwa tych kolegiów. W ramach nadzoru zwierzchniego Minister Spraw Wewnętrznych czuwa nad przestrzeganiem przepisów prawa w postępowaniu kolegiów oraz nadzoruje prawidłowość obsługi prawno-organizacyjnej kolegiów przez terenowe organy spraw wewnętrznych prezydiów rad narodowych. Prezydia rad narodowych będą natomiast sprawować nadzór nad kolegiami.</u> + <u xml:id="u-14.20" who="#PoselGomolaZdzislaw">Kodeks nie wylicza szczegółowych uprawnień w zakresie nadzoru nad kolegiami zarówno jeśli chodzi o Ministra Spraw Wewnętrznych, jak i prezydia rad narodowych — wprowadza jednak przepis, który stanowi, że te organy nadzorujące mogą udzielać wytycznych co do polityki orzecznictwa w sprawach o wykroczenia.</u> + <u xml:id="u-14.21" who="#PoselGomolaZdzislaw">Rządowy projekt kodeksu przewidywał — „wytyczne w sprawie orzekania”. Komisje Spraw Wewnętrznych oraz Wymiaru Sprawiedliwości wprowadziły merytoryczną poprawkę, zastępując wyżej wymienione sformułowanie wyrazami: — „wytyczne co do polityki orzecznictwa w sprawach o wykroczenia”. W ten sposób sprecyzowano, na czym ma polegać charakter tych wytycznych, wprowadzono jasność, że nadzór organów, o których mowa, nie może dotyczyć konkretnych rozstrzygnięć. Wytyczne mają służyć kolegiom jako wskazówka i pomoc w ich działaniu, lecz w żadnym wypadku nie mogą naruszać ustawowej zasady niezawisłości członków kolegiów w zakresie orzekania. Wytyczne co do polityki orzecznictwa w sprawach o wykroczenia zawierać będą przede wszystkim zasady co do polityki karania i stosowania prawa.</u> + <u xml:id="u-14.22" who="#PoselGomolaZdzislaw">Minister Spraw Wewnętrznych, wydając wytyczne, powinien stworzyć warunki umożliwiające prezydiom rad narodowych konkretyzowanie i realizowanie tej polityki na swoim terenie. Należy zaznaczyć, że analogiczne uprawnienia przysługują Ministrowi Żeglugi i Prezesowi Wyższego Urzędu Górniczego w stosunku do kolegiów do spraw wykroczeń przy urzędach morskich i urzędach górniczych.</u> + <u xml:id="u-14.23" who="#PoselGomolaZdzislaw">Dość istotnym elementem nadzoru jest składanie sprawozdań przez przewodniczących kolegiów prezydiom rad narodowych. Projekt Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia słusznie nakłada na prezydia wojewódzkich rad narodowych obowiązek porozumienia się z Ministrem Spraw Wewnętrznych przy wprowadzaniu postępowania przyspieszonego. W ten sposób uniknie się ewentualnych nacisków lokalnych w tym przedmiocie, bowiem Minister Spraw Wewnętrznych będzie miał prawo kształtowania w skali krajowej polityki wprowadzania trybu przyspieszonego.</u> + <u xml:id="u-14.24" who="#PoselGomolaZdzislaw">Omawiając kwestie wytycznych co do polityki orzecznictwa, warto wspomnieć o tym, że skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego stwarza Sądowi Najwyższemu możliwość udzielania wytycznych sądom w zakresie spraw, które będą rozpatrywać na skutek złożonych środków zaskarżenia. Kolegia z pewnością będą z tych wytycznych korzystać.</u> + <u xml:id="u-14.25" who="#PoselGomolaZdzislaw">Wreszcie kontrolę nad działalnością kolegiów sprawować mogą Prokurator Generalny i podlegli mu prokuratorzy.</u> + <u xml:id="u-14.26" who="#PoselGomolaZdzislaw">Wysoki Sejmie! Biorąc pod uwagę społeczną aprobatę dla projektów ustaw dotyczących wykroczeń, w tym również dla projektu Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, dającego prawidłowe rozwiązania — jestem przekonany, że projekty tych ustaw czynią zadość istniejącemu zamówieniu społecznemu w dziedzinie podnoszenia dyscypliny społecznej i umocnienia poszanowania dla socjalistycznego porządku prawnego. Dlatego też, kierując się tymi względami, Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego będzie głosował za przyjęciem przez Sejm tych ustaw.</u> + <u xml:id="u-14.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#Marszalek">Zarządzam 20-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 40 do godz. 13 min. 15)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę Obywateli Posłów! Wznawiam posiedzenie. Głos zabiorze posłanka Maria Lorentz.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselLorentzMaria">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Obecną debatę parlamentarną nad projektami ustaw z zakresu wykroczeń poprzedziła szeroka dyskusja w terenie, z której wynika jedno podstawowe spostrzeżenie, a mianowicie znaczna presja społeczna na eliminację z naszego życia wszelkich przejawów łamania zasad współżycia społecznego, lekceważenia przepisów prawa lub ich omijania.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselLorentzMaria">Świadczy to dobitnie o coraz szerszym ugruntowywaniu się w świadomości społecznej etycznego pojęcia sprawiedliwości w duchu humanizmu socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselLorentzMaria">Z głęboką satysfakcją można stwierdzić, że omawiany zespół projektów ustaw w swych założeniach odpowiada celom i dążeniom społeczeństwa, ugruntowuje normami prawnymi to, co stanowi istotę przemian socjalistycznych, zwłaszcza w zakresie konsolidacji i kojarzenia celów jednostkowych, grupowych z celami państwa, z zasadami dobra ogólnospołecznego.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselLorentzMaria">Wraz z konsolidacją społeczeństwa i kształtowaniem się nowych postaw społecznych, zmienia się rola represji karnej jako środka umacniania porządku publicznego i dyscypliny społecznej. W nowym projekcie kodeksu zdecydowana większość wykroczeń podlega sankcji, w której przeważa element wychowawczy. Temu aspektowi chciałabym w swym przemówieniu poświęcić szczególną uwagę.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselLorentzMaria">Projekt, sięgając do jeszcze koniecznych, niestety, środków represji, równocześnie w szerokim zakresie stwarza możliwości zastępowania środków karnych środkami oddziaływania społecznego.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselLorentzMaria">Projekt Kodeksu wykroczeń nie tylko wzbogaca dotychczasowe, sprawdzone w praktyce rozwiązania, lecz i wprowadza nowe, stwarzając tym samym lepsze warunki do wychowawczego oddziaływania na sprawców wykroczeń i to nie tylko przez kolegia, lecz i przez wszelkie instytucje państwowe i społeczne, które w coraz szerszym zakresie biorą udział w zabezpieczaniu ładu i porządku publicznego oraz kształtowaniu zasad współżycia społecznego.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselLorentzMaria">Stosowanie środków oddziaływania wychowawczego przez zakłady pracy, sądy społeczne i organizacje społeczne — nie tylko zapewnia szeroki udział społeczeństwa w osądzaniu sprawców wykroczeń, lecz i wzmacnia jego funkcję zapobiegawczą, oddziałuje profilaktycznie na środowisko.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselLorentzMaria">Na przykład w sprawie o błahe, nie zamierzone wykroczenie, lub wykroczenie popełnione przypadkowo przez osobę o ustabilizowanym trybie życia — może się w konkretnym przypadku okazać, że wystarczy sam fakt odstąpienia od wymierzenia kary i zastosowania środka oddziaływania społecznego, a nawet poprzestanie na samym odstąpieniu od wymierzenia kary. Środki oddziaływania społecznego, jakie mogą być zastosowane w wypadku odstąpienia od wymierzenia kary, mają na celu przywrócenie naruszonego porządku prawnego lub naprawienie wyrządzonej krzywdy.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselLorentzMaria">Przykładowo art. 38 wskazuje, że chodzi tu zwłaszcza o takie środki, jak: przeproszenie pokrzywdzonego, zapewnienie niepopełniania więcej takiego czynu, albo zobowiązanie sprawcy do przywrócenia stanu poprzedniego.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselLorentzMaria">Rozdział III projektu Kodeksu wykroczeń podkreśla, iż wszędzie tam, gdzie dla wdrożenia sprawcy do poszanowania prawa zbędne jest stosowanie wobec niego środków represyjnych, należy uruchomić środki społecznego oddziaływania.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselLorentzMaria">Projekt kodeksu pozwala na przekazanie sprawy nie tylko zakładowi pracy, lecz także sądowi społecznemu i organizacji społecznej, do której sprawca należy. Rozwiązanie takie uwzględnia zapotrzebowanie społeczne i w pewnym stopniu sankcjonuje dotychczasową praktykę niektórych kolegiów. Obecnie bowiem obowiązująca ustawa o sądach społecznych nie przewiduje przekazywania sądom społecznym spraw przez kolegia, pomimo że wiele tego rodzaju spraw z powodzeniem mogłoby być załatwione na tej drodze. Mając powyższe na uwadze, niektóre prezydia rad narodowych podejmowały uchwały zobowiązujące kolegia do przekazywania społecznym komisjom pojednawczym spraw — w szczególności dotyczących konfliktów sąsiedzkich.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselLorentzMaria">Trzeba jednak stwierdzić, że kolegia zbyt rzadko korzystały z możliwości przekazywania spraw o wykroczenia kierownikowi zakładu pracy. A tymczasem praktyka i uwagi wnoszone przez społeczeństwo na naszych spotkaniach poselskich jednoznacznie stwierdzają, że przekazywanie spraw o wykroczenia kierownikowi zakładu pracy, sądowi społecznemu czy też organizacji społecznej z wnioskiem o zastosowanie środków oddziaływania wychowawczego, pozwala na uzyskanie zamierzonych korzyści społecznych. Jest bowiem rzeczą sprawdzoną w praktyce, że zastosowanie środków przewidzianych w regulaminie pracy, w postępowaniu dyscyplinarnym, w postępowaniu przed sądami społecznymi, a także innych środków oddziaływania wychowawczego stanowi często dla sprawcy większą dolegliwość i daje lepsze efekty niż skierowanie sprawy do kolegium.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselLorentzMaria">Sprawca wykroczenia, stając przed swoim kolektywem w zakładzie pracy lub przed osobami należącymi do tej samej organizacji bądź przed współmieszkańcami, odczuwa dotkliwiej potępienie swojego postępowania.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselLorentzMaria">Wydaje się, że nie wszystkie jeszcze instytucje państwowe i społeczne należycie doceniają potrzebę wykorzystywania w pełni będących w ich dyspozycji środków społecznego oddziaływania na sprawców wykroczeń.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselLorentzMaria">Opory w tym zakresie i występującą niekiedy tendencję do spychania wszystkich spraw do kolegiów należy przezwyciężać. Postępowanie pozakarne stwarza szersze możliwości wy- korzystywania wielu skutecznych środków oddziaływania, zwiększania kręgu osób zaangażowanych czynnie w kształtowaniu postaw obywateli.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselLorentzMaria">Rezygnując w konkretnych przypadkach ze stosowania środków represji na rzecz środków oddziaływania wychowawczego, kolegium musi jednak mieć pełne rozeznanie możliwości stosowania tych środków przez daną instytucję państwową lub społeczną, a ponadto mieć gwarancję, że właściwie zajmie się ona przekazaną sprawą.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselLorentzMaria">Ze społecznego punktu widzenia nie jest obojętne w przypadku wykroczenia, jaki jest rodzaj zagrożonego dobra, sposób działania, charakter i rozmiar wyrządzonej lub grożącej szkody, a także, jakie są motywy i pobudki działania sprawcy oraz jego postawa moralna. Analiza tych czynników i okoliczności czynu w toku rozpatrywania sprawy i odpowiednie zróżnicowanie kary decydują o społecznej roli wychowawczego oddziaływania.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselLorentzMaria">Proponowany zestaw środków karno-wychowawczych wymaga nie tylko precyzji w ich stosowaniu, lecz konieczna jest tu także gruntowna znajomość uwarunkowań obyczajowych środowiska.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselLorentzMaria">Prawdą jest, że zanikły czy też znacznie zostały ograniczone niektóre ujemne zjawiska społeczne, ale również prawdą jest, że pojawiły się nowe, będące wynikiem między innymi natężenia ruchów migracyjnych ludności, przeobrażeń spowodowanych procesami industrializacji i urbanizacji.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselLorentzMaria">Rozpoznanie podłoża i przyczyn oraz warunków powstawania i możliwości łamania prawa, lekceważenia norm współżycia społecznego, ma zasadnicze znaczenie w zapobieganiu i profilaktyce wykroczeń.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselLorentzMaria">W tym więc stanie rzeczy:</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselLorentzMaria">Po pierwsze — nieodzowne staje się podjęcie działań zmierzających do wzrostu kultury prawnej w szerokich kręgach społecznych. W szczególności chodzi o popularyzację obowiązujących przepisów. Wydaje się, że nie dostrzegamy możliwości, jakie dają w tym zakresie: szkoła, organizacje młodzieżowe, organizacje społeczno-zawodowe itp.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselLorentzMaria">Po drugie — musi nastąpić daleko idące współdziałanie organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości z siłami i możliwościami tkwiącymi w samym społeczeństwie. Organy państwowe, które na co dzień, zawodowo zajmują się problematyką likwidacji schorzeń społecznych, muszą znaleźć silne oparcie w zapleczu społecznym, jeżeli w walce o porządek publiczny i likwidację zagrożenia wartości społecznych — chcemy osiągnąć trwałe sukcesy.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#PoselLorentzMaria">Po trzecie — nasze działanie musi cechować trafność oceny, w jakim stopniu wymierzona kara pozostawiła ślady w psychice skazanego, czy nastąpiły zmiany w jego postępowaniu, w jego wartościowaniu faktów i zjawisk dotyczących zarówno jego życia indywidualnego, jak i zbiorowości.</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#PoselLorentzMaria">Wysoka Izbo! Na zakończenie, opierając się na ocenach wyrażonych podczas licznych spotkań z wyborcami, pragnę stwierdzić, że przyjęty w Kodeksie wykroczeń aprobowany społecznie kierunek szerokiego odwoływania się do pomocy i udziału społeczeństwa w zapobieganiu i zwalczaniu wykroczeń oraz stosowanie szerokiego zasobu środków oddziaływania wychowawczego nie może oznaczać i nie oznacza stępienia ostrza represji w tych wszystkich wypadkach, w których sprawcę społecznie niebezpiecznego wykroczenia może przywołać do porządku wyłącznie surowa kara.</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#PoselLorentzMaria">W imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego wyrażam poparcie dla omawianych projektów ustaw o wykroczeniach z tym głębokim przekonaniem, że prawidłowa ich realizacja będzie sprzyjała dalszemu umacnianiu dyscypliny społecznej i praworządności ludowego państwa.</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obecnie zabierze głos poseł Alfred Przydatek.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselPrzydatekAlfred">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Dyskutowany na dzisiejszym posiedzeniu zespół rządowych projektów ustaw o wykroczeniach został — zgodnie z decyzją Sejmu z kwietnia ub. roku — przedstawiony i spopularyzowany wśród szerokiej opinii społecznej.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselPrzydatekAlfred">Szeroko ujęta popularyzacja założeń i treści najistotniejszych przepisów zawartych w projektach — pobudziła społeczne zainteresowanie problematyką wykroczeń, przyczyniając się do zrozumienia istoty pojęcia wykroczeń, ich szkodliwości oraz ich ujemnych skutków społecznych.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselPrzydatekAlfred">Spośród 19 rozdziałów, zawartych w projekcie Prawa o wykroczeniach, nie ma rozdziałów mniej lub bardziej ważnych w dziedzinie wykroczeń przeciwko porządkowi i spokojowi publicznemu.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselPrzydatekAlfred">Można by tylko rozgraniczyć te wykroczenia na bardziej dokuczliwe w środowisku wiejskim i te, które są nieznośne w środowisku miejskim, względnie dotyczą tylko pewnej grupy społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselPrzydatekAlfred">Jednakże są rozdziały, które zarówno na spotkaniach poselskich, jak i w publikacjach prasowych czy audycjach radiowych były bardziej eksponowane i dyskutowane, ze względu na ich wysoką szkodliwość społeczną.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselPrzydatekAlfred">W dużej mierze dotyczy to X rozdziału projektu Prawa o wykroczeniach, tj. rozdziału traktującego o wykroczeniach przeciwko bezpieczeństwu osób i mienia, który grupuje stany polegające na sprowadzeniu niebezpieczeństwa, a także na nieodwracaniu wbrew obowiązkowi istniejącego niebezpieczeństwa.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselPrzydatekAlfred">Już § 1 art. 68 projektu mówi, że kto będąc niezdolny do czynności, której nieumiejętne wykonanie może wywołać niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia człowieka, taką czynność przedsiębierze, albo kto porucza ją osobie do jej wykonania niezdolnej lub wbrew obowiązkowi nadzoru dopuszcza do wykonania takiej czynności przez osobę niezdolną — podlega karze aresztu albo grzywny.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselPrzydatekAlfred">Duże niebezpieczeństwo dla życia i zdrowia człowieka niesie fakt wykonywania lub zlecanie wykonania wszelkiego rodzaju prac remontowych, konserwacyjnych i naprawczych w gospodarstwach domowych osobom nie dysponującym odpowiednim przygotowaniem, wykształceniem, warunkami fizycznymi i psychicznymi.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselPrzydatekAlfred">Coraz większa liczba domów wyposażona jest w windy, zsypy, instalację z dopływem gorącej wody i gazu. Coraz szerzej wkraczają do naszych domów urządzenia elektryczno-mechaniczne, takie jak: telewizor, lodówka, pralka, odkurzacz, które stały się artykułami powszechnego użytku.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselPrzydatekAlfred">Urządzenia te w dużym stopniu ułatwiają prowadzenie gospodarstwa domowego, jednak tak jak wszystkie inne urządzenia ulegają zużyciu i uszkodzeniom.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselPrzydatekAlfred">Wyłania się więc problem dobrze zorganizowanej, fachowej naprawy tych urządzeń przez specjalistów. Tymczasem w praktyce spotykamy mnóstwo osób, które odkryły u siebie talenty techniczne i bez uprawnień podejmują się wykonania reperacji wspomnianych urządzeń.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselPrzydatekAlfred">Nic więc dziwnego, że prasa donosi o coraz częstszych wypadkach zatruć gazem, zalewania mieszkań, porażeń prądem, zapalania się instalacji elektrycznej.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselPrzydatekAlfred">Skuteczną tamą, eliminującą możliwości stwarzania stanów zagrożeń, będzie omawiana dziś ustawa, w myśl której wszelkiego rodzaju domorosłym „specjalistom”, podejmującym się owych czynności bez uprawnień, grozić będzie kara aresztu albo grzywna.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselPrzydatekAlfred">Tej samej karze podlegać będą osoby, które nie dopełniły swoich obowiązków oświetlenia i zabezpieczenia niebezpiecznych przejść, dołów, studzienek i wszelkich przedmiotów mogących wywołać zagrożenia dla życia lub zdrowia człowieka, jak i te osoby, które niszczą lub usuwają zabezpieczenia, względnie znaki ostrzegające przed niebezpieczeństwem.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselPrzydatekAlfred">Do wykroczeń o wysokiej szkodliwości społecznej należą m.in. wykroczenia polegające na uszkadzaniu lub niszczeniu wałów przeciwpowodziowych. Przy istniejących niedoskonałych wałach przeciwpowodziowych wezbrane wody z łatwością przerywają uszkodzone miejsca, zalewając urodzajne pola, zabudowania i ludzi.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselPrzydatekAlfred">Olbrzymie straty, jakie na skutek powodzi ponoszą mieszkańcy niżej położonych miejscowości oraz cała gospodarka narodowa są miarą ogromnego zagrożenia, które wymaga od społeczeństwa i władz terenowych stałego wysiłku przy utrzymaniu wałów przeciwpowodziowych w należytym stanie. Znajduje to zrozumienie wśród mieszkańców większości nadrzecznych miejscowości, którzy udowodnili swoją ofiarność w czasie zagrożenia wałów, m.in. w okolicy Kozienic w ub. roku, kiedy z narażaniem własnego życia pracowali bez przerwy po kilkadziesiąt godzin, walcząc z naporem wody przy umacnianiu podmywanych i przeciekających wałów.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselPrzydatekAlfred">Zdarzają się jednak ludzie, którzy lekceważąco podchodzą do wysiłku ogółu mieszkańców, potrafią bezmyślnie przepędzać zwierzęta gospodarskie przez wał, wypasać na nim bydło, przejeżdżać furą w miejscach do tego nie przeznaczonych. Niemałą też szkodę wyrządzają niedzielni wycieczkowicze, którzy motocyklami i samochodami jeżdżą po wale, uszkadzając jego koronę.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselPrzydatekAlfred">Wyborcy z wielkim zadowoleniem przyjęli do wiadomości, że według projektowanej ustawy osoby, które swoim nieodpowiedzialnym działaniem niszczą wały przeciwpowodziowe, podlegać będą karze.</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselPrzydatekAlfred">Do wykroczeń — którym zarówno wyborcy, jak i projekt ustawy poświęcają dużą uwagę — należy naruszanie przepisów o ochronie przeciwpożarowej. Wybuchające corocznie pożary trawią budynki, które w przeliczeniu odpowiadają zabudowie jednego powiatu, a straty, jakie z nich wynikają, sięgają rocznie 1 mld złotych, z czego około 70% ponosi gospodarka rolna. A przecież nie wszystkie straty dadzą się wyliczyć, bo jak zwartościować 217 wypadków śmiertelnych na skutek pożarów w ub. roku, w tym wypadki, których ofiarą padło ponad 60 dzieci, wypadki licznych oparzeń, utraty dachu nad głową. Plaga pożarów powoduje zahamowanie produkcji rolnej, konieczność zwiększenia przydziałów materiałów budowlanych, dodatkowe obciążenia robocizną fachowców budowlanych, odchowanie od nowa straconego inwentarza.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselPrzydatekAlfred">Wśród przyczyn pożarów nękających kraj ciągle jeszcze prym wiodą bezmyślna nieostrożność i karygodna niefrasobliwość w obchodzeniu się z ogniem pewnej części ludzi dorosłych. Z meldunków o pożarach i wypowiedzi specjalistów wynika, że aż 90% pożarów wynika z przyczyn, których można by uniknąć, gdyby nie były lekceważone przepisy przeciwpożarowe, gdyby należycie doceniano istniejące zagrożenie pożarowe na terenach wiejskich i obszarach leśnych.</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#PoselPrzydatekAlfred">Byłoby niesprawiedliwe i krzywdzące obarczać wszystkich mieszkańców wsi brakiem poczucia odpowiedzialności za nieprzestrzeganie przepisów przeciwpożarowych. Ogół mieszkańców wsi nie tylko je docenia, ale bierze czynny udział w zabezpieczeniu i ochronie przeciwpożarowej. Świadczy o tym armia strażaków wiejskich, której nikt za służbę przeciwogniową nie płaci, którzy pełnią ją powodowani szlachetną pasją służenia innym ludziom w obronie ich mienia, a często i życia przed groźnym żywiołem.</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#PoselPrzydatekAlfred">Jednakże, tak jak w każdym środowisku, jest grupa ludzi, którzy nie licząc się ze skutkami — swoim niefrasobliwym postępowaniem, lekceważącym stosunkiem do obowiązujących zarządzeń wywołują zagrożenie pożarowe, narażając siebie, sąsiadów i całą naszą wspólną gospodarkę na straty. Przeciw tym właśnie osobom wymierzony jest art. 80 projektu, który działając w ich własnym interesie, nie toleruje wywołanych zagrożeń, ażeby wykroczenie nie doprowadziło do przestępstwa.</u> + <u xml:id="u-19.22" who="#PoselPrzydatekAlfred">Nieostrożne obchodzenie się z ogniem, nieprzestrzeganie przepisów ustawy z kwietnia 1960 roku o ochronie przeciwpożarowej, jest zjawiskiem szczególnie społecznie niebezpiecznym, bo stwarzającym zagrożenie dla życia, zdrowia i mienia obywateli, dlatego też obostrzenie kar za tego rodzaju wykroczenia spotkało się z gorącym poparciem wyborców.</u> + <u xml:id="u-19.23" who="#PoselPrzydatekAlfred">Wszyscy bowiem uczestnicy dyskusji toczącej się nad projektem nowego prawa wyrażali potępienie i niechęć dla osób, które lekceważą obowiązujące przepisy i których działanie wykazuje aspołeczną postawę. Wyborcy przejawiali jednocześnie troskę o to, ażeby sformułowane w ustawie, ujęte w jeden dokument Kodeksu wykroczeń, artykuły otrzymały taki kształt, który uwzględniłby wszystkie możliwe do przewidzenia stany wykroczeń i odpowiednią represję wobec winnych wykroczeń.</u> + <u xml:id="u-19.24" who="#PoselPrzydatekAlfred">Również mieszkańcy Kielecczyzny, z którymi konsultowałem projekt, popierając cele, jakim ustawa ma służyć, popierali zasady wynikające z projektu, które odpowiadają obecnemu zapotrzebowaniu, a wiele z wypowiadanych przez nich opinii i zgłaszanych postulatów znalazło odbicie w poprawionej wersji projektu.</u> + <u xml:id="u-19.25" who="#PoselPrzydatekAlfred">Zgodnie z wolą mieszkańców woj. kieleckiego i w głębokim przekonaniu o słuszności rządowych projektów ustaw o wykroczeniach — będę głosował za ich przyjęciem — w wersji przedstawionej przez sejmowe Komisje Spraw Wewnętrznych oraz Wymiaru Sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-19.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Kazimierz Prusiński.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselPrusinskiKazimierz">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Zabierając głos w dyskusji, chciałbym podzielić się swoimi spostrzeżeniami z mojego terenu, tj. z woj. szczecińskiego.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselPrusinskiKazimierz">W samym mieście Szczecinie zanotowano tylko w 1970 r. ponad 1,5 tys. nigdzie nie pracujących, nie pobierających nauki, ani nie meldowanych włóczęgów, 1 700 osób karanych już za wybryki chuligańskie, 812 kobiet uprawiających nierząd i — co gorsza — obarczonych blisko tysiącem dzieci, przeważnie moralnie zagrożonych. Nadto przebywa u nas około 3 tys. recydywistów, 300 cynkciarzy i liczna grupa osób, które popełniły przestępstwo w wieku poniżej 17 lat życia.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselPrusinskiKazimierz">Podobna, choć pod względem ilościowym mniej groźna sytuacja, zaznacza się w Świnoujściu, co wynika z rozwoju tam gospodarki morskiej i portowego charakteru miasta. Żegluga na Odrze i zimowiska barkowe oraz turyści zagraniczni przyciągają do miejscowości pasa nadmorskiego ludzi gardzących nauką i pracą, a zdecydowanych na zdobywanie środków utrzymania za pomocą niecnych procederów. W rezultacie działań takich grup szerzy się demoralizacja. Miejska Izba Wytrzeźwień gościła w 1970 r. około 11 tys. osób, a w tym 944 kobiety. Duża jest grupa stałych bywalców izby, którzy spędzili tu noc kilkadziesiąt razy.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselPrusinskiKazimierz">Ustalono również w mieście Szczecinie 118 miejsc demoralizacji, nazywanych potocznie — „melinami”. Są one zlokalizowane i sklasyfikowane następująco: 36 melin pijackich, 35 prostytuckich i 47 złodziejskich. Aktualny stan prawny utrudniał konsekwentne ściganie grup kryminogennych, zwłaszcza zaś przeciwdziałanie początkowym stadiom ich powstawania.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselPrusinskiKazimierz">Budziło to słuszny sprzeciw społeczeństwa domagającego się poprawy stanu porządku publicznego i zapewnienia mieszkańcom ziemi szczecińskiej spokojnych warunków pracy i wypoczynku. Toteż w ostatnich latach Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie podejmowało — gwoli ukrócenia bezprawia ze strony chuliganów, cynkciarzy itp. grup — uchwały wprowadzające na okres 3 miesięcy postępowanie przyspieszone w sprawach o niektóre groźne dla porządku publicznego wykroczenia. Tryb ten ostatnio stosowany był nawet dwa razy w ciągu jednego roku. Okazał się jednak półśrodkiem, gdyż znaczna część osób z marginesu społecznego popełniała w tym czasie wykroczenia nie objęte postępowaniem przyspieszonym, a nie mając stałego miejsca zamieszkania ani pracy, była nieuchwytna, czego następstwem była bezkarność popełnianych przez nich wykroczeń z powodu upływu ustawowego terminu ścigania wykroczenia albo przedawnienia wykonania kary.</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselPrusinskiKazimierz">Rozwiązanie proponowane w art. 74 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia w znacznym stopniu usunie omawiane trudności w ściganiu sprawców wykroczeń i wykonaniu kary. Będzie ono także służyło poprawie stanu bezpieczeństwa na drogach publicznych i kultury wypoczynku w miejscowościach nadmorskich, nawiedzanych licznie przez osoby wiodące pasożytniczy tryb życia i niezdyscyplinowanych turystów.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselPrusinskiKazimierz">Rozwój turystyki i przyjazdów nad morze cudzoziemców jest dodatkową zachętą, która przyciąga do miast portowych część młodzieży żądnej nie najlepszych wrażeń, zwłaszcza w okresie letnim i to z powodów innych, niż chęć zmiany klimatu lub potrzeba wypoczynku. Jest to często początkowa faza wkraczania przez te osoby na drogę bezprawia. Pewne wykroczenia popełniane przez tę kategorię osób nie zawsze wymagają surowego napiętnowania. Niekiedy w warunkach, gdy są to osoby pobierające naukę albo nawet pracujące i skromnie uposażone, kara grzywny okazałaby się niewykonalna, czyli iluzoryczna. W takich wypadkach dobrym rozwiązaniem są przepisy art. 20 i 22 Kodeksu wykroczeń, mające na celu wychowanie sprawcy przez pracę.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselPrusinskiKazimierz">Z rozwojem turystyki wiąże się obserwowany spadek w miejscowościach nadmorskich dyscypliny wśród użytkowników dróg i wzrost liczby wykroczeń drogowych. Ponieważ sprawcy tych wykroczeń pochodzą zazwyczaj z odległych województw, a nawet nie brak wśród nich cudzoziemców, postępowanie zwyczajne jest w tych sprawach przewlekłe, a niekiedy wręcz nieskuteczne. Toteż projektowane w art. 66 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia podwyższenie granic grzywny wymierzonej mandatem, jak też przewidziane w art. 64 i 65 podwyższenie tych granic w postępowaniu nakazowym jest skuteczną formą szybkiej reakcji na wykroczenia oczywiste, o mniejszym ładunku stopnia niebezpieczeństwa społecznego, spełniającą zarazem funkcję zapobiegania popełnianiu wykroczeń poważniejszej natury.</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselPrusinskiKazimierz">Potrzeba większej dbałości o poprawę stanu porządku i bezpieczeństwa publicznego na Wybrzeżu znalazła swe odbicie w referacie Komitetu Wojewódzkiego PZPR, przedstawionym w kwietniu br. na konferencji sprawozdawczo-wyborczej w Szczecinie. Stwierdzono w tym referacie, że „aktualny stan przestępczości kryminalnej i gospodarczej — mimo widocznych osiągnięć w jej zwalczaniu — wymaga dalszych intensywnych i bardziej skutecznych przeciwdziałań ze strony organów ścigania i organów wymiaru sprawiedliwości, organów administracji państwowej i gospodarczej, organizacji społecznych i całego społeczeństwa. Szczególna uwaga musi być zwrócona na skuteczniejsze niż dotąd usuwanie takich przyczyn sprzyjających powstawaniu przestępczości, jak: alkoholizm, objawy demoralizacji nieletnich oraz posożytnictwo społeczne”. Wykonaniu tych zadań sprzyjają projektowane przepisy art. 50 § 2, art. 68 § 2, art. 101, 102 i 103, dotyczące obowiązków spełniania pieczy nad nieletnimi. Stan porządku publicznego w miastach portowych poprawić może korzystanie z projektowanej normy art. 135 kodeksu.</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#PoselPrusinskiKazimierz">W naszych warunkach ustrojowych walka z wykroczeniami nie może przebiegać tylko na płaszczyźnie represji. Wymaga ona poczynań natury profilaktycznej i stosowania środków oddziaływania wychowawczego. Postulat ten znajduje rozwiązanie w rozdziale III części ogólnej Kodeksu wykroczeń. Przedstawiona specyfika warunków życia na Wybrzeżu, przy- kładowo ilustrowany stan zagrożenia moralnego młodzieży i nie omawiany tu przeze mnie, lecz istniejący stan pewnego zagrożenia moralnego części ludzi pracy — uzasadniają pełną aprobatę dla stosowania środków przewidzianych w regulaminie pracy, w postępowaniu dyscyplinarnym lub innych środków wychowawczych, przewidzianych w art. 39 i 40 projektu Kodeksu wykroczeń. Stosowanie tych środków przez zakłady pracy, organizacje społeczne, społeczne komisje pojednawcze i sądy społeczne stanowić będzie formę praktycznej realizacji postulatów rozwoju wszystkich dostępnych nam poczynań zmasowanego, społecznego przeciwdziałania powstawaniu wykroczeń, których następnym stadium rozwojowym jest wiele kategorii przestępstw.</u> + <u xml:id="u-21.10" who="#PoselPrusinskiKazimierz">Nowoczesne regulacje i normy projektów, zharmonizowane z ustawami karnymi, będą dobrymi instrumentami przeciwdziałania czynom naruszającym zasady współżycia społecznego w Polsce, tworzenia warunków umacniania praworządności, ładu, porządku i bezpieczeństwa publicznego.</u> + <u xml:id="u-21.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obecnie zabierze głos poseł Stanisław Stomma.</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#PoselStommaStanislaw">Wysoki Sejmie! Nie po raz pierwszy dyskutujemy tutaj, w tej Izbie nad ustawami prawno-karnymi. Przypomnę obszerną dyskusję nad projektem, podówczas Kodeksu karnego i nad projektem Kodeksu postępowania karnego. Dyskusje, które toczyliśmy tu w roku 1969.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#PoselStommaStanislaw">Obecnie znów mamy na dzisiejszym posiedzeniu — na porządku dziennym kompleks ustaw prawno-karnych.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#PoselStommaStanislaw">Ustawy te dotyczą tylko drobnych czynów karalnych, w stosunku do których ustawodawca słusznie nie używa słowa przestępstwo, tylko przyjęte określenie wykroczenie, nie chcąc słusznie ludzi, sprawców takich drobnych czynów karalnych piętnować groźnym mianem — przestępca. Chodzi o czyny błahe. Nie oznacza to jednak, że ustawy są mało ważne, dotyczą one bowiem spraw wnikających głęboko w życie społeczne, i to, co najważniejsze, w życie codzienne.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#PoselStommaStanislaw">Znane jest powiedzenie, że takie jest społeczeństwo, jakie są sądy. Otóż myślę, że w tym powiedzeniu niewiele jest przesady. Sądy, gdy dobrze wykonują wymiar sprawiedliwości, gdy potrafią sobie zdobyć autorytet i są w harmonii z poczuciem moralnym społeczeństwa, stają się rzeczywiście autorytetem etycznym i mogą działać wychowawczo, przyczyniając się do formowania świadomości prawnej i społecznej ludzi.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#PoselStommaStanislaw">Warunkiem jednak autorytetu sądu jest nie tylko wysoki poziom etyczny sędziów, nie tylko ich wysoki poziom umysłowy, dobre przygotowanie fachowe, prawnicze, ale także, z naciskiem to podkreślam, zgodność ich działania ze świadomością etyczną społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#PoselStommaStanislaw">Parę lat temu gościliśmy w tym gmachu delegację senatorów Republiki Francuskiej. Wśród nich znajdował się m.in. pan Marc Ancel.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#PoselStommaStanislaw">Nie wszystkim było wiadome, że jest to nazwisko sławne na cały świat w dziedzinie nauki prawa karnego i kryminologii. Prof. Marc Ancel sławny jest jako twórca tzw. szkoły — „Défense sociale”, co się tłumaczy na polski — „Obrony społecznej”.</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#PoselStommaStanislaw">Nie będę się deklarował jako wyznawca tej szkoły, bo niektóre jej sformułowania, zwłaszcza na naszym gruncie, są bardzo dyskusyjne. Natomiast wydaje mi się bardzo słuszne samo ogólne podejście do problemu, sam punkt wyjścia i postawienie zagadnienia.</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#PoselStommaStanislaw">Jak sama nazwa tej szkoły wskazuje, prof. Ancel traktuje prawo karne i całą dziedzinę represji prawno-karnej jako obronę społeczną. Może ściślej byłoby powiedzieć — samoobronę społeczną.</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#PoselStommaStanislaw">Gdy społeczeństwo uważa struktury społeczne oraz określone reguły współżycia za dobre i słuszne, to stara się nie dopuszczać do ich podważania. Broni ono wtedy tych układów i tych norm przeciw wszelkiej agresji, przeciwko nim samym się kierujących.</u> + <u xml:id="u-23.10" who="#PoselStommaStanislaw">Toteż, wyciągając z tego wniosek, proponuje autor tej szkoły w zakresie kryminologii, ustawienie całego wymiaru sprawiedliwości w zakresie prawno-karnym jako samoobrony społecznej.</u> + <u xml:id="u-23.11" who="#PoselStommaStanislaw">Ta myśl wydaje się bardzo twórcza, bo rzeczywiście, analizując głębiej doświadczenie stosowania prawa karnego i judykatury w zakresie prawa karnego, musimy dojść do wniosku, że pozytywne i wychowawcze oddziaływanie systemu karnego weryfikuje się przy korelacji z poglądami społecznymi. I to przy bardzo głęboko idącej korelacji z postawą społeczeństwa, wtedy, jeśli społeczeństwo właśnie ten system norm prawno-karnych, materialnych i formalnych traktuje jako swoją sprawę, jako swoją samoobronę.</u> + <u xml:id="u-23.12" who="#PoselStommaStanislaw">Naturalnie, nie należy sprawy znowu naiwnie upraszczać. Przede wszystkim w miarę rozwoju warunków cywilizacji świadomość społeczna ulega przemianom. Nie zawsze przebiega to ewolucyjnie i gładko; społeczeństwa przechodzą wstrząsy; wiemy o tym dobrze z własnej historii. Z własnej przeszłości wiemy, jaki był kontekst stawania się nowego państwa polskiego. Ustrój nowy był realizowany rewolucyjnie, konflikty były ostre. To wszystko trzeba sobie uświadamiać oceniając tezy szkoły — „Défense sociale”.</u> + <u xml:id="u-23.13" who="#PoselStommaStanislaw">Politycznie, obóz rządzący może usiłować modyfikować świadomość społeczną, może chcieć się przeciwstawiać pewnym nawet utartym poglądom. Ale właśnie doświadczenie wskazuje, jak niewłaściwym pod tym względem instrumentem jest represja karna. Właśnie minione doświadczenia okazały dowodnie, że represja karna nie jest absolutnie właściwym instrumentem przy oddziaływaniu na świadomość społeczną i pod tym względem zawiodła w całej pełni — i to zawiodła w okresie bardziej niż dzisiaj dynamicznym, w okresie wysokich napięć ideowych.</u> + <u xml:id="u-23.14" who="#PoselStommaStanislaw">Teraz obchodzi nas konkret obecny, konkret lat siedemdziesiątych w naszym państwie, w Polsce Ludowej.</u> + <u xml:id="u-23.15" who="#PoselStommaStanislaw">Mamy określony obraz społeczeństwa. Oceny można różnie ferować. Na dzisiejszy stan złożyły się różne czynniki — niewątpliwie ewolucja cywilizacyjna; oczywiście, ciśnienie ideologiczne ze strony obozu rządzącego, oczywiście, doświadczenia lat ubiegłych. Trzeba też uwzględnić i pewien element wchodzący w skład świadomości dzisiejszej, który wyniknął z oporu przeciwko zbyt daleko idącej ingerencji państwa i władz w życie ludzkie. Jest też faktem, że pewne wartości moralne, które mogły zdawać się już przesunięte do przeszłości — są przez społeczeństwo afirmowane i są przyjmowane jako wzorzec moralny. Myślę np. o moralnych wartościach chrześcijaństwa akceptowanych na pewno przez większość społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-23.16" who="#PoselStommaStanislaw">Otóż, starając się budować nową, lepszą przyszłość społeczną Polski — należy bazować na tym, co jest pozytywne w tym złożonym obrazie dzisiejszej świadomości społecznej w oparciu o te wszystkie elementy konstruktywne, które istnieją, i które nadają się jako budulec konstruktywny dla lepszej społecznie przyszłości.</u> + <u xml:id="u-23.17" who="#PoselStommaStanislaw">Unikając uproszczeń (przeciwko którym się przecież zastrzegłem), trzeba postawić pewien najkonieczniejszy postulat, dotyczący zharmonizowania systemu prawno-karnego z dominującą postawą społeczną. Treść przepisów prawa materialnego i procesowego prawa karnego nie powinna być nigdy ujęta w ten sposób, aby szła przeciw utartym poglądom społecznym. A przede wszystkim rzecz podstawowa: represja karna nie może spadać na ludzi za czyny, których społeczeństwo nie tylko nie uważa za godne ukarania, ale odwrotnie, ocenia pozytywnie, jako fakty społeczne dobre i pozytywne. Jeżeli bowiem dochodzi do takiej sytuacji, wówczas przecież represje karne same siebie dyskwalifikują, podrywa to autorytet sądownictwa, podrywa także autorytet wymiaru sprawiedliwości w szerokim sensie, a w końcu autorytet państwa — prowadząc w rezultacie do dezorientacji moralnej społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-23.18" who="#PoselStommaStanislaw">Wydaje się to bardzo proste. Dlaczego jednak o tym mówię? Bo nie wszędzie ta oczywista świadomość została w sposób należyty i głęboko przyswojona. Z pewnym niepokojem i zdumieniem stwierdzamy fakty sprzeczne z tymi założeniami, które — jak powiedziałem — powinny być przyjęte jako coś naturalnego i oczywistego.</u> + <u xml:id="u-23.19" who="#PoselStommaStanislaw">Mam w ręku plik skarg obywateli z Zielonej Góry, skarg na orzecznictwo karno-administracyjne. Są to fakty żenujące. Nie chcę się nad tym długo rozwodzić. Wymienię tylko jeden przykład. Ukaranie młodych ludzi, którzy w liczbie 15 udali się do Murzasichle i tam mieszkając u jakiegoś gazdy, uprawiali sporty, z tym że wieczorami śpiewali pieśni religijne i dyskutowali problemy. Przeczytam to charakterystyczne sformułowanie: „Prowadzili dyskusje na tematy religijne i uczyli się pieśni religijnych, co stanowi wykroczenie z art. 8 ustawy z dnia 29.III.1962 r.” Bardzo to wulgarne sformułowanie.</u> + <u xml:id="u-23.20" who="#PoselStommaStanislaw">Wysoki Sejmie! Nie chcę tej sprawy tutaj bardzo szczegółowo rozwijać. My wyciągniemy z tego konsekwencje na właściwym forum. Prześlemy te skargi do wicepremiera Kraśki, który jest — jak wiadomo — właściwy do spraw zagadnień religijnych i kościoła, jak również do pana Ministra Spraw Wewnętrznych, mając nadzieję, że właściwe organy wyciągną z tego konsekwencje i że dojdzie do uchylenia tych orzeczeń karno-administracyjnych w drodze nadzoru.</u> + <u xml:id="u-23.21" who="#PoselStommaStanislaw">Rozumiem, że tu można się zasłonić tym, że formalnie ma miejsce jakieś zgromadzenie czy obóz, gdzie się dyskutuje itd. Ale przecież nikt rozsądnie myślący nie będzie się w tym dopatrywał czynów godnych karania. Jeśli takie orzeczenia mają miejsce, to one przecież najbardziej szkodzą samemu wymiarowi sprawiedliwości w Polsce Ludowej.</u> + <u xml:id="u-23.22" who="#PoselStommaStanislaw">Chcę się zastrzec, że my tego absolutnie nie generalizujemy, ani nie imputujemy, że tego rodzaju fakty wynikają np. z tendencji władz centralnych, że były wynikiem jakichś zleceń władz centralnych. Zdajemy sobie sprawę, że chodzi o lokalne wypaczenia. Niemniej jednak w ramach krytyki parlamentarnej uważamy za słuszne wypaczenia te podnieść. Jak powiedziałem, wyciągniemy z tego konsekwencje na właściwym forum.</u> + <u xml:id="u-23.23" who="#PoselStommaStanislaw">Wysoki Sejmie! Dyskutujemy dzisiaj nad trzema ustawami kompleksowymi. Kilka krytycznych uwag na temat każdej z nich.</u> + <u xml:id="u-23.24" who="#PoselStommaStanislaw">Najpierw struktura ustroju kolegiów. Struktura ta jest oczywiście w założeniu bardzo demokratyczna, więcej — jest ludowładcza. Oczywiście formy zewnętrzne mogą być sprowadzone nieraz do fikcji, mogą stać się tylko fasadą. W 1951 r. wyszła bardzo ludowładcza ustawa o ustroju kolegiów, o postępowaniu karno-administracyjnym. Potem ta ustawa nie zdała na ogół egzaminu. Właśnie w tym czasie dochodziło przecież do bardzo licznych wypaczeń praworządności, które potem trzeba było poprawiać i uchylać, jakkolwiek fasada ta była bardzo demokratyczna i ludowładcza.</u> + <u xml:id="u-23.25" who="#PoselStommaStanislaw">Najważniejszą rzeczą w tym wypadku są ludzie, ich przygotowanie i sumienie, ich odpowiedzialność społeczna. My mamy społeczne sądownictwo karno-administracyjne. Można by sobie wyobrazić nawet sądy administracyjne złożone z zawodowych sędziów, które mogłyby dobrze funkcjonować przy dobrym przygotowaniu, przy sumienności ludzi i przy dużej kontroli społecznej. Zasadniczo biorąc, akceptujemy i uważamy za dobrą strukturę i obecną organizację kolegiów. Najważniejszą sprawą są ludzie, właściwy ich wybór. I to są sprawy decydujące przy wyborze składu kolegiów. Rozumiemy, jakie trudności mają wielokrotnie prezydia rad narodowych ze znalezieniem należytego kompletu.</u> + <u xml:id="u-23.26" who="#PoselStommaStanislaw">Słyszymy natomiast krytyczne uwagi dotyczące włączania do składu kolegiów urzędników administracji publicznej. Tu ludzie mają zastrzeżenia i uważają, że to nie jest strona obiektywna i że urzędnicy administracji publicznej nie powinni być członkami kolegiów. Wydaje mi się, że te zastrzeżenia i niepokoje należy bacznie wziąć pod uwagę przy wyborach członków kolegiów.</u> + <u xml:id="u-23.27" who="#PoselStommaStanislaw">Jeżeli chodzi o postępowanie karno-administracyjne, to ma komisji zgłaszałem dwie poprawki, które, niestety, nie były przyjęte. Te zastrzeżenia z naszej strony pozostają.</u> + <u xml:id="u-23.28" who="#PoselStommaStanislaw">Po pierwsze chodzi o art. 69 i 74, to znaczy artykuły mówiące o — jak to się mówi — postępowaniu nadzwyczajnym, a więc przyśpieszonym, uproszczonym. Domagałem się na komisji, ażeby dokładnie sprecyzować te czyny, w stosunku do których może być prowadzone postępowanie uproszczone i przyspieszone. Otóż ten wniosek nie przeszedł. To zostało określone blankietowo, że w stosunku do każdego czynu, w stosunku do wszelkich wykroczeń możliwa jest tego rodzaju procedura, jeżeli będzie przez odpowiednie władze wprowadzona.</u> + <u xml:id="u-23.29" who="#PoselStommaStanislaw">Uważamy to za zbyt szerokie ujęcie, zanadto in blanco ujęte. Gdyby na przykład chodziło o chuligaństwo, to bylibyśmy za tym jak najbardziej. Zresztą, jest to stan, jaki utrzymuje się obecnie, jesteśmy za tym z pełnym przekonaniem. Natomiast pozostawienie tej sprawy in blanco wydaje się ujęciem zbyt szerokim. No, trudno. Władze czasami muszą się naginać do pewnych trudności, które stwarzają ustawy. Walka skuteczna z falami czynów niepraworządnych może z pełną skutecznością przebiegać także w ramach zwykłego postępowania karno-administracyjnego.</u> + <u xml:id="u-23.30" who="#PoselStommaStanislaw">Zastrzeżenie drugie dotyczyło art. 49. Tu bardzo głęboko idzie nasze zastrzeżenie. Chodzi o możliwość tajności posiedzeń kolegiów karno-administracyjnych. Nie wiem, komu to ma służyć i po co to jest potrzebne. To jest właśnie uchylanie tej tak bardzo potrzebnej kontroli społecznej nad kolegiami karno-administracyjnymi. To właśnie stwarzać ma bliskość tych organów w stosunku do społeczeństwa, to, że mogą one być właśnie traktowane, i powinny być traktowane, jako ta — „Défense sociale”, jako samoobrona. Tajność posiedzeń karno-administracyjnych kolegiów wydaje mi się ostrożnością przesadną. Powiedziano nam, że chodzi o sprawy szczególnie drastyczne, na podłożu seksualnym, czy coś takiego. No dobrze, ale ustawa mówi co innego. Tam się mówi, że w tych wypadkach chodzi o porządek publiczny. Otóż obawiam się, żeby nie było to parawanem dla tych wypadków, kiedy sama rozprawa jest niepopularna, gdy postępowanie biegnie wbrew opinii społecznej, kiedy właśnie nie powinno być postępowania karno-administracyjnego w ogóle. Obawiam się, żeby to nie było parawanem dla takich wypadków, jak w Zielonej Górze. Dlatego właśnie chcieliśmy w ogóle uchylić tajność posiedzeń kolegiów karno-administracyjnych.</u> + <u xml:id="u-23.31" who="#PoselStommaStanislaw">Trzeci dokument dzisiejszy — to Kodeks wykroczeń. Przepisy tutaj są bardzo różnej wagi. Novum wprowadzone zresztą już w 1966 roku polega na tym, że pewne czyny karalne są raz przestępstwami, a raz wykroczeniami, podzielone według różnicy ilościowej, według quantum szkody. Więc na przykład kradzież, paserstwo są raz przestępstwem w Kodeksie karnym, a raz wykroczeniem. To jest to pewne novum, które komplikuje wymiar sprawiedliwości, ale które było chyba słuszne ze względu na odciążenie sądu. To zostało w kodeksie nowym utwierdzone. Są tam wykroczenia o dużym znaczeniu, jak kradzieże do wysokości 500 zł i są rzeczy zupełnie błahe, na przykład art. 121 — użycie cudzego mienia bez zezwolenia. Ktoś pojechał na cudzym rowerze i podpada pod ten artykuł. To są rzeczy bardzo błahe, jak to zwykle w tego rodzaju kodeksach wykroczeń.</u> + <u xml:id="u-23.32" who="#PoselStommaStanislaw">Myśmy zgłosili jedną poprawkę i z wielkim żalem i bólem w sercu mówię, że nie została ona przyjęta. Dotyczy ona pkt 8 § 1 art. 51 — gdzie chodzi o zgromadzenia, ujęte jako zgromadzenia w kościele. Obecny stan rzeczy jest tego rodzaju, że legalne są w kościele zgromadzenia się wiernych tylko dla kultu, natomiast nie ma żadnych innych form bardziej szerokich tego zgromadzania się. Sprzecza się to z nową sytuacją w kościele, z tą ewolucją, która jest w toku — jako przemiana posoborowa. Zmiana jest konieczna, jest nieodzowna. Jak wiadomo, świeccy coraz bardziej uczestniczą w kulcie, są włączani w nabożeństwa, mają dostęp do kazalnicy itd. i to stwarza nowe formy życia religijnego. My rozumiemy wielokrotne trudności pojawiające się w państwie, ale chcemy żebyśmy się też spotykali ze zrozumieniem nowych potrzeb. W społeczeństwie wierzących też się odbywa ewolucja, też powstają nowe formy i nie można sztywnymi określeniami utrzymywać dawnych rygorów, już nie odpowiadających dynamice rozwoju życiowego.</u> + <u xml:id="u-23.33" who="#PoselStommaStanislaw">Wzięliśmy bardzo do serca to nieprzyjęcie poprawki, do tego stopnia, że nie możemy z tego powodu głosować za tą ustawą, czyli za Kodeksem wykroczeń. Żałuję, bo skądinąd większych zastrzeżeń nie mamy i moglibyśmy</u> + <u xml:id="u-23.34" who="#PoselStommaStanislaw">51</u> + <u xml:id="u-23.35" who="#PoselStommaStanislaw">IV sesja Sejmu</u> + <u xml:id="u-23.36" who="#PoselStommaStanislaw">Dyskusja nad projektami ustaw dotyczących wykroczeń 52 za nim głosować, gdyby nie ta sprawa sztywnego utrzymania tutaj przepisów dotychczasowego prawa o zgromadzeniach.</u> + <u xml:id="u-23.37" who="#PoselStommaStanislaw">Wysoki Sejmie! Ponieważ nie mieliśmy ze zgłoszoną poprawką sukcesu, wobec tego chcemy wrócić do tej sprawy na płaszczyźnie szerszej. Chcemy obecnie wysunąć postulat rewizji ustawy o zgromadzeniach i w ramach tej rewizji ustawy o zgromadzeniach dojść także z kolei do znowelizowania, wówczas siłą rzeczy i tych nowych przepisów w Kodeksie wykroczeń. A to jest manipulacja skomplikowana, bo tylko co uchwalono Kodeks o wykroczeniach, żeby go zaraz potem nowelizować. Ale nowelizacja ta jest naprawdę z punktu widzenia rozwoju postępu społecznego w kościele potrzebna.</u> + <u xml:id="u-23.38" who="#PoselStommaStanislaw">Nie chciałbym, żeby moje przemówienie było jakoś fałszywie odczytane w tym sensie, że oto wchodzę na trybunę po to, żeby tylko ujemne strony projektowanej ustawy podkreślić. Dyskusja była już szeroka, i będzie jeszcze wszechstronna, i w tej dyskusji uwypuklonych będzie wiele dodatnich stron obecnie uchwalanych ustaw, których my nie negujemy.</u> + <u xml:id="u-23.39" who="#PoselStommaStanislaw">Natomiast uważaliśmy za swój obowiązek, w ramach kontroli sejmowej nad życiem społecznym i prawnym za stosowne podnieść te problemy, które inaczej może nie byłyby tu podkreślone, a które wymagają bacznego zwrócenia uwagi.</u> + <u xml:id="u-23.40" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Józef Macichowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#PoselMacichowskiJozef">Obywatelu Marszałku, Wysoka Izbo! Dla określenia daremnego trudu starożytni Rzymianie używali aforyzmu — „in silvam ligna ferre” („do lasu drwa nosić”).</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#PoselMacichowskiJozef">Ja zaś pragnę mówić o wynoszeniu w sposób nielegalny drewna z lasu oraz o konsekwencjach z tego wynikających zarówno dla sprawcy kradzieży jak i dla samego lasu.</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#PoselMacichowskiJozef">W części końcowej swego wystąpienia, będę chciał uzasadnić celowość zwiększenia ochrony prawnej nad zadrzewieniami.</u> + <u xml:id="u-25.3" who="#PoselMacichowskiJozef">Jak obywatelom posłom wiadomo, dyskutowany projekt ustawy przewiduje za kradzież drewna z lasu wysokie kary, mianowicie grzywnę do 5 tys. złotych nawet wówczas, gdy szkoda wyrządzona przez sprawcę nie przekracza 150 zł.</u> + <u xml:id="u-25.4" who="#PoselMacichowskiJozef">Ponadto obligatoryjnie w każdym wypadku przewiduje się wypłacenie na rzecz poszkodowanego tak zwanej nawiązki w wysokości podwójnej wartości przywłaszczonego drewna, oraz zwrot skradzionego drewna lub jego pieniężnej równowartości.</u> + <u xml:id="u-25.5" who="#PoselMacichowskiJozef">Surowsze potraktowanie kradzieży leśnych jako wykroczeń w odróżnieniu od innych wykroczeń było niekiedy kwestionowane przez ludność wiejską, i nie tylko wiejską, w fazie pierwszego czytania, podczas spotkań. Również niektórzy koledzy posłowie mieli zastrzeżenia co do słuszności przyjętej zasady surowszego od innych traktowania wykroczeń leśnych.</u> + <u xml:id="u-25.6" who="#PoselMacichowskiJozef">Można by problem skwitować krótkim oświadczeniem, że 150 zł to mniej więcej równowartość 2 metrów przestrzennych opału — jednej dobrej fury — oraz, że jest to przyrost roczny masy drzewnej na 1 hektarze powierzchni leśnej. Lecz byłoby to dużym uproszczeniem problemu. Zanim przedstawię Sejmowi stanowisko Komisji Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego, która w sposób szczególnie wnikliwy rozpatrywała treść odnośnych artykułów, niech mi wolno będzie poinformować obywateli posłów, iż leśnicy powołani do ochrony lasów — owej — „otwartej kasy” olbrzymiego majątku narodowego, któremu w dniu 18 maja br. Biuro Polityczne naszej partii poświęciło wiele uwagi — za niedopełnienie obowiązków służbowych ze szkodą dla gospodarki leśnej również podlegają surowym karom.</u> + <u xml:id="u-25.7" who="#PoselMacichowskiJozef">Tak np. leśnik skazany prawomocnym wyrokiem za przestępstwo gospodarcze traci praktycznie raz na zawsze prawo wykonywania swego zaszczytnego zawodu. Podkreślam, zaszczytnego, albowiem w tym zawodzie, jak rzadko w którym walory moralne człowieka traktowane są na równi z najwyższymi kwalifikacjami zawodowymi.</u> + <u xml:id="u-25.8" who="#PoselMacichowskiJozef">Wysoka Izbo! Prawo, które jest wyrazem myśli społecznej oraz regulatorem stosunków społecznych, obejmuje zwykle te zjawiska życia, które stają się ważne dla ogółu. Ewolucja, jaką przebyła ocena roli lasów, jest tego najlepszym przykładem. Cytuję: — „Rozwój kultury i przemysłu okazał się tak aktywny w niszczeniu lasów, iż wszystko, czego dokonano dla ich utrzymania i zagospodarowania, jest nieznaczne i w skutkach znikome”. Tak pisał 100 lat temu Karol Marks w tomie II „Kapitału”. Brzmi to jak paradoks, ale właśnie wyniszczenie lasów na świecie przyczyniło się do poznania prawdziwej ich roli dla życia ludzkiego, a w konsekwencji do powstania nowoczesnego ustawodawstwa leśnego, chroniącego lasy.</u> + <u xml:id="u-25.9" who="#PoselMacichowskiJozef">Jak wiadomo — dyspozycyjne zasoby surowca naszych lasów są niższe od bieżących potrzeb szybko rozwijającej się gospodarki narodowej. Są to skutki wyniszczenia starodrzewia w czasie I i II wojny światowej. Tak już było i jest zawsze, iż lasy subsydiują wojnę, a zdobią pokój. Z konieczności więc gospodarka narodowa rozwija się w warunkach deficytu drewna. Rzutuje to w sposób określony na ceny drewna i zmusza Rząd do stosowania — powiedzmy otwarcie — systemu reglamentacji drewna, owego uniwersalnego surowca.</u> + <u xml:id="u-25.10" who="#PoselMacichowskiJozef">Każde nielegalne, przeważnie niefachowe wtargnięcie do lasu z siekierą powoduje straty nie tylko materialne w postaci zniszczonego drzewa, ale groźniejsze w skutkach — naruszenie równowagi biologicznej w drzewostanie. Powoduje ponadto zmniejszenie przyrostu masy drzewnej oraz obniża stan sanitarny lasu. Dlatego projekt ustawy słusznie zachowuje zasadę, że przy kradzieżach leśnych szkoda z reguły jest większa od korzyści osiągniętej przez sprawcę.</u> + <u xml:id="u-25.11" who="#PoselMacichowskiJozef">Jest dziś okazja, aby przypomnieć, że wkrótce po upaństwowieniu lasów w Polsce udostępniono po raz pierwszy ludności w szerokim zakresie wolny wstęp do lasów z prawem bezpłatnego zbioru grzybów i owoców leśnych. Tylko w rewirach szczególnie zagrożonych pożarami obowiązuje zakaz wstępu do lasu. Zagadnienie wstępu do lasu nabiera jednak coraz większego znaczenia z uwagi na masowy ruch turystyczno-wypoczynkowy. Zachodzi więc konieczność harmonijnego pogodzenia dwóch celów społecznie ważnych: ochrony substancji leśnej przed niszczeniem, z udostępnieniem lasów dla wypoczynku milionowych rzesz ludności. Komisja Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego uwzględniła ponadto fakt, że jeszcze w pojęciu pewnej części naszego społeczeństwa zabór drewna z lasu nie jest kradzieżą. Pogląd ten wywodzi się z okresu obfitości lasów, chociaż już Statuty Wiślickie za Kazimierza Wielkiego — „gardłem” grożą za samowolny wyrąb drzew w dobrach królewskich.</u> + <u xml:id="u-25.12" who="#PoselMacichowskiJozef">Pragnę poinformować Wysoką Izbę, że w ostatnim 10-leciu zanotowano poważny spadek ujawnionych kradzieży leśnych. Niemniej jednak wykrywa się rocznie około 20 tys. sprawców, a wartość skradzionego drewna w ilości 18—20 tys. m³ waha się od 8 do 14 mln zł rocznie. Odebranie procederowi kradzieży leśnych szansy opłacalności przez orzekanie nawiązki ma służyć lepszej ochronie mienia ogólnospołecznego. Wielkoobszarowy i przestrzenny bowiem charakter gospodarki leśnej sprawia, iż najgorliwszy nawet leśniczy praktycznie nie jest w stanie upilnować w ciągu całej doby, powierzonego mu rewiru leśnego, którego areał nierzadko przekracza 1000 ha i składa się z kilku oddzielnych kompleksów leśnych.</u> + <u xml:id="u-25.13" who="#PoselMacichowskiJozef">Wysoki Sejmie! Ludność wiejska nie może jednak obejść się ani zrezygnować z tak zwanego drewna porządkowego na użytek własny, niezbędnego w każdym gospodarstwie rolnym. Toteż z pełnym zrozumieniem rosnących potrzeb producentów rolnych należy ułatwiać i upraszczać legalne nabywanie materiału drzewnego przez ludność wiejską. Trzeba też bardziej wnikliwie aktualizować rozdzielniki drewna.</u> + <u xml:id="u-25.14" who="#PoselMacichowskiJozef">Omawiany Kodeks wykroczeń przewiduje różnorakie podejście do sprawców wykroczeń w zależności od stopnia społecznej szkody, jak i od osobowości samych sprawców. Toteż można mieć pewność, że zgodnie z duchem tej ustawy oraz sumieniem obywatelskim zarówno służba leśna, jak i członkowie kolegiów do spraw wykroczeń nie położą znaku równości między sprawcą zaboru drewna z chciwości a sprawcą z konieczności życiowej.</u> + <u xml:id="u-25.15" who="#PoselMacichowskiJozef">Obywatele Posłowie! Projekt kodeksu przewiduje sankcje również za niszczenie zadrzewień przydrożnych i innych. W pamiętnym czynie — „Sto milionów drzew na 1000-lecie” pod patronatem Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu zasadzono w całym kraju ponad 120 mln drzew oraz około 150 mln krzewów o łącznej wartości ok. 1 mld zł. Zwróci się ten wydatek sowicie w postaci dodatkowej masy drzewnej oraz zwiększonych plonów rolnych. Co roku setki tysięcy ludzi o tej porze angażuje swe siły i czas na tę społecznie pożyteczną pracę. Niestety, radość tworzenia nowej gałęzi gospodarczej, jaką stało się już planowe zadrzewianie kraju, jest zmącona faktem zbyt licznych uszkodzeń i zniszczeń posadzonych drzew.</u> + <u xml:id="u-25.16" who="#PoselMacichowskiJozef">Znawcy przedmiotu określają straty na 30% do 35% dotychczas zasadzonych drzew. Oprócz bezmyślnego i złośliwego niszczenia zadrzewień zdarzają się również wypadki świadomego — „podcinania” drzew przydrożnych, pomimo iż ustawa o drogach publicznych z 1962 r. w sposób jednoznaczny przesądza, że drzewa przydrożne stanowią własność posiadaczy gruntów, na których zostały zasadzone.</u> + <u xml:id="u-25.17" who="#PoselMacichowskiJozef">W świetle aktualnego stanu zadrzewień oraz perspektywicznych zamierzeń zasadzenia około 500 mln sztuk drzew w ramach zadrzewień planowych zrodziła się potrzeba gruntownego pogłębienia świadomości społecznej o pożyteczności zadrzewień i zakrzewień, zwłaszcza dla rolnictwa, a co za tym idzie — wzmożenia prawnej ochrony i pielęgnacji zadrzewień.</u> + <u xml:id="u-25.18" who="#PoselMacichowskiJozef">Aktualnie obowiązujące dwie uchwały Rady Ministrów notabene noszące ten sam tytuł: uchwała nr 240 z 1955 r. w sprawie zadrzewienia kraju i uchwała nr 90 z 1959 r., znowelizowana w grudniu ub.r., stają się już niewystarczające dla kompleksowego uregulowania wielu problemów związanych z planowym zadrzewieniem kraju.</u> + <u xml:id="u-25.19" who="#PoselMacichowskiJozef">Zwracam się przeto uprzejmie z prośbą do Rządu o wznowienie inicjatywy wydania postulowanej przez Komisję Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego kompleksowej ustawy o zadrzewieniu kraju.</u> + <u xml:id="u-25.20" who="#PoselMacichowskiJozef">Projekt takiej ustawy jest już opracowany i był przedyskutowany rok temu na wszystkich szczeblach rad narodowych. Mimo pozytywnej jego oceny projekt ten, jak mi wiadomo — nie wpłynął dotychczas do laski marszałkowskiej.</u> + <u xml:id="u-25.21" who="#PoselMacichowskiJozef">Ustawa o zadrzewieniu kraju — naszym zdaniem — dokonałaby unifikacji wszystkich dotychczas wydanych przepisów i objęłaby również zadrzewienia osiedli i miast, dla których dotychczas nie wydano żadnych przepisów. Do ustawy o zadrzewieniu kraju można by włączyć również parki wiejskie, które w po- jęciu prawnym są lasami, a w praktyce spełniają rolę zadrzewień.</u> + <u xml:id="u-25.22" who="#PoselMacichowskiJozef">W uzasadnieniu rządowego projektu ustawy o zadrzewieniu sprzed roku podano, że łączny bezpośredni dochód materialny z zadrzewień do roku 2000 wyniesie około 24 mld złotych netto, nie licząc korzyści pośrednich.</u> + <u xml:id="u-25.23" who="#PoselMacichowskiJozef">Uchwalenie tego rodzaju ustawy w okresie przygotowań do światowej konferencji w Sztokholmie, w sprawie ochrony środowiska życia ludzkiego, byłoby jeszcze jednym dowodem dobrych tradycji postępowej polskiej myśli prawniczej w dziedzinie ochrony przyrody i jej zasobów.</u> + <u xml:id="u-25.24" who="#PoselMacichowskiJozef">Wysoka Izbo! Być może cywilizacja w przyszłości będzie mogła obejść się bez drewna, ale nigdy nie nastąpi czas, w którym drzewa i lasy okażą się człowiekowi zbędne do życia. Wpływu lasu na zdrowie i dobrobyt społeczeństwa nie da się w wartości pieniężnej obliczyć. Jest on tak wielki, że stanowi warunek naszego bytu. Myśl ta zapewne przyświecała projektodawcom postanowień o surowym karaniu tych ludzi, którzy prawdy o lesie nie chcąc zrozumieć, lekkomyślnie go niszczą.</u> + <u xml:id="u-25.25" who="#PoselMacichowskiJozef">Kierując się tymi pobudkami sejmowa Komisja Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego jednomyślnie poparła projekt rządowy omawianego Kodeksu wykroczeń w części dotyczącej wykroczeń leśnych oraz szkodnictwa leśnego, polnego i ogrodowego.</u> + <u xml:id="u-25.26" who="#PoselMacichowskiJozef">Pragnę zapewnić Wysoką Izbę, iż leśnicy w całym kraju wierni maksymie „Nobis placent ante omnia silvae” — — „My ponad wszystko las stawiamy” — zgodnie z duchem humanizmu socjalistycznego, jakim owiana jest ta ustawa, będą ją realizować z pożytkiem w służbie dla całego narodu.</u> + <u xml:id="u-25.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Kazimierz Dudulski.</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#PoselDudulskiKazimierz">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Powstanie państwa ludowego, realizującego budowę socjalizmu w naszym kraju, pociągnęło za sobą zasadnicze zmiany społeczne, polityczne i gospodarcze.</u> + <u xml:id="u-27.1" who="#PoselDudulskiKazimierz">Zmiany ustrojowe, gruntowne przemiany stosunków społecznych, nowa struktura gospodarcza, jak również wychowawcze oddziaływanie ustroju socjalistycznego na społeczeństwo wywarły przemożny wpływ na ukształtowanie socjalistycznej świadomości prawnej obywateli, a w konsekwencji — na ich stosunek do obowiązującego prawa; wzrosło zaangażowanie społeczeństwa w umacnianiu i rozwoju demokracji socjalistycznej, w ochronie praworządności i ładu społecznego. Podkreślając przemiany zaszłe w poglądach i postawie naszego społeczeństwa, IV i V Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej wskazał jednocześnie na konieczność intensywnego wspierania procesu ich umacniania i dalszego rozwoju. Poważną rolę ma w tym zakresie do spełnienia prawo. Poprzez swe przepisy może ono wspierać wszelkie zjawiska pozytywne, eliminując jednocześnie zjawiska niepożądane.</u> + <u xml:id="u-27.2" who="#PoselDudulskiKazimierz">Jednym z takich pozytywnych zjawisk jest zwiększający się wciąż udział czynnika społecznego w wymiarze sprawiedliwości oraz rozwijanie i umacnianie się udziału społeczeństwa w ochronie praworządności, ładu społecznego oraz oparcie walki z wszelkimi naruszeniami prawa na skoordynowanym wysiłku zainteresowanych organów państwa i organizacji społecznych. Z uznaniem przeto należy powitać fakt, że ciężar gatunkowy tego problemu doceniają również nowe, będące przedmiotem obrad Sejmu, ustawy w zakresie wykroczeń.</u> + <u xml:id="u-27.3" who="#PoselDudulskiKazimierz">Dążenie do zabezpieczenia warunków zwiększenia udziału czynnika społecznego w postępowaniu w sprawach o wykroczenie przewija się w wielu przepisach tych ustaw.</u> + <u xml:id="u-27.4" who="#PoselDudulskiKazimierz">I tak w myśl tych przepisów, orzecznictwo w sprawach o wykroczenia sprawować mają kolegia do spraw wykroczeń pomyślane jako organy kolegialne o charakterze społecznym.</u> + <u xml:id="u-27.5" who="#PoselDudulskiKazimierz">Członkowie kolegium bowiem, wybierani są przez rady narodowe spośród obywateli zaproponowanych przez organizacje społeczne i polityczne, a więc także i przez organizacje młodzieżowe, załogi zakładów pracy itp., przy czym, w składzie kolegium nie może zasiadać więcej niż 1 osoba, będąca pracownikiem prezydium rady narodowej. Stworzy to większe gwarancje niezawisłości i bezstronności w orzekaniu i przyczyni się do dalszego uspołecznienia orzecznictwa w sprawach o wykroczenia. Nowe przepisy pozwalają na współdziałanie kolegiów z organizacjami społecznymi na wielu płaszczyznach i to w znacznie szerszym zakresie niż prawo dotychczasowe. I tak np. organizacja społeczna może składać wnioski o ukaranie w sprawach o wykroczenia — przedstawiciel jej może występować w charakterze oskarżyciela lub obrońcy, może ona orzeczenie zaskarżyć; można sprawę przekazać organizacji społecznej z wnioskiem o zastosowanie odpowiednich środków oddziaływania społecznego itp.</u> + <u xml:id="u-27.6" who="#PoselDudulskiKazimierz">Oznacza to ogromne rozszerzenie — w porównaniu z dotychczasowym stanem prawnym — roli czynnika społecznego, w tym także roli organizacji młodzieżowych w postępowaniu w sprawach o wykroczenia.</u> + <u xml:id="u-27.7" who="#PoselDudulskiKazimierz">Należy zaznaczyć, że aktywny udział organizacji młodzieżowych w bezpośrednim już rozpoznawaniu spraw o wykroczenia zabezpieczony będzie przez przyjęcie odpowiedniej dolnej granicy wieku członka kolegium. Projekt rządowy ustawy o ustroju kolegiów ustalał — wzorując się na ustawie o ławnikach — dolną granicę wieku na lat 26. Byłaby to granica zbyt wysoka, ponieważ uniemożliwiałaby w licznych wypadkach członkom organizacji młodzieżowych włączenie się do tzw. — „małego wymiaru sprawiedliwości”. Byłoby to niesłuszne, skoro w naszych warunkach posłem na Sejm można być już po ukończeniu 21 lat, skoro młodzież bierze czynny udział w życiu swego powiatu, we władzach rad narodowych i organizacji społecznych i z tych odpowiedzialnych zadań wywiązuje się należycie, skoro sprawy o przestępstwa, a więc czyny o znacznie większym ładunku niebezpieczeństwa społecznego niż wykroczenia, mogą rozpatrywać również asesorzy sądowi, nie mający ukończonych lat 26. Z drugiej jednak strony nie można zapominać, że nowe ustawy w zakresie wykroczeń przekazują do właściwości kolegiów sprawy w licznych wypadkach trudne, stanowiące często poprzednio występki, że przewidują możliwość stosowania surowych kar, w tym także kary aresztu do 3 miesięcy. A zatem kolegia powinny składać się z ludzi o pełnej dojrzałości i doświadczeniu życiowym.</u> + <u xml:id="u-27.8" who="#PoselDudulskiKazimierz">Autorytet kolegiów i ich rola wychowawcza wzrosną, gdy orzekać będą osoby bardziej dojrzałe. Dlatego też dolna granica wieku członków kolegiów nie powinna być ustalona również zbyt nisko. Wychodząc z powyższych założeń, Związek Młodzieży Socjalistycznej postulował pewne niezbędne — ale niezbyt daleko idące obniżenie, w porównaniu z projektem rządowym, granicy wieku członków kolegiów, proponując ustalenie jej na lat 24.</u> + <u xml:id="u-27.9" who="#PoselDudulskiKazimierz">Z prawdziwą satysfakcją pragnę stwierdzić, że ten — wydaje się w pełni słuszny — postulat organizacji młodzieżowych został przez komisje sejmowe uwzględniony. ZMS dołoży wszelkich starań, aby kandydaci na członków kolegiów wybierani byli przez środowisko młodzieżowe spośród aktywistów, wykazujących dojrzałość i wyrobienie życiowe, dających rękojmię należytego wykonywania powierzonych im funkcji.</u> + <u xml:id="u-27.10" who="#PoselDudulskiKazimierz">Niezależnie od tego, że nowe ustawodawstwo w zakresie wykroczeń daje młodzieży szersze uprawnienia w zwalczaniu tych drobnych, lecz uciążliwych naruszeń porządku prawnego, jakimi są wykroczenia, na podkreślenie zasługuje fakt, że z drugiej strony — zabezpiecza ono również ochronę materialno-prawną interesów młodzieży, w szczególności młodzieży młodszej i dzieci, przewiduje surowe kary za czyny osób dorosłych, które w konsekwencji mogą doprowadzić do narażenia małoletniego na niebezpieczeństwo osobiste lub do jego demoralizacji. I tak np. surowymi karami zagrożone są w Kodeksie wykroczeń czyny takie, jak m.in. dopuszczenie do przebywania dziecka bez opieki na drodze publicznej, na torach lub w innej sytuacji niebezpiecznej, niepoddanie go szczepieniu ochronnemu przed gruźlicą lub inną chorobę zakaźną, nieleczenie go w razie takiej choroby itp. Surowymi karami zagrożone jest także skłanianie małoletniego do żebrania, dopuszczanie go w wyniku naruszenia podstawowych obowiązków rodzicielskich lub opiekuńczych — do popełnienia czynu zabronionego przez ustawę jako przestępstwa lub wykroczenia. Popełnienie wykroczenia we współdziałaniu z nieletnim stanowi obligatoryjną okoliczność obciążającą przy wymiarze kary za wykroczenie.</u> + <u xml:id="u-27.11" who="#PoselDudulskiKazimierz">Analiza przepisów nowego ustawodawstwa w zakresie wykroczeń wykazuje, że zabezpiecza ono należycie interesy młodzieży zarówno w zakresie rozszerzenia możliwości aktywnego jej udziału w zwalczaniu naruszeń porządku prawnego, jak i w zakresie jej materialno-prawnej ochrony. Ustawodawstwo to stanowi poważny oręż w walce z naruszeniami prawa, w umacnianiu dyscypliny społecznej, praworządności socjalistycznej i ładu społecznego.</u> + <u xml:id="u-27.12" who="#PoselDudulskiKazimierz">W tej sytuacji jest rzeczą zrozumiałą ogromne zainteresowanie młodzieży tym ustawodawstwem w zakładach pracy, na zebraniach organizacji młodzieżowych, w wojewódzkich zespołach poselskich. Młodzież brała żywy udział w dyskusji nad przepisami w zakresie wykroczeń, zgłaszała wiele postulatów i wniosków. Postulaty młodzieży, mające szczególnie zasadnicze znaczenie, Związek Młodzieży Socjalistycznej przekazał do rozważenia komisjom sejmowym.</u> + <u xml:id="u-27.13" who="#PoselDudulskiKazimierz">Z prawdziwą satysfakcją pragnę podkreślić, że ogromna większość zgłoszonych przez ZMS postulatów znalazła uwzględnienie w poprawkach komisji sejmowych. W szczególności poza przyjęciem, zgodnie z propozycją ZMS, granicy wieku członka kolegium — o czym już wspomniałem — uwzględnione zostały im.in. postulaty dotyczące uregulowania sprawy wygaśnięcia mandatu i odwołania członka kolegium (w art. 15 i 16 projektu ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń); wprowadzenia (w art. 86 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia) żądania skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego nie tylko od orzeczeń o ukaraniu karą aresztu, ale także od orzeczeń o ukaraniu karą ograniczenia wolności; uzupełnienia Przepisów wprowadzających Kodeks wykroczeń. Ponadto uwzględniając częściowo sugestie ZMS, dokonano korekty w zakresie przyjętej w projekcie rządowym Prawa o wykroczeniach mylącej nomenklatury — „nieletni”, dokonano pewnych korekt w przepisie o szalbierstwie itp.</u> + <u xml:id="u-27.14" who="#PoselDudulskiKazimierz">Reasumując, pragnę stwierdzić, iż kompleks projektów ustaw dotyczących wykroczeń zasługuje na ocenę pozytywną. Rozszerzają one — w porównaniu z dotychczasowym stanem prawnym — rolę czynnika społecznego, w tym także organizacji młodzieżowych, w postępowaniu w sprawach o wykroczenia, wprowadzają wiele nowych środków w zakresie prawa materialnego, realizują — na gruncie Prawa o wykroczeniach — zapoczątkowaną przez nowe kodeksy karne tendencję do rozwarstwienia przestępczości, stosownie do stopnia społecznego niebezpieczeństwa czynu oraz tendencję do depenalizacji, zabezpieczają ochronę interesu społecznego oraz praw i interesów obywateli. Projekty napisane są językiem prostym i zrozumiałym, ujęcie ich jest przejrzyste.</u> + <u xml:id="u-27.15" who="#PoselDudulskiKazimierz">W tej sytuacji, mając też na uwadze uwzględnienie przez komisje sejmowe zgłoszonych przez ZMS postulatów, wypowiadam się w imieniu rzeszy młodzieży reprezentowanej przez Związek Młodzieży Socjalistycznej za uchwaleniem przez Sejm wszystkich projektów ustaw w zakresie wykroczeń, z poprawkami przedstawionymi przez sejmowe Komisje Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-27.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Zarządzam przerwę do godz. 16.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przed tym jednakże, proszę Obywatela Sekretarza o odczytanie komunikatu.</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#SekretarzposelStanislawNowinski">Informuję, że bezpośrednio po zarządzeniu przerwy obiadowej odbędą się posiedzenia następujących Komisji:</u> + <u xml:id="u-29.1" who="#SekretarzposelStanislawNowinski">1. Oświaty i Nauki w sali nr 118;</u> + <u xml:id="u-29.2" who="#SekretarzposelStanislawNowinski">2. Pracy i Spraw Socjalnych w sali nr 61, Dom Poselski.</u> + <u xml:id="u-29.3" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min. 35 do godz. 16 min. 05)</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Wznawiamy obrady. Proszę o zabranie głosu obywatela posła Marka Kabata.</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#PoselKabatMarek">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Z przedłożonych dzisiaj sprawozdań sejmowych Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości wynika, że zapoczątkowana na plenarnym posiedzeniu Sejmu w dniu 25 kwietnia 1970 r. dyskusja nad Prawem o wykroczeniach miała istotny wpływ na ostateczny kształt projektów ustaw.</u> + <u xml:id="u-31.1" who="#PoselKabatMarek">W czasie licznych zebrań poselskich, dyskusji środowiskowych i innych, dokonano oceny projektów, konfrontacji proponowanych w nich rozwiązań ze społecznie odczuwalnymi potrzebami w tym zakresie, proponowano konkretne poprawki.</u> + <u xml:id="u-31.2" who="#PoselKabatMarek">Uwzględnienie w trakcie prac nad projektami ustaw o wykroczeniach stukilkudziesięciu poprawek, w większości merytorycznych, najlepiej świadczy o wpływie społeczeństwa na ostateczny kształt tych ustaw. Można powiedzieć, że jest on rezultatem ogólnospołecznej konsultacji, że współtwórcą tych ustaw jest społeczeństwo naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-31.3" who="#PoselKabatMarek">O dyskusji, jaka toczyła się na tematy związane z wykroczeniami, mówili już moi przed- mówcy. W swoim wystąpieniu chciałbym zwrócić uwagę na dwa zagadnienia, podzielić się dwiema refleksjami, jakie nasuwają się w związku z tą sprawą.</u> + <u xml:id="u-31.4" who="#PoselKabatMarek">Pierwsza uwaga dotyczy zasięgu dyskusji, jej powszechnego charakteru, wzbudzonego zainteresowania, wyrażającego się w ogromnej liczbie przemyślanych wypowiedzi. Dyskusja ta przyczyniła się do upowszechnienia w społeczeństwie znajomości proponowanych przez ustawodawcę rozwiązań i wpłynęła na poszerzenie wiedzy społeczeństwa o Prawie o wykroczeniach. Ma to ogromne znaczenie, ponieważ wykroczenia są tą dziedziną prawa, z którą bezpośrednio styka się większość obywateli. Powszechna znajomość właściwych przepisów, zawartych w nich nakazów i zakazów, będzie miała istotne znaczenie dla właściwego układania się zasad współżycia społecznego oraz dla wzmocnienia ogólnej dyscypliny, niezbędnej w nowoczesnym państwie. Jednym z warunków poszanowania i przestrzegania prawa jest jego znajomość. Publiczna dyskusja nad projektami omawianych dzisiaj ustaw uczyniła tę znajomość zjawiskiem powszechnym.</u> + <u xml:id="u-31.5" who="#PoselKabatMarek">Ma to również duże znaczenie i godne jest podkreślenia, jako zaleta, jeżeli pamiętać będziemy, że orzekać w sprawach o wykroczenia będą nie prawnicy, lecz aktyw społeczny. Będą to ludzie wybierani do pełnienia tej odpowiedzialnej i społecznie ważnej funkcji z zakładów pracy, organizacji społecznych, spośród załóg robotniczych — będą się rekrutować po prostu ze społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-31.6" who="#PoselKabatMarek">Mówiąc o znaczeniu i skutkach tej dyskusji, podkreślić należy również, że w świadomości społecznej przyczyniła się ona do ugruntowania głównych zasad prawa w Polsce Ludowej w ogóle, a zwłaszcza wynikającej z ducha humanizmu socjalistycznego zasady, że przestępstwom i wykroczeniom należy zapobiegać, ludzi, którzy popadli w konflikt z prawem — w zależności od oceny każdego jednostkowego, indywidualnego wypadku — wychowywać, a dopiero gdy to nie odniesie skutku — karać.</u> + <u xml:id="u-31.7" who="#PoselKabatMarek">Druga uwaga dotyczy wpływu dyskusji na ostateczny kształt omawianych dzisiaj ustaw.</u> + <u xml:id="u-31.8" who="#PoselKabatMarek">To, że społeczeństwo miało istotny, bezpośredni wpływ na ostateczną redakcję ustaw, że mogło ono wyrazić swój stosunek do nich, jest wyrazem demokracji socjalistycznej. Jest rzeczą niesłychanie ważną, aby wszystko co dotyczy całego społeczeństwa było przez to społeczeństwo znane, poprawiane i akceptowane bądź w wypadku przedstawienia projektów rozwiązań wariantowych, by ogół obywateli decydował, który z wariantów będzie realizowany. Dopiero przyjęcie takiego trybu postępowania przy podejmowaniu ważnych decyzji państwowych stwarza stan, w którym decyzje te są aktywnie popierane i dynamicznie realizowane przez społeczeństwo.</u> + <u xml:id="u-31.9" who="#PoselKabatMarek">Wysoki Sejmie! W swoim wystąpieniu chcę kilka uwag poświęcić tylko niektórym zagadnieniom zawartym w dyskutowanych projektach ustaw. Pierwsza uwaga dotyczy problemu szczegółowego, ale mającego istotne znaczenie dla sprawy zaspokajania potrzeb religijnych obywateli wierzących. Chodzi o art. 51 § 1, pkt 8 projektu Kodeksu wykroczeń, który postanawia, iż podlega karze aresztu, grzywny lub karze nagany ten, kto — „użycza miejsc przeznaczonych na cele kultu religijnego dla zwoływania zgromadzeń nie służących wykonywaniu tego kultu”.</u> + <u xml:id="u-31.10" who="#PoselKabatMarek">Sformułowanie to przejęte z prawa o zgromadzeniach powodowało dotychczas wiele rozbieżnych interpretacji, a przez to rodziło nieporozumienia, czy nawet sytuacje niepotrzebnie konfliktowe. Jest to ubolewania godne. Dlatego wypowiadamy się z tego miejsca za stosowaniem rozszerzającej interpretacji pojęcia „wykonywanie kultu religijnego”. Jest rzeczą oczywistą, że funkcji duszpasterskiej kościoła nie można widzieć jedynie w nabożeństwach i liturgii, ale przejawia się ona w sposób naturalny także — wymienię tylko przykładowo — w nauczaniu religii, oddziaływaniu na moralność jednostki i rodziny, zwalczaniu plag społecznych, kształtowaniu właściwego stosunku do obowiązku pracy.</u> + <u xml:id="u-31.11" who="#PoselKabatMarek">Prawo państwowe, wykluczając słusznie możliwość wykorzystania miejsc przeznaczonych na cele religijne dla działalności politycznej, nie może nie uszanować w praktyce masowego przekonania obywateli wierzących, dla których religia jest pojęciowo wartością zasadniczo szerszą niż kult.</u> + <u xml:id="u-31.12" who="#PoselKabatMarek">Druga uwaga dotyczy spraw związanych z problemem rodziny. Wiemy, że rodzina jako podstawowa komórka społeczna ma zasadnicze znaczenie dla całego narodu. Od tego jaka będzie funkcja wychowawcza rodziny, uzależniony jest poziom moralny i kulturalny całego społeczeństwa. Należy stwierdzić, że przeważająca większość rodzin, mimo trudnych warunków, w jakich wiele z nich się znajduje, należycie wypełnia swoje obowiązki, właściwie realizuje funkcję wychowawczą. Wiemy jednak również, że zdarzają się rodziny, gdzie nie zawsze te zadania są właściwie wypełniane. Są rodziny, w których niedostateczna jest opieka nad dziećmi, zainteresowanie rodziców tym co czynią ich dzieci jest minimalne. Stwarza to sytuację sprzyjającą demoralizacji nieletnich i niejednokrotnie wkraczaniu młodzieży na drogę przestępstwa. W wypadku najmłodszych — brak opieki grozi niebezpieczeństwem dla ich zdrowia, a nieraz życia. Dlatego godne podkreślenia są te postanowienia projektu ustawy o wykroczeniach, w których określa się problem odpowiedzialności rodziców za dzieci. Odpowiednie przepisy w tym względzie zawarte są w rozdziale XII, mówiącym o wykroczeniach przeciwko osobie.</u> + <u xml:id="u-31.13" who="#PoselKabatMarek">Art. 102 projektu omawianej ustawy w brzmieniu proponowanym przez Komisję przewiduje ukaranie grzywną lub naganą tego, — „kto przez rażące naruszenie obowiązków, wynikających z władzy rodzicielskiej, dopuszcza do popełnienia przez nieletniego czynu zabronionego przez ustawę jako przestępstwo lub wykroczenie i wskazującego na demoralizację nieletniego”.</u> + <u xml:id="u-31.14" who="#PoselKabatMarek">Art. 103 przewiduje podobne kary za brak opieki lub nadzoru nad małoletnim do lat 7, albo inną osobę niezdolną rozpoznać lub obronić się przed niebezpieczeństwem, co w wyniku braku opieki powoduje przebywanie tych osób w okolicznościach niebezpiecznych dla zdrowia człowieka.</u> + <u xml:id="u-31.15" who="#PoselKabatMarek">Tę samą problematykę obejmują również art. 87 i 109. Na podniesienie w dyskusji i szczególne podkreślenie zasługują proponowane w projektach ustaw o wykroczeniach te zasady i przepisy, które dotyczą alkoholizmu.</u> + <u xml:id="u-31.16" who="#PoselKabatMarek">Projekty przewidują zaostrzenie sankcji za wszystkie wykroczenia popełnione wskutek nadużycia alkoholu. Zgodnie z projektem art. 33 § 4 pkt 6 — działanie pod wpływem alkoholu uznaje się za okoliczność obciążającą. Można przewidywać, że właściwe, proponowane w projektach ustaw o wykroczeniach rozwiązania przyczynią się do skutecznego ograniczenia alkoholizmu. Te rozwiązania są zgodne ze społecznym odczuciem konieczności prowadzenia energicznej i zdecydowanej walki z plagą pijaństwa.</u> + <u xml:id="u-31.17" who="#PoselKabatMarek">Trzecia uwaga dotyczy sprawy pasożytniczego trybu życia. Podobnie jak działanie pod wpływem alkoholu, okolicznością obciążającą przy orzekaniu kar za popełnione wykroczenia, jest prowadzenie przez sprawcę wykroczenia pasożytniczego trybu życia. Problem zwalczania oraz zapobiegania pasożytniczemu trybowi życia jest w tej chwili przedmiotem powszechnego zainteresowania i gorących dyskusji. Opinia publiczna w naszym kraju potępia prowadzenie takiego trybu życia jako niezgodnego z ogólnie przyjętymi u nas zasadami współżycia społecznego i żąda skutecznego działania w celu ochrony środowiska moralno-społecznego człowieka.</u> + <u xml:id="u-31.18" who="#PoselKabatMarek">Wiemy, że pasożytniczy tryb życia prowadzi w Polsce niewielka tylko liczba osób. Z danych, jakimi dysponujemy, wynika, że obejmuje ona grupę około 50 tys. osób, z których połowa była karana. Można przewidywać, że prędzej czy później ludzie ci ponownie wejdą na drogę przestępstwa. Część pasożytów społecznych czerpie środki utrzymania z prostytucji, z żebractwa — czy innych źródeł budzących sprzeciw społeczny.</u> + <u xml:id="u-31.19" who="#PoselKabatMarek">W projekcie ustawy Kodeksu wykroczeń przewiduje się kary za konkretne wykroczenia, będące właśnie nie czym innym, jak pasożytnictwem społecznym.</u> + <u xml:id="u-31.20" who="#PoselKabatMarek">I tak na przykład art. 56 przewiduje kary za żebranie w miejscach publicznych, art. 101 za skłanianie małoletniego lub osoby bezradnej do żebrania, art. 116 przewiduje kary za paserstwo, art. 122 — za urządzanie gier hazardowych w celu osiągnięcia korzyści, art. 126 — za nielegalny handel biletami do kina, na Imprezy rozrywkowe i sportowe.</u> + <u xml:id="u-31.21" who="#PoselKabatMarek">Art. 135, przewidując kary za natarczywe proponowanie innej osobie czynu nierządnego, jest czynnikiem ograniczającym zjawisko prostytucji.</u> + <u xml:id="u-31.22" who="#PoselKabatMarek">Również w projekcie Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia w art. 74 przewiduje się stosowanie postępowania przyspieszonego w stosunku do osób stale uchylających się od pracy, nie mających stałego miejsca zamieszkania lub stale zmieniających miejsce pobytu bez zameldowania.</u> + <u xml:id="u-31.23" who="#PoselKabatMarek">Tak więc widzimy, że w przedłożonych projektach ustaw, dotyczących wykroczeń, istnieją przepisy, które w zasadniczy sposób mogą przyczynić się do odczuwalnego przez społeczeństwo zmniejszenia się liczby osób prowadzących pasożytniczy tryb życia. Chodzi tylko o to, aby przepisy te były energicznie stosowane, aby zwiększyła się operatywność Milicji Obywatelskiej i współdziałanie w tym zakresie całego społeczeństwa. Taka postawa nie tylko milicji, ale przede wszystkim społeczeństwa, konieczna jest w zwalczaniu wszystkich wykroczeń. Liczba ich zostanie skutecznie zmniejszona, jeżeli każde popełnione wykroczenie spotka się z natychmiastową i zdecydowaną reakcją władzy i ogółu obywateli. Ma to ogromne znaczenie, gdyż musimy sobie zdawać sprawę z tego, że pozostawienie zwalczania drobnych przestępstw samej Milicji Obywatelskiej jest fikcją. Bez opinii społecznej jednoznacznie potępiającej sprawców wykroczeń, bez zaangażowania ogółu obywateli w czynne zwalczanie wykroczeń, bez aktywnego współdziałania w tej dziedzinie społeczeństwa z władzą terenową i milicją nie będzie możliwe poważne ograniczenie liczby wykroczeń i tym samym podniesienie poziomu dyscypliny społecznej.</u> + <u xml:id="u-31.24" who="#PoselKabatMarek">Tymczasem — jak wiemy — jest inaczej. Na ogół społeczeństwo nie reaguje dostatecznie na fakt naruszania obowiązujących przepisów. Dzieje się tak dlatego, że np. w wielu wypadkach chuligani stają po stronie popełniającego wykroczenie, agresywnie go broniąc, bądź też dlatego, że ludzie boją się kłopotów, jakie może im sprawić zaangażowanie się w obronę porządku publicznego. Zdarza się, że człowiek zawiadamiający milicję o popełnionym wykroczeniu ma więcej kłopotów niż sam sprawca wykroczenia. Czasami od aktywnego reagowania na wykroczenie powstrzymuje obawa przed zemstą tego, który w wyniku ich działania został ukarany. Tak jest bardzo często w wypadku ukarania chuligana. Dlatego należy z całą bezwzględnością i surowością karać chuliganów, którzy, kierując się zemstą, dokonują wykroczeń lub przestępstw.</u> + <u xml:id="u-31.25" who="#PoselKabatMarek">Ważne jest również szybkie reagowanie właściwych organów na wykroczenia. Wykroczenia są bowiem tym rodzajem przestępstw, które z uwagi na powszechność ich występowania wymagają energicznego i szybkiego działania. Odkładanie rozpatrzenia sprawy i ukarania na okres późniejszy powoduje osłabienie reakcji kolegiów na wykroczenia, może wpływać na zmniejszenie wymierzonej kary, a wreszcie zbyt powolne działanie obniża autorytet prawa, a do tego dopuścić nie wolno.</u> + <u xml:id="u-31.26" who="#PoselKabatMarek">Wysoki Sejmie! Koło Poselskie — „Pax”, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, będzie głosowało za przyjęciem przez Wysoką Izbę przedłożonych dzisiaj w sprawozdaniach sejmowych Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości projektów ustaw w głębokim przekonaniu, że w odniesieniu do art. 51 § 1 pkt 8 Kodeksu wykroczeń stosowana będzie w praktyce zaproponowana przez nas rozszerzająca interpretacja pojęcia — „wykonywania kultu religijnego”.</u> + <u xml:id="u-31.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Z kolei głos zabierze poseł Jan Polski.</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#PoselPolskiJan">Wysoki Sejmie! Zgodnie z intencją społeczną i intencją państwa ludowego wyrażaną w ustawach niejednokrotnie, jak również i dzisiaj, jest dążenie do stosowania zasady większego zróżnicowania środków oddziaływania karnego i pozakarnego, zróżnicowania środków zapobiegawczo-wychowawczych.</u> + <u xml:id="u-33.1" who="#PoselPolskiJan">Zróżnicowaniu temu towarzyszy również zmiana form ustrojowych instytucji wymiaru sprawiedliwości w kierunku przekazywania większych uprawnień społeczeństwu i jego wybieralnym przedstawicielom.</u> + <u xml:id="u-33.2" who="#PoselPolskiJan">Ten słuszny ze wszech miar kierunek szerokiego udziału czynnika społecznego w walce z wykroczeniami jednocześnie obliguje społeczeństwo do prawidłowego doboru ludzi i ich wyboru na członków kolegiów.</u> + <u xml:id="u-33.3" who="#PoselPolskiJan">Szczególnie ważne znaczenie ma akt wyborów członków kolegiów, gdyż w pracy kolegium, jak i wszędzie, wiele zależy od człowieka, jego umiejętności i zaangażowania.</u> + <u xml:id="u-33.4" who="#PoselPolskiJan">Po wieloletnim doświadczeniu działalności kolegiów jesteśmy obecnie w tej szczęśliwszej sytuacji, że wielu ich członków spełnia swoją funkcję z poczuciem obywatelskiego obowiązku, wnikliwie i solidnie rozpatrując każdą powierzoną im sprawę.</u> + <u xml:id="u-33.5" who="#PoselPolskiJan">Nie brak dzisiaj przykładów, że członkowie kolegium przed rozpatrzeniem naocznym sprawy wertują wnikliwie jej akta, sprawdzają zasadność wniosków, wnikają, czy przypadkiem nie było mechanicznego lub krzywdzącego wniosku o ukaranie, zwracają uwagę na stopień społecznego zagrożenia, starają się zgłębić osobowość sprawcy i cały mechanizm działania oraz drogę do popełnienia wykroczenia, a w wielu wypadkach wyjeżdżają lub wychodzą w teren, aby zbadać całość sprawy na miejscu wykroczenia.</u> + <u xml:id="u-33.6" who="#PoselPolskiJan">Taka postawa członków kolegiów pozwala na eliminację pobłażliwego lub krzywdzącego rozstrzygnięcia sprawy, a jest to obecnie szczególnie ważne, kiedy kolegia będą organami niezawisłymi w orzekaniu.</u> + <u xml:id="u-33.7" who="#PoselPolskiJan">Należy dążyć również, aby w składzie kolegium obok doświadczonych stażem i praktyką działaczy zasiedli ludzie młodzi, społecznie wypróbowani, którzy dali się poznać w swej działalności na innych odcinkach życia.</u> + <u xml:id="u-33.8" who="#PoselPolskiJan">Dobrze się stało, że po szerokiej dyskusji proponuje się w projekcie rządowym obniżenie granicy wieku do 24 lat i możliwości wyboru w tym wieku członków kolegium. Wielu młodych ludzi angażuje się czynnie w pracę społeczną, są dobrymi organizatorami i wychowawcami. Stąd też niezbędność ich w składach kolegiów i gwarancja spełnienia tej roli w młodym naszym społeczeństwie.</u> + <u xml:id="u-33.9" who="#PoselPolskiJan">W składach kolegiów powinni również znaleźć się ludzie o różnorodnych zainteresowaniach i przygotowaniu zawodowo-fachowym.</u> + <u xml:id="u-33.10" who="#PoselPolskiJan">Wiele spraw z zakresu wykroczeń wymaga dokładnej wiedzy, nie tylko od strony prawnej — co jest zagwarantowane ustawą przez powołanie przewodniczących z odpowiednimi kwalifikacjami — ale również od strony fachowej. Stąd też często muszą być powoływane składy orzekające specjalistyczne dla jak najbardziej obiektywnego orzecznictwa.</u> + <u xml:id="u-33.11" who="#PoselPolskiJan">W składzie kolegiów w większym stopniu powinni być reprezentowani robotnicy i chłopi, szczególnie wyczuleni na przejawy grabieży mienia, marnotrawstwa i niegospodarności oraz na wybryki chuligańskie.</u> + <u xml:id="u-33.12" who="#PoselPolskiJan">Ważne znaczenie ma skład osobowy kolegiów II instancji. Ich członkowie powinni się w większości rekrutować z doświadczonych działaczy, którzy w poprzednich okresach pracowali w kolegiach I instancji lub często zasiadali bądź w sądach jako ławnicy sądowi, bądź w innych podobnych instytucjach.</u> + <u xml:id="u-33.13" who="#PoselPolskiJan">W kolegium II instancji liczy się też doświadczenie życiowe i społeczne fachowców ze znajomością prawa. Kolegia w swej działalności powinny w większym niż dotychczas stopniu korzystać z przysługujących im uprawnień oddziaływania na całe kolektywne życie organizacji i zakładów, a także w większym stopniu szukać pozytywnych rozwiązań zapobiegawczo-reedukacyjnych z innymi instytucjami i organizacjami.</u> + <u xml:id="u-33.14" who="#PoselPolskiJan">O umocnieniu porządku i ładu publicznego, o kierunkach zapewnienia prawidłowego orzecznictwa zgodnego z celami przyświecającymi ustawodawcy, zgodnego z interesem społecznym, jak i potrzebami lokalnymi czy też okresowymi — w dużym stopniu, poza samym kolegium, decydują rady narodowe. Ich wpływ wyraża się przy udzielaniu wytycznych w zakresie orzecznictwa i jego realizacji. Jeżeli będą wykorzystywane te możliwości, w dużym stopniu pomogą one kolegiom.</u> + <u xml:id="u-33.15" who="#PoselPolskiJan">Trzeba stwierdzić, że projekt ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń wyszedł naprzeciw potrzebom społecznym i życzeniom ofiarnego aktywu, podnosząc pozycję członka kolegium.</u> + <u xml:id="u-33.16" who="#PoselPolskiJan">Pragnę również zwrócić uwagę na zbliżające się 20-lecie działalności kolegiów karno-administracyjnych w Polsce Ludowej.</u> + <u xml:id="u-33.17" who="#PoselPolskiJan">W pracy kolegiów wyrosło i wyróżniło się wielu ludzi, pełniąc przez szereg lat ofiarnie tę funkcję. Swym zaangażowaniem społecznym dobrze przysłużyli się oni Polsce Ludowej, niczego w zamian nie żądając. Dlatego nie powinno się o nich zapomnieć. Społeczne uznanie stanie się na pewno bodźcem do ich dalszej ofiarnej pracy.</u> + <u xml:id="u-33.18" who="#PoselPolskiJan">Z pełnym przekonaniem o słuszności rozwiązań zawartych w nowych projektach ustaw dotyczących wykroczeń, wniesionych dzisiaj pod obrady Wysokiego Sejmu, będę wraz z kolegami głosował za ich uchwaleniem.</u> + <u xml:id="u-33.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Głos ma poseł Bronisław Szewczyk.</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#PoselSzewczykBronislaw">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Społeczeństwo z ogromnym zainteresowaniem oczekuje na ustawy, które dzisiaj stanowią przedmiot naszej debaty, debaty poprzedzonej, jak wiadomo, szeroką dyskusją ze wszystkimi środowiskami w kraju.</u> + <u xml:id="u-35.1" who="#PoselSzewczykBronislaw">Zainteresowanie to wynika z faktu, że wykroczenia, jakkolwiek dotyczą spraw stosunkowo drobnych, powodują zakłócenia, czasem bardzo dokuczliwe w codziennym życiu. Któż z nas, Obywatele Posłowie, nie zetknął się z nimi osobiście. Zakłócenia spokoju i porządku publicznego, wykroczenia przeciwko mieniu, osobie, zdrowiu są na porządku dziennym. Czytamy o nich w prasie. Niepokój musi budzić fakt ich wzrostu w niektórych środowiskach w ciągu ostatnich dwóch lat. Tak np. według danych Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej w Warszawie w pow. Otwock liczba ujawnionych wykroczeń wzrosła z 5 978 w 1969 r. do 7 299 w 1970 r. Najpoważniejsza ich część przypada, niestety, na wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji, które codziennie zbierają krwawe żniwo w postaci zabitych i kalek. Wśród ofiar wypadków drogowych poważny odsetek stanowią dzieci. Stąd z ogromnym zadowoleniem należy powitać przepisy zmierzające do wzmocnienia opieki nad nieletnimi. Czas wreszcie skończyć z dziecięcymi zabawami na drogach, torowiskach oraz z zabawami ogniem. Najwyższy czas położyć kres beztroskiemu stosunkowi do podopiecznych. Jest jednak rzeczą zrozumiałą, że same przepisy sprawy nie załatwią, jeżeli nie pójdzie za nimi dalszy, bardziej intensywny rozwój instytucji opieki nad nieletnimi, zwłaszcza na wsi, gdzie opieka przedszkolna ciągle nie może, niestety, wyjść ze stadium początkowego. Na ogólną liczbę dzieci (1 179 tys.) w wieku 3 do 6 lat na wsi w 1969 r. objęto opieką przedszkolną zaledwie 11%, w 1970 r. z 1 155 tys. w przedszkolach miejsce znalazło 12,5%, a na bieżący rok założono, że z 1 145 tys. dzieci wiejskich korzystać będzie z opieki przedszkolnej 13,2%. Nawet, jeżeli doliczymy do tego skromne liczby korzystających z dziecińców wiejskich, to sytuację należy uznać za niekorzystną.</u> + <u xml:id="u-35.2" who="#PoselSzewczykBronislaw">Toteż, niech mi wolno będzie zaapelować z tego miejsca do władz oświatowych, rad narodowych i wiejskich organizacji społecznych o skuteczniejsze wyjście naprzeciw tym niewątpliwym potrzebom.</u> + <u xml:id="u-35.3" who="#PoselSzewczykBronislaw">Projekt Kodeksu wykroczeń przyjmuje granicę wieku dzieci — lat 7, do której rodzice lub opiekunowie ponoszą odpowiedzialność za brak opieki nad nieletnimi. Nie wydaje się jednak, aby było to rozwiązaniem najodpowiedniejszym. Żałować należy, że nie przyjęto sugestii podkomisji do spraw opieki nad dziećmi i młodzieżą sejmowej Komisji Oświaty i Nauki, która uważała za wskazane ustalić granicę wieku na lat 10. W tym bowiem wieku dzieci dopiero można mówić o początku kształtowania osobowości człowieka, poczucia odpowiedzialności za swoje postępowanie.</u> + <u xml:id="u-35.4" who="#PoselSzewczykBronislaw">W projekcie Kodeksu wykroczeń słusznie przejawia się troska o wyeliminowanie ujemnego wpływu społeczeństwa dorosłego na młodzież. Władze porządkowe i instytucje wychowawcze zyskują instrument chroniący młode pokolenie przed środowiskami zdeprawowanymi i przestępczymi, jakże często wykorzystującymi młode ręce do swojej działalności. Jednocześnie słusznie podnosi się element odpowiedzialności materialnej rodziców lub opiekunów za szkody wyrządzone przez nieletnich. Zarówno przepis art. 102, który pociąga do odpowiedzialności osoby, które w sposób rażący naruszałyby podstawowe obowiązki rodzicielskie, w wyniku czego nieletni popełnia wykroczenia, jak i art. 80 i 87 Kodeksu wykroczeń stanowić będą elementy nacisku na dorosłych w celu wzmocnienia opieki nad dziećmi i młodzieżą.</u> + <u xml:id="u-35.5" who="#PoselSzewczykBronislaw">Wysoki Sejmie! W tej sali uchwalono wiele ustaw regulujących szereg najróżniejszych dziedzin naszego życia. W tym ogromnym jednak wysiłku legislacyjnym problem nieletnich nie znalazł, niestety, dotychczas dostatecznego miejsca. Projekt aktu prawnego, ujmujący kompleksowo całokształt problematyki zapobiegania naruszaniom prawa i walki z tymi naruszeniami prawa przez osoby, które nie osiągnęły wieku pełnej odpowiedzialności karnej — ciągle jest odkładany. A przecież problematyka ta, łącząca się z całym zakresem zagadnień wychowawczych, wielokrotnie powracała w różnych dyskusjach sejmowych, w szczególności zaś w debatach Komisji Oświaty i Nauki oraz Wymiaru Sprawiedliwości, które w ubiegłej kadencji dokonały wspólnie jej szczegółowej analizy.</u> + <u xml:id="u-35.6" who="#PoselSzewczykBronislaw">W podjętej w wyniku obrad uchwale komisje zwróciły wówczas uwagę na wiele momentów związanych z zapobieganiem przestępczości nieletnich i reedukacji młodzieży wykolejonej. Rozumiejąc potrzebę uprzedniego dokładnego przedyskutowania i przemyślenia spraw, apeluję do Rządu o szybkie przedstawienie Sejmowi odpowiedniego projektu ustawy, projektu, który wypełni istniejącą lukę w naszym ustawodawstwie. Unormowanie prawne bowiem tych problemów stało się sprawą palącą dla dobra wychowania młodego pokolenia. Chodzi przy tym nie tylko o środki represji, gdyż te by się znalazły, ile o sformowanie podstaw do stworzenia szerokiego frontu wychowawczego, o pomoc wychowawczą rodzinie i szkole, które obecnie stają się niejednokrotnie bezradne wobec szeregu problemów.</u> + <u xml:id="u-35.7" who="#PoselSzewczykBronislaw">Wysoki Sejmie! Doceniając korzyści społeczne płynące z analizowanych dziś projektów ustaw, będę za nimi głosował wraz z kolegami z Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-35.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Broszę o zabranie głosu posła Jana Mroczka.</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#PoselMroczekJan">Wysoki Sejmie! Zadanie orzecznictwa w sprawach o wykroczenia polega na określonym wychowaniu jednostki i społeczeństwa. Stąd też sprawą pierwszoplanową jest włączanie do sprawowania tego orzecznictwa coraz szerszych kręgów społeczeństwa. W ten sposób niezbyt dotkliwa sankcja uzyskuje szeroki zakres oddziaływania. Orzeczenie takie uzyskuje również wyraźną wymowę jako akt potępienia społecznego.</u> + <u xml:id="u-37.1" who="#PoselMroczekJan">Wartość kolegialnego rozpoznawania wykroczeń zarówno z punktu widzenia rozszerzenia udziału społeczeństwa w rządzeniu państwem, jak i możliwości, wychowawczego oddziaływania na sprawę wykroczeń jest oczywista.</u> + <u xml:id="u-37.2" who="#PoselMroczekJan">Kolegialne rozpoznawanie spraw zdało też egzamin w praktyce i utrwaliło się w świadomości społecznej. Uzasadnia to postulat likwidacji orzecznictwa — odbywającego się w trybie rozporządzenia Prezydenta RP z 1928 r., a sprawowanego przez ogniwa administracji morskiej oraz górniczej i przekazanie ich kompetencji organom kolegialnym.</u> + <u xml:id="u-37.3" who="#PoselMroczekJan">Dyskusja nad reformą orzecznictwa karno-administracyjnego i inne tego typu debaty za każdym razem wzbogacały nas o nowe do- świadczenia, które należy skrupulatnie wykorzystywać w celu stałego doskonalenia form i metod ludowej konsultacji w celu nadawania jej charakteru coraz bardziej autentycznego.</u> + <u xml:id="u-37.4" who="#PoselMroczekJan">Wydaje się też, że projekt aktu ustawodawczego poddawany pod dyskusję publiczną powinien być zawsze wyposażony w tekst motywów ustawodawczych, założeń społeczno-politycznych. Śmielej niż dotychczas należałoby nadto stosować praktykę formułowania alternatywnych propozycji rozwiązań szczegółowych. Uczestnicy dyskusji dokonywaliby wyboru spośród alternatywnych propozycji.</u> + <u xml:id="u-37.5" who="#PoselMroczekJan">Dotychczasowe prace, przygotowujące reformę orzecznictwa w sprawach o wykroczenia, a w szczególności wyniki dyskusji nad projektami ustaw w tej dziedzinie, pozwalają stwierdzić, że następuje dalszy prawidłowy rozwój tego orzecznictwa, które stanowi jedno z ogniw socjalistycznego systemu środków wychowawczych. Pierwszą próbą w tym względzie była ustawa z 1951 r., która potraktowała orzecznictwo karno-administracyjne jako narzędzie, jako środek wychowawczy w celu zapewnienia praworządności oraz zdemokratyzowała to orzecznictwo przez rozszerzenie udziału społeczeństwa w rozpoznawaniu spraw i ferowaniu wyroków. To ostatnie ściśle sprzężone jest z pierwszym i służy w poważnej mierze jego realizacji.</u> + <u xml:id="u-37.6" who="#PoselMroczekJan">Wysoki Sejmie! Obecna reforma orzecznictwa w sprawach wykroczeń:</u> + <u xml:id="u-37.7" who="#PoselMroczekJan">Po pierwsze — przyczynia się do pełniejszej realizacji zasady ludowej kolegialności w orzecznictwie, zgodnie z ogólnym dążeniem państwa ludowego do wciągnięcia w szerszym zakresie bezpośrednich przedstawicieli ludu pracującego do udziału w wymiarze sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-37.8" who="#PoselMroczekJan">Po drugie — umożliwia bardziej efektywne funkcjonowanie orzecznictwa w sprawach o wykroczenia jako instrumentu watki o praworządność ludową. Stosowanie środków karnych ma być przy tym nierozerwalnie związane z podstawową metodą działania państwa ludowego — metodą przekonywania i społecznego oddziaływania. Zgodnie z tym, całe społeczeństwo i sam charakter kar musi spełniać rolę środków wychowawczych.</u> + <u xml:id="u-37.9" who="#PoselMroczekJan">Po trzecie — rozszerza zasadę sprawiedliwości społecznej, akcentując dostosowanie kary do sytuacji życiowej sprawcy i charakteru popełnionego przezeń wykroczenia.</u> + <u xml:id="u-37.10" who="#PoselMroczekJan">Projektowane Prawo o wykroczeniach zawiera więc normy zapewniające ochronę dóbr społecznych i osobistych obywateli przed działaniami godzącymi w porządek i spokój publiczny, przed działaniami, które utrudniają codzienne życie i pracę twórczą społeczeństwa. Normy dotyczące wykroczeń mają również na celu wdrażanie obywateli do ładu i dyscypliny w przestrzeganiu przepisów przeciwpożarowych, drogowych, sanitarnych i innych, których łamanie powoduje znaczne szkody moralne i materialne.</u> + <u xml:id="u-37.11" who="#PoselMroczekJan">Podkreślenia wymaga fakt, że projekty ustaw o orzecznictwie w sprawach o wykroczenia stanowią wyraz prawidłowej, humanitarnej linii kształtującej socjalistyczny porządek prawny. Linia ta w proponowanych rozwiązaniach przejawia się w zaostrzeniu sankcji wobec sprawców zdemoralizowanych i dokonujących wykroczeń o szczególnej szkodliwości społecznej przy równoczesnym wyrozumiałym traktowaniu sprawców przypadkowych, mających na sumieniu wykroczenia małej wagi. Słusznie więc odstępuje się od karania naruszeń prawa w tych przypadkach, w których skuteczne mogą okazać się inne środki, szczególnie wychowawcze.</u> + <u xml:id="u-37.12" who="#PoselMroczekJan">Słusznie też proponuje się przekwalifikować do wykroczeń wiele takich czynów, które dotychczas traktowane były jako przestępstwa. Nie ma bowiem uzasadnionej potrzeby społecznej szafowania mianem przestępcy w stosunku do osób dopuszczających się drobniejszych naruszeń prawa w rodzaju np. przejazdu bez biletu środkami komunikacji masowej. Rezygnacja z uznawania takich czynów za przestępstwa jest zgodna z podstawowym założeniem kodyfikacji prawa karnego, z założeniem rozwarstwienia naruszeń prawa i określenia ich mianem wykroczeń, wówczas gdy niski stopień ich społecznego niebezpieczeństwa nie uzasadnia zaliczania tych czynów do przestępstw.</u> + <u xml:id="u-37.13" who="#PoselMroczekJan">Z tym wszystkim ściśle wiąże się — wyeksponowane w projektach Prawa o wykroczeniach i Kodeksu postępowania w tych sprawach — rozszerzenie i wzbogacenie systemu środków oddziaływania na sprawców wykroczeń, szersze zastępowanie kary środkami społeczno-wychowawczymi. Powinno to prowadzić do konsekwentnego indywidualizowania odpowiedzialności sprawców wykroczeń, a w rezultacie również do całkowitej akceptacji społecznej orzeczeń kolegiów. W tym kontekście należy też pozytywnie ocenić widoczny w reformowanym orzecznictwie kierunek na dalsze zwiększenie udziału czynnika społecznego w zwalczaniu wykroczeń i w zapobieganiu wykroczeniom. Powinno to przyczynić się do dalszej mobilizacji opinii społecznej, do wytworzenia klimatu kategorycznego potępienia takich złych zjawisk, jak chuligaństwo, alkoholizm, piractwo drogowe, lekkomyślne łamanie przepisów przeciwpożarowych. Jak wiele nas to kosztuje, jeśli chodzi o to ostatnie zjawisko — wymownie świadczy fakt, że co roku wybucha w kraju ponad 20 tys. pożarów. Nie brak ofiar w ludziach. Pastwą ognia pada corocznie około 17 tys. budynków, co odpowiada zabudowie 1 powiatu. Dlatego też ważna jest codzienna dbałość o poszanowanie zasad socjalistycznego współżycia, o przestrzeganie obowiązujących w nim norm etycznych i prawnych. Istotnym składnikiem tego zadania jest zapewnienie skutecznego działania kolegiów przy całkowitym zabezpieczeniu ich niezawisłości w zakresie orzekania oraz przy zapewnieniu ferowania orzeczeń opartego na humanizmie socjalistycznym, co właśnie znajduje wyraz w obecnie reformowanym orzecznictwie w sprawach o wykroczenia.</u> + <u xml:id="u-37.14" who="#PoselMroczekJan">Wysoki Sejmie! Z tych też względów reforma ta zasługuje na pełną i powszechną aprobatę, gdyż odpowiada potrzebom społecznym.</u> + <u xml:id="u-37.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Głos zabierze obecnie poseł Zygmunt Filipowicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-39"> + <u xml:id="u-39.0" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Panie Marszałku, Wysoka Izbo! Znakomici moi przedmówcy poruszyli już wiele istotnych argumentów i stwierdzeń dotyczących wysokości kar, właściwości profilaktycznych ustalanych przez nas norm czy wreszcie ich treści wychowawczej i społecznej.</u> + <u xml:id="u-39.1" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Zdaniem moim jest równie ważne to, w jaki sposób i w jakiej atmosferze odbywać się będzie postępowanie przed kolegiami. I to już od momentu wpłynięcia wniosku o ukaranie, poprzez rozprawę, naradę nad orzeczeniem, aż do odczytania decyzji ostatecznej kolegium. Wiele zależy od klimatu, jaki panować będzie w sali rozpraw. Rzecz prosta — składa się na to nie tylko treść przepisów proceduralnych.</u> + <u xml:id="u-39.2" who="#PoselFilipowiczZygmunt">O tym klimacie stanowić będzie codzienna praktyka i właściwa postawa ludzi zasiadających za stołem — „decyzji”, a więc członków kolegiów. Od ich umiejętności i kultury postępowania zależy i zależeć będzie sama praworządność działania, jak też zły lub dobry obraz tej praworządności kształtowanej na oczach obywateli.</u> + <u xml:id="u-39.3" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoki Sejmie! Liczba obywateli przesuwających się rokrocznie przez salę posiedzeń kolegiów wynosi kilkaset tysięcy. Jedynie w części są nimi obwinieni o wykroczenia. Poważną część stanowią poszkodowani wykroczeniem, a zasadniczy odsetek, to ludzie całkowicie postronni, wezwani do wypełnienia obywatelskiego obowiązku świadczenia tam prawdy.</u> + <u xml:id="u-39.4" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Z tej pozycji patrząc, interesuje mnie, jak dalece Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia sprzyja właściwej aurze sali rozpraw. Jak dalece wychodzi naprzeciw słusznym, ale nieraz i sprzecznym interesom ludzi uczestniczących w postępowaniu przed kolegium?</u> + <u xml:id="u-39.5" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Rozważmy te sprawy w ich elementach składowych.</u> + <u xml:id="u-39.6" who="#PoselFilipowiczZygmunt">A więc sprawy obwinionego. Przyjmujemy z wielkim zadowoleniem kodeksową dbałość o zagwarantowanie obwinionemu wszelkich praw procesowych. A więc prawa do obrony.</u> + <u xml:id="u-39.7" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Nie tylko ze strony fachowca-adwokata, ale i kolegi ze związku zawodowego, organizacji społecznej czy zakładu pracy. Brawa wglądu do akt sprawy i to w każdym etapie postępowania. Prawa do udziału w rozprawie i dowodzenia na niej swej niewinności oraz prawa do licznych środków odwoławczych. Katalog ten wzbogaciły również poprawki komisji sejmowych. Wspomnę tu tylko jedną, dotyczącą wprowadzenia słusznej zasady, moim zdaniem, że na orzeczenie kary ograniczenia wolności przez kolegium służy, oczywiście, odwołanie do sądu.</u> + <u xml:id="u-39.8" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Idąc tą drogą rozważań, na czołowym miejscu stawiam dwie kodeksowe zasady.</u> + <u xml:id="u-39.9" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Pierwszą wprowadza art. 9 projektu. Zgodnie z jego treścią — kolegium powinno czuwać, aby nikt, a w tym również obwiniony, nie poniósł szkody z powodu nieznajomości przepisów procesowych. Dla zabezpieczenia tej zasady kolegium zobowiązane jest udzielać zainteresowanym niezbędnych informacji i wyjaśnień.</u> + <u xml:id="u-39.10" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Druga zasada znajduje swoje miejsce w art. 6 i 7. Chodzi tu o zasadę gwarantującą, by niewiedza, brak doświadczenia czy zdenerwowanie, nie mogły obrócić się przeciwko obwinionemu.</u> + <u xml:id="u-39.11" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Art. 6 i 7 projektu stanowią w gruncie rzeczy o samej istocie wszelkiego wymiaru sprawiedliwości. Sprawiedliwość musi być — dla nas to rzecz jasna — obiektywna, a jej realizatorzy nieuprzedzeni i rozważni. Decydują oni przecież w sprawach o największych wartościach obywatelskich, o wolności człowieka, majątku, dobrej lub złej sławie. Stąd kodeks nakazuje: — „Uwzględniać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść jak i na niekorzyść obwinionego”, po drugie: — „Nie uważać za winnego, dopóki nie zostanie udowodniona wina”, jest to zasada stara jak świat, ale dobrze, że ją powtarzamy. — „Nie rozstrzygać na niekorzyść obwinionego nie dających się usunąć wątpliwości”. Są to nakazy najważniejsze. Ich realizowanie, jak też forma ich wdrażania, zbliża lub oddala każdą władzę od społecznego, moralnego, obywatelskiego poczucia sprawiedliwości. Poczucie to ma — jak wiemy — rodowód starszy od najstarszego z kodeksów. Jest ono — to odczucie — zapisane od pradziejów w ludzkim sumieniu i w ludzkim sercu.</u> + <u xml:id="u-39.12" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoka Izbo! Zastanówmy się dalej wspólnie, jaką pozycję ma poszkodowany? Według norm obecnie stosowanych obywatel poszkodowany wykroczeniem miał w istocie rzeczy tylko jedno prawo — prawo złożenia wniosku o ukaranie winnego i popieranie tego wniosku zeznaniem świadka. Projekt, który dziś rozważamy, nadaj e ofierze wykroczenia szersze Uprawnienia. Daje mu prawo czynnego dowodzenia swoich racji oraz zaskarżania zapadłych orzeczeń określających wysokość, z zasady skromnego ekwiwalentu pieniężnego. Są to rozstrzygnięcia dużego znaczenia, gdyż obecnie poszkodowany wykroczeniem uczestniczy aktywnie w doprowadzeniu do sprawiedliwego ukarania. Otrzymuje w ten sposób należną mu satysfakcję moralną, szczególnie ważką i tak potrzebną ofierze wykroczeń poważnych. Wystarczy zresztą wymienić tu ludzi poszkodowanych przez wykroczenia chuligańskie.</u> + <u xml:id="u-39.13" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Zastanówmy się również, jaką pozycję w procesie postępowania ma zajmować świadek?</u> + <u xml:id="u-39.14" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Moim zdaniem, projekt bardzo trafnie i słusznie ocenił, że świadek, którego zeznania są i będą zawsze najczęstszym dowodem przed kolegium — wypełnia swój obowiązek obywatelski, zawsze absorbujący go, a często dla niego nieprzyjemny. Słusznie uznano przeto, że trzeba zrobić wszystko, aby ten obowiązek uczynić jak najmniej uciążliwym, łatwiejszym. Należy ograniczyć stratę czasu świadka do niezbędnego minimum.</u> + <u xml:id="u-39.15" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoki Sejmie! Poruszając wagę przepisów proceduralnych, widzę potrzebę podkreślenia trzech rozwiązań istotnych dla formowania dobrego klimatu dla praworządności w kolegiach. Członkowie kolegiów na wzór sędziów — co słuszne — są w swym orzekaniu niezawiśli i podlegają tylko ustawom. W składzie kolegium dominuje jednak czynnik społeczny. Ta zmiana trafnie oddala od kolegium nawet możliwości podejrzenia, że realizuje ono życzenia swego urzędu. Z zasadami tymi łączy się zmiana trzecia, dotycząca art. Ill procedury. Zgodnie z nią Minister Spraw Wewnętrznych w swojej funkcji nadzorczej będzie udzielał wytycznych kolegiom, ale tylko w zakresie — „polityki orzecznictwa w sprawach o wykroczenia”.</u> + <u xml:id="u-39.16" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Jest tu miejsce chyba, by stwierdzić, że w pracach ustawodawczych nad przepisami karnymi kierowaliśmy się i kierujemy nadal zasadą wyrozumiałości dla sprawców błahych naruszeń prawa. Chodzi tu o ludzi, którzy przypadkowo lub jednorazowo weszli na drogę konfliktu z prawem, co pozwala przypuszczać, że wystarczające będzie dla nich jednorazowe nawet najłagodniejsze ostrzeżenie. Ta zasada będąca wyrazem ufności i wiary w człowieka, jest bardzo bliska chrześcijańskiemu poglądowi na świat, z uwagi na jej istotny walor moralny. Zasługuje ona przeto na szczególne podkreślenie. Uznajemy jednak w całej rozciągłości, że do kanonów polityki karania należy ostra i stanowcza rozprawa wobec innych winnych przekroczeń, wobec tych, których postępowanie spotyka się ze szczególnie surowym osądem opinii społecznej, wobec tych, których postawa osobista nie pozwala nam żywić optymistycznych prognoz.</u> + <u xml:id="u-39.17" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Ta pierwsza grupa może liczyć — jak to mówiłem, i słusznie moim zdaniem — na wyrozumiałość. Wyrażać się ona może w różny sposób, począwszy od rezygnacji z ukarania, aż do poprzestania na rygorach dyscyplinarnych bądź wychowawczych, zastosowanych przez zakład pracy, organizację społeczną czy sąd społeczny. Krańcową uciążliwością mogłoby być w tym przypadku warunkowe zawieszenie kary aresztu. Nie jest przecież rzeczą przypadku, że Prawo o wykroczeniach aż 70 razy daje kolegiom możliwość poprzestania na naganie. Słowa natomiast — „areszt”, czy — „ograniczenie wolności” podawane są w projektach dwukrotnie rzadziej.</u> + <u xml:id="u-39.18" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Co do drugiej grupy sprawców wykroczeń — projekt realizuje założenia koniecznej surowości we wszystkich regulacjach. Surowe kary, rezygnacja z nagany, jako nieskutecznego w tych sytuacjach środka wychowawczego, ograniczenie możliwości warunkowego zawieszenia kary aresztu, pieniężna nawiązka dla poszkodowanego od sprawcy wykroczenia — oto najważniejsze propozycje projektu.</u> + <u xml:id="u-39.19" who="#PoselFilipowiczZygmunt">W dążeniu do realizacji norm, które po naszej dzisiejszej uchwale — jak wierzę — staną się prawem dla wszystkich, wydaje się potrzebna orientacja, jaka to klientela stawać będzie przed kolegiami. Wystąpią tu — rzecz jasna — głównie dwie kategorie ludzi. Najliczniejszymi będą sprawcy przypadkowi, działający mniej ze złej woli, a bardziej z lekkomyślności, czy braku wyobraźni co do skutków czynu. Będą wśród nich ludzie skądinąd przyzwoici, dobrzy pracownicy, ojcowie rodzin, jednym słowem obywatele, którzy mieli to nieszczęście, że przekroczyli barierę prawa. Będą również tacy, w poważnie na szczęście mniejszej liczbie, określani mianem chuliganów. Dla nich prawo nie może być liberalne.</u> + <u xml:id="u-39.20" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoka Izbo! Porządek prawny w warunkach naszego ustroju wymaga, abyśmy położyli ważkie akcenty na profilaktyce penitencjarnej oraz na reedukacji społecznej. Kara zawsze jest dla jednostki, a także i dla interesu społecznego złem koniecznym.</u> + <u xml:id="u-39.21" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wielu ludzi można i trzeba doskonalić oddziaływając na ich myślenie, na ich poglądy i postawy cierpliwością, dobrocią, a przede wszystkim przykładem. Nie o penalizację życia społecznego nam przecież chodzi, lecz o jego humanistyczny kształt i walor. Szczególną wagę ma tu ochrona godności ludzkiej w konfrontacji z konkretem codziennych wydarzeń. Ta wartość najwyższa powinna otrzymać rangę szczególną w pracy kolegiów orzekających.</u> + <u xml:id="u-39.22" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Sprawy ochrony jednostki w jej niezbywalnych, naturalnych prawach człowieka, przedstawiane kolegiom, mogą stanowić cenny instrument kształtowania kultury stosunków międzyludzkich w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-39.23" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego widzi w kompleksie wniesionych ustaw poważny instrument kształtowania się prawidłowych stosunków człowiek- człowiek. Na czołowe miejsca wysunięte zostały w nich praworządność i godność jednostki i grupy. Do tych wartości przywiązujemy szczególną wagę.</u> + <u xml:id="u-39.24" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Głosować przeto będziemy za przyjęciem wszystkich pięciu projektów ustaw, jakkolwiek wyrażamy zastrzeżenia co do interpretacji przepisów dotyczących zgromadzeń religijnych.</u> + <u xml:id="u-39.25" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Rozumiemy, że zostanie tu zastosowana interpretacja rozszerzająca. Jest ona tu koniecznością. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-39.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-40"> + <u xml:id="u-40.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Głos ma poseł Henryk Zieliński.</u> + </div> + <div xml:id="div-41"> + <u xml:id="u-41.0" who="#PoselZielinskiHenryk">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Na podstawie trwającego przez szereg miesięcy sondażu opinii publicznej można z pełnym przekonaniem wyrazić zdanie, że w sprawie wydania Kodeksu wykroczeń oraz związanych z nim ustaw, społeczeństwo ma poglądy jednoznacznie pozytywne. W wielu przypadkach dyskusje o Kodeksie wykroczeń nawiązywały ściśle do projektu ustawy w sprawie zapobiegania i zwalczania pasożytnictwa społecznego. Wynikało nawet nierozerwalne powiązanie obu problemów.</u> + <u xml:id="u-41.1" who="#PoselZielinskiHenryk">Trzeba stwierdzić, że ogólnie pozytywne nastawienie społeczeństwa do konieczności radykalniejszego wkroczenia prawa w porządkowanie norm współżycia i dyscypliny społecznej nie wykluczyło podnoszenia wielu spraw nie zawsze dotychczas dość podkreślanych. Niektóre z nich chcę poruszyć, przyjmując w części jako tło specyfikę środowiska województwa katowickiego.</u> + <u xml:id="u-41.2" who="#PoselZielinskiHenryk">Uznano na ogół, że przy dwojakich celach omawianego kodeksu, represyjnym i wychowawczym, główna jego funkcja będzie się sprowadzać — przynajmniej przez dłuższy czas — przede wszystkim do oddziaływania represyjnego, zaś wychowawcze działanie prawa może być skuteczne tylko wtedy, jeżeli innymi środkami wychowywania społeczeństwa wyjdzie się prawu naprzeciw.</u> + <u xml:id="u-41.3" who="#PoselZielinskiHenryk">Poglądy w tej sprawie, często zróżnicowane, sprowadzają się po prostu do stwierdzania, że danie organom administracji doskonalszego narzędzia w formie Kodeksu wykroczeń i odpowiednich ustaw towarzyszących nie powinno doprowadzić do samouspokojenia, że problem zdyscyplinowania społeczeństwa jest tym samym załatwiony. Prawo będzie przecież wkraczać w i tak zaistniałe już fakty. Dlatego nader celowe jest, aby w kontaktach z wyborcami często wracać do tematu wykroczeń. Istotne jest rozeznawanie przyczyn i warunków powstawania wykroczeń i przestępstw, a chyba jeszcze ważniejsze — określanie tych warunków, jakie powinny być spełnione, aby prawu zapewnić wykonalność i skuteczność założonego działania, już nie tylko represyjnego, a przede wszystkim wychowawczego.</u> + <u xml:id="u-41.4" who="#PoselZielinskiHenryk">Aspekt wychowywania kojarzy się przede wszystkim z pokoleniem młodszym. W takiej sytuacji wyjątkowo aktualna jest potrzeba, aby wkraczaniu prawa zapobiegał maksymalnie system wychowawczy młodzieży. Sprawa adresowana jest do szkolnictwa i odpowiedzialności kadry nauczycielskiej, a wiąże się ona ściśle z potrzebą podniesienia rangi zawodu nauczycielskiego i uznania dla tego zawodu. Nie można naturalnie pomijać roli organizacji młodzieżowych czy rodziny, ale jest to temat sam dla siebie.</u> + <u xml:id="u-41.5" who="#PoselZielinskiHenryk">Pod względem tworzenia klimatu w dużych ośrodkach przemysłowych istnieje w woj. katowickim wiele dobrych i, niestety, złych doświadczeń. Napływało i napływa tutaj dużo młodzieży, dla której często przyjazd na Śląsk stanowi pierwsze, czasem przyprawiające o szok zetknięcie się z przemysłem i innym stylem życia.</u> + <u xml:id="u-41.6" who="#PoselZielinskiHenryk">Województwo katowickie jest — i chyba pozostanie — regionem przyciągającym nie tylko wartościowych i ofiarnych obywateli z innych części naszego kraju do pracy w stale rozbudowujących się zakładach przemysłowych, ale jest zarazem tym regionem, do którego zjeżdżają się ludzie z tzw. marginesu społecznego. Element ten jest wyjątkowo podatny na wyczyny chuligańskie, przy czym świetnym katalizatorem staje się alkohol.</u> + <u xml:id="u-41.7" who="#PoselZielinskiHenryk">Dzieje się tak zwłaszcza w niektórych hotelach robotniczych, których jest w woj. katowickim około 500. Nierzadko dochodzi tam do kontaktów między osobami o różnej postawie społecznej. Z praktyki wiadomo, że łatwiej dobrego sprowadzić na złą drogę, aniżeli złego na dobrą.</u> + <u xml:id="u-41.8" who="#PoselZielinskiHenryk">Wieloletnie obserwacje i działanie — a dużo zdziałały na Śląsku w tym zakresie związki zawodowe — wykazały, że w tych wypadkach problem równorzędnego, a nawet wyprzedzającego traktowania spraw socjalno-bytowych w stosunku do rozbudowywującego się przemysłu, posiada pierwszorzędne znaczenie.</u> + <u xml:id="u-41.9" who="#PoselZielinskiHenryk">Okazało się, że tam gdzie na młodego człowieka czeka wciągnięcie go w zorganizowany, kulturalny i atrakcyjny tryb życia pozasłużbowego, tam problem chuligaństwa jest bardzo silnie stępiony. Można w związku z tym wyrazić nadzieję, że ostatnie decyzje Rządu o poprawie zaplecza socjalno-bytowego Rybnickiego Okręgu Węglowego pozwolą znacznie szybciej doprowadzić do integracji i społecznego zdyscyplinowania tamtejszych mieszkańców aniżeli w innych młodych skupiskach przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-41.10" who="#PoselZielinskiHenryk">W opinii specjalistów od gospodarowania, socjologów i tych, którzy zwracają uwagę na konieczność ochrony środowiska człowieka, pojawia się coraz częściej potrzeba rewizji poglądów o deglomeracji przemysłu. Wiele przesłanek przemawia za utrzymaniem koncentracji przemysłu w określonych okręgach. Jeżeli tak, to zaplecze socjalno-bytowe powinno być integralną, wyprzedzającą częścią składową planów stabilizowania się i rozwijania takich okręgów.</u> + <u xml:id="u-41.11" who="#PoselZielinskiHenryk">Wykroczenia kojarzą się w dużej mierze z chuligaństwem, a to z kolei związane jest ściśle z alkoholizmem. Przeszło połowa wszystkich wykroczeń i przestępstw, jakie popełnia się w województwie katowickim, ma bezpośredni związek z nadużywaniem alkoholu.</u> + <u xml:id="u-41.12" who="#PoselZielinskiHenryk">Obszerny to temat, na który nawarstwiają się m.in. świadoma polityka okupacyjna rozpijania narodu polskiego, no i swoiście pojęte tradycje gościnności. W okresie powojennym sprawy te w wielu środowiskach pogłębiły się, przy czym czynnikiem katalizującym była na pewno sytuacja na rynku, nie umiejącym przyciągnąć pieniędzy klienta. Wódka okazywała się często najłatwiej dostępnym towarem.</u> + <u xml:id="u-41.13" who="#PoselZielinskiHenryk">Obserwując sytuację w ubiegłych latach, trzeba niestety stwierdzić, że wszelkie metody hamowania alkoholizmu zawiodły. Sprawa jest drażliwa tym bardziej, że w polityce gospodarczej widoczna jest pewnego rodzaju dwoistość. Bo przecież niełatwo zrezygnować państwu z dochodów ze sprzedaży alkoholu, mimo że ogólnie znana jest szkodliwość społeczna alkoholizmu.</u> + <u xml:id="u-41.14" who="#PoselZielinskiHenryk">Trzeba też podkreślić, że z opinii publicznej nie da się wyłowić niezawodnej koncepcji szybkiego zmniejszenia uciążliwości problemu alkoholizmu.</u> + <u xml:id="u-41.15" who="#PoselZielinskiHenryk">W tym wypadku z całą ostrością musi, niestety, wkraczać prawo, a czynnikami pomocniczymi mogą być: większa atrakcyjność towarów na rynku, angażowanie zasobów pieniężnych przez sprzedaż kredytową oraz wychowywanie innymi sposobami.</u> + <u xml:id="u-41.16" who="#PoselZielinskiHenryk">Jeżeli mowa o alkoholizmie, to trzeba poruszyć projekt ustawy w sprawie zapobiegania i zwalczania pasożytnictwa społecznego.</u> + <u xml:id="u-41.17" who="#PoselZielinskiHenryk">Społeczeństwo czuje potrzebę wyrwania tej rakowatej narośli i na ten temat istnieje w zasadzie jednomyślność.</u> + <u xml:id="u-41.18" who="#PoselZielinskiHenryk">W dyskusjach z wyborcami podnoszone są jednak pewne wątpliwości odnośnie do jednoznaczności sformułowań projektu ustawy, a nawet w sprawie merytorycznej i formalnej zasadności niektórych sformułowań. Oto kilka z nich:</u> + <u xml:id="u-41.19" who="#PoselZielinskiHenryk">— Brak jest uściślenia samego pojęcia pasożyta. Nie można w rozważaniu pomijać okoliczności, że są rejony o dużym deficycie miejsc roboczych, co stwarza naturalne warunki do niewykonywania pracy społecznie użytecznej.</u> + <u xml:id="u-41.20" who="#PoselZielinskiHenryk">— Zmuszanie do pracy społecznie użytecznej, jeżeli tak zwany pasożyt społeczny nie dopuścił się czynu karalnego, może stać w sprzeczności z przepisami przyjętych i ratyfikowanych przez PRL umów międzynarodowych. Chodzi o konwencje z lat przed- i powojennych, przy czym w kierunku zniesienia pracy przymusowej zmierza również Karta Praw Człowieka uchwalona na XXI Sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ.</u> + <u xml:id="u-41.21" who="#PoselZielinskiHenryk">— Istnieją również niedomówienia odnośnie do tego, jak traktować, nie pracujących zawodowo Cyganów, nie wprowadzając elementu dyskryminacji rasowej i ograniczenia swobód obywatelskich.</u> + <u xml:id="u-41.22" who="#PoselZielinskiHenryk">— Jednym z ogólnie znanych źródeł dochodów pasożytów jest waluciarstwo. Tępiąc je, nie można pomijać w rozważaniach okazji, jaką stwarza brak jednoznacznej wartości pieniądza. Przecież rozeznanie się w wartości wymiennej naszego pieniądza sprawia kłopot nie tylko przeciętnemu obywatelowi, ale niejednokrotnie wysoko kwalifikowanemu ekonomiście. Sprawa nabrzmiewa od wielu lat. Wydaje się, że obecnie, kiedy stanowisko Rządu w sprawie dążenia do stabilizacji pieniądza zaczyna być widoczne w praktyce i kiedy ukierunkowanie produkcji na rynek konsumpcyjny powinno coraz bardziej podważać kursy czarnogiełdowe, można myśleć o uregulowaniu spraw pieniądza. Będzie to środek co najmniej tak samo skuteczny w zwalczaniu waluciarstwa, jak stosowanie odpowiednich przepisów prawnych.</u> + <u xml:id="u-41.23" who="#PoselZielinskiHenryk">Wysoki Sejmie! Już chociażby te poruszone okoliczności skłaniają do głębszego przemyślenia projektu ustawy o pasożytnictwie i rozważenia, czy szeregu założeń tego projektu nie spełnia już Kodeks wykroczeń.</u> + <u xml:id="u-41.24" who="#PoselZielinskiHenryk">W swej wypowiedzi, nawiązującej do projektów ustaw dotyczących Kodeksu wykroczeń i projektu ustawy o pasożytnictwie, chciałem zwrócić uwagę na kilka spraw, stanowiących tło problemu, a wynikających z przeprowadzonych dyskusji z wyborcami.</u> + <u xml:id="u-41.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-42"> + <u xml:id="u-42.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Głos zabiorze poseł Mieczysław Kaczor.</u> + </div> + <div xml:id="div-43"> + <u xml:id="u-43.0" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Po pierwszym czytaniu w kwietniu 1970 r. projektów ustaw w sprawach o wykroczenia, które stanowią zakończenie pełnej kodyfikacji prawa karnego, Prezydium Sejmu podjęło słuszną i bardzo ważną decyzję o poddaniu ich szerokiej publicznej dyskusji.</u> + <u xml:id="u-43.1" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Przeprowadzona dyskusja wykazała, jak bardzo potrzebna jest taka forma wymiany poglądów i konsultacji ze społeczeństwem w ważnych, publicznych sprawach.</u> + <u xml:id="u-43.2" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Ta forma dialogu stanowi jeden z najistotniejszych przejawów rzeczywistego udziału mas pracujących w kształtowaniu ludowej rzeczywistości.</u> + <u xml:id="u-43.3" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Na terenie województwa rzeszowskiego dyskusja ta została zorganizowana przez wojewódzki zespół poselski przy czynnym współudziale FJN, rad narodowych, prokuratury, sądu, Zrzeszenia Prawników Polskich i innych organizacji społecznych.</u> + <u xml:id="u-43.4" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Wynikiem tej konsultacji było zebranie wielu cennych uwag i propozycji, które następ- nie zostały przekazane odpowiednim komisjom sejmowym do rozpatrzenia. Wiele z nich wyrażało troskę o to, by projektowane przepisy w skuteczny sposób stwarzały możliwości zapewnienia ładu, bezpieczeństwa i porządku publicznego.</u> + <u xml:id="u-43.5" who="#PoselKaczorMieczyslaw">W wielu wypowiedziach aprobowano trafne rozwiązania idące w kierunku stosowania szerokiej represji karnej w stosunku do sprawców wykroczeń o charakterze chuligańskim, recydywistów i sprawców wykroczeń drogowych, popełnianych pod wpływem alkoholu.</u> + <u xml:id="u-43.6" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Jest rzeczą oczywistą, że zgłaszane wnioski wynikały przede wszystkim z zainteresowań i potrzeb środowisk, w których zostały zgłoszone.</u> + <u xml:id="u-43.7" who="#PoselKaczorMieczyslaw">W dyskusjach w mieście dominowały problemy bezpieczeństwa i porządku publicznego, sanitarne, komunikacyjne, zaś na wsi zagadnienia dotyczące szkodnictwa polnego i leśnego, przeciwpożarowego i opieki nad nieletnimi.</u> + <u xml:id="u-43.8" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Z zadowoleniem trzeba podkreślić, że przedłożone Wysokiemu Sejmowi projekty czynią zadość postulatom i propozycjom zgłaszanym przez społeczeństwo w czasie tej szerokiej dyskusji.</u> + <u xml:id="u-43.9" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Powszechnie wiadomo, że przed kolegiami do spraw wykroczeń stają często osoby, które dopuściły się niekiedy wykroczenia przypadkowo. Dla tych osób samo tylko stawienie się przed kolegium w roli obwinionego stanowi wystarczającą dolegliwość i spełnia swą rolę wychowawczą.</u> + <u xml:id="u-43.10" who="#PoselKaczorMieczyslaw">W pewnych zatem okolicznościach o potrzebie wymierzenia kary względnie odstąpienia od jej stosowania decydować powinny charakter i okoliczność czynu, a w innych zaś osobowość sprawcy, jego dotychczasowa karalność, postawa moralna i społeczna.</u> + <u xml:id="u-43.11" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Oprócz kary bardzo skuteczne dla wdrożenia sprawcy do poszanowania obowiązujących przepisów prawa i zasad współżycia społecznego są, jak to wykazała kilkuletnia praktyka, także i inne wypróbowane środki wychowania społecznego.</u> + <u xml:id="u-43.12" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Ważną rolę spełnia tu potępienie czynu przez kolektyw pracowniczy, wśród którego sprawca pracuje, lub organizację społeczną, do której należy, zastosowanie środków przewidzianych w regulaminie pracy, postępowaniu dyscyplinarnym lub innych środków wychowawczych.</u> + <u xml:id="u-43.13" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Projektowane przepisy dają temu wyraz, przewidując możliwość stosowania różnych środków wychowawczych.</u> + <u xml:id="u-43.14" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Pozwoli to na przekazywanie szerszemu i środowiskowemu czynnikowi społecznemu spraw o wykroczenia, w sprawie których nie zawsze musi się toczyć postępowanie przed kolegiami do spraw wykroczeń. Spowoduje to też ściślejsze powiązanie tych dwóch społecznych organów — sądownictwa społecznego z kolegiami.</u> + <u xml:id="u-43.15" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Niemałą rolę w zakresie przeciwdziałania naruszaniu obowiązujących norm prawnych i ochronie ładu społecznego ma do spełnienia działalność wychowawczo-profilaktyczna. Obowiązki w tym zakresie ciążą zwłaszcza na szkołach, organizacjach młodzieżowych, społecznych, związkowych, a także na różnych placówkach kulturalno-oświatowych. One powinny w swojej działalności wdrażać nawyk poszanowania prawa, zasad współżycia społecznego i społecznej dyscypliny.</u> + <u xml:id="u-43.16" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Z drugiej zaś strony powinny wytwarzać atmosferę pogardy i nagany w stosunku do naruszających obowiązujący porządek prawny.</u> + <u xml:id="u-43.17" who="#PoselKaczorMieczyslaw">W stosunku zaś do sprawców wykroczeń szczególnie uciążliwych dla społeczeństwa przepisy projektu ustawy o wykroczeniach słusznie przewidują możliwość stosowania surowych kar i kolegia do spraw wykroczeń w pełni z tych uprawnień powinny korzystać.</u> + <u xml:id="u-43.18" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Zespół przewidzianych w ustawie i pozaustawowych środków przeciwdziałania powstawaniu wykroczeń, a także środki represyjne, powinny skutecznie zabezpieczyć utrzymanie porządku, ładu i poszanowania mienia, zwłaszcza społecznego.</u> + <u xml:id="u-43.19" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Projektowane ustawodawstwo rozszerza właściwość rzeczową kolegiów.</u> + <u xml:id="u-43.20" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Wiele czynów podlegających dotychczas orzecznictwu sądów powszechnych zostanie przejętych przez orzecznictwo kolegiów do spraw wykroczeń. Z jednej strony podnosi to rangę kolegiów, ale z drugiej jednak strony nakłada na nie dodatkowe zadania i obowiązki.</u> + <u xml:id="u-43.21" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Pociągnąć to musi za sobą konieczność otoczenia kolegiów opieką ze strony rad narodowych i ich prezydiów. Opieka ta powinna się wyrażać nie tylko we właściwie przygotowanych i przeprowadzonych wyborach członków kolegiów, ale również w zapewnieniu właściwej obsługi organizacyjno-prawnej.</u> + <u xml:id="u-43.22" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Struktura organizacyjna stanowisk obsługujących, czy też sekretariatów kolegiów powinna być dostosowana do nowych zadań i potrzeb kolegiów jako społecznych, niezawisłych organów karzących w systemie rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-43.23" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Szczególnie tej pomocy i opieki będą wymagały kolegia w początkowym okresie wprowadzania w życie nowego ustawodawstwa w sprawach o wykroczenia.</u> + <u xml:id="u-43.24" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Znaczną rolę do spełnienia będzie miała tu także pomoc organów prokuratorskich, sądów i Zrzeszenia Prawników Polskich.</u> + <u xml:id="u-43.25" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Ważnym czynnikiem w prawidłowym realizowaniu przez kolegia tzw. małego wymiaru sprawiedliwości są też odpowiednie warunki lokalowe. Wiąże się to oczywiście z rosnącą powagą i autorytetem tych organów. Odpowiednie urządzenia i wyposażenia sal rozpraw ma także swoje olbrzymie znaczenie wychowawcze. Problem ten powinien być również całkowicie rozwiązany przez rady narodowe i ich organy przy wprowadzaniu w życie nowych kodyfikacji w sprawach o wykroczenia.</u> + <u xml:id="u-43.26" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Na zakończenie pragnę podkreślić, że przedstawione Wysokiemu Sejmowi projekty ustaw czynią w pełni zadość społecznemu zapotrzebowaniu.</u> + <u xml:id="u-43.27" who="#PoselKaczorMieczyslaw">To nowe prawo stanowić będzie ważne i przydatne narzędzie w rękach kolegiów, funkcjonariuszy MO i członków ORMO oraz służyć radom narodowym jako organom władzy terenowej w zabezpieczeniu wykonania stojących przed nimi zadań, a przede wszystkim w zabezpieczeniu porządku, ładu i spokoju publicznego. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-43.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-44"> + <u xml:id="u-44.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Głos ma poseł Tadeusz Sitek.</u> + </div> + <div xml:id="div-45"> + <u xml:id="u-45.0" who="#PoselSitekTadeusz">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Przedłożone dzisiaj Wysokiemu Sejmowi projekty ustaw dotyczących wykroczeń uwzględniają obfity materiał z dyskusji w postaci opinii o projektach i poprawek zgłoszonych przez sejmowe Komisje Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-45.1" who="#PoselSitekTadeusz">Tysiące odbytych spotkań posłów z wyborcami stworzyły warunki nie tylko dla popularyzacji przepisów prawa o wykroczeniach, ale także dla rozwinięcia merytorycznej dyskusji — mówił o tym szerzej poseł sprawozdawca.</u> + <u xml:id="u-45.2" who="#PoselSitekTadeusz">Aktyw rad narodowych, Frontu Jedności Narodu, Zrzeszenia Prawników Polskich, organizacji społecznych i młodzieżowych oraz członkowie kolegiów, którzy brali udział w szkoleniach organizowanych przez prezydia rad narodowych, zapoznawali z projektem Kodeksu wykroczeń uczestników zebrań środowiskowych, z których byli desygnowani do pracy w kolegium. Uczestnicy tych zebrań stwierdzili, że projekt Kodeksu wykroczeń przyczyni się do uporządkowania, usprawnienia i unowocześnienia naszego systemu prawnego.</u> + <u xml:id="u-45.3" who="#PoselSitekTadeusz">Zebranie w jedną całość większości przepisów o wykroczeniach, dotychczas rozrzuconych w różnych aktach prawnych, stanowiących nieraz drobne fragmenty tych aktów i podporządkowanie ich wspólnym zasadom przyjętym w obecnej kodyfikacji, czyni zadość potrzebom i postulatom ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-45.4" who="#PoselSitekTadeusz">Z zadowoleniem zostało przyjęte zaliczenie do wykroczeń niektórych czynów uznanych w Kodeksie karnym z 1932 r. za przestępstwa. Wykroczenia odróżniają się od przestępstw mniejszym ładunkiem społecznego zagrożenia ładu i porządku publicznego, co wyraża się w niższym zagrożeniu karnym. Rezygnacja z dalszego uznawania takich czynów za przestępstwa zmienia stosunek do osób dopuszczających się drobniejszych naruszeń prawa. Nie będzie się ich określać mianem przestępcy.</u> + <u xml:id="u-45.5" who="#PoselSitekTadeusz">Dyskusja publiczna potwierdziła słuszność przyjętych rozwiązań i poparła podstawowe założenia projektów. Pozytywnie przyjęta została forma językowa, jako że jest prosta i zrozumiała dla przeciętnego obywatela.</u> + <u xml:id="u-45.6" who="#PoselSitekTadeusz">Przeprowadzona publiczna dyskusja nad projektem Prawa o wykroczeniach była przejawem udziału społeczeństwa w stanowieniu prawa i wywołała powszechne zainteresowanie. Wynika ono z faktu, że czyny zaliczane do wykroczeń, to sprawy, z którymi obywatele spotykają się na co dzień. Nowe w wielu wypadkach ich uregulowanie prawne utwierdza przekonanie o praworządnym wymiarze sprawiedliwości i służy umacnianiu dyscypliny społecznej.</u> + <u xml:id="u-45.7" who="#PoselSitekTadeusz">Społeczeństwo nasze jest zainteresowane takim ukształtowaniem porządku i ładu społecznego, w którym może rozwijać się zorganizowana praca, prawidłowe współżycie między ludźmi i kultura dnia powszedniego, nie będą zakłócane spokój obywatela, ład i porządek w miejscach publicznych. Są to bardzo ważne sprawy w życiu współczesnego społeczeństwa, w wychowaniu dorastającego pokolenia, w podnoszeniu na coraz wyższy poziom praktyki społecznego współżycia, w skutecznej eliminacji zjawisk zakłócających to współżycie.</u> + <u xml:id="u-45.8" who="#PoselSitekTadeusz">Chodzi tu także o środki ochrony codziennej działalności administracji państwowej i gospodarczej, organizacji społeczno-politycznych i kulturalnych, stwarzających warunki pełnej realizacji celów i zadań naszego ludowego państwa. Zasięg rozbudowujących się stosunków współżycia, ich wzajemne powiązania poprzez zbiorową pracę, a także mieszkanie i wypoczynek, pociąga za sobą konieczność wielostronnej ochrony karno-prawnej.</u> + <u xml:id="u-45.9" who="#PoselSitekTadeusz">Utrwalone już i dokonywające się przemiany społeczno-ekonomiczne, kulturalne i obyczajowe w naszym kraju, wymagają ich akceptacji w świadomości ludzkiej, przejawianej w praktyce codziennej.</u> + <u xml:id="u-45.10" who="#PoselSitekTadeusz">Potrzebne jest więc osiągnięcie nowego, socjalistycznego pojmowania obowiązków i odpowiedzialności obywatelskiej za czyny, troskliwy stosunek do naszego majątku narodowego uzyskiwanego wielkim zbiorowym wysiłkiem i na podstawie tego dorobku jak najlepsze zaspokajanie potrzeb ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-45.11" who="#PoselSitekTadeusz">Cechą ogólną naszego ustawodawstwa karnego, w tym również Kodeksu wykroczeń jest humanizm socjalistyczny. Szczęśliwie skonstruowane rozwiązania prawne tworzą warunki do wielostronnego oddziaływania na społeczeństwo. Przejawia się to w możliwości rezygnacji z wymierzania kary w przypadkach drobniejszych naruszeń prawa, gdy wystarczą inne społeczne formy oddziaływania.</u> + <u xml:id="u-45.12" who="#PoselSitekTadeusz">Art. 39 § 1 projektu Kodeksu wykroczeń stanowi: — „W stosunku do sprawcy czynu można poprzestać na zastosowaniu środków przewidzianych w regulaminie pracy, w postępowaniu dyscyplinarnym, w postępowaniu przed sądami społecznymi lub innych środków oddziaływania wychowawczego, wystarczających do wdrożenia sprawcy do poszanowania prawa i przestrzegania zasad współżycia społecznego i nie kierować sprawy do organu orzekającego”.</u> + <u xml:id="u-45.13" who="#PoselSitekTadeusz">Przepis ten — łącznie z art. 7 Kodeksu wykroczeń stanowiącym o wyłączeniu odpowiedzialności przy usprawiedliwionej nieświadomości prawnej — ma szczególne znaczenie w stosunkach wiejskich. Niektóre wykroczenia w zakresie szkodnictwa leśnego, polnego i ogrodowego, występujące na tle różnych antagonizmów sąsiedzkich i tradycyjnych sposobów myślenia, niesłusznie pojmowanego interesu rolnictwa i wsi w znacznej mierze mogą i powinny być likwidowane przez sądownictwo społeczne. Podobnie należałoby postępować przy wykroczeniach wynikających z postępu technicznego i z niezrozumienia potrzeby ochrony urządzeń i sprzętu technicznego na wsi, gdzie świadomość karalności dociera znacznie trudniej do mieszkańców wsi, szczególnie do starszego pokolenia.</u> + <u xml:id="u-45.14" who="#PoselSitekTadeusz">Skutecznym środkiem zapobiegającym naruszeniom prawa jest konsekwentnie przeprowadzona zasada rozwarstwienia naruszeń prawa i stosowanie zróżnicowanej sankcji karnej, uwzględniającej stopień społecznego niebezpieczeństwa czynu oraz osobowość sprawcy. Obecna akceptacja społeczna takiego uregulowania będzie mieć miejsce również wobec orzeczeń wydawanych na podstawie tej zasady.</u> + <u xml:id="u-45.15" who="#PoselSitekTadeusz">Inaczej, łagodniej należy traktować sprawcę, który przypadkowo i po raz pierwszy naruszył prawo, a inaczej — ostrzej — sprawcę działającego umyślnie lub przekraczającego przepisy prawa notorycznie, tj. chuliganów i recydywistów.</u> + <u xml:id="u-45.16" who="#PoselSitekTadeusz">Potwierdzeniem działania wychowawczego przepisów zawartych w projekcie Kodeksu wykroczeń jest obowiązek zastosowania w pierwszej kolejności środków egzekucyjnych wynikających z obowiązujących przepisów, np. dotyczących szczepień ochronnych, przepisów przeciwpożarowych itp., a dopiero wtedy, gdy się okażą one nieskuteczne, kierować sprawę do kolegium.</u> + <u xml:id="u-45.17" who="#PoselSitekTadeusz">Dobrze zostały przyjęte w społeczeństwie normy równoważnej ochrony interesu społecznego i interesu indywidualnego. Będzie to sprzyjać tworzeniu lepszych warunków do zaangażowania społeczeństwa w walkę z czynami godzącymi w dobra społeczne i osobiste.</u> + <u xml:id="u-45.18" who="#PoselSitekTadeusz">Przepisy zawarte w projekcie Kodeksu wykroczeń zachowują pełną samodzielność w realizowaniu problematyki karno-administracyjnej, bez odwoływania się do unormowań przyjętych w Kodeksie karnym, w Kodeksie postępowania karnego czy w Kodeksie postępowania administracyjnego.</u> + <u xml:id="u-45.19" who="#PoselSitekTadeusz">Przepisy te cechuje duża elastyczność rozwiązań zarówno w zakresie odpowiedzialności, jak i systemu kar; z zasadniczych kar jako podstawowy środek represyjny przewiduje się karę grzywny. Karę aresztu traktuje się jako środek wyjątkowy. Przewiduje się możliwość odstąpienia od wykonania tej kary, jeśli przemawiają za tym istotne względy społeczne. Ma to duże znaczenie również w środowisku wiejskim. Przy występującym często braku rąk do pracy oderwanie robotnika od jego warsztatu w wypadku dłuższego aresztu powodować może poważne szkody w gospodarstwie oraz dla jego rodziny.</u> + <u xml:id="u-45.20" who="#PoselSitekTadeusz">Nowym środkiem jest kara ograniczenia wolności, która uzyskała aprobatę społeczeństwa. Kara nagany została uznana jako środek natury wychowawczej, co potwierdza nowość w regulacji karno-prawnej kodeksu. Oprócz kar zasadniczych projekt przewiduje stosowanie kar dodatkowych. Nowym rodzajem kary jest zakaz prowadzenia określonej działalności lub wykonywania czynności wymagających zezwolenia, względnie zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych.</u> + <u xml:id="u-45.21" who="#PoselSitekTadeusz">Istotnym przepisem projektu Kodeksu wykroczeń jest art. 26, który stanowi: — „Nie można wymierzyć kary aresztu zasadniczej lub zastępczej, jeżeli warunki osobiste sprawcy uniemożliwiają odbycie tej kary”.</u> + <u xml:id="u-45.22" who="#PoselSitekTadeusz">Z drugiej strony — w projekcie Kodeksu wykroczeń ujęto czyny, które dotychczas były niekaralne. Pozornie drobne, w masie swej są one jednak dokuczliwe i odczuwalne w społeczeństwie. Wprowadzenie ich do projektu wskazuje na wzrost ich społecznego niebezpieczeństwa. Na przykład pozostawienie dzieci bez opieki wzbudza w nas niepokój o ich życie. Niejednokrotnie zastanawiamy się nad zupełnym brakiem zainteresowania ze strony rodziców tym, co robią i gdzie przebywają ich dzieci.</u> + <u xml:id="u-45.23" who="#PoselSitekTadeusz">Władza ludowa nie szczędzi środków, aby zapewnić młodzieży naukę i wypoczynek, nakłada także obowiązek na przedsiębiorstwa i zaleca samorządowi robotniczemu przeznaczanie odpowiednich środków na cele tworzenia warunków sprzyjających wychowaniu i przygotowaniu młodych ludzi do życia w zbiorowości.</u> + <u xml:id="u-45.24" who="#PoselSitekTadeusz">Projekt przewiduje odpowiedzialność karną osoby sprawującej nad nieletnimi władzę rodzicielską, jeżeli dopuściła do popełnienia przezeń czynu karalnego, świadczącego o demoralizacji.</u> + <u xml:id="u-45.25" who="#PoselSitekTadeusz">W ostatnich latach zdarzały się chuligańskie wybryki rzucania kamieniami lub innymi przedmiotami w pojazdy mechaniczne będące w ruchu. Czyny takie zagrażają bezpieczeństwu stale rozwijającej się komunikacji drogowej. Niszczenie urządzeń użytku publicznego, jak urządzenia alarmowe, oświetleniowe, telefoniczne itp. oprócz materialnych strat powodują także inne niebezpieczeństwa społeczne. Dlatego opinia społeczna pozytywnie przyjęła wprowadzenie do kodeksu tego unormowania prawnego i przewidziane w nim surowe kary.</u> + <u xml:id="u-45.26" who="#PoselSitekTadeusz">W projekcie Kodeksu wykroczeń unormowane zostały niektóre rozwiązania dotyczące przejawów próżniaczego trybu życia, jak żebractwo, nieobyczajność itp. Tworzy to podstawę wyjściową dla uregulowania prawnego materii dotyczącej pasożytnictwa społecznego. Chodzi tu o usunięcie z życia społecznego niepożądanego elementu, którego zachowanie wywołuje zgorszenie i uczucie odrazy. Dlatego też takie unormowania spotkały się uznaniem i poparciem społecznym.</u> + <u xml:id="u-45.27" who="#PoselSitekTadeusz">Wiele uwagi i dyskusji w środowiskach wiejskich powodowało uregulowanie dotyczące szkód leśnych, wywołując poczucie ostrzejszych sankcji w stosunku do sprawców tych czynów, aniżeli przy innych podobnych. Takie uregulowanie wyraża jednak troskę o ochronę biologicznego środowiska ludzkiego. Aby uniknąć poczucia niesprawiedliwości w środowisku wiejskim, należy lepiej zaopatrywać wieś w opał oraz w konieczne środki potrzebne do prowadzenia gospodarstwa rolnego. W ten sposób usunie się w poważnym stopniu przyczynę powodującą zawinione szkody leśne.</u> + <u xml:id="u-45.28" who="#PoselSitekTadeusz">Wysoki Sejmie! Poruszyłem niektóre zasady zawarte w projekcie Kodeksu wykroczeń i ich walory. Same przepisy nie załatwią problemu dyscypliny społecznej, nie zabezpieczą ładu i porządku publicznego. O ich społecznej przydatności i skuteczności zadecyduje przede wszystkim umiejętne i prawidłowe ich stosowanie. Doświadczenia, jakie zebraliśmy w pracy kolegiów z ostatnich lat oraz nagromadzone umiejętności licznej rzeszy aktywistów społecznych, zasiadających w kolegiach orzekających, gwarantują, że stosowanie przepisów zawartych w omawianych dzisiaj aktach ustawodawczych, realizowane będzie zgodnie z najlepiej pojętym interesem społecznym.</u> + <u xml:id="u-45.29" who="#PoselSitekTadeusz">Prezydia rad narodowych powinny zabezpieczyć swym kolegiom należytą pomoc w szkoleniu członków kolegiów oraz zapewnić wykwalifikowaną obsadę kadrową w referatach do spraw wykroczeń. Wskazane jest także dokładne opracowanie komentarzy do tych przepisów, rozszerzenie konsultacji i instruktażu oraz zapewnienie należytego nadzoru nad orzecznictwem kolegiów.</u> + <u xml:id="u-45.30" who="#PoselSitekTadeusz">Pozytywna ocena projektu Kodeksu wykroczeń i pozostałych projektów ustaw dotyczących tej materii oraz aprobata, jaką uzyskały one w publicznej dyskusji, przekonują, że podstawowe rozwiązania przyjęte w projektach odpowiadają zapotrzebowaniu społecznemu, są one zgodne z generalnymi założeniami rozwoju demokracji socjalistycznej i umacniania praworządności.</u> + <u xml:id="u-45.31" who="#PoselSitekTadeusz">W tym przekonaniu posłowie Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, będą głosować za uchwaleniem projektu Kodeksu wykroczeń oraz pozostałych projektów ustaw o wykroczeniach wraz z poprawkami Komisji przedstawionymi przez posłów sprawozdawców.</u> + <u xml:id="u-45.32" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-46"> + <u xml:id="u-46.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Głos zabierze obecnie poseł Bronisław Ostapczuk.</u> + </div> + <div xml:id="div-47"> + <u xml:id="u-47.0" who="#PoselOstapczukBronislaw">Obywatelu Marszałku, Wysoka Izbo! Debata nasza dobiega końca. Chciałbym na koniec debaty podnieść jeszcze kilka istotnych spraw.</u> + <u xml:id="u-47.1" who="#PoselOstapczukBronislaw">Sprawa pierwsza: chciałbym zwrócić uwagę na fakt, że dzisiaj, przy uchwalaniu trzech projektów ustaw, mamy do czynienia z nową sytuacją w dziedzinie formułowania projektów aktów prawnych.</u> + <u xml:id="u-47.2" who="#PoselOstapczukBronislaw">Ogólnokrajowa dyskusja w przedmiocie projektu Prawa o wykroczeniach dowiodła, że zasięganie opinii społeczeństwa zezwala komisjom sejmowym na zebranie wniosków ludności, ustosunkowanie się do nich i wyłowienie najistotniejszych propozycji. Taki sposób konsultowania ustaw jest wyrazem dalszego rozwoju demokracji socjalistycznej. Wreszcie taki sposób przeprowadzania dyskusji nad projektami ustaw doprowadza do tego, że zarówno administracja terenowa, jak i administracja centralna muszą rozwiązywać wiele spraw, które wysuwa społeczeństwo, wysuwają posłowie, które znajdują swoje odbicie na plenarnym posiedzeniu Sejmu.</u> + <u xml:id="u-47.3" who="#PoselOstapczukBronislaw">Dzisiaj na plenarnym posiedzeniu była mowa o szeregu spraw takiej natury. A więc dla przykładu: sprawa wypadków drogowych — można tu wspomnieć o obowiązku administracji szkolącej kandydatów na kierowców samochodowych, zwracania w większym stopniu uwagi na praktyczną stronę szkolenia po to, ażeby przyszły kierowca umiał dobrze jeździć samochodem, a nie tylko opanował teorię budowy silnika. Sprawa ochrony przeciwpożarowej, lepszej pracy służb ochotniczych i zawodowych straży pożarnych w zakładach pracy. I można by mnożyć dziesiątki przykładów, jakie występują w działalności terenowej i centralnej administracji państwowej, a wiążących się z Prawem o wykroczeniach.</u> + <u xml:id="u-47.4" who="#PoselOstapczukBronislaw">Po drugie — Prawo o wykroczeniach jest kodyfikacją wielu przepisów prawnych rozrzuconych w różnych aktach, ustawach, dekretach.</u> + <u xml:id="u-47.5" who="#PoselOstapczukBronislaw">Łączy się je w nowe prawo, które przyjmie nazwę — Kodeksu wykroczeń i które będzie służyć całemu społeczeństwu, administracji państwowej, kolegiom orzekającym, będzie służyć dalszemu rozwojowi socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-47.6" who="#PoselOstapczukBronislaw">I wreszcie chciałem parę słów powiedzieć o niezmiernie ważnej istocie nowych przepisów, o ich głębokiej treści humanitarnej. Projekt ten idzie w kierunku ochrony interesów jednostki w postępowaniu przed kolegiami orzekającymi. We wszystkich przepisach prawa materialnego mamy do czynienia z takimi rozwiązaniami, żeby przede wszystkim patrzeć na osobowość sprawcy, liczyć się z tym, kto dokonał wykroczenia, stosować w sposób elastyczny obowiązujące przepisy prawne. Czyli jednym słowem odrzucamy burżuazyjną doktrynę w prawie karnym, sformułowaną swego czasu przez Gramatica we Włoszech, a później rozwiniętą przez Ancela we Francji. Teoria ta nosi charakter reakcyjny. Reakcyjność jej polega przede wszystkim na tym, że nie widzi praw jednostki, pozycji jednostki, warunków, w których jednostka popełnia wykroczenie. Najpierw Gramatica podniósł sprawę ochrony społecznej, a później Ancel podniósł problem nowej ochrony społecznej, na pewno bardziej postępowej od tej reakcyjnej teorii opracowanej przez Gramatica.</u> + <u xml:id="u-47.7" who="#PoselOstapczukBronislaw">Nasz projekt kodeksu odrzuca tego rodzaju podejście. Wychodzimy mianowicie z następujących podstawowych przesłanek: ochraniać społeczeństwo przed jednostkami demoralizującymi, ale równocześnie poprzez prawo wychowywać ludzi, bo jednostki, które dopuszczą się wykroczenia, można — w wyniku skazania ich przez kolegium orzekające na karę pozbawienia lub ograniczenia wolności, czy przez przeprowadzenie rozmowy profilaktycznej, wychowywać i przywrócić społeczeństwu. A więc ideą prawa o wykroczeniach jest przede wszystkim wiara w człowieka, wiara w to, że może się on w ustroju socjalistycznym zmienić, że może zmienić się jego postawa wobec społeczeństwa. I w tym tkwi siła prawa socjalistycznego, które oddziałuje na społeczeństwo, je wychowuje.</u> + <u xml:id="u-47.8" who="#PoselOstapczukBronislaw">Nasze państwo i Sejm nie mogą zrezygnować z ustaw, które kształtują postawę społeczeństwa, które je wychowują. Takie przepisy zostały sformułowane w rządowym projekcie Prawa o wykroczeniach i w tym też kierunku zmierzają poprawki wniesione przez obie Komisje: Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych.</u> + <u xml:id="u-47.9" who="#PoselOstapczukBronislaw">Będąc przy głosie, chciałbym jeszcze ustosunkować się w formie polemiki — do kilku spraw podniesionych przez kolegę posła Stommę i zająć odmienne co do nich stanowisko.</u> + <u xml:id="u-47.10" who="#PoselOstapczukBronislaw">Pierwszy problem, to problem ograniczenia zasady jawności w postępowaniu przed kolegiami do spraw wykroczeń.</u> + <u xml:id="u-47.11" who="#PoselOstapczukBronislaw">Jeżeli chodzi o sprawę zasady jawności, to właśnie w postępowaniu przed kolegiami jest ona ujęta najbardziej szeroko wśród wszystkich systemów sądownictwa występujących w naszym kraju, a jej ograniczenie służy przede wszystkim zabezpieczeniu porządku, i spokoju, służy interesom jednostki.</u> + <u xml:id="u-47.12" who="#PoselOstapczukBronislaw">Nie wszystkie sprawy, które będą rozpoznawane przed kolegiami, nadają się do rozpatrywania publicznego, choćby ze względu na dobro rodziny obwinionego i samego obwinionego.</u> + <u xml:id="u-47.13" who="#PoselOstapczukBronislaw">Natomiast przepisy, które będą uchwalone, dopuszczają możliwość zniesienia ograniczenia jawności w II instancji, gdzie może być przywrócenia zasada pełnej jawności, co może nastąpić czy to w kolegium odwoławczym, czy też w wypadku skazania na karę aresztu lub ograniczenia wolności, kiedy obwiniony zażąda przekazania sprawy na drogę postępowania sądowego. Pełna zasada jawności może być w tym trybie przywrócona. Czyli ograniczenie jej przewiduje się zarówno w interesie społecznym, jak i w interesie obwinionego, który stanie przed kolegium orzekającym.</u> + <u xml:id="u-47.14" who="#PoselOstapczukBronislaw">Wreszcie sprawa trybu przyspieszonego. Rzeczywiście nie można w tego rodzaju przepisach prawnych taksatywnie z góry wyliczyć, w jakich sprawach prezydium wojewódzkiej rady narodowej będzie przysługiwało prawo wprowadzenia trybu przyśpieszonego. Raz w jednym rejonie to będą przestępstwa natury chuligańskiej, w drugim — będą to wykroczenia związane z bezpieczeństwem na drogach publicznych, w trzecim rejonie — wykroczenia związane z nadużywaniem alkoholu i popełnianiem szeregu wykroczeń na tym tle. A więc nie można dać ogólnokrajowej recepty w tej sprawie.</u> + <u xml:id="u-47.15" who="#PoselOstapczukBronislaw">Co wprowadzają nowe przepisy? Wprowadzają zasadę jednolitej polityki w całym państwie. Mianowicie prezydia wojewódzkich rad narodowych nie będą miały prawa wprowadzenia trybu przyspieszonego bez zgody Ministra Spraw Wewnętrznych. Wprowadzenie tego przepisu gwarantuje możliwość kierowania przez Rząd poprzez Ministra Spraw Wewnętrznych polityką stosowania przepisów o trybie przyspieszonym. I to należy uznać za słuszne, dlatego, że w zależności od stopnia nasilenia niektórych kategorii wykroczeń, czasem trzeba będzie sięgnąć po tryb postępowania przyspieszonego.</u> + <u xml:id="u-47.16" who="#PoselOstapczukBronislaw">Wreszcie następna sprawa, niezmiernie ważna, która została postawiona w toku wystąpienia kolegi posła Stommy, a która wymaga jednak wyjaśnienia. Dotyczy ona mianowicie zgromadzeń zwoływanych w kościołach.</u> + <u xml:id="u-47.17" who="#PoselOstapczukBronislaw">Po pierwsze — kościoły, jak wiadomo, na całym świecie, również w Polsce, są przeznaczone do odbywania nabożeństw, gromadzenia wiernych, jednym słowem — realizowania tych spraw, które są związane z prawem wyznawania określonego kultu religijnego.</u> + <u xml:id="u-47.18" who="#PoselOstapczukBronislaw">Po drugie, zgromadzenia w kościołach, związane z kultem religijnym, mogą odbywać się bez żadnych zezwoleń władzy państwowej. Organy administracyjne władzy państwowej, zarówno centralnej, jak i terenowej, nigdy do tych spraw się nie mieszały i mieszać się nie będą.</u> + <u xml:id="u-47.19" who="#PoselOstapczukBronislaw">14 posiedzenie z 20 maja 1971</u> + <u xml:id="u-47.20" who="#PoselOstapczukBronislaw">Natomiast zastrzeżenia kol. posła Stommy dotyczą zupełnie innego problemu, dotyczą zebrań o innej tematyce, innego charakteru. I te zebrania mogą się odbywać i będą legalnymi, ale trzeba o nich zawiadomić odpowiedni organ administracji państwowej i uzyskać zgodę na odbycie takiego zebrania, podobnie jak muszą ją uzyskać koła Związku Młodzieży Wiejskiej, Związku Młodzieży Socjalistycznej czy inne organizacje społeczne, działające w naszym kraju, dla przeprowadzenia szeregu imprez. Trzeba poinformować o zebraniu odpowiedni organ i wtedy uzyskuje się na nie zgodę odpowiedniej instancji administracji państwowej.</u> + <u xml:id="u-47.21" who="#PoselOstapczukBronislaw">Wszyscy doceniamy przemiany posoborowe. Nie ma chyba na sali ani jednego posła, który by był przeciw przemianom posoborowym w kościele rzymskokatolickim. Ja sam osobiście też jestem za tymi przemianami. Ale w państwie musi być porządek, polegający na tym, że jeżeli nawet w kościele odbywają się zebrania poświęcone innym celom aniżeli odbycie nabożeństwa czy modlitwy, to trzeba o tym powiadomić odpowiedni organ władzy państwowej, który musi wydać odpowiednie zezwolenie.</u> + <u xml:id="u-47.22" who="#PoselOstapczukBronislaw">Dalej — następny argument. Ten sam przepis, jak wiadomo, istniał w dawnej, obowiązującej ustawie o zgromadzeniach. Ponieważ Kodeks wykroczeń jest kodyfikacją, to ta część przepisów została przeniesiona do kodeksu. Trudno mi powiedzieć, jakie stanowisko Sejm zajmie przy uchwaleniu ewentualnych zmian do ustawy o zgromadzeniach, ale na dzień dzisiejszy, z punktu widzenia nawet i formalno-prawnego, ten przepis prawny należałoby utrzymać.</u> + <u xml:id="u-47.23" who="#PoselOstapczukBronislaw">Sprawa podanego przykładu konkretnego rozstrzygnięcia przez kolegium karno-administracyjne w Zielonej Górze. Rzeczywiście, zdarzały się i zdarzają, i będą się zdarzać poszczególne wypadki wadliwych rozstrzygnięć kolegiów orzekających. Dlatego też właśnie we wszystkich trzech projektach ustaw przewidziany jest system nadzoru bardzo rozwinięty, ażeby w wypadku, gdy pierwsza instancja pomyli się, rozstrzygnie w sposób nieprawidłowy, można było sprawę naprawić. A więc mamy do czynienia z systemem odwoławczym do drugiej instancji.</u> + <u xml:id="u-47.24" who="#PoselOstapczukBronislaw">Istnieje możliwość wysunięcia żądania przekazania sprawy na drogę postępowania sądowego. Istnieje możliwość odwołania się do komisji nadzorującej orzecznictwo w zakresie postępowania przed kolegiami, która to komisja rozpatruje zasadność orzeczeń, a więc rozpatruje je z punktu widzenia legalności, czy rzeczywiście dane orzeczenie było zasadne, czy skazanie było słuszne.</u> + <u xml:id="u-47.25" who="#PoselOstapczukBronislaw">Organy Generalnej Prokuratury w terenie mają obowiązek, wynikający zarówno z tekstu uchwalonych ustaw, jak i ustawy o Generalnej Prokuraturze, badać orzecznictwo karno-administracyjne. Nadzór i kontrolę, może w większym stopniu kontrolę nad realizacją polityki w dziedzinie orzecznictwa karno-administracyjnego, zgodności z prawem orzeczeń wydawanych przez kolegia sprawuje Najwyższa Izba Kontroli jako organ Sejmu i jej delegatury terenowe.</u> + <u xml:id="u-47.26" who="#PoselOstapczukBronislaw">Wreszcie rady narodowe na swoich sesjach oceniać będą stopień nadzoru prezydiów rad narodowych nad kolegiami.</u> + <u xml:id="u-47.27" who="#PoselOstapczukBronislaw">Tak więc tych przepisów nie można odrywać od istniejącego stanu prawnego w naszym kraju. Wiadomo, że kolegia są umieszczone w systemie rad. Nie są wprawdzie organami administracji ani organami władzy, ale działają, opierając się na systemie rad narodowych. Rady narodowe na swoim terenie, jako terenowe organy władzy państwowej, jako przedstawiciele ludności miejscowej, będą dokonywały oceny działalności prezydium tj. swojego organu wykonawczego, a poprzez prezydium — działalności kolegiów orzekających.</u> + <u xml:id="u-47.28" who="#PoselOstapczukBronislaw">Trzeba pamiętać, że w kolegiach rocznie rozpoznaj e się około pół miliona spraw, że w kolegiach działa ponad 27 tys. członków kolegiów. I dlatego mogą zdarzyć się wypadki, że jedna, piąta, czy dziesiąta sprawa, mogła być w sposób wadliwy rozstrzygnięta przez pierwszą instancję. Po to jest przewidziany system nadzoru, ażeby naprawiać błędy popełnione przez pierwszą instancję. Dlatego też podnoszę tę sprawę, ażebyśmy mieli wszyscy jasność co do tego, że rozwiązania zawarte zarówno w Kodeksie postępowania przed kolegiami, jak i w Prawie o wykroczeniach, są rozwiązaniami prawidłowymi, zgodnymi z interesami społeczeństwa, z interesami ludzi, którzy kiedyś nawet mogą popaść w kolizję z prawem o wykroczeniach.</u> + <u xml:id="u-47.29" who="#PoselOstapczukBronislaw">I wreszcie jestem przekonany, że każdy z nas, głosując za projektem tej ustawy, wyrażać będzie wolę zgłoszoną przez dziesiątki i setki tysięcy wyborców, którzy uczestniczyli w ogólnokrajowej dyskusji nad projektem Prawa o wykroczeniach. Z tych też przyczyn chcę oświadczyć, że Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej głosować będzie za rządowymi projektami ustaw wraz z poprawkami zgłoszonymi na dzisiejszym posiedzeniu przez Komisję Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych.</u> + <u xml:id="u-47.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-48"> + <u xml:id="u-48.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Lista mówców została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-48.1" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-48.2" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Przystępujemy do głosowania nad omówionymi projektami ustaw.</u> + <u xml:id="u-48.3" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">W pierwszej kolejności będziemy głosować nad projektem ustawy Prawo o wykroczeniach.</u> + <u xml:id="u-48.4" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy Prawo o wykroczeniach wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Spraw Wewnętrznych oraz Wymiaru Sprawiedliwości — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-48.5" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-48.6" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-48.7" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto się wstrzymał od głosowania? 5 posłów.</u> + <u xml:id="u-48.8" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę Kodeks wykroczeń przy pięciu wstrzymujących się głosach.</u> + <u xml:id="u-48.9" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Przystępujemy do głosowania następnych projektów ustaw.</u> + <u xml:id="u-48.10" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy Przepisy wprowadzające Prawo o wykroczeniach wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisje: Spraw Wewnętrznych oraz Wymiaru Sprawiedliwości — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-48.11" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-48.12" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-48.13" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-48.14" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę Przepisy wprowadzające Kodeks wykroczeń.</u> + <u xml:id="u-48.15" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisje: Spraw Wewnętrznych oraz Wymiaru Sprawiedliwości — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-48.16" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-48.17" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-48.18" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-48.19" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia.</u> + <u xml:id="u-48.20" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisje: Spraw Wewnętrznych oraz Wymiaru Sprawiedliwości — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-48.21" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-48.22" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-48.23" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-48.24" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia.</u> + <u xml:id="u-48.25" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisje: Spraw Wewnętrznych oraz Wymiaru Sprawiedliwości — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-48.26" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-48.27" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-48.28" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-48.29" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń.</u> + <u xml:id="u-48.30" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Odpowiedzi na interpelacje.</u> + <u xml:id="u-48.31" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Wysłuchamy odpowiedzi na interpelację posła Rocha Kostrzewy.</u> + <u xml:id="u-48.32" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Interpelacje posła Rocha Kostrzewy do Ministra Gospodarki Komunalnej dotyczy sytuacji w miastach i miasteczkach w dziedzinie gospodarki komunalnej, warunków socjalnych i mieszkaniowych.</u> + <u xml:id="u-48.33" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Poseł Kostrzewa wskazuje w swojej interpelacji na trudną sytuację w tej dziedzinie w wielu miastach i miasteczkach w kraju. Dla przykładu miasteczko Kietrz, w powiecie Głubczyce, w województwie opolskim, gdzie sprawa budowy kanalizacji sanitarnej przeciąga się od 1958 r. Dotyczy to również innych miast Opolszczyzny, jak Baborów czy Głogówek.</u> + <u xml:id="u-48.34" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">W związku z tym interpelant zwraca się do Ministra Gospodarki Komunalnej z pytaniem, z jakich przyczyn nie zostały zrealizowane prace w zakresie gospodarki komunalnej w miasteczku Kietrz, jakie są możliwości rozwiązania tego problemu oraz jakie wnioski zamierza Minister wyciągnąć w stosunku do podległych jednostek administracyjnych za zaniedbania i opóźnienia w realizacji postanowień resortu oraz jakie kroki zamierza podjąć Ministerstwo Gospodarki Komunalnej w celu złagodzenia niełatwej sytuacji w wielu miastach w dziedzinie gospodarki komunalnej.</u> + <u xml:id="u-48.35" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Zgodnie z tym, co przed chwilą omówiłem, poproszę obecnie Ministra Gospodarki Komunalnej o udzielenie odpowiedzi na interpelację.</u> + </div> + <div xml:id="div-49"> + <u xml:id="u-49.0" who="#ZdzislawDrozd">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Do Ministra Gospodarki Komunalnej złożona została interpelacja obywatela posła Rocha Kostrzewy, dotycząca sytuacji w miastach i miasteczkach w dziedzinie gospodarki komunalnej i warunków mieszkaniowych, rozwinięta na przykładzie miasteczka Kietrz w powiecie Głubczyce województwo opolskie. Myślą przewodnią interpelacji jest niezwykle istotny problem niedoinwestowania komunalnego małych miast, co ogranicza ich możliwości rozwojowe i nie pozwala na należyte zaspokojenie określonych potrzeb mieszkańców oraz utrudnia realizację budownictwa mieszkaniowego i budownictwa użyteczności publicznej.</u> + <u xml:id="u-49.1" who="#ZdzislawDrozd">Wysoki Sejmie! Odpowiadając na interpelację, muszę na wstępie stwierdzić, że jakkolwiek od szeregu lat resort dąży do stopniowego usuwania zaległości w zainwestowaniu komunalnym miast, to jednak pełne rozwiązanie tego problemu, szczególnie w odniesieniu do małych miasteczek i osiedli miejskich, będzie wymagało dość długiego okresu czasu.</u> + <u xml:id="u-49.2" who="#ZdzislawDrozd">Aktualnie mamy w kraju 889 miast i osiedli, z czego 579 to miasta małe i osiedla. Spośród tych miast i osiedli 220 liczy od 5 do 10 tys. mieszkańców, a dalsze 359 — poniżej 5 tys. mieszkańców. Podstawowym wyposażeniem komunalnym tych miast są urządzenia wodociągowo-kanalizacyjne.</u> + <u xml:id="u-49.3" who="#ZdzislawDrozd">W okresie 25-lecia nastąpiła w tej dziedzinie zasadnicza poprawa. W 1946 r. w sieć wodociągową wyposażone były 363 miasta, a w sieć kanalizacyjną — 320. Obecnie sieć wodociągową posiada 714 miast, a kanalizacyjną — 679 miast. Praktycznie wzrost ten dotyczy małych miast.</u> + <u xml:id="u-49.4" who="#ZdzislawDrozd">Pomimo to, nadal jeszcze ludność w 164 miastach, w grupie do 10 tys. mieszkańców, nie korzysta z urządzeń wodociągowych. Z urządzeń kanalizacji miejskiej nie korzysta w tej grupie ludność 198 miast.</u> + <u xml:id="u-49.5" who="#ZdzislawDrozd">Resort podejmuje wysiłki, aby przyspieszyć tempo odrobienia zaległości na tym odcinku. Jednocześnie musi jednak uwzględnić w swoim działaniu konieczność kierowania nakładów inwestycyjnych gospodarki komunalnej przede wszystkim do tych miast, gdzie koncentrowany jest przemysł i związane z nim budownictwo mieszkaniowe.</u> + <u xml:id="u-49.6" who="#ZdzislawDrozd">Niemożność równoczesnego zabezpieczenia wszystkich potrzeb inwestycyjnych musi dyktować politykę koncentrowania działalności inwestycyjnej w gospodarce komunalnej w większych jednostkach osiedleńczych. Dlatego też możemy obecnie mówić o stopniowym jedynie wyposażaniu mniejszych miast w urządzenia komunalne. Działalność inwestycyjna w małych jednostkach osiedleńczych jest więc prowadzona na miarę naszych możliwości w zakresie nakładów i wykonawstwa.</u> + <u xml:id="u-49.7" who="#ZdzislawDrozd">Przy znacznej jednak liczbie małych miast oraz nabrzmiałych od lat potrzebach — rozwiązywanie problemów gospodarki komunalnej w ramach nawet zwiększonych środków ujmowanych w planach gospodarczych wymagać będzie, jak powiedziałem, dłuższego okresu czasu. W tej sytuacji konieczne jest wykorzystywanie wszelkich dodatkowych możliwości, które mogą przyspieszyć proces zainwestowania komunalnego małych jednostek osiedleńczych — możliwości wynikających z inicjatywy i gospodarności rad narodowych oraz samych mieszkańców.</u> + <u xml:id="u-49.8" who="#ZdzislawDrozd">O tym, że takie możliwości istnieją, świadczy fakt, że w wielu miastach realizowane są w ramach czynów społecznych m.in. takie urządzenia komunalne, jak sieć wodociągowa, kanalizacyjna, ulice, oświetlenie; jest także zakładana zieleń. Świadczą o tym również osiągnięcia miast biorących co roku udział w konkursie — „Mistrza gospodarności”. Rozwojowi społecznej inicjatywy sprzyja pomoc państwa wyrażająca się dotowaniem czynów społecznych.</u> + <u xml:id="u-49.9" who="#ZdzislawDrozd">Pewne możliwości stwarzają też uruchomione w ostatnich latach specjalne fundusze rozwojowe małych miast.</u> + <u xml:id="u-49.10" who="#ZdzislawDrozd">Należy do nich terenowy fundusz aktywizacji gospodarczej przeznaczany na tworzenie nowych miejsc pracy oraz fundusz miejski, którego środki w poważnym zakresie przeznacza się m.in. na: budowę, remonty, wyposażenie, konserwację i utrzymanie urządzeń komunalnych.</u> + <u xml:id="u-49.11" who="#ZdzislawDrozd">Jakkolwiek bieżąca 5-latka przyniesie dalszy postęp w poprawie warunków komunalnych w szeregu małych miast, to jednak należy się liczyć z tym, że zwiększona działalność inwestycyjna państwa w zakresie gospodarki komunalnej nie zaspokoi jeszcze w pełni potrzeb znacznej liczby małych miast w latach 1972—1975.</u> + <u xml:id="u-49.12" who="#ZdzislawDrozd">Przechodząc do poruszonej w interpelacji obywatela posła Rocha Kostrzewy sprawy budowy kanalizacji w mieście Kietrz, posiadającym już wodociąg, wyjaśniam, że na tle przedstawionej sytuacji każda decyzja inwestycyjna musi być wyważona w świetle hierarchii potrzeb występujących na terenie poszczególnych województw. W omawianym wypadku plan na lata 1966—1970 nie objął tej budowy, natomiast w trakcie realizacji planu postulowane było przez Prezydium WRN w Opolu zwiększenie środków inwestycyjnych na ten cel.</u> + <u xml:id="u-49.13" who="#ZdzislawDrozd">Pragnę podkreślić, że wielkość nakładów inwestycyjnych na gospodarkę komunalną w ubiegłym 5-leciu w sposób wyraźny odbiegała od najpilniejszych potrzeb zarówno w skali kraju, jak i w woj. opolskim. Nie były one wystarczające nawet na uzbrojenie terenów pod nowe budownictwo mieszkaniowe.</u> + <u xml:id="u-49.14" who="#ZdzislawDrozd">W tej sytuacji nie było możliwości zapewnienia nakładów inwestycyjnych na budowę kanalizacji czy oczyszczalni ścieków m.in. w takich miasteczkach, jak Kietrz, Baborów bądź Głogówek. Również w pierwotnej — zmienionej zresztą obecnie — wersji założeń do projektu planu na lata 1971—1975, biorąc pod uwagę posiadane nakłady inwestycyjne oraz hierarchię potrzeb województwa opolskiego, nie było możliwości realizacji powyższych zadań. W takiej sytuacji trudno jest stawiać pod adresem Wojewódzkiego Zrzeszenia Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej zarzut zaniedbania i opóźnienia sprawy realizacji omawianych inwestycji. Działało ono zgodnie z istniejącą sytuacją i możliwościami.</u> + <u xml:id="u-49.15" who="#ZdzislawDrozd">Na podstawie uchwał VII i VIII Plenum KC PZPR podjęte zostały przez Rząd decyzje zmieniające proporcje w rozwoju gospodarki narodowej na lata 1971—1975.</u> + <u xml:id="u-49.16" who="#ZdzislawDrozd">Pragnę poinformować Wysoką Izbę, że w wyniku tych ustaleń nakłady inwestycyjne na gospodarkę komunalną znacznie wzrosną, co stworzy możliwości bardziej dynamicznej rozbudowy urządzeń komunalnych dla zaspokojenia potrzeb ludności. Gros środków zostanie jednak przeznaczone na uzbrojenie terenów pod nowe budownictwo mieszkaniowe. Na tym tle prowadzona jest obecnie przez prezydia woj. rad narodowych weryfikacja zadań inwestycyjnych, w tym też trybie określony zostanie aktualny program rozbudowy urządzeń komunalnych, między innymi, dla mniejszych jednostek osiedleńczych woj. opolskiego na lata 1972—1975.</u> + <u xml:id="u-49.17" who="#ZdzislawDrozd">Wysoki Sejmie! Istotnym miernikiem poziomu warunków bytowych ludności obok standardu komunalnego, są warunki mieszkaniowe.</u> + <u xml:id="u-49.18" who="#ZdzislawDrozd">Jak wiemy, mimo znacznego dorobku całego kraju budownictwo mieszkaniowe nie nadążało za charakteryzującym nasze stosunki społeczne szybkim wzrostem potrzeb.</u> + <u xml:id="u-49.19" who="#ZdzislawDrozd">Przy niewystarczających rozmiarach budownictwa mieszkaniowego trzeba było dokonywać trudnego wyboru i lokalizować program tego budownictwa zgodnie z hierarchią i natężeniem potrzeb.</u> + <u xml:id="u-49.20" who="#ZdzislawDrozd">W bieżącym planie 5-letnim — zgodnie z wytycznymi VIII plenum KC naszej partii nastąpi w miastach znaczny wzrost budownictwa mieszkaniowego w stosunku do ubiegłego planu 5-letniego, jak i poprzednich założeń. Wzrost budownictwa uspołecznionego w miastach przewiduje się w granicach 38%.</u> + <u xml:id="u-49.21" who="#ZdzislawDrozd">Podstawowym zadaniem bieżącego planu 5-letniego jest zwiększenie intensywności wykorzystania istniejącego majątku produkcyjnego w drodze zwiększenia zmianowości oraz w drodze budowy i rozbudowy zakładów przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-49.22" who="#ZdzislawDrozd">W tej sytuacji chodzi więc o zabezpieczenie mieszkań dla istniejącej i nowo przyjmowanej kadry w zakładach przemysłowych. Budownictwo mieszkaniowe stanowi bowiem jeden z warunków umożliwiających zwiększenie produkcji tych zakładów oraz optymalne wykorzystanie posiadanego majątku. W bieżącej 5-latce znaczna część uspołecznionego budownictwa mieszkaniowego będzie zatem lokalizowana zgodnie z wyżej wymienionymi założeniami. Niemniej jednak w ramach zwiększonego programu budownictwa mieszkaniowego prezydia rad narodowych w toku obecnych prac nad aktualizacją lokalizacji budownictwa mieszkaniowego będą mogły w odpowiednim stopniu uwzględniać także potrzeby mniejszych miast.</u> + <u xml:id="u-49.23" who="#ZdzislawDrozd">Należy podkreślić, że przy realizacji programu budownictwa mieszkaniowego w małych miastach, zresztą nie tylko w małych miastach, zamierza się wykorzystać wszelkie możliwości realizacyjne.</u> + <u xml:id="u-49.24" who="#ZdzislawDrozd">Poza wykonawstwem systemem zleconym dążyć się będzie do rozszerzenia systemu gospodarczego i innych form wykonawstwa zarówno przy pomocy zakładów pracy, jak i przy udziale samych zainteresowanych w budowie.</u> + <u xml:id="u-49.25" who="#ZdzislawDrozd">Równocześnie w małych miastach zostanie rozwinięte budownictwo jednorodzinne, realizowane zarówno w formie spółdzielczej, jak i indywidualnej. Rozwój tego budownictwa będziemy popierać zarówno przez odpowiednią politykę kredytowania, jak i poprawę zaopatrzenia materiałowego.</u> + <u xml:id="u-49.26" who="#ZdzislawDrozd">Odnośne postanowienia zawierać będzie obecnie przygotowywana uchwała Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-49.27" who="#ZdzislawDrozd">Na sytuację mieszkaniową w małych miastach — obok nowego budownictwa — oddziałuje w dużym stopniu utrzymywanie w należytym stanie istniejących zasobów mieszkaniowych. Podkreślić jednak należy, że około 85% zasobów mieszkaniowych rad narodowych znajduje się w 250 największych i średnich miastach kraju.</u> + <u xml:id="u-49.28" who="#ZdzislawDrozd">Według wstępnych założeń planu 5-letniego na latach 1971—1975, w okresie tym będzie możliwość przeznaczenia na remonty kapitalne budynków mieszkalnych większych niż w dotychczasowych planach środków finansowych. W rozdziale tych środków uwzględnione zostaną, oczywiście, również miasta małe.</u> + <u xml:id="u-49.29" who="#ZdzislawDrozd">Mając to na uwadze, wspólnie z prezydiami rad narodowych, od kilku lat rozwijamy własne wykonawstwo komunalne — tworząc sieć przedsiębiorstw remontowo-budowlanych o odpowiednim zapleczu technicznym, z tym że mimo wszystko nie obejmą one jeszcze jednak wszystkich robót remontowych budownictwa ogólnego w bieżącym 5-leciu w naszych miastach.</u> + <u xml:id="u-49.30" who="#ZdzislawDrozd">W związku z tym resort i rady narodowe będą rozwijały ekipy remontowe przy zarządach budynków mieszkalnych. Środki na zaplecze techniczne dla ekip zapewnia podjęta ostatnio uchwała Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-49.31" who="#ZdzislawDrozd">Jak wynika z powyższego, tworzone są dalsze możliwości dla władz i organów terenowych polepszenia i utrzymania istniejącego zasobu mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-49.32" who="#ZdzislawDrozd">Poruszony w interpelacji problem gospodarki komunalnej na wsi był przedmiotem dezyderatu sejmowej Komisji Budownictwa i Gospodarki Komunalnej.</u> + <u xml:id="u-49.33" who="#ZdzislawDrozd">Zgodnie z przesłanym wyjaśnieniem Ministerstwo opracowuje kierunki działania zmierzające do poprawy sytuacji gospodarki komunalnej na wsi i przedstawi je Komisji na jesieni bieżącego roku. Dziękuję bardzo.</u> + <u xml:id="u-49.34" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-50"> + <u xml:id="u-50.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Czy w tej sprawie ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-50.1" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Jeżeli nie, to na tym kończymy sprawę odpowiedzi na interpelację posła Rocha Kostrzewy, a tym samym kończymy punkt 6 porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-50.2" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Porządek dzienny posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-50.3" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Informuję Wysoki Sejm, że do Prezydium Sejmu wpłynęły interpelacje:</u> + <u xml:id="u-50.4" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">1) posła Jana Janczury do Prezesa Rady Ministrów w sprawie nowelizacji i kodyfikacji obowiązujących przepisów prawnych;</u> + <u xml:id="u-50.5" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">2) posła Franciszka Mleczki do Przewodniczącego Komitetu Pracy i Płac w sprawie zrównania uprawnień do urlopów wypoczynkowych osób zatrudnionych w systemie pracy nakładczej z uprawnieniami przysługującymi pracownikom zakładów zwartych;</u> + <u xml:id="u-50.6" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">3) posła Mirosława Żurka do Ministra Gospodarki Komunalnej w sprawie zwiększenia dostaw gazu płynnego na potrzeby ludności, zwłaszcza na potrzeby ludności wiejskiej, ze szczególnym uwzględnieniem woj. olsztyńskiego;</u> + <u xml:id="u-50.7" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">4) posła Kazimierza Prusińskiego w sprawie przywrócenia w punkcie konsultacyjnym w Szczecinie zajęć na IV roku Wydziału Prawa;</u> + <u xml:id="u-50.8" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">5) posła Jana Frankowskiego w sprawie podjęcia przez Rząd odpowiednich decyzji zapobiegających spożywaniu przez ludność spirytusu metylowego.</u> + <u xml:id="u-50.9" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Interpelacje te — zgodnie z art. 73 regulaminu Sejmu — zostały niezwłocznie przesłane do adresatów.</u> + <u xml:id="u-50.10" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Jednocześnie informuję Wysoki Sejm, że na interpelację posła Jana Janczury w sprawie nowelizacji i kodyfikacji obowiązujących przepisów prawnych wpłynęła odpowiedź Prezesa Rady Ministrów, która została przekazana posłowi Janowi Janczurowi.</u> + <u xml:id="u-50.11" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Na tym kończymy 14 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-50.12" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Protokół posiedzenia, jak zawsze, będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u> + <u xml:id="u-50.13" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">O terminie następnego posiedzenia Sejmu zostaną Obywatele Posłowie powiadomieni.</u> + <u xml:id="u-50.14" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-50.15" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 18)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00015-01/header.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00015-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..2d2dd38 --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00015-01/header.xml @@ -0,0 +1,133 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-196972-sjm-ppxxx-00015-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>15 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>15 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">5</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">15</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1971-06-22 i 23</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterGospodarkiKomunalnej" role="speaker"> + <persName>Minister Gospodarki Komunalnej</persName> + </person> + <person xml:id="PoselArciszewskaMaria" role="speaker"> + <persName>Poseł Arciszewska Maria</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBlajszczakEugenia" role="speaker"> + <persName>Poseł Błajszczak Eugenia</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBoronSabina" role="speaker"> + <persName>Poseł Boroń Sabina</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCeberekStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Ceberek Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDabalFranciszek" role="speaker"> + <persName>Poseł Dąbal Franciszek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDolataPelagia" role="speaker"> + <persName>Poseł Dolata Pelagia</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDudaEdward" role="speaker"> + <persName>Poseł Duda Edward</persName> + </person> + <person xml:id="PoselEdmundPedziwiatr" role="speaker"> + <persName>Poseł Edmund Pędziwiatr</persName> + </person> + <person xml:id="PoselFraszczakJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Frąszczak Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGrzelkaMaria" role="speaker"> + <persName>Poseł Grzelka Maria</persName> + </person> + <person xml:id="PoselIlczukTadeusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Ilczuk Tadeusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJedrasStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Jędras Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKabatMarek" role="speaker"> + <persName>Poseł Kabat Marek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKorotynskiHenryk" role="speaker"> + <persName>Poseł Korotyński Henryk</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKwiatkowskiEdward" role="speaker"> + <persName>Poseł Kwiatkowski Edward</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLipkaMaria" role="speaker"> + <persName>Poseł Lipka Maria</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMakowskiJanusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Makowski Janusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMyslikTadeusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Myślik Tadeusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPospieszynskiRyszard" role="speaker"> + <persName>Poseł Pospieszyński Ryszard</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRachelCzeslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Rachel Czesław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRusinBartlomiej" role="speaker"> + <persName>Poseł Rusin Bartłomiej</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSawajnerJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Sawajner Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStachonRoman" role="speaker"> + <persName>Poseł Stachoń Roman</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSztachelskiJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Sztachelski Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTejchmaJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Tejchma Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselUjmaEdmund" role="speaker"> + <persName>Poseł Ujma Edmund</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWachowiczFranciszek" role="speaker"> + <persName>Poseł Wachowicz Franciszek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWojciechowskiJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Wojciechowski Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZablockiJanusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Zabłocki Janusz</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekAndrzejBenesz" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Andrzej Benesz</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekAndrzejWerblan" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Andrzej Werblan</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekHalinaSkibniewska" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Halina Skibniewska</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00015-01/text_structure.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00015-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..cbc7232 --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00015-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,1294 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja V — Sesja JV</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 15 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniach 22 i 23 czerwca 1971 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1971 (Początek posiedzenia o godz. 15) (Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Dyzma Gałaj oraz wicemarszałek Halina Skibniewska) Marszałek:</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">Powołuję na sekretarzy posłów Zytę Borkowską i Andrzeja Chabina.</u> + <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">Protokół i listę mówców prowadzi poseł Andrzej Chabin.</u> + <u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-1.9" who="#komentarz">Protokół 14 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciwko niemu żadnych zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-1.10" who="#komentarz">Prezydium Sejmu usprawiedliwia nieobecność na posiedzeniu tych posłów, których nazwiska będą umieszczone w załączniku do protokołu posiedzenia.</u> + <u xml:id="u-1.11" who="#komentarz">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-1.12" who="#komentarz">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-1.13" who="#komentarz">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-1.14" who="#komentarz">Uważam, że Sejm porządek dzienny, przedstawiony przez Prezydium Sejmu zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-1.15" who="#komentarz">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Zmiany na stanowiskach państwowych.</u> + <u xml:id="u-1.16" who="#komentarz">W wyniku dokonanych w ostatnich miesiącach zmian w składzie Rady Państwa są opróżnione dwa stanowiska członków Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-1.17" who="#komentarz">Obecnie są propozycje dokonania przez Sejm wyboru uzupełniającego na te stanowiska.</u> + <u xml:id="u-1.18" who="#komentarz">W sprawie propozycji co do wyboru uzupełniającego na wolne stanowiska członków Rady Państwa głos zabierze ob. poseł Edward Duda.</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#PoselDudaEdward">Wysoki Sejmie! Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w porozumieniu z Klubami Poselskimi Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Stronnictwa Demokratycznego proponuje, by Sejm powołał na stanowisko członka Rady Państwa posła Franciszka Gesinga. Poseł Franciszek Gesing jest znanym i doświadczonym działaczem społecznym i politycznym. Od wczesnej młodości, w okresie międzywojennym, był związany z postępowym ruchem ludowym poprzez działalność w Związku Młodzieży Wiejskiej — „Wici”, a następnie w Stronnictwie Ludowym. Po wyzwoleniu, od 1945 r. jest czołowym działaczem ruchu ludowego, aktywnie uczestniczy w kształtowaniu Polski Ludowej, pracuje na wielu odpowiedzialnych stanowiskach naszego życia gospodarczego i politycznego. W latach od 1957 do 1962 poseł Gesing był Prezesem Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w Krakowie, a od 1962 r. jest członkiem Prezydium Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#PoselDudaEdward">Poseł Franciszek Gesing jest obecnie wiceprezesem Naczelnego Komitetu ZSL, a od 1962 r. kieruje pracą Centralnego Związku Kółek Rolniczych jako jego prezes. Znamy wszyscy posła Franciszka Gesinga jako aktywnego działacza parlamentarnego, a przede wszystkim jako wieloletniego przewodniczącego Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#PoselDudaEdward">Wnoszę o dokonanie wyboru posła Franciszka Gesinga na stanowisko członka Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#PoselDudaEdward">Marszałek:</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#PoselDudaEdward">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie jeszcze zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#PoselDudaEdward">Poseł Marek Kabat prosi o głos.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselKabatMarek">Wysoki Sejmie! W imieniu Koła Poselskiego — „Pax” oraz w uzgodnieniu z Klubem Poselskim PZPR i z klubami Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego proponuję kandydaturę posła Bolesława Piaseckiego — przewodniczącego Stowarzyszenia — „Pax” na stanowisko członka Rady Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselKabatMarek">Bolesław Piasecki bezpośrednio po wojnie, w której brał czynny udział w kampanii wrześniowej oraz w ruchu oporu, był jednym z tych działaczy Polski międzywojennej, którzy, mimo kierunku swojego poprzedniego zaangażowania politycznego, aktywnie i twórczo opowiedzieli się, z motywów patriotycznych, za rewolucyjnym charakterem przemian społecznych w naszym kraju. Z jego inicjatywy politycznej i ideologicznej powstaje w listopadzie 1945 roku tygodnik — „Dziś i Jutro”, a następnie ruch społecznie postępowych katolików. Ruch ten, działając z pozycji potrójnego zaangażowania: chrześcijańskiego, patriotycznego i socjalistycznego, którego autentyzm społeczny potwierdza coraz pełniej historia Polski Ludowej — przyczynił się do rozszerzenia motywów światopoglądowych ogólnoludzkiej słuszności sprawy socjalizmu, a tym samym do usuwania nurtującego dawniej tylu ludzi konfliktu sumienia między wiernością światopoglądowi religijnemu a służbą narodowi przez budowę socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselKabatMarek">Właśnie tej sprawie, tak istotnej dla osiągnięcia pod kierownictwem partii pełnej mobilizacji całego narodu budującego socjalizm i tak ważnej dla trwałej i pomyślnej perspektywy kościoła w świecie socjalistycznym, Bolesław Piasecki poświęca swoje zdolności intelektualne, organizacyjne i polityczne. W służbie współcześnie pojętemu patriotyzmowi oraz w służbie dla idei społecznej lewicy katolickiej, polegającej na świadomym moralno-politycznym wyborze socjalistycznej drogi w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju i jego orientacji międzynarodowej w sojuszu ze Związkiem Radzieckim, przy równoczesnym czerpaniu inspiracji z prawdy i wartości filozofii chrześcijańskiej, krystalizuje się główny dorobek działalności Bolesława Piaseckiego.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselKabatMarek">Wnoszę o powołanie posła Bolesława Piaseckiego na stanowisko członka Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselKabatMarek">Marszałek:</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselKabatMarek">Czy w sprawie zgłoszonych propozycji ktoś z Obywateli Posłów chciałby zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselKabatMarek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselKabatMarek">W takim razie przystępujemy do dokonania wyboru.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselKabatMarek">Zgodnie z art. 47 ust. 3 regulaminu Sejmu wybór na stanowiska w Radzie Państwa następuje bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselKabatMarek">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział więcej niż połowa ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselKabatMarek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselKabatMarek">W związku z przedstawionymi wnioskami proponuję, aby na podstawie art. 24 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — Sejm podjął odpowiednie uchwały.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselKabatMarek">Uchwała w sprawie wyboru posła Franciszka Gesinga na stanowisko członka Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselKabatMarek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselKabatMarek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselKabatMarek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselKabatMarek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselKabatMarek">Uchwała w sprawie wyboru posła Bolesława Piaseckiego na stanowisko członka Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselKabatMarek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PoselKabatMarek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PoselKabatMarek">Kto jest przeciw? Czterech posłów.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PoselKabatMarek">Kto się wstrzymał od głosowania? Pięciu posłów wstrzymało się od głosu.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PoselKabatMarek">Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — na podstawie art. 24 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — podjął uchwały w sprawie wyboru na stanowiska członków Rady Państwa obywateli posłów: Franciszka Gesinga i Bolesława Piaseckiego.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PoselKabatMarek">Obecnie przechodzimy do sprawy zmiany na stanowisku Prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PoselKabatMarek">Propozycje co do odwołania i powołania Prezesa Najwyższej Izby Kontroli przedstawi obywatel poseł Józef Tejchma.</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#PoselTejchmaJozef">Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i w porozumieniu z klubami poselskimi Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, a także w uzgodnieniu z Konwentem Seniorów pragnę przedstawić sprawę dotyczącą obsady stanowiska Prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#PoselTejchmaJozef">Rada Państwa zamierza powołać w najbliższym czasie dotychczasowego Prezesa Najwyższej Izby Kontroli — tow. Zenona Nowaka na stanowisko ambasadora Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w Moskwie. Wymaga to uprzedniego zwolnienia tow. Zenona Nowaka z obowiązków Prezesa Najwyższej Izby Kontroli i taki wniosek przedkładam Sejmowi.</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#PoselTejchmaJozef">W związku z tym istnieje potrzeba powołania nowego Prezesa Najwyższej Izby Kontroli. Biuro Polityczne Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej zwróciło się do klubów poselskich Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego z prośbą, aby rekomendować Wysokiej Izbie kandydata na stanowisko Prezesa Najwyższej Izby Kontroli w osobie posła Mieczysława Moczara.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#PoselTejchmaJozef">Towarzysz Mieczysław Moczar, członek Biura Politycznego KC PZPR, jest znanym działaczem politycznym, partyjnym i państwowym.</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#PoselTejchmaJozef">Proszę Wysoką Izbę o powołanie posła Mieczysława Moczara na stanowisko Prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#PoselTejchmaJozef">Marszałek:</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#PoselTejchmaJozef">Czy w sprawie zgłoszonych propozycji pragnie ktoś z Obywateli Posłów zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#PoselTejchmaJozef">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#PoselTejchmaJozef">Zgodnie z art. 47a regulaminu Sejmu — Sejm powołuje i odwołuje Prezesa Najwyższej Izby Kontroli bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#PoselTejchmaJozef">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział więcej niż połowa ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#PoselTejchmaJozef">Przystępujemy do głosowania nad propozycją odwołania obywatela Zenona Nowaka ze stanowiska Prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u> + <u xml:id="u-4.11" who="#PoselTejchmaJozef">Kto z Obywateli Posłów jest za tym, aby przychylić się do tego wniosku — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-4.12" who="#PoselTejchmaJozef">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-4.13" who="#PoselTejchmaJozef">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.14" who="#PoselTejchmaJozef">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.15" who="#PoselTejchmaJozef">Stwierdzam, że Sejm powziął uchwałę treści następującej:</u> + <u xml:id="u-4.16" who="#PoselTejchmaJozef">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — na podstawie art. 28c ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — odwołuje obywatela Zenona Nowaka ze stanowiska Prezesa Najwyższej Izby Kontroli.” Myślę, że będę wyrazicielem opinii Wysokiej Izby, jeżeli złożę z tej trybuny obywatelowi Zenonowi Nowakowi serdeczne podziękowania za jego pracę na odpowiedzialnym stanowisku Prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u> + <u xml:id="u-4.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-4.18" who="#PoselTejchmaJozef">Obecnie przystępujemy do głosowania nad propozycją w sprawie powołania Prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u> + <u xml:id="u-4.19" who="#PoselTejchmaJozef">Kto z Obywateli Posłów jest za powołaniem obywatela Mieczysława Moczara na stanowisko Prezesa Najwyższej Izby Kontroli — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-4.20" who="#PoselTejchmaJozef">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-4.21" who="#PoselTejchmaJozef">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.22" who="#PoselTejchmaJozef">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.23" who="#PoselTejchmaJozef">Stwierdzam, że Sejm podjął następującą uchwałę:</u> + <u xml:id="u-4.24" who="#PoselTejchmaJozef">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — na podstawie art. 28c ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej powołuje Obywatela Mieczy sława Moczara na stanowisko Prezesa Najwyższej Izby Kontroli”.</u> + <u xml:id="u-4.25" who="#PoselTejchmaJozef">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Informacja Ministra Handlu Wewnętrznego o wykonaniu dostaw artykułów na rynek w ciągu 5 miesięcy br. oraz o programie działania w tej dziedzinie do końca 1971 r.</u> + <u xml:id="u-4.26" who="#PoselTejchmaJozef">Głos zabierze Minister Handlu Wewnętrznego obywatel Edward Sznajder.</u> + <u xml:id="u-4.27" who="#PoselTejchmaJozef">Minister Handlu Wewnętrznego Edward Sznajder:</u> + <u xml:id="u-4.28" who="#PoselTejchmaJozef">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Problemy związane z zaopatrzeniem ludności stanowią w roku 1971 przedmiot szczególnej uwagi społeczeństwa. Naczelne władze polityczne i państwowe sprawy rynku i spożycia ujmują obecnie jako jeden z czynników podstawowej wagi, który wywiera aktywny wpływ na kształtowanie gospodarki narodowej i dynamizuje jej rozwój. Zapewnienie równowagi rynkowej w warunkach szybszego wzrostu płac i dochodów ludności — jest jednym z naczelnych zadań Rządu. Znalazło to wyraz zarówno w uchwałach VII i VIII Plenum KC PZPR oraz władz naczelnych ZSL i SD — jak i w uchwale Sejmu o korekcie narodowego planu gospodarczego na obecny rok. Dzięki tej uchwale dokonaliśmy niemałych zmian w podstawowych proporcjach podziału dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-4.29" who="#PoselTejchmaJozef">Mogę poinformować Wysoki Sejm, iż Rada Ministrów podjęła decyzję o dalszym zwiększeniu tegorocznych dostaw rynkowych o 3 mld zł. Wartość wszystkich planowanych na rok 1971 dostaw rynkowych, a więc towarów pochodzenia rodzimego, jak i zagranicznych, jest o 19,5 mld zł wyższa niż w wersji przyjętej w grudniu zeszłego roku. Podjęta w styczniu br. uchwała Rady Ministrów o zamrożeniu cen detalicznych artykułów żywnościowych na 2 lata oraz o zwiększeniu udziału i dostaw artykułów tańszych zapewnia realny wzrost poziomu życiowego ludzi pracy, w tym zwłaszcza niżej zarabiających.</u> + <u xml:id="u-4.30" who="#PoselTejchmaJozef">Przebieg procesów rynkowych w ciągu pierwszych 5 miesięcy br. charakteryzuje się silną dynamiką wzrostu siły nabywczej ludności i równie wysoką dynamiką sprzedaży. Rosły one szybciej niż to wynika z założeń skorygowanego planu rocznego. Wypłaty objęte funduszem płac były wyższe niż w ciągu pierwszych 5 miesięcy ub. roku o 9,4%. Sprzedaż towarów dla ludności wzrosła o prawie 11%, to jest o około 15 mld zł.</u> + <u xml:id="u-4.31" who="#PoselTejchmaJozef">Handel wiejski odnotował podobne ożywienie: jego obroty wzrosły o 9,7% w detalu i o 10,9% w gastronomii. Należy się liczyć z dalszym wzrostem dynamiki tych obrotów w II półroczu br. Podjęte ostatnio decyzje w sprawach rolnictwa będą bowiem powodować wzrost siły nabywczej mieszkańców wsi.</u> + <u xml:id="u-4.32" who="#PoselTejchmaJozef">Równowaga rynkowa została utrzymana dzięki zwiększonym dostawom z przemysłu, importowi mięsa i masła oraz dzięki posiadanym przez handel zapasom towarów.</u> + <u xml:id="u-4.33" who="#PoselTejchmaJozef">Mamy jednak do czynienia ze zjawiskiem dużego wzrostu popytu na niektóre artykuły żywnościowe, a głównie na mięso i masło.</u> + <u xml:id="u-4.34" who="#PoselTejchmaJozef">W okresie marzec — maj br. sprzedano mięsa — mówię o źródłach centralnych — o 11,1% (czyli 27,500 ton) więcej niż w analogicznym okresie zeszłego roku, a masła o 7% (czyli o 2 tys. ton) więcej. W przeliczeniu na 1 mieszkańca sprzedaż mięsa w ciągu tych 3 miesięcy wzrosła o 0,9 kg. Warto dodać, że planowany wzrost spożycia mięsa w 1971 roku, w przeliczeniu na 1 mieszkańca, wynosi 2,2 kg. W 1970 r. spożycie, wynoszące 53,4 kg na 1 mieszkańca, utrzymało się zaledwie na poziomie 1969 roku. Dla zobrazowania dynamiki spożycia mięsa w 1971 r. można wskazać, że w całym pięcioleciu 1965—1970 wzrost spożycia mięsa na 1 mieszkańca wyniósł 4,2 kg. Popyt na mięso rośnie nadal, co wymaga efektywnej i oszczędnej gospodarki oraz powiększania dostaw i sprzedaży innych produktów białkowych, jak ryby i nabiał. Zwrócić też trzeba uwagę na niedostateczne jeszcze wykorzystanie możliwości zwiększenia sprzedaży drobiu. Ministerstwo zobowiązało organizacje handlowe i prezydia rad narodowych do pełniejszego wykorzystania tych możliwości.</u> + <u xml:id="u-4.35" who="#PoselTejchmaJozef">Zapewniając pierwszeństwo ośrodkom miejskim i robotniczym w zaopatrzeniu w mięso i jego przetwory, dążymy zarazem do większego uwzględniania potrzeb również mniejszych osiedli i ludności wiejskiej. W związku z zapewnieniem korzystnych warunków skupu, w ostatnim okresie poważnie zmniejszył się tzw. odkup gospodarczy mięsa, który stanowił ważne źródło zaopatrzenia ludności mniejszych miast i wsi. MHW zaleciło radom narodowym, aby przy przydziałach mięsa dla miasteczek, osiedli i terenów wiejskich uwzględniać potrzeby zaopatrzenia w mięso w powiązaniu ze zmianami w poziomie odkupu gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-4.36" who="#PoselTejchmaJozef">W spożyciu artykułów żywnościowych, zawierających białko zwierzęce, szczególne znaczenie mają zwłaszcza przetwory mleczarskie. Bowiem mimo wzrostu sprzedaży w 5 miesiącach br. serów o 6,7% i twarogów o 9,4%, istnieją jeszcze możliwości dalszego zwiększenia ich sprzedaży, a także wzbogacenia ich asortymentu. Wymaga to usprawnienia współpracy między handlem i przemysłem. Chodzi przede wszystkim o lepsze wykorzystanie zdolności produkcyjnych mleczarń dla zaspokajania potrzeb rynku miejscowego, co zależy w dużym stopniu od inicjatywy przedsiębiorstw przemysłowych i handlowych. Zdarza się, że zdolności produkcyjne mleczarń w zakresie przetwórstwa nie są w pełni wykorzystane, a jednocześnie zaopatrzenie sklepów nawet w najbliższym otoczeniu mleczarni jest niewystarczające pod względem ilości i ubogie pod względem asortymentu. Nie sposób także godzić się z niedostateczną aktywnością w dziedzinie skupu mleka, z niewykorzystywaniem wszystkich rezerw w przemyśle przetwórczym. W związku z tym Rząd zalecił spółdzielczości mleczarskiej usprawnienie organizacji skupu mleka, lepszą organizację zakładów przetwórczych oraz szybsze oddawanie do użytku obiektów inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-4.37" who="#PoselTejchmaJozef">Dostawy ryb i przetworów rybnych w omawianym okresie nie osiągnęły dynamiki ustalonej planem rocznym. Były one tylko o 3,1% wyższe niż w analogicznym okresie ub. roku, przy czym dostawy filetów i śledzi solonych były niższe niż w roku ubiegłym. Wpłynęły na to niekorzystne warunki połowów. Dla wyrównania zaległości w dostawach ryb i ich przetworów gospodarka rybna, przemysł i handel muszą zwiększyć wysiłki w II półroczu br., biorąc zwłaszcza pod uwagę, że w toku III kwartału z reguły występują poważne sezonowe dysproporcje między wielkością podaży i jej strukturą asortymentową a popytem na przetwory rybne.</u> + <u xml:id="u-4.38" who="#PoselTejchmaJozef">Zaopatrzenie w tłuszcze jadalne jest dobre. Wyjątek stanowi masło. Wprawdzie sprzedaliśmy go o 4,2% więcej niż w zeszłym roku, niemniej jednak potrzeby były wyższe. Tłuszcze roślinne i zwierzęce, poza masłem, w pełni pokrywają potrzeby, natomiast zwiększenie dostaw masła zależne jest od przebiegu skupu mleka i poziomu jego spożycia.</u> + <u xml:id="u-4.39" who="#PoselTejchmaJozef">Zaopatrzenie rynku w tzw. masowe artykuły spożywcze, (mąka, kasze, cukier, sól), jest dobre. Nie było żadnych kłopotów z tymi artykułami w ciągu pierwszych 5 miesięcy br. i również w przyszłości nie powinny występować tutaj zakłócenia. Produkcja i sprzedaż pieczywa w 5 miesiącach br. była o 4,8% wyższa niż w analogicznym okresie roku ub. Przy utrzymaniu się tej tendencji podjęte zostaną środki, które złagodzą ewentualne trudności w zaspokajaniu rosnącego sezonowo popytu w okresie intensywnych prac żniwnych na terenach wiejskich — wydłużenie czasu pracy piekarń, przerzuty pieczywa z innych rejonów itp. Znacznie również wzrosną dostawy owoców krajowych i cytrusowych.</u> + <u xml:id="u-4.40" who="#PoselTejchmaJozef">Ogólnie można stwierdzić, że zaopatrzenie rynku w artykuły żywnościowe uległo wyraźnej i odczuwalnej poprawie, choć nie można było uniknąć napięć, jeśli chodzi o niektóre ważne produkty rolno-spożywcze. Realne założenia wzrostu produkcji i skupu mięsa i mleka w II półroczu oraz planowany import mięsa, który będzie kontynuowany w III kwartale br., składają się na korzystniejszą prognozę sytuacji rynkowej w dziedzinie artykułów żywnościowych w najbliższych miesiącach.</u> + <u xml:id="u-4.41" who="#PoselTejchmaJozef">Poziom zaopatrzenia rynku w artykuły żywnościowe zależy nie tylko od zwiększonej podaży, lecz także od sprawności działania handlu i przemysłu. Mamy tu sporo niewątpliwych osiągnięć. Zaliczyć do nich można przykładowo sprawną organizację zaopatrzenia rynku w okresie przed świętami wielkanocnymi czy na 1 Maja. Ale są też przykłady przeciwne. Między innymi w połowie czerwca występowały trudności w zaopatrzeniu sklepów i utrzymaniu ciągłości sprzedaży niektórych towarów żywnościowych, np. w Łodzi, Krakowie, Szczecinie, a także w Warszawie. Trudności te — trzeba powiedzieć wyraźnie — nie wynikały w omawianych przypadkach z przyczyn obiektywnych. Interwencja resortu, prezydiów rad narodowych, pomoc Ministerstwa Przemysłu Spożywczego i Skupu umożliwiły usunięcie tych trudności. Niedopuszczenie do takich zakłóceń, a w razie ich wystąpienia — natychmiastowa ich likwidacja, należy do podstawowych obowiązków samych przedsiębiorstw i odpowiednich ogniw władz terenowych. Inicjatywa i przewidywanie muszą bowiem wyprzedzać życie, a powstające problemy muszą być rozstrzygane w porę.</u> + <u xml:id="u-4.42" who="#PoselTejchmaJozef">Wysoki Sejmie! Przechodząc do omówienia zaopatrzenia rynku w artykuły przemysłowe, pozwolę sobie zacząć od sprawy, bardzo moim zdaniem istotnej, a mianowicie dostarczania wsi środków produkcji. Zaopatrzenie rynku wiejskiego w te artykuły nie było w latach ubiegłych dostosowane do wzrastających potrzeb inwestycyjnych rolnictwa. Mimo stosunkowo niskiego tempa wzrostu dochodów ludności rolniczej, potrzeby inwestycyjne rolnictwa znacznie przewyższały możliwości ich zaspokojenia. Było to jedną z przyczyn hamujących rozwój tej gałęzi gospodarki i powodujących zmniejszenie efektywności inwestycji rolniczych wskutek nadmiernego wydłużania się okresu budowy nowych obiektów, remontów itp.</u> + <u xml:id="u-4.43" who="#PoselTejchmaJozef">Uchwalony przez Wysoki Sejm skorygowany narodowy plan gospodarczy na rok bieżący oraz dodatkowe decyzje Rządu w sprawie zwiększenia dostaw artykułów niekonsumpcyjnych na rynek, wychodzą — w granicach obecnych możliwości — naprzeciw tym potrzebom. Ogólna wartość planowanych na br. dostaw artykułów niekonsumpcyjnych jest o 9800 mln zł, tj. o 14,3% wyższa od wykonania 1970 r.</u> + <u xml:id="u-4.44" who="#PoselTejchmaJozef">Należy podkreślić, że dostawy maszyn i narzędzi rolniczych wzrastają o prawie 31%, a materiałów budowlanych — wartościowo — o 15,5%. Mimo to potrzeby ludności rolniczej nie mogą być jeszcze w pełni zaspokojone. Dotyczy to zwłaszcza cementu, którego dostawy wzrastają o ponad 7%, materiałów ściennych — wzrost dostaw ze źródeł centralnych sięga ponad 19%, płyt azbestowo-cementowych — wzrost prawie o 4%, a maszyn i narzędzi rolniczych oraz wyrobów walcowanych — wzrost o 16,3%.</u> + <u xml:id="u-4.45" who="#PoselTejchmaJozef">W związku z tym dużą wagę przywiązujemy do intensyfikacji wykorzystania lokalnych źródeł produkcji materiałów budowlanych, do czego zostały zobowiązane władze terenowe. Doświadczenia wielu powiatów wskazują na rezerwy i możliwości w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-4.46" who="#PoselTejchmaJozef">Trudności pogłębia sprzedaż materiałów budowlanych, przeznaczonych w planie dostaw na rynek — na cele pozarynkowe. Działania takie tłumaczy się nieraz tzw. potrzebami społecznymi. Rząd stoi na stanowisku, że potrzeby jednostek gospodarki uspołecznionej powinny być zaspokajane w ustalonym trybie zaopatrzenia materiałowego i żadne pseudospołeczne względy nie mogą usprawiedliwiać uszczuplania zaopatrzenia ludności rolniczej w materiały budowlane. Wydaje się również celowe ograniczenie przez władze terenowe produkcji takich np. wyrobów z cementu, jak płyty chodnikowe na cele pozarolnicze.</u> + <u xml:id="u-4.47" who="#PoselTejchmaJozef">Dokonujemy dużego wysiłku w celu zwiększenia dostaw materiałów budowlanych na cele budownictwa inwentarskiego i gospodarczego na wsi, co jest istotną częścią składową realizowanej polityki rolnej. Będziemy z całą stanowczością przeciwstawiali się naruszeniu założeń tej polityki. Zaostrzamy kontrolę realizacji rozdzielników materiałów budowlanych i egzekwujemy odpowiedzialność spółdzielczości wiejskiej oraz właściwych organów prezydiów rad narodowych za prawidłowe ustalanie i pełną realizację przydziałów dla ludności wiejskiej. Czynimy również starania o import cementu i innych artykułów dla wsi. Pewne transakcje są już skonkretyzowane. We wspomnianej decyzji Rządu przeznacza się na te cele 1 mld zł w cenach krajowych.</u> + <u xml:id="u-4.48" who="#PoselTejchmaJozef">Podejmujemy również środki dla usprawnienia działalności organizacji handlowych w dziedzinie obrotu materiałami budowlanymi oraz oddziaływania na racjonalne wykorzystanie tych materiałów. Tak np. przy niedoborach cementu i materiałów ściennych nie są w pełni wykorzystane możliwości dostaw wapna palonego. Wydano zalecenia intensyfikacji sprzedaży tego artykułu m. in. przez wprowadzenie ułatwień w jego nabywaniu i przez odpowiednią informację dla rolników. Podjęto kroki dla poprawy zaopatrzenia wsi w drobne artykuły metalowe, których brak dotkliwie odczuwa rynek wiejski.</u> + <u xml:id="u-4.49" who="#PoselTejchmaJozef">Z uwagi na wielkie znaczenie dla postępu rolnictwa niezbędna jest znaczna poprawa jakości oraz usprawnienie obrotu maszynami i narzędziami rolniczymi. Asortyment maszyn dostarczanych na wieś często jeszcze nie odpowiada specyficznym warunkom poszczególnych regionów, a jakość szeregu maszyn wywołuje wiele krytycznych uwag. Wprawdzie poprawa jakości produkcji zarówno towarów niekonsumpcyjnych, jak i konsumpcyjnych stanowi przede wszystkim zadanie przemysłu, wiele jednak zależy od aktywnej postawy pracowników handlu w zakresie kontroli odbioru oraz inspirowania i egzekwowania niezbędnych zmian w cechach użytkowych dostarczanych towarów.</u> + <u xml:id="u-4.50" who="#PoselTejchmaJozef">Niezależnie od środków, które dla poprawy zaopatrzenia rynku w artykuły niekonsumpcyjne centralnie podejmuje Rząd, konieczne jest zwiększenie inicjatywy i starań władz terenowych o pełniejsze wykorzystanie mocy produkcyjnych drobnej wytwórczości dla zwiększenia produkcji towarów dla wsi. Rezerwy takie niewątpliwie istnieją, tylko trzeba do nich śmielej sięgać. Konieczne jest również pełniejsze wykorzystanie potencjału drobnej wytwórczości uspołecznionej i rzemiosła w dziedzinie produkcji artykułów konsumpcyjnych.</u> + <u xml:id="u-4.51" who="#PoselTejchmaJozef">Produkcja terenowa z natury rzeczy jest bardziej elastyczna. Przemysł terenowy może szybciej niż duże zakłady przemysłu kluczowego przystosować swój program produkcyjny do zmiennych potrzeb rynku. Jest to poważne, potencjalne źródło zwiększenia dostaw towarów na rynek ponad ustalenia aktualnego planu. W tym celu dokonuje się obecnie weryfikacji porozumień pomiędzy handlem a drobną wytwórczością w sprawie zasad współpracy. Chodzi o operatywne dostosowanie programu produkcyjnego drobnej wytwórczości do zmian w zapotrzebowaniu rynku. Podjęto szereg decyzji mających na celu pełniejsze wykorzystanie w tym kierunku zdolności produkcyjnej rzemiosła. Dotyczy to m. in. ułatwień w dziedzinie inwestycji, poprawy zaopatrzenia w surowce i materiały, szerszego wykorzystania zastępczych surowców i materiałów oraz innych kwestii, od których zależy wzrost udziału rzemiosła w poprawie sytuacji na rynku. Pełna i konsekwentna realizacja tych decyzji zarówno przez drobną wytwórczość, jak jej dostawców oraz organizacje handlowe, przyczyni się do pełniejszego wyzyskania potencjału produkcyjnego, rzecz jasna, w interesie klienta.</u> + <u xml:id="u-4.52" who="#PoselTejchmaJozef">Wysoki Sejmie! Szczególnie mocno na wzrost popytu wpłynęło obniżenie cen takich wyrobów włókienniczych, jak pończochy, trykotaże, koszule non-iron, różne wyroby dziewiarskie i prochowce, a także cen artykułów trwałego użytku, jak: lodówki, maszyny do szycia, odkurzacze i inne artykuły gospodarstwa domowego oraz sprzętu radiowego i telewizyjnego. Dostawy tych artykułów zostały znacznie zwiększone, zakłady przemysłowe w większości prawidłowo wywiązały się z planowanych dostaw na rynek. W pięciu miesiącach bieżącego roku przebieg dostaw rynkowych był na ogół zgodny z ustaleniami planu na I półrocze br., a w szeregu artykułów te ustalenia przewyższył. Zgodnie z decyzjami Rady Ministrów, która na swych posiedzeniach systematycznie analizuje przebieg realizacji zadań gospodarczych, opóźniające się przedsiębiorstwa przemysłowe zostały zobowiązane do wyrównania zaległości w dostawach rynkowych oraz do maksymalnego zwiększenia produkcji poszukiwanych przez ludność towarów.</u> + <u xml:id="u-4.53" who="#PoselTejchmaJozef">Na tle osiągniętej poprawy pracy przemysłu w dziedzinie produkcji rynkowej trzeba bowiem widzieć przypadki niepełnej realizacji dostaw niektórych asortymentów w skali kraju czy poszczególnych regionów, a także opóźnienia, które zwłaszcza w przypadku towarów sezonowych — rzecz jasna — pogarszają zaopatrzenie ludności.</u> + <u xml:id="u-4.54" who="#PoselTejchmaJozef">W stosunku do potrzeb wystąpił niedobór niektórych typów radioodbiorników, telewizorów czy lodówek. Najdotkliwiej odczuwa ludność niedobór szeregu wyrobów przemysłu lekkiego. Obecny wzrost popytu dotyczy szerokiego asortymentu produkcji tego przemysłu, ale najsilniej zwraca się ku towarom, których produkcja już poprzednio nie pokrywała potrzeb rynku. Skutki braków ilościowych i asortymentowych, związanych z niedostatecznymi zdolnościami produkcyjnymi tego przemysłu, dawały się odczuć w ub. roku, kiedy wzrost popytu nie był znaczny. Obecnie, gdy popyt wydatnie wzrasta — braki te odczuwamy o wiele mocniej.</u> + <u xml:id="u-4.55" who="#PoselTejchmaJozef">W skorygowanym NPG na rok bieżący przewidziano w stosunku do pierwotnych ustaleń zwiększenie dostaw tkanin bawełnianych, jedwabnych, wyrobów dziewiarskich, pończoch i skarpet. Z kolei w ostatnich decyzjach Rządu, dotyczących zwiększenia dostaw ponad ustalenia uchwały Sejmu z 13 lutego br., przeznaczono dodatkowe środki na import atrakcyjnych wyrobów przemysłu lekkiego wartości 1 mld zł oraz na import dla przemysłu lekkiego surowców i półfabrykatów wartości 1 mld zł na zwiększenie produkcji i dostaw w drugim półroczu br.</u> + <u xml:id="u-4.56" who="#PoselTejchmaJozef">Uwaga handlu i przemysłu koncentruje się również na jakości i estetyce wykonania, na dostosowaniu terminów dostaw do sezonowości popytu oraz na zapewnieniu właściwego zróżnicowania wyrobów pod względem rozmiarów.</u> + <u xml:id="u-4.57" who="#PoselTejchmaJozef">Duże znaczenie ma kontrola przestrzegania ustalonych cen. Kluczowym zadaniem przemysłu lekkiego, najważniejszym miernikiem oceny wykonania jego zadań, jest zapewnienie rytmicznej realizacji umów na dostawy uzgodnione z handlem wewnętrznym.</u> + <u xml:id="u-4.58" who="#PoselTejchmaJozef">Niektóre artykuły przemysłu lekkiego podlegają zmianom mody i po sezonie tracą na atrakcyjności, następnie zaś powiększają zapasy, które są trudnozbywalne. Aby zmniejszyć to zjawisko do minimum, organizacje handlowe i przemysłowe zacieśniają współpracę w dziedzinie analizy popytu. Niezależnie od tego dokonana została reforma systemu sprzedaży zapasów posezonowych związana ze znaczną obniżką cen. Przeprowadzona w lutym według nowych zasad posezonowa sprzedaż przyjęta została przychylnie i przyniosła dobre efekty. Również w przyszłości prowadzić będziemy sprzedaż po obniżonych cenach. Umożliwi ona ludności o niższych dochodach nabywanie pełnowartościowych, choć mniej modnych towarów.</u> + <u xml:id="u-4.59" who="#PoselTejchmaJozef">Wzrost dostaw i sprzedaży artykułów trwałego użytku znacznie przewyższa obecnie tempo wzrostu ogólnych obrotów detalicznych i wyrównuje stopniowo zaległości, jakie powstały w wyposażeniu gospodarstw domowych w latach ubiegłych. Dalsze zaspokajanie popytu na te artykuły jest zadaniem pierwszoplanowym. Ale to nie wystarczy. Popyt trzeba pobudzać by rósł, by przekształcał się w popyt restytucyjny, to jest w dążność do wymiany posiadanych urządzeń na nowe, wydajniejsze, bardziej nowoczesne. To jest bowiem droga do podnoszenia stopy życiowej społeczeństwa, rozwoju wyposażenia cywilizacyjnego i kultury technicznej, ułatwienia życia — zwłaszcza kobiecie — a zarazem równoważenia rynku. W tym celu Rząd zobowiązał producentów do modernizacji konstrukcji, do podnoszenia walorów użytkowych i estetycznych tych wyrobów. Muszą one być nowocześniejsze, lepsze, ładniejsze.</u> + <u xml:id="u-4.60" who="#PoselTejchmaJozef">Przemysł w swych programach produkcyjnych w coraz większym stopniu uwzględnia również znaczne zróżnicowanie potrzeb różnych nabywców, stara się dostarczać wyroby od popularnych do luksusowych. Trudno jednak dotychczasowe tempo unowocześniania produkcji artykułów trwałego użytku uznać za zadowalające. Przemysł nie tylko niedostatecznie uwzględniał w latach ubiegłych postulaty rynku w zakresie nowych uruchomień, ale nawet nie realizował w pełni planów w tej dziedzinie. W roku bieżącym sytuacja ulega poprawie.</u> + <u xml:id="u-4.61" who="#PoselTejchmaJozef">Zwiększenie dostaw atrakcyjnych dla rynku artykułów przemysłowych we wszystkich gałęziach przemysłu powinno być, zgodnie z decyzjami Rządu, traktowane we wszystkich przedsiębiorstwach przemysłowych jako jedno z podstawowych zadań. Jak bowiem wiadomo, właśnie w gałęziach, które pracują bezpośrednio dla rynku, w latach ubiegłych produkcja nie wzrastała dostatecznie.</u> + <u xml:id="u-4.62" who="#PoselTejchmaJozef">Wysoka Izbo! Jakkolwiek poziom zaopatrzenia rynku zależy przede wszystkim od produkcji przemysłowej, rolnictwa i handlu zagranicznego — to jednak realna poprawa warunków życia ludności i jej społeczne odczucie uzależnione są w dużym stopniu od pracy i funkcjonowania samego handlu. Występuje tu jeszcze sporo niedomagań, które wywołują słuszną krytykę społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-4.63" who="#PoselTejchmaJozef">Poprawa działalności, zwiększenie inicjatywy i odpowiedzialności wszystkich przedsiębiorstw i pracowników handlu — może wydatnie usprawnić obsługę ludności, zniwelować lub ograniczyć trudności związane z niedostatecznymi często warunkami technicznymi w sieci handlowej, w jej rozmieszczeniu i wyposażeniu.</u> + <u xml:id="u-4.64" who="#PoselTejchmaJozef">Za jeden z podstawowych kierunków usprawnienia działalności handlu wewnętrznego uważamy zwiększenie oddziaływania handlu na jakość, asortyment i terminy dostaw towarów do handlu. Chodzi o to, aby oferowane w sklepach towary odpowiadały zróżnicowanym potrzebom i upodobaniom różnych grup ludności. W tym celu wprowadzono m. in. zasadę, że w umowach o dostawy z przemysłu precyzowany jest szczegółowo asortyment zamawianych towarów ze szczególnym uwzględnieniem udziału w dostawach towarów tańszych, a także terminy dostaw. Znaczenie umów w oddziaływaniu handlu na przemysł będziemy stale zwiększać. Ludność zainteresowana jest w modernizacji produkcji i w dostawach nowych artykułów, zdolnych lepiej niż dotychczas zaspokajać potrzeby. Wprowadzenie na rynek nowości nie może jednak powodować wycofywania z produkcji tańszych, choć mniej nowoczesnych artykułów, dopóki cieszą się one popytem. Przedsiębiorstwa i organizacje handlowe zostały zobowiązane do zapewnienia wszystkim grupom ludności możliwości wyboru i zakupu towarów. Powinny one wpływać na rozwój produkcji nowych wyrobów, dbając równocześnie o odpowiednie relacje cenowe przez właściwe zawieranie umów, zgodnie z uchwałą Rządu ze stycznia bieżącego roku.</u> + <u xml:id="u-4.65" who="#PoselTejchmaJozef">W dalszym ciągu wiele uwagi poświęcamy pogłębieniu i udoskonaleniu analizy rynku, a zwłaszcza kompleksowej analizie rynków branżowych. Istotne znaczenie ma dalsze zacieśnienie współpracy handlu z przemysłem przy prowadzeniu badań i opracowywaniu prognoz popytu. Chodzi też o to, aby badaniami rynkowymi objąć cały cykl związany z dostawą towarów na rynek, poczynając od fazy przedprodukcyjnej, poprzez fazę produkcji próbnej aż do masowego zaopatrzenia rynku. Współpraca w tej dziedzinie zapewnia szybsze i bardziej elastyczne reagowanie przemysłu na postulaty ludności, dotyczące udoskonalenia wytwarzanych już artykułów czy podjęcia produkcji nowych wyrobów. Pozwala to także organizacjom handlowym głębiej wnikać w zamierzenia i kierunki rozwojowe produkcji oraz podejmować środki w celu skuteczniejszego i bardziej prawidłowego oddziaływania na strukturę konsumpcji.</u> + <u xml:id="u-4.66" who="#PoselTejchmaJozef">W tym roku szczególnie ważna i odpowiedzialna rola w utrzymaniu i utrwaleniu równowagi rynkowej przypada handlowi zagranicznemu. Zwiększono znacznie import towarów konsumpcyjnych, zwłaszcza deficytowych artykułów żywnościowych, jak mięso, masło, kawa, ziarno kakaowe czy owoce cytrusowe. Znaczną część środków przeznaczono również na import przemysłowych artykułów konsumpcyjnych. Dążymy do najbardziej efektywnego wykorzystania tych środków przez import towarów, które są dla rynku wewnętrznego szczególnie atrakcyjne, a przy tym stanowią wzór i bodziec do doskonalenia produkcji naszego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-4.67" who="#PoselTejchmaJozef">Rozwijamy również wymianę towarów rynkowych z krajami socjalistycznymi. W 1971 r. obroty w tej wymianie wyniosą po obu stronach około 270 mln zł dewizowych. Ta forma handlu przyczynia się również do poprawy zaopatrzenia rynku w atrakcyjne towary deficytowe w zamian za towary nadwyżkowe oraz do wzbogacenia asortymentu towarów na rynku wewnętrznym. W ramach tej formy handlu w roku bieżącym zakupimy m. in. takie ważniejsze towary, jak smalec, miód, konserwy rybne, trykotaże, galanteria skórzana, pewne ilości cementu i wiele innych artykułów.</u> + <u xml:id="u-4.68" who="#PoselTejchmaJozef">Obok aktywnej polityki zakupu nie mniej ważna jest także aktywna polityka sprzedaży i oddziaływanie na kształtowanie struktury konsumpcji. Związane z tym zadania obejmują przede wszystkim problemy dalszej poprawy obsługi nabywców w sieci detalicznej i ulepszenia techniki sprzedaży. Podjęto w tej dziedzinie wiele przedsięwzięć, jak np. uregulowanie zagadnień reklamacji konsumentów, podwyższanie kwalifikacji sprzedawców, wprowadzenie do podstawowych zadań sprzedawców obowiązku odpowiedniej informacji towaroznawczej dla klienta. Trzeba jednak stwierdzić, że dotychczasowy poziom obsługi handlowej nie jest w wielu przedsiębiorstwach wystarczający. Znakomitą większość klientów w sklepach stanowią kobiety, dla których konieczność poświęcenia długiego czasu na dokonywanie zakupów stanowi dodatkowe obciążenie budżetu czasu, który jest już i tak aż nadto wypełniony pracą najczęściej nie tylko zawodową, lecz i w gospodarstwie domowym. W celu dostosowania pracy handlu do uzasadnionych postulatów kobiet — MHW zawarło porozumienie w Zarządem Głównym Ligi Kobiet, w którym określono podstawowe kierunki działalności handlu dla poprawy obsługi kobiet pracujących.</u> + <u xml:id="u-4.69" who="#PoselTejchmaJozef">Jednym z istotnych czynników poprawy jest odpowiednia lokalizacja i specjalizacja sieci handlowej. Odnosi się to przede wszystkim do sieci sklepów odzieżowych i obuwniczych. W celu ułatwienia nabywcom wyboru i zakupu tych towarów — tworzymy tzw. wielolokalowe sklepy odzieżowe, co pozwala na skoncentrowanie w jednym ośrodku szerokiego asortymentu odzieży. Rozwijamy również specjalistyczną sieć sklepów odzieżowych i obuwniczych. Na koniec 1970 r. mieliśmy ponad 1000 specjalizowanych sklepów odzieżowych i 425 specjalistycznych sklepów obuwniczych. Zgodnie z ustalonym w tej dziedzinie programem liczba specjalistycznych sklepów odzieżowych wzrośnie do końca 1972 r. o dalsze 150, a obuwniczych o około 130. Jednocześnie władze terenowe i organizacje handlowe zostały zobowiązane do maksymalnego zbliżenia do nabywców punktów sprzedaży artykułów codziennie nabywanych — przez ich lokalizację w osiedlach mieszkaniowych, skupiskach ludności robotniczej i na peryferiach dużych miast. Warunkiem tego — zgodnie z uchwałą Rady Ministrów — jest zapewnienie przez inwestorów gospodarki mieszkaniowej jednoczesnego z obiektami mieszkalnymi oddawania do użytku podstawowej sieci handlowej. Obowiązek ten nie zawsze jest przez inwestorów gospodarki mieszkaniowej przestrzegany. Mamy pewne zaległości w tym zakresie. Konieczne jest także szybsze i sprawniejsze zagospodarowywanie przez same przedsiębiorstwa handlowe oddawanych do użytku lokali sklepowych i zakładów gastronomicznych.</u> + <u xml:id="u-4.70" who="#PoselTejchmaJozef">Rozwój turystyki krajowej i zagranicznej stawia przed handlem zadania znacznego usprawnienia obsługi ruchu turystycznego. Wymaga to odpowiedniego rozwoju bazy handlowej i gastronomicznej na terenach turystyczno-wczasowych oraz rozwoju bazy wypoczynku świątecznego. Plan na 1971 rok przewiduje zwiększenie liczby sklepów obsługujących tereny turystyczno-wczasowe i miejscowości wypoczynku świątecznego o około 1.000 punktów, sieci drobnodetalicznej o 2.100 punktów, zakładów gastronomicznych o 345 i tzw. punktów małej gastronomii o około 620 jednostek.</u> + <u xml:id="u-4.71" who="#PoselTejchmaJozef">Wiele uwagi poświęcamy nadal rozwojowi i usprawnieniu gastronomii. Przede wszystkim koncentrujemy się — we współpracy ze związkami zawodowymi — na znacznym rozszerzaniu działalności tzw. gastronomii zamkniętej, tj. stołówek i bufetów w zakładach pracy oraz na zwiększaniu roli zakładów otwartych w tanim żywieniu ludności, m. in. przez rozszerzanie systemu żywienia abonamentowego. Osiągana dynamika sprzedaży w zakładach gastronomicznych przewyższa dynamikę sprzedaży detalicznej i wskazuje na pewien postęp w tej dziedzinie. Jest on jednak w stosunku do potrzeb nadal niewystarczający.</u> + <u xml:id="u-4.72" who="#PoselTejchmaJozef">Spełnienie rosnących wymagań, jakie stawia handlowi konsument — obok rozwoju bazy materialno-technicznej, co zależy w dużej mierze od nakładów inwestycyjnych — uwarunkowane jest również usprawnieniem organizacji pracy placówek handlowych. Problemy te traktujemy jako szczególnie ważne. W poprawie organizacji pracy istotną rolę mogą odegrać możliwe do rozwiązania sprawy, związane ze zwiększeniem zatrudnienia na tzw. półetatach. Jest to problem istotny również ze społecznego punktu widzenia jako szansa zarobkowania dla kobiet obarczonych rodziną. Rozwiązanie to może wpłynąć na poprawę obsługi, pozwala bowiem dostosować liczbę sprzedawczyń w sklepie do zmieniającego się w ciągu dnia napływu klientów.</u> + <u xml:id="u-4.73" who="#PoselTejchmaJozef">Mówiąc o aktywnej polityce sprzedaży oraz o kształtowaniu struktury spożycia, nie sposób pominąć działalności usługowej przedsiębiorstw handlowych. Działalność ta zarówno w sferze usług instalacyjnych i naprawczych, jak i typowych usług handlowych, rozwija się w handlu wewnętrznym zgodnie z planowanymi zadaniami. Potrzeby w tej dziedzinie są jednak znacznie większe. Dążymy zatem do dalszego przyspieszenia rozwoju usług drogą modernizacji zakładów, przechodzenia wszędzie, gdzie to jest możliwe, na 2 zmiany. Dotyczy to zwłaszcza naprawy i konserwacji artykułów trwałego użytku. Rozwój bowiem usług stanowi niezbędny warunek intensyfikacji sprzedaży tych artykułów.</u> + <u xml:id="u-4.74" who="#PoselTejchmaJozef">Do najważniejszych aktualnych zadań handlu należy zapewnienie poprawy obsługi handlowej rolnictwa. Mimo niewątpliwego postępu osiągniętego przez spółdzielczy handel wiejski, wciąż jeszcze zbyt dużo jest uzasadnionych skarg rolników na warunki odbioru towarów masowych, jak węgiel, materiały budowlane, nawozy sztuczne, pasze treściwe itp. Wiąże się to również z brakiem odpowiednich środków transportowych. Z tych względów resort, wspólnie z Zarządem Głównym CRS — „Samopomoc Chłopska”, sprawom tym poświęcać będzie znacznie więcej uwagi. Konieczne jest również udzielenie handlowi wiejskiemu niezbędnej pomocy przez producentów w wyposażeniu w środki transportowe, części zamienne i inne urządzenia.</u> + <u xml:id="u-4.75" who="#PoselTejchmaJozef">W najbliższych miesiącach przed handlem, zwłaszcza wiejskim, staje jako główne zadanie obsługa ludności rolniczej w okresie intensywnych prac żniwnych, a jednocześnie wzmożonego ruchu turystycznego. W związku z tym podjęto decyzje dotyczące poprawy zaopatrzenia terenów wiejskich zarówno w podstawowe artykuły żywnościowe, jak i środki do produkcji rolnej, związane zwłaszcza z pracami żniwnymi.</u> + <u xml:id="u-4.76" who="#PoselTejchmaJozef">Rynek wiejski jest bardzo chłonny. Istnieją na nim duże jeszcze możliwości zwiększenia sprzedaży wielu konsumpcyjnych artykułów przemysłowych, również tych, których nam nie brakuje. Zależy to od poprawy obsługi tego rynku. Dlatego zacieśniamy współpracę między państwowymi a spółdzielczymi organizacjami handlowymi. Jedną z dróg jej usprawnienia jest koordynacja międzyresortowa i branżowa. Koordynacja międzyresortowa sprawowana przez Ministra Handlu Wewnętrznego wyraża się w opracowywaniu jednego planu gospodarczego, obejmującego działalność wszystkich organizacji handlowych, państwowych i spółdzielczych. Zapewnia ona bardziej prawidłowy i dostosowany do zadań poszczególnych organizacji handlowych podział środków oraz wpływa na umocnienie pozycji handlu jako całości w stosunku do przemysłów rynkowych. Koordynacja branżowa i terenowo-branżowa polega na ścisłym współdziałaniu różnych organizacji handlowych między sobą na zasadzie zawartych porozumień. Obejmują one zarówno wspólnie prowadzoną politykę zakupu i sprzedaży, jak i problemy rozmieszczenia sieci handlowej. Trzeba stwierdzić, że mimo pewnego postępu koordynacja ta wymaga dalszego umocnienia. Przeprowadziliśmy szczegółową analizę dotychczasowych wyników i na tej podstawie wspólnie z centralami związków spółdzielczych podjęliśmy środki dla usprawnienia koordynacji.</u> + <u xml:id="u-4.77" who="#PoselTejchmaJozef">Wysoka Izbo! W swoim wystąpieniu mogłem poruszyć tylko najistotniejsze, moim zdaniem, problemy związane z zadaniami handlu w sytuacji rynkowej określonej założeniami planu na 1971 rok, zgodnie z uchwałą Sejmu o korekcie narodowego planu gospodarczego. Konkretne zadania, wymagające podejmowania określonych decyzji i działań, stawia przed przedsiębiorstwami i organizacjami handlowymi życie — różnorodne potrzeby dnia powszedniego. Schematyzm czy odgórne regulowanie szczegółowych zagadnień właśnie w dziedzinie handlu wewnętrznego byłyby nad wyraz uciążliwe i szkodliwe. Dlatego dążymy do zwiększenia uprawnień, samodzielności i inicjatywy przedsiębiorstw handlowych, zwiększając odpowiednio, rzecz prosta, ich odpowiedzialność za osiągane wyniki. Dokonujemy obecnie ponownej analizy czynników, które hamują inicjatywę i ograniczają samodzielność central, zjednoczeń, czy przedsiębiorstw handlowych. Przyczyny te będziemy konsekwentnie usuwali, przekazując jednostkom operatywnym niezbędne uprawnienia.</u> + <u xml:id="u-4.78" who="#PoselTejchmaJozef">Działalność handlu — to dobra obsługa klientów. Rozstrzygającym kryterium oceny wszelkich rozwiązań organizacyjnych i decyzji są zatem ich skutki, ich wpływ na lepsze lub gorsze zaspokajanie potrzeb i życzeń konsumentów. Badanie tych życzeń i potrzeb oraz szybka na nie reakcja stanowią podstawowy obowiązek przedsiębiorstw handlowych. Spełnianie tego obowiązku będziemy traktowali jako podstawę oceny działalności przedsiębiorstw. Jednocześnie z całą stanowczością będziemy eliminować wszelkie objawy opieszałości, lekceważenia słusznych, a możliwych do spełnienia życzeń konsumentów.</u> + <u xml:id="u-4.79" who="#PoselTejchmaJozef">Nie tylko ten, kto działa na szkodę konsumentów, ale i każdy, kto nie wykorzystuje posiadanych możliwości działania na ich korzyść — nie dopełnia swych podstawowych obowiązków. Znakomita większość pracowników handlu solidaryzuje się z takim pojmowaniem swych obowiązków, swej społecznej roli, spełniając rzetelnie stawiane przed handlem zadania. Świadczy o tym m. in. zapał, spontaniczna reakcja, z jaką zespoły pracownicze przedsiębiorstw handlowych odpowiedziały na uchwały ostatnich plenarnych posiedzeń KC PZPR oraz podjęte zobowiązania. Dzięki takiej postawie większości naszych załóg można będzie skuteczniej usuwać braki i istniejące nieprawidłowości.</u> + <u xml:id="u-4.80" who="#PoselTejchmaJozef">Usprawniamy system nadzoru i kontroli nad działalnością handlu w celu eliminowania elementów nieuczciwych czy przypadkowych. System ten opiera się na kontroli wewnętrznej w organizacjach handlowych, na inspekcjach PIH, która działa we współpracy z organami kontroli społecznej związków zawodowych oraz na kontroli i rewizji resortowej. Tematykę kontroli nastawiamy w coraz większym stopniu nie tylko na wykrywanie przestępstw, ale również na ujawnianie niegospodarności i marnotrawstwa. Trzeba stwierdzić, że w wyniku konsekwentnie stosowanego systemu kontroli i nadzoru, wskaźniki strat związanych z działalnością przestępczą lub niegospodarnością ulegają wyraźnemu obniżeniu.</u> + <u xml:id="u-4.81" who="#PoselTejchmaJozef">Praca handlu, która jest trudna i odpowiedzialna, wymaga poprawy warunków pracy i zwiększenia świadczeń socjalnych. Ich zakres ulega w roku bieżącym znacznemu rozszerzeniu. Niezależnie jednak od środków przeznaczanych na ten cel przez państwo, konieczne jest lepsze wykorzystanie własnych możliwości przedsiębiorstw handlowych.</u> + <u xml:id="u-4.82" who="#PoselTejchmaJozef">Przed kadrą kierowniczą naszych przedsiębiorstw jako jedno z istotnych zadań stawiamy pełne i efektywne wykorzystanie środków na poprawę warunków pracy i bytowo-socjalnych oraz umiejętną adaptację do zawodu handlowca młodej kadry, która do pracy przychodzi ze szkół rozmaitych typów.</u> + <u xml:id="u-4.83" who="#PoselTejchmaJozef">Przedstawiając Wysokiej Izbie główne problemy związane z sytuacją rynkową i zadaniami handlu w 1971 r., pragnę podkreślić, że dotychczasowy przebieg realizacji zadań w 5 miesiącach br. świadczy o utrzymaniu równowagi rynkowej i dowodzi, że kierunek rozwiązywania podstawowych problemów rynku jest prawidłowy. Problemy równowagi rynku będą stale przedmiotem uwagi Rządu. Resorty gospodarcze i handel wewnętrzny zapewnią realizację postawionych przed nimi zadań.</u> + <u xml:id="u-4.84" who="#PoselTejchmaJozef">Nadrzędnym naszym celem jest stałe ulepszanie i wzbogacanie zaopatrzenia ludności — w oparciu o wyniki produkcji materialnej oraz przez stałe zwiększanie wpływu, jaki wywiera handel socjalistyczny na kształtowanie ilościowego i jakościowego programu tej produkcji.</u> + <u xml:id="u-4.85" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-4.86" who="#PoselTejchmaJozef">Marszałek:</u> + <u xml:id="u-4.87" who="#PoselTejchmaJozef">Otwieram dyskusję nad wygłoszoną informacją.</u> + <u xml:id="u-4.88" who="#PoselTejchmaJozef">Listę 19 mówców zgłoszonych do dyskusji otwiera poseł Henryk Korotyński.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselKorotynskiHenryk">Panie Marszałku, Wysoka Izbo! Żartownisie powiadają, że jako klienci w sklepach detalicznych i jako nabywcy towarów na rynku mamy życie bardzo urozmaicone, pełne niespodzianek, przygód, zaskoczeń, nie zawsze bowiem wiadomo, co nas może spotkać. Również żartownisie mówią, że życie byłoby zupełnie nudne i jednostajne, gdyby się po prostu wchodziło do sklepu, kupowało co jest potrzebne i na co nas stać, zapłaciło i na tym koniec. Po prostu — nuda.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselKorotynskiHenryk">Tymczasem sprawa, która dzisiaj jest przedmiotem naszej debaty, jest sprawą bardzo poważną i do żartów w gruncie rzeczy się nie nadaj e. Dotyczy bowiem codziennych potrzeb, żywotnych potrzeb całego społeczeństwa. Wszyscy jesteśmy w tym czy w innym stopniu klientami właśnie owego rynku. Jest to sprawa nie tylko gospodarcza, ale polityczno-społeczna, bo dotyczy klimatu społecznego. Jeżeli sprawność administracji ocenia przeciętny obywatel według tego, jak pracują ADM, urzędy kwaterunkowe, urzędy pocztowe, wydziały zatrudnienia, jednym słowem te niższe ogniwa administracji, z którymi spotyka się najczęściej, to społeczeństwo również sprawność naszej gospodarki skłonne jest oceniać przede wszystkim według tego, jak funkcjonuje rynek, jaka jest ilość, jakość, wybór, asortyment towarów, terminowość dostaw itd.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselKorotynskiHenryk">Jeżeli z tego punktu widzenia spojrzy się na sprawę, stwierdzimy, że jest to również ważny problem polityczny, mający wpływ na klimat społeczny w kraju. I dlatego tak jest istotne, że obok innych decyzji i zamierzeń nowego kierownictwa partii i Rządu, postawiono jako jedną z najpilniejszych i najważniejszych — sprawę zaopatrzenia rynku, zrównoważenia rynku, lepszego zaspokojenia owych potrzeb społecznych.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselKorotynskiHenryk">Przed kilku dniami w Urzędzie Rady Ministrów odbyła się krajowa narada, poświęcona sprawie inwestycji. Sam tow. Premier zaliczył do 80 najpilniejszych i najważniejszych przedsięwzięć na najbliższe lata, przedsięwzięć inwestycyjnych, również zakłady przemysłu lekkiego i przemysłu spożywczego, a więc zakłady mięsne, mleczarskie, dziewiarskie i inne — te, które pracują dla rynku. Celem decyzji, takiej klasyfikacji jest poprawa zaopatrzenia rynku i lepszego niż do tej pory zaspokajania potrzeb społecznych. Zacytuję tutaj zdanie ze wspomnianego przemówienia tow. Premiera, które brzmi następująco: — „Jest to nowy element naszej polityki gospodarczej”. Sądzę, że takie stanowisko Rządu wszyscy jesteśmy gotowi przyjąć jako stanowisko akceptowane przez społeczeństwo. Dzisiejsze posiedzenie świadczy, że Sejm również docenia wagę tego problemu.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselKorotynskiHenryk">Ale obraz mój, Towarzyszu Ministrze Sznajder, nie będzie tak bezkonfliktowy, bo i w Waszym referacie też była mowa o trudnościach i brakach, ale mniej — powiedziałbym — pogodny, niżby to mogło, tak mi się zdaje, wynikać z referatu. Bo istotne jest oczywiście utrzymanie równowagi na rynku, ale istnieje także sprawa owych przygód klienta na rynku i trudności w zaspokajaniu tych potrzeb, które są realnymi potrzebami codziennymi szarego obywatela.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselKorotynskiHenryk">Najpierw zajmę się problemem dostaw artykułów przemysłowych na rynek. Będę się opierał na przykładach z Warszawy, które są mi lepiej znane i siłą rzeczy bliższe. Będę operował skrótami, bo czasu jest niewiele. Jak wiadomo, chcemy zmienić strukturę spożycia, żeby zwiększony strumień pieniędzy w większym stopniu kierował się na artykuły przemysłowe, aby odciążyć ów napór — jak to się pięknie mówi — na rynek spożywczy, na mięso, masło itd. W Warszawie od początku roku bieżącego lekka, minimalna poprawa w tym zakresie się dokonała, ale w gruncie rzeczy od lat istotnej zmiany struktury spożycia nie ma.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselKorotynskiHenryk">A trzeba pamiętać, że mieszkańcy Warszawy i ich zarobki są znacznie wyższe, niż przeciętnie w kraju i wobec tego zdolność nabywcza też jest większa.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselKorotynskiHenryk">A tak się dzieje, i tak się będzie działo dopóty, dopóki przemysł nie będzie produkował i dostarczał na rynek artykułów przemysłowych w odpowiedniej ilości i odpowiedniej jakości, i w odpowiednich asortymentach, i w odpowiednich terminach. Handel bowiem może być lepszy, może być gorszy, oczywiście pożądane jest, żeby był lepszy i powinien być lepszy, elastyczniejszy, odbiurokratyzowany, ale w końcu handel sprzedawać może wtedy, jeśli ma co sprzedawać. Tymczasem ja tu mam przed sobą sporo takich tabel, które nazwałbym zbiorowiskiem zer. Są to tabelki mówiące o niewykonywaniu albo tylko częściowym wykonywaniu dostaw na rynek warszawski artykułów przemysłowych poszczególnych branż. Oczywiście, nie będę nudził Wysokiej Izby szczegółami, tylko powiem, że w zakresie przemysłu odzieżowego, a więc bardzo przecież dla rynku ważnego — chodzi o suknie, o spódnice, o kurtki, półgolfy, a więc o różne wyroby, które jak wiadomo są potrzebne i poszukiwane — to wykonanie dostaw przez poszczególne zakłady przemysłowe w I kwartale (w II jest trochę lepiej) wyglądało w ten sposób, że powtarzały się takie liczby, i to jest już to dobre, jak 50 parę procent, 80 parę procent, ale raz po raz zero, przecinek zero; po prostu zupełnie nie dostarczono w tym I kwartale niektórych artykułów zamówionych przez handel naszego miasta.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselKorotynskiHenryk">Jeżeli chodzi o buty — to jest rzecz bardzo, wydaje mi się, smutna, żeby w stolicy kraju kupno butów było problemem. Pokrycie zapotrzebowania w tym zakresie waha się od 15 do 80%, tzn., że brak różnego rodzaju i gatunku butów i dlatego właśnie zaczynają się te przygody, te poszukiwania, te nadzieje, że się znajdzie, nie znajdzie, trafi się albo się nie trafi. Wracając do tych tabel, które nazwałem zbiorowiskiem zer, to rekordzistą w pewnym sensie jest przemysł chemiczny. Tu chodzi o wyroby nie tak bardzo wszystkim potrzebne, jak farby, lakiery, emalie.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselKorotynskiHenryk">Ja osobiście nie jestem znawcą w tej dziedzinie, niemniej jednak taka tabela, Towarzyszu Ministrze Przemysłu Chemicznego, jest zdumiewająca dlatego, że tu jest wykaz kilkudziesięciu artykułów, które powinny być dostarczone w II kwartale 1971 roku i nie zostały dostarczone — ciągle mówię o Warszawie, może w skali krajowej jest lepiej, nie wiem. I tu mamy spis zamówionych artykułów i wykonanie: zero przecinek zero — zero przecinek zero — i to się tak ciągnie całymi kolumnami, a od czasu do czasu wyskakuje jakieś trzydzieści parę procent, pięćdziesiąt parę procent zrealizowanych dostaw.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselKorotynskiHenryk">Istotnie, sprawa równowagi na rynku jest w jakiejś mierze osiągnięta, to ważne i to jest prawda, ale gdy chodzi o zaspokajanie rozmaitych i różnorakich potrzeb, wtedy sprawa wygląda gorzej. To jest smutne i właśnie te smutki mam zaszczyt skierować pod adresem ministrów: Przemysłu Lekkiego, Przemysłu Chemicznego, a o przemyśle spożywczym jeszcze trochę będę mówił.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselKorotynskiHenryk">Nawiasem mówiąc, mamy w Polsce od 10-leci taką jedną branżę, która zawsze ilościowo i jakościowo stoi na najwyższym poziomie i jest niezawodna. Jest to Państwowy Monopol Spirytusowy. Ale czy właśnie z tego powodu mamy się cieszyć — mam duże wątpliwości.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselKorotynskiHenryk">Tu była mowa o ilości, a chodzi także o jakość. Wymagania się zwiększają, rosną, jak to się pięknie mówi. I to jest pomyślne, naturalne zjawisko. Byle czego nabywca współcześnie nie kupi. A jeżeli chodzi o damską modę, to można sformułować taką maksymę, że jeszcze nikt na świecie nie wygrał wojny z kobietami w tej dziedzinie. Kto nie dostosuje się do mody, lecz będzie szedł przeciwko modzie, to po prostu przegra. Wniosek: lepiej się dostosować i sprostać wymaganiom mody.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselKorotynskiHenryk">Oczywiście, są przykłady pocieszające, które stwarzają niezłą perspektywę. To są przykłady nawet dość liczne zarówno w dziedzinie konfekcji, jak i artykułów elektronicznych i innych artykułów, które potrafimy produkować na dobrym poziomie i w rozmaitym asortymencie, jakościowo przyzwoite. Świadczą o tym choćby tzw. odrzuty eksportowe, bardzo poszukiwane. Nie one jednak zaspokoją potrzeby nabywców w zakresie asortymentu, jakości, doboru towarów, lecz masowa produkcja przeznaczona dla rynku krajowego i przynajmniej podobnej jakości.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselKorotynskiHenryk">Wtedy dopiero można będzie mówić o tym, że ustanie żenująca pogoń za ciuchami zagranicznymi i zmieniać się będzie opinia, że to, co krajowe, jest gorsze.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselKorotynskiHenryk">Mnie się wydaje, że warunkiem podstawowym, strukturalnym, jest to, żeby produkcja na rynek, oczywiście produkcja odpowiadająca potrzebom, była miernikiem ekonomicznej działalności przedsiębiorstwa, żeby innowacje, wprowadzanie do produkcji nowych i nowocześniejszych artykułów było dla przedsiębiorstwa korzystne, odczuwalne przez niego jako korzyść, a wytwarzanie bubli przynosiło tak samo odczuwalne straty. Nagradzanie premiami to nie jest chyba wystarczający bodziec. Dla określenia równowagi rynkowej potrzebne jest także obliczenie, jakie są zapasy towarów i ile jest towarów sprzedanych w stosunku do siły nabywczej ludności — tu zabrakło tej analizy, a to jest istotna sprawa.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselKorotynskiHenryk">Krótko o sprawie zaopatrzenia w mięso i wędliny. Wiadomo nam wszystkim, jak trudna jest to sprawa i że zaniedbań wielu lat po prostu nie podobna w krótkim czasie odrobić. I nikt poważny nie myśli inaczej. Ale nie można się z tym pogodzić, aby właśnie w stolicy kraju dochodziło do poważnych zakłóceń z powodów — właśnie jak to Minister Sznajder stwierdził — nie obiektywnych, lecz subiektywnych. A tak się zdarzyło w Warszawie (i jak słyszę także w innych miastach) przed niespełna dwoma tygodniami. Właśnie w tych krytycznych dniach dostawy do Warszawy z innych rejonów kraju były niższe od planowanych. A wystarczy, żeby były trochę niższe, już powstają dotkliwe niedobory. I trudno przyjąć tłumaczenie Centrali Przemysłu Mięsnego, że rozpoczęto właśnie remonty licznych zakładów mięsnych w różnych częściach kraju. Trzeba tak ułożyć terminy tych remontów i trzeba tak zorganizować przerzuty, czy jeszcze coś innego zrobić — nie ja jestem tu specjalistą — aby w każdym bądź razie nie dopuszczać do takiego stanu rzeczy, żeby właśnie w stolicy kraju przez dwa dni była — nie chcę zresztą przesadzać — dosyć ciężka sytuacja. Potrzebne jest poczucie stabilizacji na rynku.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselKorotynskiHenryk">Wiemy, że kierownictwo Rządu traktuje jako pierwszoplanowe zadanie osiągnięcie równowagi i stabilizacji na rynku.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselKorotynskiHenryk">Na zakończenie — w telegraficznym już skrócie — sprawa bliskiej przyszłości, konkretnie budowy bądź rozbudowy zakładów mięsnych, mleczarskich i wytwórni wędlin, a więc tych inwestycji, które zaliczone zostały przez Rząd do szczególnie pilnych i ważnych. Będzie to — chyba nie przesadzam — dramatyczny wyścig z czasem. Spodziewamy się bowiem, że wieś będzie dostarczać więcej żywca i mleka i trzeba będzie je przerobić na produkty spożywcze i dostarczyć na rynek. W tej sytuacji zainteresowani inwestorzy, a więc Ministerstwo Przemysłu Spożywczego i Skupu oraz Ministerstwo Budownictwa jako wykonawca, powinni dać przykład dobrej roboty. Pokazać, co naprawdę znaczy skrócić cykl produkcyjny i potwierdzić, że słowo — „priorytet” znaczy „pierwszeństwo”. Można by powiedzieć, że szczególnie w tej sprawie czas jest na wagę nie złota, lecz właśnie mięsa, mleka i dobrego klimatu w społeczeństwie.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselKorotynskiHenryk">A dobry klimat społeczny jest niezmiernie potrzebny wobec oczekujących kraj i Rząd trudnych zadań.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselKorotynskiHenryk">Marszałek:</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselKorotynskiHenryk">Głos ma poseł Franciszek Dąbal.</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#PoselDabalFranciszek">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Uchwały VIII Plenum KC PZPR wprowadziły nowe jakościowo elementy polityki społeczno-gospodarczej, której strategicznym celem jest osiągnięcie odczuwalnej poprawy warunków bytowych ludzi pracy i równocześnie zapewnienie intensywnego i harmonijnego rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#PoselDabalFranciszek">Podjęte w ostatnim okresie decyzje Rządu, dotyczące podwyżek płac dla najniżej zarabiających, niektórych zasiłków, rent i emerytur, obniżek cen na mięso, niektóre artykuły żywnościowe i przemysłowe, jak również podwyżki cen skupu żywca i mleka spowodowały znaczne zwiększenie dochodów oraz siły nabywczej ludności zarówno miast, jak i wsi. Na podstawie obserwacji zaopatrzenia w okresie pięciu miesięcy bieżącego roku w województwie rzeszowskim, mogę stwierdzić, że globalna równowaga rynkowa została zachowana, pomimo okresowych braków szeregu artykułów cieszących się szczególnym popytem ludności.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#PoselDabalFranciszek">Na podkreślenie zasługuje ofiarna praca organizacji handlowych, kierownictwa i zespołów pracowniczych na rzecz zaopatrzenia społeczeństwa w okresie trudnych dni grudniowych ubiegłego roku i pierwszych miesięcy roku bieżącego. Duża aktywność i operatywność kierownictwa i pracowników Ministerstwa Handlu Wewnętrznego, ofiarność działaczy i pracowników organizacji handlowych, hurtu, detalu, gastronomii, zakładów produkcyjnych, transportu i innych służb pomocniczych pozwoliły na przezwyciężenie szeregu trudności i utrzymanie ciągłości zaopatrzenia. Niewymierny wysiłek podejmowany był przez pracowników handlu z poczucia obowiązku, z nakazu chwili w odpowiedzi na apel nowego kierownictwa partii i Rządu. Było to praktyczne poparcie dla programu odnowy, było to również aktywne działanie na rzecz zaspokajania podstawowych potrzeb ludzi pracy. Warto przy okazji dzisiejszej debaty podkreślić, że był to trudny egzamin zawodowy i polityczny, za co należą się słowa uznania i podziękowania.</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#PoselDabalFranciszek">Na rynku woj. rzeszowskiego obserwuje się wzmożony popyt na szereg towarów spożywczych, przemysłowych oraz środków do produkcji rolnej. Dokonujemy szczegółowej ewidencji i analizy tych potrzeb oraz podejmujemy wysiłek dla zabezpieczenia odpowiedniej masy towarowej. Pomimo dużego wysiłku organizacyjnego, życzliwej i bardzo operatywnej pomocy Ministerstwa Handlu Wewnętrznego, nadal nie jest utrzymana ciągłość zaopatrzenia w wiele artykułów. Do nich można zaliczyć grupę artykułów mięsnych, wyroby czekoladowe, tkaniny bawełniane i jedwabne, artykuły dziewiarskie, niektóre asortymenty obuwia, materiały budowlane, wytwory hutnicze, artykuły instalacji wodno-kanalizacyjnych i C.O., artykuły metalowe i wiele innych. Aktywne rozwiązanie tego problemu może nastąpić poprzez zwiększenie krajowej produkcji i dostaw tych artykułów na rynek, względnie dostaw z importu.</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#PoselDabalFranciszek">Zaopatrzenie rynku jest obecnie przedmiotem szczególnego zainteresowania i pomocy ze strony wojewódzkich i terenowych władz partyjnych, rad narodowych oraz związków zawodowych. Niezależnie od roli koordynacyjnej, rady narodowe i ich prezydia dokonują systematycznej oceny pracy organizacji handlowych, stopnia zaopatrzenia rynku i operatywnie wpływają na usuwanie występujących nieprawidłowości. Szeroko wykorzystywane są uwagi i wnioski z kontroli placówek handlowych oraz ze spotkań radnych i posłów z wyborcami. Rady narodowe udzielają konkretnej pomocy organizacjom handlowym w sprawach inwestycyjnych, transportowych, w staraniach o dodatkową masę towarową, o terminowe dostawy z przemysłu i w wielu innych.</u> + <u xml:id="u-6.5" who="#PoselDabalFranciszek">Znaczną rolę w zaopatrzeniu naszego rynku spełnia przemysł terenowy, państwowy i spółdzielczy, który na ten cel przeznacza 63°/o produkcji ogólnej. Wprawdzie dostawy z tego przemysłu nie stanowią decydującej pozycji w zaopatrzeniu ludności, niemniej jednak są poważnym uzupełnieniem, zwłaszcza w zakresie asortymentów, których nie produkuje przemysł kluczowy, a na które istnieje społeczne zapotrzebowanie. Dotyczy to szczególnie różnego rodzaju drobnych wyrobów produkowanych w krótkich seriach i niezbędnych w codziennym życiu ludności.</u> + <u xml:id="u-6.6" who="#PoselDabalFranciszek">W wyniku analizy asortymentu produkcji przemysłu terenowego i konfrontacji z zapotrzebowaniem handlu stwierdzono, że istnieją możliwości dodatkowego uruchomienia w roku bieżącym produkcji ponad 400 nowych wyrobów wartości około 200 mln zł, z czego znaczna część już znajduje się na rynku. Są to przede wszystkim armatura i wyposażenie łazienek, sprzęt gospodarstwa domowego, artykuły metalowe dla gospodarstw rolnych, artykuły elektrotechniczne, zabawki dla dzieci i wiele innych wyrobów. Możliwości tego przemysłu nie są w pełni wykorzystane na skutek braku zaopatrzenia materiałowego i surowcowego, a często przestarzałego i wyeksploatowanego parku maszynowego. Szczególnie przemysł ten odczuwa brak wyrobów walcowanych, polistyrenu, tarcicy iglastej, tektury falistej i wielu innych wyrobów, a ponadto często otrzymuje przydziały materiałów niższej jakości.</u> + <u xml:id="u-6.7" who="#PoselDabalFranciszek">Sprawy zaopatrzenia materiałowego, jak również koordynacji produkcji z przemysłem kluczowym wymagają rozważenia. Na szczególną uwagę zasługuje obecnie rynek wiejski ze względu na swoją specyfikę i równocześnie zróżnicowaną strukturę popytu wynikającą z układu społecznego i zawodowego środowiska.</u> + <u xml:id="u-6.8" who="#PoselDabalFranciszek">W województwie rzeszowskim ponad 44% mieszkańców wsi stanowi ludność pozarolnicza. Dość szybko następuje denaturalizacja spożycia. Ożywienie produkcji rolniczej powoduje wzrost zapotrzebowania na środki produkcji i urządzenia do gospodarstw rolnych.</u> + <u xml:id="u-6.9" who="#PoselDabalFranciszek">Ogólny wzrost poziomu życia i kultury mieszkańców wsi wpływa na zmianę struktury potrzeb i równocześnie popytu na szeroki asortyment towarowy. Dlatego handel obsługujący rynek wiejski powinien uwzględniać tę jakościowo nową sytuację.</u> + <u xml:id="u-6.10" who="#PoselDabalFranciszek">Spółdzielczość zaopatrzenia i zbytu, obsługująca teren wsi, pomimo dużego wysiłku napotyka szereg trudności w realizacji wielokierunkowych zadań, jak np. niewystarczająca w stosunku do potrzeb baza sklepowa i magazynowa. Szczególne trudności występują w produkcji piekarniczej, gdzie na skutek braku mocy produkcyjnych, często wyeksploatowanych zakładów, potrzeby wsi zaspokajane są w około 70%. Baza techniczna spółdzielczości była budowana od podstaw, kosztem poważnych nakładów inwestycyjnych, niemniej jednak jej rozwój nie nadąża za bieżącymi potrzebami.</u> + <u xml:id="u-6.11" who="#PoselDabalFranciszek">Korzystne dla rolnictwa decyzje Biura Politycznego Komitetu Centralnego PZPR i Prezydium Naczelnego Komitetu ZSL, a następnie Rządu spotkały się z aprobatą rolników oraz spowodowały na wsi duże ożywienie produkcyjne. Zwiększenie produkcji globalnej i towarowej oraz zastosowanie specjalizacji będzie wymagać odpowiedniego urządzenia gospodarstw rolnych i domowych, budowy nowych pomieszczeń inwentarskich i mieszkalnych, mechanizacji prac i instalacji wielu urządzeń.</u> + <u xml:id="u-6.12" who="#PoselDabalFranciszek">Na wsi również pozostaje, buduje się i urządza sobie życie znaczna część ludności pracującej w różnych zawodach i zakładach poza rolnictwem. To uzasadnia potrzebę dostosowania odpowiedniego asortymentu towarów do potrzeb współczesnego środowiska wiejskiego zarówno na użytek konsumpcji, jak też dla potrzeb produkcji.</u> + <u xml:id="u-6.13" who="#PoselDabalFranciszek">Obecnie można stwierdzić, że pomimo systematycznego wzrostu masy towarowej dla wsi zaopatrzenie w niektóre towary, a nawet całe grupy, jest niewystarczające.</u> + <u xml:id="u-6.14" who="#PoselDabalFranciszek">W województwie rzeszowskim występują braki materiałów budowlanych, a szczególnie cementu, materiałów ściennych, wytworów hutniczych, armatury instalacji wodno-kanalizacyjnych i innych. Dla złagodzenia braków nasi rolnicy w różnych zespołach produkują rocznie 125 mln jednostek ceramicznych materiałów ściennych, co stanowi ponad 25% produkcji państwowego i spółdzielczego przemysłu materiałów budowlanych w naszym województwie. Proporcjonalnie do ilości materiałów ściennych za małe są przydziały cementu, wytworów hutniczych i materiałów instalacyjnych, których, niestety, w zespołach chłopskich nie jesteśmy w stanie wyprodukować. Ponadto odczuwa się brak wielu urządzeń do tzw. małej mechanizacji w gospodarstwie rolnym, niedostateczne jest zaopatrzenie w niektóre maszyny rolnicze i artykuły do produkcji rolnej, jak np. glebogryzarki, młocarnie MZC-4A, prasy do słomy, przetrząsacze widłowe, silniki spalinowe, sieczkarnie, śrutowniki, pompy wirowe, wagi dziesiętne, a także dużo kłopotów sprawiają braki zawiasów i narożników okiennych. Te ostatnie artykuły mógłby produkować przemysł terenowy, ale nie może uzyskać przydziału odpowiedniej grubości blachy, nawet odpadowej. Można by sporządzić długą listę brakujących towarów dla potrzeb wsi i rolnictwa, chociaż należy stwierdzić, że ostatnio następuje znaczna poprawa w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-6.15" who="#PoselDabalFranciszek">Doraźnego rozpatrzenia i rozwiązania wymagają sprawy transportu dostawczego dla organizacji handlu wiejskiego, którego dotkliwy brak powoduje nieterminowe dostawy takich towarów, jak: pieczywo, napoje chłodzące, wędliny, wyroby mleczarskie i inne — do rozległej sieci detalicznej tego handlu. Są to tylko niektóre wycinkowe problemy dotyczące zaopatrzenia rynku wiejskiego, które wymagają operatywnego rozwiązania.</u> + <u xml:id="u-6.16" who="#PoselDabalFranciszek">Wysoka Izbo! Poprawa warunków socjalno-bytowych naszego społeczeństwa wiąże się ściśle z poziomem zaopatrzenia rynku wewnętrznego i dostosowaniem asortymentu towarowego do zmieniającej się struktury popytu ludności. Realizacja decyzji kierownictwa partii i Rządu w tym zakresie będzie wymagać szerokiego frontu działania ze strony organizacji handlowych, zespołów pracowniczych, przy należytym wykorzystaniu środków materialnych, inicjatywy, pomysłowości, umiejętności fachowych oraz dobrej organizacji pracy na każdym odcinku, na każdym stanowisku pracy. Musimy jeszcze więcej wsłuchiwać się w krytykę społeczną, rozeznawać potrzeby i bardziej precyzyjnie je zaspokajać, poprawiając przy tym i unowocześniając jakość usług handlowych.</u> + <u xml:id="u-6.17" who="#PoselDabalFranciszek">Na tym odpowiedzialnym i ważnym odcinku pracy nie może pozostać tylko sam handel, musi on uzyskać więcej poparcia i pomocy w rozwiązywaniu problemów ze strony rad narodowych, organizacji związkowych, szerokich rzesz samorządu spółdzielczego. Umiejętne bowiem sprzężenie w działaniu na tym odcinku czynnika społecznego i zawodowego może przynieść poważne rezultaty.</u> + <u xml:id="u-6.18" who="#PoselDabalFranciszek">Niezbędne jest także ściślejsze powiązanie handlu z całym przemysłem produkującym towary na rynek wewnętrzny. Myślę, że obecnie są warunki, aby poszerzyć asortyment produkowanych towarów nawet bez dodatkowej ilości surowca w ramach wewnętrznych układów wielkości, rozmiarów i wzorów. Gdybyśmy spróbowali wyeliminować z produkcji te wszystkie wyroby, które nie znajdują społecznego zapotrzebowania, a później w poważnych ilościach zalegają składy i magazyny, to uważam, że z tego właśnie surowca można by zwiększyć produkcję poszukiwanych towarów. Byłoby to z wielką korzyścią dla społeczeństwa i dla gospodarki narodowej, bowiem musi nas cechować oszczędność i gospodarność. Dlatego analiza potrzeb rynku nie może być prowadzona tylko przez handel, lecz powinna być prowadzona przy szerokim i ścisłym udziale przemysłu.</u> + <u xml:id="u-6.19" who="#PoselDabalFranciszek">Dużo do zrobienia pozostało również w zakresie jakości i nowoczesności produkcji. Jest faktem, że następuje tu systematyczna poprawa, ale jest również prawdą, że na rynku spotyka się jeszcze niemałą ilość towarów złej jakości i prymitywnie wykonanych, pomimo że mamy zorganizowany pion kontroli technicznej w przemyśle, a obecnie coraz szerzej organizujemy kontrolę jakości w handlu, a przecież ta działalność niemało kosztuje gospodarkę narodową.</u> + <u xml:id="u-6.20" who="#PoselDabalFranciszek">Produkcja złej jakości towarów stanowi margines ogólnej produkcji. Czy ta opinia musi obciążać całe załogi i zakłady dobrze produkujące, czy samego przemysłu nie stać na załatwienie tej sprawy, właśnie obecnie, w tej nowej atmosferze pracy? Musimy wzbudzić zaufanie do jakości produkcji naszego przemysłu oraz wzajemne zaufanie handlu do przemysłu i odwrotnie. Natomiast zła jakość powinna osobiście obciążać tego, który taki produkt wytworzył — obojętnie, gdzie ta zła jakość zostanie ujawniona.</u> + <u xml:id="u-6.21" who="#PoselDabalFranciszek">Jest obecnie korzystny klimat polityczny, a także duże ożywienie społeczne tak bardzo sprzyjające procesom odnowy, porządkowaniu naszej gospodarki, usuwaniu występujących nieprawidłowości. Te warunki również trzeba wykorzystać do dalszej pracy handlu i przemysłu, w służbie społeczeństwa i nie tylko w zakresie pokrycia siły nabywczej ludności w globalnych wielkościach towarów, ale również trzeba będzie znaleźć rozwiązanie dla utrzymania równowagi odcinkowej, asortymentowej. Na takie konkretne rozwiązania oczekuje nasze społeczeństwo — ludność miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-6.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-6.23" who="#PoselDabalFranciszek">Marszałek:</u> + <u xml:id="u-6.24" who="#PoselDabalFranciszek">Obecnie zabierze głos poseł Edward Kwiatkowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselKwiatkowskiEdward">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Do zadań mających szczególnie doniosłe znaczenie w obecnej sytuacji społeczno-gospodarczej kraju należą między innymi dwa kompleksy problemów, których rozwiązaniu poświęcamy w ostatnich miesiącach niesłabnącą uwagę.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselKwiatkowskiEdward">Pierwszy z nich dotyczy nadrzędnego celu, jakim jest coraz pełniejsze, coraz równomierniejsze i coraz bardziej dostosowane do faktycznych wymagań obywateli zaspokajanie różnorodnych potrzeb materialnych naszego społeczeństwa. Wyrazem dążenia do tego celu, a zarazem warunkiem powodzenia naszych zamierzeń jest troska o zapewnienie równowagi rynkowej. W równowadze tej odzwierciedla się stopień zharmonizowania działalności gospodarczej z oczekiwaniami milionów ludzi pracy. Każde zakłócenie równowagi rynkowej — obojętnie czy w układzie branżowym czy też w przekroju terytorialnym — wymaga zdecydowanego przeciwdziałania, ponieważ doświadczenie nauczyło nas, że zaniedbywanie nawet wycinkowych dysproporcji rzutuje na ogólną sytuację rynkową, na sytuację całej gospodarki. Wynika stąd zwiększona odpowiedzialność handlu i jego zwiększona rola w kształtowaniu prawidłowych proporcji między podażą a popytem, zwłaszcza na tych odcinkach, gdzie od dłuższego czasu obserwowaliśmy narastanie znacznych dysproporcji.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselKwiatkowskiEdward">Drugim szczególnie aktualnym kompleksem problemów, których wagę docenia całe społeczeństwo, jest sprawa podnoszenia efektywności produkcji naszego rolnictwa. Osiągnięcie słusznych celów, określonych kierunkowymi decyzjami władz naczelnych Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i aprobowanych przez Wysoką Izbę, uzależnione jest obecnie w znacznej mierze od usprawniania systemu zaopatrzenia wsi w materiały, sprzęt i towary codziennego użytku, a więc od tworzenia bodźców zachęcających rolników do zwiększania towarowości ich gospodarstw, uzależnione jest także od tworzenia warunków sprzyjających zmniejszaniu nakładu pracy i ograniczaniu strat czasu rolników.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselKwiatkowskiEdward">Powodzenie tak ważnego dla całego kraju zamierzenia zależeć będzie również od doskonalenia systemu skupu płodów rolnych, stałego jego ulepszania i usprawniania dla pełnego wykorzystania możliwych do uruchomienia rezerw produkcyjnych rolnictwa, na które czeka rynek.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselKwiatkowskiEdward">Także więc i w tej dziedzinie — w dziedzinie zadań rozwoju rolnictwa, które posiada niezaprzeczalne znaczenie na tle całokształtu rynkowej sytuacji naszego państwa, ujawnia się istotna rola handlu. Ma on wszelkie dane, by w sposób aktywny i organizatorski wpłynąć na postępy gospodarki rolno-hodowlanej i na lepsze zaopatrzenie.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselKwiatkowskiEdward">Poruszając dwa przedstawione wyżej kompleksy problemów, w których rozwiązaniu uczestniczy i uczestniczyć będzie coraz intensywniej nasz handel, pragnę skierować uwagę obywateli posłów na fakt, że zarówno zadanie wyrównywania dysproporcji w zaopatrzeniu ludności, jak i zadanie aktywnego oddziaływania na wzrost towarowości produkcji rolnictwa wiążą się bezpośrednio ze sprawą aktywizacji małych miast.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselKwiatkowskiEdward">Zagadnieniu temu Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego przypisuje od wielu lat szczególne znaczenie. Zyskuje ono obecnie dodatkowo na aktualności — w świetle podstawowych zadań, jakie przed całym społeczeństwem stawia narodowy plan gospodarczy, plan harmonijnego, dynamicznego rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselKwiatkowskiEdward">Obywatele Posłowie! Małe miasta i osiedla, obsługujące bezpośrednio zaplecze rolnicze w zakresie handlu i usług, dysponują najkorzystniejszymi warunkami koncentrowania w nich podstawowej sieci placówek wyspecjalizowanych, a tym samym dobrze zaopatrzonych. Funkcji tych nie jest w stanie spełniać sieć sklepów wiejskich, ze względu na znaczne rozproszenie i z reguły małą powierzchnię sprzedażową, która w praktyce poważnie ogranicza asortyment oferowanych rolnikom towarów i świadczeń usługowych. Funkcji tych nie mogą realizować również duże ośrodki miejskie oddalone od rolniczego zaplecza, a tym samym stwarzające dodatkowe problemy straty czasu potrzebnego na dojazd — czasu niezbędnego i potrzebnego na wsi dla pracy produkcyjnej.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselKwiatkowskiEdward">Intensywniejszy niż dotychczas rozwój handlu i usług w małych ośrodkach miejskich i osiedlach jest w obecnych warunkach rozwiązaniem najbardziej uzasadnionym ekonomicznie, może mieć również duże znaczenie dla aktywizacji gospodarczej i zatrudnienia w tych miasteczkach.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselKwiatkowskiEdward">Wzrost standardu życiowego i zdolności nabywczych ludności wiejskiej jest procesem trwałym, odznaczającym się znaczną dynamiką. Dlatego też Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego uważa opracowanie programu koncentracji placówek handlowo-usługowych w małych miastach, a następnie realizowanie tej koncepcji w ramach narodowego planu gospodarczego — za zadanie o dużym znaczeniu. Chodzi tutaj o stworzenie warunków poprawy zaopatrzenia rzesz klientów zamieszkujących rolnicze regiony i tysiące małych miejscowości w towary odpowiadające specyficznym potrzebom ludności wsi i miasteczek.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselKwiatkowskiEdward">Chodzi tu także o skuteczniejsze dostosowanie mechanizmu pracy handlu i usług do swoistych warunków wynikających z sezonowości pracy i specyficznego rozkładu czasu pracy w rolnictwie, jak również dostosowanie do swoistych potrzeb wyrażających się między innymi w zwiększonym popycie na niektóre rodzaje odzieży i obuwia, materiałów i narzędzi, sprzętu gospodarstwa domowego i artykułów przemysłowych, a także usług niezbędnych dla gospodarstw wiejskich i środowisk małomiasteczkowych.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselKwiatkowskiEdward">Ranga problemu wyraża się liczbą kilkunastu milionów obywateli zamieszkałych na wsi i w małych ośrodkach miejskich.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselKwiatkowskiEdward">Nie ulega wątpliwości, że rozwiązanie tego problemu nakłada na handel obowiązek poszukiwania nowych metod i form pracy oraz nowych koncepcji działania. Przykładowo wymienić tu można kwestię takiego doskonalenia współpracy handlu z przemysłem, która gwarantowałaby dostawy na rynek wiejski wyrobów o znaczniejszej trwałości, uwzględniając również gusty oraz obiektywne wymogi klientów spędzających znaczną część dnia w polu, nierzadko w deszczu i w błocie. Dotyczy to obuwia, konfekcji, a również i przedmiotów osobistego użytku.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselKwiatkowskiEdward">Zadań handlu w małych miastach nie da się sprowadzić jedynie do nadążania za istniejącymi już potrzebami. Poszczególne piony handlowe powinny zwiększyć wysiłek w kształtowaniu nowych potrzeb, zwłaszcza w tych dziedzinach, które rzutują na standard kultury wsi, na poziom produkcji rolnej, na samą strukturę spożycia tej ludności.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselKwiatkowskiEdward">Od resortu handlu wewnętrznego, poszczególnych pionów handlu i ogółu pracowników obrotu towarowego należy oczekiwać nowych aktywnych form sprzedaży, lepszej informacji o artykułach wprowadzanych na rynek, szczególnie gospodarstwa domowego. Mieć to będzie duże znaczenie w kształtowaniu gustów i wiedzy nabywców. Pożądane jest między innymi poszukiwanie sposobów przedłużania godzin pracy placówek handlowych w okresie szczególnego nasilenia prac polowych, w sezonie turystycznym, jak również wykorzystywania możliwości dowozu niektórych artykułów do punktów koncentracji ruchu wycieczkowego, jak również do rolników zaabsorbowanych pilnymi pracami w polu. Więcej uwagi tym sprawom powinni poświęcić kierownicy wydziałów handlu i rady narodowe.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselKwiatkowskiEdward">Rozwijanie sieci handlu detalicznego, skupu oraz placówek usługowych wymagać będzie kompleksowego rozwiązywania wielu jeszcze zaniedbanych problemów. I tak na przykład w zakresie budownictwa placówek handlowych, usługowych i magazynowych należy poświęcić więcej troski prawidłowemu ich wyposażeniu, przy rezygnacji z niektórych elementów nieraz kosztownego wystroju. Więcej uwagi trzeba poświęcić — szczególnie w handlu wiejskim — ilości i jakości urządzeń mechanicznych do rozładunku nawozów sztucznych, wapna, materiałów budowlanych, ciężkiego żelaza zbrojeniowego.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselKwiatkowskiEdward">Wprowadzenie w szerszym zakresie postępu technicznego do placówek handlowych oraz stopniowa modernizacja tych placówek jest konieczna.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselKwiatkowskiEdward">Do rozmiarów powszechnej bolączki urosły słabości transportowe. Transport organizacji handlowych, szczególnie spółdzielczości wiejskiej, jest tym ogniwem, które niejednokrotnie nie pozwala wykorzystać wszystkich możliwości zaopatrzenia ludności.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselKwiatkowskiEdward">Uważam, że przemysł powinien podjąć produkcję specjalistycznego taboru samochodowego dla potrzeb handlu wewnętrznego. Przerabianie już wyprodukowanych samochodów przez jednostki handlu i przystosowywanie ich do przewozu towarów, np. chleba, powoduje bardzo wysokie koszty i zupełnie zbędnie obciąża warsztaty naprawcze.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselKwiatkowskiEdward">Baczniejszą niż dotychczas uwagę należy też zwrócić na trudne warunki pracy personelu handlowego w mniejszych miejscowościach i na wsi. Niedostateczna ilość sprzętu technicznego, zły stan wielu jeszcze placówek oraz zaplecza magazynowego, brak urządzeń socjalnych — wszystko to wpływa na stosunkowo większe, w porównaniu z sytuacją w dużych miastach, obciążenie pracowników. W omawianych warunkach tym większego znaczenia nabiera potrzeba usuwania niektórych antybodźców zniechęcających do pracy w handlu. Dotyczy to m.in. obowiązującego systemu odpowiedzialności materialnej pracowników.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselKwiatkowskiEdward">Witając z zadowoleniem podejmowane przez resort handlu wewnętrznego kroki w kierunku ograniczania odpowiedzialności materialnej i zastępowania jej innymi formami skutecznie zapewniającymi bezpieczeństwo naszego wspólnego mienia, wypowiadam się za dalszym rozszerzaniem i wdrażaniem tego rodzaju rozwiązań. Upoważnia do tego ofiarność pracowników handlu, ich poczucie odpowiedzialności, a często nawet gotowość płacenia życiem bądź kalectwem za czynną obronę dobra społecznego, za obronę pieniędzy z dziennego utargu.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselKwiatkowskiEdward">Wysoki Sejmie! Poruszone przeze mnie problemy, wiążące się z aktualnymi zadaniami handlu na tle konieczności lepszego zaspokajania potrzeb ludności, wymagają systematycznego i konsekwentnego rozwiązywania w ramach możliwości stwarzanych przez środki, którymi dysponuje nasze państwo.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselKwiatkowskiEdward">W imieniu kolegów, posłów reprezentujących Stronnictwo Demokratyczne, wyrażam przekonanie, że skoncentrowanie uwagi na sprawie rozwoju handlu i usług w małych miastach przynieść może całemu społeczeństwu oraz handlowi wielorakie korzyści. Wyrażać się one będą w ekonomicznie uzasadnionej koncentracji wydatków kierowanych do centrów rolniczych mikroregionów, w rozwiązywaniu nabrzmiałych problemów zatrudnienia, zwłaszcza zaś zatrudnienia kobiet, na koniec wreszcie — w bezpośrednim oddziaływaniu na zwiększenie efektywności pracy rolników, których wydajność, podobnie jak wydajność wszystkich łudzi pracy, uzależniona jest m.in. od poziomu zaspokojenia ich potrzeb materialnych, wzrastających wraz z postępem gospodarczym kraju.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselKwiatkowskiEdward">Wysoka Izbo! Mówiłem o niektórych problemach handlu i jego pracowników z myślą o trudnych zadaniach, określonych możliwościach i środkach dla ich realizacji.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselKwiatkowskiEdward">Wyrażam przekonanie, że tak jak dotychczas, pracownicy handlu w swej zdecydowanej większości nadal będą ofiarnie realizować stojące przed nimi zadania, a zwrócenie większej uwagi na warunki pracy w handlu stanowić będzie dodatkowy bodziec dla intensyfikacji ich pracy, twórczej inwencji i wzrostu kultury obsługi konsumentów. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselKwiatkowskiEdward">Marszałek:</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselKwiatkowskiEdward">Obecnie zabierze głos poseł Eugenia Błajszczak.</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#PoselBlajszczakEugenia">Wysoki Sejmie! W wyniku podjętych przez partię i Rząd zasadniczych decyzji społecznych i ekonomicznych, o których mówił dzisiaj obywatel Minister, nastąpił w naszym kraju wzrost siły nabywczej ludności, a tym samym wzrost zakupu wszystkich towarów, szczególnie zaś artykułów żywnościowych. W tej sytuacji zapewnienie prawidłowej struktury dostaw towarów na rynek, a więc towarów, które są potrzebne i poszukiwane przez ludność — jest zadaniem najważniejszym.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#PoselBlajszczakEugenia">Można stwierdzić, że uczyniono już poważny wysiłek, aby sprostać temu zadaniu. Trzeba jednak zaznaczyć, że chyba raczej pod względem ilości towarów sytuację można by uznać za zadowalającą, natomiast jakość niektórych towarów oraz ich asortyment nie zaspokajają niekiedy potrzeb konsumentów, ponieważ w tym zakresie występują jeszcze często poważne braki.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#PoselBlajszczakEugenia">Wydaje się zatem chyba słuszna podjęta w moim wystąpieniu próba naświetlenia warunków, w jakich odbywa się zaopatrzenie rynku w artykuły spożywcze, a szczególnie w mięso i przetwory mięsne. W tej bowiem dziedzinie naszego życia gospodarczego występuje niejednokrotnie brak koordynacji działania poszczególnych placówek odpowiedzialnych za prawidłowe dostawy mięsa i wędlin na rynek krajowy. Droga, jaką przebywa danie mięsne zanim dotrze na talerz konsumenta, nie zawsze chyba jeszcze jest drogą najkrótszą i pozbawioną różnych nieprzewidzianych zakłóceń. Należałoby zatem przyjrzeć się przez chwilę, jaki przebieg mają dostawy żywca z punktów skupu do rzeźni, a stamtąd już jako mięso do sklepów i placówek zbiorowego żywienia.</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#PoselBlajszczakEugenia">Pragnęłabym omówić sprawy dotyczące zaopatrzenia tzw. terenów zielonych w niektóre towary. Tereny te są zamieszkiwane nie tylko przez rolników, ale również przez wielu robotników dojeżdżających do różnych zakładów pracy. Posłużę się zatem spostrzeżeniami z okręgu wyborczego nr 48, który mam zaszczyt reprezentować w Sejmie. Są to trzy powiaty i miasta: Piotrków Trybunalski, Radomsko i Pajęczno. Otóż niejednokrotnie podczas spotkań z wyborcami dowiadywałam się, że akcja skupu żywca nie zawsze przebiega sprawnie, że dostawy zwierząt rzeźnych przeciągają się nadmiernie, co nie pozostaje bez wpływu na jakość mięsa. Zdarza się też czasem niepożądany przez dostawcę ubytek na wadze zwierząt rzeźnych, przetrzymywanych zbyt długo w punktach skupu, a następnie w rzeźniach.</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#PoselBlajszczakEugenia">W zakresie gospodarki zakupionym żywcem czyni się wprawdzie już wiele, szczególnie, jeśli chodzi o zabezpieczenie miejsc, gdzie odbywa się skup tego żywca, ale niełatwo jest odrobić duże zaniedbania w tej dziedzinie, niełatwo też jest zmienić pewne nabyte już w tym zakresie przyzwyczajenia.</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#PoselBlajszczakEugenia">Powtórzę przeto może jeszcze raz, że budzą nadal niepokój następujące zjawiska: przeciągający się skup zwierząt, trwający niekiedy po kilkanaście godzin. Brak jest bowiem odpowiedniej liczby ludzi, szczególnie klasyfikatorów na spędach. Następnie kilkudniowe przetrzymywanie żywca na punktach skupu, transport żywca do rzeźni oddalonych o dziesiątki kilometrów, a potem przerzut mięsa z powrotem do tych rejonów, w których żywiec został zakupiony. To wszystko powoduje poważne ubytki na wadze i znacznie pogarsza jakość mięsa. Można nieraz zobaczyć w sklepach, jakie to mięso czy wędlinę otrzymuje konsument, szczególnie podczas panujących upałów.</u> + <u xml:id="u-8.6" who="#PoselBlajszczakEugenia">Nie od rzeczy będzie również wspomnieć, że kolejnym, częstym jeszcze mankamentem, który można zaobserwować w punktach skupu, jest marnotrawstwo cennego czasu rolnika, który czekać musi nieraz godzinami na załatwienie dostawy żywca. Ponadto bywa czasem i tak, że nie wszystkie punkty skupu działają sprawnie, a przecież ich sprawność będzie konieczna w najbliższej przyszłości przy zwiększonych dostawach żywca.</u> + <u xml:id="u-8.7" who="#PoselBlajszczakEugenia">Słyszy się także niekiedy od rolników, że nie zawsze klasyfikowanie zwierząt rzeźnych w punktach skupu jest prawidłowe.</u> + <u xml:id="u-8.8" who="#PoselBlajszczakEugenia">Wydano już wiele słusznych decyzji dotyczących działalności punktów skupu, a ostatnio wydana uchwała Rady Ministrów zobowiązała gminne spółdzielnie, przemysł mięsny, Ministerstwo Przemysłu Spożywczego i Skupu oraz rady narodowe do uporządkowania punktów skupu w całym kraju. Ustalono konkretne terminy, w których należy dokonać remontów i usprawnień w punktach skupu tak, aby rolnicy byli w przyszłości sprawnie, szybko i rzetelnie obsługiwani. Należy przypuszczać, że w wyniku podjętych postanowień usprawni się skup zwierząt rzeźnych na rynku krajowym i będzie można łatwiej usunąć dotychczasowe niedokładności i niedociągnięcia w tej dziedzinie gospodarki.</u> + <u xml:id="u-8.9" who="#PoselBlajszczakEugenia">Warto byłoby jeszcze zaakcentować potrzebę przeanalizowania praktykowanej do tej pory metody przewożenia żywca lub też gotowych wyrobów mięsnych na dużych odległościach w kraju, co nie tylko obciąża transport, ale niejednokrotnie przyczynia się do obniżenia wartości dostarczonego mięsa i jego przetworów.</u> + <u xml:id="u-8.10" who="#PoselBlajszczakEugenia">Dbałość o dobrą jakość oraz o wystarczającą ilość mięsa dostarczanego na rynek powinna leżeć u podstaw podejmowanych decyzji przez Ministerstwo Przemysłu Spożywczego i Skupu. Jest to problem pierwszorzędnej wagi i niewątpliwie znajdzie właściwe rozwiązanie. Realizacja uchwał VII i VIII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej wyraża się bowiem w dążeniu kierownictwa partii i Rządu do przyspieszenia tempa poprawy warunków bytowych całej ludności w Polsce w oparciu o przyspieszony rozwój produkcji rolnej w ogóle, a produkcji hodowlanej w szczególności. Warto przytoczyć tutaj kilka liczb, które będą wyrażały uzasadnienie kroków, które powinny spowodować wzrost produkcji w naszym kraju. Otóż, jak powiedział na konferencji wojewódzkiej PZPR w Szczecinie Premier Piotr Jaroszewicz:</u> + <u xml:id="u-8.11" who="#PoselBlajszczakEugenia">„Po przywróceniu poprzednich cen żywności zapotrzebowanie na te artykuły wzrosła znacznie, bo prawie o około 11%. Dostawy mięsa na rynek będą o około 7% wyższe niż w roku 1970, podczas gdy w ostatnich latach wzrastały one z roku na rok tylko o 2—3%. Powinno to w zasadzie zapewnić ciągłość zaopatrzenia przede wszystkim ośrodków miejskich i robotniczych”.</u> + <u xml:id="u-8.12" who="#PoselBlajszczakEugenia">Konieczność rozwoju produkcji rolnej w Polsce jest podyktowana jeszcze i tym, że zakłada się, iż w ciągu najbliższych 4 lat, a zatem w okresie do 1975 roku, spożycie podstawowych produktów rolnych, a więc głównie mięsa i przetworów mięsnych, ma powiększyć się o prawie 10 kg na osobę, to jest do ponad 60 kg na osobę. Sprostanie temu zapotrzebowaniu w zakresie spożycia mięsa i przetworów mięsnych wymaga zwiększenia pogłowia tylko trzody chlewnej z 13,5 mln sztuk do około 17 mln sztuk w roku 1975. Podobne proporcje odnoszą się także do planowanego wzrostu pogłowia bydła.</u> + <u xml:id="u-8.13" who="#PoselBlajszczakEugenia">Stąd też nasuwa się taki wniosek, że przyspieszeniu produkcji zwierzęcej, jak i intensyfikacji produkcji roślinnej, zwłaszcza zbóż i pasz, powinno towarzyszyć zwiększenie dostaw dla rolnictwa pasz treściwych oraz dostaw węgla. Podjęte już postanowienia wyrażają się w następujących danych: dostawy pasz treściwych wzrosną o 150 tys. ton, a węgla o 250 tys. ton.</u> + <u xml:id="u-8.14" who="#PoselBlajszczakEugenia">Odnośnie do podanych powyżej liczb, warto nawiązać do istniejącej niedawno w rolnictwie sytuacji, którą, jeśli chodzi o dostawy węgla dla rolników, można delikatnie określić jako paradoksalną. No, bo jakże to inaczej można sformułować, jeśli w poprzednich latach ustawicznie słyszeliśmy my, posłowie, podczas spotkań z wyborcami rolnikami, ich utyskiwania — i chyba nie pozbawione słuszności — że ich dążenia do zwiększania produkcji hodowlanej paraliżują, a nieraz wprost uniemożliwiają, nazbyt skromne przydziały węgla, trudności przy jego zakupie, a niejednokrotnie, niestety, zła jego jakość. W takich warunkach, kiedy niejeden rolnik nie miał możności zdobycia opału dla potrzeb hodowlanych, nie mogło, rzecz oczywista, być mowy o tym, że każdy rolnik będzie się przyczyniał do zwiększenia dostaw żywca na rynek krajowy.</u> + <u xml:id="u-8.15" who="#PoselBlajszczakEugenia">Wprawdzie po zwiększeniu dostaw węgla dla wsi o wspomniane powyżej 250 tysięcy ton, sytuacja uległa poprawie, ale nie w takim stopniu, aby zostały zaspokojone potrzeby wsi. W województwie łódzkim, które znane jest z tego, że posiada najniższy w skali krajowej procent lasów, a więc drewna na opał jest mało, nie ma także pokładów torfu — ludność, szczególnie wiejska, musi być zaopatrywana w węgiel. Wiąże się to bowiem w sposób oczywisty ze wzrostem hodowli trzody chlewnej. Bez dostatecznej ilości opału, w tym wypadku węgla, rolnik nie zwiększy liczby trzody chlewnej nawet wtedy, gdy będą istniały inne dogodne warunki.</u> + <u xml:id="u-8.16" who="#PoselBlajszczakEugenia">Rolnicy, to prawda, już otrzymują węgiel ze zwiększonej nareszcie puli, ale nie mogą nabyć go w takiej ilości, aby zamiar zwiększenia produkcji zwierzęcej mógł zostać zrealizowany, w jak najbardziej korzystnym terminie. Dlatego też należy mniemać, że problem przydziału węgla dla wsi powinien być jeszcze raz bardzo wnikliwie rozpatrzony przez odpowiednie czynniki i że decyzje w tej sprawie powinny zmierzać w kierunku przyjścia z pomocą rolnikom w ich jakże słusznym i bardzo korzystnym dla gospodarki narodowej dążeniu do zwiększenia pogłowia bydła i trzody chlewnej. W tym zakresie zarysowują się nader korzystne możliwości, tylko należy im wyjść naprzeciw przez odpowiednie postanowienia i decyzje.</u> + <u xml:id="u-8.17" who="#PoselBlajszczakEugenia">Nasuwa się tutaj od razu konieczność wyjaśnienia, że nie należy obawiać się, iż rolnicy zaczną magazynować węgiel, bo na pewno każdy z nich będzie się starał przede wszystkim o to, żeby miał odpowiednią ilość węgla dla potrzeb swojego gospodarstwa. Od stabilizacji najniezbędniejszych warunków do hodowli, jakimi są dostawy węgla i pasz treściwych — zależy konsekwentne zwiększanie hodowli, a co za tym idzie zwiększanie dostaw mięsa i wędlin na rynek krajowy. W aspekcie przeto tej sprawy postanowienie zwiększenia zarówno dostaw pasz treściwych, jak i węgla dla rolnictwa — o czym wspomniał w informacji złożonej na IX Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Prezes Rady Ministrów, Piotr Jaroszewicz — jest wyraźnym dowodem dążenia Rządu do poprawy warunków sprzyjających zwiększonej produkcji rolnej i hodowlanej na wsi.</u> + <u xml:id="u-8.18" who="#PoselBlajszczakEugenia">Wspomniałam o niektórych najważniejszych problemach wiążących się z rozwojem rolnictwa i warunkujących jego prawidłowe działanie. Nie od rzeczy będzie tu jeszcze zasygnalizować, że do podstawowych elementów właściwego rozwoju hodowli w naszym kraju należy również zaliczyć odpowiednie zaopatrzenie wsi w materiały budowlane, które są potrzebne do przeprowadzania remontów budynków gospodarskich. Nie jest żadną przesadą twierdzenie, że podwyższenie cen skupu żywca powoduje znaczne ożywienie zainteresowania rolników w zwiększeniu hodowli. Poważnym jednak hamulcem w bardzo wielu gospodarstwach, o czym zresztą rolnicy mówią na każdym spotkaniu, jest występujący brak pomieszczeń inwentarskich lub zły stan budynków dotychczas przez rolników używanych. Dlatego też zaznacza się duża aktywność rolników w dążeniu do rozbudowy tych pomieszczeń. Rolnicy w tym celu wykorzystują wszystkie możliwe rezerwy, ale jeżeli chodzi o materiały budowlane, to tych rezerw i możliwości nie ma na wsi za dużo, dlatego sprawa zwiększenia dostaw materiałów budowlanych dla wsi ma ogromne znaczenie dla wzrostu hodowli.</u> + <u xml:id="u-8.19" who="#PoselBlajszczakEugenia">Również, chociaż wiele się o tym mówi, nie ulega zasadniczej poprawie zaopatrzenie rolników w odpowiednią dokumentację dla budownictwa wiejskiego. Obowiązujące zestawy dokumentacji budowlanej dla potrzeb rolnictwa, znajdujące się w radach narodowych są bardzo ubogie i nie zaspokajają potrzeb w tym zakresie. W tej dziedzinie jest jeszcze wiele do zrobienia i nasuwa się konieczność podjęcia przez odpowiednie czynniki decyzji wprowadzenia takich przepisów, które by okazały się korzystne dla rolników. Warunki klimatyczne w Polsce sprawiają, że rolnicy muszą troszczyć się o zapewnienie pomieszczeń dla inwentarza żywego, szczególnie w miesiącach późnej jesieni i zimy. Główną przeszkodę w realizacji zamierzonych remontów budynków gospodarskich, bądź w wybudowaniu nowych, stanowi brak w wydziałach architektury rad narodowych obowiązujących zestawów dokumentacji budowlanej lub też zbyt mały wybór gotowych projektów.</u> + <u xml:id="u-8.20" who="#PoselBlajszczakEugenia">Ujednolicenie przepisów w tym względzie oraz zapewnienie gotowych materiałów budowlanych byłoby też jednym z czynników, który wpłynąłby na dalszy prawidłowy rozwój produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-8.21" who="#PoselBlajszczakEugenia">Wysoki Sejmie! Reasumując powyżej przeze mnie poruszone sprawy, chciałabym podkreślić, że tematyka dzisiejszego posiedzenia Sejmu, dotycząca tak bardzo istotnego i obchodzącego każdego z nas zagadnienia zaopatrzenia rynku, jest dowodem ciągłej troski władz partyjnych i rządowych o warunki bytowe wszystkich obywateli i zamiaru przeprowadzenia daleko idących zmian i usprawnień, których realizacja przyczyni się niewątpliwie już w najbliższym czasie do poprawy warunków życia w Polsce.</u> + <u xml:id="u-8.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-8.23" who="#PoselBlajszczakEugenia">Marszałek:</u> + <u xml:id="u-8.24" who="#PoselBlajszczakEugenia">Proszę Sekretarza Posłankę Zytę Borkowską o ogłoszenie komunikatu.</u> + <u xml:id="u-8.25" who="#PoselBlajszczakEugenia">Sekretarz poseł Zyta Borkowska:</u> + <u xml:id="u-8.26" who="#PoselBlajszczakEugenia">Podaj ę do wiadomości, że wspólne posiedzenie Komisji Handlu Zagranicznego oraz Przemysłu Lekkiego, Rzemiosła i Spółdzielczości Pracy odbędzie się bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w obradach Sejmu — w sali nr 67 w Domu Poselskim.</u> + <u xml:id="u-8.27" who="#PoselBlajszczakEugenia">Marszałek:</u> + <u xml:id="u-8.28" who="#PoselBlajszczakEugenia">Zarządzam 20-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-8.29" who="#PoselBlajszczakEugenia">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min. 10 do godz. 17 min. 40) Wicemarszałek Halina Skibniewska:</u> + <u xml:id="u-8.30" who="#PoselBlajszczakEugenia">Wznawiamy obrady. Głos zabierze poseł Edmund Pędziwiatr.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselEdmundPedziwiatr">Wysoki Sejmie! W swoim wystąpieniu pragnę zająć się bazą magazynową. Baza magazynowa, jaką aktualnie dysponuje handel hurtowy i detaliczny w województwie katowickim, jest wysoce niedostateczna dla potrzeb obrotu towarowego pod względem ilościowym, jak i jakościowym.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselEdmundPedziwiatr">W latach 1966—1970 uzyskano w ramach limitów inwestycyjnych efekt rzeczowy w liczbie 182 549 m^2^ powierzchni użytkowej magazynów o łącznej wartości 351,4 mln zł. Pomimo to obecna powierzchnia magazynów i ich stan — jak już wspomniałem — nie zabezpieczają odpowiedniego składowania masy towarowej w przedsiębiorstwach hurtowych i detalicznych. Z przeprowadzonej analizy wynika, że niedobór powierzchni użytkowej magazynów według stanu na 31 grudnia 1970 r. wynosił 250 tys. m^2^. Jednocześnie, z uwagi na to, że istniejące magazyny poza nielicznymi nowymi obiektami, to magazyny stare o nietypowej powierzchni, ciasne, nie odpowiadające podstawowym warunkom i normom składowania — istniejący i tak już duży niedobór zwiększy się jeszcze o powierzchnię przeznaczoną do wykruszenia. Jak mi wiadomo, z założeń projektu planu pięcioletniego wynika, że wielkość przyrostu powierzchni magazynów hurtu i detalu w latach 1971—1975 tylko w nieznacznym stopniu przyczyni się do zmniejszenia istniejącego niedoboru. W związku z taką sytuacją zachodzi niezbędna potrzeba zapewnienia większego przyrostu powierzchni magazynowej w latach 1971—1975 chociażby dla najpilniej potrzebujących przedsiębiorstw hurtowych i hurtowo-detalicznych, jak: Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Hurtu Spożywczego w Katowicach, Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Hurtu Artykułami Gospodarstwa Domowego — „Arged” w Chorzowie, Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Handlu Meblami w Bytomiu oraz Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Handlu Opałem i Materiałami Budowlanymi w Bytomiu.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselEdmundPedziwiatr">W związku z tym pragnąłbym usłyszeć od towarzysza Ministra, jak będzie rozwiązany w najbliższych latach ten palący problem.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselEdmundPedziwiatr">Pragnąłbym przy tym zaznaczyć, że Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Hurtu Spożywczego w Katowicach ma opracowane założenia techniczno-ekonomiczne do projektowanej bazy magazynowej w Bytomiu, które zatwierdzone zostały przez KOPI Ministerstwa Handlu Wewnętrznego w dniu 22 maja 1969 roku. Ze względu na to, że w hurtowni w Będzinie stwierdzono pilniejszą potrzebę wybudowania bazy magazynowej, dlatego budowę magazynów w Bytomiu przełożono na czas nieokreślony.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselEdmundPedziwiatr">Hurtownia w Chorzowie ma opracowaną i zatwierdzoną dokumentację, zapewnione wykonawstwo oraz 4 komplety prefabrykatów na budowę tych magazynów. Prefabrykaty te z braku pomieszczeń składowane są od roku 1969 na wolnym powietrzu i tym samym narażone są na wpływy warunków atmosferycznych. Dalsze ich niezagospodarowanie pociągnąć może za sobą duże straty materialne. Chociażby z tych względów budowa magazynów w Katowicach i Mikołowie jest konieczna tym bardziej, że mają nastąpić wyburzenia istniejących magazynów, co wynika z rozbudowy miast. Prezydia rad narodowych nie mogą zapewnić zastępczych magazynów. Natomiast hurtownie w Mysłowicach i Tarnowskich Górach mają pomieszczenia magazynowe nie przystosowane do składowania artykułów spożywczych.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselEdmundPedziwiatr">Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Hurtu Artykułami Gospodarstwa Domowego „ARGED” w Chorzowie zajmuje obiekty o łącznej powierzchni składowej 25,2 tys. m^2^ z tym, że z tego jedynie 11,2 tys. m^2^ odpowiada wymogom składowania. Pozostała część magazynów znajduje się w obiektach nie nadających się do tego celu z powodu zagrożenia pożarowego i złego stanu technicznego. Potwierdzeniem powyższego są nakazy likwidacyjne władz terenowych — Komendy Straży Pożarnych, władz architektonicznych i prokuratorskich. Rzeczywisty niedobór powierzchni magazynowo-składowej wynosi 28,4 tys. m^2^. Jeśli nawet nastąpi wybudowanie w bieżącej 5-latce magazynów w Katowicach o powierzchni składowej 4.900 m^2^ oraz w Częstochowie o powierzchni składowej 2.600 m^2^, to tylko w nieznacznym stopniu wpłynie na poprawę sytuacji. Z tych też przyczyn dla zaspokojenia pełnych potrzeb składowych konieczne jest wybudowanie dodatkowo proponowanych magazynów.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselEdmundPedziwiatr">Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Handlu Meblami w Bytomiu w swym projekcie planu na lata 1971—1975 ma jedynie limit na budowę małych magazynów i pawilonów meblowych o wartości kosztorysowej około 1,5 mln zł. Spowoduje to rozproszenie i tak już szczupłych limitów bez większego efektu ekonomicznego. Uważam za konieczne wybudowane 4 dużych obiektów handlowo-magazynowych, w których oprócz powierzchni handlowej i magazynowej znajdą się także pomieszczenia dla agencji PKO i ORS oraz pomieszczenia noclegowe dla przyjezdnych klientów. Realizacja budów i oddawanie ich do użytku mogłyby następować etapami, w zależności od wielkości posiadanych limitów. Jestem poinformowany przez władze miejskie, że w latach 1971—1973 ulec mają likwidacji istniejące składy opału i materiałów budowlanych, usytuowane w śródmieściach miast Częstochowy, Gliwic, Będzina i Sosnowca.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselEdmundPedziwiatr">Obecna sytuacja w poszczególnych miastach przedstawia się następująco:</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselEdmundPedziwiatr">1. Miasto Częstochowa. W związku z planowaną rozbudową miasta Częstochowy, na którą szczególny wpływ wywiera rozbudowa kombinatu hutniczego im. B. Bieruta, miasto osiągnie w 1975 r. — 205 tys. mieszkańców, a docelowo w 1985 r. 250 tys. mieszkańców. W tej sytuacji zachodzi konieczność budowy urządzeń towarzyszących, zapewniających właściwe zaopatrzenie ludności w artykuły pierwszej potrzeby, co wiąże się ściśle z budową nowych baz magazynowo-składowych.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselEdmundPedziwiatr">W najbliższym okresie ulegną też likwidacji magazyny znajdujące się w śródmieściu Częstochowy, takie jak:</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselEdmundPedziwiatr">— magazyny Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Handlu Opałem i Materiałami Budowlanymi — oddział w Częstochowie;</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselEdmundPedziwiatr">— Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Hurtu Artykułami Domowymi — „Arged” — hurtownia w Częstochowie;</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselEdmundPedziwiatr">— Centrali Rybnej — hurtownia w Częstochowie;</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselEdmundPedziwiatr">— magazyny Przedsiębiorstwa Warzywa-Owoce.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselEdmundPedziwiatr">Dla budowy wymienionych magazynów miasto posiada lokalizację w dzielnicy przemy- słowo-składowej Bór II. W tej sytuacji przedsiębiorstwa są w trakcie opracowania założeń techniczno-ekonomicznych oraz ujęte są w programie budowy urządzeń wspólnych.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselEdmundPedziwiatr">2. Miasto Gliwice. Decyzją Prezydium MRN w Gliwicach z dnia 13.XII. 1968 r. przedsiębiorstwo zostało powiadomione o konieczności likwidacji w latach 1971—1973 składów opałowych zlokalizowanych w centrum miasta przy ulicy Dubois i Zwycięstwa. Jako lokalizację zastępczą wyznaczono tereny w dzielnicy przemysłowo-składowej.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselEdmundPedziwiatr">3. Miasta Będzin i Sosnowiec. Decyzjami Prezydiów MRN w Będzinie i Sosnowcu okłady opałowe zostaną zlikwidowane w związku z przebudową węzła komunikacyjnego w Będzinie oraz z planowanym budownictwem mieszkaniowym w Sosnowcu na terenie istniejącego składu.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselEdmundPedziwiatr">Na budowę wspólnego składu opałowego dla obydwu miast Prezydium MRN w Sosnowcu wyznaczyło tereny położone przy ul. Piotrkowskiej.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselEdmundPedziwiatr">Reasumując moje wystąpienie w sprawie zaplecza magazynowego handlu w województwie katowickim, ilustrowane konkretnymi przykładami, proszę, by w miarę posiadanych środków mogły być przydzielone limity zabezpieczające realizację przedstawionych potrzeb.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselEdmundPedziwiatr">Wicemarszałek Halina Skibniewska:</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselEdmundPedziwiatr">Głos zabierze poseł Tadeusz Myślik.</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#PoselMyslikTadeusz">Obywatelko Marszałku, Wysoka Izbo! Miliony mieszkańców naszego kraju dokonując codziennych zakupów weryfikują w praktyce efektywność naszej gospodarki, wiarygodność składanych przez nas deklaracji, realność uchwalanych planów i skuteczność podejmowanych decyzji. Toteż płynące z rynku sygnały traktować musimy z najwyższą uwagą. Sygnałami takimi są tworzące się przed sklepami kolejki, praktyki sprzedawania atrakcyjnych towarów przez nieuczciwe jednostki, jak to się mówi, spod lady, w zamian za dodatkowe korzyści materialne, nierytmiczne dostawy artykułów pierwszej potrzeby, często przewlekłe remonty sklepów, nieuzasadnione zmiany branży, niestabilność personelu itd.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#PoselMyslikTadeusz">Wiadomo, że rejestrowane ciągle jeszcze braki towarowe wynikają w równej mierze z niedostatecznej produkcji rodzimego przemysłu i rolnictwa oraz ograniczonej przez nasze możliwości płatnicze wielkości importu.</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#PoselMyslikTadeusz">Otóż uważam za swój obowiązek podkreślić z uznaniem poważny wysiłek Rządu, podjęty natychmiast po przesileniu grudniowym i kontynuowany w ciągu ubiegłych 6 miesięcy, mający na celu zapewnienie wzrostu spożycia przy równoczesnym zapewnieniu równowagi rynku i stopniowym redukowaniu wspomnianych przeze mnie na wstępie braków, na tyle na ile było to możliwe zarówno poprzez rozwijanie produkcji rynkowej, jak i przez zwiększone zakupy za granicą.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#PoselMyslikTadeusz">W imieniu Koła Poselskiego — „Znak” wyrazić pragnę głęboką nadzieję, że Rząd nie ustanie w dalszych staraniach o poprawę sytuacji w dyskutowanej dziś dziedzinie. Jesteśmy wreszcie głęboko przekonani, że już niebawem dalsza poprawa zaopatrzenia rynku, zwłaszcza w artykuły spożywcze, będzie rezultatem podjętych przez Rząd kroków mających na celu intensyfikację produkcji rolnej. Ale braki występujące na rynku nie zawsze mają charakter obiektywny. Tu godzę się niemal całkowicie z moim przedmówcą posłem Korotyńskim.</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#PoselMyslikTadeusz">Braki te są niekiedy rezultatem błędnego, wynikającego z niekompetencji ludzi, rozeznania potrzeb potencjalnego nabywcy przez aparat handlu detalicznego, rezultatem niedowładu tego aparatu lub nieelastyczności producenta, wytwarzającego towary niechodliwe, zalegające następnie magazyny w postaci zapasów ponadnormatywnych. Poseł Machejek pisał niedawno, że producentom — „bubli” lepiej byłoby płacić za darmo, zaoszczędzając energię i surowiec. Nad tą kategorią zjawisk chciałbym się zatrzymać nieco dłużej. Wydawało by się na przykład, że po przeprowadzeniu badań antropometrycznych odpowiednio reprezentatywnej grupy ludności, a także dysponując w tej dziedzinie z górą 25-letnim doświadczeniem, nasz handel uspołeczniony powinien zamawiać w zakładach przemysłowych i wymusić na tych zakładach dostawy odpowiednich ilości właściwych rozmiarów odzieży, bielizny osobistej czy obuwia, odpowiadających strukturze zapotrzebowania. Przecież zadośćuczynienie tej potrzebie nie wymaga wcale dodatkowych mocy produkcyjnych, dodatkowych przydziałów surowców czy dodatkowego funduszu płac. Wystarczyłoby w porę zmienić wykroje czy formy.</u> + <u xml:id="u-10.5" who="#PoselMyslikTadeusz">Tymczasem okazuje się, że od wielu lat jest to dla handlu bariera nie do przebycia. Setki razy była ta sprawa poruszana w prasie i nieomal każdy z nas, obywatele posłowie, mógłby przytoczyć tu numery koszul czy butów, zwłaszcza tańszych gatunków, za którymi trzeba się nieraz dobrze uchodzić, jeżeli w ogóle się je dostanie.</u> + <u xml:id="u-10.6" who="#PoselMyslikTadeusz">To samo dotyczy na przykład obuwia dziecięcego czy młodzieżowego itd. Takie niedomogi denerwują społeczeństwo najbardziej. Inne zjawisko to nienadążanie naszej produkcji za zmieniającą się modą czy wzornictwem. Była dzisiaj o tym mowa. Podkreślam, że nie chodzi o przypadki, kiedy ogranicza nas aktualny stan bazy przemysłowej czy technologia. Te braki usuwać trzeba i można na znacznie dłuższej fali. Konsument to rozumie. Chodzi o to, aby na sygnał otrzymany z handlu dokonywano elastycznej zmiany produkowanych wzorów czy modeli, przy użyciu tych samych maszyn, surowców czy barwników. Bywają w tym zakresie, i owszem, bardzo optymistyczne jaskółki. Całość problemu wymaga jednak radykalnego usprawnienia.</u> + <u xml:id="u-10.7" who="#PoselMyslikTadeusz">Są przypadki, na szczęście stosunkowo rzadkie, kiedy towary, które produkowane są lub mogą być produkowane w dostatecznej ilości, do handlu detalicznego trafiają opornie, pomimo że zapotrzebowanie na nie jest duże. Dzieje się tak, kiedy marża detaliczna na te towary jest stosunkowo niska, a ze względu np. na swoją objętość i niewłaściwe opakowanie i tym podobne właściwości, są one szczególnie uciążliwe w obrocie.</u> + <u xml:id="u-10.8" who="#PoselMyslikTadeusz">Bodźce materialne w postaci premii, a także obowiązek wypracowania zaplanowanej akumulacji działają tu przeciwko potrzebom rynku, przeciwko interesom konsumenta.</u> + <u xml:id="u-10.9" who="#PoselMyslikTadeusz">Wysoka Izbo! Nie chciałbym, tak jak poprzednim razem, zostać znów niesłusznie posądzony przez obywatela Premiera o to, jakobym był przeciwnikiem gospodarki planowej i zwolennikiem leseferyzmu. Ale skoro już mowa o artykułach deficytowych, nie w pełni zaspokajających popyt, to przyznam, że nie zawsze rozumiem kryteria i priorytety, według jakich opracowywane są przez Ministerstwo Handlu Wewnętrznego rozdzielniki masy towarowej na poszczególne województwa, zwłaszcza jeżeli chodzi o artykuły, na które popyt jest sztywny.</u> + <u xml:id="u-10.10" who="#PoselMyslikTadeusz">Jako poseł ziemi krakowskiej chciałbym też podkreślić, że rozdzielniki masy towarowej przyznawanej dla naszego regionu nie uwzględniają w dostatecznej mierze napływu na teren województwa krakowskiego i miasta Krakowa znacznej liczby turystów krajowych i zagranicznych, co w rezultacie poważnie zwiększa w sezonach turystycznych, letnim i zimowym, zapotrzebowanie, a zwłaszcza na artykuły pierwszej potrzeby. O wzroście siły nabywczej ludności stałej i napływowej w regionie we wspomnianych okresach świadczy wymownie rejestrowany częściowo przez PKO transfer pieniędzy spoza regionu. Tymczasem np. w roku 1970 — na skutek zmniejszonych w stosunku do planu przydziałów masy mięsnej — procent wykonania owego planu w woj. krakowskim był niższy od średniego wykonania w kraju i wyniósł 97,7% w stosunku do 98,6%. Rozumiemy trudności występujące w bilansowaniu masy towarowej w zakresie artykułów deficytowych. Dopóki jednak nie przezwyciężymy tych trudności, chciałbym apelować z tej wysokiej trybuny o sprawiedliwy podział niedostatków.</u> + <u xml:id="u-10.11" who="#PoselMyslikTadeusz">Drugą grupą problemów, jakimi pragnę się zająć, są problemy handlu wiejskiego. W kwietniu br. Wysoka Izba jednomyślnie zaaprobowała propozycje Rządu, mające na celu realizację wytycznych kierownictwa Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, zmierzające do wszechstronnego rozwoju rolnictwa. Owe zamierzenia przyjęte zostały również z aprobatą i nadzieją przez całe społeczeństwo zarówno w mieście, jak i na wsi, z nadzieją, że realistycznie założony poważny rozwój polskiego rolnictwa zostanie na tej drodze osiągnięty w możliwie krótkim czasie. Ale uwzględniając tę właśnie perspektywę rozwojową, z tym większą troską popatrzyć należy na wynikające z niej poważnie zwiększające się zadania gminnych spółdzielni — „Samopomoc Chłopska”, działających na wsi w dziedzinie obsługi handlowej rolnictwa i ludności wiejskiej. Ich sprawne funkcjonowanie, w nie mniejszej mierze jak rozwój kooperującego z rolnictwem przemysłu, warunkować może pomyślną realizację założonego programu rolnego. To właśnie gminne spółdzielnie dostarczyć muszą na wieś, jak najbliżej producenta rolnego, poważnie z roku na rok zwiększającą się masę środków produkcji, maszyn rolniczych, nawozów sztucznych, wapna nawozowego, materiałów budowlanych, środków ochrony roślin, paliw i drobnych narzędzi i urządzeń. Wraz z intensyfikacją produkcji rolnej i wzrostem produkcji towarowej rolnictwa, co spowodować musi zmniejszenie zdolności samozaopatrywania się wsi w artykuły pierwszej potrzeby, handel wiejski przejąć musi z czasem na siebie obowiązek zaopatrzenia wiejskiego konsumenta w niezbędne artykuły żywnościowe. Już dzisiaj obserwujemy, że ludność wiejska zaopatruje się w te artykuły masowo w sklepach miejskich, niejednokrotnie w mieście wojewódzkim, a jak to ma miejsce w powiecie chrzanowskim, nawet w sąsiednim województwie katowickim, co trudno jest uznać za właściwy model zaopatrzenia. Poważne zadania ciążą też na handlu wiejskim w zakresie zaopatrywania turystów i letników na terenach rekreacyjnych. Jeżeli wreszcie prognoza intensyfikacji rolnictwa da zamierzone wyniki, wzrośnie znacznie wagowo i przestrzennie wielkość produkcji rolnej, która będzie musiała zostać na wsi skupiona i dostarczona do zakładów przetwórczych i magazynów handlu hurtowego.</u> + <u xml:id="u-10.12" who="#PoselMyslikTadeusz">Tymczasem spółdzielczość samopomocowa już dzisiaj zaledwie u progu naszych zwiększonych zadań, boryka się z bardzo poważnymi trudnościami. Wynikają one przede wszystkim z jej kilkuletniego niedoinwestowania i istniejących w tym zakresie dysproporcji, zarówno jeżeli chodzi o sieć sklepów detalicznych, jak i o ich wyposażenie w nowoczesne urządzenia, a także jeżeli chodzi o magazyny i składy — zmechanizowanie w tych magazynach prac przeładunkowych.</u> + <u xml:id="u-10.13" who="#PoselMyslikTadeusz">Podam tylko jeden przykład: o ile na jeden tysiąc mieszkańców w ub. roku w Polsce przypadało 192 m^2^ powierzchni sklepów detalicznych w handlu wiejskim, o tyle w województwie krakowskim nie więcej jak 150 m^2^. W samym tylko województwie krakowskim na koniec 1970 r. brak powierzchni magazynowej w handlu wiejskim wynosił 100 tys. m^2^.</u> + <u xml:id="u-10.14" who="#PoselMyslikTadeusz">Handel wiejski cierpi też na bardzo dotkliwy brak środków przewozu. Jest to w chwili obecnej ogniwo najsłabsze, powodujące już dzisiaj przerwy w ciągłości zaopatrzenia, nawet w tak elementarne artykuły, jak pieczywo. Trudności te szczególnie ostro występują w okresach szczytów przewozowych. Wśród przyczyn takiego stanu rzeczy wymienić należy przede wszystkim — nieproporcjonalne do wzrostu wymagającej przewiezienia masy towarowej — przydziały środków transportu, brak zajezdni i zaplecza technicznego, co uniemożliwia właściwą obsługę i konserwację, przejęcie przez transport spółdzielczy w latach ubiegłych poważnych zadań przewozowych od Polskich Kolei Państwowych i wreszcie, o czym jeszcze powiem, bardzo trudna współpraca z PKP jako przewoźnikiem.</u> + <u xml:id="u-10.15" who="#PoselMyslikTadeusz">Problem zapewnienia dostatecznych, sprawnych środków transportu dla handlu wiejskiego jest sprawą tak pilną, że nie waham się wnioskować, aby ewentualne rezerwy będące w dyspozycji Rządu skierowane zostały jeszcze w tym roku na doraźną poprawę sytuacji w tym zakresie. Bez takiej pomocy zapowiedziana poprawa zaopatrzenia handlu wiejskiego, dotarcie ze zwiększającą się masą towarową — o czym mówił obywatel Minister Handlu Wewnętrznego — do wszystkich sklepów detalicznych wiejskich przebiegać będzie z wielkim trudem.</u> + <u xml:id="u-10.16" who="#PoselMyslikTadeusz">Jak już powiedziałem, skarży się też handel wiejski na rozmaite uciążliwości we współpracy z koleją. I to nie tylko dlatego, że zbyt pochopnie, jak się zdaje, zlikwidowano wiele do niedawna czynnych stacji towarowych, przy których spółdzielczość samopomocowa zlokalizowała niejednokrotnie swoje składy i skoncentrowano przeładunki na niektórych stacjach wybranych, ale dlatego, że te wybrane stacje nie są zupełnie przystosowane do pełnienia nowych, zwiększonych zadań.</u> + <u xml:id="u-10.17" who="#PoselMyslikTadeusz">I tak np. szeregu mechanicznych urządzeń przeładunkowych, będących w posiadaniu Wojewódzkiej Spółdzielni Transportu Wiejskiego w Krakowie, nie można wykorzystać do rozładunku wagonów, gdyż na takich stacjach, jak Bochnia, Żabno, Dąbrowa Tarnowska, Szczucin, Skawina, Wadowice, Nowy Sącz, Nowy Targ, Proszowice, Andrychów, Kęty, Kalwaria, Jordanów, Wolbrom, a nawet Kraków — jak widać, niektórych wcale niemałych stacji — brak jest elektrycznej instalacji siły przystosowanej do użytku odbiorcy.</u> + <u xml:id="u-10.18" who="#PoselMyslikTadeusz">Na wielu torach ogólnego użytku brak też jest należytego oświetlenia. Zlikwidowano szereg bocznic, co również nie przyczyniło się do usprawnienia zaopatrzenia. Pociągi wahadłowe podstawiane były niejednokrotnie nieterminowo. W powiatach Kraków, Bochnia, Brzesko, Wadowice, a zwłaszcza Nowy Targ — opóźnienia w podstawianiu wagonów dochodziły w ubiegłym roku do 12 godzin. Cały ten czas samochody i ekipy przeładunkowe wyczekiwały bezczynnie na podstawienie pociągów. Wojewódzki Związek Gminnych Spółdzielni w Krakowie skarży się ponadto, że kolej nie podstawia wagonów regularnie w ciągu wszystkich dni tygodnia, powodując często ich spiętrzenie w soboty i niedziele.</u> + <u xml:id="u-10.19" who="#PoselMyslikTadeusz">Na przykład w sobotę 26 września podstawiono na stacji Nowy Targ aż 35 wagonów, 13 września, w niedzielę, na stacji Nowy Sącz — 24 wagony, 27 września, w niedzielę, na stacji w Limanowej — 37 wagonów. Przy czym kolej formalnie jest w porządku. Przepisy kolejowe przewidują, że tylko 4 dni świąteczne w roku są zwolnione od obowiązku przeładunku. Ale w sytuacji, kiedy zdolność przeładunkowa niektórych stacji wynosi 10—16 wagonów na dobę, podstawianie jednorazowo ilości dwukrotnie większej, z góry przekreśla możliwość terminowego ich rozładowania.</u> + <u xml:id="u-10.20" who="#PoselMyslikTadeusz">Usprawnić należałoby wreszcie system tak zwanej przedawizacji wagonów, której, jak dotąd, albo kolej nie prowadzi wcale, albo jest ona znacznie opóźniona. Z tego powodu jedynie w I półroczu ubiegłego roku przestój samochodów w krakowskiej Wojewódzkiej Spółdzielni Transportu Wiejskiego wyniósł ponad 12 tys. godzin, a ekip prawie 8.500 godzin. To nie ja stawiam te problemy w maksymalnym wymiarze. Wszystkie przytoczone w omawianej kwestii dane uzyskałem w WZGS w Krakowie. Nie muszę podkreślać, jak bardzo zjawiska tu opisane odbiły się na zaopatrzeniu rynku.</u> + <u xml:id="u-10.21" who="#PoselMyslikTadeusz">Wysoka Izbo! Kończąc, chciałbym raz jeszcze zaapelować o zwiększenie dla handlu wiejskiego — zanim stanie on wobec zwielokrotnionych zadań — przyznawanych mu nakładów inwestycyjnych, tym bardziej, że handel ten posiada niejednokrotnie wypracowane na ten cel środki własne, których nie może uruchomić oraz własne ekipy budowlane.</u> + <u xml:id="u-10.22" who="#PoselMyslikTadeusz">Przytoczyłem niektóre trudności handlu wiejskiego. Ale handel musi ze swej strony także poważnie usprawnić swoją działalność, przede wszystkim w zakresie organizacji sprzedaży i zaopatrzenia, wykorzystywania posiadanego przez siebie taboru samochodowego i innych posiadanych urządzeń. Musi dostosować lepiej niż dotąd godziny otwarcia sklepów do potrzeb wiejskiego nabywcy, zlikwidować zdarzające się tu i ówdzie samowolne zamykanie sklepów przez personel; musi zwiększyć zaopatrzenie w okresach pilnych prac polowych, zwłaszcza zaopatrzenie w napoje chłodzące także na terenach rekreacyjnych w sezonach turystycznych, gdzie turysta skazany jest na zaopatrywanie się jedynie w sklepie gminnej spółdzielni. Należy podnieść dyscyplinę i kwalifikacje pracowników, a także tam, gdzie to jest konieczne, obsadę sklepów.</u> + <u xml:id="u-10.23" who="#PoselMyslikTadeusz">I jeszcze jedno: chodzi o stosowanie jednolitej taryfy odnośnie do standardu jakości, żeby taryfa ta stosowana w skupie produktów rolnych wobec producenta rolnego — stosowana była również do towarów sprzedawanych rolnikowi. Aby nabywca niezadowolony z jakości nabytego towaru, w wypadku kiedy się oferuje zbrylone nawozy sztuczne, zlasowany węgiel lub ziarno siewne o niższej od wymaganej zdolności kiełkowania — miał możność realnej obrony swoich interesów według ogólnych zasad przedstawionych tu dzisiaj przez obywatela Ministra Handlu Wewnętrznego.</u> + <u xml:id="u-10.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-10.25" who="#PoselMyslikTadeusz">Wicemarszałek Halina Skibniewska:</u> + <u xml:id="u-10.26" who="#PoselMyslikTadeusz">Obecnie zabierze głos poseł Stanisław Ceberek.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselCeberekStanislaw">Obywatelko Marszałku, Wysoka Izbo! Ostatnie decyzje KC PZPR i NK ZSL oraz Rządu mają w kwestii dotyczącej rolnictwa, jak i całej bazy produkcyjnej rolnictwa decydujące znaczenie zarówno dla rozwoju rolnictwa, jak i dla zaopatrzenia kraju w artykuły rolno-spożywcze.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselCeberekStanislaw">Polepszenie zaopatrzenia kraju w artykuły mięsne i tłuszcze jest, moim zdaniem, kwestią niezbyt odległego czasu i będzie następowało w różnych terminach od jednego roku do lat trzech w zależności od asortymentu produkcji. Mówię to, mając na uwadze, że pełny rozwój bazy produkującej mięso i tłuszcze uwarunkowany jest tym, czy rolnictwo otrzyma potrzebne środki do produkcji.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselCeberekStanislaw">W związku z tym, że dość często spotkać się można z pytaniami, dlaczego pomimo korzystniejszych cen na artykuły rolno-spożywcze i dodatkowego importu mięsa z zagranicy nie ma pełnego zaopatrzenia ludności w mięso i masło, pragnę wyjaśnić, że niedobory w zaopatrzeniu kraju w masło oraz sporadyczne przypadki braku mleka i niektórych przetworów mlecznych wynikają w dalszym ciągu z tego powodu, że nie w pełni wykorzystano wszystkie możliwości skupu mleka. To znaczy, że nie skupowano i w dalszym ciągu z różnych powodów nie skupuje się od producentów poważnej ilości mleka i w ten sposób część mleka pozostawała i nadal pozostaje u producentów. Mleko to jest z pewnością zagospodarowane i zużyte na różne potrzeby, jednak najczęściej nie w sposób najwłaściwszy i ekonomicznie nie bardzo korzystny. Gospodarka taka doprowadza do tego, że występują wypadki, iż mleka oraz jego niektórych przetworów w pewnych rejonach i okresach było za dużo albo za mało. Nierównomierność zaopatrzenia w mleko trwa jeszcze dotychczas, a negatywny wpływ miał także fakt nieprodukowania trwałych konserw lub hermetycznie zamkniętych porcji, np. porcji serów dostosowanych do potrzeb turystyki lub indywidualnego jednorazowego spożycia. Chodzi o przetrzymywanie tych produktów w stanie świeżym przez dłuższy okres czasu. Nie chcę rozwijać tego zagadnienia, ale jako rolnik i hodowca pragnę z tej trybuny zapewnić, że mleko jest i będzie go z każdym miesiącem i rokiem więcej. Tylko że wyprodukowane mleko powinno być obowiązkowo od producenta skupione i właściwie zagospodarowane. Chciałem również dodać, że równocześnie powinny być stworzone przez handel bardziej dogodne warunki nabycia przetworów mlecznych przez ludność wiejską. Będzie to skutecznie zwiększało podaż mleka z różnych przyczyn, których nie będę omawiał, ponieważ są one znane.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselCeberekStanislaw">Mamy w stosunku do potrzeb za niski poziom hodowli trzody i bydła, co jest powodem niepełnego zaopatrzenia w artykuły mięsne i jego przetwory. Sprawa w naszym rejonie przedstawia się następująco: korzystny układ cen żywca w skupie i przywrócenie w handlu starych cen mięsa i jego przetworów doprowadziły do tego, że ludzie zaniechali uboju gospodarskiego na własne potrzeby i teraz sami producenci poszukują mięsa i jego przetworów w placówkach handlowych. Przez to, pomimo nieco zwiększonej ilości dostaw mięsa na rynek, zaopatrzenie było i jest jeszcze niepełne. Większość rolników, biorąc pod uwagę korzystniejszą relację cen, pozostawiła w swoich gospodarstwach pewną ilość macior i cieliczek do odchowu i jałówek do reprodukcji. Jest to korzystne ze względu na perspektywę rozwoju, bo sztuki te, nawet mimo istniejącego braku mięsa nie poszły na ubój, ale pozostały w hodowli. Ten fakt jest zapewnieniem pełnego pokrycia zaopatrzenia w artykuły mięsne i tłuszcze w okresie nie dłuższym niż 3 lata.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselCeberekStanislaw">Na marginesie sprawy chciałem nadmienić, że wieś wchodzi w okres intensywnych prac rolnych, które w tym roku zapowiadają się pracowicie, że pod koniec II kwartału rozpoczyna się okres urlopów, kiedy bardzo wielu ludzi z miast wyjeżdża na wieś. W związku z tym jest pilna potrzeba, aby Ministerstwo Handlu Wewnętrznego, o czym mówił w swoim wystąpieniu Minister Sznajder, szczególnie w tym okresie rozpatrzyło sprawę zwiększenia dostaw mięsa i wyrobów wędliniarskich na wieś.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselCeberekStanislaw">Jako rolnik i hodowca chcę stwierdzić, że w wyniku nowej polityki rolnej w niedługim już czasie zaopatrzenie rynku w mięso będzie zadowalające. Jednak w związku z powyższym już obecnie staje przed przemysłem rolno-spożywczym nowy problem, a mianowicie zagospodarowania wyprodukowanej przez rolnictwo masy mięsnej. Z tego miejsca stawiam pytanie kierowane do resortu przemysłu spożywczego i skupu, w jakim stopniu jesteśmy do tego przygotowani, aby zarówno skup zwierząt rzeźnych, transport i ubój oraz przetwórstwo łącznie z dostawą do konsumenta były najbardziej właściwie i po gospodarsku rozwiązane. Sprawa ta jest bardzo ważna z tego powodu, że nie tylko niski stan hodowli był przyczyną niepełnego zaopatrzenia rynku i że nie zawsze wynikało to z braku surowca. Były bowiem inne przyczyny.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselCeberekStanislaw">Jako przykład podam, że jesienią 1970 r. zarówno tuczniki, jak i młode bydło rzeźne całymi tygodniami oczekiwały w punktach skupu na dostawę do rzeźni. Równocześnie w pobliskich rzeźniach GS pracownicy nie mieli co robić, masarnia była nieczynna z braku przydziału mięsa, sklep masarski pusty, ponieważ czekano na przywóz mięsa z odległej czasem o kilkadziesiąt kilometrów chłodni. Była jakaś niezrozumiała dla nas rolników sytuacja. Pełne buchty zwierząt rzeźnych, wolne moce przerobowe, a tymczasem żywiec z wielkim trudem wyhodowany, w poważnej mierze na paszach sprowadzanych za dewizy, z powodu ubytków na wadze tracił swoją wartość.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselCeberekStanislaw">Zarówno hodowcy jak i wszyscy obywatele domagali się rzeczowego wyjaśnienia powyższej sprawy. Tu zrodził się właśnie postulat, który jest teraz częściowo już wprowadzany w życie, aby masarnie w GS-ach i małych miasteczkach zaopatrywane były w surowiec mięsny bezpośrednio ze skupu. Jest to jeden z czynników, który wyeliminuje straty, o których mówiłem, i stworzy możliwości lepszego zaopatrzenia. Niepokoi nas ta sprawa, bo chodzi o to, aby nie działo się tak jak dawniej, kiedy na przykład żywiec skupiony u nas w północnej części województwa warszawskiego był odwożony do rzeźni w województwach południowych, następnie mięso z uboju odwożono do chłodni w województwach zachodnich czy wschodnich, skąd po wychłodzeniu dowożono do Otwocka koło Warszawy, gdzie przetwarzano na wędliny i inne artykuły, które z kolei dowożono do miejscowości, w których skupiono żywe sztuki. Trudno w takiej sytuacji mówić o terminowym, jakościowym i asortymentowym zaopatrzeniu konsumenta. Oczywiście, nie wykluczam potrzeby okresowych przerzutów masy mięsnej, lecz chodzi o usunięcie rażącego marnotrawstwa i niegospodarności.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselCeberekStanislaw">Mówi się obecnie o budowie dwóch dużych rzeźni w Ostrołęce i Ełku, co na pewno poprawi sytuację w moim okręgu. Pożądane jest jednak, aby te rzeźnie były dostosowane do mocy produkcyjnej terenu i zostały wyposażone w zaplecze produkcyjne oraz oddane cło użytku w terminie zgodnym z założonym planem.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselCeberekStanislaw">Kiedy mówimy o zagospodarowaniu surowca i przerobie mięsa — musimy pomyśleć także o sieci handlowej. Obecnie można przejechać przez wiele osad i miejscowości, w których nie tylko nie ma rzeźni, ale nawet sklepów mięsno-wędliniarskich, bowiem w ostatnich latach zostały one zlikwidowane z powodu zbyt małych przydziałów mięsa.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselCeberekStanislaw">Omawiając zaopatrzenie ludności w mięso i przetwory mięsne pochodzenia zwierzęcego, należy zwrócić uwagę na możliwość rozwoju hodowli drobiu, którego okres produkcji i tuczu jest krótszy i drób może w poważnej mierze uzupełnić braki mięsa. Trzeba tylko zapewnić hodowcom opłacalność i paszę dla drobiu, o którą w ostatnim okresie było bardzo trudno. Jednocześnie należy zwrócić uwagę w zakładach gastronomicznych na jakość przyrządzanych potraw z drobiu. Moje doświadczenia w tym zakresie nie są najlepsze. Walory smakowe drobiu nie mogą zniechęcać konsumenta. To samo można powiedzieć o innych potrawach zasobnych w białko. Dlatego też istnieje potrzeba kontynuowania kontroli w zakładach gastronomicznych — co, jak i za jaką cenę po-daje się konsumentowi.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselCeberekStanislaw">Trzeci asortyment mięsa to mięso z ryb, których w naszym kraju spożywa się stosunkowo mało, biorąc pod uwagę nasze możliwości produkcyjne i chłonność rynku. Ryb spożywa się szczególnie mało na wsi. Wiadomo wszystkim, że mięso ryb nie jest stosunkowo drogie, a jego wartości odżywcze dla organizmu ludzkiego są wyjątkowo korzystne. Istotną przeszkodą w rozwijaniu sprzedaży ryb jest brak chłodni. I nigdy nie będzie można w takiej sytuacji zaspokoić zapotrzebowania rynku na ryby, a także na inne mięso bez systematycznego rozbudowywania chłodnictwa. Jak mi wiadomo, we Wrocławiu produkuje się na francuskiej licencji urządzenia chłodnicze, które w praktyce dobrze zdały egzamin.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselCeberekStanislaw">Chciałem wobec tego zapytać, czy handel chce i może wykorzystać moce produkcyjne tych zakładów dla potrzeb handlu?</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselCeberekStanislaw">Jestem osobiście przekonany, że jeżeli w produkcji i przetwórstwie zostanie zrobione to, co jest możliwe, to trudności w zaopatrzeniu kraju w mięso będą mogły być już na obecnym etapie pomyślnie rozwiązane bez specjalnych wyrzeczeń. Chodzi o to, aby każdy z nas spełniał sumiennie i w terminie to, co do jego obowiązków należy w ramach możliwości, jakie na jego odcinku pracy istnieją. Nam w tej chwili nie tyle potrzeba poświęceń i ofiar, ile zwykłej, dobrej, sumiennej pracy, a na to na pewno nas stać.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselCeberekStanislaw">Na zakończenie chciałbym poruszyć zagadnienie budownictwa wiejskiego i zaopatrzenia wsi w materiały budowlane.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselCeberekStanislaw">Jak w tej chwili wygląda gospodarka materiałami budowlanymi? Mamy na przykład pewne niedobory cementu. Czy w tej sytuacji cement używany jest tylko wyłącznie tam, gdzie nie może być niczym innym zastąpiony? Wiem z własnego doświadczenia, że nie zawsze tak się dzieje.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselCeberekStanislaw">Następna sprawa to potrzeba zmiany przepisów dotyczących marży za sprowadzaną cegłę przez GS. Niekorzystne marże doprowadziły do tego, że GS sprzedają cegłę bezpośrednio w zakładach produkcyjnych, co stwarza ogromne trudności inwestującym rolnikom i stawia pod znakiem zapytania w takiej sytuacji już nie zaopatrzeniowca, lecz pośrednika — instytucję GS. Jeżeli chcemy mieć pewność realnego wzrostu hodowli bydła i trzody chlewnej, to na wsi nie może zabraknąć materiałów budowlanych zarówno ściennych, jak i konstrukcyjnych czy wykończeniowych oraz małej mechanizacji i wody. Ręce ludzkie w wielu wypadkach — przy wzroście hodowli — to dużo za mało. Kończąc, chciałem w imieniu moich wyborców, rolników i własnym postulować o jak najszybszą zmianę przepisów budowlanych na wsi. Śmiem twierdzić, że obecnie przepisy w wielu wypadkach kultywują tradycjonalizm, a nawet zacofanie i niepotrzebną biurokrację.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselCeberekStanislaw">Podam trzy krótkie przykłady.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselCeberekStanislaw">Jeżeli rolnik chce zmienić poszycie dachowe to musi mieć pozwolenie i plan, inaczej poszycia zmienić nie może i SOP nie udzieli mu pożyczki. Po co ten dla nikogo niezrozumiały przepis? Nie chcę mówić już o szkodliwym marnotrawstwie czasu. Znam fakt, o którym pisałem już w artykule w — „Radzie Narodowej” — kiedy rolnik, biorąc pod uwagę zarówno koszt jak i czas budowy obory — skorzystał z projektu typowego, który jest prawie kopią tradycyjnie budowanych obór w naszym terenie. W czasie budowy zmienił tylko o kilkanaście centymetrów wymiary budynku. Mija już dwa lata jak rozpoczął budowę, której mu następnie zabroniono dalej prowadzić. Rolnik ten jest bez przerwy zajęty, ale nie budową, lecz zeznaniami w wydziale BUiA a nawet w MO i u prokuratora, chociaż wprowadzone zmiany w budynku nie mają najmniejszego znaczenia zarówno dla inwestora jak i dla nadzoru.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselCeberekStanislaw">Znam rolnika, który zgłosił się o wydanie pozwolenia i projektu na budowę piwnicy do przechowywania ziemniaków. Szerokość budowli wynosiła 3 m. Sam czytałem pisma skierowane do owego rolnika z wydziału BUiA, w których przestrzegano, aby nie ważył się rozpocząć budowy przed otrzymaniem projektu. Rolnik projekt ów otrzymał za tydzień po ukończeniu budowy. Koszt projektu łącznie z przejazdami wyniósł podobno około 1 500 zł Tylko nikt z nas nie wie, po co ten projekt.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselCeberekStanislaw">Gdziekolwiek o tym mówię, wszędzie od pracowników wydziału BUiA otrzymuję jedną i tę samą odpowiedź: — „Takie są przepisy”. I takie właśnie zatwierdził Sejm. My, chłopi, chcemy szanować przepisy, lecz muszą one stać na straży praworządności, nowoczesności i potrzeb, jakie w tej chwili odczuwa szczególnie budownictwo inwentarskie na wsi.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselCeberekStanislaw">Wicemarszałek Halina Skibniewska:</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselCeberekStanislaw">Głos zabierze poseł Sabina Boroń.</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#PoselBoronSabina">Obywatelko Marszałku, Wysoki Sejmie! Spełniając życzenie wyborców, a szczególnie 17-tysięcznej załogi starachowickiej Fabryki Samochodów Ciężarowych — pragnę przedstawić Wysokiemu Sejmowi pod rozwagę wnioski w sprawach związanych z zaopatrzeniem ludności. Dotyczą one:</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#PoselBoronSabina">— rozbudowy i rekonstrukcji sieci handlowej;</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#PoselBoronSabina">— zaplecza produkcyjnego artykułów spożywczych;</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#PoselBoronSabina">— rozszerzenia odpowiedzialności hurtu i zjednoczenia przedsiębiorstw handlowych za gospodarkę zapasami trudnozbywalnymi.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#PoselBoronSabina">Wystąpienie swoje opieram głównie na przykładzie ośrodka robotniczego w Starachowicach, ale podobne zjawiska, o których pragnę powiedzieć, dostrzegam i w innych regionach kraju w czasie pracy poselskiej. Jest rzeczą zrozumiałą, że wzrastająca aktywizacja zawodowa społeczeństwa, o czym wspominał tow. Minister, oraz rosnące zasoby gotówkowe ludności przeznaczone na zakup towarów, są czynnikami wywołującymi potrzebę ulepszenia organizacji i funkcjonowania handlu dla dalszego usprawnienia obsługi konsumentów.</u> + <u xml:id="u-12.5" who="#PoselBoronSabina">Popieram ocenę tow. Ministra w odniesieniu do odczuwalnej poprawy zaopatrzenia rynku w roku bieżącym, lepszej obsługi klienta przez pracowników handlu, a także przedstawiony Wysokiej Izbie dalszy plan działania resortu zmierzający do utrzymania równowagi rynkowej.</u> + <u xml:id="u-12.6" who="#PoselBoronSabina">Pragnę jednak podkreślić, że sytuacja zarówno pod względem zaopatrzenia, jak też sieci handlu uspołecznionego, nie kształtuje się jeszcze równomiernie w poszczególnych województwach, co mogłam stwierdzić w czasie wyjazdów w teren członków Komisji Handlu Wewnętrznego.</u> + <u xml:id="u-12.7" who="#PoselBoronSabina">Do grupy województw, które wykazują niższy do średniego poziom wyrażany wskaźnikami ilości sklepów, ich powierzchni i wyposażenia technicznego — zaliczam również między innymi województwo kieleckie.</u> + <u xml:id="u-12.8" who="#PoselBoronSabina">W jeszcze większej dysproporcji w stosunku do przeciętnego poziomu rozwoju handlu znajdują się Starachowice. Dynamicznemu rozwojowi gospodarczemu i intensywnej rozbudowie miasta nie towarzyszy budowa większych obiektów handlowych, rozszerzenie powierzchni sprzedażowej sieci detalicznej i miejsc konsumpcyjnych w zakładach gastronomicznych dla uzyskania równowagi między wzrostem dochodów ludności a poziomem świadczonych usług, głównie przez handel.</u> + <u xml:id="u-12.9" who="#PoselBoronSabina">Składa się na to między innymi rozdrobnienie bazy sklepowej, przejętej po wojnie przez handel uspołeczniony — stanowiącej 80% ogólnego stanu sieci; eksploatacja tych małych lokali w budynkach o złym stanie technicznym, bez zapleczy i możliwości rozbudowy i modernizacji nie pozwala na przeprowadzenie rekonstrukcji sieci. Tak znaczny odsetek, bo około 30% małych sklepów poniżej 30 m^2^ z jednoosobową obsadą, powoduje trudności w zaopatrzeniu ludności, wzrastające dodatkowo w okresach urlopów i chorób personelu sklepowego.</u> + <u xml:id="u-12.10" who="#PoselBoronSabina">W niedostatecznym też stopniu, w stosunku do potrzeb, przyrasta sieć handlowa towarzysząca budownictwu mieszkaniowemu. Buduje się osiedla mieszkaniowe, a mimo obowiązujących przepisów i zarządzeń władz centralnych i terenowych ograniczony program budownictwa zaplecza usługowo-handlowego jest realizowany z opóźnieniem. Władze terenowe usiłują oddziaływać na kompleksową realizację obiektów, ale brak sankcji wobec inwestorów i wykonawców powoduje małą skuteczność tych zabiegów.</u> + <u xml:id="u-12.11" who="#PoselBoronSabina">Również budownictwo resortowe w pionie Ministerstwa Handlu Wewnętrznego i Związku Spółdzielni Spożywców — „Społem” nie jest realizowane zgodnie z programem inwestycyjnym.</u> + <u xml:id="u-12.12" who="#PoselBoronSabina">Poza tym występuje pilna potrzeba podjęcia przez resort handlu wewnętrznego takiego działania, które zapewniłoby racjonalne planowanie inwestycyjne oraz prawidłowy przebieg procesów inwestycyjnych zarówno w odniesieniu do terminowości budowy obiektów, wykonawstwa, jak i należytych rozwiązań technicznych i funkcjonalnych.</u> + <u xml:id="u-12.13" who="#PoselBoronSabina">Na niezadowalający stan zaopatrzenia załóg fabrycznych Starachowic ma wpływ niedostateczne zaplecze produkcyjne artykułów spożywczych codziennego użytku. Niedostateczna zdolność produkcyjna piekarni w mieście i przyległym rejonie ciążącym do miasta i odległy o 30 kilometrów zakład mleczarski oraz prowizoryczne warsztaty masarskie, pozbawione warunków technicznych, sanitarnych i bhp-owskich są przyczynami ustawicznych perturbacji rynkowych i niezadowolenia ludności.</u> + <u xml:id="u-12.14" who="#PoselBoronSabina">Omówienia wymaga także problem przetwórstwa mięsa, który jest przedmiotem szczególnej uwagi władz terenowych od kilkunastu lat. Mimo wysiłku władz terenowych plany dostaw mięsa i przetworów nie mogą być w pełni zrealizowane. Wskazywane przez wojewódzkie organizacje handlowe luzy produkcyjne znajdują się w zakładach odległych o kilkadziesiąt kilometrów od Starachowic, co podraża koszty handlowe w sposób ekonomicznie nie uzasadniony. W uzupełnieniu dodam, że masarnie zamykane są kilka razy w roku z uwagi na antysanitarne warunki, co kompletnie dezorganizuje zaopatrzenie miasta.</u> + <u xml:id="u-12.15" who="#PoselBoronSabina">Z uznaniem przyjmowane jest łagodzenie sytuacji rynkowej poprzez zwiększone dostawy mięsa, które w okresie ostatnich miesięcy 1970 roku były bardzo nikłe. Pragniemy jednak, by z takim trudem zdobyty surowiec nie był marnowany w złych warunkach technicznych i sanitarnych. Konsumenci wyrażają niezadowolenie z powodu złej jakości i smaku wyrobów. Ostatnio, na przykład, czyni się duże starania w sprawie uruchomienia drugiej zmiany w Zakładach Mięsnych w Kielcach oraz w sprawie lepszego wykorzystania masarni GS i WSS.</u> + <u xml:id="u-12.16" who="#PoselBoronSabina">Świadoma ekonomicznych trudności w kraju, postuluję załatwienie tej sprawy w takim zakresie i przy wykorzystaniu takich środków, jakie są aktualnie możliwe.</u> + <u xml:id="u-12.17" who="#PoselBoronSabina">Na zakończenie pragnę poświęcić parę słów sprawie rozszerzenia odpowiedzialności przedsiębiorstw hurtowych za właściwą współpracę hurtu z detalem w zakresie trybu zaopatrywania uspołecznionego handlu detalicznego w przemysłowe artykuły sezonowe.</u> + <u xml:id="u-12.18" who="#PoselBoronSabina">Wprawdzie zarządzenia Ministra Handlu Wewnętrznego z 1961 roku i 1970 regulują tryb postępowania w przypadkach nieudanych zakupów, ale jak stwierdziłam w terenie, niektóre hurtownie nadal nie respektują zarządzeń resortu i nie przyjmują zwróconych towarów. W zmieniającej się w kraju sytuacji hurtownie muszą spełniać rolę rzetelnego kupca-pośrednika. W tym zakresie niezbędna jest wzmożona kontrola kompetentnych organów.</u> + <u xml:id="u-12.19" who="#PoselBoronSabina">Druga sprawa dotyczy artykułów trudno-zbywalnych jeszcze z minionych lat. Są także przedsiębiorstwa, które na skutek złej organizacji i niedostatecznego merytorycznego nadzoru władz zwierzchnich, nie uporały się w porę z zapasami towarów trudnozbywalnych. Nadmierna ich ilość, zastosowane rygory bankowe powodują ustawiczne trudności i w konsekwencji ujemnie odbijają się na zaopatrzeniu przez tzw. — „ostrożne zakupy”. Hurt na bieżąco dostarcza jeszcze zbyt dużo towarów, które nie są poszukiwane przez ludność. Istnieje wśród handlowców, i nie tylko wśród handlowców, pogląd — podzielany także przez aparat bankowy, aktyw związkowy i rady narodowe — że problemem zmniejszenia zapasów zbyt mało zajmują się zjednoczenia, które powinny pełnić nadzór także nad gospodarką zapasami w podporządkowanych przedsiębiorstwach.</u> + <u xml:id="u-12.20" who="#PoselBoronSabina">Realność programów przedsiębiorstw i powodzenie ich realizacji zależy jednak od tego, jak będzie pomagała w tym Powszechna Agencja Handlowa, hurtownie branżowe, a szczególnie Zjednoczenie Przedsiębiorstw Handlowych — dlatego wnioskuję — aby na te jednostki gospodarcze nałożyć zwiększoną odpowiedzialność za kształtowanie się zapasów i sposoby ich upłynniania. Dziękuję (Oklaski) Wicemarszałek Halina Skibniewska:</u> + <u xml:id="u-12.21" who="#PoselBoronSabina">Głos zabierze poseł Czesław Rachel.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselRachelCzeslaw">Wysoki Sejmie! Nadrzędne zadania coraz pełniejszego zaspokajania potrzeb społeczeństwa, a także wymogi aktualnej sytuacji, w której szczególnego znaczenia nabiera sprawa utrzymania równowagi rynkowej i zabezpieczenia pokrycia towarowego dla wzrostu płac realnych ludności — wszystko to zobowiązuje nas do wnikliwego rozważenia możliwości i potrzeb związanych z rozwojem drobnej wytwórczości, w tym także rzemiosła. Działalność drobnej wytwórczości z natury rzeczy ściśle jest związana z zaopatrzeniem rynku i bezpośrednią obsługą różnorodnych potrzeb mieszkańców wsi i miast.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselRachelCzeslaw">Od postępu w tej ważnej, choć wciąż jeszcze niedostatecznie docenianej dziedzinie gospodarki, zależeć będzie powodzenie w realizacji zamierzeń dotyczących podnoszenia stopy życiowej ludności. W imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego wyrażam przekonanie, że drobna wytwórczość w znacznie większym niż dotychczas stopniu może i powinna przyczyniać się do poprawy sytuacji rynkowej poprzez zwiększenie dostaw wyrobów poszukiwanych przez klientów, a także poprzez rozszerzanie zakresu usług, których niedorozwój wywiera niekorzystny wpływ na strukturę i rozmiary obrotu towarowego.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselRachelCzeslaw">Umocnienie rynkowej funkcji drobnej wytwórczości, obejmującej tysiące zakładów uspołecznionych, spółdzielczych i rzemieślniczych stanowi ogromną szansę, jeśli uwzględnimy łatwość elastycznego reagowania tych przedsiębiorstw na zmieniające się potrzeby nabywców. Szansą, której nie sposób pominąć, jest także fakt opierania produkcji na stosunkowo nieskomplikowanych technologiach, nie wymagających znacznych nakładów inwestycyjnych ani też nie obciążających budżetu państwa poważniejszymi wydatkami na import surowców, licencji, maszyn i urządzeń.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselRachelCzeslaw">Uruchomienie ogromnych rezerw tkwiących w tej sferze gospodarki i zużytkowanie ich dla poprawy zaopatrzenia rynku wymagać będzie w mniejszym stopniu nakładów finansowych i inwestycyjnych, natomiast w większym stopniu — dalszego przezwyciężania utrwalonego w minionych latach klimatu. Klimat ten wyrażał się w bagatelizowaniu spraw rynku i w niedocenianiu tych gałęzi wytwórczości, dla których racją bytu jest zaspokajanie różnorodnych konsumpcyjnych potrzeb obywateli. Ilościowy i jakościowy rozwój zakładów drobnej wytwórczości uzależniony jest m. in. od zaspokojenia ich elementarnych potrzeb w zakresie lokali, kadr oraz podstawowego wyposażenia, jak również od precyzyjniejszego niż dotychczas bilansowania zadań produkcyjnych z zaopatrzeniem materiałowym. Spełnienie tych postulatów, stosunkowo zresztą skromnych w zestawieniu z potrzebami rolnictwa czy przemysłu, pozwoli osiągać szybkie i znaczne efekty ekonomiczne, oddziaływające niemal natychmiast na odczuwalną dla ludności poprawę sytuacji rynkowej.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselRachelCzeslaw">Dziedziną drobnej wytwórczości, która w zasadzie bez sięgania do nakładów państwowych może szybko i wydatnie wpływać na zmniejszenie napięć rynkowych, jest rzemiosło.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselRachelCzeslaw">Posłowie Stronnictwa Demokratycznego informowali już Wysoką Izbę o zjawiskach, które dały o sobie znać w postaci likwidacji kilku tysięcy warsztatów rzemieślniczych, a także ograniczenia produkcji i usług, zmniejszania liczby zatrudnionych rzemieślników i uczniów oraz nieuzasadnionego likwidowania współpracy między handlem i rzemiosłem.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselRachelCzeslaw">Obecnie obserwujemy poprawę sytuacji, którą można przypisać w poważnym stopniu efektom pracy partyjno-rządowej komisji powołanej z inicjatywy Stronnictwa Demokratycznego do rozpatrzenia problemów rzemiosła i nie uspołecznionej drobnej wytwórczości. Efekty pracy tej komisji przyczyniają się do złagodzenia nastrojów wywołanych w rzemiośle przez niektóre nie przemyślane decyzje. Rzemiosło oczekuje ostatecznego podjęcia decyzji, które definitywnie ustabilizują jego pozycję w gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselRachelCzeslaw">Wiele poczynań wskazuje na to, iż rzemiosło będzie mogło obecnie stopniowo rozwijać potrzebną produkcję rynkową uzupełniając swymi towarami dostawy przemysłu uspołecznionego i spółdzielczości pracy. Znaczny potencjał produkcyjny rzemiosła umożliwia poważne zwiększenie dostaw rynkowych, które według danych Ministerstwa Handlu Wewnętrznego osiągnęły w 1970 roku w placówkach handlu uspołecznionego wartość ponad 3 mld zł. Zrealizowanie tych zamierzeń, odgrywających tak istotną rolę w utrwalaniu równowagi rynkowej, wymagać będzie jednak zwiększenia inicjatywy ze strony samego rzemiosła oraz odpowiednich decyzji ze strony organów administracji państwowej.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselRachelCzeslaw">Zakłady rzemieślnicze powinny skoncentrować swą uwagę na wytwarzaniu nowych wzorów i poszukiwanych przez klientów wyrobów wielu branż, m. in. zabawek, pamiątek, artykułów gospodarstwa domowego i towarów „tysiąca i jeden drobiazgów”, a także różnego rodzaju części zamiennych, akcesoriów motoryzacyjnych, sprzętu turystycznego, galanterii i kosmetyków oraz innych wyrobów, których nie wytwarza, lub wytwarza w niedostatecznej ilości, przemysł uspołeczniony.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselRachelCzeslaw">Przeprowadzone w ostatnich latach ograniczenie styku rzemiosła z przedsiębiorstwami uspołecznionymi w zakresie produkcji zaopatrzeniowo-inwestycyjnej nie może, rzecz jasna, dotyczyć dostaw rzemieślniczych towarów rynkowych dla przedsiębiorstw handlu uspołecznionego. Handel odgrywa tu bowiem rolę pośrednika między rzemiosłem i ludnością.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselRachelCzeslaw">Występujące jeszcze wypadki ograniczenia kontaktów handlu z rzemiosłem przez niektóre przedsiębiorstwa handlowe są sprzeczne z intencjami polityki państwa i wytycznymi kierownictwa resortu handlu wewnętrznego, a po nadto wywołują ujemny wpływ na układ stosunków towarowo-pieniężnych w kraju. Główną kierunkową w tej dziedzinie powinna być przemyślana, oparta na analizie rynku, szczególnie regionalnego, polityka popierania produkcji rzemieślniczej poszukiwanych towarów i nowości.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselRachelCzeslaw">Pozytywnym przykładem skutecznego działania handlu są inicjatywy niektórych przedsiębiorstw, które organizują wystawy wzorów poszukiwanych asortymentów. Ekspozycje te pomyślane są jako oferta dla rzemieślników i przedsiębiorstw drobnej wytwórczości w celu podejmowania produkcji wielu potrzebnych na rynku wyrobów.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselRachelCzeslaw">Z zadowoleniem trzeba przyjąć inicjatywę Ministerstwa Handlu Wewnętrznego zorganizowania w trakcie jesiennych targów poznańskich imprezy handlowej pod hasłem — „Szukamy producentów” — tym bardziej, że celem jej będzie głównie poszukiwanie producentów artykułów ułatwiających pracę w gospodarstwie domowym.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselRachelCzeslaw">Aktywizacja rynkowej produkcji rzemiosła wymaga także załatwienia niektórych wciąż jeszcze otwartych spraw zarówno o charakterze ogólnym, jak i szczegółowym.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselRachelCzeslaw">Do najważniejszych zagadnień należy zapewnienie stabilności działania rzemiosła przez administrację terenową i centralną. Dotyczy to zwłaszcza stabilności polityki w zakresie wydawania uprawnień i zezwoleń oraz stabilności polityki podatkowej. Dotychczasowa praktyka charakteryzowała się częstymi zmianami, które niejednokrotnie działały wstecz, zwiększając na przykład obciążenia skarbowe za lata poprzednie. System ten nie sprzyjał rozwojowi warsztatów rzemieślniczych nastawionych na produkcję rynkową i usługi.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselRachelCzeslaw">Wśród szczegółowych zagadnień, o niemałym znaczeniu społeczno-gospodarczym, należy wymienić kwestię zaopatrzenia rzemiosła w niezbędne surowce, materiały i narzędzia pracy. Jedną z metod rozwiązywania tego niełatwego zagadnienia mogłoby być wykorzystanie formy porozumień terenowo-branżowych skupiających zakłady należące do różnych pionów organizacyjnych i zabezpieczających rozdział materiałów zaopatrzeniowych proporcjonalnie do potrzeb zgłaszanych przez zakłady uczestniczące we wzajemnym porozumieniu. Dotychczasowy system zaopatrzenia nie gwarantuje równomiernego wykorzystania potencjału poszczególnych przedsiębiorstw i warsztatów, sprzyja raczej tak zwanym przeciekom szczególnie deficytowych materiałów, a w ostatecznym wyniku godzi w dobro społeczeństwa zainteresowanego poszerzaniem asortymentu dostępnych na rynku pełnowartościowych wyrobów — bez względu na znak firmowy, jakim zostały opatrzone.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselRachelCzeslaw">Odrębnym problemem nabierającym szczególnego znaczenia na tle całokształtu problemów zaopatrzenia rynku jest kwestia ustalania cen na wyroby rzemieślnicze. Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego zgłasza postulat zwiększenia kontroli nad prawidłowością decyzji Komisji Cen, które w niektórych przypadkach ustalają ceny poniżej kosztów wynikających z prawidłowo opracowanych kalkulacji. Cena bywa niekiedy niższa od wartości składników używanych do produkcji. Ta praktyka zachęca niesolidne jednostki do zwiększenia zysku w wyniku zmian technologii godzących w interes nabywców, zaś uczciwych rzemieślników zmusza do rezygnacji z wytwarzania poszukiwanych na rynku towarów.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselRachelCzeslaw">Poważne rezerwy mogące przyczynić się do umacniania równowagi rynkowej i lepszego zaspokajania podstawowych potrzeb ludności, istnieją również w innych branżach sektora nie uspołecznionego. W szczególności niemałe znaczenie miałby szybszy niż dotychczas rozwój prywatnej gastronomii, zwłaszcza na szlakach turystycznych i w miejscowościach charakteryzujących się dużym ruchem wycieczkowo-turystycznym.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselRachelCzeslaw">Mamy przed sobą ogromny kompleks zagadnień związanych z tworzeniem korzystniejszych warunków rozwoju usług dla ludności. Poruszając tę sprawę w toku dzisiejszej debaty, pragnę wskazać jedynie na dwa aspekty wiążące się ściśle z problematyką rynkową.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselRachelCzeslaw">Po pierwsze — rozwój usług stanowi czynnik łagodzący nacisk nabywców na handel. Może on wpłynąć na poprawę struktury wydatków ludności, nie mówiąc już o tym, że naszym celem jest tu zaspokajanie szczególnie dotkliwie odczuwalnych potrzeb społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselRachelCzeslaw">Po drugie — rozwój usług, zwłaszcza usług grupy przemysłowej, zwiększa zainteresowanie nabywców niektórymi wyrobami, np. sprzętem zmechanizowanym, radioodbiornikami, telewizorami, lodówkami i tym podobnymi artykułami, których podaż jest większa od popytu. Jest faktem znanym, że słabości bazy usługowej i trudności z naprawą sprzętu dla wielu obywateli stanowią okoliczność zniechęcającą do dokonania zakupu.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselRachelCzeslaw">Założenia harmonijnego rozwoju naszej gospodarki narodowej, rozwoju zmierzającego do poprawy warunków życia społeczeństwa nakładają na całość drobnej wytwórczości poważne zobowiązania. Sprostanie tym zobowiązaniom zależy w równej mierze od wysiłków poszczególnych przedsiębiorstw, spółdzielni i warsztatów rzemieślniczych, jak również od decyzji centralnych oraz terenowych ogniw administracji. Decyzje te powinny składać się na system bodźców służących zbliżeniu działalności usługowej i produkcyjnej wszystkich pionów drobnej wytwórczości do rzeczywistych potrzeb ludności.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselRachelCzeslaw">Wicemarszałek Halina Skibniewska:</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#PoselRachelCzeslaw">Głos zabierze posłanka Maria Grzelka.</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#PoselGrzelkaMaria">Obywatelko Marszałku, Wysoki Sejmie! Na tle ogólnokrajowej oceny sytuacji handlu, przedstawionej przez Ministra Sznajdra, chciałabym kilka słów powiedzieć o sytuacji rynkowej na terenie Łodzi. Otóż pierwsze miesiące 1971 roku przebiegały w Łodzi pod znakiem poprawy zaopatrzenia zarówno w artykuły spożywcze, jak i przemysłowe. W rezultacie, na przykład w I kwartale br., obroty były o 5,5% wyższe od ubiegłorocznych.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#PoselGrzelkaMaria">Tym niemniej, w sprawie zaopatrzenia Łodzi nadal jest jeszcze wiele do zdziałania. Wydaj e się, że potrzeby całej aglomeracji łódzkiej, obejmującej blisko 1 milion mieszkańców, wymagają ze strony centralnych władz handlowych szczególnego spojrzenia. Z tym wiąże się odmienna od innych miast wydzielonych specyfika, wyrażająca się wyjątkowo wysokim, w stosunku do innych okręgów przemysłowych, wskaźnikiem zatrudnienia kobiet, przy czym znaczna ich część pracuje w przemyśle włókienniczym, gdzie obowiązuje system trójzmianowy. Z faktu niezbyt wysokiego pułapu płac i stosunkowo skromnych dochodów wieluset jeszcze rodzin, zwłaszcza utrzymujących się z pracy w włókiennictwie, wynika konieczność szczególnie dobrego zaopatrzenia w artykuły spożywcze o zróżnicowanych cenach, z odpowiednią preferencją dla asortymentów o cenach niższych, a także takich, których przyrządzanie nie jest zbyt pracochłonne. Stąd np. bardzo znaczne spożycie mięsa przy dużym i nie zawsze zaspokojonym popycie.</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#PoselGrzelkaMaria">Mówiąc o konieczności poprawy zaopatrzenia, jeszcze jeden problem wymaga uwagi, a który ma duże znaczenie dla poprawy warunków pracy w łódzkim przemyśle — jest to sprawa rozbudowy kiosków spożywczych na terenie zakładów pracy. Problem ten nie wymaga uzasadnienia, jest on bowiem podnoszony przez załogi przemysłu włókienniczego przy okazji wszystkich spotkań.</u> + <u xml:id="u-14.3" who="#PoselGrzelkaMaria">Zdaję sobie sprawę, że wiąże się to z zabezpieczeniem dodatkowej masy towarowej dla miasta. Niemniej jednak postulat ten jako niezmiernie istotny kieruję do resortu handlu, jak również do przemysłu spożywczego i skupu.</u> + <u xml:id="u-14.4" who="#PoselGrzelkaMaria">Jeżeli już jestem przy tym temacie, to muszę powiedzieć, że miasto nasze spodziewało się pewnej poprawy zaopatrzenia w wędliny po oddaniu do użytku przetwórni wędliniarskiej w dzielnicy Nowe Sady. Chodziło zwłaszcza o wyeliminowanie uciążliwych przerzutów wędlin z innych rejonów kraju. Tymczasem, mimo upływu przeszło półrocznego okresu od uruchomienia zakładu, mało sprawne urządzenia powodują, że produkcja wynosi około 50% w stosunku do założonej wielkości. Stąd też kieruję postulat do resortu przemysłu spożywczego i skupu o podjęcie odpowiedniego działania w kierunku usunięcia usterek maszyn i doprowadzenia do pełnej zdolności produkcyjnej — Mówiąc o zaopatrzeniu rynku w artykuły przemysłowe, trzeba przyznać, że w 'wielu grupach towarowych uległo ono znacznej poprawie. Dotyczy to takich grup towarowych, jak np. konfekcja damska i męska, odbiorniki radiowe i telewizyjne, pralki itp. Uległo też pewnej poprawie wzornictwo branży odzieżowej.</u> + <u xml:id="u-14.5" who="#PoselGrzelkaMaria">Analizując jednak zaopatrzenie pod względem asortymentowym, zaobserwować można w wielu branżach niedostateczne nasycenie rynku. Wynika to m.in. ze słabości naszej analizy rynku, powodującej niepełne dostosowanie produkcji do określonych wymogów konsumenta, jak również z zarysowujących się niedoborów wielu artykułów, zwłaszcza tych, które zdobyły sobie uznanie konsumentów i są powszechnie poszukiwane, jak również i tych artykułów, na które ostatnio zostały obniżone ceny.</u> + <u xml:id="u-14.6" who="#PoselGrzelkaMaria">Mimo globalnego wzrostu ilościowego produkcji i dostaw w dziewiarstwie w dalszym ciągu nie jest utrzymywana ciągłość sprzedaży takich artykułów, jak bluzek bawełnianych, ubiorów z przędz teksturowych, koszul męskich i chłopięcych, bawełnianych i jedwabnych trykotaży męskich itp. Podobnie przy nieznacznym wzroście dostaw branży obuwniczej, rynek odczuwał poważne braki obuwia welurowego, modnego obuwia damskiego, obuwia tekstylnego, gumowego itp.</u> + <u xml:id="u-14.7" who="#PoselGrzelkaMaria">Nadal występują okresowe niedobory wielu artykułów z grupy 1001 drobiazgów w artykułach trwałego użytku i branży gospodarstwa domowego mimo znacznego wzrostu dostaw. Należy również podkreślić, że obniżki cen wpłynęły na znaczny wzrost popytu, w rezultacie czego w wielu asortymentach, gdzie notowano uprzednio dostateczną podaż, sytuacja uległa zmianie. Dotyczy to m. in. firanek wzorzystych torlenowych, pończoch steelonowych, lodówek, częściowo magnetofonów. W tych asortymentach konieczny jest wzrost przydziałów.</u> + <u xml:id="u-14.8" who="#PoselGrzelkaMaria">Konieczna jest także wydatna poprawa zaopatrzenia w te artykuły, które mają wpływ na poprawę warunków pracy załóg wielu naszych zakładów. Chodzi tu zwłaszcza o bojlery elektryczne 5 litrowe, grzejniki do centralnego ogrzewania itp. artykuły, które są przydzielane centralnie, a potrzeby zabezpieczane są w granicach najwyżej do 25%.</u> + <u xml:id="u-14.9" who="#PoselGrzelkaMaria">Na istniejący stan zaopatrzenia ma niewątpliwie wpływ nie tylko ograniczona moc produkcyjna przemysłu i zbyt mało jeszcze elastyczne dostosowanie produkcji do faktycznych i aktualnych potrzeb rynku, lecz także nieterminowa bądź może niepełna realizacja należnych dostaw.</u> + <u xml:id="u-14.10" who="#PoselGrzelkaMaria">Dostarczane przez przemysł towary nie zawsze są bowiem zgodne z zamówieniami pod względem kolorystyki, fasonów, a zwłaszcza rozmiarów. Szczególnie odczuwalne to jest w odzieży i obuwiu, a w praktyce np. obuwie częstokroć dostarczane jest w jednej numeracji i to nieraz w najmniej poszukiwanej. Powoduje to, że najbardziej poszukiwane rozmiary są mało dostępne w sprzedaży. W zakresie jakości obuwia częste są przypadki pękania wierzchów, odklejania się spodów, urywania obcasów. O ile jeszcze w 1968 r. reklamacji w Łodzi i województwie było na sumę około 3,8 mln zł, to w 1970 r. było ich na sumę około 8 mln zł. Sprawa jest więc bardzo niepokojąca i wnioski z tego powinien wyciągnąć przemysł obuwniczy.</u> + <u xml:id="u-14.11" who="#PoselGrzelkaMaria">Należy również podkreślić, zwłaszcza na podstawie doświadczeń krajowych targów poznańskich, że oferowane przez przemysł na giełdach nowe, ciekawe wzory w dostawach są ograniczane już w momencie kontraktacji, a w trakcie realizacji zawartych umów następują dodatkowe często niekorzystne korekty. I tak ,np. w ostatnich ofertach przemysłu na III kwartał, przy generalnie dostatecznej ilości nowych wzorów, zostały one już w dniu otwarcia targów całkowicie przez handel zakupione. Oferowana masa towarowa branży dziewiarskiej pokrywała potrzeby rynku zaledwie w 70%, przy czym szczególnie małe były oferty na dostawę takich artykułów z anilany, jak bluzki, koszule polo, które po obniżce cen cieszą się dużym popytem.</u> + <u xml:id="u-14.12" who="#PoselGrzelkaMaria">Z tymi zjawiskami wiąże się jeszcze jedna sprawa. Otóż przekazywane przez przemysł za pośrednictwem środków masowego przekazu informacje o nowościach niekiedy dezorientują klienta, gdyż oferta przemysłu nie zawsze jest w pełni podbudowana możliwościami produkcyjnymi, a co za tym idzie brak jest odpowiedniej podaży. W rezultacie dochodzi do paradoksów, że reklamowany jest towar, którego nie można otrzymać w sprzedaży. Przykładem np. może być reklama obuwia ze skór — „corfam” i „clarino”, proszku — „E” czy ekstraktu kawy zbożowej — „Inka” itp. W tych sprawach niezbędna jest większa odpowiedzialność zainteresowanych przemysłów.</u> + <u xml:id="u-14.13" who="#PoselGrzelkaMaria">Należy podkreślić, że resort handlu wewnętrznego w swojej polityce przyjął niewątpliwie słuszny kierunek usprawnienia współpracy z przemysłem przy uznaniu za sprawę priorytetową potrzeb i wymogów konsumenta.</u> + <u xml:id="u-14.14" who="#PoselGrzelkaMaria">Jeden z ważniejszych problemów, któremu chciałabym parę słów poświęcić, to ceny na artykuły przemysłowe. Przekonaliśmy się, że społeczeństwo bardzo chętnie zakupuje towary tańsze w ramach posezonowych obniżek cen. Przykładem tego może być sezonowa obniżka cen na odzież i obuwie w lutym i marcu, o czym wspomniał Minister Handlu Wewnętrznego. Większość tych artykułów została wyprzedana w bardzo krótkim czasie, przy czym handel łódzki chcąc udostępnić te artykuły jak najszerszym kręgom ludzi pracy, organizował różnorodne formy sprzedaży, a m. in. kiermasze, sprzedaż w zakładach pracy, bądź sprzedaż obwoźną itp. Tego rodzaju akcję trzeba więc w dalszym ciągu kontynuować — zresztą potwierdził to również Minister Handlu Wewnętrznego.</u> + <u xml:id="u-14.15" who="#PoselGrzelkaMaria">Mówiąc o problemie przecen, trzeba stwierdzić, że różne i złożone są przyczyny, dla których towar przed przeceną nie znajdował nabywcy. Jedną z nich, i to dosyć istotną, jest niekiedy zbyt wysoka cena wyjściowa. Tego rodzaju tendencje mogą spowodować w konsekwencji rezultaty odwrotne od zamierzonych i powodować odkładanie się towarów. Widoczne to jest w niektórych rodzajach bielizny, odzieży i obuwia.</u> + <u xml:id="u-14.16" who="#PoselGrzelkaMaria">Także ceny niektórych towarów z importu o charakterze masowym i standardowym i o tych samych cechach użytkowych co wyrób krajowy nie powinny być zbyt wysokie. Przykładem może być importowane obuwie z Pakistanu bądź z Hiszpanii, na które cena była niewspółmiernie wysoka w stosunku do ich faktycznej wartości.</u> + <u xml:id="u-14.17" who="#PoselGrzelkaMaria">Mówiąc o sprawie przecen, trzeba podkreślić, że handel nie powinien dopuszczać do nadmiernego gromadzenia zapasów towarów trudnozbywalnych zarówno artykułów przemysłowych, jak i spożywczych. Sezonowe obniżki cen np. różnych przetworów warzywno-owocowych, konserw, gromadzących się zapasów drobiu itp. powinny być istotnym elementem działalności handlowej i aktywizacji sprzedaży, zwalniając zamrożone środki finansowe i odblokowując powierzchnie produkcyjne i magazynowe. Stąd przeceny powinny być dokonywane szybciej i bardziej operatywnie niż to się odbywa dotychczas, oczywiście, z uwzględnieniem wszystkich obiektywnych czynników, warunkujących utrzymanie równowagi rynkowej, a jednocześnie dynamizujących rozwój produkcji artykułów rynkowych oraz poprawę ich jakości.</u> + <u xml:id="u-14.18" who="#PoselGrzelkaMaria">Niezależnie od konieczności poprawy zaopatrzenia, uważam, że niezbędna jest wysoka sprawność i kultura obsługi, likwidacja kolejek oraz wyeliminowanie marnotrawstwa czasu, zwłaszcza pracujących kobiet, jak to się często jeszcze zdarza przy dokonywaniu zakupów.</u> + <u xml:id="u-14.19" who="#PoselGrzelkaMaria">W tym zakresie wiele jest jeszcze do zdziałania. Między innymi w zbyt małym stopniu wykorzystuje handel, jak do tej pory, możliwości zatrudnienia na pół etatu; za mało jest także w dużych miastach sklepów o charakterze specjalistycznym. Nie dostosowane są również godziny otwierania sklepów do potrzeb zaopatrywania się kobiet pracujących w systemie zwłaszcza trójzmianowym. Intensywnemu działaniu w tym zakresie nie sprzyja rozbieżność interesów poszczególnych detalicznych pionów handlowych. Niezbędne są więc większa egzekutywa i koordynacja ze strony szczebla centralnego, a w ślad za tym rad narodowych wszystkich szczebli.</u> + <u xml:id="u-14.20" who="#PoselGrzelkaMaria">Wysoka Izbo! Reasumując powyższe, nasuwają się następujące ważniejsze wnioski do realizacji, a dotyczące:</u> + <u xml:id="u-14.21" who="#PoselGrzelkaMaria">—celowości przeanalizowania przez resort handlu wewnętrznego możliwości dalszej poprawy zaopatrzenia aglomeracji łódzkiej, biorąc pod uwagę specyfikę miasta, jego potrzeby i dotychczasowe niekorzystne wskaźniki w niektórych asortymentach;</u> + <u xml:id="u-14.22" who="#PoselGrzelkaMaria">—bardziej operatywnego i śmiałego dokonywania przecen posezonowych towarów przemysłowych oraz sezonowych obniżek cen niektórych artykułów spożywczych;</u> + <u xml:id="u-14.23" who="#PoselGrzelkaMaria">—wzmocnienia dyscypliny dostaw z przemysłu do handlu w odniesieniu do terminowości, jak i jakości, kolorów, fasonów i rozmiarów.</u> + <u xml:id="u-14.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-14.25" who="#PoselGrzelkaMaria">Wicemarszałek Halina Skibniewska:</u> + <u xml:id="u-14.26" who="#PoselGrzelkaMaria">Głos zabierze poseł Bartłomiej Rusin.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselRusinBartlomiej">Obywatelko Marszałku, Wysoki Sejmie!</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselRusinBartlomiej">Zabierając głos w dzisiejszej debacie sejmowej, pragnę podnieść sprawę skupu mleka i jego zagospodarowania. Co prawda kol. poseł Ceberek wspomniał nieco o mleczarstwie w kraju, niemniej jednak wydaje mi się, że te sprawy wymagają szerszego wyjaśnienia, aczkolwiek zastrzegam się, Wysoka Izbo, że problem jest tak obszerny, iż w tak krótkim czasie nie będę mógł go szerzej rozwinąć. Postaram się jednak na niektóre momenty, moim zdaniem bardzo istotne, zwrócić uwagę.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselRusinBartlomiej">Skup mleka w okresie pierwszych 4 miesięcy br. przebiegał u nas w kraju niezadowalająco. Zdecydowana poprawa nastąpiła dopiero w maju, kiedy to skupiono 4,8% mleka ponad miesięczny plan. Pozwala to żywić nadzieje, że w okresie tradycyjnie szczytowych dostaw przemysł mleczarski uzyska poprawę wskaźników skupu.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselRusinBartlomiej">Należy zaznaczyć, że mimo osiągniętego o 5% przyrostu w skupie mleka, w porównaniu z okresem pięciu pierwszych miesięcy roku ubiegłego, zadania planowe nie zostały wykonane. Złożyło się na to szereg istotnych przyczyn, a głównie:</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselRusinBartlomiej">— znaczny spadek pogłowia krów. Według spisu grudniowego 1970 r. liczba krów była mniejsza w porównaniu ze stanem na miesiąc grudzień 1969 r. o prawie 4%;</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselRusinBartlomiej">— zmniejszenie o około 30% zakupu przemysłowych pasz przez rolników, na skutek grudniowej podwyżki cen z jednoczesnym pogorszeniem i obniżeniem ich jakości;</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselRusinBartlomiej">— wzrost zużycia mleka pełnego na cele paszowe, w związku ze znacznym przyrostem pogłowią trzody chlewnej;</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselRusinBartlomiej">— wyczerpanie pasz dla bydła na skutek niedostatecznego gromadzenia pasz gospodarskich na zimę z winy bądź to producentów, bądź z powodu niedociągnięć w zaopatrzeniu rolnictwa w sprzęt do zbioru i konserwacji pasz.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselRusinBartlomiej">Do tego należy dodać, że od wielu lat mleczność krów w zasadzie nie zwiększa się. Mleczność krów powinna ulec wzrostowi, bo to stanowi podstawowy warunek opłacalności produkcji i zwiększenia towarowości mleka. Oprócz tych przyczyn występują niedomagania w organizacji punktów skupu mleka. Wiele wsi dotychczas nie jest objętych skupem mleka, wirówek jest wciąż za mało, co powoduje, że rolnicy pełnowartościowe mleko przeznaczają na spasanie. Ponadto spółdzielczość mleczarska za mało aktywnie oddziaływuje na poprawę jakości surowca i współpracę z dostawcami.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselRusinBartlomiej">W celu zapewnienia wykonania planu skupu mleka w roku 1971, w warunkach spadku pogłowia krów przy rozwijającej się produkcji trzody chlewnej, Centralny Związek Spółdzielni Mleczarskich opracował program działalności w zakresie skupu mleka. Sądzę, że realizacja tego szerokiego programu przyczyni się do usunięcia wielu trudności występujących w organizacji skupu mleka.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselRusinBartlomiej">Jednym z typowych zjawisk, które występuje w spółdzielczości mleczarskiej, jest sezonowość produkcji mleka. Zbyt duża sezonowość stwarza poważne trudności w zaopatrzeniu rynku, jak również w racjonalnym wykorzystaniu mocy produkcyjnych zakładów przemysłowych. Klasycznym tego przykładem jest właśnie województwo olsztyńskie. W rejonach, gdzie jest więcej naturalnych użytków zielonych sezonowość produkcji jest większa niż w rejonach, gdzie podstawą żywienia krów są pasze pochodzące z upraw polowych. Świadczy to o nieracjonalnym gospodarowaniu na użytkach zielonych oraz o niedociągnięciach w zakresie konserwacji traw.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselRusinBartlomiej">Dotychczasowe przekonywanie rolników o potrzebie przesuwania okresu wycieleń krów na okres jesienno-zimowy nie odnosi właściwego skutku. Wydaje się, że zastosowanie silniejszych bodźców ekonomicznych w postaci większego zróżnicowania cen na mleko w okresie letnim i zimowym mogłoby przynieść wyraźne efekty w złagodzeniu sezonowości produkcji i dostaw mleka.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselRusinBartlomiej">Ważnym zagadnieniem jest zagospodarowanie mleka w ten sposób, by w jak najpełniejszym stopniu zaspokoić potrzeby konsumentów. Sytuacja na rynku żywnościowym wymaga, by spółdzielczość mleczarska nastawiła się na produkcję takich artykułów, które w szczególności poszukiwane są przez konsumentów, jak mleko, masło, śmietana, sery i twarogi. Jakkolwiek postulat ten spółdzielczość mleczarska stara się realizować, to jednak asortyment produkowanych wyrobów jest jeszcze niedostateczny, zwłaszcza serów i napojów mlecznych. Zbyt powolny jest postęp w zakresie dostaw na rynek mleka paczkowanego.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselRusinBartlomiej">Zaopatrzenie rynku wewnętrznego w produkty mleczarskie pod względem ilościowym, z wyjątkiem masła, należy ocenić pozytywnie. Budzi jednak zastrzeżenia rytmiczność i terminowość dostaw.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselRusinBartlomiej">Popyt na produkty mleczarskie jest nadal duży. Wynika on głównie ze względu na wartości odżywcze, smakowe, jak i relacje cen tych produktów. Aby w tej sytuacji spółdzielczość mleczarska sprostała zapotrzebowaniom rynku, powinna zdobyć się na maksimum wysiłku.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselRusinBartlomiej">Ważnym zagadnieniem, którego pozytywne rozwiązanie korzystnie wpłynie na zaopatrzenie rynku jest problem zagospodarowania produktów ubocznych przemysłu mleczarskiego, w tym pełnego wykorzystania serwatki. Jest to produkt, który może znacznie wpłynąć na rozwój hodowli, zwłaszcza trzody chlewnej. Bowiem roczna produkcja serwatki w naszym kraju wynosi około miliarda litrów. Około 50% serwatki zużywa się na żywienie zwierząt oraz przerabia się na cukier mleczny, reszta zaś ulega, jak dotychczas, marnotrawstwu. Tak więc duże rezerwy paszowe mogą być uruchomione w wyniku jej całkowitego zagospodarowania. Jedynie województwo olsztyńskie rozwiązało tę sprawę po gospodarsku. Opracowano w tym województwie szczegółowy program zagospodarowania w podziale na poszczególne miesiące ponad 166 mln litrów serwatki, która zostanie wyprodukowana w roku 1971. Stanowi to całą produkcję serwatki na ten rok. Sporządzono również plan na poszczególne lata bieżącej 5-latki zagospodarowania serwatki. Uważam, że przykład woj. olsztyńskiego w tym zakresie działalności mleczarskiej powinien być przykładem dla innych województw.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselRusinBartlomiej">Wysoki Sejmie! Chciałbym jeszcze omówić, krótko zresztą, jedną z pozycji rozchodu mleka, jakim jest jego spasanie. Tendencja rozwojowa spasania mleka kształtuje się pod wpływem dwóch przeciwstawnie działających czynników, a mianowicie wzrostu pogłowia młodego bydła i trzody chlewnej z jednej strony oraz możliwości zastępowania mleka pastewnego paszami treściwymi i koncentratami białkowymi — z drugiej strony. Tendencja wzrostu spasania mleka jest ciągła i będzie się z pewnością utrzymywać także w przyszłości. Łagodzące działanie drugiego czynnika jest mało skuteczne na szerszą skalę z następujących względów:</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselRusinBartlomiej">Po pierwsze — mleko jest paszą komplementarną (w zakresie wzbogacania w białko), np. w stosunku do ziemniaków, które z kolei są jedną z podstawowych pozycji bilansu paszowego.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PoselRusinBartlomiej">Po drugie — relacja ceny białka w mleku do ceny białka w paszach treściwych nie jest wystarczająco korzystna do pobudzania procesu zastępowania mleka tymi paszami.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#PoselRusinBartlomiej">Po trzecie — pasze mlekozastępcze na ogół nie wytrzymują konkurencji z mlekiem zarówno jeżeli chodzi o wartość biologiczną, jak i efektywność spasania. Ponadto produkowane są w niedostatecznej ilości i są drogie.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#PoselRusinBartlomiej">Aby przeciwdziałać zwiększeniu spasania mleka, konieczna jest stopniowa poprawa relacji między cenami na mleko a cenami pasz białkowych i mlekozastępczych oraz poprawa ich jakości. Ponadto konieczny jest dalszy rozwój śmietanczarni.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#PoselRusinBartlomiej">Biorąc pod uwagę wielostronne możliwości wykorzystania mleka — realizowanie tempa wzrostu skupu mleka trzeba uznać za niewystarczające. Dlatego też powinny być możliwie szybko podjęte środki zmierzające z jednej strony do przyspieszenia wzrostu zasobów paszowych, a z drugiej strony do podnoszenia efektywności przetwarzania tych zasobów na mleko.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#PoselRusinBartlomiej">Sądzę, że planowana krajowa produkcja mleka 17 mld litrów w 1975 r. jest za mała, oznacza bowiem uzyskiwanie średniorocznych przyrostów na poziomie ubiegłej 5-latki.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#PoselRusinBartlomiej">Tak więc program rozwoju produkcji mleka już w swych założeniach jest mało dynamiczny.</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#PoselRusinBartlomiej">Wydaje się, że jeżeli przyjęte zasady w sprawach polityki rolnej zostaną w pełni zrealizowane, to istnieją warunki do rozwoju hodowli i podniesienia mleczności krów w gospodarstwach chłopskich, co spowoduje wzrost produkcji towarowej i poprawę zaopatrzenia rynku w produkty mleczarskie — zgodnie z założeniami partii politycznych i Rządu.</u> + <u xml:id="u-15.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-15.26" who="#PoselRusinBartlomiej">Wicemarszałek Halina Skibniewska:</u> + <u xml:id="u-15.27" who="#PoselRusinBartlomiej">Głos zabierze poseł Ryszard Pospieszyński.</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Obywatelko Marszałku, Wysoki Sejmie! W nawiązaniu do wystąpienia Ministra Sznajdra, który przedstawił nam złożoną problematykę naszego rynku, a zwłaszcza dostaw rynkowych za 5 miesięcy br., chciałbym z całym uznaniem podkreślić ogromne osiągnięcia Rządu w utrzymaniu stabilizacji rynku w tym trudnym okresie.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Występujące tu i ówdzie trudności nie mogą nam przesłaniać tego wielkiego osiągnięcia. Chciałbym wyrazić Rządowi uznanie za wywiązanie się z tego trudnego zadania. Energiczne pociągnięcia Rządu w zabezpieczeniu stabilizacji rynku i stwarzanie niezbędnych warunków do szybkiej, odczuwalnej poprawy zaopatrzenia ludności są aprobowane przez społeczeństwo, które widzi w nich gwarancję konsekwentnej realizacji programu Rządu.</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Dążenie do coraz lepszego, bardziej wszechstronnego zaopatrzenia rynku stawia przed gospodarką rybną zadanie maksymalizacji połowów i dostaw na rynek produktów rybnych stanowiących cenne i pełnowartościowe uzupełnienie innych środków spożywczych.</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#PoselPospieszynskiRyszard">W roku bieżącym dostawy na rynek ryb i przetworów rybnych wynieść mają 205 tys. ton, tj. o ponad 14 tys. ton więcej od dostaw w roku 1970.</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Dzięki inwestycjom w rybołówstwo — ryby morskie stały się cennym uzupełnieniem zaopatrzenia rynku w białko.</u> + <u xml:id="u-16.5" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Wzrost ilościowy połowów charakteryzuje znaczną dynamikę rozwojową. W 1966 roku połowy ryb morskich wyniosły ogółem 316,5 tys. ton, a w 1970 roku — 451,3 tys. ton. W okresie tym nastąpił również wzrost zaopatrzenia rynku o 30,7%.</u> + <u xml:id="u-16.6" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Wzrostowi połowów towarzyszą zmiany strukturalne, jakie wynikają ze zmiany łowisk i zmian jakościowych naszej floty, umożliwiających dokonywanie przemysłowych połowów ryb na łowiskach północnego i środkowego Atlantyku. W rezultacie następowało pełniejsze zaspokajanie potrzeb rynku wewnętrznego oraz wzmagał się eksport ryb i przetworów. W pewnych okresach powstawały nawet sezonowe trudności w zagospodarowaniu masy rybnej.</u> + <u xml:id="u-16.7" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Na skutek postępującego regresu w połowach na Morzu Północnym — tradycyjne łowiska śledziowe — polskie rybołówstwo dalekomorskie rozpoczęło od 1963 roku regularne połowy przemysłowe na akwenach Oceanu Atlantyckiego. Ryby z tych łowisk spotkały się z szerokim zainteresowaniem konsumentów. Zadecydowały o tym ich wysokie walory smakowe, odpowiadające naszym upodobaniom konsumpcyjnym, jak również znaczny postęp w pracach produkcyjnych nad ich uszlachetnianiem.</u> + <u xml:id="u-16.8" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Wspomniany regres w odłowach na Morzu Północnym w poważnym stopniu rzutuje na produkcję śledzi solonych oraz na jakość tego tak ważnego dla rynku krajowego artykułu.</u> + <u xml:id="u-16.9" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Podjęcie intensywnej eksploatacji północno-zachodniego Atlantyku przez floty rybackie wielu krajów spowodowało zmniejszenie stada dorszy, co przy innych biologicznych i atmosferycznych czynnikach powoduje nieodławianie planowanych ilości dorsza, śledzi i karmazynów — ryb będących u nas podstawowymi gatunkami rynkowymi.</u> + <u xml:id="u-16.10" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Obniżenie wyników połowów dorszy i śledzi w rejonie północno-zachodniego Atlantyku ma charakter postępującego trendu i w związku z tym nie rokuje się poprawy w latach najbliższych. W tej sytuacji rybołówstwo polskie podejmuje coraz szerszą eksploatacją łowisk w rejonie Irlandii, Morza Barentsa, łowisk w okolicach Hebrydów, Kanału La Manche, łowisk na wodach zastrzeżonych strefy duńskiej w ramach zawartej z tym krajem umowy oraz łowisk południowo-wschodniego Atlantyku. W rezultacie może to dać pewne złagodzenie dotkliwych braków ryby białej względnie zastąpienie dorsza przez inne gatunki. W konsekwencji należy liczyć się z koniecznością szerszego wprowadzania na rynek takich nowych gatunków ryb, jak: morszczuk, ostrobok, sardyna, sardynela, makrelosz-pałasz, dorada, pagrus, kulbin i inne. Wymagać to będzie od Zjednoczenia Gospodarki Rybnej szerokiej akcji reklamowej dla wprowadzenia tych nowych gatunków ryb na nasz rynek.</u> + <u xml:id="u-16.11" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Obok ryb morskich ważną grupę w dostawach rynkowych stanowią ryby słodkowodne. Głównym ich dostawcą rynkowym i producentem są państwowe gospodarstwa rybackie, podległe resortowi rolnictwa. Ilość ryb słodkowodnych jest zdecydowanie deficytowa i nie zaspokaja nawet w minimalnym stopniu istniejącego popytu, a szczególnie na takie gatunki ryb, jak sandacz, szczupak, karaś, okoń, lin, pstrąg itp.</u> + <u xml:id="u-16.12" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Wymienione gatunki ryb, z uwagi na ograniczone dostawy, dostarczane są w przeważającej mierze do gastronomii, tak, że praktycznie nie ma możliwości ich nabycia na potrzeby gospodarstwa domowego. Stan taki trwa od kilkunastu lat i nie widać perspektywy poprawy, ponieważ stosowana przez producentów intensyfikacja produkcji nie dała dotychczas pożądanych rezultatów. W tych okolicznościach, mając również na uwadze fakt, że gospodarka rybna na rzekach natrafia na znacznie większe trudności i nie posiada praktycznie biorąc większego wpływu na zaopatrzenie rynku, źródłem znacznego i szybkiego zwiększania produkcji rybactwa śródlądowego wydaje się być gospodarka stawowa. W latach 1967—1969 produkcja karpia żywego poważnie wzrosła. Jednak w 1970 roku nastąpiło zmniejszenie produkcji tej ryby, co będzie miało negatywny wpływ na zaopatrzenie rynku w najbliższych latach.</u> + <u xml:id="u-16.13" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Plan na rok bieżący zakłada dostawy tylko 8 tys. ton karpia, natomiast zapotrzebowanie oscyluje w granicach 11 do 13 tys. ton rocznie pod warunkiem, że dostawy realizowane będą sukcesywnie w ciągu całego roku, a nie jak dotychczas tylko w okresach I i IV kwartału.</u> + <u xml:id="u-16.14" who="#PoselPospieszynskiRyszard">W związku z koniecznością dokonywania połowów morskich na łowiskach w znacznym oddaleniu od kraju i wzrastającymi z tego tytułu kosztami należałoby maksymalnie rozwinąć hodowlę ryb słodkowodnych, z wykorzystaniem wszystkich możliwych zbiorników wodnych.</u> + <u xml:id="u-16.15" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Pozytywnym osiągnięciem gospodarki rybnej jest wzrost sprzedaży ryb w ostatnim okresie w województwach położonych w dużej odległości od morza: w woj. rzeszowskim o 73,9%, w woj. krakowskim o 60,5%, w woj. kieleckim o 50,1%, w woj. lubelskim o 41,5%.</u> + <u xml:id="u-16.16" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Średni wzrost spożycia ryb i przetworów rybnych na 1 mieszkańca w ciągu ostatnich 5 lat wyniósł w relacji handlowej 1,25 kg.</u> + <u xml:id="u-16.17" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Najwyższy poziom spożycia ryb osiągnięto w województwach: gdańskim 9,37 kg, katowickim 7,43 kg, koszalińskim 7,06 kg, olsztyńskim 7,05 kg, w Warszawie 9,60 kg. Najniższy poziom spożycia ryb występuje mimo tej poprawy, o której mówiłem, w województwach: rzeszowskim 2,23 kg, kieleckim 3,10 kg, lubelskim 3,42 kg.</u> + <u xml:id="u-16.18" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Jednym z istotnych problemów w gospodarce rybnej jest sezonowość połowów i sprzedaży. Na podstawie obserwacji wahań sezonowych w połowach najwyższe odchylenia od średnich występują w II i III kwartale. Natomiast odchylenia poniżej średnich w I i IV kwartale. W sprzedaży rynkowej natomiast szczyty występują w IV kwartale, a najniższe odchylenia od średnich w II i III kwartale. Taki układ sezonowości połowów i sprzedaży nie jest korzystny dla gospodarki rybnej. Powoduje on dużą nierytmiczność dostaw ryb z łowisk do zakładów przetwórczych i na rynek, co z kolei wpływa na nierównomierny stopień wykorzystania mocy produkcyjnych zakładów przetwórczych, chłodni, transportu i zdolności przepustowej sieci handlowej.</u> + <u xml:id="u-16.19" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Szczególnie niekorzystnie wpływa sezonowość połowów na dostawy tegoroczne. Łącznie w 3 kwartałach bieżącego roku wzrost dostaw ryb na rynek wyniesie 3,7 tys. ton, to jest więcej o 2,9%, podczas gdy w IV kwartale bieżącego roku przewiduje się zwiększenie dostaw o 17%, tj. o 11 tys. ton. Sytuacja ta budzi obawy, czy tak duże spiętrzenie dostaw w IV kwartale nie spowoduje trudności w transporcie i zbycie.</u> + <u xml:id="u-16.20" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Stan zaopatrzenia rynku w ryby i przetwory rybne jest bardzo zróżnicowany w zależności od terenu i poziomu handlu. Potwierdzają to raporty Inspektoratu Kontroli Społecznej za 5 miesięcy bież. roku.</u> + <u xml:id="u-16.21" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Jako dostateczne ocenia się zaopatrzenie sklepów Centrali Rybnej, zlokalizowanych przeważnie w miastach wojewódzkich i w większych miastach powiatowych — chociaż i w nich występują asortymenty o niepełnej podaży, jak np. dorsz mrożony zarówno w filetach, jak i w całości, karmazyn, halibut, ryby słodkowodne, śledzie pełnotłuste, szproty wędzone i konserwowe w oleju, szczególnie w małych opakowaniach oraz marynaty rybne.</u> + <u xml:id="u-16.22" who="#PoselPospieszynskiRyszard">W sieci ogólnospożywczej podaż ogranicza się z reguły do pojedynczych asortymentów ryb wędzonych i konserw, ewentualnie śledzi. Sprzedaż ryb świeżych w tym pionie handlu prowadzona jest przez niewielką liczbę sklepów, co spowodowane jest nieprzystosowaniem placówek handlowych do sprzedaży ryb oraz zbyt chyba rygorystycznymi przepisami sanitarno-epidemiologicznymi.</u> + <u xml:id="u-16.23" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Ze względu na wahania popytu i podaży, kierownicy sklepów unikają ryzyka i ograniczają zamówienia do najniezbędniejszych asortymentów cieszących się w miarę stałym popytem. Znacznie gorzej przedstawia się zaopatrzenie w ryby i przetwory rybne na terenie małych miast i osiedli wiejskich. Poza nieliczną tam siecią sklepów specjalistycznych — ryby świeże czy mrożone w innych sklepach są w zasadzie rzadko osiągalne.</u> + <u xml:id="u-16.24" who="#PoselPospieszynskiRyszard">W czasie kontroli 351 placówek handlowych na terenie woj. wrocławskiego ustalono, że na 264 sklepy ogólnospożywcze i rybne — ryby mrożone znajdowały się tylko w 76 sklepach.</u> + <u xml:id="u-16.25" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Centrala Rybna w woj. wrocławskim ma w obrocie 25 gatunków konserw, natomiast w sieci handlowej kontrolerzy stwierdzili w sprzedaży zaledwie 2 do 7 gatunków. W woj. białostockim, na terenie powiatów: zambrowskiego, grajewskiego, łomżyńskiego zamówienia sklepów przyzakładowych na szczególnie poszukiwane asortymenty ryb, jak dorsz, śledzie półtłuste zrealizowane były zaledwie w 50%. Niedostatek dostaw spowodował, że Centrala Rybna woj. białostockiego wykonała w I kwartale zaledwie 97% planowanych zadań, a dynamika wzrostu sprzedaży wyniosła zaledwie 1,5% zamiast zakładanych 15%, mimo wysokiego popytu w lutym i w marcu.</u> + <u xml:id="u-16.26" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Podobnie przedstawiało się zaopatrzenie i realizacja dostaw w woj. rzeszowskim, gdzie największy był brak filetów z dorsza, wyższych gatunków śledzi i marynat w słoikach — 0,37 kg w cenie 10,50 zł.</u> + <u xml:id="u-16.27" who="#PoselPospieszynskiRyszard">W woj. kieleckim, w odróżnieniu od większości województw nastąpił w pierwszym kwartale spadek sprzedaży ryb o 7%. Przeprowadzona w dniu 8 maja kontrola przez związkową kontrolę społeczną stwierdziła całkowity brak ryb wędzonych, konserw rybnych i wyrobów garmażeryjnych z ryb w placówkach detalicznych i w gastronomii na szlaku turystycznym, zwanym „Pętlą sandomierską”.</u> + <u xml:id="u-16.28" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Szczególnie ostry deficyt ryb stwierdzono w powiatach sandomierskim i kieleckim. Wiąże się to częściowo z dużymi trudnościami w przechowywaniu ryb. Znaczna poprawa zaopatrzenia w ryby nastąpiła w miastach i osiedlach woj. koszalińskiego. Uzyskano to dzięki stworzeniu sklepów „matek”, rozprowadzających towar do mniejszych placówek GS.</u> + <u xml:id="u-16.29" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Według oceny wydziałów handlu WRN, w całym kraju występuje niepełna podaż ryb, a w szczególności: filetów z dorsza, karmazyna, halibuta, śledzi pełnotłustych, konserw w zalewie olejowym o małym gramażu, ryb słodkowodnych oraz ryb wędzonych.</u> + <u xml:id="u-16.30" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Pewne zrównanie podaży z popytem można by częściowo uzyskać drogą ewentualnej zmiany struktury ryb kierowanych do przetwórstwa, na przykład z 11 ton poszukiwanego na rynku rzeszowskim dorsza zaledwie połowa trafiła do detalu. Drugą połowę skierowano do smażalni.</u> + <u xml:id="u-16.31" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Szczególnego znaczenia nabiera właściwa kontrola urządzeń chłodniczych w sieci detalicznej. Jak bowiem dowodzi praktyka kontrolna z lat ubiegłych, średnio około 20% urządzeń chłodniczych w okresie letnim jest nie wykorzystanych z powodu trudności w realizacji szybkiej naprawy uszkodzeń oraz braku stałej konserwacji.</u> + <u xml:id="u-16.32" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Reasumując, chciałbym zgłosić pod adresem odpowiednich resortów następujące wnioski pod rozwagę:</u> + <u xml:id="u-16.33" who="#PoselPospieszynskiRyszard">— istnieje dalsza możliwość zwiększania połowów morskich, w szczególności przez skrócenie czasu remontów statków rybackich i bardziej operatywne dysponowanie flotą na łowiskach;</u> + <u xml:id="u-16.34" who="#PoselPospieszynskiRyszard">— należy szybciej i sprawniej realizować program inwestycji zaplecza lądowego rybołówstwa. W szczególności do 1975 r. należy zlikwidować rozpiętość między potencjałem połowowym floty a zapleczem lądowym;</u> + <u xml:id="u-16.35" who="#PoselPospieszynskiRyszard">— na szeroką skalę należy rozwinąć hodowlę ryb słodkowodnych w stawach. Należy zastanowić się, czy nie podporządkować państwowych gospodarstw rybnych — podległych Ministerstwu Rolnictwa — Zjednoczeniu Gospodarki Rybnej, podległemu Ministerstwu Żeglugi. W szczególności dużą uwagę należy poświęcić szybkiej odbudowie hodowli karpia, będącego tradycyjnym daniem polskim;</u> + <u xml:id="u-16.36" who="#PoselPospieszynskiRyszard">— należy prowadzić bardziej elastyczną politykę w zakresie podaży i popytu, w szczególności w przetwórstwie;</u> + <u xml:id="u-16.37" who="#PoselPospieszynskiRyszard">— specjalną uwagę należy zwrócić na zaopatrywanie w ryby i przetwory rybne sklepów przyzakładowych, sklepów na trasach turystycznych i w miejscowościach wypoczynkowych;</u> + <u xml:id="u-16.38" who="#PoselPospieszynskiRyszard">— wykorzystując doświadczenia koszalińskie, należy szerzej wprowadzić system sklepów — „matek”, które przy pomocy specjalnych pojemników chłodnicowych, dostarczanych do podległych sklepów zwykłym transportem, zwiększą częstotliwość dostaw i odciążą specjalistyczny transport od nieekonomicznych drobnych dostaw;</u> + <u xml:id="u-16.39" who="#PoselPospieszynskiRyszard">— w dalszym ciągu należy doskonalić system płac w obrocie rybą.</u> + <u xml:id="u-16.40" who="#PoselPospieszynskiRyszard">W tych dniach rybacy i pracownicy gospodarki rybnej obchodzą swoje święto — „Dzień Rybaka”. Chciałbym z tej okazji przekazać wszystkim rybakom serdeczne podziękowanie za ich trud i wysiłek oraz życzyć im sieci zawsze pełnych ryb i szczęśliwych powrotów do kraju.</u> + <u xml:id="u-16.41" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-16.42" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Wicemarszałek Halina Skibniewska:</u> + <u xml:id="u-16.43" who="#PoselPospieszynskiRyszard">Głos ma posłanka Maria Arciszewska.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselArciszewskaMaria">Wysoki Sejmie! Na tle aktualnej sytuacji towarowo-pieniężnej pragnę przedstawić niektóre zagadnienia związane z zaopatrzeniem ludności w województwie zielonogórskim.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselArciszewskaMaria">Poseł Arciszewska</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselArciszewskaMaria">W roku ubiegłym, przy dużej nerwowości na rynku, znacznych brakach asortymentowych oraz w warunkach narastających zapasów towarów i zmniejszającej się dynamiki sprzedaży — zbyt późno, bo dopiero w październiku ubiegłego roku podjęto decyzję o rozszerzeniu i udogodnieniu sprzedaży ratalnej towarów, co rzecz jasna nie mogło ,,uratować” zagrożonego planu obrotu towarowego.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselArciszewskaMaria">W istniejącej sytuacji niesłusznie kilka razy odraczano decyzje w sprawie posezonowej sprzedaży wyrobów przemysłu lekkiego po cenach obniżonych.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselArciszewskaMaria">W roku bieżącym — po uchwałach VII i VIII Plenum Komitetu Centralnego nastąpił znacznie szybszy wzrost dochodów ludności niż uprzednio zakładano, w konsekwencji czego, w okresie pięciu miesięcy bieżącego roku tempo wzrostu obrotów w handlu w naszym województwie przekroczyło wyraźnie zadania określone w planie. Jednocześnie uzyskano wysoką dynamikę sprzedaży artykułów nieżywnościowych. Szczególnie wysokie tempo sprzedaży zanotowano w tych przedsiębiorstwach, które w 1970 roku przejęły funkcje handlu hurtowego i detalicznego.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselArciszewskaMaria">W odczuciu społecznym, czego wyrazem są głosy na spotkaniach z wyborcami, uległo poprawie zaopatrzenie ludności zarówno w artykuły żywnościowe, jak i nieżywnościowe.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselArciszewskaMaria">Pewną poprawę notujemy także w zaopatrzeniu rynku w mięso i wyroby mięsne. Odczuwalnie poprawiło się zaopatrzenie w drób, nabiał, tłuszcze zwierzęce i roślinne, a także w ryby — chociaż ciągłość sprzedaży poszczególnych gatunków ryb nie jest nadal utrzymana.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselArciszewskaMaria">Niezadowalające jest natomiast zaopatrzenie w wyroby czekoladowe, kakao, a także w niektóre koncentraty spożywcze.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselArciszewskaMaria">Oddzielny problem na naszym terenie — to zaopatrzenie w warzywa i owoce. W okresie od jesieni do wiosny ceny tych artykułów przewyższają w naszym województwie średnie ceny krajowe. Poczynione zostały wysiłki dla zwiększenia bazy produkcyjnej, gdyż na przestrzeni ostatnich lat areał upraw warzywnych wzrósł o ponad 7,2%, a średnioroczne nasadzenia drzew owocowych przekraczają 100 tys. sztuk. Poczynania te nie idą jednak w parze z zabezpieczeniem bazy przechowalniczej i dlatego końcowa ocena rezultatów tego działania nie jest korzystna.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselArciszewskaMaria">W aktualnych warunkach istnieje bardzo pilna potrzeba wybudowania dwóch przechowalni — na południu i na północy województwa, a także nieodzowne jest, z punktu widzenia społecznych potrzeb, wybudowanie chłodni składowej o pojemności 5 tys. ton.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselArciszewskaMaria">Rozwiązania w najbliższych latach wymaga również problem zabezpieczenia na miejscu uboju i przetwórstwa mięsnego, bowiem występujący niedobór mocy przerobowej — przy przewidywanym wzroście skupu żywca — znacznie pogłębi występujące trudności, a jednocześnie powodować będzie wysokie straty społeczne związane z przerzutami trzody chlewnej. W tych warunkach konieczna jest budowa w województwie kombinatu przemysłu mięsnego.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselArciszewskaMaria">Jeśli chodzi o towary przemysłowe zanotowano szczególnie wysoki wzrost sprzedaży artykułów, na które zostały obniżone ceny. Obok sprzętu zmechanizowanego, radiotechnicznego i artykułów gospodarstwa domowego, uzyskano bardzo wysoką sprzedaż wyrobów przemysłu lekkiego. W dalszym jednak ciągu niedostateczna jest poprawa zaopatrzenia w takie artykuły, jak obuwie gumowe, porcelana, szkło, sprzęt elektrotechniczny.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselArciszewskaMaria">Poważny deficyt występuje także w artykułach instalacyjno-sanitarnych i niektórych materiałach budowlanych. Uważamy za krzywdzące stosowane dotychczas zasady podziału masy towarowej, preferujące i faworyzujące w dostawie deficytowych i atrakcyjnych towarów większe ośrodki w kraju, co spowodowało nieuzasadnione dysproporcje w zaopatrzeniu województwa zielonogórskiego. Za zwiększeniem przydziału tych towarów dla tego województwa przemawiają zarówno względy polityczne, jak i ekonomiczne.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselArciszewskaMaria">Poczucie stabilizacji, szczególnie na terenach przygranicznych, w podstawowej mierze wpływa na poprawę gospodarności, a brak materiałów budowlanych i instalacyjnych powoduje hamowanie podejmowanej przez ludność inicjatywy budowania i modernizowania domów i zabudowań gospodarskich.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselArciszewskaMaria">W celu zwiększenia dostaw towarów na rynek podjęto intensywne starania w kierunku uruchomienia, względnie zwiększenia produkcji na rynek artykułów, na które popyt nie jest zaspokojony. Jednakże stosowane dotychczas zasady podziału środków uniemożliwiają rozwiązanie tego problemu za pośrednictwem przemysłu terenowego, gdyż istniejące określone bariery surowcowe utrudniają w praktyce efektywność podejmowanych wysiłków w zakresie wykorzystania własnego potencjału produkcyjnego.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselArciszewskaMaria">Wnioskuję również o rozważenie sprawy zniesienia na rynku wiejskim limitowania sprzedaży węgla — kontraktami trzody chlewnej i bydła. Przydzielenie na kwiecień i maj 5 tys. ton węgla do sprzedaży po 500 kg dla małych gospodarstw rolnych nie rozwiązuje sprawy. Dlatego wnoszę o kontynuowanie zapoczątkowanego przez Rząd działania i zgodnie z postulatami wyborców — dalsze ograniczanie ścisłej reglamentacji opału dla gospodarstw rolnych.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselArciszewskaMaria">Wicemarszałek Halina Skibniewska:</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselArciszewskaMaria">Głos zabierze poseł Stanisław Jędras.</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#PoselJedrasStanislaw">Wysoka Izbo! W swoim wystąpieniu pragnę poruszyć parę problemów związanych z transportem.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#PoselJedrasStanislaw">Wielkość transportu handlu wewnętrznego i jego rozwój uwarunkowane są wielkością i rozwojem handlu. Ten ważny problem pragnę zilustrować przykładami z woj. katowickiego.</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#PoselJedrasStanislaw">Przewozy w handlu wewnętrznym na terenie woj. katowickiego są w zasadzie w pełni scentralizowane. Jedynym występującym tu niedomaganiem jest wciąż jeszcze niedostateczne przygotowanie przesyłek do przewozu. Zdaniem moim można rozwiązać ten problem poprzez tworzenie we wszystkich przedsiębiorstwach hurtowych prawidłowo zorganizowanych hal ekspedycyjnych i przez przygotowanie ładunków w odpowiednich pojemnikach, stosownie do rejonów, do których są kierowane przesyłki. Ten nowoczesny wymóg, poprzedzający proces transportu, będzie mieć wpływ na skrócenie przestojów samochodowych.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#PoselJedrasStanislaw">Prawidłowa praca transportu utrudniona jest także innymi przeszkodami, a zwłaszcza brakiem rytmiczności dostaw. Przyczyny tej nierytmiczności dostaw są najczęściej natury obiektywnej. Dlatego też należy dążyć do stworzenia odpowiedniej rezerwy środków transportowych tak, aby ogólna liczba pojazdów zbliżona była do wielkości potrzeb w okresie szczytów przewozowych.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#PoselJedrasStanislaw">W celu zabezpieczenia pełnego wykonawstwa zadań przewozowych w handlu oraz kultury przewozów, należałoby również zapewnić transportowi zwiększenie przydziału samochodów fabrycznie przystosowanych do przewozów specjalistycznych, np. samochodów izotermicznych przed okresem zimy itd.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#PoselJedrasStanislaw">Transport samochodowy handlu wewnętrznego w skali zinstytucjonalizowanej powstał w naszym kraju dopiero po drugiej wojnie światowej.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#PoselJedrasStanislaw">Dynamiczny przyrost taboru w województwie katowickim z liczby 600 pojazdów w 1956 roku do 1 800 w roku 1971 — tylko w państwowym transporcie handlu wewnętrznego — spowodował poważne trudności w prawidłowej obsłudze, a przede wszystkim w naprawach pojazdów. Dotychczasowe, w większości prowizorycznie przygotowane, zaplecze techniczne i socjalne jest już niewystarczające w stosunku do potrzeb.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#PoselJedrasStanislaw">Pragnę zaznaczyć, że w województwie katowickim do końca 1970 roku wybudowano zaledwie 4 typowe bazy transportowe w tym resorcie. Widzimy zatem konieczność budowy dalszych niezbędnych zajezdni z odpowiednim zapleczem technicznym i socjalnym.</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#PoselJedrasStanislaw">Innym ważnym problemem technicznym jest sprawa napraw głównych. Państwowe zaplecze techniczne nie jest w stanie wykonać zleconej ilości napraw głównych pojazdów. A bazy transportowe handlu wewnętrznego nie są obecnie w ogóle przystosowane do pokonania tych trudności we własnym zakresie. Rozwiązania wymaga również sprawa zaopatrzenia w części zamienne do samochodów z silnikami wysokoprężnymi, takimi jak na przykład Star 28. O wielkich potrzebach w tym względzie dowodzi fakt, że zaopatrzenie w części pokrywane jest w naszym województwie zaledwie w 10—30 procentach, co w żaden sposób nie gwarantuje możliwości utrzymania taboru w pełnej sprawności technicznej. Skutki ekonomiczne tego stanu rzeczy są nadto jaskrawe.</u> + <u xml:id="u-18.9" who="#PoselJedrasStanislaw">Oddzielnym wreszcie problemem, który pragnę poruszyć, jest kwestia przydziału nowych środków transportowych zarówno na wymianę za zużyte i wyeksploatowane, jak i na bezwzględny wzrost taboru wynikający ze wzrostu masy towarowej do przewozu. Z doświadczenia wynika, że przeciętna opłacalna żywotność samochodu w transporcie handlu wewnętrznego wynosi 10 lat. Stąd też — dla utrzymania ilościowego i sprawnego stanu posiadania — transport ten musi otrzymać rocznie co najmniej 10% nowego taboru.</u> + <u xml:id="u-18.10" who="#PoselJedrasStanislaw">W związku z corocznym wzrostem masy towarowej do przewozu, kształtującym się średnio od 5—7%, oraz uwzględniając zwiększenie kultury przewozów, współczynnik ten należy powiększyć o dalsze 4% — w sumie więc, łączny roczny przydział taboru powinien wynosić 14%. Oczywiście, uwzględniam tu istniejące tendencje w dziedzinie organizacji i wzrostu wydajności pracy. O ile problem ten jest już od wielu lat prawidłowo rozwiązywany przez resort handlu wewnętrznego i Wojewódzką Radę Narodową w Katowicach dla państwowego transportu handlu wewnętrznego, to jest on nadal otwarty dla transportu — „Społem” i transportu CRS.</u> + <u xml:id="u-18.11" who="#PoselJedrasStanislaw">Wobec braku przydziału dostatecznej liczby taboru w pionach spółdzielczych występują wypadki zastępowania taboru samochodowego taborem konnym, co jest nieodzowne, bowiem chodzi tu o dostarczenie towarów do odpowiednich punktów sprzedaży. W tej sytuacji piony spółdzielcze muszą w większym niż dotychczas stopniu przywiązywać wagę do przydziału nowych środków transportowych dla własnych potrzeb.</u> + <u xml:id="u-18.12" who="#PoselJedrasStanislaw">Niezależnie od problemów materialnych występują w transporcie handlu wewnętrznego również problemy kadrowe. Kierowca jako podstawowy pracownik tego transportu jest stale jeszcze pracownikiem deficytowym. Wynika to głównie stąd, że w Polsce nie uczy się zawodu kierowcy. Umiejętności kierowania pojazdem nabywa się w organizacjach społecznych, w PZM i LOK oraz w innych instytucjach — na koszt szkolonego. Możliwość zaś kierowania na przeszkolenie własnych pracowników przez przedsiębiorstwo jest ograniczona ze względu na limitowane wydatki w tym względzie. Poza tym jakość szkolenia jest niewystarczająca. Postuluję zatem rozważenie możliwości utworzenia państwowych zasadniczych zawodowych szkół kierowców samochodowych, gwarantujących zarówno stały dopływ nowych kierowców, jak i ich odpowiedni poziom fachowy.</u> + <u xml:id="u-18.13" who="#PoselJedrasStanislaw">Rozwiązania wymaga również sprawa odpowiedniego wynagradzania kierowców i pracowników spedycyjnych w przewozach dystrybucyjnych. Obecnie, wynagrodzenie tych pracowników w systemie czasowo-premiowym nie uwzględnia zmian, jakie dokonały się w tej dziedzinie. Zróżnicowane warunki pracy w przewozach dystrybucyjnych handlu wewnętrznego stwarzają duże trudności w stosowaniu systemu akordowego płacy.</u> + <u xml:id="u-18.14" who="#PoselJedrasStanislaw">Postuluję więc utworzenie specjalnego systemu wynagrodzenia, który byłby bezpośrednio związany z efektami pracy. W moim przekonaniu możliwe i sprzyjające szybkiemu uregulowaniu płac jest wynagradzanie kierowców za dodatkowe czynności. Aktualne przepisy, dopuszczające dodatkowe zatrudnienie kierowców przewidują za dodatkowe czynności wynagrodzenie do 900 złotych miesięcznie, pod warunkiem wyeliminowania odpowiedniego pracownika spedycyjnego. Przy przeciętnym wynagrodzeniu pracownika spedycyjnego, wynoszącym obecnie około 1.800—2.000 złotych, takie dodatkowe wynagrodzenie dla kierowców nie jest atrakcyjne. Dlatego też kierowcy niechętnie przyjmują dodatkowe obowiązki. Postuluje się zatem zwiększenie tego dodatkowego wynagrodzenia. Dodam do tego jeszcze, co jest niesłychanie istotne w obecnych warunkach, że postulowana zmiana nie spowoduje zwiększenia funduszu płac pracowników w transporcie handlu wewnętrznego.</u> + <u xml:id="u-18.15" who="#PoselJedrasStanislaw">Wysoka Izbo! Podniosłem kilka spraw związanych z transportem w przekonaniu, że znajdą one zrozumienie u władz centralnych.</u> + <u xml:id="u-18.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-18.17" who="#PoselJedrasStanislaw">Wicemarszałek Halina Skibniewska:</u> + <u xml:id="u-18.18" who="#PoselJedrasStanislaw">Obecnie zabierze głos poseł Zenon Komender.</u> + <u xml:id="u-18.19" who="#PoselJedrasStanislaw">Poseł Komend er Zenon:</u> + <u xml:id="u-18.20" who="#PoselJedrasStanislaw">Obywatelko Marszałku, Wysoka Izbo! Podejmując kompleksowe działania na rzecz polepszenia zaopatrzenia ludności nie możemy zapominać o tym, że w naszym kraju mamy do zlikwidowania swoistą — „lukę technologiczną” w zakresie produkcji artykułów konsumpcyjnych. — „Luka” ta od wielu lat nie tylko się nie zmniejszała, ale raczej wykazywała tendencje do dalszego rozszerzania się i to również w porównaniu z krajami socjalistycznymi. Dotyczy to nie tylko artykułów trwałego użytku, ale także odzieży oraz niektórych produktów spożywczych. Dla odrobienia tego zapóźnienia potrzebne jest — obok przygotowania odpowiednich kadr i koncentracji wysiłku inwestycyjnego — znaczne poszerzenie i intensyfikacja prac zaplecza naukowo-badawczego pracującego na rzecz producentów artykułów rynkowych. Chodzi tu zarówno o unowocześnianie poszczególnych grup wyrobów rynkowych, jak również o modernizację wyposażenia technicznego i zaopatrzenia surowcowego przemysłów pracujących na zaopatrzenie rynku.</u> + <u xml:id="u-18.21" who="#PoselJedrasStanislaw">Zasadniczą rolę do odegrania w likwidacji luki technologicznej w tym zakresie mają przemysły: ciężki, maszynowy i chemiczny. Jak wiemy — chociażby z niedawno publikowanego w — „Życiu Gospodarczym” wywiadu z Ministrem Tadeuszem Kunickim, przemysł budowy maszyn włókienniczych nie produkuje maszyn niezbędnych dla preferowanych branż przemysłu lekkiego. Dlatego, dla realizacji zamierzonych inwestycji trzeba będzie importować nie tylko urządzenia specjalistyczne, ale i maszyny typu podstawowego i to, jak podkreślił Minister Kunicki, w dużych ilościach. Na pewno przemysł lekki uznajemy za przemysł rozwojowy, stąd też należałoby prowadzić kompleksowe działania, które w przyszłości zmniejszą dysproporcje między zadaniami przemysłu lekkiego a jego zapleczem technicznym. Analogiczna jest zresztą sytuacja w innych gałęziach produkcji pracujących na rzecz zaopatrzenia rynku wewnętrznego.</u> + <u xml:id="u-18.22" who="#PoselJedrasStanislaw">Jakbyśmy jednak nie rozwijali produkcji krajowej, w wielu dziedzinach trzeba będzie się oprzeć często na drogim imporcie nowoczesnej technologii i potrzebnych do jej uruchomienia maszyn i urządzeń. Uruchamiając tą drogą nowe działy produkcji i modernizując dotychczas istniejące, trzeba się liczyć z faktem, że nasz rynek wewnętrzny może się okazać zbyt wąski dla wchłonięcia odpowiednio dużych serii produkcji, które zapewniłyby opłacalność całości przedsięwzięć. Stąd też coraz bardziej rosną rola i zadania handlu zagranicznego w zaopatrywaniu rynku wewnętrznego w artykuły konsumpcyjne. Przy czym nie chodzi tu jedynie o rozszerzenie istniejącej od dawna międzynarodowej wymiany nadwyżek artykułów konsumpcyjnych, czy też o zwiększenie importu tych towarów dostarczanych nam na zasadzie — „transakcji wiązanych”. Powiązania tego typu mają zbyt często charakter doraźny, wynikowy. Chodzi więc przede wszystkim o rozszerzanie produkcji wielkoseryjnej artykułów konsumpcyjnych, które dzięki swej wysokiej jakości i nowoczesności będą zbywalne nie tylko w kraju, ale i na rynkach zagranicznych. Musi przy tym zanikać dotychczasowy podział na produkcję krajową i eksportową. Tą drogą można jedynie dojść do produktów dobrych dla własnych potrzeb, a eksport ich nadwyżek umożliwi import innych towarów rynkowych u nas nie produkowanych. Tylko w takiej sytuacji będzie można mówić o aktywnej, kreatywnej roli wymiany zagranicznej w procesie kształtowania indywidualnej konsumpcji i potrzeb. Drogą do tego jest szeroka wymiana środków spożycia, oparta na przesłankach wyważonej długofalowej polityki, zapewniającej nam ekonomiczną i społeczną opłacalność międzynarodowych stosunków gospodarczych w tej dziedzinie. Dotyczy to szczególnie długookresowych porozumień specjalizacyjnych i podziału zadań w ramach Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-18.23" who="#PoselJedrasStanislaw">Na pewno ciągle jeszcze artykuły żywnościowe stanowić będą u nas zasadniczy element zaopatrzenia rynku wewnętrznego. Stąd też wysoka musi być ranga przemysłu spożywczego, który kojarząc u siebie funkcje skupu płodów rolnych, ich magazynowania i przetwarzania oraz dostawy gotowych produktów do sieci handlu detalicznego, pełni ważną rolę łącznika między wielką liczbą producentów rolnych, a jeszcze bardziej liczną rzeszą odbiorców artykułów spożywczych.</u> + <u xml:id="u-18.24" who="#PoselJedrasStanislaw">Trzeba przy tym pamiętać, o czym tu zresztą była mowa, że skup płodów rolnych odbywa się w okresie największego nasilenia pracy w polu. W tej atmosferze pośpiechu i wytężonej pracy każde niedociągnięcie aparatu skupu powoduje wielogodzinne wyczekiwania w punktach skupu, tracą czas ludzie, nie są wykorzystane zwierzęta pociągowe i sprzęt mechaniczny. Problem ten musi być do końca załatwiony zgodnie z ostatnimi dyrektywami Rządu. Wiadomo również, że niedobory w pojemności magazynowej lub brak zdolności przetwórczych, nie przystosowanych do sezonowej podaży płodów rolnych, powodują określone straty w postaci utraty wagi lub częściowego zepsucia się towarów.</u> + <u xml:id="u-18.25" who="#PoselJedrasStanislaw">Wiąże się z tym niezwykle ważna sprawa, jaką jest odpowiednia rejonizacja przetwórstwa rolno-spożywczego, która pozwoliłaby na wyeliminowanie niepotrzebnych przewozów zwierząt rzeźnych i surowców roślinnych, a potem wyrobów gotowych. Na ten temat było tutaj wiele głosów. Znane są głosy nawołujące do efektywnej ich zdaniem koncentracji przemysłu spożywczego. Obawiam się jednak, że w wielu wyliczeniach efektywności tych poczynań nie dokonuje się łącznego obrachunku ekonomicznych i społecznych skutków spowodowanych dodatkowym wydłużeniem przewozów i trudnościami z zatrudnieniem, często sezonowym, odpowiedniej dla tych dużych zakładów kadry. Zresztą większość artykułów spożywczych powinna być produkowana w bezpośredniej bliskości miejsc konsumpcji. Stąd też tak ważne staje się zagadnienie właściwego rozmieszczenia zakładów przemysłu spożywczego.</u> + <u xml:id="u-18.26" who="#PoselJedrasStanislaw">Wysoka Izbo! Konstruując program poprawy zaopatrzenia rynku wewnętrznego należy dążyć do systematycznego i odczuwanego przez wszystkich poszerzania i różnicowania struktury jakościowej i asortymentowej wyrobów. Wiąże się to ściśle ze społeczną potrzebą zróżnicowania cen. Wiadomo przecież, że ubożuchny asortyment gatunków i odmian naszych towarów stwarza nieprzekraczalne bariery — ze względu na ceny — w zaspokajaniu bardzo istotnych, a często nawet podstawowych potrzeb dość znacznych kręgów społeczeństwa, dysponujących niskimi dochodami w skali rodziny, a równocześnie nie pozwala na zaspokajanie zrozumiałych ciągot do — „konsumpcji prestiżowej” osób mających wyższe zarobki lub specjalne upodobania. Uwagę tę można odnieść niemal do wszystkich grup towarowych na naszym rynku, może z wyjątkiem chemii gospodarczej oraz niektórych grup odzieży.</u> + <u xml:id="u-18.27" who="#PoselJedrasStanislaw">Na pewno w miarę podwyższania płac realnych coraz powszechniejsze będzie zapotrzebowanie na towary wysokogatunkowe, o najwyższej jakości surowca i wykończenia, nawet przy stosunkowo wysokich cenach. Dotyczy to szczególnie atrakcyjnych i modnych wyrobów przemysłu elektronicznego i lekkiego, przedmiotów służących do wyposażenia mieszkań, wreszcie ogromnej grupy asortymentowej z dziedziny sportowo-turystycznej. Należy dążyć do tego, aby wyroby te były dostępne nie tylko za bony w sklepach PKO, ale również za złotówki po odpowiednio wysokich cenach w normalnej sieci handlu. Jest to zresztą problem nie tyle handlowy co społeczno-psychologiczny.</u> + <u xml:id="u-18.28" who="#PoselJedrasStanislaw">Nową, dotychczas ciągle jeszcze wymagającą poważnego inwestowania i unowocześniania dziedziną zaopatrzenia ludności jest kompleks produkcyjno-usługowy pracujący na rzecz motoryzacji indywidualnej. Obecnie można mówić jedynie o wstępnych decyzjach przesądzających pozytywnie perspektywy rozwoju tego działu gospodarki narodowej. Bieżąca pięciolatka będzie jego początkiem — ważne jest, aby to był dobry początek. Dlatego dobrze się stało, że sprawy te stanowią przedmiot gruntownych badań i społecznej dyskusji.</u> + <u xml:id="u-18.29" who="#PoselJedrasStanislaw">Wspominając o tych sprawach, chciałbym przy okazji zwrócić uwagę na potrzebę szerokiego rozpracowania problematyki oszczędzania w naszym kraju, a szczególnie tzw. — „oszczędzania docelowego” w powiązaniu z systemem sprzedaży kredytowo-ratalnej. Na pewno powinno się upowszechniać tę formę zbywania drogich przedmiotów trwałego użytku, oczywiście, w miarę rozwoju skali ich produkcji~ ~lub importu. Oszczędzanie docelowe i system kredytowo-ratalny pozwolą również na racjonalne i korzystne społecznie kształtowanie konsumpcji.</u> + <u xml:id="u-18.30" who="#PoselJedrasStanislaw">Z punktu widzenia jakościowego rozwoju spożycia, jego unowocześnienia i uszlachetnienia, czynnikiem decydującym, jak wiemy, jest aparat sprzedaży detalicznej towarów i usług. Stąd też dyskutując o metodach kształtowania struktury konsumpcji i o dalszej ewolucji potrzeb, nie można pomijać tego decydującego ogniwa. Wiadomo przecież, że od lat zdarzają się sytuacje, kiedy to jest masa towarowa, i to nawet atrakcyjna dla takiej czy innej grupy konsumentów, jednak zamiast aktywnej sprzedaży, obserwujemy działalność dystrybucyjną, hamującą zbywanie towarów, a zatem i rozwój spożycia. Jest to w dużym stopniu problem mechanizmów planowania i zarządzania handlem, wymagających na pewno poważnych modyfikacji.</u> + <u xml:id="u-18.31" who="#PoselJedrasStanislaw">Jednym z podstawowych elementów tej modyfikacji powinno się stać uznanie i rozwijanie współorganizatorskiej roli konsumenta na rynku, jak to niektórzy publicyści określają. Łączyć się ono powinno z całym systemem ochrony konsumenta i społecznej kontroli funkcjonowania rynku i jakości pracy organizacji handlowych. Znane są pozytywne przykłady dobrze funkcjonującej praktyki z tego zakresu w niektórych szczególnie dziedzinach spółdzielczości. Wydaje się, że powinno się je upowszechniać w spółdzielczości i rozszerzać na państwowe przedsiębiorstwa handlowe. Konsumenci przez swych przedstawicieli powinni mieć wgląd w zakres i sprawność takich akcji, jak: przeceny towarów, sprzedaż posezonową, wyprzedaż. Należałoby w tym względzie zaktywizować istniejącą dotychczas działalność związków zawodowych, terenowych ogniw samorządu mieszkańców, aktyw kółek rolniczych oraz organizacji młodzieżowych.</u> + <u xml:id="u-18.32" who="#PoselJedrasStanislaw">Nie wiem, czy nie należałoby rozpatrzyć możliwości stworzenia przy komisjach rad narodowych zajmujących się problematyką zaopatrzenia rynku — wręcz instytucjonalnej platformy dla stałego informowania przez aktyw terenowy organów przedstawicielskich i kierownictwa przedsiębiorstw o potrzebach rynkowych i stopniu ich zaspokajania. Wiemy przecież, że w niektórych regionach kraju — zresztą była o tym mowa dzisiaj — jak również w niektórych pionach i centralach branżowych, ciągle jeszcze występują wyraźne dysproporcje między potrzebami ludności a wyposażeniem materiałowo-technicznym, poziomem i jakością zatrudnienia w handlu.</u> + <u xml:id="u-18.33" who="#PoselJedrasStanislaw">Ciągle jeszcze zbyt długa jest droga, jaką odbywa towar między producentem a konsumentem. Trzeba by konsekwentnie dążyć do jej skrócenia. Sądzę, że jedną z metod prowadzącą do tego byłoby powszechniejsze uruchamianie przez producentów sieci sklepów firmowych. Efektem tego byłoby również lepsze rozeznanie potrzeb rynku przez wytwórców i rzeczywisty kontakt z użytkownikami ich wyrobów. Dotyczy to zresztą nie tylko wielkich wytwórni, ale również mniejszych zakładów, szczególnie branży spożywczej.</u> + <u xml:id="u-18.34" who="#PoselJedrasStanislaw">Na pewno modernizacja pracy aparatu sprzedaży detalicznej i usług wymaga szerokich, kompleksowych działań organizacyjnych i poważnych nakładów inwestycyjnych. Jest to jednak zadanie szczególnie pilne w okresie, kiedy to staramy się o szybką poprawę zaopatrzenia rynku wewnętrznego. Nie trzeba przecież udowadniać, że obok atrakcyjnej, nowoczesnej i zróżnicowanej masy towarowej, niezbędnym elementem rzeczywiście efektywnej polityki konsumpcji — staje się wydatne doinwestowanie naszego aparatu obrotu towarowego. Jest to problem niezbędnej, a dotychczas rzadko osiąganej ścisłej harmonii między podażą towarów a podażą usług handlowych, jej brak powoduje skutki wykraczające daleko poza problematykę ściśle gospodarczą.</u> + <u xml:id="u-18.35" who="#PoselJedrasStanislaw">Wiemy przecież dobrze, że zbyt opieszałe działanie na rzecz przyśpieszania wzrostu stopy życiowej całego społeczeństwa, którego elementem jest odpowiednie zaopatrzenie rynku, ta opieszałość jest nie tylko sprzeczna z podstawowym celem gospodarowania w socjalizmie, ale w znacznej mierze hamuje i ogranicza aktywność społeczną, która decyduje obecnie o tempie i jakości wzrostu gospodarczego. Z tych to względów, nie można programu szybkiej poprawy warunków życiowych ludności — sformułowanego ramowo na VIII Plenum KC PZPR — traktować w kategoriach działania doraźnego, zmierzającego jedynie do naprawy błędów z lat poprzednich. Trzeba w nim widzieć nade wszystko początek długofalowej koncepcji kształtowania prawidłowych proporcji pomiędzy postępem społecznym i wzrostem gospodarczym. Konsekwentny rozwój i realizacja tej koncepcji stwarzać będą warunki dla pobudzania aktywności społecznej, bez wzrostu której niemożliwe jest utrzymanie wysokiego tempa nowoczesnego rozwoju ekonomicznego i pożądanych w procesie budowy społeczeństwa socjalistycznego przemian społecznych i kulturowych.</u> + <u xml:id="u-18.36" who="#PoselJedrasStanislaw">Wiadomo bowiem, że w krajach o znacznie rozbudowanym potencjale gospodarczym, do których można zaliczyć i Polskę, konsumpcja przestaje mieć charakter czysto reprodukcyjny. Staje się natomiast czynnikiem dynamizującym rozwój sił wytwórczych zarówno poprzez rosnące zapotrzebowanie na różnego rodzaju wyroby i usługi, jak i dlatego, że rośnie motywacyjna rola spożycia — jako jednego z istotnych impulsów do wzrostu wydajności pracy i efektywniejszego gospodarowania, co umożliwia wyższe zarobki, za które z kolei można uzyskać konkretny „awans w spożyciu”.</u> + <u xml:id="u-18.37" who="#PoselJedrasStanislaw">W nowoczesnej gospodarce, a szczególnie w państwie socjalistycznym, nie można w długich okresach czasu traktować spożycia jako kategorii wynikowej, jako swoistego amortyzatora wszelkiego rodzaju napięć i przejściowych czy długotrwałych trudności występujących w gospodarce. Spożycie jest bowiem podstawowym celem gospodarowania, stąd też cały rachunek efektywności gospodarowania musi się zaczynać od zliczenia i zhierarchizowania wszystkich potrzeb ze sfery spożycia. Pozostałe potrzeby, a więc dotyczące: obronności, dalszego rozwoju (inwestycje, zapasy) oraz wymiany międzynarodowej powinny być zaspokajane w wyrazistych i logicznych powiązaniach z długofalowymi planami rozwoju szeroko pojętego spożycia. Powiązania te muszą być ogólnie zrozumiałe i dyskutowane ze społeczeństwem, aby można było uzyskać powszechną akceptację dla koniecznych wydatków obronnych i inwestycyjnych — jako tych, które zapewniają naszemu państwu warunki dalszego rozwoju i odpowiednią pozycję w świecie.</u> + <u xml:id="u-18.38" who="#PoselJedrasStanislaw">Problematyka szeroko rozumianego spożycia stanowi obecnie — „węzłowy problem” w całokształcie zagadnień rozwoju społeczno-gospodarczego naszego kraju. Dlatego też należy stworzyć odpowiednie warunki organizacyjne przez powołanie silnych kadrowo jednostek naukowo-badawczych dla podjęcia w możliwie szerokim zakresie badań nad czynnikami wpływającymi na kształtowanie się potrzeb społecznych, nad ogólnymi prawidłowościami występującymi w tym zakresie oraz nad możliwościami zaspokajania istniejących i rodzących się nowych potrzeb. Chodzi przy tym o to, aby można było świadomie i planowo oddziaływać na upodobania i styl życia całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-18.39" who="#PoselJedrasStanislaw">Proces kształtowania modelu spożycia musi być ściśle związany z treścią kształcenia i wychowywania, powinien stanowić ważki element w tworzeniu równych szans życiowych dla wszystkich. Należy przy tym również pamiętać, że na warunki bytowe społeczeństwa składa się nie tylko konsumpcja, ale również sytuacja w miejscu pracy i możliwość wypoczynku, co łączy się ściśle z całą polityką mieszkaniową i usługami komunalnymi. Problemy związane z każdym z tym komponentów stopy życiowej powinny być więc rozpatrywane i rozwiązywane łącznie. Tak też podchodzi do tych spraw obecne kierownictwo. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-18.40" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-18.41" who="#PoselJedrasStanislaw">Wicemarszałek Halina Skibniewska:</u> + <u xml:id="u-18.42" who="#PoselJedrasStanislaw">Głos ma poseł Józef Frąszczak.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselFraszczakJozef">Obywatelko Marszałku, Wysoka Izbo! Jako poseł ziemi lubelskiej pragnę przedstawić niektóre problemy zaopatrzenia rynku wewnętrznego na terenie województwa, które reprezentuję.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselFraszczakJozef">Zwiększone zadania w zakresie zaopatrzenia rynku wewnętrznego, wynikające z uchwały Sejmu z 19 marca 1971 r. o zmianie narodowego planu gospodarczego na rok 1971 spowodowały również potrzebę aktywizacji naszego województwa.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselFraszczakJozef">Decyzje władz partyjnych i rządowych w kwestii poprawy zaopatrzenia rynku wewnętrznego w kraju znalazły także odbicie na terenie woj. lubelskiego. Korzystne zmiany nastąpiły również w strukturze sprzedaży, uległa zwiększeniu liczba artykułów nieżywnościowych przy zmniejszającej się sprzedaży artykułów żywnościowych.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselFraszczakJozef">Warto podkreślić, że w okresie pierwszych miesięcy br. została w zasadzie utrzymana równowaga rynku na terenie woj. lubelskiego, podobnie jak w całym kraju. Nie oznacza to jednak, że w poszczególnych grupach i asortymentach towarów zaspokajane są w pełni potrzeby ludności.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselFraszczakJozef">Najpoważniejsze trudności występują w zaopatrzeniu w artykuły mięsne, o czym już dzisiaj wiele mówiono. Plany zaopatrzenia w mięso i przetwory mięsne łącznie z dodatkowymi przydziałami są wyższe od wykonania w tych samych okresach 1970 roku — w II kwartale br. od 12,5 do 23,3% w czerwcu br. Pomimo to poziom zaopatrzenia rynku w mięso i przetwory uległ obniżeniu.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselFraszczakJozef">Zmiana cen żywca na bardziej korzystne dla rolnika spowodowała zanik podaży mięsa na targowiskach i ograniczenie do minimum samozaopatrzenia oraz tzw. handlu koszyczkowego.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselFraszczakJozef">Zanik tych źródeł zaopatrzenia oraz niedostateczny przydział masy mięsnej dla miasteczek i ośrodków wiejskich (18% przydziału ogółem) powoduje duży nacisk ludności wiejskiej na zakupy w miastach i ośrodkach robotniczych, pogłębiając w ten sposób i tak już występujące braki. Wielkość zakupów masy mięsnej przez ludność województwa, dokonywanych poza siecią handlu uspołecznionego, stanowiła w 1970 r. 64,1% zaopatrzenia ogółem, był to więc procent bardzo wysoki.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselFraszczakJozef">Wyliczeń tych dokonano na podstawie danych szacunkowych Wojewódzkiej Komisji Planowania Gospodarczego, z których wynika, że spożycie mięsa i przetworów mięsnych na jednego mieszkańca województwa wynosi w skali rocznej 47,9 kg. Wykonanie rozdzielnika masy mięsnej za rok 1970 z odkupem gospodarczym, sprzedażą targowiskową, daje wskaźnik 17,2 kg, z czego wynika, że każdy obywatel województwa nabywał 30,7 kg mięsa i przetworów mięsnych rocznie z innych źródeł zaopatrzenia. Brak tego uzupełnienia stanowi podstawową przyczynę pogłębiających się niedostatków.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselFraszczakJozef">Z powyższego wynika, że postulat województwa, za którym się opowiadam, określający potrzebę przydziału masy mięsnej w skali miesięcznej na 3,500 ton jest niezbędny, gdyż wielkość ta pozwoli na minimalne zabezpieczenie potrzeb ludności województwa, a szczególnie większych miast i ośrodków robotniczych.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselFraszczakJozef">Zwracam się przeto do Ministerstwa Handlu Wewnętrznego o rozpatrzenie tego postulatu.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselFraszczakJozef">Obecnie pragnę poświęcić parę słów artykułom mleczarskim i tłuszczom.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselFraszczakJozef">Jest rzeczą oczywistą, że braki w zaopatrzeniu w mięso i przetwory mięsne wpływają na zwiększoną sprzedaż artykułów mleczarskich. W mieście Lublinie i w innych ośrodkach występują w dalszym ciągu okresowe zakłócenia w realizacji zamówień detalu na śmietanę, mleko, lody, sery i napoje mleczne. Jest to moim zdaniem wynikiem słabej organizacji pracy w spółdzielczości mleczarskiej, która nie jest przygotowana do tak wzmożonego popytu.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselFraszczakJozef">W zakresie tłuszczów zwierzęcych, mimo przekroczenia planu sprzedaży na I kwartał br. o 14,5% notowano w marcu br. jak również i w maju pewne trudności wynikające z niepełnego pokrycia potrzeb ludności wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselFraszczakJozef">Plan sprzedaży masła za I kwartał br. wykonano w 102,3%, zabezpieczając potrzeby miast, ośrodków robotniczych, jednak nie zaspokaja się potrzeb terenów wiejskich. Żywię przekonanie, że przy obecnie sprzyjających warunkach w rolnictwie może nastąpić poprawa zaopatrzenia w artykuły mleczarskie przy lepszej organizacji spółdzielni mleczarskiej.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselFraszczakJozef">W takich artykułach, jak ryby i przetwory rybne osiągnięto wskaźnik tylko 101% ze względu na: nierównomierne zaopatrzenie, braki asortymentowe ryb morskich, zwłaszcza halibuta i karmazyna, braki ryb słodkowodnych, śledzi solonych dalekomorskich, konserw w małych opakowaniach w zalewie olejowej.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselFraszczakJozef">W zaopatrzeniu w inne artykuły spożywcze występują niedobory wyrobów czekoladowych, a zwłaszcza czekolady twardej, galanterii czekoladowej oraz kakao.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselFraszczakJozef">Pragnę również zaznaczyć, że obserwujemy w branży artykułów przemysłowych dalszą poprawę zaopatrzenia rynku na terenie woj. lubelskiego. Niemniej jednak w poszczególnych grupach towarowych występują okresowe braki asortymentowe, jak np.:</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselFraszczakJozef">—w branży tekstylnej — wełen ubraniowych i płaszczowych, jedwabi wzorzystych i powlekanych, tkanin syntetycznych, firanek wzorzystych z włókna syntetycznego, dywanów i chodników;</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselFraszczakJozef">—w branży odzieżowej — płaszczy popelinowych i płaszczy z elanobawełny oraz kurtek ortalionowych;</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselFraszczakJozef">— w pończosznictwie — pończoch i skarpet wełnianych;</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#PoselFraszczakJozef">—w obuwiu występują dość znaczne braki, zwłaszcza dotyczy to trampek, śniegowców, welingtonów, kaloszy, walonek, butów roboczych gumowych oraz butów importowanych, tzw. luksusowych;</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#PoselFraszczakJozef">—w sprzęcie zmechanizowanym i radiotelewizyjnym występuje brak pralek, lodówek, radioodbiorników, telewizorów oraz magnetofonów o bardziej nowoczesnych wzorach;</u> + <u xml:id="u-19.22" who="#PoselFraszczakJozef">—w meblach — kompletów stołowych, szaf na wysoki połysk i krzeseł;</u> + <u xml:id="u-19.23" who="#PoselFraszczakJozef">—w artykułach gospodarstwa domowego — naczyń emaliowanych i ocynkowanych, szkła stołowego, kryształów, porcelany stołowej i porcelitu, nakryć stołowych nierdzewnych, a nawet łyżek, łyżeczek i widelcy aluminiowych.</u> + <u xml:id="u-19.24" who="#PoselFraszczakJozef">Szczególne trudności zaopatrzeniowe występują na terenie wsi w materiały budowlane i opał.</u> + <u xml:id="u-19.25" who="#PoselFraszczakJozef">Według danych Wydziału Architektury i Budownictwa wydanych zostało na terenie naszego województwa w 1970 r. 23.955 zezwoleń na budownictwo wiejskie.</u> + <u xml:id="u-19.26" who="#PoselFraszczakJozef">Przydział materiałów budowlanych dla województwa lubelskiego na I kwartał 1971 r., w porównaniu z analogicznym okresem r. ub., wykazuje wzrost:</u> + <u xml:id="u-19.27" who="#PoselFraszczakJozef">— materiałów ściennych o 8,6%;</u> + <u xml:id="u-19.28" who="#PoselFraszczakJozef">— cementu o 5,7%;</u> + <u xml:id="u-19.29" who="#PoselFraszczakJozef">— eternitu płaskiego i falistego o 5,9%;</u> + <u xml:id="u-19.30" who="#PoselFraszczakJozef">— wapna budowlanego o 15,5%.</u> + <u xml:id="u-19.31" who="#PoselFraszczakJozef">Wyższy jest również procent sprzedaży w I kw. br. na przykład materiałów ściennych — o 21,9%, cementu — o 4%, wapna budowlanego — o 19,5%, papy — o 12,3%, szkła ciągnionego — o 17,5%, eternitu — o 15,5% i tarcicy iglastej — o 4%.</u> + <u xml:id="u-19.32" who="#PoselFraszczakJozef">Mimo wzrostu dostaw materiałów budowlanych odczuwa się nadal ostry deficyt, szczególnie materiałów ściennych, wytworów hutniczych i cementu. Niedobór ten pogłębia się jeszcze na skutek częstych pożarów budynków drewnianych krytych słomą, które w woj. lubelskim stanowią około 70% ogółu budynków.</u> + <u xml:id="u-19.33" who="#PoselFraszczakJozef">Dodatkowe potrzeby w tym zakresie na 1971 r. są następujące:</u> + <u xml:id="u-19.34" who="#PoselFraszczakJozef">— materiałów ściennych około 230 tys. jedn. ceramicznych;</u> + <u xml:id="u-19.35" who="#PoselFraszczakJozef">— cementu — około 60 tys. ton;</u> + <u xml:id="u-19.36" who="#PoselFraszczakJozef">— wapna hydratyzowanego około 60 tys. ton;</u> + <u xml:id="u-19.37" who="#PoselFraszczakJozef">— eternitu płaskiego i falistego 900 tys. m^2^;</u> + <u xml:id="u-19.38" who="#PoselFraszczakJozef">— dźwigarów budowlanych 13 tys. ton;</u> + <u xml:id="u-19.39" who="#PoselFraszczakJozef">— blachy ocynkowanej na obróbkę blacharską 500 ton;</u> + <u xml:id="u-19.40" who="#PoselFraszczakJozef">— stali zbrojeniowej — 5 tys. ton;</u> + <u xml:id="u-19.41" who="#PoselFraszczakJozef">— drutu czarnego i ocynkowanego 3 tys. ton.</u> + <u xml:id="u-19.42" who="#PoselFraszczakJozef">Planowane dostawy węgla na I kw. 1971 r. wynosiły 265 tys. ton. Realizacja tych dostaw w zasadzie zaspokaja pokrycie potrzeb bieżących przy utrzymaniu dotychczasowych norm opałowych na terenie miast. W strefie wiejskiej natomiast, przyjmując że dotychczasowe normy opałowe zostaną utrzymane, ocenia się niedobór węgla na 120 tys. ton. Jeżeli chodzi o koks, to pokrycie potrzeb wynosi w granicach 40%, a przewidywany niedobór określa się na około 40 tys. ton.</u> + <u xml:id="u-19.43" who="#PoselFraszczakJozef">Nie w pełni zaspokajane są także zapotrzebowania na takie artykuły niezbędne do produkcji rolnej, jak np. łańcuchy, różne hacele, wędzidła wielozębne, wagi dziesiętne, odlewy piecowe surowe, odlewy piecowe, piły tarczowe, kosiarki ze snopowiązałką, młocarnie czyszczące, a także siewniki nawozowe i parniki opalane węglem.</u> + <u xml:id="u-19.44" who="#PoselFraszczakJozef">Ze względu na duże zapotrzebowanie na artykuły instalacyjne odczuwa się wielkie braki takich towarów, jak: wanny kąpielowe, grzejniki żeliwne do c.o., bojlery ocynkowane, rury czarne bez szwów i rury wodociągowe ocynkowane.</u> + <u xml:id="u-19.45" who="#PoselFraszczakJozef">Wysoka Izbo! Przedstawiając niektóre problemy i trudności dotyczące zaopatrzenia rynku w woj. lubelskim, chciałbym zaznaczyć, że władze polityczne i administracyjne województwa dokładają maksimum starań i wysiłku, by utrzymać i utrwalić równowagę rynku oraz zabezpieczyć potrzeby konsumenta w zakresie podstawowych artykułów oraz wpływać na korzystną strukturę konsumpcji.</u> + <u xml:id="u-19.46" who="#PoselFraszczakJozef">Przedstawiony plan działania przez towarzysza Ministra Handlu Wewnętrznego wychodzi w pewnym stopniu naprzeciw poczynaniom terenowych władz województwa lubelskiego.</u> + <u xml:id="u-19.47" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-19.48" who="#PoselFraszczakJozef">Wicemarszałek Halina Skibniewska:</u> + <u xml:id="u-19.49" who="#PoselFraszczakJozef">Głos zabierze Barbara Koziej-Żukowa.</u> + <u xml:id="u-19.50" who="#PoselFraszczakJozef">Poseł Koziej-Żukowa Barbara:</u> + <u xml:id="u-19.51" who="#PoselFraszczakJozef">Obywatelko Marszałku, Wysoki Sejmie! Szczególna aktualność problematyki poruszanej w wystąpieniu obywatela Ministra Handlu Wewnętrznego i w wypowiedziach obywateli posłów wynika z faktu, że sprawy zaopatrzenia rynku są obecnie przedmiotem niezwykle żywego zainteresowania ogółu ludzi pracy. Są one bowiem integralną i bardzo ważną częścią zadań politycznych i ekonomicznych, podejmowanych dla poprawy warunków bytu ludności i podnoszenia autorytetu państwa. Obywatele z pewnością dostrzegają stopniową poprawę zaopatrzenia rynku w różnego rodzaju towary, bez wątpienia też umieją docenić ogromny wkład wysiłku pracowników handlu, którzy w trudnych warunkach, w obliczu poważnie zwiększonych zadań, starają się sprostać potrzebom społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-19.52" who="#PoselFraszczakJozef">Oczywiście, klienci placówek handlowych i usługowych wskazują także na niedociągnięcia, niemniej jednak zasadniczy kierunek i ton ich krytyki ujawnia zrozumienie istotnych problemów.</u> + <u xml:id="u-19.53" who="#PoselFraszczakJozef">Niezależnie od rozpoznania jednostkowych ocen dokonywanych na co dzień przez miliony obywateli, zobowiązani jesteśmy do oceny sytuacji także z szerszej perspektywy. Mam tu na myśli kompleksową analizę całokształtu ekonomicznej sytuacji państwa i wynikające z niej wnioski. Jednoznacznie wskazują one na utrzymywanie się pozytywnych tendencji w rozwoju produkcji, we wzroście realnych dochodów ludności, jak również w wielu innych dziedzinach naszego życia.</u> + <u xml:id="u-19.54" who="#PoselFraszczakJozef">Z dystansu półrocza, jakie dzieli nas od VII Plenum KC PZPR, mamy prawo mówić już nie tylko o szansach i najpilniejszych potrzebach, lecz również o pierwszych konkretnych rezultatach i osiągnięciach.</u> + <u xml:id="u-19.55" who="#PoselFraszczakJozef">Przemawiając w imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego, pragnę w nawiązaniu do całej dzisiejszej debaty wyrazić głęboką satysfakcję z faktu konsekwentnego rozwijania słusznej polityki, której podstawowym celem jest człowiek i jego wszechstronne potrzeby. Stronnictwo Demokratyczne, udzielając swego czynnego poparcia linii wytyczonej przez VII i VIII Plenum Komitetu Centralnego PZPR widzi w obecnej debacie sejmowej przejaw dalszego pogłębiania prac nad dostosowaniem funkcjonowania mechanizmów gospodarczych do współczesnych potrzeb społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-19.56" who="#PoselFraszczakJozef">Problemy rynku, zagadnienia poprawy zaopatrzenia ludności i utrwalania równowagi między rosnącą siłą nabywczą ludności a odpowiednim zabezpieczeniem masy towarowej — wszystkie te tematy zaliczone zostały do podstawowych zadań, którym Stronnictwo Demokratyczne poświęca, i będzie poświęcać, szczególną uwagę.</u> + <u xml:id="u-19.57" who="#PoselFraszczakJozef">Wysoka Izbo! Wzrastające dochody obywateli będą stawiać przed obrotem towarowym nowe zadania i potrzeby. W okresie 4 miesięcy bieżącego roku fundusz płac w przemyśle wzrósł o 7,7%, zaś produkcja globalna — o 6,2%. Wprawdzie wzrost funduszu płac w przemyśle osiągnie tempo 6,5%, jednak przewyższa to i tak o 0,3% dynamikę wzrostu produkcji przemysłowej. Utrzymywanie się sytuacji, w której fundusz płac rośnie szybciej niż produkcja, groziłoby konsekwencjami w postaci naruszenia równowagi rynkowej.</u> + <u xml:id="u-19.58" who="#PoselFraszczakJozef">Należy przy tym zauważyć, że produkcja wzrasta w niedostatecznym tempie właśnie w tych gałęziach przemysłu, które pracują bezpośrednio na zaopatrzenie rynku, a mianowicie w wielu branżach przemysłu lekkiego, takich jak przemysł bawełniany czy odzieżowy oraz w branżach podległych Komitetowi Drobnej Wytwórczości.</u> + <u xml:id="u-19.59" who="#PoselFraszczakJozef">Sprawą szczególnie istotną w zakresie zaopatrzenia ludności jest potrzeba lepszego zaspokajania siły nabywczej ludności wiejskiej. Szacuje się, iż podniesienie cen skupu zwiększy dochody wsi w 1971 roku o 5,6 mld zł.</u> + <u xml:id="u-19.60" who="#PoselFraszczakJozef">Korelacja płac i dochodów ludności z możliwościami wytwarzania stawiają przed naszym państwem, przed każdym z nas, odpowiedzialne zadania. Zabezpieczenie wzrastających potrzeb ludności w bardzo poważnej mierze zależeć będzie od wzrostu wydajności pracy, od maksymalnego wykorzystywania mocy wytwórczych przemysłu, od prawidłowo i rytmicznie przebiegających procesów inwestycyjnych. Nie mniej ważnym zadaniem jest także szukanie rezerw w procesach zaopatrzenia rynku, poszukiwanie możliwości sprostania rosnącej sile nabywczej ludności — w imię podnoszenia jej standardu życiowego.</u> + <u xml:id="u-19.61" who="#PoselFraszczakJozef">Rezerwą taką jest m. in. możliwość zaopatrywania rynku w różne drobne, lecz poszukiwane artykuły z dziedziny 1001 drobiazgów, rozszerzanie asortymentów towarowych w tym zakresie, zwiększanie ilości nowości bądź wprowadzanie do obrotu krótkich serii różnych wyrobów stanowiących może czasem artykuły nie pierwszej potrzeby, lecz przecież wyroby atrakcyjne dla klientów. Byłoby uzasadnione wykorzystanie w tym zakresie potencjału produkcyjnego rzemiosła, gdyby nawet przyszło zaopatrzyć tę gałąź wytwórczości w lepszy, może nawet reglamentowany surowiec. Jesteśmy zawsze w stanie rozliczyć rzemieślnika z dostaw surowca i z uzyskiwanych dochodów. Rozwiązanie takie zwiększać będzie również wpływy podatkowe państwa, ponieważ rozliczanie rzemieślników z dostaw surowcowych i określenie na tej podstawie wymiaru opodatkowania nie nastręcza żadnych istotnych trudności.</u> + <u xml:id="u-19.62" who="#PoselFraszczakJozef">Wzrost zdolności nabywczej ludności wiejskiej nakazuje dalsze poszukiwanie możliwości zwiększenia lokalnej produkcji materiałów budowlanych dla wsi. Podjęte w tej dziedzinie starania wciąż jeszcze nie wyczerpują istniejących rezerw. Potrzebne jest pełne zinwentaryzowanie przez terenowe rady narodowe wszystkich nieczynnych żwirowni, cegielni i małych wytwórni elementów budowlanych — z myślą o możliwie rychłym uruchomieniu produkcji.</u> + <u xml:id="u-19.63" who="#PoselFraszczakJozef">Obywatele Posłowie! Uruchamianie rezerw, które powinny służyć zaspokajaniu potrzeb społeczeństwa zależy w dużej mierze od decyzji Rządu, w znacznie większym jednak stopniu o powodzeniu rozstrzygać będzie inicjatywa i gospodarność władz terenowych, kierownictwa poszczególnych przedsiębiorstw i wreszcie poszczególnych obywateli.</u> + <u xml:id="u-19.64" who="#PoselFraszczakJozef">Poprawy sytuacji rynkowej nie da się uzyskać jedynie zarządzeniami kierowanymi z centralnych ośrodków dyspozycyjnych. Potrzebna jest inspiratorska i organizatorska rola rad narodowych, dyrekcji przedsiębiorstw, samorządów i organizacji.</u> + <u xml:id="u-19.65" who="#PoselFraszczakJozef">Obywatel Minister Handlu Wewnętrznego mówił w swym wystąpieniu o przekazanych już uprawnieniach zwiększających zakres decyzji organizacji terenowych. Jest to droga słuszna, ale trzeba pamiętać, że ci, którzy będą korzystać ze zwiększonych uprawnień, powinni jednocześnie wykazywać się zwiększonym poczuciem odpowiedzialności i zwiększoną inicjatywą w działaniu.</u> + <u xml:id="u-19.66" who="#PoselFraszczakJozef">Sądzę, że rady narodowe różnych szczebli nie wykorzystały jeszcze w pełni swych możliwości dla poprawy zaopatrzenia ludności, poprawy funkcjonowania sieci handlowo-usługowej dla polepszenia warunków pracy personelu handlowego. Przykładowo można tu wymienić zagadnienie aktywizowania lokalnych rynków zaopatrujących ludność w niektóre artykuły spożywcze. Zadanie to będzie stawało się coraz donioślejsze wraz z podnoszeniem towarowości naszego rolnictwa. W zasięgu inicjatywy terenowej znajduje się szeroki zakres problemów, począwszy od organizacji remontów, czy usprawniania pracy transportu, skończywszy zaś na tworzeniu należytych warunków socjalnych dla pracowników obrotu towarowego.</u> + <u xml:id="u-19.67" who="#PoselFraszczakJozef">Wraz ze wzrostem znaczenia spraw zaopatrzenia ludności musi wzrastać też ranga odpowiednich komisji rad narodowych i poziom ich merytorycznej pracy.</u> + <u xml:id="u-19.68" who="#PoselFraszczakJozef">Poważnym problemem jest sieć obrotu towarowego. Zaległości w budownictwie sieci obrotu towarowego są bardzo poważne. Należy przy tym zdać sobie sprawę z tego, że mimo podjętych zdecydowanych kroków zmierzających do usunięcia tego stanu rzeczy, zrealizowanie planu budownictwa sieci handlowej wymagać będzie określonego czasu. Dlatego też należy szukać różnych innych rozwiązań zaspokojenia potrzeb ludności i w tym zakresie wyzwalać rezerwy, wykorzystując różne możliwości organizacyjne. Można chyba rozważyć uruchomienie sprzedaży akwizycyjnej. Takie formy sprzedaży zbliżyłyby towar do klienta, a jednocześnie spowodowałyby zatrudnienie określonej liczby osób bez organizowania dla nich specjalnych stanowisk pracy. Miałoby to również poważne znaczenie szczególnie dla obsługi dzielnic peryferyjnych wielkich miast, miasteczek, a przede wszystkim wsi. Inną formą stać by się mogła dobrze zorganizowana sprzedaż obwoźna.</u> + <u xml:id="u-19.69" who="#PoselFraszczakJozef">Wreszcie sprzedaż wysyłkowa. W kraju pracują 2 domy sprzedaży wysyłkowej, ale jest to po pierwsze — niedostateczna ilość, a po drugie — mają one wiele trudności w pracy. Istotną sprawą jest realizacja zamówień. Wprawdzie domy wysyłkowe zapewniły sobie dostawy od przemysłu, ale w rzeczywistości — dla przykładu Spółdzielczy Dom Handlowy w Kielcach — w ubiegłym roku nie zrealizował około 40% zamówień, w roku bieżącym zaś około 30%. Główne przyczyny tkwią we współpracy z przemysłem, a w szczególności w niedotrzymywaniu terminów dostaw, w niezgodnych z umową zamianach towarów itp. A przecież miesięczne obroty domów wysyłkowych równają się obrotom średniej wielkości domu towarowego przy znacznie mniejszej liczbie personelu.</u> + <u xml:id="u-19.70" who="#PoselFraszczakJozef">Wysoki Sejmie! Ogniwem o kluczowym znaczeniu w zaopatrzeniu ludności jest aparat handlu, usług i gastronomii. Zazwyczaj mówi się o nim w sposób bezoosobowy, tracąc z pola widzenia fakt, że aparat ten składa się z setek tysięcy ciężko pracujących ludzi, w przeważającym odsetku są to kobiety.</u> + <u xml:id="u-19.71" who="#PoselFraszczakJozef">Sprawy warunków pracy, przygotowania fachowego, a wreszcie i poziom osobistej kultury tej ogromnej kadry stanowią czynnik rzutujący niewątpliwie na funkcjonowanie systemu handlu jako całości. Można tu dodać jeszcze jedno stwierdzenie: cokolwiek powiedzielibyśmy o niedostatkach fachowego przygotowania i o zdarzających się wypadkach nieuprzejmości wobec klientów, to jednak nie podlega wątpliwości, że ogół pracowników handlu w ostatnich miesiącach zdał trudny egzamin ofiarności i obywatelskiego wyrobienia.</u> + <u xml:id="u-19.72" who="#PoselFraszczakJozef">Dokonywane w pośpiechu i napiętej atmosferze przeceny towarów, wysłuchiwanie pretensji klientów, a także zwiększenie obowiązków w wyniku poprawy zaopatrzenia rynku — wszystko to złożyło się na niezwykle trudny okres, wymagający zarówno odporności psychicznej, jak i fizycznej wytrwałości.</u> + <u xml:id="u-19.73" who="#PoselFraszczakJozef">Warunki pracy w handlu są niełatwe. Wynika to po części z czynników obiektywnych, takich jak np. brak zmechanizowanego sprzętu przydatnego w niewielkich stosunkowo placówkach, jak rozproszenie sklepów, jak zły stan obiektów, zwłaszcza starszych. Z ankiety rozpisanej przez Związek Zawodowy Pracowników Handlu i Spółdzielczości wynika, że na 342 ankietowane sklepy aż w 102 brak jest wentylacji, w 105 brak jest wody bieżącej, w 99 sklepach jest niedostateczne ogrzewanie, albo brak go całkowicie. Mimo osiągnięć resortu, który doprowadził do poprawy sytuacji w niektórych dziedzinach, zwiększając zakres świadczeń socjalnych, modernizując sklepy i polepszając opiekę zdrowotną — warunki pracy w handlu budzą nadal społeczną troskę.</u> + <u xml:id="u-19.74" who="#PoselFraszczakJozef">Nie ulega zmniejszeniu liczba wypadków przy pracy. Nie został w sposób zadowalający rozwiązany problem żywienia zbiorowego pracowników handlu. Wysoki odsetek kobiet, zatrudnionych w handlu i gastronomii, uzasadnia wniosek o skoncentrowanie szczególnej uwagi przedsiębiorstw na tworzeniu przemyślanego systemu świadczeń i przedsięwzięć pozwalających pracownikom wykonywać swoje obowiązki mniejszym nakładem fizycznego trudu i w mniejszym napięciu psychicznym. Dotyczy to z jednej strony dostarczania ochronnego obuwia, poprawy stanu ogrzewania lokali sklepowych, eliminowania niektórych czynności wymagających szczególnie wielkiego wysiłku fizycznego, a z drugiej zaś strony — zapewnienie świadczeń, zmniejszających troskę pracownic o dzieci i dom. Niezbędne jest m.in. zapewnienie odpowiedniej liczby miejsc w żłobkach, przedszkolach i świetlicach szkolnych. Rozwiązanie tego problemu wpłynęłoby odczuwalnie na wydajność i poziom pracy kobiet zatrudnionych w handlu.</u> + <u xml:id="u-19.75" who="#PoselFraszczakJozef">Wzrastające zadania handlu podnoszą znaczenie problemu kształcenia fachowej kadry. W ostatnich latach poważnie wzrosła liczba zatrudnionych w handlu pracowników z wykształceniem wyższym, średnim i zasadniczym zawodowym. W roku szkolnym 1969/70 w zasadniczych szkołach zawodowych uczyło się około 70 tys. młodzieży, a w technikach i liceach zawodowych niemal 55 tys. przyszłych pracowników handlu, przemysłu gastronomicznego i piekarskiego.</u> + <u xml:id="u-19.76" who="#PoselFraszczakJozef">Istnieje także szeroko rozwijane doszkalanie zawodowe, zorganizowano wyższe zawodowe studia ekonomiczne dla pracujących, zorganizowano także trzyletnie technika wieczorowe i zaoczne dla pracujących w handlu. Szkoleniem terenowym obejmuje się corocznie średnio około 120 tys. pracowników obrotu towarowego. Należy przy tym stwierdzić, że dwu i półletni okres nauki w zasadniczej szkole zawodowej jest okresem zbyt krótkim na przygotowanie do zawodu. Absolwent szkoły podstawowej, liczący przeciętnie 15 lat w momencie zakończenia nauki — ma stanąć za ladą w wieku około lat 17 i pół. Jest to wiek nieodpowiedni zarówno ze względu na cechy psychiczne, jak i fizyczne przyszłego pracownika. Powrót do trzyletniego kursu nauczania dałby możność pogłębienia wiedzy i zapewniłby możliwość wszechstronnej praktyki.</u> + <u xml:id="u-19.77" who="#PoselFraszczakJozef">Obok szkolenia ważną rolę w kształtowaniu poczucia stabilizacji odgrywać powinno także podnoszenie rangi zawodu, zwiększenie społecznego szacunku dla niełatwej pracy sprzedawcy.</u> + <u xml:id="u-19.78" who="#PoselFraszczakJozef">Obecny układ stosunków nie sprzyja stabilizacji i podnoszeniu społecznego prestiżu zawodu sprzedawcy. Duża liczba sytuacji konfliktowych, zarówno zawinionych, jak i niezawinionych przez personel placówek handlowo-usługowych, tworzy z jednej strony lady atmosferę społecznej niechęci, z drugiej zaś strony lady wywołuje u pracowników handlu stany napięć nerwowych, wyładowujących się bądź w konfliktach z nabywcą, bądź też w formie rezygnacji z pracy.</u> + <u xml:id="u-19.79" who="#PoselFraszczakJozef">Poważne trudności organizacyjne w placówkach handlowych sprawia odpowiedzialność materialna pracowników. Mówił o tym poseł Kwiatkowski, stawiając stosowne wnioski. Rozwiązanie tej od dawna postulowanej przez pracowników handlu sprawy przyczyni się także do lepszego wykorzystania rezerw i usprawnienia pracy poprzez łączenie stoisk i szersze wprowadzenie zatrudnienia na pół etatu.</u> + <u xml:id="u-19.80" who="#PoselFraszczakJozef">Nie ulega wątpliwości, że ze sklepów, restauracji i kawiarń należy konsekwentnie i z całą energią eliminować personel przypadkowy, zdemoralizowany i lekceważący klientów. Jest to koniecznym, ale jeszcze niewystarczającym warunkiem do osiągnięcia poprawy w zakresie kultury handlu. Działaniu temu powinna towarzyszyć jednocześnie praca nad kształtowaniem poczucia dumy i satysfakcji z wykonywanego zawodu.</u> + <u xml:id="u-19.81" who="#PoselFraszczakJozef">Na resorcie spoczywa zatem obowiązek tworzenia przemyślanego systemu pozytywnych bodźców i zachęty premiujących solidność zawodową i uprzejmość, z taką samą konsekwencją, z jaką działać powinien system kar w stosunku do jednostek nie spełniających wymogów uczciwości i uprzejmości zawodowej.</u> + <u xml:id="u-19.82" who="#PoselFraszczakJozef">Wysoki Sejmie! Na prawidłową pracę obrotu towarowego składa się skomplikowany splot różnorodnych elementów. Wchodzą tu w grę zagadnienia produkcji artykułów rynkowych, sprawy działalności inwestycyjnej w zakresie rozwoju sieci, kwestie kierowania popytem, zagadnienia kontroli, problemy organizacji handlu i problemy kształtowania ludzkich postaw.</u> + <u xml:id="u-19.83" who="#PoselFraszczakJozef">Nie zadowala nas w pełni obecne funkcjonowanie zaopatrzenia ludności, choć doceniamy jednocześnie postępy dokonane szczególnie w ostatnim okresie.</u> + <u xml:id="u-19.84" who="#PoselFraszczakJozef">Zdajemy sobie sprawę z tego, że rozwiązanie tych zagadnień nie jest rzeczą łatwą, że wymagać będzie ogromnego nakładu pracy ze strony wielu resortów i wielu organizacji. A jednak chcemy i musimy podjąć i realizować te zadania, bo są one ważnym składnikiem działań mających na celu poprawę warunków życia naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-19.85" who="#PoselFraszczakJozef">Aktualny klimat polityczny, w którym potrzeby ludzi pracy odzyskały należną im rangę oraz wypróbowana ofiarność pracowników handlu upoważniają do wyrażania przekonania, iż nadchodzące miesiące pogłębią i rozwiną zaznaczające się już korzystne przemiany.</u> + <u xml:id="u-19.86" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-19.87" who="#PoselFraszczakJozef">Wicemarszałek Halina Skibniewska:</u> + <u xml:id="u-19.88" who="#PoselFraszczakJozef">Na tym kończymy obrady w dniu dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-19.89" who="#PoselFraszczakJozef">Wznowienie obrad nastąpi jutro o godzinie 9 rano. Tematem jutrzejszych obrad będzie dalszy ciąg dzisiaj rozpoczętej dyskusji oraz kolejne punkty porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-19.90" who="#PoselFraszczakJozef">Proszę Obywatelkę Sekretarza Posła Zytę Borkowską o odczytanie komunikatu.</u> + <u xml:id="u-19.91" who="#PoselFraszczakJozef">Sekretarz poseł Zyta Borkowska:</u> + <u xml:id="u-19.92" who="#PoselFraszczakJozef">Posiedzenie Komisji Przemysłu Lekkiego, Rzemiosła i Spółdzielczości Pracy odbędzie się jutro, dnia 23 czerwca o godz. 8.30 w sali nr 67 Domu Poselskiego.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Zarządzam przerwę w posiedzeniu do jutra, to jest do 23 czerwca, do godz. 9 rano.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 20 min. 45) (Początek posiedzenia o godz. 9) (Przewodniczą na posiedzeniu wicemarszałkowie Andrzej Benesz oraz Andrzej Werblan) Wicemarszałek Andrzej Benesz:</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Wysoka Izbo! Wznawiamy obrady.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Powołuję na sekretarzy posłów Jana Kleczaja i Janinę Zajfert.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Protokół i listę mówców prowadzi poseł Jan Kleczaj.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Proszę uprzejmie Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Przystępujemy do dalszego ciągu dyskusji nad informacją Ministra Handlu Wewnętrznego.</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Tadeusz Ilczuk.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselIlczukTadeusz">Wysoki Sejmie! Handel jest dziedziną pracy społecznej, na terenie której konsumenci, a więc całe społeczeństwo przeprowadza ocenę rezultatów gospodarki państwa. Poziom zaopatrzenia rynku, sprawność obsługi kupujących przez sprzedawców i związany z tym stopień satysfakcji konsumentów jest wynikiem rozwoju naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselIlczukTadeusz">Efekty organizacji pracy w każdej dziedzinie, a więc i w handlu, zależą od czynnika ludzkiego, od pracowników zatrudnionych w placówkach handlowych i od czynnika materialnego, od techniki handlu, od poziomu zainwestowania w urządzenia sklepowe, magazynowe, w środki transportu.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselIlczukTadeusz">Zrozumiałe jest więc, że nie tylko w bieżącej kadencji naszego Sejmu problemy kadrowe i inwestycyjne nie schodziły z porządku obrad Komisji Handlu Wewnętrznego. Oceniano jak gdyby na bieżąco rozwój tych dźwigni naszego wciąż postępującego naprzód obrotu towarowego.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselIlczukTadeusz">Osiągnięcia w handlu, jak w każdym dziale naszej gospodarki narodowej, są niemałe. Podczas gdy w 1965 r. ogólna liczba punktów sprzedaży detalicznej wynosiła 112 tys., to w 1970 r. — 119 tys., czyli w okresie ubiegłego 5-lecia liczba ich zwiększyła się o 7 tys.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselIlczukTadeusz">W okresie 5 lat ogólna powierzchnia sklepów wzrosła o ponad 20%. W końcu 1965 r. było 11 tys. zakładów gastronomicznych o 703,8 tys. miejscach konsumpcyjnych, a na koniec 1970 r. liczba zakładów wzrosła o 1800 i 210 tys. miejsc konsumpcyjnych.</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselIlczukTadeusz">Zarówno pod względem stosunku liczby punktów sprzedaży i żywienia, jak również powierzchni sklepowej i miejsc konsumpcyjnych do liczby mieszkańców — pozostajemy w tyle w porównaniu z naszymi sąsiadami. Wskaźniki powierzchni sprzedaży w metrach kwadratowych na 1 tys. mieszkańców wynosiły w 1970 r. w NRD — 300 m^2^, w Czechosłowacji — 225 m^2^, a w Polsce — 160 m^2^. Jesteśmy więc dalecy od zaspokojenia naszych potrzeb w tym zakresie. Co gorsza, nie tylko nie odrabiano powstałych w ubiegłych latach zaległości w inwestycjach dla potrzeb handlu, lecz nie wykonywano w pełni bieżących planów, wynikających z obowiązujących norm przy wznoszeniu budynków mieszkalnych. Zaległości te na koniec 1970 r. wynosiły 156 tys. m^2^. W związku z takim stanem rzeczy — za co w pewnej mierze ponoszą odpowiedzialność prezydia rad narodowych — Komisja Handlu Wewnętrznego kierowała niejednokrotnie na ten temat dezyderaty, na które otrzymywała obszerne odpowiedzi, jednak rezultatów w postaci odpowiedniego przyrostu powierzchni sklepowej nie było.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselIlczukTadeusz">Sprawa ta jest nadal paląca zwłaszcza dla większych, już istniejących i nowo powstających osiedli mieszkaniowych.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselIlczukTadeusz">W okresie lat 1965—1970 nastąpiła poprawa w wyposażeniu sklepów przemysłowych w meble sprzedażowe. Zwiększył się również stan wyposażenia sklepów z artykułami spożywczymi w urządzenia chłodnicze, co znacznie podniosło kulturę sprzedaży i zmniejszyło straty towarowe.</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselIlczukTadeusz">Sprawne działanie sklepów samoobsługowych i domów towarowych uzależnione jest między innymi od odpowiedniego wyposażenia w sprawne kasy rejestracyjne. Liczbę tych kas szacuje się jednak tylko na około 10 tys. sztuk, z czego większość kas jest starych, wymagających stałych napraw i remontów, przy czym rocznie ulega całkowitemu zniszczeniu około 30% istniejącego stanu. Przewidywane dostawy kas rejestracyjnych z Węgierskiej Republiki Ludowej nie pokrywają niezbędnego zapotrzebowania, wobec czego powstaje pilna konieczność szukania innego rozwiązania tej sprawy.</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#PoselIlczukTadeusz">Od wyposażenia stanowiska pracy w niezbędne urządzenia usprawniające sprzedaż towarów zależy samopoczucie i wynik pracy zatrudnionego sprzedawcy. Dostateczna liczba zatrudnionych pracowników, ich kwalifikacje zawodowe oraz postawa etyczno-społeczna mają duże znaczenie dla sprawności obsługi klientów.</u> + <u xml:id="u-21.10" who="#PoselIlczukTadeusz">Analiza kadr w handlu państwowym z 1970 r. wykazała znaczny wzrost liczby pracowników z wykształceniem średnim i zasadniczym zawodowym, przy jednoczesnym spadku zatrudnienia pracowników z wykształceniem podstawowym. Na podkreślenie zasługuje również fakt znacznego wzrostu kwalifikacji na poziomie studiów wyższych w grupie kadry kierowniczej resortu, zjednoczeń i przedsiębiorstw handlowych.</u> + <u xml:id="u-21.11" who="#PoselIlczukTadeusz">Niepokojącym zjawiskiem jest znaczna płynność kadr. Do zasadniczych przyczyn płynności kadr zaliczyć należy: warunki pracy, czas pracy, sytuacje konfliktowe, znaczne obciążenie pracą fizyczną i napięcia psychiczne towarzyszące pracy, jak również niski jeszcze prestiż zawodu sprzedawcy, kelnera czy kucharza. Na płynność kadr wpływają również warunki socjalne, które w handlu są znacznie gorsze aniżeli w innych gałęziach naszej gospodarki. Np. w 1970 r. koszty wynikające z działalności socjalno-bytowej ze środków państwowych, w przeliczeniu na jednego zatrudnionego, wynosiły: w Ministerstwie Handlu Wewnętrznego 187 zł, w Ministerstwie Przemysłu Spożywczego i Skupu 289 zł, w Ministerstwie Przemysłu Lekkiego 434 zł oraz Ministerstwie Przemysłu Ciężkiego — 530 zł. Istnieje więc uzasadniona konieczność wyrównania istniejących dysproporcji.</u> + <u xml:id="u-21.12" who="#PoselIlczukTadeusz">Mimo uciążliwych warunków pracy ogół pracowników handlu wykazał wysokie morale polityczne i społeczne, zwłaszcza w dniach grudniowych, dając przykład pełnej poświęcenia pracy dla prawidłowego zaopatrzenia ludności. Ogólnie obserwuje się rosnące zaangażowanie handlowców w codziennej ich pracy oraz wzrost kultury obsługi konsumentów.</u> + <u xml:id="u-21.13" who="#PoselIlczukTadeusz">Do nowocześnie urządzonych sklepów i magazynów prowadzonych przez pracowników wykazujących coraz większe umiejętności w swoim zawodzie trzeba — dla większej satysfakcji klientów — sprowadzać dobre i w odpowiedniej ilości towary. Chodzi więc o jak najlepsze dostosowanie podaży do popytu. W tym celu potrzebna jest jak najściślejsza współpraca pomiędzy przemysłem i handlem. Układ powiązań między nimi, trafny podział uprawnień i obowiązków warunkuje powodzenie na rynku stającym się przecież w coraz większym stopniu rynkiem nabywcy.</u> + <u xml:id="u-21.14" who="#PoselIlczukTadeusz">Moi przedmówcy poruszali wiele spraw wynikających z poselskiej oceny wyników współdziałania między przemysłem a handlem. Mówiono o brakach w zaopatrzeniu rynku, nieterminowych dostawach itp.</u> + <u xml:id="u-21.15" who="#PoselIlczukTadeusz">Chciałbym zwrócić uwagę Wysokiej Izby na zasadniczy problem tej współpracy, jakim jest jakość i nowoczesność towarów, a raczej tylko jakość, bo przecież nowoczesność to także jakość.</u> + <u xml:id="u-21.16" who="#PoselIlczukTadeusz">Problem zapewnienia wyrobom optymalnej jakości, a więc optymalnej nowoczesności i minimalnej wadliwości, jest jednym z naczelnych zadań, jakie stoją przed gospodarką narodową dla zrealizowania podstawowych celów, wytyczonych przez VIII Plenum KC PZPR w zakresie wyraźnej poprawy stopy życiowej ludności. Generalnie należy stwierdzić, że powstało wiele korzystnych zmian w tej dziedzinie. W wielu przemysłach zwiększyła się znacznie liczba gatunków, wprowadzono sporo nowych wzorów, zmniejszyły się reklamacje, rozwija się wzornictwo przemysłowe dostosowane do aktualnych wymogów rynku.</u> + <u xml:id="u-21.17" who="#PoselIlczukTadeusz">Ilość wprowadzonych nowych wzorów i modeli jest znaczna. Na przykład w samym tylko przemyśle lekkim wprowadzono w 1970 r. około 2000 nowych wzorów.</u> + <u xml:id="u-21.18" who="#PoselIlczukTadeusz">Wiele naszych wyrobów dorównuje poziome w produkcji przodujących firm zagranicznych, jak np. niektóre artykuły elektro-mechaniczne, chemiczne, przemysłu lekkiego oraz spożywczego.</u> + <u xml:id="u-21.19" who="#PoselIlczukTadeusz">Mimo tych pozytywnych zmian nietrudno jednak zauważyć, że odczucie społeczne w zakresie jakości wykonania, jak i jakości wzoru, a więc nowoczesności produkcji, nie jest adekwatne w stosunku do podejmowanych wysiłków i istniejących możliwości. Wiele jest jeszcze skarg i narzekań ze strony społeczeństwa na złą jakość towarów.</u> + <u xml:id="u-21.20" who="#PoselIlczukTadeusz">Podstawową zasadą obowiązującą w naszym układzie powiązań między przemysłem i handlem jest odpowiedzialność dyrektora zakładu przemysłowego za jakość towaru. Ustalono zatem konsekwentnie, że jeżeli w imieniu dyrektora zakładu służba kontroli jakości stwierdziła, że wyrób jest dobry, odpowiada warunkom norm i zawartych z handlem umów — to powinno to być zgodne z prawdą.</u> + <u xml:id="u-21.21" who="#PoselIlczukTadeusz">Służba kontroli jakości w przemyśle jest dość liczna. Liczba zatrudnionych w tej kontroli sięga około 170 tys. osób, co oznacza prawie 3,5°/o ogółu zatrudnionych w przemyśle. Ponadto Zakłady Odbioru Jakościowego Towarów, podległe MHW, i służby kontroli w poszczególnych resortach zatrudniają kilkanaście tysięcy ludzi. Zdawać by się mogło, że jest to wystarczający zespół pracowników, który powinien w sposób skuteczny oddziaływać profilaktycznie na zapewnienie wymaganej jakości towarów.</u> + <u xml:id="u-21.22" who="#PoselIlczukTadeusz">W praktyce jednak od szeregu lat zachodzi dość często poważna rozbieżność między oficjalną deklaracją zakładu przemysłowego, a faktyczną jakością towarów. Do handlu dostarczane są często partie towarów, w których znajduje się ponadnormatywna ilość sztuk towaru, o niższej jakości niż deklarowana, z jawnymi wadami. W związku z tym, dla ochrony konsumenta, handel wewnętrzny zorganizował wspomnianą już własną służbę kontroli. Jest to z natury rzeczy kontrola reprezentatywna, obejmuje ona bowiem przeciętnie tylko ok. 50% wartości dostaw z przemysłu do handlu.</u> + <u xml:id="u-21.23" who="#PoselIlczukTadeusz">Wyniki tej kontroli wykazują, że niestety poziom wadliwości dostaw generalnie nie spada, mimo pewnej poprawy w niektórych branżach. Na przykład w 1970 r. państwowy handel hurtowy zakwestionował prawie 7% wartości towarów z uwagi na złą jakość.</u> + <u xml:id="u-21.24" who="#PoselIlczukTadeusz">Wskaźnik wadliwości, wyrażony stosunkiem wartości towarów zakwestionowanych przez handel i uznanych przez przemysł do wartości dostaw ogółem waha się do 1,3% w tkaninach, do 38,4% w telewizorach. W porównaniu z 1969 r. spadek tego wskaźnika w 1970 r. obserwujemy w następujących grupach towarów: wyroby konfekcyjne produkcji przemysłu terenowego i spółdzielczego, dziewiarstwo i obuwie produkcji przemysłu terenowego, meble produkcji przemysłu terenowego, artykuły mleczarskie. Natomiast wzrost wskaźnika objął następujące grupy: wyroby konfekcyjne produkcji przemysłu kluczowego, obuwie gumowe, tkaniny bawełniane, pralki i chłodziarki, meble mieszkaniowe produkcji przemysłu kluczowego, artykuły chemiczne produkcji przemysłu spółdzielczego, mięso i przetwory mięsne.</u> + <u xml:id="u-21.25" who="#PoselIlczukTadeusz">Warto zauważyć, że w dostawach z przemysłu spółdzielczości pracy, mimo trudności w zaopatrzeniu w surowce i maszyny, obserwuje się niekiedy dość znaczny postęp w polepszaniu jakości. Są przykłady nawet niewielkich spółdzielni, które potrafiły w sposób wyraźny podnieść jakość swej produkcji. Nasuwa się przy tym stwierdzenie, że dla takiej poprawy nie zawsze muszą być dokonane jakieś większe nakłady inwestycyjne, że można także osiągnąć dobre efekty przy użyciu znacznie mniej kapitałochłonnych metod. Jest to m.in. wynikiem większej operatywności zakładów spółdzielczych, większej ich samodzielności.</u> + <u xml:id="u-21.26" who="#PoselIlczukTadeusz">Na tle tego, co mogłem tu obywatelom posłom przedstawić, nasuwa się szczególnie pilne zadanie poprawy jakości wielu towarów masowej konsumpcji, w pierwszej kolejności obuwia, odzieży, wyrobów pończoszniczych, pralek itp. Dopiero przy kontroli jakości towarów można stwierdzić, jakie w handlu powstają straty: po pierwsze jest ogromne marnotrawstwo surowców i pracy ludzkiej, które nie dały w efekcie należytego zaspokojenia potrzeb odbiorców, po drugie — naraża się konsumenta na kupno towaru niepełnowartościowego, a więc na stratę. Ten stan rzeczy wymaga natychmiastowej poprawy, zwłaszcza w obecnej naszej sytuacji ekonomicznej. Mogą się tu nasuwać różnego rodzaju wnioski. Odpowiedzialne formułowanie ich jest jednak możliwe po dokładnym rozeznaniu przyczyn takiego stanu rzeczy. Myślę jednak, że niewątpliwy jest wniosek zmierzający do zastosowania skutecznego systemu kontroli jakości i umiejscowienia odpowiedzialności za złą jakość towaru. Należy się chyba zgodzić z dążeniem, w naszych zwłaszcza warunkach, żeby jak najprędzej uzyskała pełne zaufanie ogółu konsumentów prawidłowa, odpowiedzialna klasyfikacja towarów dokonywana w fabrykach. To majster, brygadzista i szef produkcji w każdej fabryce powinni być wynagradzani za dobrą jakość i karani za wadliwą produkcję. Wymaga to zmian organizacyjnych w procesie produkcyjnym, łącznie z taką zmianą w płacach, aby na każdym stanowisku pracy można było obliczyć, ile zarobią ludzie za dobrą robotę, a ile stracą na złej. Natomiast aparat handlu powinien być rozliczany i oceniany za pogarszanie jakości towarów powstające w procesie składowania i przechowywania, w transporcie, jak również w sklepach.</u> + <u xml:id="u-21.27" who="#PoselIlczukTadeusz">Mamy wszystkie warunki po temu, aby umiejscawiając odpowiedzialność za jakość i należycie ją egzekwując, konsekwentnie zmierzać do celu. Są już u nas pewne próby zmierzające w tym kierunku. Jedną z nich jest tzw. kompleksowe sterowanie jakością. Są i inne próby, lecz nie jestem w stanie na razie nic o tym powiedzieć.</u> + <u xml:id="u-21.28" who="#PoselIlczukTadeusz">Sejm ustawą powołał Centralny Urząd Jakości i Miar dla oddziaływania na poprawę i zapewnienie wysokiego poziomu polskiej produkcji. Stale rosnące potrzeby społeczne, tempo rozwoju naszej gospodarki, wyznaczają zwiększone zadania dla Centralnego Urzędu Jakości i Miar. Należałoby się zastanowić, czy nie trzeba tej instytucji wzmocnić. Wydaje się, że Centralny Urząd Jakości i Miar powinien sterować działalnością wszystkich jednostek kontroli jakości.</u> + <u xml:id="u-21.29" who="#PoselIlczukTadeusz">Dostosowanie towarów do wymogów klientów jest na pewno głównym problemem naszego przemysłu i handlu. Lepsze zaopatrzenie rynku — to dziś już nie tyle nawet ilość, co jakość i wybór towarów odpowiadających potrzebom i możliwościom kupujących. Jednym ze sposobów prowadzącym do tego celu jest dalsze usamodzielnianie przedsiębiorstw handlowych i przemysłowych, zwłaszcza w zakresie ustalania rozmiarów i struktury produkcji, jak również bezpośrednich kontaktów handlowych. To przecież kierownictwo tych jednostek gospodarczych ma do dyspozycji najświeższe informacje ekonomiczne umożliwiające mu podejmowanie możliwie szybkich i trafnych decyzji.</u> + <u xml:id="u-21.30" who="#PoselIlczukTadeusz">Terenowe wizytacje zespołów poselskich naszej Komisji, przeprowadzane w celu zbadania możliwości wzrostu produkcji rynkowej w zakładach przemysłu drobnej wytwórczości, w każdym wypadku potwierdziły pilność powzięcia decyzji umożliwiających tym zakładom większą swobodę decydowania w sprawach wynikających właśnie z kontaktów tych zakładów z rynkiem. Kształtowanie popytu na towary przez przedsiębiorstwo handlowe, popytu często regionalnego, zwłaszcza realizowanie go przez przedsiębiorstwo przemysłowe zgodnie z zawartą umową pod względem jakości, ilości i terminów — wymaga odpowiedniej elastyczności właśnie na szczeblu działalności tych przedsiębiorstw. Postulat przekazywania odpowiednich uprawnień z wyższych szczebli zarządzania do niższych oraz ściślejszego współdziałania pomiędzy przedsiębiorstwami handlowymi i przemysłowymi został uwypuklony również na wspólnym posiedzeniu Komisji Handlu Wewnętrznego z Komisją Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, poświęconym przemysłowi spożywczemu i produkcji ogrodniczej.</u> + <u xml:id="u-21.31" who="#PoselIlczukTadeusz">Wysoki Sejmie! W aktualnych warunkach ekonomiki naszego kraju szczególna rola i znaczenie w zakresie utrzymania równowagi rynkowej przypada rolnictwu i przemysłowi spożywczemu, produkującym środki żywności. W okresie po uruchomieniu przez Rząd bodźców ekonomicznych dla wzrostu produkcji rolnej — odpowiednie zagospodarowanie jej wyników nabiera szczególnego znaczenia. Chodzi nade wszystko o taką organizację odbioru i przerobu surowców rolniczych, a następnie sprzedaży gotowych już produktów spożywczych, aby zapewniała ona ograniczenie do minimum ubytków i strat powstających w poszczególnych ogniwach procesu, jaki się odbywa od zagrody chłopskiej począwszy, na stole rodziny robotniczej skończywszy. Jest to ważne zadanie dla wszystkich działających u nas organizacji powołanych do obsługi gospodarstw rolnych. Jest to ważne zadanie zwłaszcza dla rozwiniętych u nas organizacji spółdzielczych. Szczególne jednak zadania w tym procesie powinien spełniać państwowy przemysł spożywczy. Specyficzną cechą przemysłu spożywczego jest właśnie to, że w oddziaływaniu na poprawę sytuacji rynkowej nie wystarczy jak najściślejsze współdziałanie jego zakładów z organizacjami handlowymi, lecz konieczne jest jednoczesne współdziałanie integrujące ten przemysł z rolnictwem.</u> + <u xml:id="u-21.32" who="#PoselIlczukTadeusz">Taka właśnie rola od dawna spełniana przez przemysł cukrowniczy powinna stopniowo obejmować i inne gałęzie produkcji rolnej. Spółdzielczy przemysł mleczarski obok dotychczas prowadzonej organizacji skupu mleka zamierza rozpocząć bardziej skuteczne oddziaływanie na jego produkcję. Ogrodnictwo, jako charakteryzujące się wysokim dochodem z jednostki powierzchni i mające duże znaczenie w żywieniu ludności, również wymaga silniejszego niż dotąd powiązania z przetwórstwem.</u> + <u xml:id="u-21.33" who="#PoselIlczukTadeusz">Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, zaangażowane zwłaszcza w jak największym oddziaływaniu na politykę Rządu w dziedzinie rolnictwa, świadome swej roli w okresie odnowy politycznego, gospodarczego i społecznego życia naszego narodu, dołoży wszelkich starań, aby rosła produkcja rolna, aby rozwijał się i umacniał jako czynnik integrujący przemysł spożywczy i usprawniał swą pracę handel szczególnie artykułami pochodzenia rolniczego, jak również środkami do produkcji rolnej. Problem ściślejszej integracji rolnictwa z gałęziami przemysłu, wytwarzającymi środki produkcji dla rolnictwa, jak również z przetwórstwem rolno-spożywczym oraz rynkiem zbytu tych przetworów — wymaga obecnie bardzo wnikliwej uwagi i zastosowania odpowiednich środków.</u> + <u xml:id="u-21.34" who="#PoselIlczukTadeusz">Chodzi wszak o produkty żywnościowe, wiążące od 40 do 60 procent ogółu wydatków budżetów rodzinnych. Chodzi o wzrost konsumpcji, która jest celem działalności gospodarczej , 'sprawdzianem rzeczywistego postępu w unowocześnianiu gospodarki, stymulatorem społeczno-gospodarczego rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-21.35" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-21.36" who="#PoselIlczukTadeusz">Wicemarszałek Andrzej Benesz:</u> + <u xml:id="u-21.37" who="#PoselIlczukTadeusz">Jako ostatni :ze zgłoszonych mówców zabierze głos poseł Roman Stachoń.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#PoselStachonRoman">Wysoka Izbo! Pragnę przedstawić Wysokiej Izbie stan zaopatrzenia środowisk robotniczych i osiedli w województwie katowickim, i nie tylko w tym województwie, oraz sprawności funkcjonowania sieci handlowo-usługowej.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#PoselStachonRoman">Rozpoczęta przez VII i VIII Plenum KC PZPR nowa polityka gospodarcza, przywracająca konsumpcji należne miejsce jako siły napędowej rozwoju gospodarczego oraz związane z tym decyzje o przywróceniu z dniem 1 marca 1971 r. cen na artykuły spożywcze sprzed 13 grudnia 1970 r., z równoczesnym zamrożenie cen artykułów konsumpcyjnych, z wyjątkiem sezonowych, na okres 2-ch lat, spotkała się z dużym zadowoleniem całego społeczeństwa, co nie oznacza, że usunięte zostały wszystkie dotychczasowe trudności.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#PoselStachonRoman">To prawda, że pomimo tych trudności nastąpił ponad 9-procentowy wzrost obrotów handlu wewnętrznego w ciągu 5 miesięcy br., co świadczy, że w nowej sytuacji rynkowej, handel starał się sprostać swym trudnym obowiązkom.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#PoselStachonRoman">Zakres zadań stał się jednak w tym roku wyjątkowo duży. Przekracza on znacznie poprzednio ustalony plan, dlatego w moim przekonaniu wszystkie centrale i zjednoczenia handlowe muszą obecnie z myślą o II półroczu br. dokonać ponownej analizy i weryfikacji programu działania.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#PoselStachonRoman">Z uwagi na to, że w gospodarce rynkowej nadal jeszcze przejawiają się dysproporcje wynikające z poprzedniej polityki gospodarczej, resort handlu powinien przywiązywać szczególną wagę do tego, by zabezpieczyć pełne pokrycie potrzeb przede wszystkim w wielkich przemysłowych ośrodkach i osiedlach robotniczych.</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#PoselStachonRoman">Na podstawie informacji, jakie posiadam, należy stwierdzić, że w podstawowych artykułach spożywczych, takich jak: mąka, cukier, kasza, tłuszcze i wiele innych — braki ilościowe nie występują, niemniej jednak są braki asortymentowe, jak na przykład: w olejach jadalnych, ceresie, galanterii czekoladowej i serach twardych.</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#PoselStachonRoman">Nieco gorzej przedstawia się sytuacja w zakresie zaopatrzenia w mięso i wędliny, które rozdzielane są według przyjętych rozdzielników dla miast i powiatów.</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#PoselStachonRoman">Występują również nieprzewidziane trudności sezonowe, uzależnione od warunków atmosferycznych — jak np. ostatnio podaż truskawek.</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#PoselStachonRoman">Jeżeli chodzi natomiast o aktualną sytuację w zakresie zabezpieczenia zaopatrzenia w artykuły przemysłowe, to planowane dostawy na I półrocze 1971 r. oraz stan zapasów w hurcie gwarantują w zasadzie pewną poprawę na tym odcinku. Jednak zrównoważenie podaży zgodnie z trwałym popytem ludności na artykuły tej branży jest niezadowalające i w tej sprawie nie nastąpiła jeszcze widoczna poprawa.</u> + <u xml:id="u-22.9" who="#PoselStachonRoman">Produkcja przemysłu lekkiego, o czym mówił w swej informacji towarzysz Minister, nadal jest niepełna w zakresie asortymentów wyrobów, pod względem rozmiarów, numeracji, kolorów i wzorów. Aktualnie ostro występuje niepełne pokrycie zapotrzebowania rynku na płaszcze letnie z elanobawełny na skutek niewywiązania się przemysłu lekkiego z umów zawartych z handlem. W województwie katowickim, zaległości w dostawach do końca marca br. wynosiły ponad 20 tys. poszukiwanych na rynku płaszczy z elanobawełny. Podobnie, jak mnie informowali obywatele posłowie, przedstawia się sytuacja na tym odcinku w innych województwach.</u> + <u xml:id="u-22.10" who="#PoselStachonRoman">Identycznie przedstawia się sprawa na rynku obuwniczym. Dociekając źródeł niedostatków zaopatrzenia, kontrola społeczna wykazała w IV kwartale 1970 r. znaczne zapasy obuwia zalegającego magazyny hurtu — przy brakach pewnych asortymentów i rozmiarów obuwia.</u> + <u xml:id="u-22.11" who="#PoselStachonRoman">Braki te, jak i częstotliwość ich występowania, powodują w naszym województwie i w innych województwach trudną sytuację, tym bardziej że sklepy przemysłowe, odległe od centrum miasta i osiedli, są z reguły jednostkami zbyt małymi, aby w pełni mogły zabezpieczyć wybór asortymentowy, co pogarsza sytuację na rynku. W związku z tym mamy prawo oczekiwać od resortów branżowych szybszej niż dotychczas realizacji postanowień Rządu w sprawie rozwinięcia produkcji asortymentów, szczególnie poszukiwanych na rynku.</u> + <u xml:id="u-22.12" who="#PoselStachonRoman">Plan zaopatrzenia rynku w towary na 1971 r. w szerszym niż dotychczas stopniu uwzględnia potrzeby naszego województwa i pozostałych, z tym że w związku z ostatnimi decyzjami partii i Rządu dokonywana jest przez władze wojewódzkie analiza możliwości dalszego zwiększania dostaw na rynek tych towarów, których podaż w latach ubiegłych była niedostateczna.</u> + <u xml:id="u-22.13" who="#PoselStachonRoman">Natomiast program działania wszystkich ogniw handlu wewnętrznego powinien obejmować pełne wykorzystanie możliwości pozaplanowych źródeł zaopatrzenia w celu uzupełnienia brakującej jeszcze na rynku masy towarowej.</u> + <u xml:id="u-22.14" who="#PoselStachonRoman">Z poprawą zaopatrzenia musi iść w parze lepsza organizacja obrotu towarowego, w którym mimo znacznej poprawy występują jeszcze nadal braki organizacyjne w zakresie rozmieszczenia sieci sklepów, terminowości dostaw, sprawności obsługi, informacji handlowej oraz załatwiania skarg ludności i reklamacji, o czym także mówili z tej trybuny obywatele posłowie. W sprawach tych niejednokrotnie podejmowały również interwencję związki zawodowe. W wyniku tych interwencji zmieniono i wydłużono godziny otwarcia wielu sklepów w celu ułatwienia zakupów najpotrzebniejszych artykułów pracownikom wracającym z trzeciej zmiany.</u> + <u xml:id="u-22.15" who="#PoselStachonRoman">W celu udostępnienia atrakcyjnych towarów przemysłowych po obniżonej cenie — w większych zakładach pracy zostały zorganizowane kiermasze, co zostało przyjęte przez załogi z wielkim zadowoleniem. Na podstawie wniosków zgłoszonych przez zakłady pracy handel województwa katowickiego rozszerzył swą dotychczasową działalność w zakresie świadczenia usług na terenach zakładów pracy i w osiedlach robotniczych. Położono większy nacisk na prawidłowe zaopatrzenie sklepów spożywczych w godzinach popołudniowych w celu poprawy sytuacji kobiet pracujących.</u> + <u xml:id="u-22.16" who="#PoselStachonRoman">Wprowadzanie dwuzmianowości pracy w handlu, zwiększanie produkcji i zaopatrzenia rynku w tanie półfabrykaty i wyroby garmażeryjne, rozszerzanie dostawy towarów spożywczych do domów — to dalszy kierunek działania handlu na rzecz kobiet pracujących.</u> + <u xml:id="u-22.17" who="#PoselStachonRoman">Dalsza poprawa w dziedzinie handlu powinna iść, moim zdaniem, jeszcze bardziej w kierunku usprawnienia i przyśpieszenia samego procesu sprzedaży, gdyż na tym odcinku kontrola społeczna notuje od lat powtarzające się niedomagania. W tym celu związki zawodowe razem z wydziałami handlu podjęły prace, by w dużych zakładach przemysłowych uruchomiono punkty handlowe, w których kobiety przed rozpoczęciem pracy składałyby zamówienia na potrzebne artykuły, a po zakończeniu dniówki odbierałyby przygotowane w międzyczasie przez personel sklepowy gotowe paczki.</u> + <u xml:id="u-22.18" who="#PoselStachonRoman">Ta forma handlu na pewno zaoszczędzi kobietom pracującym wiele czasu potrzebnego na przygotowanie posiłków dla rodziny. Problemy właściwego funkcjonowania sieci handlowej wymagają dalszej poprawy pracy aparatu handlowego.</u> + <u xml:id="u-22.19" who="#PoselStachonRoman">Nasz handel pod względem liczby zatrudnionego personelu jest bardzo oszczędny, a szczególnie jeśli chodzi o sklepy w osiedlach robotniczych. Jeden sprzedawca w godzinach szczytu nie jest w stanie obsłużyć wszystkich klientów, powstaje tłok i tworzą się kolejki, co wywołuje duże zdenerwowanie wśród kupujących. Przy czym kryje się też za tym wielkie marnotrawstwo społecznego czasu, czemu można by zapobiec przez zatrudnienie w godzinach szczytu dodatkowych pracowników na pół etatu. Wiele kobiet podjęłoby taką pracę. W związku z tym zapytuję towarzysza Ministra, jakie są konkretne zamierzenia resortu w tej sprawie.</u> + <u xml:id="u-22.20" who="#PoselStachonRoman">Oprócz tych braków, wiele do życzenia pozostawia również stosunek personelu handlu do klienta. Dlatego warto podkreślić znaczenie wydanej przez Ministerstwo Handlu Wewnętrznego Karty Obowiązków Sprzedawcy. Wydanie tej karty uważam za słuszne i celowe posunięcie, a jej przyszłą użyteczność — za dużą. Rozpatrzone ze stanowiska związkowego sprawy związane z zaopatrzeniem i funkcjonowaniem sieci handlowo-usługowej w ośrodkach robotniczych i osiedlach nie wyczerpuj ą wszystkich problemów związanych z potrzebami ludzi pracy i narastającymi trudnościami. Potrzebna tutaj jest również szeroka inicjatywa społeczna. W tym kierunku podejmowaliśmy i podejmujemy pewne próby. W celu większego zaangażowania wszystkich przedsiębiorstw handlu uspołecznionego i zatrudnionych tam pracowników w systematyczną realizację programu w zakresie poprawy warunków życia i pracy mieszkańców, Wojewódzka Komisja Związków Zawodowych wraz z redakcją — „Trybuny Robotniczej” ogłasza już od 4 lat w ramach — „Wielkiego Konkursu”, obejmującego 14 dziedzin życia gospodarczego, także konkurs w dziedzinie handlu, którego głównymi kryteriami są takie zagadnienia, jak: poprawa organizacji pracy i techniki zaopatrzenia, podniesienie stanu estetycznego i sanitarnego wnętrz sklepowych, skrócenie czasu trwania remontów, podniesienie kultury obsługi i załatwiania reklamacji klientów, organizowanie kiermaszy, sprzedaży obwoźnej, pokazów mody, sprzętu mechanicznego i wielu innych. Konkurs ten zdaje egzamin i przyczynia się w dużym stopniu do poprawy działalności placówek handlowych.</u> + <u xml:id="u-22.21" who="#PoselStachonRoman">Wysoka Izbo! Z przedstawionej sytuacji wynika, że głównym celem resortu powinno być wszechstronne usprawnienie działalności handlowej. Do podejmowanych dotychczas ze strony handlu inicjatyw muszą dojść dalsze usprawnienia organizacyjne dla uzyskania jeszcze bardziej widocznej poprawy w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-22.22" who="#PoselStachonRoman">Doceniając niewątpliwy postęp, jaki obserwujemy ostatnio w pracy handlu, chciałbym wyrazić uznanie dla resortu, zjednoczeń handlowych i dla szerokich rzesz pracowników — za wielki wysiłek pracy w okresie tak trudnym, jakim był dla nas grudzień 1970 r. i styczeń 1971 r. Sprawne i szybkie przeprowadzenie akcji przecen nie odbiło się ujemnie na zaopatrzeniu rynku i pozwoliło na harmonijną i bez zakłóceń pracę handlu.</u> + <u xml:id="u-22.23" who="#PoselStachonRoman">Zdajemy sobie sprawę z trudnych warunków pracy w handlu i odpowiedzialności za powierzone pracownikom mienie społeczne. Od pracownika handlu wymaga się nie tylko wiedzy fachowej, lecz również dużego taktu i kultury w kontaktach z klientami, dlatego też naszą stałą troską powinno być łączenie interesów konsumentów i poprawy funkcjonowania przedsiębiorstw handlowych z systematyczną poprawą warunków pracy i socjalno-bytowych załóg.</u> + <u xml:id="u-22.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-22.25" who="#PoselStachonRoman">Wicemarszałek Andrzej Benesz:</u> + <u xml:id="u-22.26" who="#PoselStachonRoman">Lista mówców została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-22.27" who="#PoselStachonRoman">Proszę obecnie o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów — obywatela Piotra Jaroszewicza.</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#PrezesRadyMinistrow">Piotr Jaroszewicz:</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#PrezesRadyMinistrow">Wysoka Izbo! Dyskusja nad rozległym problemem zaopatrzenia rynku była pożyteczna i ciekawa. Była zarazem świadectwem wielkiej wagi, jaką wszyscy przywiązujemy do poprawy sytuacji rynkowej i lepszego zaopatrzenia ludności w artykuły przemysłowe i spożywcze.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#PrezesRadyMinistrow">W dyskusji słusznie podkreślano wielokrotnie, że jest to sprawa nie tylko Rządu, a zwłaszcza resortu i organizacji handlu, ale zagadnienie, które zostanie tylko wtedy prawidłowo rozwiązane, kiedy uczestniczyć w jego rozwiązaniu będą wszystkie ogniwa gospodarki narodowej, przemysł, rolnictwo, handel zagraniczny, rady narodowe, cały nasz społeczny i gospodarczy aktyw.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#PrezesRadyMinistrow">Wysunięte na VIII Plenum Komitetu Centralnego Partii hasło o właściwym traktowaniu problematyki rynkowej dotyczy nas wszystkich i musi być widziane w równym stopniu jako wielki problem ekonomiczny, jak i polityczno-społeczny. Sprawy rynku stanowią obecnie bardzo skomplikowany i trudny problem głównie dlatego, że mamy do czynienia z wieloletnimi zaniedbaniami w rozwoju produkcji artykułów rynkowych przemysłowych i niedostateczną jeszcze ilością produktów rolnych, jak też niedorozwojem w przemyśle rolno-spożywczym i sieci handlu. Tak więc można tu mówić o skumulowaniu przeszłych i bieżących trudności. Przeszłych — bo borykamy się z niedoinwestowaniem w ostatnich latach wielu dziedzin przemysłu, odgrywających podstawową rolę w zaopatrzeniu ludności. Bieżących — gdyż w wyniku podjętych po VII Plenum KC PZPR decyzji nastąpił wzrost dochodów ludności, co spowodowało znaczny wzrost spożycia wielu artykułów rynkowych.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#PrezesRadyMinistrow">W okresie styczeń — maj br. sprzedaż detaliczna towarów wzrosła o 9,1% w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku, przy czym wyższy był wzrost sprzedaży towarów nieżywnościowych. Sprzedaż towarów żywnościowych w przedsiębiorstwach handlu detalicznego wzrosła w tym okresie o 6,6%, a nieżywnościowych o 10,8%.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#PrezesRadyMinistrow">Dlatego też podstawowym problemem — powiedzmy jasno i węzłowym zadaniem było i jest utrzymanie równowagi rynkowej. Zagadnienie to było ostatnio przedmiotem stałej troski Rządu, a podjęte operatywne decyzje w różnych dziedzinach, które obecnie są w toku realizacji, spowodowały, że równowaga ta została zachowana. Jest to najlepsza odpowiedź na głosy niektórych ludzi, którzy wyrażali wątpliwości, czy uda się przy tak wielkim nawarstwieniu decyzji płacowo-cenowych i socjalnych, i to w tak krótkim okresie czasu, drogą zwiększenia dostaw towarów rynkowych utrzymać tę równowagę. Niełatwe i nieproste było i jest dziś jeszcze to zadanie.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#PrezesRadyMinistrow">Ale można zapytać, czy w tym zakresie zrobiono dużo czy mało.</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#PrezesRadyMinistrow">Biorąc pod uwagę aktualne możliwości kraju, można chyba oświadczyć bez przesady, że zrobiono dużo, że pokonano wiele zasadniczych przeciwności. Podjęto przecież w niezwykle krótkim czasie szereg kroków mających zasadniczy wpływ na poprawę zaopatrzenia ludności w mięso — artykuł stanowiący szczególnie newralgiczne ogniwo w łańcuchu rynkowych potrzeb. Dokonano korzystnych dla rynku zmian programów produkcyjnych w wielu branżach przemysłu oraz dostaw z importu, podwyższając łącznie dostawy na rynek — jak o tym mówił Minister Handlu Wewnętrznego — o prawie 20 miliardów złotych w stosunku do poziomu dostaw zakładanego w grudniu 1970 roku.</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#PrezesRadyMinistrow">Z myślą o zapewnieniu trwałej równowagi zmieniliśmy proporcje nakładów inwestycyjnych w kierunku zwiększenia mocy produkcyjnej przemysłów pracujących dla rynku. Rozszerzamy import szeregu artykułów żywnościowych i wyrobów przemysłu głównie z krajów socjalistycznych, ale kupujemy także surowce i maszyny dla przemysłów wytwarzających towary rynkowe.</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#PrezesRadyMinistrow">Wielkie, doraźne i perspektywiczne znaczenie dla zaopatrzenia rynku ma kompleks decyzji, które dotyczą rozwoju rolnictwa oraz skupu i przetwórstwa płodów rolnych. Przyniosły już one pierwsze, chociaż jeszcze niewielkie, oznaki poprawy dostaw produktów rolnych. Oddzielny kompleks decyzji dotyczy poprawy zaopatrzenia wsi w środki produkcji i materiały budowlane, której to sprawie poświęcamy codzienną uwagę w pracy Rządu.</u> + <u xml:id="u-23.10" who="#PrezesRadyMinistrow">Dokonując na comiesięcznych posiedzeniach Rady Ministrów oceny realizacji założeń planu na rok bieżący, przyjęliśmy za jeden z podstawowych mierników pracy poszczególnych gałęzi gospodarki realizację dostaw rynkowych. Temu zagadnieniu nadaliśmy najwyższą rangę w bieżących i perspektywicznych pracach Rządu, a także prezydiów rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-23.11" who="#PrezesRadyMinistrow">Również w pracach nad planem na lata 1971—1975 naczelnym założeniem jest wzrost poziomu życia ludności, a to wysuwa na czoło niezwykle złożone zadanie znacznej poprawy zaopatrzenia rynku.</u> + <u xml:id="u-23.12" who="#PrezesRadyMinistrow">Mimo wielu podjętych i realizowanych decyzji, szereg spraw pozostaje nadal otwartych i wymaga dalszych energicznych przedsięwzięć dla ich rozstrzygnięcia. Nadal problem asortymentu produkcji, jakości towarów, rytmiczności dostaw pozostawia jeszcze wiele do życzenia i dlatego też wiele krytycznych uwag wypowiedzianych w toku obecnej debaty sejmowej przez obywateli posłów ma swoje głębokie uzasadnienie. Uwagi te będą przeanalizowane i rozpatrzone. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę, że często dotyczą one odcinkowych i sporadycznych trudności i chociaż są one ważne i nie mogą być na żadnym szczeblu zlekceważone, wypowiadając je z wysokiej trybuny — trzeba pamiętać o całokształcie sytuacji, która w warunkach, w jakich wypadło nam wspólnie działać, z miesiąca na miesiąc, w rezultacie konsekwentnie realizowanej polityki gospodarczej, ulega systematycznej poprawie.</u> + <u xml:id="u-23.13" who="#PrezesRadyMinistrow">Ta odczuwalna poprawa zaopatrzenia ludności w towary, wzrost spożycia oraz korzystna prognoza dalszego utrwalania równowagi rynkowej — o czym mówili obywatele posłowie z tej trybuny — uzyskane zostały niemałym zaangażowaniem i trudem. Zdecydował o tym głównie wzmożony wysiłek klasy robotniczej, rolników i inteligencji, wysiłek będący świadectwem aktywności, zaangażowania społeczeństwa, które pracą i czynem produkcyjnym dało wymowny dowód poparcia dla polityki partii i Rządu w najtrudniejszych miesiącach pogrudniowego okresu.</u> + <u xml:id="u-23.14" who="#PrezesRadyMinistrow">Poziom zaopatrzenia ludności stanowi efekt i rezultat całokształtu sytuacji w skali całej gospodarki. Spoglądając na nią przez pryzmat tego, co się dzieje w sklepach, obywatel widzi i ocenia, że kupuje dziś więcej, lepiej i łatwiej, niż w zeszłym roku. Ale do idealnego obrazu jeszcze nam daleko. Potrzeba na to czasu i wielu wysiłków, wyższej dynamiki i większej efektywności gospodarowania oraz stałego wzrostu wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-23.15" who="#PrezesRadyMinistrow">Konsument ma prawo porównywać towary w naszych sklepach do tych, które ogląda w komisach czy za granicą, ale musi pamiętać, że jako człowiek pracy wpływa bezpośrednio na stan naszej gospodarki, na ilość i jakość produkowanych wyrobów, w tym tzw. wyrobów produkcji rynkowej, na rezultaty wspólnego działania. Dlatego też słuszna i niezwykle na czasie była zorganizowana przez — „Trybunę Ludu” ankieta pod hasłem „Produkujemy to, co sami chcielibyśmy kupić”.</u> + <u xml:id="u-23.16" who="#PrezesRadyMinistrow">Istotnym czynnikiem w osiągnięciu lepszych rezultatów na odcinku zaopatrzenia ludności są nasze zamierzenia inwestycyjne. Słyszeliśmy w debacie wiele głosów domagających się wzmożenia inwestycji: są to ważkie sprawy i ważkie konieczności, ale istnieją granice możliwości naszego budownictwa i inwestowania, których nie możemy przekroczyć bez groźby obniżenia założonego poziomu spożycia. Realizujemy zadania, które jeszcze w lutym określiłem wobec Wysokiej Izby jako ryzykowne i śmiałe. Importujemy surowce dla rynkowej produkcji i gotowe wyroby w skali dotychczas nie znanej, a jednocześnie znajdujemy środki dla zakupu maszyn i urządzeń, aby zwiększyć produkcję w przemysłach, pracujących dla potrzeb rynku. Pragniemy jednak, aby przy słusznym zgłaszaniu dodatkowych postulatów inwestycyjnych, importowych i innych pamiętać o możliwościach ogólnokrajowych i w większym niż dotychczas stopniu wskazywać na wszelkie rezerwy produkcyjne i inwestycyjne.</u> + <u xml:id="u-23.17" who="#PrezesRadyMinistrow">Podjęliśmy aktualnie szereg decyzji, które mają na celu zwiększenie potencjału produkcyjnego w takich przemysłach, jak przemysł spożywczy i lekki, zaplanowaliśmy modernizację i unowocześnienie punktów skupu zwierząt, rozwój sieci składów i magazynów, szczególnie w dużych aglomeracjach. W tych dziedzinach mamy wiele zaniedbań i z pewnością w najbliższych latach nie uda się rozwiązać od razu wszystkich nabrzmiałych i słusznych problemów. Tym bardziej, że przez wiele lat przedsięwzięcia inwestycyjne we wspomnianych działach traktowaliśmy jako buforowe, realizowano je w sposób przewlekły, przy wielu trudnościach wykonawczych. Była to niesłuszna, ale, niestety, powszechna praktyka, stosowana zarówno przez centralne, jak i terenowe, podległe radom narodowym, organizacje gospodarcze. Praktyka opóźniania, niewykonywania zadań inwestycyjnych, związanych z produkcją towarów rynkowych, nie może być dalej kontynuowana i nie będzie tolerowana. Szczególnie cierpiały na tym inwestycje przemysłu spożywczego. Obecnie inwestycjom tym nadaliśmy zdecydowany priorytet, przełamujemy z oporem zjawisko niedoceniania tych dziedzin gospodarczych, od których w pierwszym rzędzie zależy poprawa spożycia. Ale trzeba być świadomym, że wszystkie posunięcia inwestycyjne nie dadzą rezultatu w ciągu kilku miesięcy i na efekty trzeba będzie poczekać, i o te efekty z uporem walczyć.</u> + <u xml:id="u-23.18" who="#PrezesRadyMinistrow">W dyskusji zgłoszono postulaty inwestycyjne dotyczące resortu handlu wewnętrznego.</u> + <u xml:id="u-23.19" who="#PrezesRadyMinistrow">Domagano się rozbudowy sieci handlowej, budowy wielu nowych magazynów hurtowych — jednym słowem intensywnej i pospiesznej rekonstrukcji całego handlu. Chciałoby się oczywiście szybko uzyskać nowe, liczne domy towarowe, nowoczesne magazyny, duże nowoczesne sklepy, ale przecież — jak mówiłem — istnieje granica łącznych nakładów na inwestycje, których, to już podkreśliłem, w tym okresie przekroczyć nie możemy.</u> + <u xml:id="u-23.20" who="#PrezesRadyMinistrow">Pamiętać jednak trzeba — co podkreślali obywatele posłowie — o zaległościach w rozbudowie sieci handlu detalicznego, które powstały w związku z niepełnym wykonaniem inwestycji towarzyszących budownictwu osiedlowemu. Podjęliśmy decyzje nakazujące bezwzględne dotrzymywanie terminów i kontrolę wykonania budowy sklepów i pawilonów handlowych jako nieodłącznej części budownictwa osiedlowego.</u> + <u xml:id="u-23.21" who="#PrezesRadyMinistrow">Obok rosnących nakładów na rozbudowę materialnej bazy obrotu towarowego skierowujemy uwagę na lepsze wykorzystanie możliwości specjalizacji sklepów z towarami przemysłowymi, modernizację magazynów i przystosowanie ich pracy na dwie zmiany, wydłużenie czasu pracy w sieci detalicznej przez zatrudnianie kobiet na tzw. półetatach. Popieramy również rozwój tzw. lekkich sezonowych oraz ruchomych punktów sprzedaży, rozwój handlu wysyłkowego oraz różne formy usług handlowych.</u> + <u xml:id="u-23.22" who="#PrezesRadyMinistrow">Szereg spraw z dziedziny inwestycji jest szczególnie pilnych i wymaga energicznej pracy w bieżącym roku. Do takich należą przedsięwzięcia zmierzające do usprawnienia pracy punktów skupu zwierząt oraz modernizacji i lepszego wyposażenia technicznego. Rząd przeznacza w tym półroczu na ten cel dodatkowo ok. 350 mln zł. Obecnie wiele zależy od zrozumienia wagi tej sprawy przez spółdzielczość Samopomocy Chłopskiej. Wiele zależy od przedsiębiorczości i zapobiegliwości rad narodowych wojewódzkich i powiatowych. Zaniedbania w organizacji punktów skupu zwierząt nie były przecież tylko wynikiem braku środków i ogólnego klimatu, w którym te właśnie zagadnienia traktowano jako drugorzędne, lecz także braku należytego nadzoru ze strony władz terenowych. Środki inwestycyjne były, lecz kierowano je często na inne, mniej ważne i mniej żywotne cele.</u> + <u xml:id="u-23.23" who="#PrezesRadyMinistrow">Na tym przykładzie można doskonale zaobserwować, jak istotnym czynnikiem w pokonywaniu trudności, w rozwiązywaniu pilnych spraw jest gospodarność, inicjatywa, w szczególności inicjatywa rad narodowych i koncentracja wysiłku na głównych, decydujących zadaniach.</u> + <u xml:id="u-23.24" who="#PrezesRadyMinistrow">Do kluczowych spraw bieżącej i długofalowej polityki gospodarczej Rządu zaliczamy poprawę zaopatrzenia ludności wiejskiej i rolnictwa w środki produkcji i materiały budowlane. Słusznie też w debacie podnoszono występowanie licznych braków w tej dziedzinie, potęgowanych dodatkowo przez niedopuszczalne i bezprawne uszczuplanie dostaw rynkowych materiałów budowlanych na rzecz uspołecznionych odbiorców.</u> + <u xml:id="u-23.25" who="#PrezesRadyMinistrow">Zagadnienie to jest przedmiotem naszej stałej troski. Podejmujemy szereg dodatkowych kroków zmierzających do poprawy zaopatrzenia wsi w materiały budowlane, wyroby hutnicze i maszyny. Poczyniono również starania w celu zwiększenia importu narzędzi gospodarskich, sprzętu rolniczego, artykułów gospodarstwa domowego przeznaczonych dla wsi. Są to bowiem towary szczególnego rodzaju, które pokrywają potrzeby rynku i służą zarazem podnoszeniu i ułatwieniu produkcji rolniczej. Przeznaczyliśmy w bieżącym roku dodatkowo na zaopatrzenie wsi około 0,5 mln m^3^ drewna budowlanego.</u> + <u xml:id="u-23.26" who="#PrezesRadyMinistrow">Nie wszystko jednak da się rozwiązać w ramach centralnych posunięć. Rady narodowe muszą dołożyć więcej starania o wykorzystanie lokalnych i wtórnych surowców, o pełniejsze wykorzystanie mocy produkcyjnych drobnej wytwórczości dla zwiększenia produkcji towarowej dla wsi.</u> + <u xml:id="u-23.27" who="#PrezesRadyMinistrow">W toku debaty poruszono niezwykle istotny w kompleksie spraw rynkowych problem rzemiosła i przemysłu terenowego. Oczywiście, doceniamy rolę rzemiosła i popieramy rozwój rzemieślniczej produkcji towarów rynkowych i świadczenie usług dla ludności. Natomiast nie popieramy praktyk zmierzających do specjalizacji rzemiosła, tylko w kooperowaniu z przemysłem kluczowym. Podejmujemy obecnie zespół środków, o których mówiono z tej trybuny, w celu stworzenia stabilnych, ekonomicznych warunków dla osiągnięcia przyrostu warsztatów rzemieślniczych i wzrostu zatrudnienia w rzemiośle.</u> + <u xml:id="u-23.28" who="#PrezesRadyMinistrow">Dużą wagę przywiązujemy do postępu ilościowego i jakościowego w produkcji towarów. W miarę wzrostu zaopatrzenia i lepszego zrównoważenia popytu rosną wymagania odbiorców i krytyczna ocena walorów funkcjonalnych oraz estetycznych przedkładanych im wyrobów. Słusznie obywatele posłowie wskazywali na luki asortymentowe w zaopatrzeniu ludności w towary przemysłowe. Obok obiektywnych przyczyn, w dużym stopniu wynikało to z niedostatecznej elastyczności w dokonywaniu przez zakłady przemysłowe niezbędnych zmian w programach produkcyjnych, ze zbyt powolnego reagowania na zmiany mody, sezonowe potrzeby i w ogóle na sygnały rynkowe.</u> + <u xml:id="u-23.29" who="#PrezesRadyMinistrow">Centralny Urząd Jakości i Miar, wszelkie organy kontroli technicznej, aparat kontrolny handlu wewnętrznego skierowujemy w sposób skoordynowany na zapewnienie poprawy jakości towarów rynkowych, zatarasowanie drogi do sklepów wyrobom przestarzałym, wadliwym, lichym. Dla tego samego celu mobilizujemy twórczą działalność technologów, konstruktorów i pracowników wzornictwa.</u> + <u xml:id="u-23.30" who="#PrezesRadyMinistrow">Zwiększamy też uprawnienia handlu w określaniu programu produkcyjnego przemysłu wytwarzającego dobra rynkowe, zalecając jednocześnie organizacjom przemysłowym samodzielne badanie popytu poprzez sieć sklepów własnych i patronackich.</u> + <u xml:id="u-23.31" who="#PrezesRadyMinistrow">W debacie wiele uwagi poświęcono, i słusznie, sprawom gospodarki magazynowej i transportu handlowego. Pewnego naświetlenia wymaga jednak krytyczna ocena pracy kolei, a konkretnie, niewywiązywania się przez nią z przewozów drobnych ładunków towarów przeznaczonych na zaopatrzenie rynku. Na te zagadnienia nie można patrzeć tylko z punktu widzenia jednego powiatu czy gminnej spółdzielni. Wiadomo przecież, że w latach 1969 i 1970 kolej nasza przeżywała szereg poważnych trudności przewozowych i w konsekwencji musieliśmy wprowadzić określoną racjonalizację przewozów. Ale zrobiono to po to, ażeby zapewnić priorytetowe, powiedziałbym strategiczne, główne przewozy państwowe, po to, żeby usprawnić wywóz węgla ze Śląska, by rozwieźć po kraju otrzymane z ZSRR 2 mln ton zboża, aby rozwieźć nawozy sztuczne, zapewnić normalną pracę przemysłu i budownictwa.</u> + <u xml:id="u-23.32" who="#PrezesRadyMinistrow">To były zadania na miarę całej gospodarki i ich realizacja nie byłaby możliwa bez usprawnienia przewozów, bez odciążenia magistralnych linii kolejowych od drobnych, uciążliwych operacji przewozowych, bez marszrutyzacji przewozu węgla opałowego, bez przesunięcia części tych przewozów na transport samochodowy. Nie był to oczywiście łatwy i popularny, ale konieczny zabieg. Czy powstały przy tym także i zbędne trudności? Tak, powstały, staramy się jednak, aby było ich jak najmniej. Inaczej w tej sytuacji postąpić nie mogliśmy.</u> + <u xml:id="u-23.33" who="#PrezesRadyMinistrow">Mówiąc o transporcie, chcę podkreślić, że mamy program opracowany przez handel przy współpracy z resortem komunikacji, w którym przewiduje się wyposażenie stacji kolejowych, dotychczas zaniedbanych, w urządzenia przeładunkowe i urządzenia w zakresie siły i światła. Równocześnie Rząd bada możliwości dodatkowego przydziału środków transportu, zwłaszcza dla handlu wiejskiego jeszcze w bieżącym roku.</u> + <u xml:id="u-23.34" who="#PrezesRadyMinistrow">Wyjaśnienia wymaga również postulat zniesienia reglamentacji sprzedaży węgla. Jesteśmy za tym, ale aby zamiar ten już teraz zrealizować, potrzeba by mieć do dyspozycji co najmniej 1,5 — 2 milionów ton węgla rocznie. Można by to osiągnąć jedynie przez ograniczenie eksportu węgla, który, jak tu wszystkim wiadomo, decyduje o zdobyciu dewiz niezbędnych dla zapewnienia importu pasz i zboża, mięsa i surowców dla produkcji towarów rynkowych, a więc niezbędnych dla zaspokojenia najpilniejszych potrzeb ludności miast i wsi. Liczymy jednak na to, że potrafimy znaleźć rezerwy i możliwości dla rozwiązania tego ważnego dla wsi problemu.</u> + <u xml:id="u-23.35" who="#PrezesRadyMinistrow">Wreszcie ostatnia kwestia, do której pragnę się ustosunkować. Czy w naszej nowej polityce rynkowej zdążamy do tego, aby przez wzrost dostaw towarów przemysłowych uzyskać ograniczenie lub co najmniej zahamowanie spożycia żywności? Nie prowadzimy obecnie takiej polityki, nie mówimy „telewizory zamiast mięsa”, a mówimy — „telewizory i mięso”. Powiększamy spożycie mięsa i innych artykułów żywnościowych oraz kosztem olbrzymich nakładów tworzymy przesłanki dla szybkiego wzrostu produkcji zwierzęcej, a także importujemy zboże i inne produkty rolne.</u> + <u xml:id="u-23.36" who="#PrezesRadyMinistrow">Uważamy, że zmiana struktury spożycia może następować tylko stopniowo, w miarę osiągania dostatecznych rozmiarów konsumpcji artykułów żywnościowych. Dostrzegamy i analizujemy zróżnicowanie wysokości dochodów pracowniczych i wyciągamy wnioski z tej oceny, dążąc do zaspokojenia potrzeb pracowników najniżej zarabiających, którzy przy wzroście dochodów zwiększają przede wszystkim spożycie żywności, jak i rzesz pracowników lepiej zarabiających, którzy przy dalszym wzroście dochodów zwiększają przede wszystkim spożycie artykułów przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-23.37" who="#PrezesRadyMinistrow">Wysoka Izbo! Przebieg debaty sejmowej na temat spraw tak trudnych, a zarazem tak żywo interesujących ogół obywateli, świadczy dobitnie o drodze, jaką odbyliśmy po VII Plenum KC PZPR, przywracając naruszoną więź partii i narodu, państwa i społeczeństwa, naruszone proporcje między produkcją i spożyciem, wzrostem dochodu narodowego i poziomem realnych płac.</u> + <u xml:id="u-23.38" who="#PrezesRadyMinistrow">W toku dyskusji sejmowej nie brakło słusznej i ostrej krytyki, ale przecież towarzyszyło jej przeświadczenie, że powstały rzeczywiście nowe warunki, w których krytyka ta jest możliwa, potrzebna, może być owocna, że na ławach rządowych przysłuchujemy się tym wypowiedziom z największą uwagą, a wnioski, postulaty i niedociągnięcia ujawnione w działalności ogniw centralnej i terenowej władzy wykonawczej znajdą swoje odbicie w kolejnych decyzjach o charakterze ogólnym i szczegółowym.</u> + <u xml:id="u-23.39" who="#PrezesRadyMinistrow">Przeżywamy trudny, ale ciekawy i owocny okres, w którym szybkość działania staje się równie ważnym nakazem, jak konieczność gruntownego, naukowego przygotowania naszych planów i poszczególnych ważkich przedsięwzięć. Zdajemy sobie sprawę z tego, że nie tak łatwo jest zmienić zakorzenione, biurokratyczne nawyki i przezwyciężyć ociężałość części aparatu wykonawczego, nie przywykłego do samodzielnego działania, do szybkiego podejmowania decyzji nawet połączonych z określonym ryzykiem. Dlatego przeciwstawiając się obiektywnym trudnościom i stopniowo je rozwiązując, zwracamy uwagę, a czynili to także występujący w debacie posłowie, na słabości subiektywne, na nienadążanie wielu ogniw administracji i wielu kadr kierowniczych za potrzebami sprawnego działania w nowym stylu i na rzecz dobrej roboty.</u> + <u xml:id="u-23.40" who="#PrezesRadyMinistrow">Głównym zadaniem jest nadal zwiększanie produkcji, lepsze dostosowanie jej do potrzeb rynku, eksportu i zaopatrzenia materialno-technicznego naszej gospodarki, zwiększanie wydajności pracy, usuwanie zaniedbań i objawów osłabienia dyscypliny, torowanie drogi masowej, społecznej inicjatywie.</u> + <u xml:id="u-23.41" who="#PrezesRadyMinistrow">Słusznie wskazywano w dyskusji na możliwość upowszechniania przykładów osiągnięć uzyskanych przez poszczególne ogniwa handlu, przez poszczególne województwa — na ofiarny wysiłek pracowników obrotu towarowego w trudnych dniach grudniowych i później, w czasie dokonanego obniżania cen, a także w okresach przedświątecznych, kiedy trzeba było pracować w niezmiernie trudnych warunkach rosnącego popytu i dużego wzrostu obrotów. Możemy więc liczyć na to, że przykłady przodujących kadr i przodujących organizacji handlowych zostaną upowszechnione, że atmosfera dobrej roboty pracowników handlu i stała troska o lepsze zaspokojenie potrzeb ludzi pracy pozwolą szybciej usunąć braki i niedociągnięcia, które są wynikiem wielu subiektywnych zaniedbań.</u> + <u xml:id="u-23.42" who="#PrezesRadyMinistrow">Minister Sznajder w swoim wystąpieniu dokonał oceny pracy handlu oraz przedstawił kierunki usprawnień. Zasadność tych zamierzeń potwierdzili obywatele posłowie w toku obecnej debaty.</u> + <u xml:id="u-23.43" who="#PrezesRadyMinistrow">Szereg z głęboką troską wysuwanych przez obywateli posłów postulatów dotyczących ujemnych zjawisk w naszym życiu społecznym i gospodarczym, które nie mogą być obecnie usunięte, lecz wymagają wieloletniego, a nawet, perspektywicznego działania, stanowi dla Rządu podnietę do jeszcze bardziej starannego rozważenia założeń bieżącego i następnego planu 5-letniego, tak aby w sposób optymalny pogodzić aktualne i przyszłe potrzeby, zadania inwestycyjne i wzrost konsumpcji, produkcję przedmiotów spożycia i środków produkcji, potrzeby rynku wewnętrznego i eksportu, spożycie indywidualne i spożycie zbiorowe.</u> + <u xml:id="u-23.44" who="#PrezesRadyMinistrow">Pozwólcie Obywatelu Marszałku i Obywatele Posłowie wyrazić przekonanie, że debata sejmowa poświęcona sprawom handlu wewnętrznego i zaopatrzenia ludności spełniła swoje zadania, stanowiąc zarazem dowód stałego postępu w ugruntowaniu zasad socjalistycznej demokracji.</u> + <u xml:id="u-23.45" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-23.46" who="#PrezesRadyMinistrow">Wicemarszałek Andrzej Benesz:</u> + <u xml:id="u-23.47" who="#PrezesRadyMinistrow">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-23.48" who="#PrezesRadyMinistrow">W związku z informacją, przedstawioną nam przez Ministra Handlu Wewnętrznego, obszerną naszą dyskusją i ostatnią wypowiedzią obywatela Prezesa Rady Ministrów — Prezydium Sejmu proponuje Wysokiej Izbie podjęcie następującej uchwały:</u> + <u xml:id="u-23.49" who="#PrezesRadyMinistrow">„Uchwała Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 23 czerwca 1971 r.</u> + <u xml:id="u-23.50" who="#PrezesRadyMinistrow">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej po wysłuchaniu informacji Rządu o wykonaniu dostaw artykułów na rynek w ciągu 5 miesięcy br. oraz o programie działania w tej dziedzinie do końca 1971 r., a także na podstawie dyskusji stwierdza, co następuje:</u> + <u xml:id="u-23.51" who="#PrezesRadyMinistrow">Sejm PRL aprobuje przedstawione w informacji Rządu podjęte kroki oraz kierunki i założenia polityki w dziedzinie rynku i działalności handlu wewnętrznego zmierzające do utrzymania i utrwalenia równowagi rynkowej. Zwiększenie dochodów pieniężnych ludności, zapewnienie wzrostu spożycia i realnych dochodów ludności przy zamrożeniu cen artykułów żywnościowych na 2 lata oraz przy założeniu wzrostu udziału w dostawach artykułów tańszych — wszystko to stawia przed rolnictwem, przemysłem oraz handlem zagranicznym i wewnętrznym poważne i trudne zadania.</u> + <u xml:id="u-23.52" who="#PrezesRadyMinistrow">W oparciu o wytyczne Biura Politycznego KC PZPR Rząd podjął szereg istotnych środków w celu sprostania zwiększonym wymogom w sferze zaopatrzenia rynku wewnętrznego, wynikającym z uchwały Sejmu PRL z dnia 19 marca br. w sprawie zmiany narodowego planu gospodarczego na 1971 r. Dotyczy to zwłaszcza decyzji w kwestiach zwiększenia dostaw towarów z importu, podjęcia kompleksowych decyzji zapewniających warunki wzrostu produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-23.53" who="#PrezesRadyMinistrow">Sejm PRL podkreśla, że dalszymi krokami w tym kierunku będą przedstawione w informacji Rządu — zamierzenia w zakresie zaopatrzenia rynku w artykuły żywnościowe o najwyższym popycie, w artykuły inwestycyjne i inne niezbędne do produkcji rolnej, wreszcie w przemysłowe artykuły konsumpcyjne.</u> + <u xml:id="u-23.54" who="#PrezesRadyMinistrow">Przed przemysłem produkującym artykuły na rynek stoją odpowiedzialne zadania. W związku z tym Sejm PRL zwraca się do załóg, samorządów robotniczych, kierownictwa administracyjnego przedsiębiorstw tego przemysłu o podnoszenie wydajności pracy i wzmaganie wysiłku na rzecz wyszukiwania rezerw, podnoszenie jakości produkcji oraz doskonalenie organizacji pracy w celu zwiększenia ilości koniecznych dla zaopatrzenia rynku towarów, podnoszenia ich jakości i estetyki.</u> + <u xml:id="u-23.55" who="#PrezesRadyMinistrow">Należy podkreślić wagę zaopatrzenia w odpowiednie artykuły inwestycyjne i inne niezbędne dla produkcji rolnej, zwłaszcza rejonów intensyfikujących produkcję rolną oraz konieczność aktywizacji lokalnych źródeł materiałów budowlanych i innych Wyrobów, a także zapobiegania przypadkom sprzedaży materiałów budowlanych przeznaczonych na zaopatrzenie rynku na cele pozarynkowe.</u> + <u xml:id="u-23.56" who="#PrezesRadyMinistrow">Ważnym instrumentem zabezpieczenia równowagi rynkowej jest handel zagraniczny.</u> + <u xml:id="u-23.57" who="#PrezesRadyMinistrow">Poważne środki, przeznaczone w bieżącym roku na zakup artykułów rynkowych za granicą, powinny być wykorzystane w sposób jak najbardziej racjonalny i celowy. Stawia to szczególnie odpowiedzialne zadania przed aparatem handlu zagranicznego, od którego operatywności zależy zarówno ilościowe zwiększenie zaopatrzenia rynku w najbardziej poszukiwane artykuły, jak również maksymalne zróżnicowanie i wzbogacenie asortymentu artykułów rynkowych.</u> + <u xml:id="u-23.58" who="#PrezesRadyMinistrow">Sejm PRL podkreśla doniosłą rolę handlu wewnętrznego w zakresie poprawy zaopatrzenia ludności w artykuły rynkowe — poprzez pogłębienie analiz rynku, zacieśnienie współpracy z przemysłem pod kątem lepszego dostosowania struktury asortymentowej i jakości produkowanych wyrobów do potrzeb konsumentów, dalsze usprawnienie sprzedaży towarów rynkowych, podniesienie sprawności działania i kultury obsługi konsumentów ze strony organizacji handlowych.</u> + <u xml:id="u-23.59" who="#PrezesRadyMinistrow">Sejm PRL oczekuje, że Rząd, organy rad narodowych, a także załogi zakładów przemysłowych i przedsiębiorstw handlowych podejmą wysiłki niezbędne dla realizacji przedstawionych zamierzeń.</u> + <u xml:id="u-23.60" who="#PrezesRadyMinistrow">Sejm PRL zobowiązuje komisje sejmowe do systematycznej i wszechstronnej kontroli realizacji zamierzeń Rządu w zakresie utrzymania równowagi rynkowej i dalszej poprawy zaopatrzenia rynku wewnętrznego, a wojewódzkie zespoły poselskie — do analizy przebiegu realizacji tych zamierzeń w poszczególnych rejonach kraju.</u> + <u xml:id="u-23.61" who="#PrezesRadyMinistrow">Czy w sprawie projektu tej uchwały ktoś z Obywateli Posłów zechce zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-23.62" who="#PrezesRadyMinistrow">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-23.63" who="#PrezesRadyMinistrow">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm zgodził się na propozycję Prezydium Sejmu.</u> + <u xml:id="u-23.64" who="#PrezesRadyMinistrow">Sprzeciwu nie słyszę, a więc uważam, że uchwała została przez Sejm podjęta.</u> + <u xml:id="u-23.65" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-23.66" who="#PrezesRadyMinistrow">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowych projektów ustaw:</u> + <u xml:id="u-23.67" who="#PrezesRadyMinistrow">1) o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów (druk nr 81), 2) o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (druk nr 82), 3) zmieniającej ustawę o przymusowym wykupie nieruchomości wchodzących w skład gospodarstw rolnych (druk nr 83), 4) zmieniającej ustawę Kodeks cywilny (druk nr 84).</u> + <u xml:id="u-23.68" who="#PrezesRadyMinistrow">Głos w tej sprawie zabierze Minister Rolnictwa obywatel Józef Okuniewski.</u> + <u xml:id="u-23.69" who="#PrezesRadyMinistrow">Minister Rolnictwa Józef Okuniewski:</u> + <u xml:id="u-23.70" who="#PrezesRadyMinistrow">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! W szerokim zespole decyzji politycznych i społeczno-gospodarczych, podejmowanych przez kierownictwo polityczne i Rząd w minionym półroczu, poważny udział miały problemy wsi i rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-23.71" who="#PrezesRadyMinistrow">Konieczność weryfikacji i doskonalenia polityki rolnej wynikła z wysunięcia na czoło głównego celu gospodarki narodowej, to jest przyspieszenia wzrostu stopy życiowej ludzi pracy. Realizowanie tego celu jest możliwe pod w a runkiem zdynamizowania rozwoju rolnictwa i przemysłu spożywczego, które pokrywają około 45% potrzeb konsumpcyjnych ludności naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-23.72" who="#PrezesRadyMinistrow">Doniosłe decyzje Biura Politycznego KC PZPR i Prezydium NK ZSL oraz podjęte w ich wyniku uchwały Rządu o poprawie opłacalności produkcji artykułów zwierzęcych, zapowiedziana likwidacja dostaw obowiązkowych wraz z reformą podatku gruntowego, jak również uproszczenie systemu kontraktacji i usprawnienie odbioru produktów rolnych, eliminują wiele hamulców rozwoju rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-23.73" who="#PrezesRadyMinistrow">Zachodzące na wsi przemiany społeczne i demograficzne stawiają jednak z coraz większą ostrością konieczność usunięcia hamulców utrudniających pełne i racjonalne wykorzystanie ziemi i sprawne jej przechodzenie do rąk rolników dobrze ją uprawiających.</u> + <u xml:id="u-23.74" who="#PrezesRadyMinistrow">W tym właśnie kierunku, to jest usprawnienia obrotu ziemią, prawnego usankcjonowania własności wieloletnich jej użytkowników nie będących formalnymi właścicielami oraz stworzenia ustawowej ochrony gruntów rolnych i leśnych, zmierzają przedstawione pod obrady Wysokiej Izby projekty ustaw o gospodarce ziemią. Stanowią one kolejne ogniwa praktycznej realizacji polityki rolnej określonej wspólnymi decyzjami Biura Politycznego KC PZPR i Prezydium NK ZSL.</u> + <u xml:id="u-23.75" who="#PrezesRadyMinistrow">Postępujący szybko proces uprzemysłowienia naszego kraju i towarzysząca mu rozbudowa infrastruktury oraz wzrost liczby ludności powodują szybkie zmniejszanie się powierzchni użytków rolnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca kraju. Przed 20 laty przypadało 0,82 ha użytków rolnych na mieszkańca, przed 10 laty — już 0,69 ha, a obecnie — 0,60 ha na jednego mieszkańca. Oznacza to, że w ciągu 20 lat obszar użytków rolnych w przeliczeniu na mieszkańca uległ zmniejszeniu o blisko 27%.</u> + <u xml:id="u-23.76" who="#PrezesRadyMinistrow">Jednocześnie ze wzrostem stopy życiowej ludności zwiększa się zapotrzebowanie na produkty żywnościowe, co zmusza do produkcji coraz większej ilości artykułów rolniczych z malejącej powierzchni użytków rolnych. Główną drogą umożliwiającą osiąganie tego celu jest intensyfikacja produkcji rolnej. Stworzono w ostatnich miesiącach korzystniejsze warunki ekonomiczne, zapewniono odpowiednie środki materialno-techniczne i finansowe dla tej intensyfikacji.</u> + <u xml:id="u-23.77" who="#PrezesRadyMinistrow">Zespół tych środków i przedsięwzięć Rządu zmierzających do przyspieszenia wzrostu produkcji rolniczej w latach 1971—1975 był przedmiotem szczegółowej debaty Wysokiej Izby w dniu 28 kwietnia tor. W czasie tej debaty zapowiedziane zostało przygotowanie i przedstawienie przez Rząd projektów aktów prawnych dotyczących gospodarki ziemią, która stanowi dobro społeczne odgrywające szczególnie doniosłą rolę zarówno w produkcji żywności, jak i w kształtowaniu środowiska życia człowieka, a zwłaszcza jego wypoczynku i regeneracji sił twórczych.</u> + <u xml:id="u-23.78" who="#PrezesRadyMinistrow">Ziemia jako dobro natury przystosowane pracą człowieka do jego potrzeb jest w zasadzie niepomnażalna — nie można jej produkować, a bardzo łatwo ją zdewastować, roztrwonić i stracić bezpowrotnie. Odzyskanie i regeneracja sił produkcyjnych ziemi wymagają przeważnie wielkich nakładów, których można uniknąć bądź poważnie je ograniczyć przez oszczędną i racjonalną gospodarkę ziemią.</u> + <u xml:id="u-23.79" who="#PrezesRadyMinistrow">Użytki rolne i leśne stanowią podstawowy środek produkcji rolniczej i leśnej oraz naturalne środowisko dla rekreacji ludzi pracy. W interesie więc całego społeczeństwa muszą być one prawnie chronione oraz oszczędnie i racjonalnie wykorzystane niezależnie od tego, czyją stanowią własność.</u> + <u xml:id="u-23.80" who="#PrezesRadyMinistrow">Szczególnie właśnie w systemie społeczno-politycznym socjalizmu, w którym praca i jej wytwory mają rangę najwyższą w hierarchii społecznych wartości, ziemia jako dobro natury przetworzone w jej kształt dzisiejszy wysiłkiem wielu pokoleń, musi być ceniona szczególnie wysoko.</u> + <u xml:id="u-23.81" who="#PrezesRadyMinistrow">Mając powyższe na uwadze, a zwłaszcza w celu stworzenia podstaw prawnych i mechanizmu ekonomicznego dla ochrony gruntów rolnych i leśnych oraz dalszego doskonalenia gospodarki ziemią i zapewnienia pełnego, racjonalnego jej wykorzystania, Rząd przedstawia Wysokiej Izbie projekty ustaw:</u> + <u xml:id="u-23.82" who="#PrezesRadyMinistrow">— o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów;</u> + <u xml:id="u-23.83" who="#PrezesRadyMinistrow">— o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych;</u> + <u xml:id="u-23.84" who="#PrezesRadyMinistrow">— zmieniającej ustawę o przymusowym wykupie nieruchomości wchodzących w skład gospodarstw rolnych;</u> + <u xml:id="u-23.85" who="#PrezesRadyMinistrow">— zmieniającej ustawę Kodeks cywilny.</u> + <u xml:id="u-23.86" who="#PrezesRadyMinistrow">U podstaw projektu ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz ich rekultywacji leży konieczność prawnego i ekonomicznego uregulowania właściwego kojarzenia procesu industrializacji kraju oraz rozbudowy i modernizacji jego infrastruktury z równoczesną intensyfikacją rolnictwa i ochroną naturalnego środowiska.</u> + <u xml:id="u-23.87" who="#PrezesRadyMinistrow">Szybka rozbudowa przemysłu i urbanizacja kraju ,są konieczne, aby zapewnić wzrost stopy życiowej ludności i rozwój gospodarczy kraju. Są w tym zainteresowani wszyscy ludzie pracy zarówno w miastach, jak i we wsiach. Są to prawdy oczywiste.</u> + <u xml:id="u-23.88" who="#PrezesRadyMinistrow">Intencja projektu ustawy zmierza przeto do tego, aby ograniczyć do niezbędnego minimum obszary gruntów rolnych i leśnych, które muszą być wyłączone dla potrzeb pozarolniczych. Chodzi przy tym również o to, aby zarówno organy planowania przestrzennego, jak i inwestorzy, sięgali w pierwszej kolejności po grunty mniej przydatne, o mniejszej rolniczej i leśnej użyteczności.</u> + <u xml:id="u-23.89" who="#PrezesRadyMinistrow">Dotychczasowe uregulowanie problemu ochrony użytków rolnych w oparciu o uchwałę Rady Ministrów z lipca 1966 r. przyniosło wprawdzie pewne wyniki przede wszystkim przez zwrócenie uwagi opinii publicznej na konieczność respektowania ochrony gruntów dla potrzeb rolnictwa oraz danie podstawy do praktycznego działania w tym zakresie także organom rad narodowych. W oparciu o tę uchwałę organy rolne rad narodowych ochroniły w latach 1967—1970 przed nieuzasadnionym wyłączeniem z produkcji rolniczej około 38 tys. ha wartościowych gruntów, co odpowiada powierzchni użytków takiego powiatu, jak Proszowice lub Malbork.</u> + <u xml:id="u-23.90" who="#PrezesRadyMinistrow">W tym okresie jednak obszar rolniczej powierzchni produkcyjnej uległ zmniejszeniu o prawie 79 tys. ha, co równa się powierzchni użytków takiego dużego powiatu, jak Kutno lub Kraśnik bądź Pyrzyce.</u> + <u xml:id="u-23.91" who="#PrezesRadyMinistrow">Przedstawiony projekt ustawy w sprawie ochrony gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji tych gruntów jest aktem prawnym najwyższej rangi społecznej i zmierza do kompleksowego i długofalowego uregulowania tego problemu. W zakres ochrony włączone zostają według projektu sprawy rekultywacji gruntów, które utraciły rolniczą lub leśną wartość użytkową przez inny sposób ich użytkowania, a które przez odpowiednie zabiegi mogą i powinny być rolnictwu lub leśnictwu przywrócone. Projekt obejmuje ponadto obowiązki właścicieli gruntów do ich prawidłowego wykorzystania rolniczego oraz zobowiązuje do ochrony przed erozją.</u> + <u xml:id="u-23.92" who="#PrezesRadyMinistrow">Określone w projekcie ustawy zasady i tryb przeznaczania gruntów na cele pozarolnicze, a zwłaszcza zasada poważnych opłat na rzecz skarbu państwa za przejmowane grunty mają na celu skuteczne oddziaływanie w kierunku bardzo oszczędnego wykorzystania ziemi, zwłaszcza o wysokiej urodzajności, w procesach planowania przestrzennego, projektowania i lokalizacji szczegółowej inwestycji.</u> + <u xml:id="u-23.93" who="#PrezesRadyMinistrow">Chciałbym przy tej okazji podkreślić, że ustawowe uregulowanie problemu ochrony gruntów rolnych i leśnych wprowadzone już zostało przed kilku laty w szeregu krajów socjalistycznych, jak Bułgaria, Czechosłowacja, NRD i Węgry.</u> + <u xml:id="u-23.94" who="#PrezesRadyMinistrow">Wysoki Sejmie! Dalsze trzy projekty ustaw, przedstawione dziś Wysokiej Izbie, dotyczą złożonej sfery stosunków społeczno-produkcyjnych w indywidualnych gospodarstwach rolnych.</u> + <u xml:id="u-23.95" who="#PrezesRadyMinistrow">W wyniku przemian społecznych zachodzących w naszym kraju, a zwłaszcza w związku z procesem uprzemysłowienia i odchodzenia od rolnictwa do zajęć pozarolniczych milionów zwłaszcza młodych obywateli, zmieniają się radykalnie ich życiowe sytuacje i źródła utrzymania. Zasadniczej zmianie i poprawie ulegać powinna również sytuacja pozostających w gospodarstwach rolnych członków wspólnot rodzinnych, gdyż odejście z gospodarstwa do pracy poza rolnictwem wielu potencjalnych spadkobierców pozostawia temu, który decyduje się zostać rolnikiem, szersze pole działalności zawodowej i lepsze warunki ekonomiczne.</u> + <u xml:id="u-23.96" who="#PrezesRadyMinistrow">Dotychczasowy stan prawny pozostawał jednak w dużym stopniu w tyle za zachodzącymi szybko przemianami i potrzebami życia i petryfikował w wielu przypadkach przestarzałe tradycje i obyczaje spadkowe z minionych epok. Powoduje to jeszcze do dziś zbędny, społecznie niesprawiedliwy i szkodliwy dla rozwoju produkcji transfer środków pieniężnych z rolnictwa na rzecz osób, które często od lat wielu odeszły z gospodarstw i utrzymują się z pracy poza rolnictwem.</u> + <u xml:id="u-23.97" who="#PrezesRadyMinistrow">Powszechne uznanie i przestrzeganie zasady, że ziemia powinna należeć do tych, którzy ją dobrze uprawiają i intensywnie wykorzystują dla produkcji coraz większej ilości żywności — stanowi podstawę przedstawionych Wysokiej Izbie projektów ustaw o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych, zmianie niektórych przepisów Kodeksu cywilnego i przymusowym wykupie nieruchomości.</u> + <u xml:id="u-23.98" who="#PrezesRadyMinistrow">Pierwszy z tych projektów ma na celu usankcjonowanie mocą ustawy prawa własności tych długoletnich użytkowników gospodarstw rolnych, którzy faktycznie władają gruntami jak właściciele, nie mając formalnych tytułów własności. Nadanie tytułów własności następować będzie z urzędu, bez jakichkolwiek rozliczeń z poprzednim właścicielem, poza osobami nieletnimi, bądź trwale niezdolnymi do pracy. Wykonanie ustawy projektuje się powierzyć terenowym radom narodowym (organom do spraw rolnictwa), które dysponują ewidencją gruntów i znają swój teren.</u> + <u xml:id="u-23.99" who="#PrezesRadyMinistrow">Uporządkowanie spraw własnościowych w trybie projektowanej ustawy obejmie około miliona gospodarstw, głównie w środkowej i południowo-wschodniej części kraju. Sprzyjać ono będzie stabilizacji społecznej, rozszerzaniu inwestycji z pomocą kredytową państwa i intensyfikacji produkcji w tej grupie gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-23.100" who="#PrezesRadyMinistrow">Projekt ustawy o zmianie niektórych przepisów Kodeksu cywilnego dotyczy całego splotu skomplikowanych spraw związanych z dziedziczeniem i obrotem ziemią. Zmierza on do uelastycznienia obrotu ziemią i ułatwienia jej przechodzenia z rąk starzejących się rolników, nie mających następców lub przechodzących do innych zawodów, w ręce tych rolników, którzy chcą i mogą zapewnić lepsze wykorzystanie ziemi. Zasadniczą zmianę w zakresie obrotu ziemią stanowi zniesienie tzw. norm minimalnych obszaru gospodarstw mogących nabywać ziemię. Dotychczasowe przepisy w tym względzie, wbrew pierwotnej intencji, nie sprzyjały powiększaniu gospodarstw drobnych, których przecież udział w ogólnej ilości gospodarstw jest największy i powiększanie ich stanowi istotną część mechanizmu poprawy struktury agrarnej kraju.</u> + <u xml:id="u-23.101" who="#PrezesRadyMinistrow">Utrzymana została w przedstawionym projekcie ustawy tzw. norma podstawowa, której intencją jest przeciwdziałanie rozdrabnianiu gospodarstw, zwłaszcza przy dziedziczeniu i wychodzeniu ze współwłasności. Również w tym zakresie wprowadza się pewne uelastycznienie, będące zwłaszcza w stosunku do gospodarstw słabszych lub specjalizujących się w produkcji ogrodniczej, pewnym odstępstwem od tej normy, w oparciu o decyzje terenowych organów rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-23.102" who="#PrezesRadyMinistrow">Istotne znaczenie w tych zmianach ma wprowadzenie bardziej precyzyjnych i jednoznacznych przepisów o dziedziczeniu gospodarstw i o spłatach rodzinnych. W szczególności zmiana art. 216 kc w łączności z nowelizacją art. 1075 i art. 1076 kc polegająca na wyeliminowaniu prawa do spłat osób utrzymujących się z dochodów poza rolnictwem, ma znaczenie bardzo istotne. W ten sposób zmierza się do przerwania odpływu środków pieniężnych z gospodarstw rolnych na rzecz osób utrzymujących się z dochodów poza rolnictwem. Takie uregulowanie sprawy ma zasadnicze znaczenie społeczne i ekonomiczne. Egzekwowanie spłaty od rolnika przez członka rodziny nie rolnika, utrzymującego się z pracy poza rolnictwem, ma cechy wyzysku cudzej pracy i w ustroju socjalistycznym nie może być uznane za społecznie sprawiedliwe, a co za tym idzie, nie może być prawnie dopuszczalne.</u> + <u xml:id="u-23.103" who="#PrezesRadyMinistrow">Z ekonomicznego punktu widzenia środki pieniężne, tradycyjnie przeznaczane na spłaty rodzinne, osłabiają siłę ekonomiczną gospodarstwa rolnego i hamują jego rozwój oraz wzrost produkcji rolnej. Tak więc jednoznaczne ustawowe wyłączenie z prawa do spłat osób utrzymujących się z dochodów poza rolnictwem stanowi kolejne ważne ogniwo wzmacniania potencjału i intensyfikacji gospodarstw indywidualnych. Wyłączenie ze spłat nie dotyczy — rzecz jasna — osób małoletnich, uczącej się młodzieży i osób trwale niezdolnych do pracy.</u> + <u xml:id="u-23.104" who="#PrezesRadyMinistrow">Projekt przewiduje również możliwość stosowania ulg w spłatach spadkowych na rzecz uprawnionych do nich rolników, pracujących w innych gospodarstwach.</u> + <u xml:id="u-23.105" who="#PrezesRadyMinistrow">Dla lepszego wykorzystania gruntów gospodarstw indywidualnych, wykazujących z winy ich właścicieli niski poziom produkcji, przedłożony został Wysokiej Izbie projekt zmiany, a właściwie uzupełnienia do obowiązującej ustawy o przymusowym wykupie nieruchomości wchodzących w skład gospodarstw rolnych. Nowelizacja przepisów tej ustawy ma na celu dopuszczenie do udziału w licytacji gruntów poddawanych przymusowemu wykupowi nie tylko rolników posiadających własne gospodarstwo rolne — jak było to dotychczas, ale również bezrolnych, zwłaszcza młodych rolników, którzy posiadają kwalifikacje zawodowe, siły i środki gwarantujące właściwe zagospodarowanie nabytych gruntów.</u> + <u xml:id="u-23.106" who="#PrezesRadyMinistrow">Wysoki Sejmie! Przedstawiona w dużym skrócie charakterystyka istoty i treści czterech doniosłych dla dalszego rozwoju naszego rolnictwa projektów ustaw oraz doręczone obywatelom posłom ich teksty wraz z uzasadnieniami nie są tylko wynikiem pracy Rządu, ale również rezultatem szerokiej konsultacji z radami narodowymi, działaczami społecznymi, specjalistami z zakresu nauk prawnych PAN oraz praktykami. Stanowią one poważny krok naprzód w dostosowaniu skomplikowanego zespołu norm prawnych, dotyczących użytkowania ziemi, do zachodzących w naszym kraju przemian społecznych. Ich realizacja w codziennej pracy i życiu wsi sprzyjać będzie lepszemu wykorzystaniu ziemi jako podstawowego środka produkcji i w nowych, korzystniejszych przecież warunkach ekonomicznych wspomagać będzie wzrost produkcji rolnej i stopy życiowej ludzi pracy miast i wsi. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-23.107" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-23.108" who="#PrezesRadyMinistrow">Wicemarszałek Andrzej Benesz:</u> + <u xml:id="u-23.109" who="#PrezesRadyMinistrow">Konwent Seniorów proponuje Wysokiemu Sejmowi, aby w dniu dzisiejszym przy pierwszym czytaniu zreferowanych przez Ministra Rolnictwa 4 projektów ustaw nie przeprowadzać dyskusji. Konwent Seniorów proponuje, natomiast, by Wysoki Sejm zechciał wysłuchać ewentualnych pytań poselskich oraz odpowiedzi Ministra.</u> + <u xml:id="u-23.110" who="#PrezesRadyMinistrow">Nie słyszę sprzeciwu. A więc mogę uważać, że tego rodzaju procedura została przez wysoki Sejm przyjęta.</u> + <u xml:id="u-23.111" who="#PrezesRadyMinistrow">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zadać pytania?</u> + <u xml:id="u-23.112" who="#PrezesRadyMinistrow">(Poseł Dolata Pelagia: Proszę o głos.)</u> + <u xml:id="u-23.113" who="#PrezesRadyMinistrow">Proszę bardzo.</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#PoselDolataPelagia">Obywatelu Marszałku, Wysoka Izbo! Mam zasadniczo jedno pytanie pod adresem Ministra Rolnictwa. Problem scalanie gruntów ma niezmiernie doniosłe znaczenie ze względu na wysokość plonów z hektara. W związku z tym pragnę zapytać obywatela Ministra, jakie zamierza podjąć kroki resort w celu zmniejszenia skarg i zażaleń na prace scaleniowe w terenie?</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto jeszcze z Obywateli Posłów pragnie zadać pytanie?</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">(Poseł Wojciechowski Jan: Proszę o głos.)</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Proszę bardzo.</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#PoselWojciechowskiJan">Projektowana ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów wprowadza — zresztą bardzo słusznie — ograniczenia i rygory w przekazywaniu tych gruntów na cele nierolnicze. Jednym z takich hamulców mają być bardzo wysokie opłaty na rzecz skarbu państwa, jakie mają uiszczać ich nabywcy. Opłaty te mają być znacznie zróżnicowane. Natomiast, o ile wiem, rolnik ma zawsze otrzymywać stały ekwiwalent, niezależnie od wartości gleby, jej położenia itd. W związku z tym chciałbym zapytać, czy przewiduje się także zróżnicowanie ekwiwalentu dla rolników, których ziemia zostaje przekazana na cele nierolnicze, w trybie proponowanej ustawy?</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-27.1" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto jeszcze z Kolegów Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-27.2" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Nie słyszę. Czyli są tylko te dwa pytania.</u> + <u xml:id="u-27.3" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Proszę zatem obywatela Ministra Rolnictwa o udzielenie odpowiedzi.</u> + <u xml:id="u-27.4" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Minister Rolnictwa Józef Okuniewski:</u> + <u xml:id="u-27.5" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Jeżeli chodzi o pytanie dotyczące scaleń, to ono wykracza wprawdzie poza obecnie przedstawiony zakres ustaw, niemniej jednak wiąże się ściśle z problematyką gospodarki ziemią.</u> + <u xml:id="u-27.6" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Chciałbym obywatelce posłance wyjaśnić, że liczba skarg z tytułu przeprowadzanych scaleń w skali całego kraju sięga około 2% uczestników scaleń; w ostatnim roku 1970 nawet zmalała do 1,8%. W stosunku do wszelkich wskaźników, jakie istniały czy to w okresie międzywojennym, czy istnieją w innych krajach, jest to niewiele, ale w stosunku do konkretnych uczestników scalenia, którzy wnoszą skargi uzasadnione, to jest to bardzo wiele. I dlatego też resort podjął wspólnie z radami narodowymi cały program zmierzający do poprawy jakości prac scaleniowych, na który składa się w pierwszym rzędzie szkolenie geodetów, szczegółowa weryfikacja projektów scaleniowych i ich uzgodnienie z uczestnikami scalenia.</u> + <u xml:id="u-27.7" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Od roku bieżącego znacznie szerzej wprowadzona została zasada prac przygotowawczych do scalenia. Ponieważ obecnie cykl scalenia jest bardzo skrócony — ma być w zasadzie przeprowadzony w ciągu jednego roku — istotne znaczenie ma przygotowanie, powiedziałbym, społeczno-polityczne uczestników scalenia do tego złożonego procesu. Przeto w roku poprzednim, a ściśle mówiąc w okresie zimowym, przeprowadzało się po prostu szczegółowe dyskusje i rozmowy z uczestnikami scalenia, co umożliwia oswajanie się z całym skomplikowanym układem sytuacji i nową ich pozycją po scaleniu.</u> + <u xml:id="u-27.8" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Także szczegółowa weryfikacja projektów z udziałem użytkowników scalenia oraz ożywienie pracy rad scaleniowych służyć mają poprawieniu jakości i ograniczeniu liczby skarg.</u> + <u xml:id="u-27.9" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Wprowadziliśmy również system ostrej kontroli wyrywkowej realizowanych projektów scaleniowych i analizy każdego przypadku skarg, jakie wpływają z terenu.</u> + <u xml:id="u-27.10" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Jeżeli chodzi o drugie pytanie, pragnę wyjaśnić, że trzeba rozróżnić dwie odmienne sprawy, a mianowicie wynikające z projektu ustawy o ochronie użytków rolnych opłaty do skarbu państwa za ziemię ze strony tych, którzy przejmują ziemię na cele nierolnicze. Można by obrazowo powiedzieć, że te opłaty mają w pewnym stopniu charakter zaporowy, zmierzający do ograniczenia tych obszarów, i to jest jedna sprawa.</u> + <u xml:id="u-27.11" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Natomiast jeżeli chodzi o ceny płacone rolnikom za ziemię, to jest to zupełnie inna sprawa. Te ceny są ustalane w zależności od jakości ziemi i według obecnie przedstawionego projektu ustawy będą mogły być przez rady narodowe dostosowywane także do lokalnych cen w obrocie ziemią między rolnikami — czyli będą one mogły być podwyższane. Ale nie mają one nic wspólnego z opłatami na rzecz skarbu państwa za przejmowaną ziemię. To są dwie różne sprawy i stąd skala wysokości jest różna. Wynika to stąd, że państwo musi dysponować środkami z tytułu pobieranych opłat za ziemię przejmowaną na cele nierolnicze dla jej odtwarzania w innych terenach, dla rekultywacji, dla realizacji melioracji podstawowych, których koszty pokrywane są z budżetu państwa.</u> + <u xml:id="u-27.12" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Konwent Seniorów proponuje, aby Wysoki Sejm odesłał zreferowane 4 projekty ustaw do właściwych komisji, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-27.13" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">a) projekt ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów (druk nr 81) do Komisji Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego oraz Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego w celu wspólnego rozpatrzenia, z udziałem przedstawicieli Komisji Budownictwa i Gospodarki Komunalnej;</u> + <u xml:id="u-27.14" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">b) projekty ustaw:</u> + <u xml:id="u-27.15" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">— o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (druk nr 82).</u> + <u xml:id="u-27.16" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">— zmieniającej ustawę o przymusowym wykupie nieruchomości wchodzących w skład gospodarstw rolnych (druk nr 83), — zmieniającej ustawę Kodeks cywilny (druk nr 84) — do Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz Komisji Wymiaru Sprawiedliwości w celu wspólnego rozpatrzenia przez te Komisje.</u> + <u xml:id="u-27.17" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Czy w tej sprawie ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-27.18" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-27.19" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm zgodził się na propozycję Konwentu Seniorów.</u> + <u xml:id="u-27.20" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-27.21" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Wewnętrznych o rządowym projekcie ustawy o przejściu na osoby prawne Kościoła Rzymskokatolickiego oraz innych kościołów i związków wyznaniowych własności niektórych nieruchomości położonych na Ziemiach Zachodnich i Północnych (druki nr 80 i 85).</u> + <u xml:id="u-27.22" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Głos ma sprawozdawca poseł Franciszek Wachowicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#PoselWachowiczFranciszek">Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Spraw Wewnętrznych mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie rządowy projekt ustawy o przejściu na osoby prawne Kościoła Rzymskokatolickiego oraz innych kościołów i związków wyznaniowych własności niektórych nieruchomości położonych na Ziemiach Zachodnich i Północnych.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#PoselWachowiczFranciszek">Znaczenie tej ustawy wybiega poza problematykę określoną w jej tytule. Ustawa ta jest bowiem ważnym aktem polityki państwa ludowego wobec ludzi wierzących, kościoła i religii.</u> + <u xml:id="u-28.2" who="#PoselWachowiczFranciszek">Doświadczenie minionego ćwierćwiecza wskazuje, że socjalizm jest w Polsce jednakowo budowany rękoma ludzi o różnym stosunku do religii i niezależnie od tego stosunku.</u> + <u xml:id="u-28.3" who="#PoselWachowiczFranciszek">W życiu prywatnym obywateli naszego państwa kształt stosunków wyznaniowych regulowany jest przez zasadę wolności sumienia i wyznania. Jest to zasada konstytucyjna, podobnie jak zasada rozdziału kościoła od państwa W Polsce stworzyliśmy klimat, w którym ludzie wierzący i niewierzący zgodnie współpracują ze sobą na różnych poziomach społecznej organizacji pracy, na robotniczych stanowiskach w fabrykach i na stanowiskach kierowniczych, przy produkcji i w placówkach naukowo-badawczych, w życiu artystycznym i kulturalnym. W codziennym życiu i pracy ukształtowały się i działają normy i oceny — według zaangażowania ideowego, wkładu pracy, talentu, takich cech charakteru, jak koleżeńskość, uczynność, społeczna postawa itp. Są to skutki przeobrażeń, które dokonały się w naszym narodzie, w sposobie jego myślenia i postępowania. Podstawowe grupy ludzi wierzących traktują swoją afirmację socjalizmu jako coś niezależnego od ich poglądów religijnych, jako dwie odrębne strony życia i myślenia. Są także grupy katolików, które świadomie traktują czynny udział w budownictwie socjalistycznym jako społeczno-moralną konsekwencję wyznawanej przez siebie religii. Na podkreślenie zasługuje, że odbudowa i zagospodarowanie Ziem Zachodnich i Północnych było wspólnym dziełem wszystkich Polaków. Po wiekach ziemie te wróciły do swej macierzy. Trzeba także przypomnieć, że powrót tych ziem do Polski oraz zasiedlenie ich przez ludność polską dało wielką szansę Kościołowi Rzymskokatolickiemu w naszym kraju. Po 1945 roku odbudowana została sieć organizacyjna Kościoła Rzymskokatolickiego na terenach, które z wyznaniowego punktu widzenia wydawały się dla niego od czterech wieków bezpowrotnie stracone.</u> + <u xml:id="u-28.4" who="#PoselWachowiczFranciszek">Kościół uzyskał możliwość posług religijnych w języku ojczystym dla ludności rodzimej, która wytrwale broniła przez dziesięciolecia swej polskości przed germanizacją. Do pięknych kart patriotyzmu w tej walce o zachowanie godności narodowej wpisali się księża narodowości polskiej. Niech mi wolno będzie przypomnieć chociażby wspaniałą postać prezesa Związku Polaków w Niemczech ks. Domańskiego z Zakrzewa pod Złotowem.</u> + <u xml:id="u-28.5" who="#PoselWachowiczFranciszek">Dlatego też na tle tych korzyści, jakie odniósł Kościół Rzymskokatolicki z powrotu Polski nad Odrę, Nysę i Bałtyk, niezrozumiały jest fakt, że dotąd Watykan nie ustabilizował polskiej administracji kościelnej na tych ziemiach i utrzymuje tam stan tymczasowości. Trzeba podkreślić, że inne kościoły i związki wyznaniowe już w 1845 r. utworzyły normalną organizację polskiego życia religijnego na Ziemiach Zachodnich i Północnych. Mają tam swą ustabilizowaną sieć parafii i gmin wyznaniowych zarówno Kościół Ewangelicko- Augsburski, który otoczył opieką religijną polską ludność rodzimą na Mazurach i w innych częściach tych ziem, jak i opierające swą działalność na ludności osadniczej Kościół Prawosławny, Kościół Polskokatolicki, Muzułmański Związek Religijny oraz szereg innych.</u> + <u xml:id="u-28.6" who="#PoselWachowiczFranciszek">Na Ziemiach Zachodnich i Północnych Kościół Rzymskokatolicki korzysta z około 4700 kościołów i kaplic oraz około 2200 innych budynków. Również inne kościoły i związki wyznaniowe dysponują także znaczną liczbą obiektów sakralnych i innych. W przytoczonych liczbach mieści się także kilkaset nieruchomości współużytkowanych przez kościoły bądź to z instytucjami państwowymi, np. w jednym budynku mieści się plebania i szkoła, bądź z osobami fizycznymi. Nieruchomości te stanowią własność państwową.</u> + <u xml:id="u-28.7" who="#PoselWachowiczFranciszek">Obecnie zachodzi potrzeba pełnego uregulowania ustawowego tego problemu. Przedstawiona ustawa uwłaszcza polskie kościelne osoby prawne suwerennym aktem prawnym państwa polskiego, wychodząc z istniejącego, ukształtowanego przez 26 lat stanu korzystania przez te instytucje z nieruchomości na Ziemiach Zachodnich.</u> + <u xml:id="u-28.8" who="#PoselWachowiczFranciszek">Tu na tej sali, przed Wysoką Izbą Prezes Rady Ministrów ob. Piotr Jaroszewicz powiedział w swym przemówieniu w dniu 23 grudnia 1970 r.: „Dążąc do umocnienia w ramach Frontu Jedności Narodu współdziałania wszystkich obywateli wierzących i niewierzących, zmierzać będziemy do pełnej normalizacji stosunków pomiędzy państwem a kościołem, oczekując zarazem, że wysiłki Rządu spotkają się z właściwym zrozumieniem w duchownych i świeckich środowiskach katolickich”.</u> + <u xml:id="u-28.9" who="#PoselWachowiczFranciszek">Przedstawiony projekt ustawy jest jednym z elementów tego procesu normalizacji. Usuwa on istniejącą różnicę prawną między obu w pełni zintegrowanymi częściami Polski. Kościelne osoby prawne będą odtąd na Ziemiach Zachodnich i Północnych właścicielami nieruchomości tak, jak są nimi na pozostałym obszarze Polski.</u> + <u xml:id="u-28.10" who="#PoselWachowiczFranciszek">Art. 1 ustawy przewiduje przejście własności z mocy samego prawa na kościelne osoby prawne wszelkich nieruchomości, którymi one w dniu 1 stycznia 1971 r. wyłącznie i faktycznie władały, czy to z tytułu najmu, dzierżawy, użytkowania, czy też bez tytułu prawnego. Konieczne sprecyzowanie użytych w ustawie określeń przyniesienie przygotowywane zarządzenie wykonawcze Dyrektora Urzędu do Spraw Wyznań.</u> + <u xml:id="u-28.11" who="#PoselWachowiczFranciszek">Bardziej skomplikowane są natomiast przypadki wspólnego korzystania z jednej nieruchomości przez kościelne osoby prawne oraz innych użytkowników. Dlatego też ustawa nie reguluje tej kategorii spraw generalnie, lecz przewiduje indywidualne rozpatrzenie każdego przypadku. Wynikiem takiej analizy będzie uchwała Rady Ministrów o przekazaniu kościelnym osobom prawnym niektórych nieruchomości. W ten sam sposób rozwiązane będą w koniecznych przypadkach sytuacje nieczynnych i zniszczonych kościołów.</u> + <u xml:id="u-28.12" who="#PoselWachowiczFranciszek">W obu przypadkach, zarówno co do spraw regulowanych w art. 1 jak i w art. 2 projektu ustawy zakłada się, że przejście własności nastąpi nieodpłatnie oraz będzie wolne od podatków i opłat.</u> + <u xml:id="u-28.13" who="#PoselWachowiczFranciszek">W celu pełnego uregulowania problemu majątku kościelnego na Ziemiach Zachodnich i Północnych, potrzebne są decyzje w sprawie narosłych zaległości z tytułu czynszu za upaństwowione nieruchomości, bowiem część korzystających z nich duchownych, pracowników kościelnych i kościelnych osób prawnych, czynszu tego nie płaciła, kierując się poleceniami episkopatu polskiego. Ale ta część kleru rzymskokatolickiego, która czynsz płaciła oraz wywiązujący się lojalnie z tego obowiązku kler innych wyznań, może otrzymać odpowiednią rekompensatę finansową za poniesione wydatki czynszowe. Nie byłoby bowiem rzeczą słuszną, by zalegający korzystali z przywilejów, zaś lojalni obywatele pozostaliby bez żadnej satysfakcji. Dla uregulowania tego problemu przewiduje się w art. 3 projektu ustawy wydanie stosownego rozporządzenia Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-28.14" who="#PoselWachowiczFranciszek">Komisja Spraw Wewnętrznych, po przeanalizowaniu na swym posiedzeniu projektu omawianej ustawy, proponuje wprowadzenie poprawek zawartych w druku sejmowym nr 85.</u> + <u xml:id="u-28.15" who="#PoselWachowiczFranciszek">Jednocześnie wnoszę o uchwalenie następującej dodatkowej poprawki o charakterze formalnym: — „W art. 3 pkt. 2 po wyrazach: — „wpłaconymi należnościami”, część zdania po przecinku otrzymuje brzmienie: — „z tytułów, o których mowa w pkt. 1”.</u> + <u xml:id="u-28.16" who="#PoselWachowiczFranciszek">W imieniu Komisji Spraw Wewnętrznych wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalił przedstawiony projekt ustawy o przejściu na osoby prawne Kościoła Rzymskokatolickiego oraz innych kościołów i związków wyznaniowych własności niektórych nieruchomości położonych na Ziemiach Zachodnich i Północnych — wraz ze zgłoszonymi poprawkami Komisji Spraw Wewnętrznych.</u> + <u xml:id="u-28.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-28.18" who="#PoselWachowiczFranciszek">Wicemarszałek Andrzej Benesz:</u> + <u xml:id="u-28.19" who="#PoselWachowiczFranciszek">Zarządzam obecnie 30-minutową przerwę w posiedzeniu.</u> + <u xml:id="u-28.20" who="#PoselWachowiczFranciszek">Po przerwie jako pierwszy w dyskusji głos zabierze obywatel poseł Jerzy Sztachelski.</u> + <u xml:id="u-28.21" who="#PoselWachowiczFranciszek">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 do godz. 11 min. 40)</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele posłowie! Wznawiam obrady. Otwieram dyskusję nad 4 punktem porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-29.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Udzielam głosu posłowi Jerzemu Sztachelskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#PoselSztachelskiJerzy">Wysoki Sejmie! Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, w imieniu którego zabieram głos, łączy swoje poparcie dla przedłożonego Wysokiej Izbie projektu ustawy o przekazaniu na własność Kościołowi Rzymskokatolickiemu i innym związkom wyznaniowym mienia użytkowanego na Ziemiach Zachodnich i Północnych ze świadomością faktu, iż omawiana tu inicjatywa ustawodawcza Rządu przekracza swym znaczeniem zakres majątkowych spraw, które rozstrzyga. Zdajemy sobie sprawę, że nie w konkretnych sprawach majątkowych kościoła leży punkt ciężkości dyskutowanego projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#PoselSztachelskiJerzy">Jego sens głębszy polega przede wszystkim na tym, że stanowi on praktyczny krok na drodze normalizacji stosunków między państwem a kościołem, krok wynikający z zasad polityki wyznaniowej partii i socjalistycznego państwa.</u> + <u xml:id="u-30.2" who="#PoselSztachelskiJerzy">O potrzebie pełnej normalizacji stosunków między państwem a kościołem oraz o konieczności konsekwentnej i konkretnej realizacji zasad polityki wyznaniowej przypomniał zwięźle, ale dobitnie I Sekretarz Komitetu Centralnego Partii Edward Gierek w swoim pierwszym po VII Plenum przemówieniu radiowo-telewizyjnym w dniu 20 grudnia ubiegłego roku. Zaakcentował on wówczas jedną z fundamentalnych zasad tej polityki, a mianowicie potrzebę aktywnego udziału wszystkich obywateli zarówno Wierzących, jak i niewierzących, w pomnażaniu dóbr materialnych i duchowych Polski Ludowej, wspólnej ojczyzny wszystkich Polaków. W trzy dni potem Premier Piotr Jaroszewicz oświadczył z tego miejsca: — „Dążąc do umocnienia w ramach Frontu Jedności Narodu współdziałania wszystkich obywateli wierzących i niewierzących, zmierzać będziemy do pełnej normalizacji stosunków między państwem a kościołem, oczekując zarazem, że wysiłki Rządu spotkają się z właściwym zrozumieniem w duchownych ii świeckich środowiskach katolickich”.</u> + <u xml:id="u-30.3" who="#PoselSztachelskiJerzy">W y powiedz i przedstawicieli kierownictwa partii i Rządu odebrane zostały przez szeroką opinię w naszym kraju, a także poza jego granicami, nie tylko z dużym zainteresowaniem, ale jako potwierdzenie chęci szukania nowych rozwiązań sprzyjających umacnianiu jedności moralno-politycznej narodu. Rozpatrywana obecnie sprawa imienia użytkowanego przez kościół na Ziemiach Zachodnich i Północnych, która do niedawna była przedmiotem sporów i zadrażnień — dowodzi jedności słów i czynów.</u> + <u xml:id="u-30.4" who="#PoselSztachelskiJerzy">Pragnę zwrócić uwagę Wysokiej Izby na okoliczność, iż projekt ustawy, stanowiący przedmiot obecnej debaty, został opracowany z inicjatywy Rządu. Jest on aktem dobrej woli. W toku pracy projekt był konsultowany z władzami kościelnymi wszystkich zainteresowanych wyznań.</u> + <u xml:id="u-30.5" who="#PoselSztachelskiJerzy">Jak już podkreślono, projekt ustawy wychodzi naprzeciw interesom kościoła, przewidując w drodze rozporządzenia Rady Ministrów możliwość umorzenia zaległości czynszów i należności z tytułu dzierżawy przekazywanych na własność obiektów oraz możliwość ulg podatkowych i dotacji dla tych, którzy opłaty czynszowe regularnie wnosili.</u> + <u xml:id="u-30.6" who="#PoselSztachelskiJerzy">Istotne znaczenia ma też okoliczność, że regulowany przez ustawę problem mienia kościelnego dotyczy Ziem Zachodnich i Północnych. Zakończonemu w istocie procesowi pełnej integracji tych ziem z macierzą przybywa więc fakt utwierdzający tę jedność.</u> + <u xml:id="u-30.7" who="#PoselSztachelskiJerzy">Znając historię ziem leżących po wschodniej stronie Odry i Nysy Łużyckiej, mierzoną skalą wieków i latami Polski Ludowej, trzeba z uznaniem przypomnieć, oraz podkreślić rolę duchowieństwa w utrzymaniu polskości i w krzewieniu ducha narodowego, w skutecznym przeciwdziałaniu naporowi germanizacyjnemu trwającemu tu przez setki lat; trzeba też z uznaniem powiedzieć o niemałym udziale duchownych w odbudowie i zagospodarowaniu tych ziem, w przywróceniu im pełni życia i blasku.</u> + <u xml:id="u-30.8" who="#PoselSztachelskiJerzy">Rozstrzygana dyskutowanym dziś projektem ustawy sprawa własności kościelnej jest konkretnym Wkładem w stabilizację kościoła katolickiego, jak również innych związków wyznaniowych na Ziemiach Zachodnich i Północnych. Jeśli ten akt stabilizacyjny nie stanowi o pełnej normalizacji życia kościelnego na tych ziemiach, to — jak wiadomo — przyczyna tego stanu nie jest związana z polityką naszego państwa.</u> + <u xml:id="u-30.9" who="#PoselSztachelskiJerzy">Dążenie do pełnej normalizacji stosunków wyznaniowych, czego wyrazem jest dyskutowany projekt ustawy, nie nosi z naszej strony charakteru koniunkturalnego, lecz stanowi jeden z trwałych elementów działalności władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-30.10" who="#PoselSztachelskiJerzy">Normalizację stosunków wyznaniowych i stosunków między państwem i kościołem opieramy na zasadach, które zostały już dawno ustalone. W pełni je podtrzymujemy, uważając je za słuszne.</u> + <u xml:id="u-30.11" who="#PoselSztachelskiJerzy">Istota socjalistycznego budownictwa wyraża się m.in. w tym, że biorą w nim powszechny udział obywatele naszego kraju. Widzą oni w socjalizmie zarówno szansę narodu, jak i perspektywę swego indywidualnego losu. Jedność wierzących i niewierzących w życiu obywatelskim stanowi dzisiaj fakt społeczny, ugruntowany w odczuciu ludzi, utrwalony już kulturą współżycia społecznego, tolerancją obywatelską wobec ludzi o różnych postawach światopoglądowych i praktyką społeczną państwa, dla którego podstawowym kryterium oceny wartości obywateli jest praca dla kraju i narodu.</u> + <u xml:id="u-30.12" who="#PoselSztachelskiJerzy">Polityka wyznaniowa państwa ludowego opiera się na fundamentalnej zasadzie rozdziału kościoła od państwa, sekularyzacji życia publicznego, zapewnienia wolności sumienia i wyznania wszystkim obywatelom, uznawania stosunku do religii za wewnętrzną sprawę każdego człowieka, zagwarantowania swobody kultu religijnego w ramach instytucji wyznaniowych. Zasady tej polityki są realizowane w życiu i korzystnie kształtują klimat współżycia społecznego.</u> + <u xml:id="u-30.13" who="#PoselSztachelskiJerzy">Zgodnie z wypowiedziami przedstawicieli kierownictwa partii i Rządu, zasady tej polityki będą kontynuowane w sposób konsekwentny, konkretny i skuteczny.</u> + <u xml:id="u-30.14" who="#PoselSztachelskiJerzy">Realizacja tych zasad polityki wyznaniowej wymaga zgodnej z interesami narodu i duchem naszych czasów postawy wszystkich, Wymaga poszanowania przez wszystkich bez wyjątku praw obowiązujących w naszym państwie, a nade wszystko uznania w sposób trwały racji socjalistycznego ustroju Polski.</u> + <u xml:id="u-30.15" who="#PoselSztachelskiJerzy">Sądzimy, że można i należy iść dalej, dążyć nie tylko do normalizacji stosunków, lecz do osiągnięcia współdziałania w sprawach, które są naszą wspólną troską. Chodzi tu o działanie zmierzające do kształtowania postaw społecznych, wychowania ludzi w duchu powszechnie uznanych i ważnych społecznie norm i wartości moralnych, o rzetelny stosunek do rodziny, do pracy, do obowiązków, o zwalczanie ujemnych zjawisk społecznych, jakie trapią wszystkie współczesne społeczeństwa, że wspomnę tu o zjawiskach: alkoholizmu, złodziejstwa, pasożytnictwa itd.</u> + <u xml:id="u-30.16" who="#PoselSztachelskiJerzy">Racje polityczne, myśl o perspektywie rozwoju narodu mogą i powinny zbliżać wszystkie siły prowadzące walkę o godne i szlachetne postawy moralne. Jedni z nas czerpią motywację postępowania moralnego z ogólnych założeń humanistycznych, szacunku do człowieka i obowiązku wobec społeczeństwa — z zasad ideologii socjalizmu; inni — z nakazów religijnych. Ważne jest, że zarówno jedni jak i drudzy doceniają wagę krzewienia zasad moralnych.</u> + <u xml:id="u-30.17" who="#PoselSztachelskiJerzy">W stosunkach między państwem a kościołem mieliśmy różnego rodzaju trudne sprawy, zadrażnienia i konflikty. Przynosiły one zawsze szkody społeczne, nie wzbogacały, lecz zubożały współżycie obywatelskie. Z tych doświadczeń powinniśmy wyciągać określone wnioski. Jesteśmy jak najżywiej zainteresowani w unikaniu takich konfliktów i zadrażnień, w pełnej normalizacji stosunków między państwem a kościołem. Będzie ona osiągalna, jeśli — powtórzmy to raz jeszcze — — „wysiłki Rządu spotkają się z właściwym zrozumieniem w duchownych i świeckich środowiskach katolickich”.</u> + <u xml:id="u-30.18" who="#PoselSztachelskiJerzy">Klub Poselski PZPR uważa projekt ustawy za krok sprzyjający normalizacji stosunków między państwem i kościołem i dlatego wypowiada się za jego przyjęciem.</u> + <u xml:id="u-30.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-30.20" who="#PoselSztachelskiJerzy">Wicemarszałek Andrzej Werblan:</u> + <u xml:id="u-30.21" who="#PoselSztachelskiJerzy">Udzielam głosu posłance Marii Lipce.</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#PoselLipkaMaria">Wysoki Sejmie! Państwo ludowe od samego początku swego istnienia realizuje politykę pełnej swobody wierzeń i kultu religijnego — unormowało stosunki z kościołem na zasadzie rozdziału kościoła od państwa. Znalazło to odbicie już w Manifeście Lipcowym PKWN, który uroczyście deklarował przywrócenie swobód demokratycznych, równości obywateli bez różnicy rasy, wyznania i narodowości.</u> + <u xml:id="u-31.1" who="#PoselLipkaMaria">Nie chciała się z tym pogodzić hierarchia kościelna, która pragnęła utrzymać stosunki między państwem a kościołem na zasadach konkordatu z 1925 r. Tymczasem zerwany on został przez Watykan w wyniku niedotrzymania jednego z bardzo istotnych postanowień stwierdzających, że granice prowincji i diecezji będą odpowiadały granicom państwa polskiego i że prowincje i diecezje obsadzane będą przez obywateli polskich. Wbrew temu porozumieniu, w czasie okupacji Watykan mianował administratorów niemieckich na archidiecezję gnieźnieńsko-poznańską i diecezję chełmińską.</u> + <u xml:id="u-31.2" who="#PoselLipkaMaria">Biorąc pod uwagę to naruszenie porozumienia, jak również stosunek Watykanu wobec okupowanej Polski i eksterminacji naszego narodu — Rada Ministrów w dniu 12 września 1945 r. podjęła uchwałę uznającą konkordat za nieobowiązujący. Anulując jednak konkordat, władze Polski Ludowej nie stwarzały przeszkód w działalności kościoła, dążyły jedynie do uregulowania stosunków na nowych zasadach, zgodnie z nowym ustrojem.</u> + <u xml:id="u-31.3" who="#PoselLipkaMaria">W 1949 r. Rząd wydaje deklarację o stosunkach między państwem a kościołem, zmierzającą do normalizacji tych stosunków. W tym samym roku ogłoszony został dekret o ochronie wolności sumienia i wyznania. W lutym 1950 r. Rząd wydaje nowe oświadczenie w sprawie uregulowania stosunków między państwem a kościołem.</u> + <u xml:id="u-31.4" who="#PoselLipkaMaria">Podstawowe zasady polityki państwa wobec kościoła, religii i ludzi wierzący określiła Konstytucja PRL w 1952 r.</u> + <u xml:id="u-31.5" who="#PoselLipkaMaria">Przytoczone wyżej dokumenty, określające zasady wolności sumienia ii wyznania, w pełni zabezpieczają warunki prawidłowego współżycia obywateli wierzących i niewierzących, a kościołowi gwarantują bez żadnych ograniczeń swobodę spełniania jego funkcji religijnej.</u> + <u xml:id="u-31.6" who="#PoselLipkaMaria">W kierownictwie kościoła w Polsce nie ma jednak jednolitego stanowiska w kwestii stosunku do państwa i roli kościoła w naszym państwie. Nie można więc jednakowo oceniać postawy, jak i aktywności politycznej całego kierownictwa kościoła. Poważny procent ordynariuszy diecezji jest lojalny wobec państwa i swoją działalność sprowadza do spełniania funkcji religijnych i administracyjnych wobec księży i wiernych, a współpraca z miejscowymi władzami układa się poprawnie.</u> + <u xml:id="u-31.7" who="#PoselLipkaMaria">Poważną grupę stanowią księża postępowi, społecznie zaangażowani. Wyrażają oni swoje poparcie dla przemian społeczno-politycznych i akceptują nasz ustrój, są oni także działaczami Frontu Jedności Narodu. Należy żywić nadzieję, że taka postawa wobec Polski i jej spraw cechować będzie całe polskie duchowieństwo.</u> + <u xml:id="u-31.8" who="#PoselLipkaMaria">Wysoki Sejmie! Ziemie Zachodnie i Północne wymagały szczególnej troski naszych władz politycznych i państwowych w okresie minionego 26-lecia. Trzeba było bowiem nie tylko dokonać odbudowy zniszczeń, ale tworzyć nowe warunki dla rozwoju tych ziem, jak i życia ludzi te ziemie zamieszkujących.</u> + <u xml:id="u-31.9" who="#PoselLipkaMaria">Sprawą wielkiej wagi dla narodu polskiego było zagospodarowanie Ziem Zachodnich i Północnych, przywrócenie i nadanie im oblicza polskiego, zintegrowanie z macierzą. Dziś z zadowoleniem możemy stwierdzić, że dokonaliśmy ogromnego wysiłku ekonomicznego, zespolenia politycznego, pełnej integracji społeczeństwa tych ziem. Po 26 latach pracy na Ziemiach Zachodnich i Północnych istnieje już dziś społeczeństwo scalone i zjednoczone nierozerwalnym związkiem z całym narodem polskim.</u> + <u xml:id="u-31.10" who="#PoselLipkaMaria">Problem Ziem Zachodnich i Północnych był i jest dla naszego społeczeństwa tak zasadniczy, że stanowi o patriotyzmie zarówno poszczególnych obywateli, jak i całych grup społecznych. Świadomość tego, że nienaruszalność granicy na Odrze i Nysie jest warunkiem zachowania pokoju w Europie przeniknęła już szerokie kręgi opinii światowej. Kształtowanie opinii i określenie swego stanowiska w sprawie Ziem Zachodnich i Północnych zarówno w kraju, jak i za granicą dla nas Polaków ma doniosłe znaczenie.</u> + <u xml:id="u-31.11" who="#PoselLipkaMaria">Zaistniała szczególnie korzystna sytuacja w polityce światowej, kiedy został podpisany Układ Polski z Niemiecką Republiką Federalną w zakresie uznania prawa Polski do Ziem Zachodnich i Północnych.</u> + <u xml:id="u-31.12" who="#PoselLipkaMaria">Przedstawiony dziś Wysokiemu Sejmowi projekt ustawy o przejściu na osoby prawne Kościoła Rzymskokatolickiego oraz innych kościołów i związków wyznaniowych własności niektórych nieruchomości położonych na Ziemiach Zachodnich i Północnych jest dalszym dowodem wychodzenia państwa naprzeciw regulowaniu stosunków z kościołem. Jest to ważny krok w procesie normalizacji stosunków między państwem a kościołem, kładzie kres wielu dotychczasowym nieporozumieniom w sferze stosunków majątkowo-prawnych Kościoła Rzymskokatolickiego oraz innych kościołów i związków wyznaniowych w Polsce Ludowej, ujednolica te stosunki na całym obszarze naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-31.13" who="#PoselLipkaMaria">Ma to znaczenie dla Kościoła Rzymskokatolickiego i innych wyznań działających na tym terenie, albowiem przekazanie na własność mienia dotychczas administrowanego, stabilizuje ich sytuację i stanowi dalszy dowód pozytywnego stosunku państwa do spraw związanych z realizacją swobód religijnych w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-31.14" who="#PoselLipkaMaria">Oprócz obiektów znajdujących się we władaniu kościoła, a przechodzących na podstawie projektu ustawy na własność, została stworzona możliwość przekazania także dalszych obiektów na podstawie decyzji Rady Ministrów w przypadku faktycznych potrzeb religijnych na Ziemiach Zachodnich i Północnych.</u> + <u xml:id="u-31.15" who="#PoselLipkaMaria">Rozwiązanie przez państwo problemu własności na Ziemiach Zachodnich i Północnych powinno przyczynić się do szybkiego uregulowania przez Watykan kwestii polskiej administracji kościelnej na terenach objętych działaniem ustawy.</u> + <u xml:id="u-31.16" who="#PoselLipkaMaria">Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego udziela poparcia projektowi ustawy i będzie głosować za jej przyjęciem.</u> + <u xml:id="u-31.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-31.18" who="#PoselLipkaMaria">Wicemarszałek Andrzej Werblan:</u> + <u xml:id="u-31.19" who="#PoselLipkaMaria">Udzielam głosu posłowi Edmundowi Ujmie.</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#PoselUjmaEdmund">Wysoki Sejmie! Przedłożony Sejmowi projekt ustawy o przejściu na osoby prawne Kościoła Rzymskokatolickiego oraz innych kościołów i związków wyznaniowych własności niektórych nieruchomości położonych na Ziemiach Zachodnich i Północnych — jest dużym krokiem naprzód na drodze do pełnej normalizacji stosunków między państwem i kościołem, zapowiedzianej i konsekwentnie realizowanej przez nowe kierownictwo polityczne kraju.</u> + <u xml:id="u-32.1" who="#PoselUjmaEdmund">W okresie 26 lat budownictwa socjalistycznego zniknęły w naszym kraju przedziały klasowe, powstały warunki do pełnej patriotycznej i socjalistycznej integracji społeczeństwa polskiego wszystkich klas, warstw, grup społecznych i jednostek na gruncie wspólnego zaufania i współodpowiedzialności za losy kraju; nastąpiło całkowite gospodarcze, socjalne i kulturalne zespolenia narodu na Ziemiach Zachodnich i Północnych z macierzą. Naturalną konsekwencją procesu integracyjnego jest jednolite uregulowanie sytuacji majątkowo-prawnej kościoła i związków wyznaniowych na całym obszarze Polski, które to zadanie spełnia projekt ustawy.</u> + <u xml:id="u-32.2" who="#PoselUjmaEdmund">Stanowi on wyjątkowo zwarty i jasny akt ustawodawczy, porządkujący w sposób jednoznaczny istniejącą rzeczywistość według stanu na dzień 1 stycznia 1971 r. Przewiduje bowiem nieodpłatne przejście na rzecz kościelnych osób prawnych wszelkich nieruchomości lub ich części faktycznie przez te osoby użytkowane, niezależnie od różnych tytułów czy nawet bez tytułów prawnych.</u> + <u xml:id="u-32.3" who="#PoselUjmaEdmund">Co więcej — przewiduje w warunkach dyktowanych potrzebami duszpasterskimi w terminie do 31 grudnia 1973 roku poszerzenie dotychczasowego stanu kościelnego posiadania. Ponadto istniejące zaległości z tytułu najmu i dzierżawy, których wysokość aktualnie przekracza 111 mln zł — podlegają umorzeniu, a użytkownikom nie zalegającym w świadczeniach zostanie udzielony ekwiwalent finansowy.</u> + <u xml:id="u-32.4" who="#PoselUjmaEdmund">Gdyby traktować rzecz wyłącznie w kategoriach ilościowych — Kościół Rzymskokatolicki i inne kościoły oraz związki wyznaniowe działające na Ziemiach Zachodnich i Północnych z chwilą wejścia w życie ustawy stają się pełnoprawnymi właścicielami nieruchomości przeznaczonych na cele wyznaniowe. Obejmują one około 5 tys. obiektów kultu sakralnego, z których wiele odbudowano przy udziale państwa, około 2200 budynków mieszkalnych i użytkowych, ponad 830 ha działek rolnych, z których korzystają parafie, klasztory i inne kościelne osoby prawne, a ponadto placówki kształcenia kadr rozlokowane we wszystkich diecezjach, zakłady wydawnicze korzystające z usług państwowej bazy poligraficznej.</u> + <u xml:id="u-32.5" who="#PoselUjmaEdmund">Jednak nie ta miara — chociaż o niewątpliwie dużym znaczeniu — jest najważniejsza. Istotną sprawą jest fakt, że projekt ustawy reguluje jednolicie sytuację majątkowo-prawną kościołów i związków wyznaniowych na Ziemiach Zachodnich ii Północnych, niweluje istniejące odrębności prawne, stwarza warunki stabilizacji Kościoła Rzymskokatolickiego na tych terenach. Projekt ustawy jest świadomym aktem państwowym, normalizującym stosunki państwo-kościół w imię interesu społecznego i narodowego, sprzyja zwartości i mobilizacji sił społecznych tak niezbędnych na dziś i na jutro.</u> + <u xml:id="u-32.6" who="#PoselUjmaEdmund">Utrzymanie wysokiego tempa rozwoju gospodarczego, społecznego i kulturalnego kraju i zapewnienie jego udziału w czołówce najwyżej rozwiniętych krajów świata — wymaga wytężonej pracy, myśli i woli oraz wykorzystania umiejętności i zasobów zdolności wszystkich obywateli zarówno wierzących, jak i niewierzących. Są one obiektywnym, niezależnym od przynależności partyjnej czy organizacyjnej, ogniwem umacniającym jedność narodową i wspólne działanie na rzecz kształtowania szeroko rozumianego środowiska ludzkiego. W tym aspekcie zbieżne są cele państwa i kościoła. Wszyscy jesteśmy zainteresowani w uzyskaniu postępu, ugruntowaniu zasad współżycia rodzinnego i społecznego, szacunku dla mienia społecznego i prywatnego, pracowitości, sumienności, obowiązkowości i rzetelności w /wypełnianiu swoich funkcji życiowych, a także w przezwyciężaniu narastających zjawisk psujących ład i porządek społeczny przez wykolejone i aspołeczne jednostki.</u> + <u xml:id="u-32.7" who="#PoselUjmaEdmund">W świetle tej motywacji wyraźnie zarysowuje się społeczna rola aktu ustawodawczego, który przez normalizację stanu własnościowego otwiera nowy rozdział stosunków państwo-kościół i stwarza hierarchii kościelnej warunki do rozwinięcia szerszej działalności na rzecz realizacji celów ogólnonarodowych.</u> + <u xml:id="u-32.8" who="#PoselUjmaEdmund">Wysoki Sejmie! Stronnictwo Demokratyczne, skupiające w swych szeregach ludzi o różnych postawach światopoglądowych, ale konsekwentnie stojących na gruncie budownictwa socjalistycznego — jest ewidentnym przykładem możliwości pełnego uczestnictwa wszystkich ludzi pracy w politycznym, społecznym i gospodarczym życiu państwa socjalistycznego. W ramach Frontu Jedności Narodu jest miejsce dla każdego, komu nie są obojętne losy ojczyzny. Jedyną uniwersalną miarą wartości człowieka staje się dziś jego praca i postawa wobec interesów narodowych i ogólnospołecznych. Potwierdzeniem tej zasady jest rozpatrywany dziś projekt ustawy jednakowo ważny społecznie dla wszystkich ludzi — niewierzących, jak i wierzących, obywateli jednej ojczyzny, twórców jednej zróżnicowanej przecież i bogatej rzeczywistości socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-32.9" who="#PoselUjmaEdmund">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego, w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać, wyraża głębokie przeświadczenie, że wyjście z inicjatywą ze strony państwa naprzeciw żywotnym potrzebom kościoła zostanie wykorzystane przez hierarchię kościelną na rzecz moralnego umocnienia naszego państwa socjalistycznego oraz normalizacji i stabilizacji administracji kościelnej na Ziemiach Zachodnich i Północnych. Z tych względów — Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego będzie głosował za przyjęciem projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-32.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-32.11" who="#PoselUjmaEdmund">Wicemarszałek Andrzej Werblan:</u> + <u xml:id="u-32.12" who="#PoselUjmaEdmund">Głos zabierze poseł Marek Kabat.</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#PoselKabatMarek">Wysoki Sejmie! Wniesiony przez Rząd pod obrady Sejmu projekt ustawy dotyczącej sytuacji własnościowej kościoła na Ziemiach Zachodnich i Północnych — a odnosi się ona ze względu na zakres przede wszystkim do Kościoła Rzymskokatolickiego — w sposób radykalny, jednolity i jednoznaczny rozwiązuje problemy, które w przeszłości były poważnym źródłem konfliktów w stosunkach kościelno-państwowych oraz przyczyną społecznego niezadowolenia.</u> + <u xml:id="u-33.1" who="#PoselKabatMarek">Przemawiając w imieniu Koła Poselskiego — „Pax”, chciałem wyrazić pełne poparcie dla projektu ustawy w przedstawionym brzmieniu oraz uznanie z powodu przejawionej przez Rząd inicjatywy. Nie nadużyjemy słów stwierdzając, że jest to fakt doniosły jako świadectwo dobrej woli i przejaw suwerennej decyzji państwa. Żywimy uzasadnioną nadzieję, że okaże się on też krokiem milowym w historycznym procesie pełnej normalizacji stosunków pomiędzy kościołem a państwem. Jest to akt ważny dla przyszłości.</u> + <u xml:id="u-33.2" who="#PoselKabatMarek">Należy oczekiwać, że dyrektor Urzędu do Spraw Wyznań wyda zgodnie z intencją ustawy równie jasne, szczegółowe przepisy wykonawcze oraz że w toku jej wykonywania władze państwowe, a także zainteresowane osoby prawne kościoła, dołożą starań, aby wprowadzanie w życie ustawy przyczyniło się do wytworzenia atmosfery wzajemnego zaufania, w duchu pożądanej, a zamierzonej przez Rząd normalizacji stosunków.</u> + <u xml:id="u-33.3" who="#PoselKabatMarek">Chodzi zwłaszcza o to, aby sprawy nietypowe, a szczególnie sprawy, których rozwiązywanie przewiduje art. 2 i 3 ustawy, były załatwiane w zgodzie z duchem tego ustawowego aktu, który zmierza przecież konsekwentnie do wyeliminowania istotnego źródła sporów.</u> + <u xml:id="u-33.4" who="#PoselKabatMarek">Problemy zawarte w projekcie ustawy mają znaczenie nie tylko dlatego, że rozwiązują formalnie sprawę własności kościoła na Ziemiach Zachodnich i Północnych, co jest oczywiście ogromnie ważne, ale przede wszystkim dlatego, że są konkretnym wyrazem autentycznego zaspokajania określonych współczesnych potrzeb społecznych. Ważne są konsekwencje natury społecznej, ideowo-politycznej i historycznej tego aktu.</u> + <u xml:id="u-33.5" who="#PoselKabatMarek">Wysoki Sejmie! Chciałbym tu z całą mocą podkreślić specjalnie doniosły aspekt ustawy, którą mamy dzisiaj uchwalić.</u> + <u xml:id="u-33.6" who="#PoselKabatMarek">Jesteśmy wszyscy świadomi trudności i ogromu zadań, jakie stoją przed całym narodem. Ambitne, a równocześnie realne przecież zamierzenia, jakie przedstawia społeczeństwu kierownictwo partii i Rządu, rysują przed nami perspektywę nie tylko wyjścia z trudności, ale perspektywę szansy dokonania dalszego wielkiego skoku rozwojowego. Jest oczywiste, a podkreślono to również w wielu oficjalnych wypowiedziach przedstawicieli władz, że warunkiem owej pomyślnej perspektywy jest koncentracja woli i sił moralnych całego narodu, wierzących i niewierzących, nad wykonaniem tych zadań. Otóż w naszym przekonaniu wprowadzenie w życie postanowień ustawy będzie jednym z ważnych czynników mobilizujących siły moralne naszego społeczeństwa. Opinia katolicka, opinia nie tylko duchownych, ale przede wszystkim świeckich katolików, dostrzeże w tym posunięciu wyraz uznania ze strony władz państwowych dla roli kościoła i społeczności katolików w rozwoju wewnętrznej integracji i jednoczeniu Ziem Zachodnich i Północnych z macierzą. W pionierskim trudzie świeccy katolicy, którym towarzyszyli duszpasterze, zagospodarowywali i zaludniali te ziemie. Współuczestniczyli w ich rozkwicie gospodarczym, wydobywali dowody ich polskości, co nieraz stawało się przyczyną napaści na kościół i katolicyzm Polski ze strony rewizjonizmu zachodnioniemieckiego. Dla rodzimej ludności polskiej na tych ziemiach często przez całe pokolenia Kościół Rzymskokatolicki był oparciem moralnym, a katolickie obiekty sakralne — widomym znakiem polskości.</u> + <u xml:id="u-33.7" who="#PoselKabatMarek">W tym miejscu chciałbym nawiązać do historycznego aspektu zagadnienia, mającego jak najbardziej aktualne reperkusje polityczne. Chrześcijaństwo na Ziemiach Zachodnich wprowadził Mieszko I, a organizacja kościelna tych ziem erygowana została przez Stolicę Apostolską z inicjatywy Bolesława Chrobrego. Słynny Zjazd Gnieźnieński w roku 1000, będący przejawem wejścia Polski w główny nurt polityki europejskiej, stał się zarazem widownią ustanowienia gnieźnieńskiej prowincji kościelnej i konsekracji arcybiskupa gnieźnieńskiego oraz biskupów Krakowa, Wrocławia i Kołobrzegu.</u> + <u xml:id="u-33.8" who="#PoselKabatMarek">Pamiętać należy również, że biskupstwo wrocławskie formalnie podlegało metropolitalnemu zwierzchnictwu polskiej stolicy prymasowskiej w Gnieźnie aż do XVIII wieku. Polskie napisy w kościołach czy kapliczkach przydrożnych również świadczą o tym, że gospodarzem tych obiektów był przez wieki i pozostał do dziś i na zawsze lud polski.</u> + <u xml:id="u-33.9" who="#PoselKabatMarek">Ustawa jest więc potwierdzeniem patriotycznej funkcji — dawnej i współczesnej — obecności i pracy katolików na Ziemiach Zachodnich i Północnych. Dowód takiego uznania ze strony władz państwowych wpływać będzie w sposób oczywisty na zwiększenie moralnej gotowości wierzących Polaków przyczynienia się do realizacji dalszego etapu rozwoju Polski socjalistycznej i umacniania jej orientacji międzynarodowej.</u> + <u xml:id="u-33.10" who="#PoselKabatMarek">Całe społeczeństwo polskie z przyczyn patriotycznych — a społeczność katolicka dodatkowo w trosce o dalszy rozkwit życia religijnego na tych ziemiach — oczekuje na ostateczne uregulowanie przez Stolicę Apostolską administracji kościelnej na terenach objętych ustawą. Chodzi przede wszystkim o mianowanie miejscowych biskupów-ordynariuszów z pełną kanoniczną jurysdykcją w ich diecezjach, jak i o ustalenie nowych granic diecezji. Wyrażamy nadzieję, że postanowienia ustawy, rozwiązując problem własności Kościoła Rzymskokatolickiego na Ziemiach Zachodnich i Północnych, wpłyną korzystnie na przyspieszenie procesu uregulowania, oczekiwanego przez całą polską opinię. Taka pełna stabilizacja prawno-kanoniczna administracji kościelnej na tych ziemiach jest potrzebą zarówno natury duszpasterskiej, jak i potrzebą społeczno-polityczną.</u> + <u xml:id="u-33.11" who="#PoselKabatMarek">Wyrażaliśmy już z tego miejsca przekonanie, że rozmówcami władz państwowych powinni być zarówno przedstawiciele hierarchii polskiej, jak i przedstawiciele Kurii Rzymskiej. Toteż z zadowoleniem przyjmujemy fakt nawiązania kontaktów i rozpoczęcia rozmów między przedstawicielami Rządu PRL a Watykanem. Z rozmowami tymi wiążemy nadzieję na stopniowe osiągnięcie takiego prawno-instytucjonalnego porozumienia między państwem a kościołem, które z jednej strony zapewni właściwe warunki dla pełnienia przez kościół jego misji religijnej w państwie socjalistycznym oraz ułatwiać będzie zaspokojenie w pełni społecznych potrzeb w tym zakresie, a z drugiej zaś strony będzie odpowiadało interesom politycznym i pozycji międzynarodowej naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-33.12" who="#PoselKabatMarek">Polska powinna być stroną aktywną w rozwijanym od dłuższego czasu przez Stolicę Apostolską dialogu z państwami socjalistycznymi, dialogu, którego celem jest służenie ogólnemu odprężeniu, pokojowi oraz znormalizowaniu stosunków dwustronnych z poszczególnymi krajami socjalistycznymi.</u> + <u xml:id="u-33.13" who="#PoselKabatMarek">Decyzje władz państwowych, łącznie z ustawą, którą dzisiaj przyjmiemy, a która potwierdza praktycznie wolę i zdecydowanie Rządu doprowadzenia do pełnej normalizacji stosunków między państwem a kościołem, wymagają równie konstruktywnej postawy ze strony władz kościelnych, ze strony naszego Episkopatu. Nie chodzi tylko o wzajemne gesty; chodzi o wytworzenie trwałej sytuacji wzajemności i szczerości opartej na fundamencie potrzeb społecznych, których ominąć nie można.</u> + <u xml:id="u-33.14" who="#PoselKabatMarek">Dobro narodu jest niepodzielne, a służenie mu nie może być przez nikogo świadczone warunkowo. Patriotyczny, społeczny, humanistyczny sens wysiłku, jaki podejmuje nasz naród w obecnym okresie — w sposób naturalny stawia bardzo określone wymagania wobec duszpasterskiej misji pełnionej przez kościół. Kształtując postawy ofiarne, postawy gotowości świadczenia dobru wspólnemu przez osobistą, rzetelną pracę, postawy skutecznie przeciwdziałające zjawiskom demoralizacji, nieposzanowania mienia społecznego, alkoholizmu, różnego rodzaju objawom egoizmu — misja duszpasterska kościoła będzie wzmacniać siłę naszego państwa socjalistycznego oraz funkcjonowanie jego ustroju.</u> + <u xml:id="u-33.15" who="#PoselKabatMarek">W otaczaniu specjalną troską życia rodziny, jako podstawowej komórki społecznej, co jest warunkiem poprawy procesów demograficznych i zdrowia moralnego i biologicznego narodu — Kościół Rzymskokatolicki spełnia w stosunku do społeczności katolickiej niezastąpioną rolę.</u> + <u xml:id="u-33.16" who="#PoselKabatMarek">Z tego punktu widzenia na specjalną uwagę zasługuje sprecyzowana ostatnio i konsekwentnie wprowadzana w życie przez państwo polityka społeczna. Obliczono ją między innymi na umacnianie życia rodzinnego, pomoc rodzinom wielodzietnym, poprawę sytuacji pracujących kobiet i matek, rozwój budownictwa mieszkaniowego i urządzeń socjalnych. Wszystkie te bezsporne cele, których osiągnięcie, zależy od wydajnej pracy i wysokiego poczucia odpowiedzialności każdego na swym posterunku pracy — w sposób oczywisty domagają się świadomego wsparcia przez katolików i dowartościowania motywacyjną siłą i sankcją światopoglądu katolickiego.</u> + <u xml:id="u-33.17" who="#PoselKabatMarek">Nie tylko kryterium eliminacji jałowych konfliktów, ale przede wszystkim pozytywne kryterium mobilizacji sił świeckiej społeczności katolików poprzez uwydatnianie społecznych powinności wypływających z wiary i światopoglądu katolickiego, powinny wyznaczać perspektywę dalszego rozwoju stosunków kościelno-państwowych. Społeczność katolicka w Polsce oczekuje na rozwinięcie szerszej niż dotychczas inicjatywy biskupów w tym kierunku.</u> + <u xml:id="u-33.18" who="#PoselKabatMarek">Oczekiwanie to ma oparcie w społecznych realiach. Istota rzeczy polega na tym, iż w Polsce rozwinęło się szeroko i nadal umacnia się zjawisko obywateli o konsekwentnym potrójnym zaangażowaniu. Stojąc bezkompromisowo na gruncie światopoglądu chrześcijańskiego, obywatele ci równocześnie reprezentują odpowiedzialność patriotyczną, świadcząc codzienną pracą i inicjatywą, pod kierownictwem partii klasy robotniczej, na rzecz twórczego rozwijania budownictwa socjalistycznego w naszym kraju i umacniania jego miejsca w układzie międzynarodowym. W tych warunkach etyka społeczna, jaką upowszechnia w toku pracy duszpasterskiej i wychowawczej kościół katolicki w naszym kraju, nie może lekceważyć, ani tym bardziej podważać, politycznych przekonań świeckich katolików. Podkreślony przez Sobór ponadustrojowy charakter misji kościoła oraz zasada samodzielności politycznej katolików świeckich w powiązaniu z faktycznym stanem świadomości społecznej wierzących Polaków — stają się podstawą niezbędnego uznania przez hierarchię potrzeb państwa socjalistycznego oraz moralnego poparcia jego perspektyw rozwojowych.</u> + <u xml:id="u-33.19" who="#PoselKabatMarek">Wysoki Sejmie! Powiedziałem przed chwilą, że hierarchia kościoła powinna uwzględniać w coraz szerszym stopniu wnioski płynące z faktu świadomej pracy mas katolików świeckich na rzecz Polski Ludowej. Jeśli z optymizmem patrzymy w przyszłość na ostateczne utrwalenie się koncepcji porozumienia między kościołem a państwem, to przede wszystkim dlatego, że w bazie społeczno-politycznych przekonań świeckich katolików widzimy naturalne zaplecze dla tego porozumienia. Potrzeby tego zaplecza powinny być brane pod uwagę nie tylko przez władze państwowe, ale także przez hierarchię kościoła. Tak jak w całym świecie, tak i w Polsce nastąpił zmierzch kościelnego paternalizmu politycznego. Świecki katolik we współczesnej Polsce ma na ogół wysoką kulturę polityczną, odznacza się samodzielnością społecznego myślenia i po prostu od swojego duszpasterza nie oczekuje w tych sprawach autorytatywnego stanowiska. Podobnie katolik świecki nie oczekuje dzisiaj od swojego duszpasterza czy biskupa, że rozwiążą oni problem pozycji obywatelskiej człowieka wierzącego w państwie socjalistycznym. Toteż pożądane i konieczne prawno-instytucjonalne porozumienie między zwierzchnimi władzami kościoła a władzami państwowymi nie może przysłaniać ani tym bardziej nie może być przeciwstawiane potrzebom rozwoju w ramach demokracji socjalistycznej — demokracji światopoglądowej. Jesteśmy zobowiązani dbać o trwałe skutki zabiegów normalizacyjnych, dlatego trzeba przeciwdziałać wszelkim jednostronnościom.</u> + <u xml:id="u-33.20" who="#PoselKabatMarek">Przedłożony Sejmowi projekt ustawy jest krokiem bardzo istotnym, ponieważ oznacza likwidację przez państwo polskie stanu anormalnego w dziedzinie, w której państwo to jest wyłącznie suwerenne i władne do podjęcia jednostronnej decyzji. Naturalne staje się z tą chwilą oczekiwanie na akt analogiczny, lecz należący przede wszystkim do kompetencji zwierzchnictwa kościoła, mianowicie ustanowienie regularnych diecezji i ich granic zgodnych z granicami państwowymi.</u> + <u xml:id="u-33.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-33.22" who="#PoselKabatMarek">Wicemarszałek Andrzej Werblan:</u> + <u xml:id="u-33.23" who="#PoselKabatMarek">Głos ma poseł Janusz Zabłocki.</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#PoselZablockiJanusz">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Wraz z przyjęciem przez Sejm przedłożonego dzisiaj projektu ustawy, ustawy o przejściu na osoby prawne Kościoła Rzymskokatolickiego oraz innych kościołów i związków wyznaniowych własności niektórych nieruchomości położonych na Ziemiach Zachodnich i Północnych, zostanie ostatecznie prawnie uregulowany jeden z kontrowersyjnych problemów, stanowiący od lat źródło nieporozumień w stosunkach między kościołem i państwem.</u> + <u xml:id="u-34.1" who="#PoselZablockiJanusz">Na stosunkach tych zaciążyła nieszczęśliwie ustawa z 14 lipca 1961 roku o gospodarce terenami w miastach i osiedlach, która przesądzała, iż nieruchomości znajdujące się od 1945 roku we władaniu kościelnym na Ziemiach Zachodnich i Północnych stanowią własność państwa. Stworzyło to w sytuacji prawno-majątkowej Kościoła Rzymskokatolickiego, a także innych kościołów i związków wyznaniowych stan odrębny dla tych obszarów, które przed 1939 rokiem należały do państwa polskiego, a inny dla tych, które zostały odzyskane po wojnie. W czasie, gdy integracja Ziem Zachodnich i Północnych z macierzą stawała się coraz pełniejsza, takie zróżnicowanie, wyodrębniające prawnie te ziemie od reszty kraju, było rażącym anachronizmem. Było ono niekorzystne nie tylko dla kościoła, ale przynosiło również szkodę naszym interesom narodowym i państwowym. Decyzję tę kościół odebrał jako utrudnienie w sprawowaniu jego misji religijnej, utrudnienie niezasłużone w świetle wkładu, jaki wniósł na tych ziemiach dawniej w walkę o ich polskość, a następnie — już po wojnie — w ich zasiedlenie i w rozwój na nich polskiego życia. Stan ten boleśnie był również odczuwany w skupiskach ludności rodzimej. Następowało bowiem uznanie za — „mienie poniemieckie” i — „upaństwowienie” świątyń i budynków kościelnych, wznoszonych w ciągu stuleci jej rękami i jej ofiarnością, a w czasach najsroższej akcji germanizacyjnej — stanowiących dla niej nierzadko ostatnią ostoję polskości.</u> + <u xml:id="u-34.2" who="#PoselZablockiJanusz">Toteż przemawiając dzisiaj w imieniu Koła Poselskiego — „Znak” pragnę wyrazić głębokie zadowolenie z inicjatywy ustawodawczej Rządu, zmierzającej do zmiany poprzedniego stanu prawnego, 'wytworzonego ustawą z 14 lipca 1961 r. Pragnę przypomnieć, iż do tej ostatniej ustawy nasze Koło zgłaszało zasadnicze zastrzeżenia zarówno w fazie obrad odpowiedniej komisji, jak i podczas debaty na plenum Sejmu. Zastrzeżenia te nie były wzięte pod uwagę, w wyniku czego Koło Poselskie — „Znak” zmuszone było do głosowania przeciw.</u> + <u xml:id="u-34.3" who="#PoselZablockiJanusz">Uregulowanie przez Sejm w drodze ustawowej zagadnienia własności kościelnej na Ziemiach Zachodnich i Północnych, stabilizując sytuację kościoła na tych ziemiach, daje katolikom polskim tym silniejsze podstawy do domagania się również od Stolicy Apostolskiej takich decyzji, które by w sposób pełny i ostateczny kładły kres tymczasowości w administracji kościelnej na tych obszarach. Chodzi nam o decyzje, ustanawiające w miejsce dotychczasowych administratur apostolskich, regularne diecezje o zachodnich granicach pokrywających się z granicami naszego państwa na Odrze i Nysie i mające za ordynariuszy pełnoprawnych biskupów rezydencjalnych, podobnie jak to jest w pozostałej części naszego kraju. Decyzji takich oczekuje od Watykanu społeczeństwo polskie już od przeszło ćwierćwiecza. Uzależnianie ich od przyszłego traktatu pokojowego z Niemcami bądź też — jak się mówi od niedawna — od ratyfikacji układu zawartego między Polską a NRF 7 grudnia 1970 roku, jest dla opinii polskiej niezrozumiałe. Rozmija się ono bowiem z elementarnym realizmem. Rozmija się też z powszechnym moralno-prawnym odczuciem naszego narodu, który poniósłszy tak tragiczne ofiary wskutek niemieckiej agresji i okupacji — odczuwa swój powrót na ziemie nad Odrą, Nysą i Pasłęką jako nieodwracalny akt dziejowej sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-34.4" who="#PoselZablockiJanusz">Na podkreślenie zasługuje, że przedłożony projekt ustawy poprzedzony został długotrwałą i szczegółową konsultacją z przedstawicielami zainteresowanego treścią tej ustawy Episkopatu, który miał możność zgłaszać do niej swoje opinie i postulaty. I jakkolwiek — o ile nam wiadomo — nie wszystkie spośród tych opinii i postulatów zostały w ostatecznej wersji uwzględnione, to jednak w istotnej swojej treści przedłożony dziś Sejmowi projekt ustawy można uważać za uzgodniony między stronami. Zgodnie z oświadczeniem, jakie dyrektor Urzędu do Spraw Wyznań złożył sejmowej Komisji Spraw Wewnętrznych, podobnej konsultacji z Episkopatem zostaną poddane również przepisy wykonawcze, które mają zostać wydane w ciągu najbliższych 14 dni w oparciu o postanowienia art. 1 pkt. 4 oraz art. 3 ustawy. W ścisłej konsultacji z Episkopatem ma również realizować Rada Ministrów swoje uprawnienia wynikające z delegacji zawartej w art. 2, a dotyczące rozstrzygania przypadków nietypowych, kiedy nie są spełniane warunki pozwalające na przejście nieruchomości na rzecz kościoła mocą samej ustawy, ale równocześnie jest to niezbędne do wykonywania celów religijnych.</u> + <u xml:id="u-34.5" who="#PoselZablockiJanusz">Ze szczególnym uznaniem przyjąć trzeba tę praktykę konsultacji z kościołem aktów prawnych, które go dotyczą. W praktyce tej, jakiej, niestety, brakło w poprzednim okresie, odczytujemy jedno ze znamion nowego stylu sprawowania władzy. Oznacza on podejmowanie decyzji w konsultacji z szerszą opinią, a w szczególności z opinią najbardziej bezpośrednio nimi zainteresowanych środowisk. Żywimy nadzieję, że praktyka ta pozostanie również i nadal trwałą zasadą we wzajemnych stosunkach między Rządem i Episkopatem, dopomagając w stopniowym rozwiązywaniu wszelkich problemów.</u> + <u xml:id="u-34.6" who="#PoselZablockiJanusz">Wysoki Sejmie! przedłożenie Sejmowi rządowego projektu ustawy o własności kościelnej na Ziemiach Zachodnich i Północnych jest owocem polityki nowego kierownictwa partii i Rządu, wyłonionego po kryzysie grudniowym roku 1970. Już w pierwszych jego wystąpieniach programowych padła zapowiedź dążenia do pełnej normalizacji stosunków z kościołem.</u> + <u xml:id="u-34.7" who="#PoselZablockiJanusz">Przemawiając w imieniu Koła Poselskiego — „Znak” pragnę wyrazić uczucie szerszej opinii katolickiej, która z uznaniem i nadzieją przyjęła zarówno tę zapowiedź normalizacji, jak i pierwsze na tej drodze fakty. U wszystkich Polaków, czujących swoją odpowiedzialność za los naszego kraju, utrzymujące się od lat w stosunkach między kościołem i państwem napięcia i konflikty budziły niepokój i dezaprobatę. Powszechnie odczuwano, że marnotrawi się w nich wiele społecznej energii, która mogłaby zostać wykorzystana bardziej twórczo do innych, pożyteczniejszych celów.</u> + <u xml:id="u-34.8" who="#PoselZablockiJanusz">Toteż budzą nadzieję i muszą się spotkać z pozytywnym oddźwiękiem wszystkie fakty, oznaczające mowy klimat w stosunkach państwa z kościołem i otwierające drogę do rozsądnego ułożenia tych stosunków na przyszłość. Do faktów takich zaliczyć trzeba przyjęcie przez Premiera Piotra Jaroszewicza w dniu 3 marca przewodniczącego konferencji Episkopatu i Prymasa Polski — kardynała Stefana Wyszyńskiego, jak również zapoczątkowane w Rzymie w ostatnich dniach kwietnia br. rozmowy przedstawicieli Rządu PRL i Stolicy Apostolskiej, co odpowiadało od lat oczekiwaniom opinii katolickiej w Polsce.</u> + <u xml:id="u-34.9" who="#PoselZablockiJanusz">Również uchwalenie ustawy, wniesionej dziś pod obrady Sejmu, widzieć trzeba jako kolejny, istotny krok naprzód w procesie normalizowania stosunków z kościołem. Przyczyni się to nie tylko do usunięcia źródła wielu napięć, ale i służyć będzie umocnieniu zaufania, dostarczy bowiem pozytywnego dowodu, że przy niezbędnej dobrej woli z obu stron — możliwe jest rozsądne uregulowanie spraw, które w panującej dawniej atmosferze wydawały się nieraz niemożliwe do załatwienia. Umocni też nadzieję, że również inne, trudne problemy, które muszą zostać pokonane na drodze normalizacji (a jest ich jeszcze niemało, żeby wymienić choćby problem budowy kościołów), będą w podobnym duchu analizowane i znajdą dla siebie uzgodnione rozwiązania.</u> + <u xml:id="u-34.10" who="#PoselZablockiJanusz">Normalizacja stosunków z kościołem, która ma być normalizacją pełną, nie może się wszakże ograniczać wyłącznie do spraw, które dotyczą instytucji kościelnych, choć jest to na pewno zagadnienie wielkiej wagi. Poza problemami kościoła, jako instytucji, pozostaje problem sytuacji człowieka wierzącego w miejscu jego pracy i w życiu społecznym kraju.</u> + <u xml:id="u-34.11" who="#PoselZablockiJanusz">Trzeba stwierdzić, że sprawy te ciągle wyglądają źle, że zaciążyły na nich nawarstwione przez lata złe doświadczenia poprzedniej epoki i poprzedniej polityki wyznaniowej, w której słowa rozmijały się z faktami. Nie po raz pierwszy wracam do tej sprawy. Proszę pozwolić, że przypomnę jedno z naszych przemówień w Sejmie przed sześciu laty. Powiedzieliśmy wówczas, że Konstytucja naszego państwa zawiera w tej sprawie przepisy jasne i niedwuznaczne, natomiast istniejąca praktyka w licznych wypadkach rozmija się z jej duchem i literą. Powiedzieliśmy też, że ludzie wierzący, dający z siebie tak wielki wkład pracy dla państwa ludowego, nie mogą mieć odczucia, że stanowią w tym państwie jakąś drugą, niepełnoprawną kategorię obywateli.</u> + <u xml:id="u-34.12" who="#PoselZablockiJanusz">Chcemy wierzyć, że po grudniowych zmianach w życiu polskim, w klimacie postępującej normalizacji stosunków z kościołem, również i ten problem zostanie doceniony i doczeka się w praktyce właściwego rozwiązania. Umacniają nas w tej nadziei słowa, jakie wypowiedział na VII Plenum KC PZPR jego I Sekretarz Edward Gierek: — „Pracy i zasług dla ojczyzny nie dzielimy i dzielić nie będziemy według przynależności partyjnej czy organizacyjnej, według tego czy ktoś jest wierzący czy niewierzący”. A także słowa, jakie przed kilku dniami usłyszeliśmy na plenarnej sesji Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu z ust członka Biura Politycznego i sekretarza KC PZPR Józefa Tejchmy, który mówił: „Oceniać się będzie ludzi także bez względu na ich pochodzenie społeczne, przynależność partyjną, wyznawaną filozofię i praktykowaną religię” i że uniwersalną miarą wartości wszystkich ludzi, partyjnych i bezpartyjnych, jest — „postawa wobec interesów narodowych i ogólnospołecznych, wyrażona dobrą pracą w swoim zawodzie, na swoim stanowisku społecznym”.</u> + <u xml:id="u-34.13" who="#PoselZablockiJanusz">Jest więc konieczne i pilne, by tak określone stanowisko kierownictwa partii znalazło konsekwentną realizację w praktyce wszystkich szczebli partii i administracji państwowej. Jest to w Polsce sprawa o poważnym wymiarze społecznym. Uruchomienie w naszym kraju nowych sił społecznych oraz wyzwolenie szerszej aktywności i inicjatywy zależy bowiem również od tego, czy ludzie wierzący będą mogli odczuć zmianę w klimacie swego dnia powszedniego, w zakładzie pracy i organizacji społecznej, ozy będą mogli zaufać, że będą rzeczywiście traktowani jako pełnoprawni obywatele ludowego państwa i oceniani wszędzie nie według innych kryteriów, ale w zależności od własnej pracy, zdolności i kompetencji zawodowych.</u> + <u xml:id="u-34.14" who="#PoselZablockiJanusz">Wysoki Sejmie! Jest rzeczą znaną, że po roku 1944 — roku narodzin Polski Ludowej — nastąpił na naszych ziemiach nie mający dotąd historycznego precedensu i ważny dla przyszłości fakt spotkania dwu rzeczywistości: rodzącego się ustroju socjalistycznego, budowanego pod kierownictwem partii marksistowskiej oraz tradycyjnego katolicyzmu, silnie wrośniętego w tysiącletnią historię naszego narodu i w świadomość znacznej większości współczesnych Polaków.</u> + <u xml:id="u-34.15" who="#PoselZablockiJanusz">Zrozumiałe jest, że pierwsza faza tego spotkania — moglibyśmy ją nazwać fazą pierwszej konfrontacji — przebiegała pod znakiem ostrej wzajemne j opozycji, przyjmującej niekiedy formy gwałtowne i dramatyczne. Jest to logiczne i nie mogło być inaczej. Obu partnerów tego spotkania dzieliły bowiem i przeciwstawiały nie tylko zasadnicze różnice doktrynalne, ale i narosłe od długiego czasu uprzedzenia historyczne. Tak było u punktu wyjścia — jednakże stan ten uległ od tamtego czasu bardzo poważnym zmianom.</u> + <u xml:id="u-34.16" who="#PoselZablockiJanusz">Głównym elementem tej nowej jakości są przemiany, jakie zaszły i trwają nadal w kościele — jego wewnętrzna odnowa, zapoczątkowana przez Jana XXIII i potwierdzona przez Sobór Watykański II. Kościół, opierając się ciążeniu przeszłości i naciskom różnych sił politycznych, nie chce się dziś identyfikować z Zachodem przeciw Wschodowi, pragnie stać się nadrzędnym autorytetem moralnym ponad wszelkimi podziałami i przeciwieństwami, rozdzierającymi świat dzisiejszy.</u> + <u xml:id="u-34.17" who="#PoselZablockiJanusz">Intencję tę można dziś łatwo odczytać w działalności dyplomatycznej Stolicy Apostolskiej, szczególnie żywej i bogatej w okresie pontyfikatu obecnego papieża, Pawła VI. Jest to działalność ożywiona ideą wspierania pokoju, wyrównania dysproporcji w rozwoju różnych stref świata oraz zacieśnienia współpracy między narodami. Przeniknięta jest przy tym troską, by kościół — zgodnie z duchem Soboru — wnosił swój wkład w sprawy świata bezinteresownie, nie kierując się żadnymi własnymi względami politycznymi i unikając angażowania się po stronie jakiegokolwiek z istniejących bloków polityczno-militarnych. Jednym z przykładów takiego nastawienia jest pozytywny stosunek Stolicy Apostolskiej do projektu konferencji bezpieczeństwa europejskiego. W takim klimacie możliwe się stają coraz liczniejsze i coraz bardziej rzeczowe kontakty dyplomatyczne i negocjacje z rządami państw socjalistycznych, w tym ostatnio również z Polską.</u> + <u xml:id="u-34.18" who="#PoselZablockiJanusz">W sferze doktryny kościół posoborowy, zwłaszcza po tegorocznym liście apostolskim Pawła VI — „Octogesima Adveniens”, biorąc pod uwagę ogromną różnorodność warunków, w jakich żyją w świecie współczesnym chrześcijanie, świadomie powstrzymuje się od proponowania jakiegoś jednego uniwersalnego powszechnie obowiązującego wzorca rozwiązań społeczno-ustrojowych. Zachęca natomiast samych katolików w poszczególnych krajach do tego, by w łączności ze swoją hierarchią, ale w sposób bardziej autonomiczny niż to było kiedykolwiek dotąd, dokonywali wyboru właściwych rozwiązań uwzględniających sytuację ich kraju i narodu. Spośród takich możliwych rozwiązań nie zostają z góry wykluczone również rozwiązania typu socjalistycznego, a współpraca katolików z ludźmi o innych przekonaniach dla wspólnego dobra ich kraju jest nie tylko uznana, ale i zalecana.</u> + <u xml:id="u-34.19" who="#PoselZablockiJanusz">Jak choćby z tego krótkiego przeglądu wynika, w klimacie stosunków między katolicyzmem a światem socjalistycznym nastąpiły bardzo głębokie zmiany. Sytuacja — zarówno w skali ogólnoświatowej jak też, z pewnym opóźnieniem, w skali polskiej — zdaje się wchodzić w nową fazę jakościową. Sądzę, że nie wolno — pod groźbą popełnienia poważnych błędów — tego nie dostrzegać czy też nie doceniać. Nowy, tworzący się stopniowo stan faktyczny zawiera bowiem w sobie nowe możliwości i szanse, które należałoby w porę dostrzec i właściwie wykorzystać.</u> + <u xml:id="u-34.20" who="#PoselZablockiJanusz">Te możliwości i szanse należy sobie uświadomić właśnie w tym momencie, gdy zarysowuje się w naszym kraju perspektywa pełnej normalizacji stosunków państwa z kościołem. Powstaje mianowicie szansa świadomego przejścia, wspólnym wysiłkiem obu stron, z fazy konfrontacji w fazę trwałego współistnienia i współdziałania. Obiektywne przesłanki do takiego przejścia dojrzewają, zależą one przede wszystkim od samych stron.</u> + <u xml:id="u-34.21" who="#PoselZablockiJanusz">Postulat trwałego współistnienia wydaj e się oczywisty. Doświadczenia dotychczasowego okresu, także i przez to wszystko, co było w nich negatywne, zdołały obu stronom spotkania uświadomić, że wzajemnych stosunków nie da się rozstrzygnąć na drodze jakiejś próby sił. Zdołały im uświadomić, jak bardzo iluzoryczne musi być traktowanie strony drugiej jako partnera tylko przejściowego, partnera bez przyszłości, który nie wart jest poważnych zabiegów o trwałe ułożenie z nim współistnienia. Jak nie okazał się takim zjawiskiem przejściowym, jakimś epizodycznym kaprysem historii, socjalistyczny ustrój w Polsce, związanej sojuszem ze Związkiem Radzieckim, tak również nie okazał się takim przejściowym fenomenem katolicyzm, który w ostatnim czasie wykazał chyba dowodnie s wio ją żywotność i zdolność adaptowania się do zmieniających się warunków historycznych. Wniosek, jaki nieodparcie się ciśnie jako uogólnienie tych trudnych i kosztownych społecznie lat jest więc taki, że innej perspektywy niż trwałe współistnienie nie ma i być nie może.</u> + <u xml:id="u-34.22" who="#PoselZablockiJanusz">Nie należy jednak procesu pełnej normalizacji stosunków państwa z kościołem widzieć jedynie w jego aspekcie negatywnym, to jest sprowadzać go wyłącznie do eliminowania źródeł możliwych konfliktów i podziałów w społeczeństwie. Należy go widzieć również w jego aspekcie pozytywnym, od strony szans konstruktywnego współdziałania kościoła z państwem, od strony wzbogacenia życia kraju uczestnictwem ludzi wierzących. Dlatego mówimy nie tylko o trwałym współistnieniu, ale i o współdziałaniu. Chcę tutaj z zadowoleniem powitać to, co przed chwilą mówił na ten temat poseł Sztachelski.</u> + <u xml:id="u-34.23" who="#PoselZablockiJanusz">Trzeba podkreślić, że w najtrudniejszych nawet okresach napięć i konfliktów między kościołem i państwem w minionym dwudziestopięcioleciu istniała zawsze pewna sfera spraw, które były poza wszelką dyskusją, uznane bowiem były za wspólne. Były to te sprawy, gdzie w grę wchodziły podstawowe interesy naszego narodu, los naszej wspólnej ojczyzny. Jedną z takich spraw wspólnych, gdzie stanowiska Rządu i Episkopatu, wierzących i niewierzących, nigdy się nie różniły — była sprawa polskości naszych Ziem Zachodnich i Północnych. Niezależnie też od wszystkiego, co dzieliło i przeciwstawiało, w różnych momentach dla państwa i narodu szczególnie trudnych, Episkopat umiał zdobyć się na postawę realistyczną i odpowiedzialną. Tak było w roku 1956, tak było później w roku 1968, a ostatnio również w grudniu roku 1970.</u> + <u xml:id="u-34.24" who="#PoselZablockiJanusz">Jak się wydaje, istnieją obecnie w doktrynie i świadomości kościoła przesłanki, pozwalające na to, by zakres tego pozytywnego współdziałania móc znacznie rozszerzyć. Potrzeba wsparcia żywotnych interesów narodu zjawiać się powinna nie tylko w momentach wyjątkowych i dramatycznych, gdy zawisa nad nim bezpośrednio groźba, ale również w dniu powszednim. W polskim pracowitym dniu powszednim wykuwa się bowiem los naszego narodu, rozwój kraju, jego zamożność i siła, zdrowie moralne i poziom kulturalny społeczeństwa. Są tu szerokie obszary, w których działalność państwa i działalność kościoła skierowane ku temu samemu społeczeństwu mogłyby się skutecznie uzupełniać i wspierać, służąc człowiekowi i narodowi pojmowanym wspólnie jako wartość nadrzędną. Wymienię przykładowo takie dziedziny, jak działalność na rzecz umocnienia rodziny i wzmożenia jej funkcji wychowawczej, jak pomoc matkom pracującym, jak walka z przejawami patologii społecznej — alkoholizmu, pasożytnictwa, nieuczciwości i nieodpowiedzialności, jak kształtowanie postaw ludzi w pracy zarówno w płaszczyźnie etyki zawodowej, jak i stosunków międzyludzkich w zakładzie, jak wreszcie budzenie wrażliwości na los drugiego człowieka i uczestnictwo w pomocy społecznej i działalności opiekuńczo-wychowawczej, gdzie istnieje przecież tak wielka potrzeba zwiększania wkładu państwa inicjatywą i środkami ze źródeł społecznych.</u> + <u xml:id="u-34.25" who="#PoselZablockiJanusz">Słowem kościół, spełniając zgodnie z kierunkami wytyczonymi przez Sobór swoją normalną działalność religijną i moralno-wychowawczą, może wnieść niemały wkład w formowanie człowieka, jakiego trzeba naszemu życiu społecznemu również i w warunkach ustroju socjalistycznego: człowieka uspołecznionego i moralnie zdrowego, świadomego nie tylko swoich uprawnień, ale i obowiązków wobec innych ludzi, miłującego swój kraj, traktującego poważnie i odpowiedzialnie własną pracę zawodową i obowiązki obywatelskie.</u> + <u xml:id="u-34.26" who="#PoselZablockiJanusz">Kościół, którego istotne zadania są religijne a nie polityczne, nie może wiązać się z żadnym systemem politycznym. Pełnił on jednak w historii swoją misję religijną w różnych formacjach historycznych i w różnych ustrojach, nie ma więc żadnych powodów, by pełniąc ją w socjalistycznej Polsce, nie miał uznać i respektować także i tego ustroju, który wyznacza obowiązująca w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Konstytucja. Podobnie powiedzieć można o postawie ludzi wierzących w życiu społeczno-politycznym. Jeżeli ostatni Sobór z takim naciskiem wymaga od nas, byśmy byli obecni we współczesnym świecie, to dla nas — katolików polskich — tym współczesnym światem, w jaki mamy wnosić nasze zaangażowanie i świadectwo, jest przede wszystkim rzeczywistość naszej socjalistycznej ojczyzny, rzeczywistość kraju między Odrą i Bugiem, Bałtykiem i Karpatami, kraju, który wszedł nieodwracalnie na drogę socjalistycznego rozwoju i na tej drodze tworzyć powinien wartości służące człowiekowi i narodowi.</u> + <u xml:id="u-34.27" who="#PoselZablockiJanusz">Minął już bezpowrotnie czas, kiedy mógł mieć uzasadnienie pogląd, że jakiekolwiek współdziałanie katolików z socjalistycznym państwem, kierowanym przez marksistów, może się dokonywać jedynie wbrew oficjalnej doktrynie i wbrew władzy kościelnej. Z tego okresu pochodzi również pogląd, nieprzezwyciężony, niestety, aż do dnia dzisiejszego, że prawdziwie wartościowym sojusznikiem może być tylko taki katolik, który jest w konflikcie z hierarchią i oficjalną nauką kościoła.</u> + <u xml:id="u-34.28" who="#PoselZablockiJanusz">Dziś, w wyniku zmian, jakie zaszły w kościele, ludzie wierzący ani w treściach obowiązującej doktryny, ani w uprawnieniach powołanych do wprowadzania jej w życie władz kościelnych, nie znajdują przeszkody, która uniemożliwiałaby im współpracę z niewierzącymi dla rozwoju kraju, także kraju o ustroju socjalistycznym. Stwarza to w perspektywie normalizacji szersze niż dotąd możliwości liczenia na aktywność społeczną i na uczestnictwo w życiu publicznym już nie tylko działających na peryferiach życia katolickiego grup awangardowych, ale ogółu katolików w Polsce. Jest to jedna z tych możliwości i jedna z tych szans, które zawiera aktualna faza wzajemnych stosunków.</u> + <u xml:id="u-34.29" who="#PoselZablockiJanusz">Wysoki Sejmie! Witając nadchodzący Nowy Rok 1971, I Sekretarz KC PZPR Edward Gierek wypowiedział te słowa:</u> + <u xml:id="u-34.30" who="#PoselZablockiJanusz">„Wiele nabrzmiałych problemów naszego życia czeka na właściwe rozwiązanie. Wierzę że tego dokonamy. Nie ma bowiem' takiej dziedziny naszego życia, nie ma takich spraw między nami, Polakami, których — zjednoczeni — nie moglibyśmy rozwiązać zgodnie z naszym: interesami narodu, zgodnie z racją stanu naszego socjalistycznego państwa”.</u> + <u xml:id="u-34.31" who="#PoselZablockiJanusz">Niechaj te słuszne słowa zostaną obustronnie przyjęte jako obowiązująca dewiza również dla dalszych stosunków między państwem i kościołem w Polsce Ludowej.</u> + <u xml:id="u-34.32" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-34.33" who="#PoselZablockiJanusz">Wicemarszałek Andrzej Werblan:</u> + <u xml:id="u-34.34" who="#PoselZablockiJanusz">Głos ma poseł Janusz Makowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#PoselMakowskiJanusz">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Państwo polskie, oddając na własność dyskutowaną przez nas ustawą Kościołowi Rzymskokatolickiemu, jak i innym kościołom i związkom wyznaniowym mienie nieruchome użytkowane przez nie na Ziemiach Zachodnich i Północnych, dokonuje ważnego aktu ustawodawczego w zakresie regulacji stosunków między państwem a kościołem. Równocześnie likwiduje anomalię prawną, jaką była w tym zakresie różnica między stanem prawnym posiadania kościoła na tych ziemiach i w reszcie Polski. Ten ostatni aspekt jest także istotny i ważny. W odczuciu społecznym, jak i w intencjach projektodawcy chodzi jednak przede wszystkim o jeden z podstawowych aktów na rzecz normalizacji stosunków między państwem a kościołem. Tak też patrzą na ten akt szerokie rzesze ludzi wierzących w Polsce. O tym mówił z tej trybuny poseł Jerzy Sztachelski w imieniu Klubu Poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Wszyscy widzimy w tym pierwszy krok zamierzonej normalizacji oraz realizację zapowiedzi kierownictwa politycznego kraju.</u> + <u xml:id="u-35.1" who="#PoselMakowskiJanusz">Wysoka Izbo! Niejednokrotnie z tej wysokiej trybuny posłowie Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego mieli możność przedstawiania dość wszechstronnie swojego punktu widzenia na całokształt stosunków między kościołem a państwem. Podkreślaliśmy, jak bardzo są zainteresowani sprawą normalizacji katolicy polscy, szerokie kręgi ludzi wierzących, a także wskazywaliśmy na to, jak istotny wpływ może mieć pozytywne uregulowanie spraw z tego zakresu na procesy integracji narodowej i mobilizacji wszystkich sił społeczeństwa na rzecz rozwoju kraju, rozwoju naszej gospodarki i stabilizacji ustroju.</u> + <u xml:id="u-35.2" who="#PoselMakowskiJanusz">Współpraca wierzących i niewierzących powinna dokonywać się na gruncie programu głoszonego przez Front Jedności Narodu, niezależnie od istniejących i trwałych w naszym kraju różnic światopoglądowych i niezależnie od stosunku do religii.</u> + <u xml:id="u-35.3" who="#PoselMakowskiJanusz">Różnicą te są i będą. Nie należy jednak z nich wyprowadzać różnic politycznych. Należy wysuwać to, co może nas łączyć. Dlatego za niesłuszne uważaliśmy tworzenie w Polsce stronnictwa politycznego, katolickiego czy chrześcijańskiego, choćby stało ono w pełni na gruncie ustroju socjalistycznego. Natomiast nie ma obecnie po II Soborze Watykańskim żadnych przeszkód doktrynalnych, by katolicy mogli się angażować w budownictwo socjalistyczne we własnym kraju z przesłanek patriotycznych i ideologicznych.</u> + <u xml:id="u-35.4" who="#PoselMakowskiJanusz">Należy jednak na drodze socjalistycznego angażowania się chrześcijan w Polsce usuwać przeszkody, a zwłaszcza te, które utrudniają zaspokajanie ich potrzeb religijnych lub mają w sobie choćby cień dyskryminacji obywatelskiej. Chodzi o ułatwienia w zakresie takich potrzeb, jak budownictwo sakralne, punkty katechetyczne itp. Chodzi także o odrzucenie kryterium wyznaniowego przy awansowaniu ludzi wierzących w naszej administracji, gospodarce i innych dziedzinach wytwórczości materialnej i twórczości duchowej, a także działalności politycznej, oczywiście, jeśli do takiego awansu predestynują tych ludzi kryteria zawodowe i moralne oraz zaangażowanie na rzecz Polski Ludowej. Jest to nieodzowne dla szerokiej mobilizacji środowisk chrześcijańskich.</u> + <u xml:id="u-35.5" who="#PoselMakowskiJanusz">O tych sprawach myślimy zawsze i mówimy nie tylko z pozycji katolików troszczących się o warunki pracy kościoła i o pełnienie jego misji duszpasterskiej, ale także z pozycji ludzi zaangażowanych w budowę socjalizmu w Polsce i w sprawę rozwoju naszej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-35.6" who="#PoselMakowskiJanusz">Z tego też punktu widzenia kwitowaliśmy z zadowoleniem słowa I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka i Premiera Piotra Jaroszewicza, i stwierdzamy, że idą za nimi pierwsze realne fakty. Te fakty to dyskutowana na tej sali ustawa, a także awans polityczny działaczy chrześcijańskich w ramach Frontu Jedności Narodu, którego ramy chcielibyśmy obecnie wypełnić jak najżywszą treścią politycznego dialogu między partią a wszystkimi żywymi siłami społecznymi i politycznymi.</u> + <u xml:id="u-35.7" who="#PoselMakowskiJanusz">Tę samą troskę, a zarazem działanie na rzecz integracji i mobilizacji wszystkich sił widzimy w referacie posła Józefa Tejchmy, wygłoszonym w dniu 17 czerwca w czasie obrad Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Cytuję tu jeden z najistotniejszych ustępów: — „Dzisiaj, gdy walka o utrzymanie się Polski w czołówce państw świata najwyżej rozwiniętych wymaga wielkiego natężenia naszej woli i energii, paraliżowanie tej woli i marnotrawienie energii na skutek anachronicznych schematów myślowych byłoby głęboko sprzeczne z interesami narodu. W tym także przeświadczeniu wysunięta została inicjatywa normalizacji stosunku Państwa i Kościoła. W warunkach zapewniających wolność sumienia istnieją możliwości trwałego wyłączenia z naszego życia jałowych konfliktów. Taka możliwość stanie się pełniejszą rzeczywistością na gruncie wspólnego zaufania, które trzeba budować. Uznanie naczelnych racji ustrojowych, państwowych jako nienaruszalnych i niepodważalnych, jest przy tym rzeczą najzupełniej logiczną”.</u> + <u xml:id="u-35.8" who="#PoselMakowskiJanusz">Wysoki Sejmie! Mówimy — normalizacja stosunków między kościołem a państwem. Musimy mieć świadomość, że w wyniku narosłych uprzedzeń i obciążeń przeszłości, zarówno w skali polskiej, jak i ogólnej, nie jest to proces łatwy. W istocie rzeczy jest to jednak proces logiczny i konieczny.</u> + <u xml:id="u-35.9" who="#PoselMakowskiJanusz">Trwała normalizacja stosunków między kościołem a państwem wymaga nie tylko tego rodzaju rozwiązań ze strony państwa, jak oddanie mienia użytkowanego przez kościół na Ziemiach Zachodnich, czy wydatnego zwiększenia możliwości budownictwa sakralnego. Wymaga także, aby kierownictwo kościoła stało mocno na gruncie uznania istnienia ustroju socjalistycznego w Polsce ze wszystkimi tego konsekwencjami. Nie ma po temu obecnie żadnych przeszkód. Powinno to ułatwić kościołowi głoszenie wiernym nauk moralnych, użytecznych społecznie dla naszego narodu i państwa.</u> + <u xml:id="u-35.10" who="#PoselMakowskiJanusz">Już w roku 1967 w zasadniczej wypowiedzi zawartej w książce — „Studia i dokumenty” pisałem:</u> + <u xml:id="u-35.11" who="#PoselMakowskiJanusz">„Obecnej generalnej postawie neutralności ustrojowej Stolicy Apostolskiej i kościoła towarzyszyć musi ze strony kościoła w Polsce uświadomienie sobie trwałości i treści przemian socjalistycznych w Europie wschodniej i w Polsce oraz akceptowanie zasad naszego ustroju. Nie będzie to przecież oznaczać propagowania przez kościół ideologii, której wyrazem jest ustrój, ale powinno być podstawą dla znalezienia przez kościół właściwej pozycji dla swobodnego pełnienia misji duszpasterskiej wśród ludzi wierzących, a także być podstawą do rozwiązywania, zgodnie z życzeniami ludzi wierzących, wszystkich spraw związanych z nauczaniem religii w punktach katechetycznych, z nauczaniem w seminariach uwzględniającym potrzeby kościoła i społeczeństwa żyjącego w warunkach socjalistycznych, budową i renowacją budynków kościelnych, mieniem kościelnym, podatkami i innymi. Akceptacja rozdziału kościoła od państwa to nie tylko wzięcie na barki ludzi wierzących utrzymania materialnego kościoła, ale także odrzucanie tendencji do traktowania kierownictwa kościoła jako reprezentacji politycznej społeczności katolickiej”. Tyle cytat z 1967 roku.</u> + <u xml:id="u-35.12" who="#PoselMakowskiJanusz">A kontynuując wypowiedziany przed laty pogląd stwierdzam, że chodzi o to, aby państwo ludowe uznawało zjawisko religii jako trwały element życia Polski socjalistycznej i aby wyciągało z tego wszystkie wnioski. Chodzi o to, aby władza nie stwarzała ograniczeń w rozwijaniu przez kościół jego duszpasterskiej misji. Chodzi o to, aby stworzyć lepsze warunki do współpracy między wierzącymi i niewierzącymi, usuwać balast, który ciążył i ograniczał społeczne zaangażowanie wierzących. Z drugiej strony kościół, hierarchia i duchowieństwo powinny wyciągać ostateczne konsekwencje z realiów socjalistycznej rzeczywistości w Polsce.</u> + <u xml:id="u-35.13" who="#PoselMakowskiJanusz">Przechodząc obecnie od zasad do niektórych elementów aktualnego stanu stosunków kościół—państwo, chciałbym wypowiedzieć kilka swoich indywidualnych uwag i stwierdzeń.</u> + <u xml:id="u-35.14" who="#PoselMakowskiJanusz">Cieszymy się, że dyskutowany przez nas projekt ustawy o mieniu kościelnym na Ziemiach Zachodnich i Północnych był konsultowany z przedstawicielami kościoła katolickiego, jak i z przedstawicielami niektórych innych wyznań i że nawet przepisy wykonawcze są obecnie konsultowane. Martwi nas natomiast, że nie są jeszcze dotąd prowadzone rozmowy między Episkopatem a władzami państwowymi w innych konkretnych zagadnieniach, mimo gotowości jednej ze stron, i zdawałoby się — także drugiej strony. Postulowałbym powołanie do życia nowej komisji mieszanej do rozmów między państwem a Kościołem Rzymskokatolickim.</u> + <u xml:id="u-35.15" who="#PoselMakowskiJanusz">Cieszymy się, że w ciągu ostatnich 6 miesięcy władze państwowe wydały 19 zezwoleń na budowę nowych kościołów, podczas gdy w ciągu wielu lat poprzednich wiem o tylko jednym zezwoleniu, mianowicie na budowę kościoła w Nowej Hucie. Cieszymy się, że wśród tych zezwoleń znalazła się także pozytywna decyzja w sprawie tak ważnej, jak odbudowa kościoła św. Jakuba w Szczecinie. Wydaje mi się jednak, że po latach zastoju w tej dziedzinie zrozumiały jest postulat zaspokajania nieco szybciej większej liczby wniosków. Dotyczyć to musi między innymi także sprawy tak doniosłej, jak pełna odbudowa Kolegiaty w Kołobrzegu, miejscu, gdzie powstało w roku 1000 polskie biskupstwo.</u> + <u xml:id="u-35.16" who="#PoselMakowskiJanusz">Z drugiej jednak strony wydaje mi się, że i ilościowe żądania, które są wysuwane ze strony niektórych przedstawicieli kościoła, w naszych obecnych możliwościach są trudne do zrealizowania w najkrótszym czasie.</u> + <u xml:id="u-35.17" who="#PoselMakowskiJanusz">Wysoki Sejmie! W roku bieżącym zostały również zapoczątkowane rozmowy między Polską a Watykanem. Jesteśmy przekonani, że rozmowy te będą kontynuowane. Ogólna linia rozwojowa polityki Watykanu, wysiłki na rzecz pokoju Jana XXIII i Pawła VI, odchodzenie przez centralne kierownictwo kościoła od dawnych jednostronnych powiązań, polityka — „otwarcia na Wschód” — sprzyjają uregulowaniu stosunków także z Polską Ludową. Normalizacja stosunków między Polską a Watykanem wymaga jednak także uznania przez Watykan naszych granic zachodnich przez erygowanie diecezji, zgodnie z granicami PRL, oraz powołania w tych diecezjach biskupów — ordynariuszy. Mówiliśmy o tym wielokrotnie z tej wysokiej trybuny. Mówił też o tym dzisiaj sprawozdawca poseł Wachowicz. Stanowisko Stolicy Apostolskiej w tej sprawie, której rozwiązanie po linii naszych życzeń jest od dawna postulowane przez Episkopat Polski, jest bardzo bolesne dla katolików polskich.</u> + <u xml:id="u-35.18" who="#PoselMakowskiJanusz">W ciągu 25 lat czterokrotnie zmieniały się formy administracji kościelnej na Ziemiach Zachodnich i Północnych. Nie będę opisywał ich historii, lecz przypomnę, że według prawa kanonicznego polska administracja kościelna ma dziś na tych ziemiach charakter prowizoryczny, poza Gdańskiem. Nie zmieniła tego prowizorium decyzja Stolicy Apostolskiej z maja 1967 r., powierzając opiekę nad milionami polskich katolików administratorom apostolskim — „do dyspozycji Stolicy Świętej” — rezydującym we Wrocławiu, Gorzowie, Opolu i Olsztynie.</u> + <u xml:id="u-35.19" who="#PoselMakowskiJanusz">Ta czwarta zmiana powojenna nie stanowiła aktu stabilizacji. Przywróciła ona po prostu pierwsze prowizorium, ustanowione na tych ziemiach jeszcze przez kardynała Hlonda, w sierpniu 1945 r. Pod względem prawa kanonicznego jedna trzecia Polski należy formalnie do „wschodnioniemieckich prowincji kościelnych”. Na teren Dolnego Śląska wchodzą również dwie enklawy diecezji czechosłowackich — Pragi i Ołomuńca — a diecezja berlińska sięga teoretycznie aż po Słupsk, 120 km w głąb terytorium Polski.</u> + <u xml:id="u-35.20" who="#PoselMakowskiJanusz">Taki jest stan pseudoprawny. Faktycznie pracują na naszych Ziemiach Zachodnich i Północnych polscy duszpasterze. Trzeba tu mocno podkreślić wielką rolę patriotyczną i integracyjną, jaką duchowieństwo polskie i kościół odegrały na tych ziemiach.</u> + <u xml:id="u-35.21" who="#PoselMakowskiJanusz">W nieuregulowaniu dotąd tych spraw przez Stolicę Apostolską katolicy polscy widzą przede wszystkim oddziaływanie kierownictwa Episkopatu zachodnioniemieckiego. Mówiłem o tym otwarcie na Kongresie — „Friede mit Polen” we Frankfurcie w lutym roku bieżącego i w miesiąc później, kiedy miałem możność rozmawiania w zimie z wysokim przedstawicielem Watykanu. Złożyłem mu wtedy zestawienie wypowiedzi na ten temat kilku przedstawicieli Episkopatu zachodnioniemieckiego. Trzeba tu dodać, że w ostatnim roku mamy do zanotowania kilka pozytywnych dla nas wypowiedzi w tej sprawie. Miało to miejsce na różnych zjazdach katolickich księży i katolickich intelektualistów zachodnioniemieckich.</u> + <u xml:id="u-35.22" who="#PoselMakowskiJanusz">Wspomniany już prałat rzymski zwrócił mi uwagę na fakt, o czym opinia publiczna w Polsce jest poinformowana, że ostatnio Annuario Pontificio nie zawiera już nazwisk różnych zachodnioniemieckich członków kapituł z Wrocławia, Piły, Gdańska czy Olsztyna. Cóż miałem odpowiedzieć? Odpowiedź była krótka i zawierała się w czterech słowach: — „Trop peu et tres tard” — — „za mało i bardzo późno”.</u> + <u xml:id="u-35.23" who="#PoselMakowskiJanusz">Przechodząc obecnie od uwag szczegółowych do stwierdzenia końcowego, chciałbym powiedzieć, że uregulowanie sprawy mienia kościelnego na Ziemiach Zachodnich i Północnych stanowi istotny czynnik normalizacji sytuacji kościoła katolickiego i innych wyznań na tych ziemiach. Jest to także istotny krok ze strony państwa dla normalizacji stosunków z kościołem. Oceniając ten akt pod każdym względem pozytywnie, Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego będzie głosować za przyjęciem projektu ustawy przez Sejm.</u> + <u xml:id="u-35.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-35.25" who="#PoselMakowskiJanusz">Wicemarszałek Andrzej Werblan:</u> + <u xml:id="u-35.26" who="#PoselMakowskiJanusz">Głos zabierze poseł Józef Sawajner.</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#PoselSawajnerJozef">Wysoki Sejmie! Na przestrzeni lat Polski Ludowej z trybuny Wysokiego Sejmu zabierało głos wielu działaczy katolickich. Ustosunkowywali się oni do istotnych zagadnień życia i postępu w naszym kraju oraz do spraw stosunków kościół — państwo.</u> + <u xml:id="u-36.1" who="#PoselSawajnerJozef">Po raz pierwszy w dziejach ludowego parlamentu mam zaszczyt reprezentować w tej Wysokiej Izbie — Zrzeszenie Katolików — „Caritas”. Proszę mi zatem wybaczyć, że zabierając głos w dzisiejszej debacie nad projektem ustawy o przejściu na osoby prawne Kościoła Rzymskokatolickiego oraz innych związków wyznaniowych własności niektórych nieruchomości położonych na Ziemiach Zachodnich i Północnych, w kilku słowach zaprezentuję organizację — „Caritas”, której działacze szczególnie są zainteresowani omawianym projektem ustawy.</u> + <u xml:id="u-36.2" who="#PoselSawajnerJozef">W Zrzeszeniu Katolików — „Caritas” od ponad 20 lat kilkuset kapłanów, 2.500 braci i sióstr zakonnych z 47 zgromadzeń, wielu działaczy świeckich — przyczynia się do praktycznej realizacji polityki opieki społecznej, wytyczonej przez władzę ludową.</u> + <u xml:id="u-36.3" who="#PoselSawajnerJozef">„Caritas” prowadzi bowiem blisko 200 różnego typu specjalistycznych zakładów dla kilkunastu tysięcy ludzi nieszczęśliwych, często bardzo tragicznie upośledzonych przez los, prowadzi nadto szereg kuchni ludowych i pomocniczych gospodarstw rolnych. Poważna część wydatków na te cele pokrywana jest z funduszów państwowych i to w niebagatelnej kwocie 270 mln zł rocznie.</u> + <u xml:id="u-36.4" who="#PoselSawajnerJozef">Zrzeszenie Katolików — „Caritas” szczyci się szczególnie uczestniczeniem w jego działalności poważnej liczby kapłanów katolickich sięgającej 10% ogółu duchowieństwa parafialnego. Wśród tych kapłanów są księża reprezentujący od lat społeczną postawę zaangażowania po stronie przemian socjalistycznych w Polsce. Są kapłani, którzy wraz z Ludowym Wojskiem przeszli szlak bojowy spod Lenino, są kapelani oddziałów partyzanckich w kraju, i byli więźniowie hitlerowskich obozów koncentracyjnych.</u> + <u xml:id="u-36.5" who="#PoselSawajnerJozef">Wielu spośród tych kapłanów przybyło w 1945 roku do płonących jeszcze nieraz miast i osiedli na Ziemiach Zachodnich i Północnych. Nierzadko przybywali tam w pierwszych latach po wyzwoleniu wraz ze swymi parafianami, a nawet z całymi grupami Polonii z zagranicy — by wspólnie, wraz z całym narodem, podjąć pionierski trud i wysiłek budowy życia społecznego, gospodarczego i kulturalnego tych regionów kraju.</u> + <u xml:id="u-36.6" who="#PoselSawajnerJozef">Dla nich, dla wszystkich księży zakonnych i świeckich, dla sióstr zakonnych, dla delegowanych członków hierarchii kościelnej, dla wszystkich katolików, którzy pospieszyli na Ziemie Zachodnie i Północne, by u boku władzy państwowej rozpocząć — każdy na swoim posterunku — dzieło integracji wyzwolonych po wiekach ziem z macierzą, dla całej społeczności ludzi wierzących w Polsce projekt ustawy mówiącej o prawach majątkowych Kościoła Rzymskokatolickiego na Ziemiach Zachodnich i Północnych — ma szczególnie doniosłe znaczenie.</u> + <u xml:id="u-36.7" who="#PoselSawajnerJozef">Omawiany projekt ustawy jest nie tylko jeszcze jednym dowodem procesu normalizacji w stosunkach pomiędzy państwem a kościołem, zapoczątkowanego przez nowe kierownictwo partii i Rządu w pamiętnych dniach grudnia. Wniesienie tej ustawy przez Rząd do laski marszałkowskiej — jest w naszym głębokim odczuciu wyrazem uznania i zarazem stanowi satysfakcję za lata pracy i trudu na tych ziemiach dla kapłanów katolickich i ich parafian.</u> + <u xml:id="u-36.8" who="#PoselSawajnerJozef">Wielu księży pionierów na Ziemiach Zachodnich i Północnych nie doczekało już naszych dni. Ale rozpoczęte przez nich dzieło nie poszło na marne. Obok wspaniałych fabryk i hut, obok nowych osiedli mieszkaniowych wznoszonych w trudzie i znoju przez klasę robotniczą, obok wolnych od śladów wojny uprawianych pracą polskiego rolnika pól, stoją w większości odbudowane ze strasznych zniszczeń wysiłkiem parafian — często przy wydatnej pomocy państwa — katolickie kościoły i kaplice, działają seminaria duchowne, wykonują swoje posłannictwo domy zakonne męskie i żeńskie, tętnią duchowym życiem liczne parafie. Na placu św. Marcina we Wrocławiu wznosi się — wybudowany ze składek polskiego społeczeństwa w państwie socjalistycznym — pomnik papieża pokoju Jana XXIII.</u> + <u xml:id="u-36.9" who="#PoselSawajnerJozef">Wszystko to stanowi nierozłączny obraz sytuacji na Ziemiach Zachodnich i Północnych, coraz wyraźniej dostrzegany przez watykańską zwierzchność kościelną, od której my wszyscy, którym leży na sercu dalszy rozwój religijnej misji kościoła, oczekujemy ostatecznej decyzji, kończącej doraźny status organizacyjny i personalny kościoła na tych ziemiach związanych nierozdzielnie z macierzą.</u> + <u xml:id="u-36.10" who="#PoselSawajnerJozef">Wysoki Sejmie! Jako działacz Zrzeszenia Katolików — „Caritas” mam okazję przeprowadzania licznych rozmów z księżmi katolickimi. Większość z nich wyraża nadzieję, że zapoczątkowany proces normalizacji wyjdzie naprzeciw ich troskom o przyszłość budownictwa sakralnego, uważają przy tym za wskazane usunięcie wielu niepotrzebnych przeszkód — zwłaszcza na niektórych szczeblach terenowej administracji — na drodze zbliżenia kapłana do władzy ludowej. Niektórym z rozmówców wydaje się słuszne zniesienie w procesie normalizacji — „ksiąg inwentaryzacyjnych”, które ich zdaniem i tak nie odpowiadają właściwemu przeznaczeniu, a niepotrzebnie są powodem różnych zadrażnień.</u> + <u xml:id="u-36.11" who="#PoselSawajnerJozef">Pragnę w wyniku tych rozmów, w nawiązaniu do procesu normalizacji stosunków kościół-państwo, stwierdzić, iż generalnie przedstawiony przez nowe kierownictwo państwa program odnowy, zwłaszcza w swych aspektach poprawy warunków bytowych, unowocześnienia naszej gospodarki narodowej i szerszej aktywizacji na rzecz jego realizacji bezpartyjnych, wierzących i niewierzących — odpowiada w omawianych środowiskach pełnemu, społecznemu zamówieniu i zrozumieniu.</u> + <u xml:id="u-36.12" who="#PoselSawajnerJozef">Ludzie wierzący, w tym także kapłani katoliccy, pragną również mieć cząstkę swego udziału w realizacji tego programu. Apel o zwiększenie wysiłków, mobilizację wszystkich sił narodowych zrozumieli oni jako wezwanie kierowane i pod ich adresem, wezwanie do dalszej obecności i aktywizacji społecznej, do bardziej konsekwentnego przeciwdziałania złu społecznemu, obojętnym postawom, tym wszystkim przejawom życia, które utrudniają, a nieraz wręcz hamują społeczny wysiłek uczciwie pracujących obywateli.</u> + <u xml:id="u-36.13" who="#PoselSawajnerJozef">W czasie jednego z naszych częstych spotkań środowiskowych, sędziwy kapłan, wieloletni więzień hitlerowskich obozów koncentracyjnych, w sposób następujący ujął rolę kapłana i jego bieżące obywatelskie zadania: — „Nie zabrakło nas w pierwszych latach władzy ludowej, nie zabrakło nas w czasie całego jej 27-lecia, nie może więc zabraknąć nas i teraz. Nie chcemy jeść za darmo chleba wypracowanego w pocie czoła przez klasę robotniczą. Na własnym odcinku, w ramach własnych możliwości, włączyliśmy się i będziemy nadal działać na rzecz ogólnonarodowego dzieła. Chcemy pomagać w realizacji ogólnonarodowych zadań w sposób możliwy i dostępny dla każdego kapłana, przez propagowanie wśród wiernych tych wszystkich zasad moralnych, które dowartościowywać będą ich społeczną postawę oraz aktywność. Cieszymy się, że będziemy mogli to robić skuteczniej w klimacie normalizacji stosunków kościół-państwo”.</u> + <u xml:id="u-36.14" who="#PoselSawajnerJozef">Prezentując z trybuny Wysokiego Sejmu postawy oraz nadzieje duchownych i świeckich działaczy Zrzeszenia Katolików — „Caritas”, związane z procesem normalizacji stosunków kościół-państwo, ze społecznymi skutkami tej normalizacji, a nade wszystko z programem odnowy, którego efektem jest chociażby omawiany projekt ustawy w sprawach majątkowych kościoła na Ziemiach Zachodnich i Północnych, chciałbym jeszcze poświęcić krótką uwagę doniosłemu w procesie normalizacji faktowi nawiązania rozmów przez przedstawicieli naszego Rządu ze Stolicą Apostolską.</u> + <u xml:id="u-36.15" who="#PoselSawajnerJozef">Waga tego bezprecedensowego wydarzenia była już z tej trybuny podnoszona przez posłów, przedstawicieli poszczególnych ugrupowań katolików. Jest ono szeroko komentowane wśród ludzi wierzących i zrozumiałe jest, że znajduje szczególnie żywe zainteresowanie w środowiskach kapłańskich.</u> + <u xml:id="u-36.16" who="#PoselSawajnerJozef">Duchowni i świeccy działacze Zrzeszenia Katolików — „Caritas” z uwagą śledzą proces odmowy wewnątrzkościelnej, jak również w zakresie stosunku kościoła do spraw świata — proces zapoczątkowany przez wielkiego papieża Jana XXIII i kontynuowany przez jego następcę na Stolicy Piotrowej — Pawła VI.</u> + <u xml:id="u-36.17" who="#PoselSawajnerJozef">Papiestwo wielokrotnie na przestrzeni ostatnich lat wypowiadało się za realizowaniem sprawiedliwości społecznej również i w stosunkach międzynarodowych, za pokojem na święcie i wyzwoleniem człowieka spod alienujących go wpływów ślepego fetyszu pieniądza, odczłowieczających mechanizmów społeczeństwa kapitalistycznego.</u> + <u xml:id="u-36.18" who="#PoselSawajnerJozef">Przyczyniło się to wszystko niechybnie do obserwowanego ostatnio odprężenia w stosunkach między państwami socjalistycznymi a Watykanem. W dążeniu do realizacji pokojowej przyszłości człowieka i świata, coraz częściej spotykają się bowiem wysiłki obozu socjalistycznego i Stolicy Apostolskiej.</u> + <u xml:id="u-36.19" who="#PoselSawajnerJozef">Dla ludzi wierzących w naszym kraju przemiany zachodzące w kościele powszechnym, jak również inicjatywy naszego Rządu, stwarzające korzystny klimat dla normalizacji stosunków z kościołem, nawiązanie rozmowy z Watykanem — są zapowiedzią oraz nadzieją, że ich zawodowy i społeczny wysiłek dla socjalizmu będzie realizowany bez zbędnych konfliktów i napięć.</u> + <u xml:id="u-36.20" who="#PoselSawajnerJozef">Wysoki Sejmie! Na mnie, działaczu Zrzeszenia Katolików — „Caritas”, pośle ze stolicy Dolnego Śląska, ciąży szczególny obowiązek uwypuklenia roli i znaczenia, jakie dla duchownych i świeckich działaczy katolickich będzie miało przyjęcie ustawy ostatecznie regulującej majątkowe prawa kościoła na Ziemiach Zachodnich i Północnych, które po wiekach wróciły do macierzy.</u> + <u xml:id="u-36.21" who="#PoselSawajnerJozef">Teraz z nadzieją i niecierpliwością oczekiwać będziemy na spełnienie przez Ojca Świętego zapowiedzi przekazanej Przewodniczącemu Polskiego Episkopatu księdzu kardynałowi Stefanowi Wyszyńskiemu o nadaniu kościelnej organizacji na tych ziemiach trwałego charakteru — Z największą radością przyjęlibyśmy wiadomość, że tę decyzję pragnie Ojciec Święty przekazać polskiej społeczności katolickiej — osobiście.</u> + <u xml:id="u-36.22" who="#PoselSawajnerJozef">Byłaby to w tysiącletniej historii kościoła katolickiego pierwsza okazja dla głowy kościoła powszechnego, ażeby naocznie ocenić żmudny trud naszego narodu, który mimo minionych historycznych burz, mimo krwawej hitlerowskiej okupacji, potrafił pod kierownictwem przewodniej siły narodu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i sojuszniczych stronnictw odbudować i rozbudować narodowy dom, stworzyć trwałe podstawy duchowe i materialne do szybszego pomnażania bogactw narodowych, dla dobra nas wszystkich, wierzących i niewierzących, zjednoczonych wokół jednego celu, któremu na imię Polska.</u> + <u xml:id="u-36.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-36.24" who="#PoselSawajnerJozef">Wicemarszałek Andrzej Werblan:</u> + <u xml:id="u-36.25" who="#PoselSawajnerJozef">Obywatele Posłowie! Lista mówców została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-36.26" who="#PoselSawajnerJozef">Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-36.27" who="#PoselSawajnerJozef">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-36.28" who="#PoselSawajnerJozef">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o przejściu na osoby prawne Kościoła Rzymskokatolickiego oraz innych kościołów i związków wyznaniowych własności niektórych nieruchomości położonych na Ziemiach Zachodnich i Północnych wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Spraw Wewnętrznych — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-36.29" who="#PoselSawajnerJozef">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-36.30" who="#PoselSawajnerJozef">Kto z Obywateli Posłów jest przeciw? Nie widzę.</u> + <u xml:id="u-36.31" who="#PoselSawajnerJozef">Kto z Obywateli Posłów wstrzymał się od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-36.32" who="#PoselSawajnerJozef">Stwierdzam, że Sejm proponowaną ustawę uchwalił.</u> + <u xml:id="u-36.33" who="#PoselSawajnerJozef">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Odpowiedzi na interpelacje.</u> + <u xml:id="u-36.34" who="#PoselSawajnerJozef">Do Prezydium Sejmu wpłynęły interpelacje: posła Franciszka Mleczki, posła Mirosława Żurka, zbiorowa interpelacja posłów: Sabiny Boroń, Adama Granicy, Bolesława Gregorka, Mieczysława Połcia i Alfreda Przydatka oraz interpelacja posła Władysława Marszalika.</u> + <u xml:id="u-36.35" who="#PoselSawajnerJozef">Prezydium Sejmu skierowało powyższe interpelacje do adresatów.</u> + <u xml:id="u-36.36" who="#PoselSawajnerJozef">Obecnie przystępujemy do wysłuchania odpowiedzi na te interpelacje.</u> + <u xml:id="u-36.37" who="#PoselSawajnerJozef">Interpelacja posła Franciszka Mleczki do Przewodniczącego Komitetu Pracy i Płac dotyczy zrównania uprawnień do urlopów wypoczynkowych osób zatrudnionych w systemie pracy nakładczej z uprawnieniami przysługującymi pracownikom zakładów zwartych.</u> + <u xml:id="u-36.38" who="#PoselSawajnerJozef">Poseł Mleczko wskazuje w swojej interpelacji, że aktualnie obowiązujące przepisy o urlopach wypoczynkowych są mało korzystne dla chałupników i wpływają hamująco na wzrost zatrudnienia w tym systemie pracy.</u> + <u xml:id="u-36.39" who="#PoselSawajnerJozef">W związku z tym interpelant proponuje rozwiązanie tego problemu w pierwszym etapie przez utrzymanie uprawnień do urlopów nabytych z tytułu uprzedniego zatrudnienia w zakładach zwartych przy przejściu do pracy w systemie nakładczym, a w drugim etapie interpelant proponuje opracowanie systemu urlopów dla osób zatrudnionych w pracy nakładczej, uwzględniającego długość stażu pracy, podobnie jak w zakładach zwartych.</u> + <u xml:id="u-36.40" who="#PoselSawajnerJozef">Poseł Mleczko zwraca się do Przewodniczącego Komitetu Pracy i Płac z zapytaniem, co zamierza przedsięwziąć w celu uregulowania poruszonych spraw.</u> + <u xml:id="u-36.41" who="#PoselSawajnerJozef">Głos zabierze Przewodniczący Komitetu Pracy i Płac ob. Michał Krukowski.</u> + <u xml:id="u-36.42" who="#PoselSawajnerJozef">Przewodniczący Komitetu Pracy i Płac Michał Krukowski:</u> + <u xml:id="u-36.43" who="#PoselSawajnerJozef">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Ustawa urlopowa z 1969 roku ustaliła jednolitą normę urlopu wypoczynkowego dla wszystkich osób wykonujących pracę nakładczą, podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, a mianowicie 1 dzień za każdy przepracowany miesiąc, bez względu na to, jak długo wykonywała dana osoba pracę nakładczą.</u> + <u xml:id="u-36.44" who="#PoselSawajnerJozef">Taki sam wymiar urlopu obowiązywał w stosunku do ogółu osób wykonujących pracę nakładczą już poprzednio, na podstawie uchwały Rady Ministrów z 1960 roku, z jednym jednakże wyjątkiem: wyższy wymiar urlopu według zasad powszechnie obowiązujących dla robotników przysługiwał tym osobom wykonującym pracę nakładczą w niektórych spółdzielniach pracy i w spółdzielniach inwalidów, które zatrudnione tam były przed wejściem w życie omawianej uchwały. Istniały więc — jak z powyższego wynika — do dnia 1 stycznia 1969 r. dwie grupy osób wykonujących pracę nakładczą o różnych uprawnieniach urlopowych. Jednej z tych grup, liczącej około 15 tys. osób, przysługiwały urlopy w wymiarze z reguły miesięcznym, druga zaś, znacznie liczniejsza grupa — około 100 tys. osób — korzystała z urlopu w wymiarze 1 dzień za przepracowany miesiąc.</u> + <u xml:id="u-36.45" who="#PoselSawajnerJozef">Od dnia 1 stycznia 1969 r. podział ten przestał istnieć. Ustawa urlopowa uchyliła bowiem wszystkie sprzeczne z nią postanowienia i ustaliła dla wszystkich osób wykonujących pracę nakładczą jednolity wymiar urlopu: 1 dzień za przepracowany miesiąc. Rozwiązanie to uzasadnione było odmiennym charakterem i warunkami pracy tych osób oraz tym, że ogromna większość osób wykonujących pracę nakładczą korzystała z urlopów w takim właśnie wymiarze.</u> + <u xml:id="u-36.46" who="#PoselSawajnerJozef">W związku z postulatami zgłoszonymi po wejściu w życie nowej ustawy urlopowej, dotyczącymi ustalenia wyższego wymiaru urlopów dla zatrudnionych w pracy nakładczej inwalidów I i II grupy, podjęte zostały pozytywne decyzje w tym zakresie. W roku 1970 przyznane zostały urlopy w wymiarze ustalonym dla ogółu pracowników, niewidomym inwalidom I i II grupy, zatrudnionym w pracy nakładczej. W ten sposób blisko połowa spośród zatrudnionych w pracy nakładczej inwalidów I i II grupy uzyskała zgodnie z postulatami prawo do urlopu w wyższym wymiarze.</u> + <u xml:id="u-36.47" who="#PoselSawajnerJozef">Ostatnio uchwałą Rady Ministrów z 17 czerwca br. przyznano urlopy w takim wymiarze również pozostałym inwalidom I i II grupy, nie będącym niewidomymi. Uzasadnia to bowiem stan ich zdrowia, wymagający dłuższego wypoczynku.</u> + <u xml:id="u-36.48" who="#PoselSawajnerJozef">W ten sposób wszyscy inwalidzi I i II grupy zatrudnieni w pracy nakładczej zarówno w spółdzielczości, jak i poza spółdzielczością, uprawnieni są do urlopu w wyższym wymiarze, to jest w takim, jaki przysługuje ogółowi pracowników.</u> + <u xml:id="u-36.49" who="#PoselSawajnerJozef">Wydane zostało także w dniu 17 czerwca br. rozporządzenie Rady Ministrów, które znacznie złagodziło zasady wliczania poprzedniego okresu zatrudnienia do okresu pracy decydującego o wysokości urlopu w razie powrotu z pracy nakładczej do zatrudnienia w zwartym zakładzie pracy.</u> + <u xml:id="u-36.50" who="#PoselSawajnerJozef">Podjęte przez Radę Ministrów decyzje realizują najpilniejsze i społecznie w pełni uzasadnione postulaty w zakresie uprawnień urlopowych poważnej części osób zatrudnionych w pracy nakładczej.</u> + <u xml:id="u-36.51" who="#PoselSawajnerJozef">Odmienne niż obecnie uregulowanie uprawnień urlopowych dla ogółu osób wykonujących pracę nakładczą wymagałoby zmian ustawowych.</u> + <u xml:id="u-36.52" who="#PoselSawajnerJozef">Postulaty w tej sprawie będą dokładnie zbadane i rozważone przy podejmowaniu decyzji dotyczących opracowywanego obecnie Kodeksu pracy.</u> + <u xml:id="u-36.53" who="#PoselSawajnerJozef">Dziękuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-37.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Ponieważ nikt nie pragnie zabrać głosu, na tym wyczerpaliśmy sprawę odpowiedzi na interpelację posła Franciszka Mleczki.</u> + <u xml:id="u-37.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do następnej interpelacji, a mianowicie interpelacji posła Mirosława Żurka.</u> + <u xml:id="u-37.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Poseł Żurek wskazuje w swojej interpelacji, że decyzją Ministra Gospodarki Komunalnej dostawy gazu płynnego dla województwa olsztyńskiego w roku 1971 zostały w poważnym stopniu ograniczone, co sprawia dotkliwe trudności natury bytowej i produkcyjnej dla odbiorców, zwłaszcza rolnikom, dla których jedynym źródłem energii cieplnej stał się gaz płynny.</u> + <u xml:id="u-37.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">W związku z tym interpelant zwraca się do Ministra Gospodarki Komunalnej z zapytaniem:</u> + <u xml:id="u-37.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">— Czy przemysł chemiczny nie jest w stanie zapewnić dostatecznej produkcji gazu płynnego na potrzeby ludności?</u> + <u xml:id="u-37.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">— Czy resort gospodarki komunalnej zawarł odpowiednie porozumienie z przemysłem chemicznym na dostawy gazu, uwzględniając plan rozwoju usług w tym zakresie?</u> + <u xml:id="u-37.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">— Czy jest możliwość utrzymania dostaw gazu płynnego dla woj. olsztyńskiego w 1971 roku i w latach następnych na poziomie zapotrzebowania, przewidując jednocześnie wzrost usług w tym zakresie w granicach 15— 20% rocznie?</u> + <u xml:id="u-37.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos zabierze Minister Gospodarki Komunalnej obywatel Zdzisław Drozd.</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#MinisterGospodarkiKomunalnej">Zdzisław Drozd:</u> + <u xml:id="u-38.1" who="#MinisterGospodarkiKomunalnej">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Odpowiadając na interpelację posła Mirosława Żurka, chcę stwierdzić, że w ubiegłych latach została podjęta przez resort niezwykle intensywna akcja zagospodarowania gazu płynnego dla potrzeb komunalno-bytowych.</u> + <u xml:id="u-38.2" who="#MinisterGospodarkiKomunalnej">W okresie ubiegłego pięciolecia liczba odbiorców gazu płynnego w kraju wzrosła ponad 6-krotnie, w tym liczba odbiorców wiejskich niemal 9-krotnie.</u> + <u xml:id="u-38.3" who="#MinisterGospodarkiKomunalnej">W 1970 roku dostarczono około 57 tys. ton gazu, obejmując dostawami niemal 7,5% ludności kraju. Na terenie woj. olsztyńskiego wskaźnik ten kształtuje się znacznie korzystniej i wynosi około 12%. Prowadzona obecnie budowa dwóch nowych rozlewni stwarza możliwości dalszego rozszerzenia dostaw gazu.</u> + <u xml:id="u-38.4" who="#MinisterGospodarkiKomunalnej">W planie na lata 1972—1975 przewiduje się sukcesywny wzrost dostaw gazu płynnego do 80 tys. ton w 1975 roku. Oznacza to wzrost do roku 1970 około 38%. Na dalsze zwiększenie dostaw nie pozwala obecny bilans przerobu ropy naftowej w Mazowieckich Zakładach Rafineryjnych i Petrochemicznych w Płocku.</u> + <u xml:id="u-38.5" who="#MinisterGospodarkiKomunalnej">W przedstawionym stanie rzeczy podjęta została decyzja kierowania całego w zasadzie przyrostu dostaw gazu płynnego na zaspokajanie wzrastających potrzeb odbiorców korzystających już z zainstalowanych urządzeń i ograniczenia instalowania nowych.</u> + <u xml:id="u-38.6" who="#MinisterGospodarkiKomunalnej">Jeżeli chodzi o sytuację województwa olsztyńskiego, to należy stwierdzić, że w planie na rok 1971 i w projekcie planu na lata dalsze przewiduje się nieco szybszy wzrost dostaw gazu niż przeciętny w skali krajowej.</u> + <u xml:id="u-38.7" who="#MinisterGospodarkiKomunalnej">Dostawy gazu płynnego dla województwa olsztyńskiego w roku 1971 wyniosą bowiem ponad 2,5 tys. ton, wzrastając w stosunku do roku 1970 o 4,2%. Dla roku 1975 przewiduje się dostawę około 3,4 tys. ton, co będzie stanowić wzrost w stosunku do roku 1970 o 41%. Nie ma natomiast realnych możliwości zapewnienia dla województwa olsztyńskiego dostaw wzrastających o 15—20% rocznie.</u> + <u xml:id="u-38.8" who="#MinisterGospodarkiKomunalnej">Pragnę nadmienić, że Ministerstwo Gospodarki Komunalnej wraz z Ministerstwem Przemysłu Chemicznego przywiązują dużą wagę do dalszego rozwoju tej formy usług ze szczególnym uwzględnieniem wsi. Dlatego też problemy zapewnienia zwiększenia dostaw gazu płynnego, o których mówiłem, oraz rozbudowy mocy rozlewczej będą jeszcze przedmiotem dalszej analizy i międzyresortowych ustaleń przy ostatecznym opracowywaniu planu na lata 1972— 1975 z uwzględnieniem również ewentualnych możliwości importu, który z uwagi na brak odpowiednich cystern jest bardzo utrudniony.</u> + <u xml:id="u-38.9" who="#MinisterGospodarkiKomunalnej">Dziękuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-39"> + <u xml:id="u-39.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy w tej sprawie ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-39.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Ponieważ do głosu nikt się nie zgłasza, to na tym uważam sprawę odpowiedzi na interpelację posła Mirosława Żurka za wyczerpaną.</u> + <u xml:id="u-39.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do rozpatrzenia następnej interpelacji, interpelacji zbiorowej posłów: Sabiny Boroń, Adama Granicy, Bolesława Gregorka, Mieczysława Połcia i Alfreda Przydatka do Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-39.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Interpelanci stwierdzają na podstawie oceny przeprowadzonej przez Wojewódzki Zespół Poselski w Kielcach, że realizacja ustawy z dnia 30 marca 1965 roku o bezpieczeństwie i higienie pracy nie przebiega w pełni zgodnie z jej postanowieniami. Przyczyną tego jest brak szeregu aktów wykonawczych do ustawy i to takich, które mają istotne znaczenie.</u> + <u xml:id="u-39.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Ponieważ od wejścia w życie ustawy upłynęło 6 lat — interpelanci zwracają się do Prezesa Rady Ministrów z zapytaniem, w jakim okresie wydane zostaną brakujące akty wykonawcze do ustawy, względnie, jakie istnieją powody wstrzymujące ich wydanie.</u> + <u xml:id="u-39.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos w tej sprawie zabierze Przewodniczący Komitetu Pracy i Płac Obywatel Michał Krukowski.</u> + <u xml:id="u-39.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przewodniczący Komitetu Pracy i Płac Minister Krukowski:</u> + <u xml:id="u-39.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Pragnę przedstawić aktualną sytuację dotyczącą wydania przepisów wykonawczych do ustawy o bezpieczeństwie i higienie pracy z 1965 roku, poruszoną w zbiorowej interpelacji obywateli posłów.</u> + <u xml:id="u-39.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Pierwsza sprawa. Na posiedzeniu Sejmu w dniu 28 kwietnia br., w odpowiedzi na interpelację ob. posła Zdzisława Balickiego, poinformowałem Wysoki Sejm o stanie prac i dalszych zamierzeniach Rządu w sprawie zaopatrzenia i poprawy jakości odzieży roboczej, ochronnej i sprzętu ochrony osobistej. Szereg zamierzeń zapowiedzianych w tej informacji zostało bądź zrealizowanych, względnie poczyniono dalsze kroki w celu wprowadzenia ich w życie. Uzgodniono dalsze tabele przydziałów odzieży ochronnej i roboczej, a mianowicie 4 tabele branżowe w resorcie komunikacji oraz tabele dla Centralnego Urzędu Gospodarki Wodnej. Tabele dla innych resortów znajdują się w stadium roboczych konsultacji.</u> + <u xml:id="u-39.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Opracowano projekt uchwały Rady Ministrów, regulujący całokształt spraw związanych z gospodarką odzieżą ochronną i roboczą — zawierający między innymi kryteria podziału na odzież roboczą i ochronną oraz sprzęt ochrony osobistej. Z uwagi jednak na doniosły społecznie charakter zagadnień objętych tym projektem uchwały, będzie on w tym miesiącu przekonsultowany z szeregiem załóg zakładów pracy przed przedłożeniem go do rozpatrzenia przez Radę Ministrów.</u> + <u xml:id="u-39.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Druga sprawa. Ustawa o bhp przyjęła w art. 22 ust. 3 generalną zasadę, w myśl której pracownik przeniesiony do innej pracy z powodu stwierdzenia u niego objawów choroby zawodowej o szczególnym zagrożeniu, zachowuje przez okres nie dłuższy niż 3 miesiące prawo do dotychczasowego wynagrodzenia. Równocześnie — uwzględniając istniejący stan, przewidziano w art. 22 ust. 4 możliwość przedłużenia tego okresu przez Radę Ministrów do 6 miesięcy.</u> + <u xml:id="u-39.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przepis ten ma charakter fakultatywny, stwarzający możliwość rozwiązywania sytuacji wyjątkowych. W praktyce stosuje się go w ograniczonym zakresie. Mogę jako przykład podać, że w zakładach przemysłu chemicznego, w których z powodu poważnych zagrożeń toksycznych — stałej rotacji podlega około 1700 pracowników, tylko w 1970 roku przesunięto ponad 4200 pracowników ze stanowisk pracy o dużym zagrożeniu dla zdrowia do innej pracy, zachowując wynagrodzenie, o którym przed chwilą mówiłem. Przyjęto więc zasadę rozstrzygania tych spraw w poszczególnych branżach, uwzględniając, że będą one rozpatrywane nadal w interesie grup pracowników o najwyższych zagrożeniach zawodowych.</u> + <u xml:id="u-39.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Trzecia sprawa. Problem posiłków profilaktycznych oraz innych form posiłków dla pracowników, wydawanych przez zakłady pracy, będący przedmiotem interpelacji w związku z art. 24 ustawy, przedstawia się następująco: według przeprowadzonych w 1969 r, badań, z posiłków tego typu— z racji wykonywania pracy w warunkach szkodliwych dla zdrowia lub uciążliwych — korzystało ogółem około 700 tys. pracowników, z czego całkowicie bezpłatne posiłki wydawane były dla około 420 tys. pracowników, a pozostałym pracownikom, w liczbie około 300 tys. — za odpłatnością, kształtującą się na ogół w granicach około 30—40% wartości artykułów zużytych na sporządzenie posiłków.</u> + <u xml:id="u-39.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">W okresie ostatniej zimy zwiększono liczbę uprawnionych pracowników do posiłków o około 270 tys. osób, w tym do bezpłatnych posiłków dla około 120 tys. pracowników, a częściowo odpłatnych dla 150 tys. osób. W rezultacie więc, na przełomie lat 1970/71, liczba pracowników objętych bezpłatnymi posiłkami profilaktycznymi i częściowo odpłatnymi posiłkami regeneracyjnymi wzrosła do 1 mln osób, a więc objęła prawie 10% ogółu zatrudnionych. Dane te — to chciałbym dodać — nie obejmują pracowników zatrudnionych w gastronomii i stołówkach, w zamkniętych zakładach służby zdrowia i w innych zakładach, korzystających z wyżywienia na podstawie innych postanowień. Koszt posiłków profilaktycznych i regeneracyjnych w skali rocznej wynosi przeszło 1 mld zł. Należy zaznaczyć, że koszt ten nie obejmuje wydawanego bezpłatnie przez zakłady pracy mleka i innych odżywek.</u> + <u xml:id="u-39.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Aktualnie są prowadzone prace nad przygotowaniem aktów normatywnych, które zmierzają do uporządkowania całokształtu spraw związanych z żywieniem pracowników w zakładach pracy, a w szczególności: spraw związanych z prowadzeniem przez zakłady pracy stołówek pracowniczych, zasad ich finansowania, odpłatności pracowników za wydawane przez stołówki posiłki zwykłe i regeneracyjne, a także spraw związanych z pokrywaniem przez zakłady pracy kosztów bezpłatnych posiłków regeneracyjnych i zasad ich przyznawania.</u> + <u xml:id="u-39.15" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czwarta sprawa. Ustawa o bhp nakładała obowiązek uregulowania szeregu spraw przez Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej. Dotychczas zostało wydanych 7 aktów prawnych, regulujących poszczególne problemy. Art. 25 ust. 2 ustawy, podniesiony i w interpelacji obywateli posłów, mówi o wprowadzeniu zakazu wyrobu i obrotu niektórymi artykułami w celu ochrony zdrowia obywateli. Chciałbym poinformować Wysoką Izbę, że na skutek wystąpienia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej — Minister Handlu Wewnętrznego zakazał sprzedaży — „Tri”. Minister Zdrowia i Opieki Społecznej wystąpił także do właściwych ministrów o skażanie metanolu i dodawanie doń środków wymiotnych oraz o zastępowanie metanolu — etanolem. W tej sprawie prace są w końcowym stadium. Problemy dotyczące zezwolenia na wyrób trucizn, obrót nimi, ewidencji trucizn oraz zasad postępowania organów kontroli z truciznami, zostały uregulowane rozporządzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 10 lutego 1964 r. i postanowienia te mają nadal moc obowiązującą.</u> + <u xml:id="u-39.16" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Piąta sprawa. Podniesiona w interpelacji obywateli posłów sprawa wydania przepisów branżowych bhp w wykonaniu postanowień art. 7 ustawy dotyczy wielu resortów. Zostały wydane np. przepisy branżowe dotyczące przemysłu cementowego i ceramiki budowlanej, a nie zostały wydane przepisy w zakresie budownictwa uprzemysłowionego, robót budowlano-montażowych, robót wykończeniowych, z uwzględnieniem używania tworzyw sztucznych oraz produkcji prefabrykatów budowlanych. Są to sprawy poruszone w interpelacji. Przepisy te zostały już opracowane, uzgodnione z zainteresowanymi resortami i będą wydane w bieżącym roku.</u> + <u xml:id="u-39.17" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Pragnę także poinformować Wysoką Izbę, że w odniesieniu do problemów dotyczących bezpieczeństwa pracy w kamieniołomach mają zastosowanie przepisy wynikające z prawa górniczego i wydanych zarządzeń wykonawczych. Zbiór tych przepisów dla potrzeb kamieniołomów wydało w 1970 roku Zjednoczenie Kamieniołomów Drogowych.</u> + <u xml:id="u-39.18" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Problemy bhp w transporcie samochodowym zostały uregulowane w 1965 roku w odniesieniu do prac załadunkowych oraz w odniesieniu do pracy kierowców pojazdów samochodowych. Nie zostały dotychczas wydane przez zainteresowanych ministrów przepisy bhp branżowe podniesione w interpelacji posłów, a dotyczące przemysłu skórzanego, przemysłu odzieżowego, przemysłu tworzyw sztucznych, przemysłu farb i lakierów, przemysłu odlewniczego, materiałów budowlanych oraz przy wytwarzaniu urządzeń pneumatycznych, obróbce powierzchniowej metali, stosowaniu kleju o charakterze wybuchowym i zapalnym oraz przy pracach lakierniczych.</u> + <u xml:id="u-39.19" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Podejmowane w ostatnich latach decyzje Rady Ministrów w sprawie poprawy warunków bhp i wydane w związku z tym różnego rodzaju zarządzenia ministrów miały wpływ na poprawę sytuacji bhp, nie uregulowały jednak — jak z tego widać — wszystkich spraw i we wszystkich branżach.</u> + <u xml:id="u-39.20" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Mając to na uwadze, w 1971 r., na polecenie Rządu resorty podjęły szereg prac zmierzających do likwidacji istniejących zaniedbań. Na podstawie aktualnego zaawansowania prac nad opracowaniem branżowych przepisów bhp można stwierdzić, że większość tych przepisów będzie wydana do końca br.</u> + <u xml:id="u-39.21" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Pragnę zapewnić Wysoki Sejm, że zostaną podjęte wszelkie możliwe kroki, aby całkowite uregulowanie problemów nastąpiło w jak najszybszym terminie.</u> + <u xml:id="u-39.22" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy w tej sprawie ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos? Nie widzę.</u> + <u xml:id="u-39.23" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wobec tego sprawę odpowiedzi na zbiorową interpelację grupy posłów uważam za wyczerpaną.</u> + <u xml:id="u-39.24" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do rozpatrywania następnej interpelacji, z którą wystąpił poseł Władysław Marszalik do Ministra Łączności.</u> + <u xml:id="u-39.25" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Poseł Marszalik wskazuje w swojej interpelacji, że tempo telefonizacji sołectw jest niewystarczające. Do najbardziej zaniedbanych w tym względzie należą województwa centralne i wschodnie, w których potrzeby są szczególnie ważne ze względu na ogólne trudności komunikacyjne związane z nie najlepszym jeszcze stanem dróg publicznych, zwłaszcza lokalnych.</u> + <u xml:id="u-39.26" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Interpelant zwraca się do Ministra Łączności z zapytaniem, jakie zamierza podjąć przedsięwzięcia w celu zrealizowania programu telefonizacji sołectw do końca 1975 r.</u> + <u xml:id="u-39.27" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Udzielam głosu Ministrowi Łączności, obywatelowi Edwardowi Kowalczykowi.</u> + <u xml:id="u-39.28" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Minister Łączności Edward Kowalczyk:</u> + <u xml:id="u-39.29" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Każdy obywatel w Polsce Ludowej zdaje sobie sprawę, jakie znaczenie dla rozwoju gospodarczego kraju i podnoszenia stopy życiowej społeczeństwa posiada produkcja rolna i ze stałą uwagą śledzi wszelkie poczynania i zmiany zachodzące na polskiej wsi.</u> + <u xml:id="u-39.30" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Poważny postęp w rolnictwie w zakresie mechanizacji i uprzemysłowienia rolnictwa pociąga za sobą wzrost zapotrzebowania na telefony przez ośrodki wiejskie, bowiem sprawna organizacja pracy w rolnictwie zarówno zespołowym, jak i indywidualnym będzie coraz bardziej zależna od współdziałania gospodarstw rolnych z przedsiębiorstwami obsługi i zaopatrzenia oraz skupu.</u> + <u xml:id="u-39.31" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dlatego też, odpowiadając na interpelację obywatela posła Władysława Marszalika, dotyczącą problemu telefonizacji sołectw, pragnę oświadczyć, że zadanie stelefonizowania wszystkich wsi sołeckich w Polsce w resorcie łączności traktowane jest jako jedno z najbardziej podstawowych.</u> + <u xml:id="u-39.32" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obecnie w Polsce na ogólną liczbę ponad 62 tys. miejscowości wiejskich, tylko około 32 tys. posiada telefony. Pomimo, że liczba pozostałych 30 tys. telefonów potrzebnych do stelefonizowania wszystkich wsi w Polsce jest niewielka w stosunku do ogólnej liczby instalowanych stacji telefonicznych, gdyż stanowi to zaledwie około 10% zakładanego przyrostu abonentów w bieżącym planie 5-letnim, to jednak ze względu na znaczne koszty związane z budową linii i torów napowietrznych do każdej wsi, duże zużycie materiałów i pracochłonność robót budowlano-montażowych, zrealizowanie tego zadania w najbliższych latach, bez dodatkowych nakładów sił i środków w stosunku do przewidywanych, jest niewykonalne. Natomiast realne jest przy spełnieniu pewnych warunków stelefonizowanie wszystkich wsi sołeckich.</u> + <u xml:id="u-39.33" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Do najbardziej zacofanych województw, jak to już było powiedziane poprzednio, pod względem telefonizacji sołectw na koniec 1970 r. należały: województwo warszawskie — około 47% stelefonizowania, kieleckie — 52%, białostockie — 50% i lubelskie — około 50% stelefonizowania.</u> + <u xml:id="u-39.34" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jednocześnie warto nadmienić, że prawie w 100% stelefonizowane są już województwa wrocławskie, koszalińskie, szczecińskie, zielogórskie i opolskie, a ponad 80% — województwa: bydgoskie, katowickie i rzeszowskie.</u> + <u xml:id="u-39.35" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Oczywiście, te dysproporcje nie powstały w wyniku błędnej polityki inwestowania, ale wskutek pewnych procesów historycznych.</u> + <u xml:id="u-39.36" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">W tej sytuacji, obok określenia pewnego priorytetu co do kolejności i nakładów finansowych na poszczególne województwa, konieczne było podzielenie całości prac związanych z telefonizacją wsi na kilka zadań etapowych, odpowiednio do możliwości finansowych, materiałowych i produkcyjnych, a mianowicie na zadania:</u> + <u xml:id="u-39.37" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">1. stelefonizowania gromadzkich rad narodowych, 2. stelefonizowania wsi sołeckich, 3. stelefonizowania ośrodków skupu produktów rolnych, 4. stelefonizowania pozostałych miejscowości wiejskich.</u> + <u xml:id="u-39.38" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Każde z wymienionych zadań jest realizowane w dwóch etapach, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-39.39" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">I etap obejmuje zainstalowanie stacji telefonicznej i oddanie jej do użytku, czyli obejmuje podstawowe stelefonizowanie, II etap obejmuje rozszerzenie możliwości korzystania z telefonu przez zapewnienie łączności całodobowej.</u> + <u xml:id="u-39.40" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">I etap pierwszego zadania został już wykonany, bowiem wszystkie gromadzkie rady narodowe zostały stelefonizowane. Obecnie realizowane jest zabezpieczenie całodobowej łączności dla gromadzkich rad narodowych oraz telefonizacja wsi sołeckich i punktów skupu.</u> + <u xml:id="u-39.41" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Zabezpieczenie całodobowej łączności dla GRN i telefonizacja punktów skupu zwierząt rzeźnych mają być zgodnie z uchwałami rządowymi zakończone do końca 1972 r. Natomiast stelefonizowanie wszystkich wsi sołeckich zakładane jest do końca 1975 r.</u> + <u xml:id="u-39.42" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Według stanu na koniec 1970 r. na ogólną liczbę 40 011 wsi sołeckich — 28 520 posiadało łączność telefoniczną. Do stelefonizowania w latach 1971—1975 pozostało więc ponad 11 tys. sołectw.</u> + <u xml:id="u-39.43" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Zainstalowanie i uruchomienie telefonów w tych sołectwach będzie wymagało wybudowania ponad 5 tys. km linii i 28 tys. km torów okręgowych, około 22 tys. km linii i 140 tys. km torów abonenckich oraz zainstalowania 34 tys. numerów automatycznych central wiejskich.</u> + <u xml:id="u-39.44" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">O rozmiarach prac związanych z telefonizacją sołectw niech świadczy fakt, że podwieszenie łącznie 168 tys. km torów pozwoliłoby na ponad 4-krotne opasanie nimi kuli ziemskiej po równiku.</u> + <u xml:id="u-39.45" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Zważywszy poza tym, że w ubiegłym okresie 5-letnim stelefonizowano około 6 tys. sołectw, wykonanie w bieżącym planie 5-letnim dwukrotnie większego zakresu będzie niezwykle trudne.</u> + <u xml:id="u-39.46" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Pomimo ogromu prac i trudności, które niewątpliwie wyłonią się przy realizacji przyspieszonego stelefonizowania wszystkich sołectw w Polsce do końca 1975 r., resort łączności podejmie wszelkie wysiłki dla wykonania tego zadania pod warunkiem wydatnej pomocy rad narodowych wszystkich szczebli, społeczeństwa zainteresowanych wsi oraz instytucji zainteresowanych produkcją rolną.</u> + <u xml:id="u-39.47" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Łączny koszt stelefonizowania wszystkich sołectw wyniesie około 1 200 mln zł, z czego zakup i montaż automatycznych central wiejskich zabezpiecza resort łączności w planie inwestycyjnym, natomiast koszty budowy linii i podwieszenia torów dla połączeń abonenckich, zgodnie z dotychczas stosowanymi zasadami, powinny być zabezpieczone ze środków rad narodowych, i co jest obecnie proponowane, z Funduszu Rozwoju Rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-39.48" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Omawiając problem telefonizacji wsi, należy podkreślić, że z punktu widzenia oceny działalności ekonomicznej resortu łączności abonent wiejski jest abonentem nierentownym, bowiem bieżące koszty ponoszone na konserwację i remonty długich telefonicznych linii napowietrznych są wielokrotnie wyższe od wpływów za usługi telefoniczne uzyskiwane z tych stacji, a koszt instalacji jednego numeru sięga około 30 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-39.49" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Ocena taka jest jednak niewłaściwa, jeżeli chodzi o ostateczne efekty organizacyjno-ekonomiczne w skali interesów naszej gospodarki — w danym wypadku gospodarki rolnej. Resort łączności z całą świadomością społecznych i gospodarczych potrzeb wsi nie powoduje się tak wąsko pojmowanym pojęciem rentowności. Dokonana została ostatnio w resorcie dokładna analiza możliwości wykonania tego trudnego zadania, jakim jest stelefonizowanie pozostałych 11 500 sołectw do końca 1975 roku, przy czym bilans materiałowy i możliwości wykonawcze — przy wykorzystaniu czynów społecznych — rokują nadzieje na pozytywne załatwienie sprawy, natomiast pokrycie finansowe stanowi jeszcze problem, który aktualnie razem z Komisją Planowania przy Radzie Ministrów i Ministerstwem Finansów resort łączności stara się rozwiązać.</u> + <u xml:id="u-39.50" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Trzeba tu z całą otwartością powiedzieć, że nawet przy zabezpieczeniu odpowiednich funduszów na ten cel w budżetach rad narodowych, bez pomocy ze strony wszystkich zainteresowanych, działających na terenie wsi instytucji, zadanie to może okazać się niewykonalne. Pamiętać przy tym także trzeba, że dotyczy to tylko wsi sołeckich, poza którymi pozostanie jeszcze do stelefonizowania 17 tys. innych miejscowości wiejskich.</u> + <u xml:id="u-39.51" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dotychczasowa praktyka w zakresie telefonizacji wsi wykazuje pełne zrozumienie i poparcie dla tej sprawy wielu instytucji i organizacji społecznych, które wspierają nasze wysiłki czynami społecznymi. Wiele pomagają nam np. jednostki wojskowe, LOK, organizacje młodzieżowe i polityczne oraz społeczność wiejska. Wiele do spraw wniosła także działalność obywateli posłów z Komisji Komunikacji i Łączności, którzy w wielu regionach są promotorami wspierającego resort łączności społecznego działania, a także na bieżąco wizytują, oceniają i stawiają wnioski w wielu istotnych sprawach organizacyjnych i technicznych, dotyczących łączności.</u> + <u xml:id="u-39.52" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Biorąc pod uwagę powszechne zrozumienie ważności problemu, określone możliwości wykonawcze i materiałowe, zaangażowanie środowiska pracowników łączności — sądzę, że uda nam się pokonać istniejące trudności — i to zadanie, tak ważne dla naszej gospodarki narodowej, przy spełnieniu podanych poprzednio warunków, z powodzeniem wykonać.</u> + <u xml:id="u-39.53" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy w tej sprawie ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-39.54" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Ponieważ nikt nie pragnie zabrać głosu, stwierdzam, że na tym wyczerpaliśmy 5 punkt porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-39.55" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Projekt uchwały Sejmu w sprawie zmiany art. 28 regulaminu Sejmu (druk nr 86).</u> + <u xml:id="u-39.56" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Prezydium Sejmu przedstawia Wysokiemu Sejmowi w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym projekt uchwały wnoszący o ustanowienie w miejsce obecnie istniejącej Komisji Przemysłu Lekkiego, Rzemiosła i Spółdzielczości Pracy dwóch nowych komisji stałych Sejmu, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-39.57" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Komisji Drobnej Wytwórczości, Spółdzielczości Pracy i Rzemiosła oraz Komisji Przemysłu Lekkiego.</u> + <u xml:id="u-39.58" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie proponowanej zmiany art. 28 regulaminu Sejmu?</u> + <u xml:id="u-39.59" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-39.60" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">W związku z tym przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-39.61" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem proponowanej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-39.62" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-39.63" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-39.64" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-39.65" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm powziął uchwałę o zmianie art. 28 regulaminu Sejmu.</u> + <u xml:id="u-39.66" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Zwracam uwagę Obywateli Posłów, że uchwała wchodzi w życie z dniem jej podjęcia, wobec czego możemy od razu przystąpić do powołania składu osobowego 2 nowych stałych komisji, ustanowionych przed chwilą.</u> + <u xml:id="u-39.67" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 7 porządku dziennego: Powołanie komisji oraz zmiany w składzie komisji sejmowych.</u> + <u xml:id="u-39.68" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wniosek Konwentu Seniorów w sprawie powołania składu osobowego nowo ustanowionych komisji oraz zmian w składzie osobowym komisji sejmowych został Obywatelom Posłom doręczony w druku sejmowym nr 87.</u> + <u xml:id="u-39.69" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do powołania składu osobowego Komisji Drobnej Wytwórczości, Spółdzielczości Pracy i Rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-39.70" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy są w tej sprawie jakieś uwagi?</u> + <u xml:id="u-39.71" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nie widzę zgłoszeń.</u> + <u xml:id="u-39.72" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem tej Komisji w proponowanym składzie — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-39.73" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-39.74" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-39.75" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś się wstrzymał od głosowania? Również nikt.</u> + <u xml:id="u-39.76" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm powołał skład osobowy Komisji Drobnej Wytwórczości, Spółdzielczości Pracy i Rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-39.77" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy obecnie do powołania składu osobowego Komisji Przemysłu Lekkiego.</u> + <u xml:id="u-39.78" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy w tej sprawie są jakieś uwagi?</u> + <u xml:id="u-39.79" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-39.80" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem tej Komisji w proponowanym składzie — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-39.81" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-39.82" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów jest przeciw?</u> + <u xml:id="u-39.83" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt.</u> + <u xml:id="u-39.84" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś się wstrzymał od głosowania?</u> + <u xml:id="u-39.85" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt.</u> + <u xml:id="u-39.86" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm powołał skład osobowy Komisji Przemysłu Lekkiego.</u> + <u xml:id="u-39.87" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obecnie przechodzimy do rozpatrzenia proponowanych zmian w składzie osobowym niektórych komisji sejmowych (druk nr 87).</u> + <u xml:id="u-39.88" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Zgłaszam dodatkową propozycję, aby z Komisji Komunikacji i Łączności odwołać posła Mariana Miśkiewicza.</u> + <u xml:id="u-39.89" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-39.90" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-39.91" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy są jakieś sprzeciwy w sprawie proponowanych zmian w komisjach sejmowych?</u> + <u xml:id="u-39.92" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nie ma.</u> + <u xml:id="u-39.93" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że propozycje Konwentu Seniorów zostały przyjęte.</u> + <u xml:id="u-39.94" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy obecnie do punktu 8 porządku dziennego: Projekt uchwały w sprawie zamknięcia sesji.</u> + <u xml:id="u-39.95" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Konwent Seniorów przedstawia Wysokiemu Sejmowi propozycję podjęcia uchwały zamieszczonej w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 88 w sprawie zamknięcia IV sesji Sejmu z dniem dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-39.96" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy są uwagi w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-39.97" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął proponowaną przez Konwent Seniorów uchwałę.</u> + <u xml:id="u-39.98" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-39.99" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm powziął uchwałę w sprawie zamknięcia IV sesji Sejmu z dniem dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-39.100" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Porządek dzienny obecnego posiedzenia Sejmu został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-39.101" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Informuję Wysoki Sejm, że do Prezydium Sejmu wpłynęły następujące interpelacje:</u> + <u xml:id="u-39.102" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">1. Interpelacja posła Józefa Frąszczaka do Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów w sprawie przyspieszenia decyzji co do sposobu zabezpieczenia po 1973 roku dostaw wielkopojemnych autobusów dla potrzeb komunikacji miejskiej i dalekobieżnej.</u> + <u xml:id="u-39.103" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">2. Interpelacja posłów: Zygmunta Filipowicza i Janusza Makowskiego do Prezesa Rady Ministrów w sprawie rozważenia nowelizacji ustawy z 27 kwietnia 1956 r. o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży i przepisów wykonawczych do tej ustawy.</u> + <u xml:id="u-39.104" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">3. Interpelacja posła Kazimierza Kurasia do Prezesa Rady Ministrów w sprawie zwiększenia produkcji zdobin i okuć metalowych.</u> + <u xml:id="u-39.105" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">4. Interpelacja posła Władysława Wiśniowskiego do Ministra Finansów dotycząca interpretacji § 54 okólnika Ministra Finansów z 29 lipca 1968 r. w sprawie wykładni niektórych przepisów dotyczących podatku obrotowego i dochodowego.</u> + <u xml:id="u-39.106" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">5. Interpelacja posłów: Józefa Czapskiego i Jana Polskiego do Przewodniczącego Komitetu Drobnej Wytwórczości w sprawie poprawy zaopatrzenia w materiały, sprzęt i maszyny zakładów drobnej wytwórczości w województwie lubelskim.</u> + <u xml:id="u-39.107" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Interpelacje te — zgodnie z art. 73 regulaminu Sejmu — zostały przesłane adresatom.</u> + <u xml:id="u-39.108" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jednocześnie informuję Wysoki Sejm, że do Prezydium Sejmu wpłynęły odpowiedzi na interpelacje:</u> + <u xml:id="u-39.109" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">— Od Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego na interpelację posła Kazimierza Prusińskiego w sprawie przywrócenia w punkcie konsultacyjnym w Szczecinie zajęć na IV roku Wydziału Prawa.</u> + <u xml:id="u-39.110" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">— Od Prezesa Rady Ministrów na interpelację posła Jana Frankowskiego w sprawie podjęcia przez Rząd odpowiednich kroków mających na celu zapobiec zatruciom spirytusem metylowym.</u> + <u xml:id="u-39.111" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">— Od Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów na interpelację posła Józefa Frąszczaka w sprawie przyspieszenia decyzji co do sposobu zabezpieczenia wielkopojemnych autobusów, o czym przed chwilą komunikowałem.</u> + <u xml:id="u-39.112" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Odpowiedzi te zostały przekazane interpelantom.</u> + <u xml:id="u-39.113" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę obecnie Obywatelkę Sekretarza Posła Janinę Zajfert o odczytanie komunikatów.</u> + <u xml:id="u-39.114" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sekretarz poseł Janina Zajfert:</u> + <u xml:id="u-39.115" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">W dniu dzisiejszym odbędą się posiedzenia komisji według następującego planu:</u> + <u xml:id="u-39.116" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nowo powołane komisje:</u> + <u xml:id="u-39.117" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Drobnej Wytwórczości, Spółdzielczości Pracy i Rzemiosła bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu w sali nr 101.</u> + <u xml:id="u-39.118" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przemysłu Lekkiego w 15 minut po zakończeniu posiedzenia Sejmu w sali nr 102.</u> + <u xml:id="u-39.119" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu odbędą się posiedzenia 3 komisji:</u> + <u xml:id="u-39.120" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">1. Komisji Pracy i Spraw Socjalnych w sali nr 70 w Domu Poselskim.</u> + <u xml:id="u-39.121" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">2. Komisji Przemysłu Ciężkiego, Chemicznego i Górnictwa w sali nr 118.</u> + <u xml:id="u-39.122" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">3. Komisji Handlu Wewnętrznego w sali nr 67 Dom Poselski,</u> + <u xml:id="u-39.123" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">O godz. 15 odbędzie się posiedzenie Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego w sali nr 102.</u> + <u xml:id="u-39.124" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">W dniu jutrzejszym, to jest 24 czerwca, odbędą się posiedzenia następujących komisji:</u> + <u xml:id="u-39.125" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">1. Komisji Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego o godz. 9 w sali nr 67 Dom Poselski.</u> + <u xml:id="u-39.126" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">2. Komisji Spraw Wewnętrznych o godz. 9 w sali nr 102.</u> + <u xml:id="u-39.127" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Na tym kończymy 15 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-39.128" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u> + <u xml:id="u-39.129" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-39.130" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">(Koniec posiedzenia o godz. 14 min. 15)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00016-01/header.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00016-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..f668131 --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00016-01/header.xml @@ -0,0 +1,133 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-196972-sjm-ppxxx-00016-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>16 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>16 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">5</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">16</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1971-10-25 i 26</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterFinansowJozefTrendota" role="speaker"> + <persName>Minister Finansów Józef Trendota</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterLesnictwaiPrzemysluDrzewnegoJerzyPopko" role="speaker"> + <persName>Minister Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego Jerzy Popko</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBiernackiJanusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Biernacki Janusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCabajWladyslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Cabaj Władysław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselFilipowiczZygmunt" role="speaker"> + <persName>Poseł Filipowicz Zygmunt</persName> + </person> + <person xml:id="PoselFurgalStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Furgał Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGorskiArtur" role="speaker"> + <persName>Poseł Górski Artur</persName> + </person> + <person xml:id="PoselHutekZygmunt" role="speaker"> + <persName>Poseł Hutek Zygmunt</persName> + </person> + <person xml:id="PoselIgnarStefan" role="speaker"> + <persName>Poseł Ignar Stefan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJuzkowBronislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Juzków Bronisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKaczorMieczyslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Kaczor Mieczysław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKalwakBronislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Kałwak Bronisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKomenderZenon" role="speaker"> + <persName>Poseł Komender Zenon</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLassotaWitold" role="speaker"> + <persName>Poseł Lassota Witold</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMazurkiewiczEugeniusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Mazurkiewicz Eugeniusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMedynskiMieczyslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Medyński Mieczysław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMyslikTadeusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Myślik Tadeusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselNowinskiStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Nowiński Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPawlikZdzislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Pawlik Zdzisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRomanowskiStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Romanowski Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRukscinskiZygmunt" role="speaker"> + <persName>Poseł Rukściński Zygmunt</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSulskiHilary" role="speaker"> + <persName>Poseł Sulski Hilary</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTomaszewskiStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Tomaszewski Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWalendowskiStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Walendowski Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWasilkowskiJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Wasilkowski Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów Piotr Jaroszewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak" role="speaker"> + <persName>Przewodniczący Komitetu Drobnej Wytwórczości Jerzy Kusiak</persName> + </person> + <person xml:id="SekretarzposelStanislawNowinski" role="speaker"> + <persName>Sekretarz poseł Stanisław Nowiński</persName> + </person> + <person xml:id="SekretarzposelZdzislawKurowski" role="speaker"> + <persName>Sekretarz poseł Zdzisław Kurowski</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekAndrzejBenesz" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Andrzej Benesz</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekAndrzejWerblan" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Andrzej Werblan</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekHalinaSkibniewska" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Halina Skibniewska</persName> + </person> + <person xml:id="WiceministerObronyNarodowejJozefUrbanowicz" role="speaker"> + <persName>Wiceminister Obrony Narodowej Józef Urbanowicz</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00016-01/text_structure.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00016-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..fcb8201 --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00016-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,1268 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja V - Sesja V</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 16 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniach 25 i 26 października 1971 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1971 (Początek posiedzenia o godz. 16 min. 5) (Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Dyzma Gałaj oraz wicemarszałek Halina Skibniewska)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! W dniu 13 października 1971 r. Rada Państwa podjęła uchwałę w sprawie zwołania sesji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Uchwała ta brzmi:</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">„Na podstawie art. 25 ust. 1 pkt 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Rada Państwa postanawia zwołać piątą sesję Sejmu V kadencji z dniem 15 października 1971 r.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Przewodniczący Rady Państwa Józef Cyrankiewicz</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Sekretarz Rady Państwa Ludomir Stasiak.”</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Na podstawie powyższej uchwały Prezydium Sejmu — zgodnie z art. 42 regulaminu Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — ustaliło termin posiedzenia na dzień dzisiejszy.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Powołuję na sekretarzy posłów Lucynę Adamowicz i Zdzisława Kurowskiego.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzi poseł Lucyna Adamowicz.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Protokół 15 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, ponieważ nie wniesiono przeciwko niemu żadnych zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Z głębokim żalem komunikuję, że w ostatnim czasie zmarli dwaj nasi koledzy.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">(Zebrani wstają)</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#Marszalek">W dniu 21 sierpnia br. dotarła do nas wiadomość o tragicznej śmierci posła Jana Gerharda.</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Jan Gerhard urodził się w 1921 roku we Lwowie. Po wybuchu wojny przedostaje się do Francji, aby tam, jako oficer Polskich Sił Zbrojnych we Francji, walczyć o wolność swojego kraju. Po upadku Francji, już jako członek jej partii komunistycznej, bierze aktywny udział w Ruchu Oporu. Po wojnie wraca do kraju, aby najpierw w mundurze oficerskim, później — z dziennikarskim piórem w ręku — kontynuować walkę o nową Polskę i ustrój socjalistyczny. Znaczącym fragmentem Jego biografii jest okres walk z krwawymi bandami UPA w Bieszczadach.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Z dziennikarskiej i pisarskiej pasji Jana Gerharda zrodziły się liczne publikacje ukazujące wkład żołnierza polskiego w ostateczne rozgromienie hitlerowskiego faszyzmu, wyraźnie zaangażowane ideowo, wskazujące mechanizm działania współczesnych reakcyjnych sił świata.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Jako poseł na Sejm Jan Gerhard aktywnie pracował w Komisji Spraw Zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Jan Gerhard pozostawił po sobie pamięć człowieka, dla którego życie oznaczało walkę: walkę o zwycięstwo tej idei, której służył jako żołnierz, patriota i komunista.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">W dniu 22 bm. zmarł w Algierii, gdzie pełnił funkcję ambasadora PRL, poseł na Sejm Grzegorz Korczyński. Poseł Grzegorz Korczyński urodził się 17 czerwca 1915 roku w rodzinie robotniczej. Od wczesnej młodości związany był z lewicowym ruchem młodzieżowym. W okresie wojny domowej w Hiszpanii walczył w słynnej Brygadzie im. Jarosława Dąbrowskiego. Droga rewolucjonisty — żołnierza zawiodła Go do Francji, gdzie w szeregach Francuskiej Partii Komunistycznej walczy z faszyzmem jako bojownik Francuskiego Ruchu Oporu. W 1942 r. wraca do kraju i zostaje skierowany przez Polską Partię Robotniczą na Lubelszczyznę, gdzie staje na czele Grupy Operacyjnej Gwardii Ludowej. Jest członkiem dowództwa Gwardii Ludowej, następnie Armii Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">Po wyzwoleniu Grzegorz Korczyński pełni odpowiedzialne funkcje w Milicji Obywatelskiej i w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego. W Wojsku Polskim Grzegorz Korczyński zajmuje odpowiedzialne stanowiska: miał stopień generała broni, był wiceministrem Obrony Narodowej oraz głównym inspektorem obrony terytorialnej.</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#Marszalek">Grzegorz Korczyński był wybierany posłem na Sejm III, IV i obecnej kadencji, aktywnie pracował w Komisji Spraw Wewnętrznych Sejmu.</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">Grzegorz Korczyński był działaczem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, członkiem jej Komitetu Centralnego.</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#Marszalek">Grzegorz Korczyński pozostanie w naszej pamięci jako człowiek oddany sprawie władzy ludowej, głęboko zaangażowany i ofiarny działacz partyjny i państwowy, nieustraszony żołnierz, który całe swe życie poświęcił walce o wyzwolenie narodowe i o zwycięstwo socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Proponuje, aby Sejm uczcił pamięć zmarłych posłów Jana Gerharda i Grzegorza Korczyńskiego chwilą ciszy.</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#Marszalek">(Chwila ciszy)</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu usprawiedliwia nieobecność na posiedzeniu posłów, których nazwiska będą zamieszczone w załączniku do protokołu posiedzenia.</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#Marszalek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom rozesłany.</u> + <u xml:id="u-2.27" who="#Marszalek">W związku ze śmiercią posła Grzegorza Korczyńskiego Prezydium Sejmu proponuje, aby punktowi pierwszemu porządku dziennego nadać brzmienie:</u> + <u xml:id="u-2.28" who="#Marszalek">„Sprawa wygaśnięcia mandatów poselskich: a) w okręgu wyborczym nr 63 (Krosno), b) w okręgu wyborczym nr 44 (Radzyń Podlaski).” Jednocześnie informuję, iż do Prezydium Sejmu wpłynęły wnioski Prezesa Rady Ministrów, dotyczące zmian w składzie Rady Ministrów — W związku z tym Prezydium Sejmu proponuje uzupełnienie dzisiejszego porządku dziennego przez dodanie jeszcze jednego punktu, z kolei dwunastego, o brzmieniu:</u> + <u xml:id="u-2.29" who="#Marszalek">„Zmiany w składzie Rady Ministrów.”</u> + <u xml:id="u-2.30" who="#Marszalek">Tym samym obecny punkt 12 porządku dziennego stanie się punktem 13.</u> + <u xml:id="u-2.31" who="#Marszalek">Czy w sprawie porządku dziennego ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-2.32" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.33" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm zgodził się na propozycję Prezydium Sejmu.</u> + <u xml:id="u-2.34" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-2.35" who="#Marszalek">Uważam, że Sejm porządek dzienny, przedstawiony przez Prezydium Sejmu, zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.36" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego:</u> + <u xml:id="u-2.37" who="#Marszalek">Sprawa wygaśnięcia mandatów poselskich:</u> + <u xml:id="u-2.38" who="#Marszalek">a) w okręgu wyborczym nr 63 (Krosno), b)w okręgu wyborczym nr 44 (Radzyń Podlaski).</u> + <u xml:id="u-2.39" who="#Marszalek">Wygaśnięcie mandatów poselskich w okręgach wyborczych nr 63 i 44 wiąże się ze śmiercią posłów Jana Gerharda oraz Grzegorza Korczyńskiego, których pamięć Sejm przed chwilą uczcił.</u> + <u xml:id="u-2.40" who="#Marszalek">Uważam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zgodnie z art. 76 ust. 3 Ordynacji wyborczej — stwierdził wygaśnięcie mandatów poselskich wskutek śmierci: posła Jana Gerharda z dniem 20 sierpnia 1971 r. i posła Grzegorza Korczyńskiego z dniem 22 października 1971 r.</u> + <u xml:id="u-2.41" who="#Marszalek">Pragnę nadmienić, że Prezydium Sejmu zamierza postawić sprawę obsadzenia wygasłych mandatów poselskich na porządku dziennym najbliższego posiedzenia Sejmu.</u> + <u xml:id="u-2.42" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego:</u> + <u xml:id="u-2.43" who="#Marszalek">Sprawozdanie Komisji Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego oraz Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego o rządowym projekcie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów (druki nr 81 i 103).</u> + <u xml:id="u-2.44" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Janusz Biernacki.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselBiernackiJanusz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Uprzemysłowienie kraju, stale postępująca urbanizacja, rozwój komunikacji pochłaniają coraz większe obszary ziemi użytkowanej dotychczas rolniczo, przekształcając ją na ogół w sposób nieodwracalny. To samo odnosi się do powierzchni leśnej.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselBiernackiJanusz">Dla zobrazowania tego zjawiska można przytoczyć, że w ciągu dwudziestu sześciu lat ubył nam z rolniczego zagospodarowania obszar ziemi równy wielkości jednego województwa.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselBiernackiJanusz">Według danych zebranych przez Główny Urząd Statystyczny wynika, że tylko w 1970 r. przekazano na cele nierolnicze 28 403 ha gruntów, z tego użytków rolnych 20 264 ha. Liczby te mówią same za siebie.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselBiernackiJanusz">Już obecnie należymy w Europie do krajów, w których przypada najniższa powierzchnia użytków rolnych w przeliczeniu na jednego mieszkańca i wynosi niecałe 0,60 ha na jedną osobę. Przewiduje się, że wskaźnik ten będzie wynosił w roku 1985 około 0,5 ha.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselBiernackiJanusz">Doceniając w pełni, że dalsze przeznaczanie użytków rolnych i lasów na cele związane szczególnie z rozwojem przemysłu, budownictwa i komunikacji jest konieczne, musimy jednak pamiętać, że ziemia jako podstawowy i niepomnażalny środek produkcji rolnej ma zasadniczy związek z wyżywieniem ludności kraju, wyprodukowaniem surowców dla przemysłu oraz zaspokojeniem potrzeb eksportu. Stąd też dalsze przeznaczanie gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze musi być regulowane, tym bardziej, że jak wynika z oceny gospodarki ziemią, na inwestycje przeznaczano niepotrzebnie za duże obszary oraz przydzielano ziemię dobrej jakości, zagospodarowaną rolniczo i lasami, bez wyczerpania innych możliwości na terenach o mniej żyznych gruntach.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselBiernackiJanusz">Ulepszenie gospodarki ziemią staje się więc zasadniczym problemem, zwłaszcza że zasoby ziemi są ograniczone. Sprawa ta nie może być pozostawiona jedynie poczuciu odpowiedzialności społecznej, a wymaga zastosowania odpowiednich, prawnie ustanowionych i wzajemnie współdziałających środków.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselBiernackiJanusz">Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów stanowić ma podstawę prawną, administracyjną i ekonomiczną ochrony gruntów rolnych i leśnych. Zmierza również do kompleksowej ochrony środowiska człowieka.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselBiernackiJanusz">Ochrona gruntów rolnych i leśnych polegać ma:</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselBiernackiJanusz">—na ograniczaniu przeznaczenia ich na cele nierolnicze, — na zapobieganiu obniżania ich urodzajności, — na przywróceniu wartości użytkowej gruntów, które utraciły charakter gruntów rolnych bądź leśnych na skutek działalności nierolniczych.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselBiernackiJanusz">Projekt ustawy wprowadza obowiązek ograniczenia obszarów gruntów rolnych lub leśnych przeznaczonych na cele nierolnicze lub nieleśne oraz wykorzystanie do realizacji wszelkich inwestycji przede wszystkim nieużytków i gruntów słabej jakości. Projekt ustawy wprowadza również pojęcie regionów intensywnego rozwoju rolnictwa i leśnictwa objętych ścisłą ochroną.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselBiernackiJanusz">Powyższe zasady obowiązywać będą przy planowaniu przestrzennym wszystkich szczebli. Zaznaczyć jednak trzeba, że ograniczenie normatywów powierzchniowych dla gruntów przeznaczonych na różne inwestycje uwzględniać ma niezbędne potrzeby ludzi żyjących w miastach i pracujących w fabrykach, aby ustrzec się od tak zwanych — „kamiennych pustyń”.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselBiernackiJanusz">Projekt ustawy podkreśla, że obowiązek oszczędnego gospodarowania ziemią dotyczyć będzie również wszystkich jednostek podporządkowanych resortom rolnictwa i leśnictwa.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselBiernackiJanusz">Jednym z bardzo istotnych warunków, który ma zadecydować o pomyślnym działaniu ustawy są wysokie ceny zakupu gruntów rolnych i leśnych, przeznaczonych na cele nierolnicze i takie ich zróżnicowanie w stosunku do użytków różnej jakości, aby zmuszały inwestorów do przedsięwzięć zgodnie z rachunkiem ekonomicznym.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselBiernackiJanusz">Obok jednorazowej opłaty z tytułu nabycia gruntów rolnych lub leśnych, przewiduje się wprowadzenia stałej opłaty rocznej z tytułu ich użytkowania. Zwolnieni od stałych opłat rocznych będą mogli być wyłącznie nabywcy spoza sfery produkcji materialnej.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselBiernackiJanusz">Dodać należy, że projekt ustawy wprowadza również zmiany do ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, dopuszczając, w przypadku wywłaszczenia rolników na cele inwestycyjne, przyznanie odszkodowania po cenach przyjętych w obrocie między rolnikami, o ile są korzystniejsze od ceny państwowej.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselBiernackiJanusz">Projekt wprowadza wobec posiadaczy gruntów rolnych ustawowy obowiązek rolniczego użytkowania tych gruntów, jak też kompleksowego przeciwdziałania erozji gleb. Projekt wprowadza również obowiązek rekultywacji gruntów rolnych i leśnych.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselBiernackiJanusz">Wprowadzenie do ustawy obowiązku rekultywacji, która staje się u nas istotnym problemem, polega na przywróceniu niektórym gruntom wartości użytkowej rolniczej bądź leśnej. Każdy hektar ziemi nie wykorzystanej dla potrzeb gospodarki narodowej powinien być przywrócony produkcji rolnej lub leśnej.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselBiernackiJanusz">Dotychczas nie zostały wyraźnie określone obowiązki i wymagania odnośnie do rekultywacji i zagospodarowania wszystkich rodzajów nieużytków poprzemysłowych. Obowiązujące akty normatywne koncentrowały swą uwagę na rekultywacji nieużytków pogórniczych. Poza zasięgiem ich oddziaływania są natomiast inne ważne rodzaje nieużytków poprzemysłowych, m.in. hałdy i składowiska hutniczych, chemicznych i energetycznych odpadów przemysłowych, jak również niektóre nieużytki na gruntach nie będących własnością państwa, m.in. rozproszone w terenie mniejsze wyrobiska piasku, żwiru, gliny i kamienia. Na terenie kraju mamy 76 tys. ha gruntów, które utraciły charakter gruntów rolnych w wyniku działalności górniczej bądź też przewidziane są do przekształcenia w okresie 5 lat. Z tego do rekultywacji i zagospodarowania zakwalifikowano około 15 tys. ha. Jak wykazują jednak wyniki kontroli przeprowadzone w bieżącym roku przez Najwyższą Izbę Kontroli, dane te są niekompletne i potrzeby rekultywacji oraz zagospodarowania są daleko wyższe. Kontrola stwierdziła również, że stosowane metody i sposoby rekultywacji nie wszędzie przyniosły spodziewane efekty. Potwierdza to również w pełni celowość wprowadzenia tego problemu do omawianego projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselBiernackiJanusz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Projekt ustawy, który mam zaszczyt referować w imieniu Komisji Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego oraz Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, po jego pierwszym czytaniu w Sejmie był szeroko dyskutowany, co znalazło swoje odbicie w wystąpieniach, jakie na ten temat wpłynęły do Komisji z wojewódzkich zespołów poselskich, wojewódzkich rad narodowych, Polskiej Akademii Nauk, od grup poselskich, obywateli posłów, a także od poszczególnych obywateli oraz od Zarządu Głównego Stowarzyszenia Geodetów Polskich. Wszystkie uwagi i wnioski, jakie na ten temat wpłynęły, zostały rozpatrzone przez powołaną podkomisję do opracowania projektu ustawy o ochronie gruntów rolnych, i leśnych oraz rekultywacji gruntów i przyjęte na wspólnym posiedzeniu Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego w dniu 12 października br.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PoselBiernackiJanusz">Najwięcej wypowiedzi dotyczyło art. 1, 8 i 10 i tak postulowano:</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PoselBiernackiJanusz">—określenie w ustawie, jakie grunty podlegać będą działaniu ustawy;</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PoselBiernackiJanusz">—zwolnienie od opłat rocznych nabywców ziemi spoza sfery produkcji materialnej, podejmujących inwestycje służące rozwojowi wsi i jej mieszkańcom;</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PoselBiernackiJanusz">—właściwe określenie w zarządzeniu wykonawczym regionów intensywnego rolnictwa;</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PoselBiernackiJanusz">—określenie sankcji zabezpieczających realizację ustawy w przypadku nieusprawiedliwionego niewykonania obowiązków wynikających z art. 16, 17 i 19.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PoselBiernackiJanusz">Wymienione postulaty zostały w całości uwzględnione. Wraz z innymi uwagami znajdują swoje odbicie bądź w posiadanym przez obywateli posłów sprawozdaniu, bądź w projektach rozporządzeń wykonawczych. Komisje przychyliły się do propozycji Rządu, aby ustawa, po jej uchwaleniu, weszła w życie z dniem 1.1.1972 r.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PoselBiernackiJanusz">Pragnę stwierdzić, że intencja projektu ustawy znalazła pełne poparcie społeczeństwa, a wiele głosów podkreśla, że pozytywne jej skutki odczuje nie tylko nasze pokolenie.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PoselBiernackiJanusz">Zostałem upoważniony do postawienia wniosku, ażeby Wysoki Sejm raczył uchwalić przedstawiony projekt ustawy wraz z poprawkami według tekstu zawartego w drukach nr 81 i 103.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Konwent Seniorów proponuje, ażeby dyskusję nad zreferowanym przez posła Biernackiego projektem ustawy przeprowadzić łącznie z dyskusją nad punktami 3, 4, 5 i 6 porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Czy w sprawie tej propozycji są jakieś uwagi?</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Proponuję zatem, żeby przystąpić do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz Komisji Wymiaru Sprawiedliwości o rządowym projekcie ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (druki nr 82 i 104).</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Władysław Cabaj.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselCabajWladyslaw">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Sejmowa Komisja Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz Komisja Wymiaru Sprawiedliwości powierzyły mi zadanie złożenia sprawozdania z prac obydwu Komisji, przedstawienia wniosku o uchwalenie ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych oraz uzasadnienia proponowanych poprawek do rządowego projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselCabajWladyslaw">Zanim podejmę ten temat, chcę podkreślić, że w pracy Komisji oraz podkomisji korzystaliśmy z uwag przesłanych przez wojewódzkie zespoły poselskie oraz korzystaliśmy z pomocy naukowców — fachowców z zakresu prawa rolnego w Polsce. Uważamy, że takie formy pracy powinny być dalej nie tylko kontynuowane, ale i poszerzane.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselCabajWladyslaw">Wysoki Sejmie! Szybka intensyfikacja rolnictwa w naszych warunkach w znacznej mierze zależy od stabilizacji stanu władania gospodarstwami chłopskimi. Nie uregulowany dotychczas stan władania wieloma gospodarstwami, nie tylko że nie sprzyja dalszemu rozwojowi produkcji rolnej, ale hamuje tempo tego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselCabajWladyslaw">Szacuje się, że w kraju ponad milion gospodarstw indywidualnych nie ma uregulowanego tytułu własności. Zjawisko to koncentruje się w szczególności na terenie województw centralnych i południowo-wschodnich.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselCabajWladyslaw">Posiadacze gospodarstw o nie uregulowanym stanie władania mają trudności w uzyskaniu pożyczek bankowych, a w związku z tym ograniczone możliwości w dokonywaniu niezbędnych inwestycji i innych przedsięwzięć natury gospodarczej. Nie unormowany stan władania naraża takich rolników na procesy sądowe wytaczane im przez formalnych właścicieli, którzy faktycznie od dawna wyzbywali się gruntów. Procesy takie narażają rolników na koszty i osłabiają ekonomicznie gospodarstwa. Brak prawa własności do gruntów wywołuje wśród tych rolników poczucie krzywdy społecznej oraz niepewności władania gruntami, pomimo że prawidłowo gospodarują i wywiązują się z obowiązków wobec państwa.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselCabajWladyslaw">Przedstawiony stan rzeczy, ze wszystkimi jego negatywnymi skutkami społeczno-gospodarczymi, świadczy o istnieniu na odcinku władania ziemią pewnej zasadniczej anomalii. Istotą tej anomalii jest występujący w masowej skali podział społeczny na rolników, którzy dany grunt faktycznie użytkuj ą i gospodarują na nim — nieraz od wielu lat, albo nawet od kilku pokoleń, z reguły w dobrej wierze, ale nie mogą z różnych względów wylegitymować się formalnym tytułem własności — oraz na takie osoby, które od dawna wyzbyły się, tych gruntów i utraciły z nimi wszelką więź, najczęściej w zamian za określony ekwiwalent pieniężny, lecz mimo to uchodzą nadal w świetle przepisów prawnych za ich prawowitych właścicieli, ze względu na niedopełnienie niektórych wymaganych prawem formalności.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselCabajWladyslaw">Stan taki koliduje jak najwyraźniej z zasadniczą treścią naszej polityki rolnej, w myśl której ziemia powinna należeć do tych, którzy na niej pracują i potrafią ją wykorzystać w sposób właściwy dla wzrostu produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselCabajWladyslaw">Wprowadzenia w życie tej podstawowej zasady domagał się nie tylko aktyw społeczno-polityczny wsi, ale także występowały o to szerokie masy rolników. Postulat ten spełnia przedstawiony przez Rząd projekt ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselCabajWladyslaw">Projekt tej ustawy zmierza do uznania, z mocy samego prawa, za właścicieli tych rolników, którzy od lat użytkują grunty, a nie mają uregulowanego tytułu własności. W świetle przepisów projektowanej ustawy za właścicieli gospodarstw uznani zostaną rolnicy, którzy objęli te gospodarstwa po swych rodzicach lub innych krewnych bez dokonania formalności związanych z objęciem gospodarstw spadkowych. Na mocy tej ustawy zostaną także uznani za właścicieli rolnicy, jeżeli oni sami lub ich poprzednicy objęli gospodarstwa w posiadanie na podstawie nieformalnej umowy kupna —- sprzedaży, zamiany, darowizny, dożywocia lub innej umowy o przeniesienie własności lub zniesienie współwłasności.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselCabajWladyslaw">Projekt rządowy ustawy przewiduje, że tytuł własności do ziemi otrzymują również samoistni posiadacze, którzy nie będą w stanie udowodnić, na jakiej podstawie władają gruntami. Jednak w tym wypadku wymaga się, aby tacy posiadacze użytkowali grunty nieprzerwanie od lat pięciu przed wejściem w życie ustawy. Rozpatrując ten przepis Komisje Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz Wymiaru Sprawiedliwości uznały, że zasada ta powinna się odnosić tylko do rolników, którzy uzyskali posiadanie w dobrej wierze. Natomiast jeżeli rolnicy uzyskali posiadanie nieruchomości w złej wierze — to nabycie własności powinno nastąpić tylko wtedy, gdy posiadanie trwało co najmniej przez 10 lat. Wychodzi się w tym przypadku z założenia, że 5-letni okres jest zbyt krótki dla dochodzenia praw do nieruchomości objętej w posiadanie przez inną osobę w złej wierze.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselCabajWladyslaw">Komisje Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz Wymiaru Sprawiedliwości proponują również, aby w projekcie rządowym ustawy zmieniony został zakres prawnego uregulowania nabycia gruntów dzierżawionych, a mianowicie w ten sposób, że: nieruchomości, na których właściciele nie gospodarują osobiście lub przy pomocy członków rodziny od lat 5 do dnia wejścia w życie ustawy z powodu stałego zatrudnienia w innych zawodach niż praca w indywidualnym gospodarstwie rolnym albo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, mogą być przekazane na własność dotychczasowych posiadaczy zależnych, tj. dzierżawców lub władających z innego tytułu, albo przejęte przez państwo. W ten sposób podstawowe warunki, w których właściciel może być pozbawiony prawa do gruntów, jak też i zasady nabycia tych gruntów przez dzierżawców, zostaną określone w samej ustawie, a nie w rozporządzeniu wykonawczym. Proponuje się natomiast, aby w rozporządzeniu Rady Ministrów określone zostały wypadki, w których nieruchomości nie będą podlegały przekazaniu albo przejęciu oraz warunki nabycia nieruchomości przez posiadaczy zależnych. W rozporządzeniu tym zostaną zatem określone przypadki, w których ze względów społecznych lub zasługujących na szczególne potraktowanie właściciele, o których mowa wyżej, nie utracą prawa własności nieruchomości, a także określone zostaną bliższe zasady nabycia gruntów przez dzierżawców.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselCabajWladyslaw">Z przedstawionych propozycji w zakresie nabywania gruntów dzierżawionych wynika wyraźnie, że spod działania przepisów ustawy wyłączone będą grunty dzierżawione między rolnikami, bowiem takie dzierżawy w naszych warunkach są uzasadnione zarówno względami gospodarczymi, jak i społecznymi.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselCabajWladyslaw">Proponujemy również, aby oprócz nieruchomości państwowych i obywateli państw obcych, przepisy ustawy nie miały zastosowania do nieruchomości związków wyznaniowych. Chodzi tu głównie o grunty poręczone przez państwo proboszczom.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselCabajWladyslaw">W projekcie ustawy przewiduje się spłatę należności z tytułu nie uiszczonej ceny nabycia nieruchomości na rzecz poprzednich właścicieli wtedy, gdy osoby te są niezdolne do pracy, małoletnie, uczęszczają do szkół bądź pracują na roli w gospodarstwie indywidualnym lub spółdzielczym. Komisje proponują, aby w ustawie określono, że ta zasada ma również odpowiednie zastosowanie w wypadkach przekazania nieruchomości na własność dotychczasowym posiadaczom zależnym lub przejęcia gruntów przez państwo. Wychodzi się tu z założenia, że także w tych przypadkach należy zahamować odpływ środków pieniężnych z rolnictwa na rzecz osób, które odeszły z gospodarstw i utrzymują się z pracy w innych zawodach.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselCabajWladyslaw">Rządowy projekt powierza wykonanie ustawy organom rolnym prezydiów powiatowych rad narodowych. Założenie to jest słuszne. Organy te posiadają dobrą znajomość terenu i dysponują odpowiednimi materiałami, co powinno zapewnić sprawne i szybkie uregulowanie stanu prawnego gospodarstw rolnych. Mając jednak na względzie potrzebę zapewnienia organom rolnym pomocy w załatwianiu skomplikowanych spraw własnościowych, a także prawidłowego ich rozstrzygnięcia pod względem społecznym, proponujemy, aby w sprawach zawiłych lub spornych wydział rolnictwa i leśnictwa prezydium powiatowej rady narodowej mógł przekazać sprawę do rozpatrzenia powiatowej komisji do spraw uwłaszczenia.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselCabajWladyslaw">Proponujemy także, aby odwołanie od decyzji wydziału rolnictwa i leśnictwa prezydium powiatowej rady narodowej, jak również odwołania od decyzji powiatowej komisji do spraw uwłaszczenia, rozpatrywane były w szerszym zespole, na posiedzeniu powołanej w tym celu wojewódzkiej komisji do spraw uwłaszczenia.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselCabajWladyslaw">Powołując w ustawie komisje do spraw uwłaszczenia, proponuje się, aby organizację, skład, zasady i tryb postępowania tych komisji określiła Rada Ministrów w drodze rozporządzenia.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselCabajWladyslaw">Oprócz przedstawionych wyżej propozycji poprawek natury merytorycznej do projektu rządowego ustawy, Komisje: Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz Wymiaru Sprawiedliwości zgłosiły szereg poprawek o charakterze legislacyjnym, uściślających niektóre przepisy projektowanej ustawy, co powinno się przyczynić do lepszego ich zrozumienia i uniknięcia niejasności w toku realizacji ustawy w praktyce. Tak np. proponuje się bliżej określić, jaki obszar gruntów może być przedmiotem nabycia na podstawie omawianej ustawy oraz w jakich przypadkach znajdujące się w nieformalnym władaniu grunty, ze względu na przekroczenie maksymalnej normy obszarowej, przewidzianej w ustawię — podlegają przejęciu na własność państwa. Przepisowi temu proponuje się nadać następujące brzmienie: — „Przedmiotem nabycia na podstawie niniejszej ustawy może być tylko obszar nieruchomości, który wraz z obszarem nieruchomości rolnej, stanowiącej dotychczas własność rolnika lub jego małżonka, albo odpowiadającym ich udziałom we współwłasności, nie przekracza górnej granicy obszaru nieruchomości, nie podlegającej przejęciu przez państwo na cele reformy rolnej. Nadwyżka ponad ten obszar podlega przejęciu na własność państwa bez odszkodowania, w stanie wolnym od obciążeń, z wyjątkiem służebności gruntowych, które mogą być utrzymane w mocy.” Proponuje się również bliżej określić, w odniesieniu do jakich nieruchomości sądy mają zawieszać postępowanie, a mianowicie, że powinno to dotyczyć tylko nieruchomości podlegających przepisom omawianej ustawy. Ponadto proponujemy wprowadzenie do ustawy przepisu, że w stosunku do rolników, którzy nabyli własność nieruchomości na podstawie tej ustawy, postępowanie egzekucyjne, wszczęte na mocy sądowego wyroku, podlega umorzeniu.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselCabajWladyslaw">Wysoki Sejmie! Kończąc, wnoszę w imieniu Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz Komisji Wymiaru Sprawiedliwości, aby Wysoki Sejm raczył uchwalić projekt ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (druk sejmowy nr 82) wraz z poprawkami zgłoszonymi w sprawozdaniu Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz Komisji Wymiaru Sprawiedliwości (druk sejmowy nr 104) oraz zgłaszam dodatkową poprawkę: w druku nr 104 na str. 6 w proponowanym art. 20 po wyrazie — „skład” stawia się przecinek i dodaje wyraz — „zasady”.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselCabajWladyslaw">Przedstawiając propozycje poprawek do rządowego projektu ustawy, Komisje Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz Wymiaru Sprawiedliwości uznały, że uchwalenie tej ustawy w proponowanym brzmieniu przyczyni się do dalszego rozwoju produkcji rolnej. Ustawa ta nie tylko wpłynie na uporządkowanie stanu prawnego władania ziemią, lecz przede wszystkim stworzy dla wielu gospodarstw rolnych niezbędne do wzrostu produkcji rolnej warunki stabilizacji.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz Komisji Wymiaru Sprawiedliwości o rządowych projektach ustaw:</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">1) ustawy zmieniającej ustawę o przymusowym wykupie nieruchomości wchodzących w skład gospodarstw rolnych (druki nr 83 i 105), 2) ustawy zmieniającej ustawę Kodeks cywilny (druki nr 84 i 106).</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Jan Wasilkowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselWasilkowskiJan">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz Komisji Wymiaru Sprawiedliwości mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie sprawozdanie o rządowych projektach dwóch ustaw, a mianowicie projektu ustawy zmieniającej ustawę z dnia 24 stycznia 1968 roku o przymusowym wykupie nieruchomości wchodzących w skład gospodarstw rolnych oraz projektu ustawy zmieniającej ustawę Kodeks cywilny.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselWasilkowskiJan">Pierwszy z wymienionych projektów zmierza do zmiany art. 3 ustawy o przymusowym wykupie nieruchomości rolnych. Zmiana dotyczy kręgu nabywców nieruchomości będących przedmiotem przymusowego wykupu. Podczas gdy według obecnego brzmienia tego artykułu nabywcą może być tylko rolnik będący właścicielem lub samoistnym posiadaczem gospodarstwa rolnego w danej lub sąsiedniej wsi, osiedlu lub mieście, to według projektu nabywcą z licytacji może być każdy rolnik, który ma odpowiednie kwalifikacje i daje gwarancje, że będzie należycie gospodarował na nabytym gruncie.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselWasilkowskiJan">Obie Komisje, którym Wysoki Sejm przekazał rozpatrzenie projektu, nie mają żadnych zastrzeżeń przeciwko tej zmianie omawianego przepisu. Jedyną poprawką, którą proponują, jest zastąpienie w jego ust. 1 wyrazu „który” wyrazem — „jeżeli”. Poprawka ta ma charakter wyłącznie redakcyjny.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselWasilkowskiJan">Drugi z przedstawionych przez połączone Komisje projektów zmierza do nowelizacji szeregu przepisów Kodeksu cywilnego, które dotyczą gospodarstw i nieruchomości rolnych będących własnością indywidualną w rozumieniu art. 12 Konstytucji PRL. Przepisy te dotyczą: po pierwsze — przeniesienia własności nieruchomości rolnych, po drugie — zniesienia współwłasności takich nieruchomości oraz po trzecie — szczególnych przepisów o dziedziczeniu gospodarstw rolnych.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselWasilkowskiJan">Szczególne zasady, obowiązujące obecnie w wymienionych dziedzinach, zostały wprowadzone przez ustawę z dnia 29 czerwca 1963 roku o ograniczeniu podziału gospodarstw rolnych. Następnie przepisy te — z niewielkimi zmianami — zostały wcielone do Kodeksu cywilnego.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselWasilkowskiJan">Warto przypomnieć, że kwestia włączenia omawianych przepisów do kodeksu nasuwała zastrzeżenia. Zastrzeżenia wynikały głównie stąd, że według ogólnych założeń kodeksu jego zakres ograniczał się w zasadzie do norm prawnych relatywnie trwałych, a więc do sankcjonowania rozwiązań już wypróbowanych w praktyce. Natomiast przepisy ustawy z 1963 roku o ograniczeniu podziału gospodarstw rolnych nie przeszły jeszcze w czasie uchwalania kodeksu przez próbę życia. Wyrażono obawę, że włączenie tych przepisów do kodeksu może pociągać za sobą konieczność jego częstej nowelizacji, co z punktu widzenia prawidłowej metody legislacyjnej nie byłoby pożądane. Przeważył jednak wzgląd na to, że inkorporacja omawianych przepisów do tak podstawowej ustawy, jaką jest Kodeks cywilny, podniesie ich społeczną rangę, a w konsekwencji ułatwi w pewnym stopniu ich realizację w praktyce. Rozpatrywany dziś przez Wysoki Sejm projekt noweli do Kodeksu cywilnego zdaje się świadczyć o tym, że nadzieje, o których mówiłem, okazały się zawodne.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselWasilkowskiJan">Należałoby w niedalekiej przyszłości rozważyć, czy szczególne przepisy dotyczące nieruchomości rolnych i gospodarstw rolnych nie powinny być w ogóle z Kodeksu cywilnego usunięte i przeniesione do osobnego zbioru ustaw rolnych. Wydaje się, że rozproszenie przepisów prawa rolnego między Kodeks cywilny i szereg ustaw szczególnych nie sprzyja prawidłowej wykładni tych przepisów. Co ważniejsze — utrudnia ono dostosowanie norm prawa rolnego do zmieniających się szybko stosunków ekonomicznych, które powinny znajdować odpowiedni wyraz w obowiązującym ustawodawstwie. Nie trzeba zaś dowodzić, że częste nowelizacje Kodeksu cywilnego są niepożądane jako sprzeczne z powszechnym i słusznym dążeniem do przejrzystości i należytej systematyzacji ustawodawstwa.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselWasilkowskiJan">Głównym zadaniem ustawy z 1963 r. o ograniczeniu podziału gospodarstw rolnych oraz opartych na niej przepisów Kodeksu cywilnego było osiągnięcie następujących celów ogólnych:</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselWasilkowskiJan">po pierwsze — realizacji zasady, by właścicielami nieruchomości rolnych, stanowiących własność indywidualną byli ci, którzy na tych nieruchomościach rzeczywiście pracują i którzy mają po temu należyte kwalifikacje;</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselWasilkowskiJan">po drugie — ażeby struktura indywidualnych gospodarstw rolnych odpowiadała — oczywiście w miarę możliwości — wymaganiom racjonalnej polityki rolnej;</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselWasilkowskiJan">po trzecie — ażeby — również w miarę możliwości — ograniczyć odpływ ze wsi środków finansowych na spłaty spadkowe oraz na spłaty z tytułu zniesienia współwłasności nieruchomości rolnych.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselWasilkowskiJan">Celów tych nie będę omawiał, są one bowiem powszechnie znane.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselWasilkowskiJan">Komisja Wymiaru Sprawiedliwości przeprowadziła w toku czwartej i piątej kadencji Sejmu badania nad praktyczną realizacją przepisów, o których mowa. Powołane w tym celu zespoły robocze koncentrowały uwagę głównie na zagadnieniu, czy i w jakim zakresie są omijane przepisy dotyczące takich kwestii, jak przestrzeganie norm obszarowych, zachowanie prawem przepisanej formy umów o przeniesienie własności, dokonywanie działów spadkowych, przechodzenie tą lub inną drogą gospodarstw rolnych we władanie osób nie uprawnionych do dziedziczenia tych gospodarstw z braku kwalifikacji zawodowych lub z innych względów.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselWasilkowskiJan">Zespoły robocze stwierdziły zarówno w roku 1966, jak i w roku 1970, że omawiane przepisy przyczyniły się w pewnym stopniu do zahamowania procesów rozdrabniania gospodarstw, że natomiast nie osiągnęły w dostatecznym stopniu innych postawionych przez ustawodawcę celów. Praktyka wykazała, że wprowadzone w roku 1963 i przejęte przez Kodeks cywilny zasady regulowały obrót nieruchomościami rolnymi w sposób zbyt sztywny i zbyt szablonowy, a w niektórych kwestiach z dziedziny prawa spadkowego zostały ujęte przez ustawodawcę w sposób zbyt rygorystyczny, a nade wszystko zbyt skomplikowany. Wynik jest ten, że mimo wysiłku skierowanego na przestrzeganie ograniczeń ustawowych obrót nieruchomościami rolnymi odbywał się często i odbywa nadal bez zachowania prawem przepisanej formy, a więc bez kontroli ze strony państwa. Dokładnych danych liczbowych zespoły nie mogły ustalić, gdyż z natury rzeczy obrót nieformalny nie podlega rejestracji. Pewne światło na rozmiary tego obrotu rzucają jednak dane dotyczące sprzedaży i darowizn między obywatelami. Podczas gdy w roku 1963 zawarto w formie notarialnej (w okrągłych liczbach) około 60 tys. umów sprzedaży i około 33 tys. darowizn, to w roku 1970 było tylko około 29 tys. umów sprzedaży i zaledwie 14 tys. umów darowizny. Ten spadek liczby umów, o których mowa, jest tak znaczny, że nasuwa się przypuszczenie — iż wprowadzone w roku 1963 rygory dotyczące przeniesienia własności nieruchomości rolnych przyczyniły się raczej do zwiększenia liczby umów nieformalnych, a nie do ich ograniczenia.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselWasilkowskiJan">Jak stwierdzają na podstawie badań terenowych oba zespoły robocze, wyłonione przez Komisję Wymiaru Sprawiedliwości, ustawa z 1963 roku i oparte na niej przepisy kodeksu wywołały wiele krytycznych uwag ze strony rolników i wiele kontrowersji między aktywem terenowym. Wydaje się, że jedną z istotnych przyczyn krytycznego stosunku do omawianych przepisów jest wadliwy sposób legislacyjnego ujęcia ich słusznych założeń społeczno-ekonomicznych. To legislacyjne ujęcie cechuje zawiłość sformułowań i nadmierna szczegółowość, a nade wszystko brak elastyczności — tak koniecznej ze względu na szybkie przeobrażenia stosunków w naszym rolnictwie. Wynika stąd potrzeba pilnych zmian w przepisach dotyczących omawianej materii.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselWasilkowskiJan">Przedstawiony Wysokiej Izbie projekt nowelizacji niektórych przepisów Kodeksu cywilnego nie narusza założeń, na których te przepisy zostały oparte. Myślą przewodnią proponowanych zmian jest zmniejszenie ilości ograniczeń przez pominięcie tych, których użyteczność nie została potwierdzona w praktyce, oraz pewne złagodzenie szeregu tych, które mają pozostać w mocy. Wspomnę przykładowo, że jest proponowane usunięcie zasady, według której zbycie udziału we współwłasności gruntu rolnego jest dopuszczalne tylko między współwłaścicielami. Bardzo krytykowany przepis artykułu 1085 kodeksu stanowi, że spadkobierca, który otrzymał w spadku gospodarstwo rolne, nie może przez 5 lat tym gospodarstwem rozporządzać, został złagodzony w ten sposób, że w przypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie, odpowiedni organ wskazany przez Radę Ministrów będzie mógł udzielić zezwolenia na zbycie gospodarstwa przed upływem tego terminu. Chodzi tu np. o kalectwo, które nastąpiło wkrótce po objęciu gospodarstwa.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselWasilkowskiJan">Tendencje noweli do pewnej liberalizacji (w najlepszym tego słowa znaczeniu) znalazcy przede wszystkim wyraz w następujących przepisach.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselWasilkowskiJan">W dziedzinie obrotu nieruchomościami rolnymi projekt znosi tzw. minimalną normę obszarową, która dotychczas uniemożliwia wielu rolnikom upełnorolnienie przez stopniowe dokupywanie ziemi. Istotne znaczenie ma także wspomniane uchylenie zakazu zbycia udziału we współwłasności osobom nie należącym do kręgu współwłaścicieli.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselWasilkowskiJan">W dziedzinie prawa spadkowego wysuwa się na plan pierwszy stosunkowo znaczne rozszerzenie kręgu spadkobierców powołanych przez ustawę do dziedziczenia gospodarstwa rolnego. To rozszerzenie nastąpi dzięki usunięciu wymagania wyrażonego w niektórych przepisach, żeby spadkobierca udowodnił, iż bezpośrednio przed otwarciem spadku pracował w gospodarstwie spadkowym nieprzerwanie co najmniej od roku. W noweli taki termin nie jest przewidziany. Kwestia podlega więc ocenie. Krąg spadkobierców rozszerza się także dzięki zaliczeniu dzieci rodzeństwa spadkodawcy do kręgu spadkobierców ustawowych gospodarstwa rolnego (dalsi zstępni rodzeństwa pozostają jednak nadal wyłączeni).</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselWasilkowskiJan">Rozpatrywany projekt nowelizacji kodeksu spotkał się z dużym uznaniem połączonych Komisji Rolnictwa i Komisji Wymiaru Sprawiedliwości. Jednakże komisje uważały za konieczne wprowadzenie do projektu szeregu poprawek. Zwrócę uwagę tylko na następujące, pomijając wszystkie drugorzędne i wszystkie redakcyjne.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselWasilkowskiJan">Jak już zaznaczyłem, projekt rezygnuje z minimalnej normy obszarowej. Akceptując w pełni to stanowisko projektu, połączone komisje wnoszą o uzupełnienie art. 163 normą, wg której zbycie części nieruchomości rolnej ma być dopuszczalne także wtedy, gdy pozostała część nieruchomości ulegającej w ten sposób podziałowi, zostaje ograniczona do siedliska i działki przydomowej.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselWasilkowskiJan">Akceptując uchylenie normy, wg której zbycie udziału we współwłasności nieruchomości rolnej jest dopuszczalne tylko między współwłaścicielami, połączone komisje wnoszą, żeby w razie sprzedaży udziału we współwłasności osobie trzeciej, przysługiwało pozostałym współwłaścicielom ustawowe prawo pierwokupu, jeżeli pracują na gruncie stanowiącym przedmiot współwłasności. Zdaniem komisji właśnie tacy współwłaściciele mają najlepszą rekomendację do tego, żeby wykonać prawo pierwokupu w odniesieniu do sprzedawanego udziału.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselWasilkowskiJan">Komisje przyjęły z uznaniem wniosek zawarty w projekcie rządowym o skreślenie art. 178, który postanawia, że nie można nabyć przez zasiedzenie części nieruchomości rolnej, jeżeli wg przepisów o ograniczeniu podziału gospodarstw rolnych zbycie tej części nie byłoby dopuszczalne. Proponowane uchylenie tego przepisu wydaje się uzasadnione, ponieważ jego realizacja w praktyce jest niezwykle trudna, a znaczenie bardzo niewielkie.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselWasilkowskiJan">Natomiast wątpliwości wywołuje proponowane w 'projekcie uchylenie związanych z art. 178 kodeksu artykułów XLIV, LIX i LXI przepisów wprowadzających Kodeks cywilny. Ministerstwo Sprawiedliwości kwestionuje skreślenie tych przepisów, wywodząc w sposób przekonywający, że należy te przepisy pozostawić, ponieważ może to być użyteczne dla praktyki sądowej. Proponuję ponadto skreślenie art. 2 projektu noweli oraz w konsekwencji skreślenie w art. 3 § 2 projektu wyrazów: — „lub z przepisami wprowadzającymi Kodeks cywilny”.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselWasilkowskiJan">Chciałbym na zakończenie zaznaczyć, że przedstawiony Wysokiej Izbie projekt był rozważany przez połączone Komisje Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz Wymiaru Sprawiedliwości przy aktywnym udziale zaproszonych rzeczoznawców — pracowników naukowych uniwersytetów i Instytutu Nauk Prawnych PAN. Obfite materiały do dyskusji zostały nadesłane przez wojewódzkie zespoły poselskie. Część z tych materiałów przekracza stosunkowo wąski zakres projektu. Będą one jednak niewątpliwie pomocne w dalszych pracach nad udoskonaleniem naszego ustawodawstwa rolnego. Połączone Komisje Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz Wymiaru Sprawiedliwości wnoszą, ażeby Wysoki Sejm uchwalić raczył oba przedstawione projekty z poprawkami proponowanymi przez te komisje oraz zgłoszoną przeze mnie poprawką.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego o rządowych projektach ustaw:</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#Marszalek">1) o zniesieniu obowiązkowych dostaw zbóż, ziemniaków i zwierząt rzeźnych (druki nr 91 i 100);</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#Marszalek">2) o podatku gruntowym (druki nr 93 i 102).</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Stanisław Furgał.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselFurgalStanislaw">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie rządowe projekty ustaw:</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselFurgalStanislaw">— o zniesieniu obowiązkowych dostaw zbóż, ziemniaków i zwierząt rzeźnych, — o podatku gruntowym.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselFurgalStanislaw">Projekty tych ustaw są konsekwencją realizacji przez Rząd uchwał VII i VIII Plenum KC PZPR oraz decyzji Biura Politycznego KC partii i NK Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego z kwietnia bieżącego roku o likwidacji obowiązkowych dostaw wraz z koniecznością przeprowadzenia niezbędnych korekt w dotychczasowym systemie obciążeń finansowych gospodarstw chłopskich z tytułu podatku gruntowego.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselFurgalStanislaw">Projektowana reforma obciążeń finansowych gospodarstw chłopskich, zawarta w przedłożonych Wysokiej Izbie projektach ustaw zakłada:</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselFurgalStanislaw">Po pierwsze — utrzymanie w nieco mniejszym wymiarze Funduszu Rozwoju Rolnictwa jako źródła zespołowej akumulacji w rolnictwie i włączenie go — po zniesieniu dostaw obowiązkowych — do podatku gruntowego;</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselFurgalStanislaw">Po drugie — zniesienie progresji w świadczeniach przeznaczonych na Fundusz Rozwoju Rolnictwa i złagodzenie progresji w obowiązującym obecnie podatku gruntowym dla gospodarstw średnich i większych na ziemiach centralnych, a także dla tych rolników, którzy gospodarują na glebach słabych;</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselFurgalStanislaw">Po trzecie — zmniejszenie dotychczasowej rozpiętości norm przeciętnego przychodu szacunkowego z jednego ha według stref ekonomicznych.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselFurgalStanislaw">Po czwarte — wprowadzenie na terenach określonych przez wojewódzkie rady narodowe ulg podatkowych, których celem jest stworzenie lepszych warunków zagospodarowania każdego skrawka ziemi, co rzecz oczywista, leży w interesie całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselFurgalStanislaw">W istocie rzeczy, przedstawione kierunki reformy zmierzają do złagodzenia ujemnych skutków działania progresji i obniżenia przede wszystkim poziomu obciążenia gospodarstw posiadających gleby słabe i usunięcia w ten sposób hamulców stwarzających rolnikom niemałe trudności i kłopoty na drodze do bardziej intensywnych i skutecznych metod racjonalnego gospodarowania i wykorzystania rezerw produkcyjnych, umożliwiających stały wzrost produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselFurgalStanislaw">Przedłożony Wysokiej Izbie rządowy projekt ustawy o zniesieniu obowiązkowych dostaw zbóż, ziemniaków i zwierząt rzeźnych likwiduje uciążliwe instrumenty administracyjnego kierowania produkcją rolną i oznacza przejście na ekonomiczne kształtowanie tendencji rozwojowych naszego rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselFurgalStanislaw">Rozwój produkcji towarowej rolnictwa spowodował, że aktualnie system aprowizacyjny ludności naszego kraju w niewielkim tylko stopniu zależy od obowiązkowych dostaw produktów rolnych. Utrzymanie tego systemu wymagało jednak ogromnego aparatu administracyjnego w sferze obrotu rolnego i prowadziło do marnotrawstwa czasu ludzkiego i — co należy szczególnie podkreślić — hamowało niejednokrotnie inicjatywę produkcyjną rolników.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselFurgalStanislaw">Szczególnie niekorzystna sytuacja w tej dziedzinie występowała w tych gospodarstwach i rejonach kraju, w których naturalne warunki przyrodnicze i ekonomiczne dyktowały inny, bardziej racjonalny profil produkcji niż narzucony sztywnymi normami obowiązkowych dostaw. W tej sytuacji nie wykorzystano w pełni siły roboczej, ukierunkowano produkcję rolną pod — „obowiązkowe dostawy”, rezygnowano z inwestowania w najbardziej efektywne i racjonalne kierunki produkcji.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselFurgalStanislaw">System obowiązkowych dostaw stał się również bardzo poważnym hamulcem w obniżaniu kosztów produkcji w przemyśle spożywczym. Uniemożliwiał on ekonomiczne rozmieszczenie baz surowcowych wobec zakładów przetwórczych, wpływał na przedłużenie odległości dostaw surowca do przetwórni, a w konsekwencji na wzrost kosztów produkcji i pogorszenie jakości produktów finalnych.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselFurgalStanislaw">W czasie spotkań i dyskusji z rolnikami analizowaliśmy niejednokrotnie przyczyny postępującego procesu rozdrabniania gospodarstw rolnych, ich ekonomicznego podupadania czy wreszcie porzucania części ziemi. Podejmowane jednakże w ostatnich latach decyzje i przedsięwzięcia zmierzające do zahamowania negatywnych procesów okazały się z tych właśnie względów mało skuteczne, nie spełniające wiązanych z nimi oczekiwań.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselFurgalStanislaw">Podkreślić również należy społeczne i polityczne znaczenie zniesienia obowiązkowych dostaw. Z analizy skarg, zażaleń i postulatów zgłaszanych w ostatnich latach przez rolników wynika, że przeważająca część zadrażnień między rolnikami a terenowymi organami władzy ludowej, powstawała na tle wymiarów i realizacji obowiązkowych dostaw.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselFurgalStanislaw">Zniesienie obowiązkowych dostaw usunie więc źródła tych zadrażnień i odpowiadać będzie obopólnym interesom państwa i rolników.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselFurgalStanislaw">Dlatego też zapowiedź likwidacji obowiązkowych dostaw wraz z reformą podatku gruntowego przyjęta została przez szerokie rzesze rolników z dużym zainteresowaniem. Na wielu zebraniach i spotkaniach z rolnikami, zwłaszcza obecnie, gdy toczy się partyjna i ogólnonarodowa dyskusja nad wytycznymi na VI Zjazd partii, dawano wyraz poparcia dla tej doniosłej decyzji.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselFurgalStanislaw">Zgodnie z projektem ustawy rolnicy, którzy nie wywiążą się w określonych terminach ze swych obowiązków wobec państwa zarówno ze zbiorów bieżącego roku, jak i mających zaległości za lata ubiegłe, będą uiszczać należności w równoważniku pieniężnym.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselFurgalStanislaw">W dyskusji nad tym zagadnieniem, sejmowa Komisja Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego uznała za celowe, aby ściągane zaległości, ciążące na gospodarstwach rolnych w formie równoważnika pieniężnego i określone jako udział w budżetach gromadzkich (miejskich, osiedlowych) rad narodowych, przeznaczone były w pewnej części także na Fundusz Rozwoju Rolnictwa i fundusz gromadzki, co mieć będzie istotne znaczenie dla rozwoju gospodarki rolnej w gromadach. W tej kwestii wniesiona została odpowiednia poprawka do projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselFurgalStanislaw">Generalnie stwierdzić można, że zniesienie obowiązkowych dostaw, przy równoczesnym utrzymaniu Funduszu Rozwoju Rolnictwa jako źródła zespołowej akumulacji w rolnictwie, odpowiada w pełni podstawowym zasadom polityki rolnej naszego państwa, zmierzającej do maksymalnego wzrostu produkcji rolnej, przy jednoczesnym rozwoju socjalistycznych elementów w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselFurgalStanislaw">Wysoki Sejmie! Przedstawiony Wysokiej Izbie projekt ustawy o podatku gruntowym przewidujący bezpośrednie świadczenia pieniężne rolników na Fundusz Rozwoju Rolnictwa — usuwa jednocześnie wady dotychczasowego systemu obciążeń, wyraźnie hamującego w aktualnych warunkach intensyfikację i specjalizację produkcji oraz pełne wykorzystanie przyrodniczo-ekonomicznych możliwości produkcyjnych gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselFurgalStanislaw">W wyniku działania progresji obciążeń w obydwóch systemach, tj. w podatku gruntowym i obowiązujących dostawach, występował proces ekonomicznego podupadania pewnej części gospodarstw średnich i większych — zwłaszcza gospodarujących na gruntach słabych — rozdrabniania gospodarstw i nie włączania do produkcji gruntów niedostatecznie zagospodarowanych, względnie znajdujących się w posiadaniu Państwowego Funduszu Ziemi.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselFurgalStanislaw">Projekt ustawy przewiduje obniżenie globalnej kwoty świadczeń na Fundusz Rozwoju Rolnictwa — co należy szczególnie podkreślić — nastąpi zniesienie progresji obowiązującej przy dostawach obowiązkowych, przy równoczesnym przyjęciu zasady zmniejszenia nieuzasadnionych dzisiejszym stanem gospodarki rolnej różnic w obciążeniach występujących w poszczególnych regionach kraju. Obniżenie obciążeń z tego tytułu na 1 ha użytków rolnych z 390 zł do przeciętnie około 280 zł, wpłynie bez wątpienia na przyspieszenie dynamiki rozwoju produkcji rolnej, wzrost tempa inwestowania w działalność produkcyjną i uruchomienie rezerw produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselFurgalStanislaw">Projekt ustawy przewiduje również obniżenie progresji w pozostałej części podatku gruntowego, zwłaszcza dla gospodarstw średnich i większych na ziemiach centralnych i wschodnich, ze szczególnym uwzględnieniem gospodarstw na słabych gruntach.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselFurgalStanislaw">Projekt ustawy przewiduje jednocześnie podwyżkę podatku dla gospodarstw drobnych, podwyżkę nieznaczną, bo wynoszącą przeciętnie około 60 zł na 1 ha. Większość z tych gospodarstw bądź nie była obciążona dotychczas dostawami obowiązkowymi, bądź świadczyła tylko obowiązkowe dostawy zwierząt rzeźnych. Natomiast obciążenie tych gospodarstw podatkiem gruntowym było najniższe w stosunku do przychodów z produkcji rolnej na 1 ha.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselFurgalStanislaw">Gospodarstwa, które nie podlegały obowiązkowym dostawom, nadal nie będą świadczyć na Fundusz Rozwoju Rolnictwa, chociaż niejednokrotnie korzystały i będą korzystać z usług i urządzeń finansowych w FRR. Poważna część rodzin tych gospodarstw, dotychczas nie ubezpieczona, objęta zostanie powszechnym ubezpieczeniem leczniczym, co zmniejszy ich dotychczasowe wydatki na leczenie.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselFurgalStanislaw">Stwarzając bodźce materialnego zainteresowania intensywniejszym wykorzystaniem wszystkich użytków rolnych, a w szczególności dla rolników przejmujących w zagospodarowanie ziemię w drodze kupna lub dzierżawy, przewiduje się utrzymanie i pogłębienie stosowanych dotychczas ulg w obciążeniach podatkowych.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselFurgalStanislaw">Odpowiada to w pełni naszej polityce racjonalnego zagospodarowania każdego hektara użytków rolnych i stwarza odpowiednią zachętę do przejmowania ziemi w zagospodarowanie.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselFurgalStanislaw">Przewidziany w projekcie ustawy, jak i w przepisach wykonawczych, szeroki system ulg podatkowych, jak np. dla podatników mających na utrzymaniu więcej niż czworo dzieci, a gdy podatnikiem jest kobieta — więcej niż dwoje dzieci, a także dla członków rodziny żołnierza odbywającego zasadniczą służbę wojskową lub dla podatników, którzy dotknięci zostali skutkami klęsk żywiołowych i innych nadzwyczajnych okoliczności — ma swoją głęboką wymowę społeczną i odpowiada generalnym założeniom polityki społecznej naszego państwa.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselFurgalStanislaw">Ulgi w podatku obliczanym przy zastosowaniu stawek procentowych stosowane będą dla grup rolników, którzy podejmą działalność zespołową w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej oraz dla innych zespołów kooperacyjnych związanych z produkcją rolną.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselFurgalStanislaw">W toku rozpatrywania przez sejmową Komisję Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego projektu ustawy o podatku gruntowym zostały zgłoszone zastrzeżenia dotyczące prawidłowości zróżnicowania wskaźników przeliczeniowych poszczególnych klas gruntów ornych na hektary przeliczeniowe. Rozpatrzono także wnioski niektórych WZP i WRN dotyczące wskaźników przeliczeniowych dla gruntów V i VI klasy.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PoselFurgalStanislaw">Po szerokiej dyskusji komisja uznała za stosowne pozostawienie bez zmian wskaźników przeliczeniowych dla gruntów V i VI klasy z uwagi na to, że od 1972 roku zamierza się upowszechnić i pogłębić dotychczas stosowane obniżki w podatku gruntowym wymierzanym od przychodowości szacunkowej dla gospodarstw położonych na słabych gruntach oraz wprowadzić ulgi w podatku wymierzanym według stawek kwotowych z jednego ha użytków rolnych w wysokości i w zakresie stosowanym przy obowiązkowych dostawach zwierząt rzeźnych. Łączne zmniejszenie świadczeń rolników z tytułu zniesienia obowiązkowych dostaw i obniżenia podatku gruntowego wyniesie 2 100 mln zł, już po włączeniu do tego podatku 500 mln zł jako części kosztów, które poniosą gospodarstwa chłopskie w związku z objęciem ubezpieczeniem leczniczym ludności rolniczej. Obniżenie świadczeń wpłynie na zwiększenie dochodów wsi.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PoselFurgalStanislaw">Rolnicy niewątpliwie przeznaczą te środki pieniężne w poważnej mierze na zwiększenie nakładów produkcyjnych, co stworzy warunki do przyspieszenia tempa wzrostu produkcji rolnej. Pozwoli to z kolei na lepsze zaspokojenie potrzeb żywnościowych ludności całego kraju. Jest to głównym celem dokonywanej reformy obciążeń wsi, co podkreślone zostało we wstępie do ustawy.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#PoselFurgalStanislaw">Z reformy obciążeń finansowych gospodarki chłopskiej, biorąc pod uwagę dotychczasowy podatek gruntowy i obowiązkowe dostawy, skorzystają rolnicy wszystkich województw. Najwięcej jednak te, w których progresja była najostrzejsza, a mianowicie województwa: poznańskie, bydgoskie, gdańskie, białostockie i warszawskie, a także, na skutek przesunięcia do niższej skali podatkowej, województwo zielonogórskie.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#PoselFurgalStanislaw">Przedłożone Wysokiej Izbie projekty ustaw w pełni odzwierciedlają wnioski wynikające z debaty sejmowej w dniu 28 kwietnia br. nad informacją Ministra Rolnictwa o przedsięwzięciach Rządu zmierzających do przyspieszenia wzrostu produkcji rolniczej.</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#PoselFurgalStanislaw">Wychodząc też naprzeciw opiniom i oczekiwaniom rolników, potwierdzonym jednoznacznym poparciem, a wyrażających się między innymi dużym ożywieniem w intensyfikacji produkcji rolniczej w ogóle, a zwierzęcej w szczególności, należy wyrazić przekonanie, że uchwalenie przez Wysoki Sejm proponowanych ustaw przyczyni się do bardziej dynamicznego wzrostu produkcji rolniczej i przyniesie oczekiwane rezultaty.</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#PoselFurgalStanislaw">Wysoki Sejmie! Komisja Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, po szczegółowej i wnikliwej analizie przedstawionych przez Rząd projektów ustaw, uważa, że są one niezbędne dla zapewnienia szybszego i bardziej dynamicznego wzrostu produkcji rolnej. Postanowiła więc przedłożyć je Wysokiej Izbie z pełną aprobatą i poparciem oraz z poprawkami zawartymi w tekstach sprawozdań doręczonych obywatelom posłom (druki sejmowe 100 i 102).</u> + <u xml:id="u-9.37" who="#PoselFurgalStanislaw">W imieniu Komisji Rolnictwa i Przemyślu Spożywczego, wnoszę, aby Wysoki Sejm raczył uchwalić, w brzmieniu przedłożonym przez Komisję, projekt ustawy o zniesieniu obowiązkowych dostaw zbóż, ziemniaków i zwierząt rzeźnych oraz projekt ustawy o podatku gruntowym.</u> + <u xml:id="u-9.38" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego o rządowym projekcie ustawy o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i ich rodzin (druki nr 92 i 101).</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Stanisław Walendowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiony Sejmowi projekt ustawy o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i ich rodzin jest aktem o dużym znaczeniu społecznym i politycznym. Dotyczy bowiem uspołecznionego sektora rolnictwa, który z uwagi na charakter ustrojowy naszego państwa jest ważnym ogniwem w przeobrażaniu stosunków społeczno-gospodarczych na wsi.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Sprawy ubezpieczeń społecznych dla członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych regulujemy w klimacie odnowy po VII i VIII Plenum KC partii oraz po nowych decyzjach Biura Politycznego naszej partii i Prezydium Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w sprawach rolnictwa. Jest to wyrazem wielkiej troski o ludzi pracy w tym sektorze rolnictwa, o ludzi, którzy swoją wieloletnią i wytrwałą pracą zbudowali już sporo i budują coraz mocniejsze fundamenty uspołecznionego rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Projektowana ustawa przewiduje objęcie członków RSP pełnym zakresem świadczeń z ubezpieczenia społecznego opartego na zasadach, z jakich korzystają pracownicy pozostałych działów gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Projekt ustawy wychodzi bowiem ze słusznego założenia, że rolnicze spółdzielnie produkcyjne — jeden z sektorów gospodarki uspołecznionej — powinny być traktowane nie tylko pod względem gospodarczym, ale także w dziedzinie podstawowych uprawnień socjalnych, równorzędnie z innymi jednostkami uspołecznionymi.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Konieczność zmiany dotychczasowego stanu w zakresie ubezpieczenia społecznego członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych wynika również z następujących, podstawowych względów.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i ich rodziny korzystają obecnie tylko z ograniczonej pomocy lekarskiej oraz, od roku 1962, z ubezpieczenia emerytalnego, przyznawanego w ograniczonym zakresie, obejmującego: renty starcze, renty inwalidzkie I i II grupy oraz renty rodzinne. Przyznawane renty z tego ubezpieczenia są bardzo niskie. Na przykład, renty starcze w spółdzielniach wyższego typu wynoszą: minimalna — 400 zł, maksymalna — 850 zł miesięcznie, a w spółdzielniach I typu odpowiednio od 280 do 600 zł miesięcznie. Aktualna wysokość średniej miesięcznej renty wypłacanej członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych wynosi 631 zł, przy czym 76,5% rent stanowią renty starcze.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Pragnę poinformować Wysoki Sejm, że obecnie obowiązujący system rentowy jest od dłuższego czasu przedmiotem krytyki spółdzielców, czemu dano wyraz podczas obrad V Zjazdu Delegatów Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Dotyczy to w szczególności stosowania zasady polegającej na utracie nie tylko nabytej już renty, lecz także na konieczności zwrotu sum wypłaconych tytułem renty przez rencistę i jego spadkobierców w przypadku likwidacji spółdzielni bądź też w razie wycofania nawet części wniesionych do spółdzielni gruntów.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Dotychczasowa ustawa o zabezpieczeniu emerytalnym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych wobec reformy systemu emerytalnego dla pracowników oraz wobec wprowadzenia o wiele wyższych rent dla rolników oddających ziemię państwu przestała odpowiadać aktualnym potrzebom, a wyżej przedstawiony zakres świadczeń, przy zasadzie, że jest on systemem zamkniętym, nie zaliczającym pracy w spółdzielni do zatrudnienia, jest na obecnym etapie jednym z czynników hamujących dalszy rozwój rolniczych spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Dotychczasowe warunki socjalne zniechęcały do wstępowania do spółdzielni produkcyjnych młode rodziny rolnicze, a również starszych chłopów posiadających ziemię.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Zakres i poziom świadczeń nie sprzyjał także wiązaniu się ze spółdzielniami w charakterze członków specjalistów i fachowców. Ponad 22 lata minęły od czasu, kiedy powstały pierwsze rolnicze spółdzielnie produkcyjne. Przechodziły one różne okresy w swym rozwoju.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Aktualnie działa w kraju prawie 1100 rolniczych spółdzielni produkcyjnych, które gospodarują na obszarze około 280 tys. ha gruntów, zgromadziły znaczny społeczny majątek niepodzielny, w dużej części wypracowany własnymi dochodami spółdzielców.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Gospodarstwa spółdzielcze odgrywają dziś w niektórych rejonach kraju znaczną rolę w kształtowaniu społeczno-gospodarczych stosunków na wsi.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Pomimo, iż rolnicze spółdzielnie produkcyjne są jednostkami gospodarki uspołecznionej i charakter pracy w nich nie różni się od charakteru pracy w innych jednostkach uspołecznionych, a zwłaszcza w państwowych gospodarstwach rolnych, członkowie tych spółdzielni oraz ich rodziny nie posiadają uprawnień do pełnego zakresu świadczeń socjalnych, jakie powszechnie przysługują pracownikom i ich rodzinom. Pracującym w spółdzielniach trudno jest dzisiaj pogodzić się z odrębnością i wąskim zakresem świadczeń socjalnych.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Obecnie na wsi i w ramach obsługi rolnictwa działa wiele jednostek gospodarki uspołecznionej, w których pracuje blisko 700 tys. pracowników — w większości wywodzących się ze wsi, objętych pełnym ubezpieczeniem społecznym.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Ponadto na wsi mieszka wielka rzesza chłopów-robotników, która pracuje w jednostkach uspołecznionych i tym samym posiada pełne prawa do ubezpieczeń społecznych. Szacuje się, że ponad 2,3 mln osób z rodzin rolników pracuje wyłącznie lub dodatkowo poza gospodarstwem rolnym.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Ubezpieczenia społeczne stają się więc na wsi sprawą coraz bardziej powszechną. W przedkładanej Wysokiej Izbie ustawie proponuje się objęcie wszystkich spółdzielców, bez względu na typ, następującym zakresem świadczeń:</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselWalendowskiStanislaw">— pełnymi świadczeniami na wypadek choroby i macierzyństwa bez dotychczasowych ograniczeń w zakresie protezowania, ulgowego nabywania lekarstw i pieniężnych zasiłków chorobowych, — zasiłkami rodzinnymi, — świadczeniami na wypadek starości, inwalidztwa lub śmierci na zasadach powszechnego zaopatrzenia emerytalnego pracowników i ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Opierając się na systemie i rozmiarze powszechnego ubezpieczenia społecznego dla pracowników i ich rodzin, ustawa zakłada jednak pewne odrębności, charakterystyczne dla rolnictwa i pracy w zespołowych gospodarstwach rolnych.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Uwzględniając specyfikę pracy w rolnictwie, proponuje się ustalenie dla spółdzielców nieco zmodyfikowanych warunków uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Wśród tych warunków na czoło wybijają się sprawy:</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselWalendowskiStanislaw">1) umożliwienia zaliczania poprzedniej pracy w rolnictwie indywidualnym do okresów zatrudnienia wymaganych dla uzyskania emerytur i rent. Uznanie zaliczalności pracy rolnika w gospodarstwie indywidualnym do wysługi lat dla celów emerytalnych stwarzać będzie spółdzielniom realną szansę na powiększenie liczby członków — rolników z wkładami gruntowymi. Brak tej zasady był jednym z poważnych hamulców opóźniających rozwój spółdzielni;</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselWalendowskiStanislaw">2) ustalenia nieco niższej niż w ubezpieczeniu pracowniczym rocznej liczby dni pracy w spółdzielni, jako podstawy do zaliczania lat zatrudnienia oraz do świadczeń z tytułu zasiłku rodzinnego i zasiłku chorobowego. Jest to niezbędne z uwagi na to, że w niektórych spółdzielniach brak jest obecnie warunków i możliwości zapewnienia pełnego frontu pracy dla wszystkich członków równomiernie i przez cały rok.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Wynika to przede wszystkim ze specyfiki produkcji rolnej, w której tylko produkcja zwierzęca może być prowadzona przez okres całego roku. Wpływa na to również wiele przyczyn zależnych od stopnia rozwoju gospodarczego, wielkości spółdzielni, stopnia intensyfikacji produkcji.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Zagadnienia dni pracy w spółdzielniach nie sprowadza się jednak wyłącznie do gospodarstw zespołowych.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Większość członków spółdzielni prowadzi gospodarstwa przyzagrodowe w ramach i wielkościach określonych zasadami statutowymi. Działka przyzagrodowa, wraz z hodowlą przyzagrodową na niej, wymaga w roku od 80 do 120 dni pracy — zależnie od wielkości prowadzonej hodowli. Znaczna część produkcji zwierzęcej z działki jest produkcją towarową, sprzedawaną państwu za pośrednictwem spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselWalendowskiStanislaw">W zakresie emerytur i rent, ustawa o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, przewiduje przyznawanie dodatku za okres pracy w Polsce Ludowej. Wysokość tych dodatków przyjmuje również przedkładany projekt ustawy z tym, że dla 'spółdzielców zamiast dodatku z tytułu ponad 20 lat pracy w PRL przewiduje dodatek z tytułu ponad 10 lat pracy ii członkostwa w RSP. W ten sposób ustawa działać będzie na rzecz pogłębienia i utrwalenia związków członków ze spółdzielczym gospodarstwem rolnym.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Wysoki Sejmie! W przeszłości, w latach 60-tych, trwał nieustannie proces zmian w stanie ilościowym spółdzielni produkcyjnych. W warunkach poszanowania w pełni zasad dobrowolności następował naturalny proces selekcji, w wyniku którego uległy likwidacji spółdzielnie fikcyjne, powstały natomiast spółdzielnie nowe, zdolne do rozwoju.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Prawdą jest jednak i to, że znaczna część RSP mających perspektywy rozwoju, uległa likwidacji — nie zapewniono im bowiem w porę wymaganej pomocy organizacyjnej i finansowej W minionym 5-leciu wygasać zaczęły tendencje do rozwiązywania RSP, a w niektórych województwach powstawały nowe RSP, w liczbie 95.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Korzystne warunki rozwoju rolniczych spółdzielni produkcyjnych powstały po podjęciu w lutym 1961 roku przez Sejm ustawy o spółdzielniach i ich związkach. Ustawa ta zapoczątkowała niejako nowy etap w rozwoju istniejących RSP. Ustawa w swych głównych po stanowieniach gwarantowała dobrowolność, samorządność i dużą samodzielność w działalności RSP. W sumie zasady te stworzyły mocną podstawę i przesłankę do dalszego prawidłowego rozwoju rolniczych spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-11.29" who="#PoselWalendowskiStanislaw">W istniejących RSP zachodziły z roku na rok korzystne przemiany gospodarcze i społeczne. Powierzchnia gruntów zespołowych wzrosła w latach 1961—1970 o 47 tys. ha, a przeciętny obszar gruntów przypadający na 1 rolniczą spółdzielnię produkcyjną wzrósł do 256,2 ha, przy czym w wyniku postępującego procesu koncentracji stale wzrasta liczba spółdzielni wielkich, obszarowo sięgających ponad 1000 ha.</u> + <u xml:id="u-11.30" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Powiększenie obszaru gospodarstw następowało głównie przez przejmowanie w zagospodarowanie gruntów Państwowego Funduszu Ziemi, przy czym towarzyszyło temu tworzenie gospodarstw filialnych, których obecnie jest 449. Rozszerzyło to znacznie sferę wpływów gospodarczych i społecznych spółdzielni na terenie wsi.</u> + <u xml:id="u-11.31" who="#PoselWalendowskiStanislaw">W parze z procesem koncentracji ziemi dokonywał się proces rekonstrukcji technicznej gospodarstw, którego nasilenie odczuwało się szczególnie w okresie ostatniej pięciolatki. W okresie tym, w wyniku zasadniczego wzrostu nakładów inwestycyjnych, rolnicze spółdzielnie produkcyjne pobudowały: liczne budynki inwentarskie (399 obór), magazyny zbożowe, szopy i garaże, obiekty zaopatrzenia w wodę, obiekty szklarniowe i inne.</u> + <u xml:id="u-11.32" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Inwestycje budowlano-montażowe zrealizowano w większości systemem gospodarczym przez własne zakłady i brygady remontowo-budowlane, w oparciu o własne wytwórnie materiałów budowlanych, co przyczyniło się do ich przyspieszenia i potanienia.</u> + <u xml:id="u-11.33" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Poważnej poprawie uległo zaopatrzenie rolniczych spółdzielni produkcyjnym w podstawowe maszyny i narzędzia rolnicze.</u> + <u xml:id="u-11.34" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Wartość środków trwałych w przeliczeniu na 1 ha wrosła z 13 835 zł w 1965 r. do 28 698 zł w 1970 roku. To podwojenie majątku trwałego było możliwe dzięki wysiłkowi spółdzielców oraz znacznej pomocy państwa. Nagromadzony własny i niepodzielny majątek trwały rolniczych spółdzielni produkcyjnych o wartości 3,2 mld zł oraz wspólny majątek obrotowy w wysokości ponad 1,4 mld zł — tworzą mocną, materialną bazę dalszego rozwoju rolniczych spółdzielni produkcyjnych. Wyposażenie gospodarstw spółdzielczych w nowoczesne środki produkcji i związana z tym specjalizacja oraz koncentracja procesów wytwórczych, stały się podstawą do wzrostu globalnej i towarowej produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-11.35" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Od kilku lat rolnicze spółdzielnie produkcyjne osiągają najwyższe w kraju plony zbóż, najwyższa jest w nich także produkcja towarowa.</u> + <u xml:id="u-11.36" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Rolnicze spółdzielnie produkcyjne, gospodarując na 1,2% ogólnej powierzchni użytków rolnych, uczestniczą w krajowym skupie zbóż w 2,3%, pokrywają ponad 3% zapotrzebowania na zboża nasienne, dostarczając ponad 1/3 krajowej produkcji drobiu rzeźnego i 10% bydła rzeźnego na eksport.</u> + <u xml:id="u-11.37" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Na podkreślenie zasługuje znaczny postęp osiągnięty w produkcji ogrodniczej i przetwórstwie owocowo-warzywnym.</u> + <u xml:id="u-11.38" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Obok podstawowej produkcji rolniczej, znaczna liczba rolniczych spółdzielni produkcyjnych rozwija i prowadzi różne zakłady pomocnicze, produkcyjne i usługowe. Wartość produkcji pozarolniczej w 1970 roku stanowiła 14% ogólnej wartości produkcji towarowej. Na bazie produkcji pomocniczej dochodzi często do ścisłego współdziałania rolniczych spółdzielni produkcyjnych ze wsią indywidualną zatrudnienia poszukującej pracy młodzieży wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-11.39" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Do osiągnięć rolniczych spółdzielni produkcyjnych zaliczyć należy polepszenie stosunków i współpracy ze wsią indywidualną. Na szczególne podkreślenie zasługuje fakt przekazania przez chłopów w ponad 450 wsiach do dyspozycji rolniczych spółdzielni produkcyjnych Funduszu Rozwoju Rolnictwa w zamian za świadczone usługi mechanizacyjne. Rolnicze spółdzielnie produkcyjne zaopatrują gospodarkę indywidualną w materiał siewny i hodowlany. Platformę współdziałania stanowią także wspólnie podejmowane czyny społeczne, działalność kulturalna i socjalna.</u> + <u xml:id="u-11.40" who="#PoselWalendowskiStanislaw">W dynamizowaniu wzrostu produkcji rolnej, przebudowie ustroju rolnego i w technicznej rekonstrukcji rolnictwa trwałe miejsce przypada rolniczym spółdzielniom produkcyjnym.</u> + <u xml:id="u-11.41" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Spółdzielnie produkcyjne są jedną z istotnych dróg przekształcenia gospodarki drobno-towarowej w nowoczesne, wielkotowarowe gospodarstwa rolne. Stąd wysiłek związków i całego ruchu spółdzielczego, rad narodowych i innych zainteresowanych instytucji zmierzać powinien przede wszystkim do przełamania trudności w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych słabych ekonomicznie i stworzenia im warunków niezbędnych do dalszego prawidłowego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-11.42" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Powinniśmy przyjąć w spółdzielniach bardziej zdecydowany program rozwoju produkcji zwierzęcej, z preferencją dla wzrostu pogłowia bydła i trzody chlewnej oraz wzrostu ich produkcyjności, przy równoczesnym nastawieniu na rozwój stad matecznych.</u> + <u xml:id="u-11.43" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Upowszechniać będziemy system hodowli trzody w kooperacji z gospodarstwami przyzagrodowymi oraz z gospodarką indywidualną, rozwijanie wielkostadnej hodowli przy zastosowaniu przemysłowych metod tuczu, między innymi na zasadach kooperacji pomiędzy spółdzielniami.</u> + <u xml:id="u-11.44" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Spółdzielczość produkcyjna podejmować powinna szerzej niż dotychczas problem zagospodarowania wolnej ziemi na wsi. Rozwiązywanie tego wielkiego, gospodarczego i społecznego problemu powinno odbywać się poprzez tworzenie przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne gospodarstw filialnych w innych wsiach oraz zjednywanie do spółdzielni rolników indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-11.45" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Problem zagospodarowania gruntów na szerszą skalę uzasadnia potrzeby i celowość spopularyzowania w całym kraju niższych form gospodarki zespołowej w postaci samodzielnych zrzeszeń chłopskich, które w oparciu o istniejącą na wsi siłę roboczą i środki produkcji prowadziłyby gospodarkę na wolnych gruntach.</u> + <u xml:id="u-11.46" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Rekonstrukcji gospodarki oraz modernizacji procesów wytwarzania powinna towarzyszyć dążność do zmiany oblicza socjalno-kulturalnego wsi.</u> + <u xml:id="u-11.47" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Bardziej zorganizowanej i energicznej pracy wymaga problem budownictwa mieszkaniowego, między innymi poprzez upowszechnienie tworzenia funduszów mieszkaniowych rolniczych spółdzielni produkcyjnych, rozwijanie produkcji materiałów budowlanych i organizowanie wykonawstwa we własnym zakresie.</u> + <u xml:id="u-11.48" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Szczegółowych badań i uogólnienia doświadczeń wymaga system organizacji i zarządzania w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-11.49" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Stałym zadaniem w ruchu spółdzielczym i wszystkich jego ogniwach powinno być umocnienie demokracji wewnętrznej oraz podnoszenie roli samorządu w zakresie sprawowania kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-11.50" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Wysoki Sejmie! Zasady przedkładanej ustawy wychodzą naprzeciw dokonującemu się procesowi społecznych przeobrażeń na wsi. Są wyrazem społeczno-politycznego zaangażowania państwa w jednolite rozwiązywanie problemów socjalnych ludzi pracy w uspołecznionym rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-11.51" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Zaproponowany system świadczeń socjalnych odpowiada zakresowi tych świadczeń stosowanych w spółdzielniach produkcyjnych innych krajów obozu socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-11.52" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Wyrażam przekonanie, że uchwalenie przez Wysoką Izbę projektu ustawy stanie się ważnym elementem w umacnianiu i rozwoju spółdzielczości produkcyjnej w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-11.53" who="#PoselWalendowskiStanislaw">Przedstawiając w imieniu sejmowej Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego rządowy projekt ustawy wraz z poprawkami (druki nr 92 i 101) — wnoszę o jego uchwalenie.</u> + <u xml:id="u-11.54" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Otwieram łączną dyskusję nad zreferowanymi projektami ustaw, które były umieszczone w pkt. 2, 3, 4, 5, 6 porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#Marszalek">Dotychczas zgłosiło się 18 mówców. Pierwszy zabierze głos poseł Stefan Ignar.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselIgnarStefan">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedłożone dziś przez posłów sprawozdawców projekty ustaw rolnych wynikają z postanowień zawartych w wytycznych Biura Politycznego KC PZPR i Prezydium NK ZSL, ustalonych na wspólnym posiedzeniu w dniu 14 kwietnia br. Trzeba stwierdzić, że wykonywanie tych wytycznych nie jest odkładane na jutro, jest realizowane dziś. Szybkie przedstawienie przez Rząd projektów ustaw, całego kompletu tych ustaw w liczbie 7, świadczy o tym, że władze państwowe energicznie przystąpiły do wykorzystania wszystkich możliwości, jakie istnieją w zakresie wzrostu produkcji rolnej, unowocześnienia naszego rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselIgnarStefan">We wstępie do wytycznych Biura Politycznego KC PZPR i NK ZSL powiedziano: — „W interesie całego narodu Biuro Polityczne KC PZPR i Prezydium Naczelnego Komitetu ZSL uznają za konieczne stworzenie wszelkich niezbędnych warunków dla rozwoju produkcji rolniczej we wszystkich sektorach, grupach gospodarstw i regionach kraju.” Otóż do niezbędnych warunków zalicza się jak najbardziej właściwe gospodarowanie ziemią. Biuro Polityczne KC PZPR i Prezydium NK ZSL zaleciły Rządowi przedłożenie Sejmowi projektów ustaw w sprawach ochrony gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów; uregulowania własności gospodarstw rolnych, zmiany niektórych postanowień kodeksu cywilnego dotyczących dziedziczenia i obrotu ziemią, a także zniesienia obowiązkowych dostaw, zmiany w podatku gruntowym i ustawy o ubezpieczeniu społecznym członków spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselIgnarStefan">W sprawie ochrony gruntów rolnych mamy już uchwałę Rady Ministrów z 12 lipca 1966 roku, która po raz pierwszy wprowadziła ograniczenia w dowolnym zajmowaniu, pod względem obszaru i jakości, gruntów rolnych na cele nierolnicze.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselIgnarStefan">Musimy zdawać sobie sprawę, tak jak mówił o tym poseł sprawozdawca, że obszar ziemi uprawianej przez rolników i ziemi zajętej pod lasy zmniejsza się z każdym dziesiątkiem lat. W poprzednim dwudziestoleciu, do 1965 roku, rolnictwo i leśnictwo traciło rocznie przeciętnie 25 tys. ha, a w okresie 20 lat ponad pół min ha użytków rolnych i leśnych znalazło się poza użytkowaniem rolniczym i leśnym.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselIgnarStefan">Obecnie tempo utraty gruntów użytkowanych rolniczo wzrasta — jak przytoczył już poseł sprawozdawca. Roczny ubytek według GUS, według opracowań dyrektora Departamentu Statystyki Rolniczej dr Dąbrowskiej — wynosi 28 400 ha. Oczywiście, należy przypuszczać, że bez wprowadzenia bardziej zdecydowanych ograniczeń to tempo będzie wzrastać i w ciągu obecnej 20-latki, licząc od 1965 r. do 1985 r., możemy się spodziewać, że więcej aniżeli 600 tys. ha ziemi straci rolnictwo i leśnictwo, a w ciągu 40 lat ponad 1 mln ha. Trzeba się poważnie zastanowić i podjąć właściwe decyzje, ażeby przekazywanie gruntów na cele nierolnicze ograniczyć do koniecznego minimum pod względem jakości i pod względem ilości. Oczywiście, to przekazywanie jest konieczne, wymaga tego rozwój naszej gospodarki, wymaga rozwój przemysłu, górnictwa itp.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselIgnarStefan">Jeżeli chodzi o dalszą stratę w użytkach rolnych i leśnych, która nie jest obliczana przez GUS — jeszcze nie wprowadzono takiej rubryki — są to szkody wyrządzone przez zapylanie, zadymianie, zatruwanie środowiska. Szkodliwy wpływ tych zjawisk wykracza daleko poza obszar zajęty bezpośrednio pod urządzenia inwestycyjne, nieraz przekracza ten obszar kilkakrotnie. Utrata więc użytków rolnych i leśnych jest znacznie większa, aniżeli ukazują to informacje Głównego Urzędu Statystycznego.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselIgnarStefan">Występuje u nas również zjawisko erozji gruntów. Średnioroczne straty w czystym azocie, spłukiwanym wraz z glebą, wynoszą 17,5 tys. ton, czystego składnika fosforowego 10 tys. ton, 30 tys. ton czystego składnika nawozów potasowych oraz 64 tys. ton tlenku wapnia.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselIgnarStefan">Jeśli chodzi o województwa, w których gleby podlegają w większym stopniu erozji — to w krakowskim 86% powierzchni ulega działaniu erozyjnemu, w rzeszowskim 63%, w kieleckim 44%, w lubelskim 42%, we wrocławskim 33%.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselIgnarStefan">Wiadomo, że erozji podlegają przede wszystkim gleby najlepsze. Dla stworzenia funduszu, który by zapewniał przeprowadzenie rekultywacji i odzysk użytków rolnych przez zagospodarowanie dotychczasowych nieużytków, bagien itd., a następnie wyrównał produkcję przez intensyfikację produkcji na dotychczasowym obszarze uprawianym — trzeba mieć odpowiednie środki i trzeba wprowadzić odpowiedni system.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselIgnarStefan">Przez długi czas przeszkodą w ujęciu tej sprawy w sposób prawidłowy była fałszywa teoria o tym, że ziemia nie ma wartości, że ziemia jest dobrem naturalnym. Jeśli wypłacano odszkodowania za ziemię, to były one wypłacane indywidualnym rolnikom tylko za wierzchnią warstwę ziemi, za glebę, a jeśli chodzi o ziemię rolniczą i leśną, znajdującą się we władaniu państwa, była ona bezpłatnie przekazywana przedsiębiorstwom przemysłowym, górniczym, miastom, gospodarce komunalnej i innym.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselIgnarStefan">W tym wypadku jednak praktyka wyprzedziła teorię i wiele, prawie wszystkie państwa socjalistyczne, jeżeli jeszcze nie wprowadziły odpowiednich środków do ograniczania zajmowania gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze — to prowadzą bardzo zdecydowaną kampanię uświadamiającą. Natomiast w innych państwach zostały już wprowadzone odpowiednie ustawy, ustanawiające, że przemysł, górnictwo, uzyskując ziemię na cele inwestycyjne, płacą, jak np. w NRD, do 400 tys. marek za 1 ha dobrej gleby. W porównaniu z tymi cenami, ceny proponowane przez rozporządzenie przygotowywane przez Radę Ministrów do wykonania ustawy o ochronie gruntów rolnych przedstawiają się raczej skromnie, chociaż w porównaniu z dotychczasowymi kosztami, jakie ponosiły zjednoczenia i przedsiębiorstwa przemysłowe, jest to wielokrotny wzrost. Doszliśmy do wniosku, że jest konieczne, ażeby włączyć ziemię do rachunku ekonomicznego. Jeśli chodzi o przeznaczenie środków, jakie będą wpływały z tego tytułu, rolnicy indywidualni będą oczywiście otrzymywali, jak dotychczas, odszkodowania za przymusowo wykupione grunty na cele przemysłowe, ale oprócz tego będą się gromadzić duże sumy na fundusz ochrony gruntów rolnych, który przewidują właśnie projekty przepisów. Fundusz ten ma być przeznaczony na przystosowanie nieużytków i bagien do produkcji rolnej, na pokrycie części kosztów przeciwdziałania erozji gleb, na prace melioracyjne w celu zintensyfikowania produkcji, na budownictwo gospodarcze — w tym samym celu, na pomoc kredytową dla indywidualnych gospodarstw rolnych, na inwestycje intensyfikujące, na odkamienianie gleb, na odkrzaczanie gruntów itd.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselIgnarStefan">Dysponentem funduszu ochrony gruntów rolnych ma być wydział rolnictwa i leśnictwa prezydium wojewódzkiej rady narodowej, przy czym każdy powiat w danym województwie będzie miał prawo do korzystania z tych funduszów na swoim terenie w wysokości co najmniej 70% nagromadzonych funduszów z tego powiatu. Wydziały rolnictwa ii leśnictwa prezydiów wojewódzkich rad narodowych będą obowiązane do składania corocznie Ministrowi Rolnictwa sprawozdań z wykorzystania środków z funduszu ochrony gruntów rolnych i dla właściwej kontroli środki te mają być gromadzone na specjalnym rachunku w Banku Rolnym. Widzimy więc, że jest to podjęcie zasadniczej decyzji, niezmiernie ważnej ustawy, zmierzającej do wprowadzenia rachunku ekonomicznego przy gospodarowaniu ziemią i równocześnie zobowiązującej wszystkich rolników do właściwego wykorzystania użytków rolnych, na których gospodarują.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselIgnarStefan">Następny projekt ustawy określa uregulowanie stosunków prawnych w rolnictwie, zmierzające do tego, aby do minimum ograniczyć dysponowanie własnością ziemi przez obywateli, którzy od lat przestali pracować w rolnictwie lub w ogóle w nim nie pracowali, a ziemię posiadają jako rodzaj lokaty majątkowej. Właściciele nierolnicy stanowią poważną przeszkodę w postępie rolniczym, ponieważ krępują inicjatywę faktycznych gospodarzy, którzy jako użytkownicy, dzierżawcy bądź nieformalni nabywcy nie mogą podejmować decyzji w zakresie koniecznych nakładów, w zakresie specjalizacji. Skutkiem tego jest zacofanie w metodach gospodarowania, a w ślad za tym — zbyt małe wyniki produkcyjne.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselIgnarStefan">Projekt ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych zmierza do rozstrzygnięcia tej sprawy, z uwzględnieniem koniecznych wyjątków, które na podstawie tej ustawy określi Rada Ministrów.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselIgnarStefan">Następny projekt, który był przedstawiony tutaj przez posła sprawozdawcę, to projekt ustawy o zniesieniu obowiązkowych dostaw zbóż, ziemniaków i zwierząt rzeźnych z gospodarstw rolnych.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselIgnarStefan">W rozdziale II wytycznych Biura Politycznego KC i Prezydium NK o ekonomicznych podstawach produkcji rolnej zostało zapowiedziane zniesienie z dniem 1 stycznia 1972 r. dostaw obowiązkowych zbóż, ziemniaków i żywca z jednoczesnym utrzymaniem Funduszu Rozwoju Rolnictwa jako źródła akumulacji zespołowej w rolnictwie. Świadczenia na Fundusz Rozwoju Rolnictwa będą włączone w system podatku gruntowego i gromadzone na oddzielnym koncie.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselIgnarStefan">Obowiązkowe dostawy w naturze zostały wprowadzone w latach 1952—1953 i stanowiły dotkliwe obciążenie dla rolnictwa, zwłaszcza, że wówczas nakłady państwowe na inwestycje rolnicze były znikome. Wysoki wymiar tych dostaw — po cenach poniżej 50% opłacalności, ostra progresja, nieuwzględnianie takich lat nieurodzaju zbóż, jak na przykład rok 1953, hamowały wzrost produkcji rolnej i wywoływały konflikt pomiędzy chłopami i państwem.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselIgnarStefan">Po kryzysie politycznym i ekonomicznym, jaki wystąpił w 1956 r., dokonano zmian w polityce rolnej. Z dniem 1 stycznia 1957 r. zniesiono najbardziej uciążliwe, codzienne, obowiązkowe dostawy mleka, następnie, w wytycznych polityki rolnej Komitetu Centralnego PZPR Naczelnego Komitetu ZSL ze stycznia 1957 r., została podjęta decyzja o zmniejszeniu o 1/3 obowiązkowych dostaw zbóż i została podniesiona cena na obowiązkowe dostawy.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselIgnarStefan">Następna istotna zmiana nastąpiła w 1959 r., kiedy Komitet Centralny PZPR i Naczelny Komitet Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego we wspólnej uchwale w sprawie węzłowych zadań rolnictwa w latach 1959—1965 podjęły decyzję o przeznaczeniu świadczeń z obowiązkowych dostaw, to znaczy różnicy cen, na Fundusz Rozwoju Rolnictwa. Uchwała ta nie została, niestety, w pełni wykonana.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselIgnarStefan">Po pierwsze — niecała suma świadczeń była przekazywana na Fundusz Rozwoju Rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselIgnarStefan">Po drugie — nie zapewniono pokrycia popytu społecznego na traktory i maszyny. W ciągu paru lat powstało dodatnie saldo Funduszu Rozwoju Rolnictwa w wysokości około 10 mld zł, które utrzymuje się do dnia dzisiejszego. Miało to niewątpliwie ujemny wpływ na tempo wzrostu produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselIgnarStefan">Po trzecie — nie spełniły się dyspozycje, ażeby każda wieś najpóźniej w ciągu 2 lat mogła zacząć korzystać z Funduszu Rozwoju Rolnictwa. Termin ten dla licznych wsi przeciągnął się kilkakrotnie.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselIgnarStefan">Po czwarte — nie dotrzymano zapowiedzianego terminu, że dostawy obowiązkowe zostaną zniesione w 1965 r. Znosimy je dopiero dziś, a więc z sześcioletnim opóźnieniem.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselIgnarStefan">Niewątpliwie niedotrzymanie tych i innych zobowiązań przez KC PZPR i Naczelny Komitet ZSL ujemnie odbiło się na rozwoju produkcji rolnej i opóźniło kształtowanie się czynników kooperacji, rozwoju zrzeszeń, osłabiło rozwój samorządu rolniczego. Władze ówczesne, nie licząc się z koniecznością konsultacji z chłopami, wprowadzały metodą biurokratyczną wiele instrukcji agro-i zootechnicznych, zaniedbując dyskusję z rolnikami na tematy ekonomiczne, o opłacalności produkcji, o progresji, na tematy socjalne, o ubezpieczeniach zdrowotnych itp.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#PoselIgnarStefan">Oczywiście trzeba przypomnieć podjęcie wówczas słusznych decyzji, jak ustawa o scalaniu i wymianie gruntów, ustawa o rentach rolniczych za przekazywanie nieruchomości na rzecz państwa i inne. Obecnie jednak realizacja i tych słusznych ustaw musi być również poprawiona. Przy zamianie świadczeń w naturze na świadczenia finansowe likwiduje się progresję w obowiązkowych dostawach zbóż i ziemniaków. Stąd roczne naliczenie Funduszu Rozwoju Rolnictwa zmniejszy się o około 1 miliard złotych.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#PoselIgnarStefan">Nie powinno to jednak osłabić inwestycji kółek rolniczych we wsiach, gdzie one pracują i w rejonach międzykółkowych baz maszynowych, jeżeli faktycznie uruchomi się zamrożoną od lat rezerwę 10-miliardową Funduszu Rozwoju Rolnictwa i nagromadzone przez kółka rolnicze fundusze amortyzacyjne oraz nadwyżki bilansowe.</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#PoselIgnarStefan">Wytyczne Biura Politycznego KC PZPR i Prezydium NK ZSL określają szeroki zakres finansowania inwestycji rolniczych i socjalnych z Funduszu Rozwoju Rolnictwa. Stwarza się więc realną możliwość korzystania z Funduszu Rozwoju Rolnictwa dla każdej wsi, jak to było zapowiedziane, a dotąd nie zrealizowane.</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#PoselIgnarStefan">W wytycznych mówi się na ten temat: — „Gospodarzem Funduszu Rozwoju Rolnictwa będą nadal kółka rolnicze i ich związki, a także częściowo rolnicze spółdzielnie produkcyjne. Fundusz Rozwoju Rolnictwa przeznaczony będzie na rozszerzanie społecznego majątku kółek rolniczych i międzykółkowych baz maszynowych oraz rolniczych spółdzielni produkcyjnych.” Z Funduszu Rozwoju Rolnictwa finansować się będzie obok zakupu maszyn i urządzeń rolniczych, budowę zaplecza technicznego, produkcję materiałów budowlanych, budowę ujęć wody pitnej, modernizację niektórych urządzeń wodno-melioracyjnych, eksploatację torfu, zakup środków transportu, deszczowni, nakłady inwestycyjne na bhp i poprawę warunków socjalno-zdrowotnych.</u> + <u xml:id="u-13.28" who="#PoselIgnarStefan">Fundusz Rozwoju Rolnictwa może być również wykorzystywany na finansowanie wstępnego przetwórstwa lnu, konopi, owoców, na budowę zespołowych suszarni tytoniu, przechowalnie owoców itp.</u> + <u xml:id="u-13.29" who="#PoselIgnarStefan">Następnie, w ślad za zniesieniem obowiązkowych dostaw musiała być, oczywiście, przedstawiona także do zmian ustawa o podatku gruntowym. Struktura podatku gruntowego będzie się składała z 2 części: — „stary” podatek gruntowy, który będzie ściągany na dotychczasowych podstawach, mianowicie w przeliczeniu procentu od przychodowości oraz ekwiwalent finansowy zmniejszony za obowiązkowe dostawy w postaci wymiaru z hektara użytków rolnych bądź też z przeliczeniowego hektara gruntów rolnych. Następnie — tak jak było to przedstawione w projektach ustaw — nastąpi korekta starego podatku w postaci spłaszczenia progresji, w szczególności dla gospodarstw większych na słabych glebach w celu poprawienia warunków wzrostu produkcji, poprawy opłacalności gospodarowania i uchylenia skłonności do podziału gospodarstw. Dotyczy to gospodarstw na ziemiach centralnych i wschodnich, gdzie ta rozpiętość pomiędzy najniższą i najwyższą normą była największa. Niemniej jednak umiarkowana progresja w dalszym ciągu pozostanie według zasady, że jednak gospodarstwo większe powinno więcej świadczyć od gospodarstwa mniejszego. Jeżeliby sięgnąć do zestawień dotyczących stanu poprzedniego, panującego do dnia dzisiejszego, to stawki podatkowe w krańcowych szczeblach poszczególnych skal przedstawiały się w ten sposób: jeżeli chodzi o pierwszą skalę, czyli ziemie centralne i wschodnie — że rozpiętość była najniższa, to znaczy najniższy procent od przychodowości wynosił 7%, najwyższy —- 20%, czyli rozpiętość od 1 do 2,9; natomiast jeżeli weźmiemy pod uwagę niektóre województwa ziem odzyskanych to np. woj. koszalińskie, mające wymiar według skali 6, miało rozpiętość od 7 do 12%, czyli 1 do 1,7. Stąd też, tak jak słyszeliśmy przy przedstawieniu projektu, główne zadania występują w zakresie spłaszczenia progresji na terenach centralnych i wschodnich, zwłaszcza północno-wschodnich, gdzie są większe gospodarstwa i słabe, gleby, tak żeby wprowadzić normę, którą obecnie posiada woj. opolskie, o rozpiętości od 7 do 16% z tym, że ponieważ wchodzi tutaj w grę częściowe świadczenie wsi na ubezpieczenie w zakresie zdrowotnym, po spłaszczeniu progresji równocześnie trzeba jednak nieco wyrównać wzwyż, ażeby można było, przynajmniej w 1/3 pokryć ze źródeł świadczeń chłopskich koszt ubezpieczenia zdrowotnego. Będzie to wynosiło około pół miliarda złotych i w tych normach podatek będzie się kształtował od 1 do 0,4% podwyżki tych procentów, jakie tutaj wymieniłem.</u> + <u xml:id="u-13.30" who="#PoselIgnarStefan">Tak jak tu podałem przedstawia się skala rozpiętości, jeżeli liczy się procent od przychodowości. Natomiast gdy porównamy to w złotówkach — to w skali pierwszej gospodarstwo 2-hektarowe miało wymiar 279 zł z hektara i całe gospodarstwo płaciło 559 zł. Zaś gospodarstwo 10-hektarowe miało 722 zł z ha i podatek wynosił 7 218 zł.</u> + <u xml:id="u-13.31" who="#PoselIgnarStefan">Jeżeli chodzi o woj. opolskie to tu skala wynosiła 250 do 496 zł z ha, czyli 1 :2, co obecnie proponuje się jako podstawę do zróżnicowania podatku. Obciąłbym jeszcze zaznaczyć, że rozpiętość na podstawie przychodowości szacunkowej jest to, prawdę mówiąc, rozpiętość oparta na założeniu abstrakcyjnym. Szacunkowa przychodowość daleko odbiega od rzeczywistej przychodowości, której to, jako kategorii przychodowości w ekonomice rolnej, w ogóle się nie uwzględnia. Natomiast występuje tam jako odpowiednik produkcja końcowa i produkcja czysta, czyli dochód rolniczy.</u> + <u xml:id="u-13.32" who="#PoselIgnarStefan">Jeżeli więc weźmiemy pod uwagę ten dochód rolniczy, czyli w uproszczeniu produkcję czystą, to pozostaje on po odliczeniu świadczeń właśnie z produkcji czystej. Tutaj ta rozpiętość była większa. W gospodarstwie o powierzchni 3,85 ha wartość produkcji czystej wynosiła z ha 6 281 zł i podatek od produkcji czystej wynosił 4,7%. Natomiast dla gospodarstwa, które miało obszar 10 ha wartość produkcji czystej z ha wynosiła 6 364 zł i podatek od produkcji czystej wynosił 10%, a w krańcowym wypadku, gdy maimy do czynienia już z obszarami ponad 6 281 zł i podatek od produkcji czystej wynosił 15%, podczas gdy w najniższej grupie wynosił on 2,8%. Czyli rzeczywista rozpiętość według faktycznie uzyskiwanych dochodów przez rolników kształtowała się z pięciokrotnym zróżnicowaniem faktycznym. Zostało to obliczone na podstawie badań GUS we wszystkich województwach na zlecenie Ministra Finansów przed kilkoma laty. Widzimy więc, że problem progresji trzeba również analizować tak jak wszystkie zjawiska i racjonalnie ujmować.</u> + <u xml:id="u-13.33" who="#PoselIgnarStefan">Projekt ustawy proponuje więc utrzymanie progresji, lecz ją poważnie spłaszcza, ażeby nie powodować rozpadania się większych gospodarstw, ażeby nie odstraszać młodych rolników przed przejmowaniem tych gospodarstw, żeby po prostu stworzyć możliwości rozwoju produkcji i zapewnić jednolitość 'gospodarowania na tych gospodarstwach w woj. białostockim, w północnej części województwa warszawskiego, w woj. .poznańskim i bydgoskim.</u> + <u xml:id="u-13.34" who="#PoselIgnarStefan">W tym właśnie kierunku idą zmiany według projektu przedłożonej tutaj ustawy, Do podatku gruntowego, jak mówiłem, włącza się zobowiązania finansowe na Fundusz Rozwoju Rolnictwa. Wymiar tych świadczeń zostaje obniżony przez całkowitą likwidację progresji w obowiązkowych dostawach zbóż i ziemniaków. W rezultacie tych zmian świadczenia podatkowe na Fundusz Rozwoju Rolnictwa będą niższe o 1 600 mln zł, czyli o 28% od dotychczasowych świadczeń w naturze. Likwidacja progresji w świadczeniach ma Fundusz Rozwoju Rolnictwa przyniesie największą ulgę gospodarstwom na słabych glebach. Poważne zmniejszenie w obciążeniach odczują także gospodarstwa na glebach lepszych, mimo że zostanie uchylone wyłączenie od świadczeń gruntów ornych, zajętych pod kontraktowane uprawy wysoko opłacalnych roślin przemysłowych, takich jak buraki cukrowe, rzepak i inne. Nie ma żadnych podstaw do tego, żeby w dalszym ciągu dawać specjalne przywileje tym gospodarstwom, które mają warunki do prowadzenia bardziej intensywnej gospodarki i bardziej opłacalnych kultur, natomiast gospodarstwa na słabych glebach obciążać bez jakichkolwiek wyłączeń. Należy to zrównać, oczywiście w warunkach, kiedy likwiduje się progresję w obowiązkowych dostawach, co z nawiązką wyrówna likwidację przywileju wyłączania roślin przemysłowych. Jak już słyszeliśmy w podatku gruntowym będą utrzymane dotychczasowe ulgi socjalne i ulgi ekonomiczne; ponadto stwarza się preferencje podatkowe dla rolników zagospodarowujących grunty Państwowego Funduszu Ziemi, a także grunty sąsiadów nabyte lub dzierżawione, wówczas gdy sąsiedzi nie mają możliwości uprawiać tych gruntów własnymi siłami. Wprowadza się również preferencje dla młodych rolników nabywających i obejmujących gospodarstwa rolne. Natomiast poprzednia ustawa o przymusowym wykupie nieruchomości rolnych w wypadku, jeżeli ta ziemia nie była właściwie zagospodarowana, uniemożliwiała młodemu człowiekowi, wykwalifikowanemu rolnikowi nabycie takiego gospodarstwa z licytacji, ponieważ nie posiadał minimum własnych gruntów, niezbędnego do kupna ziemi, określonego w kodeksie i ustawie.</u> + <u xml:id="u-13.35" who="#PoselIgnarStefan">Nawiązując do tych argumentów, które był łaskaw przedstawić obywatel poseł Wasilkowski, chciałem podkreślić, że we wszystkich ustawach, które są przedkładane, bardzo wielką uwagę zwraca się na przyciągnięcie młodzieży, młodych rolników do gospodarowania na ziemi, stworzenia im możliwie dobrych warunków, niesienia, zwłaszcza w początkowym okresie, pomocy po to, abyśmy mieli młodych, zdrowych, światłych i wykwalifikowanych rolników w naszych gospodarstwach.</u> + <u xml:id="u-13.36" who="#PoselIgnarStefan">Wprowadza się także ulgi podatkowe dla członków grup uprawowych i innych zespołów kooperacyjnych produkcji roślinnej i zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-13.37" who="#PoselIgnarStefan">Jest rzeczą niewątpliwą, że kooperacja będzie się rozwijać i musi się rozwijać nie dlatego, że Sejm czy Komitet Centralny PZPR lub Naczelny Komitet ZSL to nakażą, ale sam proces ekonomiczny i techniczny zmusza rolników do kooperacji, do współpracy. Takim właśnie przykładem jest działalność kółek rolniczych, które w wielu rejonach stały się nieodzownym współczynnikiem gospodarowania indywidualnego przez umożliwianie korzystania z maszyn społecznych. Zespołowość ta będzie rozwijać się w różnych formach. W całym świecie, wszędzie gdzie istnieją gospodarstwa indywidualne, występuje dążność rolników do tworzenia różnych form kooperacji. Niewątpliwie ten proces rozwija się i w Polsce. Rolnicy nie unikają tego, a wręcz przeciwnie — bardzo chętnie korzystają, jeżeli te formy współdziałania są właściwe, jeżeli nie są biurokratyzowane, jeżeli są we właściwy sposób traktowane także i przez czynniki pozarolnicze, przez administracje, przez rady narodowe, przez zakłady przemysłowe pod względem zaopatrywania, pod względem jakości dostarczanych środków produkcji itd.</u> + <u xml:id="u-13.38" who="#PoselIgnarStefan">Wszelkie formy kooperacyjne nawet i drobne — zaczynające się od 3 kooperantów, którzy wspólne poczynania kooperacyjne w produkcji roślinnej i zwierzęcej podejmują, będą popierane przez ulgi podatkowe i przez inne środki, które okażą się skuteczne i potrzebne.</u> + <u xml:id="u-13.39" who="#PoselIgnarStefan">Jeżeli chodzi o ustawę o ubezpieczeniu społecznym członków spółdzielni produkcyjnych, to oczywiście, że jest najwyższy czas na to, ażeby taką ustawę podjąć dlatego, że ustawa z 1962 r. była pewną namiastką i w bardzo ograniczonym zakresie obejmowała te ubezpieczenia. O ile wtedy spółdzielnie produkcyjne całkowicie wyprzedzały gospodarstwa indywidualne, to obecnie właściwie zostały w tyle, zwłaszcza, jeżeli weźmiemy pod uwagę dwuzawodowe gospodarstwa indywidualne, a także możliwość uzyskania pełnej renty za przekazanie gospodarstwa, jeżeli weźmie się pod uwagę przygotowywane obecnie wprowadzenie ubezpieczeń zdrowotnych.</u> + <u xml:id="u-13.40" who="#PoselIgnarStefan">Obecnie członkowie spółdzielni produkcyjnych uzyskują równe prawa ze wszystkimi ubezpieczonymi, a zatrudnionymi w PGR i w sektorze pozarolniczym. Oczywiście te sprawy są na czasie i konieczne do podjęcia z tym, że również trzeba powiedzieć o zmianach, jakie następują w naszym kraju w ostatnim czasie, że ubezpieczenia zdrowotne wprowadza się od 1 stycznia 1972 r., a całkowite ubezpieczenie indywidualnych rolników musi być również w tym czasie przygotowywane. Dzisiaj nie określa się kiedy to będzie możliwe, ale niewątpliwie ta sprawa stoi na porządku dziennym i trzeba do jej realizacji konsekwentnie zmierzać.</u> + <u xml:id="u-13.41" who="#PoselIgnarStefan">Sądzę, że trzeba by od rolników żądać przynajmniej części świadczeń. Nie można sobie wyobrazić, że rolnik indywidualny, który posiada gospodarstwo 10 ha — dostanie bezpłatne ubezpieczenie dla siebie i dla swojej rodzimy. Trzeba brać pod uwagę przykład ze spółdzielczości produkcyjnej. Mówi się tutaj mianowicie i o tym, że państwo będzie dopłacać do ubezpieczeń tym spółdzielniom produkcyjnym, które mają jeszcze niskie płace, niskie wyniki, niskie dniówki obrachunkowe. Trzeba dążyć do tego, żeby te spółdzielnie produkcyjne płaciły 10% swoich dochodów na cele ubezpieczeń członków tak jak to jest w PGR. Obecnie ustala się, że poczynając od najniższych dochodów do średnich, spółdzielnie produkcyjne będą płacić od 3 do 9% dochodu społecznego na ubezpieczenie członków spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-13.42" who="#PoselIgnarStefan">Należy prze widywać, że będzie się osiągać stopniową poprawę i że spółdzielnie produkcyjne dojdą do całkowitej procentowej płatności ubezpieczeń. Jeżeli więc będziemy wprowadzać ubezpieczenia emerytalne w gospodarstwach indywidualnych, trzeba przewidywać, że tak jak teraz na ubezpieczenia zdrowotne, tak i w przyszłości konieczne będą składki na ubezpieczenia emerytalne.</u> + <u xml:id="u-13.43" who="#PoselIgnarStefan">Możemy liczyć i na to, że przy właściwej działalności, właściwej harmonii i we współdziałaniu między rolnictwem i przemysłem, właściwym kierowaniu rolnictwem, rolnictwo nasze będzie coraz zamożniejsze i że w niedalekiej przyszłości rolnicy będą mogli częściowo świadczyć na rzecz tych ubezpieczeń.</u> + <u xml:id="u-13.44" who="#PoselIgnarStefan">Rozumiem, że w ten sposób przedstawia się sprawa ubezpieczenia wszystkich rolników w zakresie całkowitym. Fakt, że komplet 7 projektów ustaw został przedstawiony na tym samym posiedzeniu Sejmu w dniu dzisiejszym, świadczy, że sprawy te kumulowały się i gromadziły. Niektóre z nich powinny być rozwiązywane już przed 5 laty, a niektóre mogły już być rozwiązane nawet przed 7 laty.</u> + <u xml:id="u-13.45" who="#PoselIgnarStefan">Zatrzymanie pewnych spraw, gdy wydaje się, że państwo coś tam zaoszczędzi, np. na progresji, gdy nie zrzeknie się takich czy innych wpływów do skarbu państwa — jest błędem, bo jednak w praktyce okazuje się, że jeżeli tych zapór się nie usuwa, to poniesione straty są wielokrotnie większe niż zyski, które otrzymuje się z systemu popadającego w stagnację.</u> + <u xml:id="u-13.46" who="#PoselIgnarStefan">Dlatego też jestem upoważniony przez Klub Poselski ZSL do oświadczenia, że nasz Klub będzie głosował za przyjęciem wszystkich projektów ustaw, które zostały tutaj przedstawione.</u> + <u xml:id="u-13.47" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Zarządzam 30-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#Marszalek">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 18 min. 30 do godz. 19 min. 10)</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Wznawiam posiedzenie. Głos ma poseł Nowiński Stanisław.</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#PoselNowinskiStanislaw">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W swym wystąpieniu pragną omówić krótko problemy uregulowania własności w gospodarstwach indywidualnych, które w dotychczasowych warunkach prawnych częstokroć są hamulcem w rozwoju rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#PoselNowinskiStanislaw">Nie wnikając w rozważania tego problemu, chcę zwrócić uwagę Wysokiej Izby na sytuację powstałą w woj. białostockim.</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#PoselNowinskiStanislaw">Szacuje się, że na około 170 tys. gospodarstw indywidualnych około 150 tys. nie ma uregulowanego tytułu własności. Dotychczasowy stan rzeczy był stale oceniany krytycznie przez aktyw społeczno-polityczny wsi oraz przez ogromną większość rolników woj. białostockiego. Taki stan rzeczy wpływa ujemnie na rozwój produkcji rolnej, bowiem posiadacze tych gospodarstw, pragnąc inwestować, mają trudności w uzyskaniu pożyczek bankowych. Ogranicza to automatycznie możliwość dalszego rozwoju gospodarstw. W gospodarstwach tych w poważnym stopniu ograniczony jest rozwój produkcji towarowej. Projektowana ustawa w ogromnej mierze wpłynie na uruchomienie tych rezerw.</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#PoselNowinskiStanislaw">Usankcjonowanie mocą ustawy prawa własności do ziemi wychodzi naprzeciw postulatom młodych rolników, którzy w poważnej większości wyrażają chęć pozostania na wsi i prowadzenia gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#PoselNowinskiStanislaw">Część młodych rolników z uwagi na niepewność dziedziczenia cechuje tymczasowość i brak pełnego zaangażowania w rozwój prowadzonych gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-16.5" who="#PoselNowinskiStanislaw">W wyniku przeprowadzonej analizy stanu własności w jednym tylko powiecie kolneńskim naszego województwa stwierdzam, że w gospodarstwach tych, gdzie stan posiadania jest prawnie uregulowany, w poważnej większości znajdują się młodzi następcy do ich właściwego prowadzenia.</u> + <u xml:id="u-16.6" who="#PoselNowinskiStanislaw">Nie uregulowany dotychczas stan własności stwarzał źródło fikcyjnego obrotu ziemią.</u> + <u xml:id="u-16.7" who="#PoselNowinskiStanislaw">Wpływało to na zwaśnienia i konflikty w wielu rodzinach oraz w stosunkach międzysąsiedzkich, kończące się niejednokrotnie tragicznie. Zdecydowana większość tych spraw trafiała do sądów, kończąc się przewlekłymi procesami, co poważnie wpływało na obniżenie efektów produkcyjnych tych gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-16.8" who="#PoselNowinskiStanislaw">Ustawa słusznie uznaje zasadę spłaty należności za ziemię, uwzględniając osoby niezdolne do pracy, małoletnie, uczęszczające do szkół oraz pracujące na roli w gospodarstwach indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-16.9" who="#PoselNowinskiStanislaw">Przyjęta w projekcie ustawy zasada ogranicza odpływ środków pieniężnych z rolnictwa na rzecz osób pracujących w innych zawodach. Pozytywnie należy ocenić fakt, że jeśli z tytułu nabycia nieruchomości ustalona będzie należność dla osób uprawnionych, przewiduje się możliwość rozłożenia tej spłaty na okres 10 lat. Taka zasada rozliczenia będzie miała niewielki wpływ na ekonomiczne osłabienie gospodarstwa.</u> + <u xml:id="u-16.10" who="#PoselNowinskiStanislaw">W wyniku nieuregulowania spraw własnościowych powstały poważne trudności w realizacji podjętej już ustawy dotyczącej rent starczych. W woj. białostockim z tego tytułu nie może skorzystać ponad 30% posiadaczy gospodarstw w wieku podeszłym, ubiegających się o przekazanie ziemi na rzecz państwa w zamian za rentę.</u> + <u xml:id="u-16.11" who="#PoselNowinskiStanislaw">Dobrodziejstwem wprowadzonej ustawy będzie zawieszenie spraw dotyczących postępowania o ustalenie własności aktualnie znajdujących się w sądach. W województwie białostockim z mocy ustawy sądy zawieszą postępowanie w stosunku do 799 posiadaczy gospodarstw. Dla przykładu podam, że tylko w powiecie kolneńskim w sądzie powiatowym znajduje się aktualnie 45 takich spraw. Średnio jedna tego rodzaju sprawa pociąga za sobą wydatki sądowe w wysokości ok. 3000 zł, a ponadto niemałe są również wydatki procesujących się stron na adwokata. Wszystko to obciąża mocno gospodarstwa wiejskie i ogranicza inwestowanie związane z rozwojem produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-16.12" who="#PoselNowinskiStanislaw">Ustawa słusznie zakłada, że tytuł własności do ziemi otrzymają rolnicy użytkujący grunty jako samoistni posiadacze nieprzerwanie pracujący od lat pięciu przed wejściem w życie projektowanej ustawy. Chodzi tu bowiem o tych rolników, którzy faktycznie władają gruntami jako właściciele, lecz nie są w posiadaniu prawnych dokumentów własności i nie są w stanie udokumentować podstawy prawnej władania tymi gruntami. Poważnym problemem do rozwiązania w woj. białostockim jest sprawa gospodarstw rolnych, których właściciele nie trudnią się pracą w rolnictwie, a utrzymują się z pracy w innych zawodach. W zdecydowanej większości gospodarstwa tych właścicieli użytkowane są przez rolników na warunkach dzierżawy. Ziemia ta jest w większości wykorzystywana w sposób ekstensywny przez pewien okres czasu, a następnie, po jej pełnym wyeksploatowaniu, zostaje najczęściej bez użytkownika. Dlatego też projekt przedstawionej ustawy słusznie zakłada, że za właścicieli zostaną uznani również dzierżawcy użytkujący nieruchomości rolne co najmniej przez 5 lat przed wejściem w życie ustawy. Projekt ustawy zapewnia jednocześnie jeden z podstawowych warunków, że prawo do własności dzierżawionych gruntów powinni mieć rolnicy gwarantujący właściwe ich zagospodarowanie. Cel ten jednak zostanie spełniony pod warunkiem, że prawo do dzierżawionych gruntów przekaże się tym rolnikom, których podstawowym źródłem egzystencji będzie praca w gospodarstwie rolnym. Brak prawa do własności gruntów wywołuje u poważnej części tych rolników odczucie krzywdy społecznej pomimo, że w ramach obecnie istniejących warunków wywiązują się w pełni z zobowiązań wobec państwa.</u> + <u xml:id="u-16.13" who="#PoselNowinskiStanislaw">Wysoki Sejmie! Ziemia jako dobro społeczne musi wytwarzać podstawowe środki dla wyżywienia ludności naszego kraju, musi dostarczać rozwijającemu się przemysłowi te surowce, które w naszym środowisku przyrodniczym są możliwe do wyprodukowania.</u> + <u xml:id="u-16.14" who="#PoselNowinskiStanislaw">Wytyczne Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej na VI Zjazd partii zakładają ogólny wzrost spożycia o 38—39%. Realizacja tego celu w poważnej mierze uzależniona będzie od wyników gospodarowania na polskiej wsi. Ustawa, nad którą debatujemy i którą niewątpliwie uchwalimy, stanowić będzie poważny bodziec do dalszej intensyfikacji produkcji rolnej i stworzy warunki do realizacji wytycznych na VI Zjazd.</u> + <u xml:id="u-16.15" who="#PoselNowinskiStanislaw">Cel ten m.in. zostanie osiągnięty wtedy, kiedy ziemia będzie w posiadaniu tych, którzy na niej dobrze i intensywnie gospodarują.</u> + <u xml:id="u-16.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos zabierze poseł Witold Lassota.</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#PoselLassotaWitold">Wysoki Sejmie! Obywatele Posłowie! Kompleks ustaw z zakresu problematyki rolnej rozpatrywany dziś przez Wysoką Izbę, jest niewątpliwie częścią poważnego procesu ustawodawczego w naszym kraju, nie tylko z dziedziny gospodarczej, ale też ogólnoporządkowej, a więc regulującej stosunki społeczne. Omawiany cykl ustaw, choć dotyczy precyzyjnie określonych zagadnień, daleko wybiega poza sferę rolnictwa. Dotyczy bowiem nie tylko form i metod usprawniania warunków dla intensywnej i nowoczesnej pracy rolnika i wzrostu efektów gospodarczych, ale równocześnie sprzyja procesowi wyrównywania dysproporcji w zagadnieniach bytowych, socjalnych i cywilizacyjnych między ludnością wsi i miasta.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#PoselLassotaWitold">Na przestrzeni wieków nasza historia, literatura i twórczość ludowa rejestrują jakże wiele bezowocnych wysiłków postępowych ludzi na rzecz emancypacji wsi. Jak głęboko zakorzenił się w pojęciu społeczeństw dyskryminujący termin o zwykłym, prostym chłopie. Jak bardzo równocześnie lansowano pojęcie dobrze urodzonych, wysoko tytułowanych, a przecież żyjących z mozołu tych prostych ludzi.</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#PoselLassotaWitold">Od zarania Polski Ludowej, zgodnie z intencjami naszego ustroju i zasadami równości społecznej, dokonuje się olbrzymi, nie zamknięty proces, będący dziedzictwem postępowych sił minionej epoki i udziałem współczesnych.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#PoselLassotaWitold">Wieś polska i jej ludność przeszła w ostatnich 27 latach przemiany na pewno przekraczające marzenia i wyobraźnię myślicieli i bojowników. Awans wsi, choć określamy go jako jeszcze daleko niepełny i nie zadowalający, stał się przecież świadectwem olbrzymiego wysiłku partii i narodu, a w tym ludzi wsi.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#PoselLassotaWitold">Obecna, realistyczna polityka partii na odcinku wsi i decyzje podejmowane wspólnie ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym uwzględniają we wszystkich przejawach potrzebę tworzenia bardziej efektywnych form wzajemnego powiązania przemysłu i rolnictwa, usprawniania usług i zapewnienia warunków dla rozwoju bazy produkcyjnej. Słusznie stwierdzamy, że ziemia musi rodzić, ale zasada ta spełni się, gdy rolnik będzie zajmował się rzeczywiście rolnictwem. Praktyka musi odrzucić cały konglomerat spraw, wprawdzie służebnych w stosunku do rolnictwa, ale nie wchodzących w zakres czynności bezpośredniego producenta. Wysoka koncentracja rozległej niejednokrotnie sfery produkcji w jednym gospodarstwie, jak na przykład zbożowej, hodowlanej, a nie rzadko i ogrodniczej, wymaga dobrze funkcjonującego zaopatrzenia, transportu, mechanizacji, usprawnień w administracji i służbie zdrowia.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#PoselLassotaWitold">Omawiane dziś projekty ustaw obejmują te właśnie zagadnienia i stwarzają podstawy do skupienia wysiłku rolnictwa na głównych elementach produkcji i specjalizacji.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#PoselLassotaWitold">Stronnictwo Demokratyczne, którego stanowisko tu reprezentuję, widzi między innymi realne możliwości odciążenia rolnika poprzez stworzenie sprawnie działającej bazy usługowej. Wkraczamy w okres znacznego nasilenie techniki na wsi, a więc nowych środków produkcji, transportu, środków chemicznych i infrastruktury. Znaczny skok naprzód nastąpi w elektryfikacji i mechanizacji gospodarstw. W niedługim stosunkowo czasie spora ilość ośrodków wiejskich uzyska wodociągi i gazyfikację. Coraz więcej przybędzie wsi telewizorów, lodówek, pralek, samochodów. Trzeba więc już dziś w przyspieszonym tempie organizować bazę remontową i usługi z tego zakresu. Kompleksowe rozwiązanie usług trzeba koncentrować na zapleczu wsi, w małych, najbliższych miasteczkach, co zdynamizuje życie tych ośrodków, a równocześnie stworzy wiele dodatkowych, tanich miejsc pracy.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#PoselLassotaWitold">Na bazie małych miast skupiać się powinien także handel, zaopatrzenie, punkty remontowe. W małych miastach w przeważającej mierze skoncentrowany będzie również przemysł przetwórczy, chłodnictwo, magazyny. Taki model usługowego zaplecza wsi znacznie zredukuje daleki transport i zaoszczędzi środki komunikacji. Uzyskane w związku z tym nowe miejsca pracy w miasteczku wyeliminują uciążliwe i czasochłonne dojazdy. Miasteczka dla bardzo wielu mieszkańców przestaną być jedynie miejscami noclegowymi, co nie pozostanie również bez wpływu na stabilizację życia rodzinnego i na pełniejszy udział w problemach swego zakładu pracy i terenu zamieszkania.</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#PoselLassotaWitold">Dzisiejsza debata sejmowa odbywa się w okresie powszechnej i zaangażowanej, ogólnonarodowej dyskusji nad wytycznymi na VI Zjazd partii, w okresie doniosłych przemian społecznych i gospodarczych. Przedstawione Wysokiej Izbie projekty ustaw normujących zagadnienia rolnictwa są integralną częścią wytyczonych kierunków i odpowiadają żywotnym interesom naszej gospodarki i społeczeństwa. Długotrwałe dyskusje w środowiskach wiejskich i wśród ekonomistów rolnych wyłoniły najbardziej zasadnicze problemy, wymagające szybkiego uregulowania ustawowego. Ustawy legalizujące stan posiadania ziemi zniosą tymczasowość użytkowania gospodarstw, pozwolą na dokonywanie nakładów na trwałe inwestycje i umożliwią prowadzenie racjonalnej i planowanej w cyklu wieloletnim produkcji. Jak ważne jest to zagadnienie niech świadczy fakt, że w obecnej chwili problem uregulowania praw własnościowych ziemi dotyczy ponad miliona gospodarstw, a więc jednej trzeciej stanu posiadania. Również uelastycznienie zasad obrotu nieruchomościami rolnymi i dziedziczenia gospodarstw rolnych ułatwi przechodzenie ziemi w ręce rzeczywistych rolników, umiejących w sposób maksymalny wykorzystać swe kwalifikacje i przywiązanie do ziemi. Idzie jednak o to, by wprowadzając daleko idące ułatwienia w obrocie ziemią, stosować w tym zakresie niezbędną kontrolę. Ustawa regulująca zakres obrotu nieruchomościami rolnymi i dziedziczenia gospodarstw porządkuje stan bieżący, wymagać jednak będzie w przyszłości opracowania kompleksowego, wyrażonego w jednym akcie prawnym, przystosowanym do aktualnej polityki rolnej.</u> + <u xml:id="u-18.9" who="#PoselLassotaWitold">Również z dużym uznaniem przyjąć należy ustawę zmierzającą do trwałej ochrony gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji ziemi, która utraciła swój poprzedni charakter. Już obecnie, w związku z ogromnym uprzemysłowieniem i urbanizacją kraju, oraz wzrostem sieci komunikacyjnej, staje się nie zbędne nie tylko racjonalne gospodarowanie gruntami uprawnymi, ale systematyczne dążenie do uzyskiwania nowych gruntów i terenów leśnych. Sądzić należy, że wraz z ustawą wszelkie zarządzenia lokalizacyjne przyszłych inwestycji, a nawet indywidualnego budownictwa odpowiadać będą zasadzie oszczędnego gospodarowania ziemią. Niestety, w praktyce spotykamy karygodne przykłady bezmyślnego szafowania urodzajnymi gruntami lub dewastacji drzewostanu tam, gdzie dałoby się tego uniknąć. Trzeba wymagać, by rady narodowe w przydziale terenów pod zabudowę stosowały bardziej logiczną kalkulację i większą odpowiedzialność za decyzje lokalizacyjne. Mówiąc o ochronie gruntów rolnych nie możemy problemu ograniczać tylko do racjonalnej gospodarki ziemią, choć to uznać należy za najważniejsze. Nie mniej ważny staje się problem ochrony środowiska i człowieka i również z tego punktu widzenia oceniać trzeba wszystkie podejmowane decyzje lokalizacyjne. Nie tylko więc rekultywacja terenów leśnych ma dostarczyć nowego drzewostanu, ale w większym niż dotąd stopniu małe, niefunkcjonalne skrawki ziemi powinny być także intensywnie zalesiane. Zmienia się przecież radykalnie architektura wsi. Wraz z poprawą sytuacji materialnej ludzi wsi i ogólną kulturą przekształcać się będzie tradycyjny pejzaż wsi. Kształt domów stanie się wyrazem wzrastającej wielofunkcyjności mieszkań, a organizacja obejścia gospodarskiego odpowiadać będzie jego funkcji wynikającej z produkcji towarowej. W zakresie budownictwa, a szczególnie w postępujących tendencjach do nadążania za modą i nowoczesnością, nie można zaniechać troski o zachowanie w poszczególnych częściach kraju odrębności, piękna i oryginalności naszej regionalnej architektury. Niestety, zbyt często stosujemy uproszczone i powielane wzory budownictwa, a w procesie urbanistycznym nierzadko naśladujemy aglomerację typu miejskiego.</u> + <u xml:id="u-18.10" who="#PoselLassotaWitold">W trosce o ochronę przyrody, środowiska i człowieka — wieś, mimo zmieniających się funkcji, powinna zachować charakter zielonych ośrodków rekreacyjnych. Trzeba też liczyć się z tym, że choć organizowane są przez samorząd i związki zawodowe różne formy odpoczynku i wczasów, forma korzystania z własnych wiejskich możliwości długo jeszcze będzie najpopularniejsza, nawet wprowadzając w życie tak doniosłą ustawę o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-18.11" who="#PoselLassotaWitold">Wysoki Sejmie! Kompleks rozpatrywanych dziś aktów prawnych tworzy dogodniejsze warunki produkcji, pozwala usunąć narosłe od lat przeszkody i sprzyja podjęciu takich koncepcji, które istotnie będą pomagać intensywnemu rozwojowi wszystkich gospodarstw rolnych. Idzie jednak o to, by ustawy dziś uchwalane były nie tylko konsekwentnie wprowadzane w życie i w pełni respektowane. Równocześnie muszą ich działaniu towarzyszyć sprzyjające warunki. Rolnictwo współczesne jest wysoce sprzężone z wielu dziedzinami przemysłu, budownictwa, handlu, transportu. Słusznie więc na te problemy kładą nacisk wytyczne do dyskusji przed VI Zjazdem partii. Ale w realizacji tych poważnych zadań uczestniczyć będą ludzie, od których zależy sprawność organizacji pracy, umiejętny i szybki odbiór produkcji, rzetelność w wykonywaniu usług. Również ogromne znaczenie dla całości omawianej dziś problematyki rolnej stanowić będzie dobrze prosperujące budownictwo rolnicze z pełnym i rytmicznym zaopatrzeniem w materiały budowlane. Nie jest to przecież problem łatwy i w związku z dynamicznym rozwojem przemysłu i potrzebą przyspieszonego budownictwa mieszkań, urządzeń socjalnych itd. Ale, aby batalię o żywność wygrać, trzeba będzie sięgnąć po nie wykorzystane możliwości, a więc przede wszystkim gospodarować tym co posiadamy znacznie rozsądniej, szybciej i oszczędniej. Jest to zadanie na dziś, a równocześnie praca z myślą o dalszej perspektywie. Wiele aktualnych zagadnień, o których mówimy, że są związane ze wsią, musi być rozwiązywanych przede wszystkim przez samą wieś. Mimo często naturalnej migracji młodzieży ze wsi do miasta i wyboru pracy w przemyśle i innych kierunkach, pozostaje przecież na roli ogromny procent ludzi z dużym przysposobieniem zawodowym, wykształconych, o nowoczesnej orientacji w tej dziedzinie. Ten ekwiwalent jakościowy zmieni też zdecydowanie społeczną strukturę wsi, co sprzyjać będzie nie tylko wzrostowi efektywności gospodarowania, ale całemu kompleksowi coraz wyższych form cywilizacji i kultury. W najbliższych latach szeroki rozwój techniki na wsi, chemizacji w rolnictwie i stosowanie nowych zdobyczy nauki, wyzwolą u ludzi wsi rezerwy czasu i potrzebę jego racjonalnego spożytkowania.</u> + <u xml:id="u-18.12" who="#PoselLassotaWitold">Czas w nowoczesnym pojęciu staje się coraz bardziej wartościowym surowcem, a czas wzbogacony przynosi ogromne efekty w różnych dziedzinach życia. Dlatego nieodzowne będzie, aby rezerwy czasu zamieniać na organizowane formy oświaty zawodowej, a także szeroko przepajać życie wsi działalnością kulturalną. W tym zakresie, mimo łożonych ogromnych środków i tworzenia efektywnych inwestycji, pozostaje bardzo wiele do zrobienia. Musimy przede wszystkim pieczołowicie kultywować rodzimą twórczość ludową, otaczać prawdziwą opieką folklor i samorodne talenty, popierać zespoły pieśni, muzyki i kapele. Radio i telewizja nie spełnią wszystkich szerokich zadań kultury. Trzeba bardziej niż dotąd preferować wieś dostawą książek fachowych i czasopism, literaturą, beletrystyką, pamiętnikarstwem. Niezbędne są znacznie lepsze warunki do funkcjonowania wiejskich bibliotek i czytelni. Problemem palącym dla wsi staje się niedostatek kin, przestarzała aparatura, ubogie wyposażenie sal. Muszą też powstawać nowe ośrodki i miejsca kulturalnej rozrywki, szczególnie dla młodzieży, w miarę możności organizowane przez samą młodzież. Otworzy to nowe pole dla rozległych koncepcji tematycznych i pożytecznego zużytkowania wolnego czasu.</u> + <u xml:id="u-18.13" who="#PoselLassotaWitold">Struktura współczesnej wsi — poza sferą produkcji — wymaga więc również dla równowagi, rozwoju innych dziedzin życia i bogatych form. To przyczynia się do lepszych rezultatów ekonomicznych, a także umacnia stabilizację zwłaszcza kadry wiejskich fachowców i kwalifikowanej młodzieży.</u> + <u xml:id="u-18.14" who="#PoselLassotaWitold">Dyskutowane dziś ustawy rolne obejmują szeroką skalę zagadnień, co niewątpliwie usprawni wiele codziennych problemów wsi, a także stanie się etapem dalszej modernizacji i efektywności rolnictwa. W tym przekonaniu wyrażam w imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego poparcie dla przedłożonych Sejmowi projektów.</u> + <u xml:id="u-18.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos zabierze poseł Artur Górski.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#PoselGorskiArtur">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Na terenie woj. bydgoskiego istnieją 93 rolnicze spółdzielnie produkcyjne gospodarujące na około 26 800 ha ogólnej powierzchni gruntów — w tym:</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#PoselGorskiArtur">— grunty z wkładów członkowskich — 7100 ha, — grunty Państwowego Funduszu Ziemi — 18 300 ha.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#PoselGorskiArtur">Spółdzielnie zrzeszają 2 349 członków statutowych, w tym 691 kobiet. Liczba członków spółdzielni łącznie z członkami rodzin wynosi około 6 889 osób, w tym:</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#PoselGorskiArtur">— rodzin — 1 800 osób, — zdolnych do pracy ponad 18 lat — 3 300 osób, — młodzieży od 14—18 lat — 764 osoby, — niezdolnych do pracy i dzieci poniżej 14 lat — 2 750 osób, (w tym rencistów — 325 osób).</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#PoselGorskiArtur">W ostatnich latach zmienił się profil spółdzielczości w naszym województwie. Do spółdzielni nie wstępują członkowie z wkładami ziemi, lecz spółdzielnie powiększają gospodarstwa w oparciu o Państwowy Fundusz Ziemi i członków bezrolnych. Spółdzielnie zrzeszały 642 rodziny z wkładami i 1 218 rodzin bez wkładu ziemi, co stanowi 65,5%. Na stan ten złożyło się wiele czynników, a w szczególności dogodne warunki przekazywania przez rolników indywidualnych nieruchomości rolnych na własność państwa w zamian za renty, zgodnie z ustawą z dnia 24 stycznia 1968 r. oraz niechętne przyjmowanie przez RSP gospodarstw podupadłych, z uwagi na nieotrzymywanie środków na zagospodarowanie tych gruntów. Spółdzielnie produkcyjne przyjmując na członków właścicieli gospodarstw rolnych niezdolnych do pracy nie otrzymywały środków na zagospodarowanie tych gruntów, natomiast zobowiązane były wypłacać rentę gruntową dla właściciela z dochodu podzielnego. Część członków rodzin zrzeszonych w spółdzielniach podejmowała pracę w państwowych przedsiębiorstwach w celu o trzymania zasiłku rodzinnego i zabezpieczenia świadczeń chorobowych. Sytuacja ta utrudniała dalszy prawidłowy rozwój spółdzielczości oraz wpływała ujemnie na wzrost liczby członków spółdzielni jak również organizację pracy.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#PoselGorskiArtur">Członkowie spółdzielni produkcyjnych wysuwali wielokrotnie na naradach i zebraniach postulaty i wnioski w sprawie uregulowania dla rolniczych spółdzielni produkcyjnych żywotnych interesów w zakresie ubezpieczenia społecznego członków i ich rodzin, a w szczególności chodziło o:</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#PoselGorskiArtur">— świadczenia lecznicze, — zasiłki rodzinne, — świadczenia emerytalne, — urlopy macierzyńskie.</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#PoselGorskiArtur">Wysoki Sejmie! Przedłożony przez Rząd PRL projekt ustawy o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i ich rodzin jest doniosłym dokumentem świadczącym o trosce naszej partii i Rządu o dalszy rozwój spółdzielczości i poprawienie warunków bytowych członków i ich rodzin. Wprowadzenie ubezpieczenia społecznego dla członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych wpłynie w zasadniczy sposób na dalszy rozwój spółdzielczości w naszym kraju, a w szczególności na wzrost liczby członków, wydajność pracy i lepszą jej organizację, a tym samym na wzrost produkcji rolnej w RSP.</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#PoselGorskiArtur">Dążenie członków spółdzielni do korzystania z takich samych świadczeń jak pracownicy przedsiębiorstw państwowych uwidaczniało się już od dłuższego czasu, zostało jednak uwzględnione w chwili obecnej, tj. po VIII Plenum KC PZPR. Członkowie spółdzielni z wielkim zadowoleniem i uznaniem wyrażają się o podjętych krokach w kierunku polepszenia dla nich warunków socjalno-bytowych. Dlatego członkowie spółdzielni produkcyjnych województwa bydgoskiego wysoko cenią postanowienia partii i Rządu o wprowadzeniu ubezpieczenia społecznego, podejmując na walnych zgromadzeniach zobowiązania produkcyjne z okazji VI Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Według wstępnych informacji RSP woj. bydgoskiego w roku 1972 zwiększą zespołową hodowlę trzody chlewnej o ponad 2 466 sztuk i bydła opasowego o ponad 800 sztuk. Przedłożony projekt ustawy wraz z rozporządzeniem wykonawczym, stanowi realizację wysuwanych postulatów przez członków spółdzielni. Obejmuje on spółdzielców obowiązkowym systemem ubezpieczeń społecznych na zasadach i w wielkościach świadczeń, które mają zastosowanie do pracowników i ich rodzin. Przedłożone dokumenty uwzględniają wszelkie specyficzne warunki pracy w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#PoselGorskiArtur">W projekcie ustawy uwzględniono, że wszyscy spółdzielcy, niezależnie od statutu i typu spółdzielni, zostaną objęci świadczeniami, co będzie miało wpływ na rozwój szeregu form spółdzielczego gospodarowania. Są to świadczenia:</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#PoselGorskiArtur">a) na wypadek choroby i macierzyństwa, w zakresie ulgowego nabywania lekarstw i pieniężnych zasiłków chorobowych, b) w postaci zasiłków rodzinnych, c) na wypadek starości, inwalidztwa lub śmierci — na zasadach powszechnego zaopatrzenia emerytalnego pracowników i ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-20.11" who="#PoselGorskiArtur">Świadczenia te będą bodźcem dla wszystkich spółdzielców do dalszego umacniania spółdzielni oraz podnoszenia wydajności pracy w gospodarstwach zespołowych. Członkowie spółdzielni nie będą obecnie obawiali się trudnej sytuacji materialnej w wypadku inwalidztwa lub starości. Będą mogli spokojnie, bez reszty oddać się pracy w spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-20.12" who="#PoselGorskiArtur">Krzywdzącym czynnikiem dla członkiń spółdzielni produkcyjnych było nieotrzymywanie pełnych świadczeń w okresie macierzyństwa. Wprowadzenie tych świadczeń ma poważne znaczenie dla zaangażowania się kobiet w pracę zespołową oraz dla wstępowania kobiet w poczet członków statutowych.</u> + <u xml:id="u-20.13" who="#PoselGorskiArtur">Nie mniejsze znaczenie ma wprowadzenie zasiłków rodzinnych, w szczególności dla rodzin wielodzietnych. Członkowie posiadający na utrzymaniu dzieci do lat 14 żyli z reguły w gorszych warunkach niż rodziny bezdzietne lub pracujący w mieście. Członkowie ci, nadal zamieszkując w budynkach spółdzielczych, często opuszczali pracę w spółdzielni, angażując się do pobliskiego zakładu, gdzie otrzymywali zasiłek rodzinny. Objęcie zasiłkami rodzinnymi członków spółdzielni pozwoli jej na zyskanie tych ludzi oraz zahamuje ich emigrację do przemysłu.</u> + <u xml:id="u-20.14" who="#PoselGorskiArtur">Wprowadzenie świadczeń na wypadek starości, inwalidztwa lub śmierci na zasadach powszechnego zaopatrzenia emerytalnego przyczyni się do wstępowania rolników indywidulanych, wraz z ziemią, do spółdzielni i nie wyzbywania się gruntów na rzecz Państwowego Funduszu Ziemi lub innych gospodarstw oraz przechodzenia do pracy w jednostkach państwowych, w celu uzyskania tych świadczeń.</u> + <u xml:id="u-20.15" who="#PoselGorskiArtur">Wysoki Sejmie! Rolnictwo charakteryzuje się tym, że nasilenie prac występuje w okresie od marca do listopada. W tym okresie członkowie spółdzielni pracują ze zdwojoną energią i w większym wymiarze godzin. Czas pracy w okresie wiosennych siewów i żniw trwa często do 10 i więcej godzin. Wiadome jest, że członkowie rodzin, oprócz pracy w gospodarstwie zespołowym prowadzą gospodarstwo przyzagrodowe, wytwarzające dodatkowe wartości w postaci żywca i mleka na rzecz zaopatrzenia klasy robotniczej. Wliczanie członkom spółdzielni, prowadzącym gospodarstwo przyzagrodowe, do wymogu pracy w spółdzielni około 20 dni w roku dla mężczyzn i kobiet jest w pełni uzasadnione i celowe. Uwzględnienie w projekcie ustawy o ubezpieczeniu społecznym, dla członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych poprzedniego okresu pracy w rolnictwie indywidualnym jako okresu równorzędnego z pracą w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, będzie miało duży wpływ na wstępowanie rolników indywidualnych do spółdzielni ze swoimi gospodarstwami oraz ich najbliższych krewnych, którzy pracowali w tych gospodarstwach. Projekt ustawy o ubezpieczeniu społecznym dla członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i ich rodzin, który jest obecnie dyskutowany, jest jednym z najważniejszych osiągnięć ruchu spółdzielczego naszego kraju, ponieważ rozwiąże podstawowe sprawy dotyczące opieki nad pracującymi, nad matką i dzieckiem i zabezpieczy przyszłość ludzi, którzy włożyli cały wysiłek w budowę nowego ustroju.</u> + <u xml:id="u-20.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos zabierze poseł Mieczysław Medyński.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#PoselMedynskiMieczyslaw">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Wspólne decyzje Biura Politycznego Komitetu Centralnego PZPR i Prezydium Naczelnego Komitetu ZSL z kwietnia br. w sprawie zadań rolnictwa w latach 1971—1975 oraz wytyczne na VI Zjazd partii, stwarzają korzystne warunki do dalszego rozwoju produkcji rolniczej i zwiększenia jej udziału w gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#PoselMedynskiMieczyslaw">Szybki i dynamiczny wzrost produkcji rolnej jest jednym z warunków coraz lepszego zaspokajania ciągle rosnących potrzeb bytowych całego społeczeństwa naszego ludowego państwa.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#PoselMedynskiMieczyslaw">Ważną rolę w kształtowaniu opłacalności produkcji rolnej wsi odgrywa, poza stałym wzrostem produkcyjności gospodarstw, polityka cen, która równocześnie jest instrumentem kształtowania wzajemnych proporcji cen i stymulowania pożądanych kierunków produkcji rolnej. W tym kierunku podjęto już szereg konkretnych decyzji, zwłaszcza w zakresie skupu żywca i mleka.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#PoselMedynskiMieczyslaw">Na dzisiejszym posiedzeniu rozpatrujemy szereg ustaw, których realizacja przyczyni się do usunięcia hamulców dalszego, intensywnego rozwoju rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#PoselMedynskiMieczyslaw">Swoje wystąpienie chciałbym skoncentrować na dwóch, szczególnie moim zdaniem, ważkich projektach ustaw, przedstawionych Wysokiej Izbie przez posła sprawozdawcę Ob. Furgała, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#PoselMedynskiMieczyslaw">— o zniesieniu obowiązkowych dostaw zbóż, ziemniaków i zwierząt rzeźnych oraz — o podatku gruntowym.</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#PoselMedynskiMieczyslaw">Wprowadzone w ubiegłym okresie obowiązkowe dostawy spełniały jeden z ważnych czynników wzrostu produkcji zbóż, ziemniaków, żywca i mleka oraz zabezpieczały skup masy towarowej. Jednakże, w wyniku zwiększających się dostaw środków produkcji dla rolnictwa w postaci nawozów mineralnych, środków ochrony roślin oraz narzędzi i maszyn rolniczych, nastąpił wzrost produkcji roślinnej i zwierzęcej, co miało wpływ na wzrost towarowości produktów rolnych oraz ich skup.</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#PoselMedynskiMieczyslaw">Udział obowiązkowych dostaw w ogólnym skupie płodów rolnych ulegał stopniowo systematycznemu zmniejszaniu i tak np. w woj. bydgoskim, które mam zaszczyt reprezentować, udział ten, przy wprowadzeniu obowiązkowych dostaw, wynosił około 87% zbóż, 84% ziemniaków, 48% zwierząt rzeźnych, a obecnie wynosi jedynie około 35% zboża i około 20% skupu zwierząt rzeźnych.</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#PoselMedynskiMieczyslaw">Jak wynika z powyższych danych, obowiązkowe dostawy zatraciły funkcję rozwojową produkcji rolnej i w coraz większym stopniu hamowały specjalizację gospodarstw. Zniesienie ich stworzy niewątpliwie bodziec do rozwoju produkcji i będzie źródłem wielu efektów natury ekonomicznej i politycznej. Decyzje te będą miały szczególny wpływ na rozwój specjalizacji i koncentracji produkcji w poszczególnych gospodarstwach w zależności od warunków przyrodniczo-ekonomicznych. Zostaną również usunięte hamulce w dalszym rozwoju kontraktacji produkcji roślinnej i zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-22.9" who="#PoselMedynskiMieczyslaw">Wprowadzone świadczenia pieniężne na Fundusz Rozwoju Rolnictwa, w zamian za obowiązkowe dostawy są, z punktu widzenia społecznego, słuszne. Kwoty te pozwolą w szerszym zakresie na dalsze wprowadzenie postępu i mechanizacji na wsi oraz będą źródłem finansowania inwestycji zespołowych w gospodarce chłopskiej.</u> + <u xml:id="u-22.10" who="#PoselMedynskiMieczyslaw">Dotychczasowe wykorzystanie Funduszu Rozwoju Rolnictwa w części przeznaczonej na rozwój mechanizacji w woj. bydgoskim wynosi 89%, natomiast na działalność pozamechanizacyjną — zaledwie 65%. Stan ten wskazuje na konieczność dalszych usprawnień i lepszego wykorzystania funduszy, szczególnie na działalność pozamechanizacyjną.</u> + <u xml:id="u-22.11" who="#PoselMedynskiMieczyslaw">Mimo że poważne fundusze wykorzystane zostały na mechanizację, to jednak bezpośredni udział usług mechanizacyjnych w procesie produkcji rolnej jest dotychczas niewystarczający, i tak w 1970 roku usługi te w pracach polowych wynosiły 35,9% ogólnych usług oraz w transporcie rolniczym 32,7%. Łącznie więc wynoszą 68,6%, przy ogólnokrajowej — 68,3%. W transporcie pozarolniczym wskaźnik ten w woj. bydgoskim był niższy o 2,5% od ogólnokrajowego, wynoszącego 22,8%.</u> + <u xml:id="u-22.12" who="#PoselMedynskiMieczyslaw">Powyższe dane świadczą o korzystniejszej od ogólnokrajowej strukturze wykorzystania sprzętu traktorowo-maszynowego kółek rolniczych i MBM, jednak jest to zjawisko daleko niezadowalające i w najbliższym czasie powinna nastąpić poprawa.</u> + <u xml:id="u-22.13" who="#PoselMedynskiMieczyslaw">Przekształcenie kółek rolniczych i MBM w — „przedsiębiorstwa transportowe”, świadczące usługi na rzecz jednostek nie związanych z rolnictwem, uznać należy za sprzeczne z celami, dla których realizacji organizacje te powołano.</u> + <u xml:id="u-22.14" who="#PoselMedynskiMieczyslaw">Istotne znaczenie w oddziaływaniu na produkcję i na strukturę agrarną ma również polityka finansowa. Do podstawowych świadczeń wsi na rzecz państwa, obok obowiązkowych dostaw, zalicza się podatek gruntowy, fundusz gromadzki i składki PZU. Świadczenia te występują powszechnie i stanowią zasadniczą część wszystkich obciążeń w gospodarstwach indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-22.15" who="#PoselMedynskiMieczyslaw">Oprócz świadczeń powszechnych, indywidualne gospodarstwa rolne obciążane są jeszcze innymi rodzajami świadczeń, które obowiązują niektórych rolników w poszczególnych latach. Zaliczyć do nich należy przede wszystkim obciążenia z tytułu Państwowego Funduszu Ziemi, opłaty elektryfikacyjne, opłaty melioracyjne, świadczenia na rzecz spółek wodnych itp.</u> + <u xml:id="u-22.16" who="#PoselMedynskiMieczyslaw">W polityce podatkowej zasadniczą rolę odgrywają jednak tylko dwa świadczenia — podatek gruntowy i dostawy obowiązkowe. Podatek gruntowy i różnice cen przy dostawach obowiązkowych stanowią w woj. bydgoskim około 85% wszystkich obciążeń o charakterze powszechnym. Udział ich, od przychodowości podatkowej z jednego ha użytków rolnych, wynosi w naszym województwie 35%, przy przeciętnej krajowej 26,8% i jest najwyższy w skali ogólnokrajowej. Tak wysokie przeciętne obciążenie wynika ze struktury gospodarstw. Ugrupowanie gospodarstw w zależności od ich wielkości wskazuje, że kryterium to posiada zasadniczy wpływ na zróżnicowanie wielkości produkcji i obciążeń finansowych na 1 ha użytków rolnych. Z przeprowadzonych badań wynika, że poziom produkcji końcowej z jednego hektara użytków rolnych systematycznie obniża się, w miarę wzrostu obszaru gospodarstwa. Odwrotną tendencję wykazują natomiast obciążenia finansowe, wzrastają one bowiem wraz z powiększaniem się obszarów gospodarstwa. Podobna sytuacja istnieje w obciążeniach obowiązkowych dostaw zbóż.</u> + <u xml:id="u-22.17" who="#PoselMedynskiMieczyslaw">Należy podkreślić, że tak wysokie dysproporcje w obciążeniach są wynikiem ostrej progresji stosowanej przy wymiarze zarówno podatku gruntowego, jak i obowiązkowych dostaw, w zależności od wielkości gospodarstw. Zjawisko to jest niekorzystne z uwagi na znaczny odpływ siły roboczej z rolnictwa i gospodarstwa większe, szczególnie na słabszych gruntach, zmuszone są ponosić większe nakłady na utrzymanie istniejącego poziomu produkcji.</u> + <u xml:id="u-22.18" who="#PoselMedynskiMieczyslaw">Nadmierne obciążenia tych gospodarstw są w tej sytuacji czynnikiem ograniczającym możliwości zwiększenia własnych nakładów inwestycyjnych na budownictwo, w tym szczególnie inwentarskie i na zakup środków do produkcji, jak nawozy mineralne, narzędzia i maszyny rolnicze. W konsekwencji prowadzi to do hamowania wzrostu produkcji rolniczej, zadłużenia wobec państwa i podupadania niektórych gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-22.19" who="#PoselMedynskiMieczyslaw">W woj. bydgoskim problem ten jest szczególnie istotny, bowiem większość gospodarstw ekonomicznie słabych rekrutuje się właśnie z grupy gospodarstw większych.</u> + <u xml:id="u-22.20" who="#PoselMedynskiMieczyslaw">Przedstawiony projekt ustawy podatkowej generalnie usunie występujące dysproporcje w podatku gruntowym, wymierzanym od przychodowości poprzez spłaszczenie progresji, co spowoduje obniżenie obciążenia gospodarstw średnich i większych, na skutek wprowadzenia skali podatkowej o rozpiętości od 9% do 16%, zamiast dotychczasowej rozpiętości od 7% do 20% oraz zmniejszenia liczby stref ekonomicznych. Również podatek gruntowy kwotowy, będący odpowiednikiem zlikwidowanych obowiązkowych dostaw, usunie te dysproporcje poprzez likwidację progresji.</u> + <u xml:id="u-22.21" who="#PoselMedynskiMieczyslaw">Te, tak ważne, dwa akty prawne staną się więc dalszym bodźcem ekonomicznym dla dalszego, intensywnego rozwoju produkcji rolnej i wkładu ogółu polskich rolników w budowę socjalizmu w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-22.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos zabierze poseł Zygmunt Hutek.</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#PoselHutekZygmunt">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Doniosłość ustaw odnoszących się do ulepszenia gospodarki ziemią, o których dziś dyskutujemy na posiedzeniu Sejmu, jest ogromna. Ustawę o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych można przyrównać do historycznego dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o reformie rolnej. Zachodzi stąd konieczność zastanowienia się nad zapewnieniem sprawnego i właściwego zrealizowania tych ustaw.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#PoselHutekZygmunt">Główny ciężar w tym zakresie spadnie na powiatowe organy administracji rolnej, a szczególnie na powiatowe biura geodezji i urządzeń rolnych. Komórki te już obecnie zajmują się wieloma nadal istotnymi problemami kształtowania produkcji rolnej. Do nich należy prowadzenie wymian i scaleń, ewidencji gruntów, pomiarów pod inwestycje rolnicze, obsługa geodezyjno-urządzeniowa gospodarstw rolnych itp.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#PoselHutekZygmunt">Ponieważ termin wykonania prac związanych z uwłaszczeniem jest bardzo krótki, wypływa stąd konieczność jak najszybszego wydania aktów wykonawczych, dotyczących podejmowanych ustaw, organizacyjnego wzmocnienia komórek przeprowadzających te prace i przeszkolenia służby zajmującej się tymi sprawami. Chodzi o to, by regulowaniem spraw własnościowych zajęli się ludzie dysponujący nie tylko odpowiednim przygotowaniem teoretycznym, ale również odpowiednim doświadczeniem. Jest to konieczne dla zabezpieczenia prawidłowego, zgodnego z obowiązującymi przepisami rozstrzygania różnych, nieraz bardzo zawikłanych problemów prawnych, które niewątpliwie wyłonią się przy realizacji uchwalonych aktów prawnych.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#PoselHutekZygmunt">Pracownicy zajmujący się tymi sprawami powinni być wyczuleni na konieczność eliminowania wszystkich sytuacji konfliktowych, których konsekwencją jest przede wszystkim spadek produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#PoselHutekZygmunt">Musimy sobie zdawać sprawę, że w wyniku realizacji przepisów ustaw będzie powstawała nieraz konieczność rozstrzygania sprzecznych interesów osób, pozostających w bliskich stosunkach pokrewieństwa czy sąsiedztwa. Pogodzenie prawnie uzasadnionych interesów wymagać będzie niewątpliwie dużej wiedzy i wyczucia społecznego.</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#PoselHutekZygmunt">Obecnie w organach administracji rolnej szczebla powiatowego brak jest pracowników z pełnym wykształceniem prawniczym, którzy by dysponowali odpowiednią wiedzą i doświadczeniem w zakresie prawa rolnego i stosunków międzyludzkich na wsi. Stąd nasuwa się wniosek wzmocnienia tych organów odpowiednimi ludźmi. Na przykład: na ogólną liczbę 603 osób, pracujących w powiatowych biurach na terenie województwa poznańskiego, zatrudnione są tylko dwie osoby z wyższym wykształceniem prawniczym i jedna osoba, która ukończyła zawodowe studium administracyjne.</u> + <u xml:id="u-24.6" who="#PoselHutekZygmunt">Moim zdaniem, słuszne byłoby wprowadzenie w powiatowych biurach geodezji i urządzeń rolnych stanowiska zastępcy kierownika powiatowego biura do spraw prawno-urządzeniowych. Powinien on posiadać wyższe wykształcenie prawnicze lub ukończone Studium Administracyjne.</u> + <u xml:id="u-24.7" who="#PoselHutekZygmunt">Druga sprawa, którą chcę poruszyć — to sprawa współpracy między państwowymi biurami notarialnymi a radami narodowymi.</u> + <u xml:id="u-24.8" who="#PoselHutekZygmunt">Aby ustawa o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych dała jak największy efekt polityczny, społeczny oraz gospodarczy, trzeba będzie zadbać o to, aby decyzje uwłaszczające, które mają wydać organy rolne, były możliwie szybko wydane, a obowiązkiem państwowych biur notarialnych będzie niezwłoczne dokonanie wpisów w księgach wieczystych, aby uwłaszczony dostał do rąk nie tylko orzeczenie administracyjne, ale i sądowy dowód własności.</u> + <u xml:id="u-24.9" who="#PoselHutekZygmunt">Wskazane byłoby umożliwienie w miarę potrzeby uczestnictwa kierowników powiatowych biur notarialnych w sesjach powiatowych rad narodowych lub odprawach pracowników szczebla gromadzkiego, w celu służenia informacją w zagadnieniach prawnych, związanych z własnością nieruchomości rolnych, którymi to sprawami w obecnej chwili wieś bardzo się interesuje.</u> + <u xml:id="u-24.10" who="#PoselHutekZygmunt">Celowe jest również większe zaangażowanie się notariuszy w popularyzację prawa własnościowego na spotkaniach z ludnością wsi. Włączyć się w to powinny miejscowe koła Zrzeszenia Prawników Polskich.</u> + <u xml:id="u-24.11" who="#PoselHutekZygmunt">Szczególnie potrzebna będzie współpraca organów rolnych rad narodowych z miejscowymi sądami i państwowymi biurami notarialnymi przy realizacji ustaw rolnych, które mają być uchwalone przez Sejm. Prawidłowa i harmonijna współpraca tych organów będzie gwarancją dobrej realizacji nowych ustaw.</u> + <u xml:id="u-24.12" who="#PoselHutekZygmunt">O dużym rozmiarze prac, jakie staną przed organami administracji rolnej świadczy fakt, że według obecnego rozeznania na terenie woj. poznańskiego jest ok. 80 tys. gospodarstw o nie uregulowanym stanie posiadania. Gospodarstwa te występują przeważnie w rejonach o słabej glebie, gdzie było nikłe zainteresowanie sprawą uregulowania praw własnościowych, ze względu na koszty z tym związane oraz w powiatach wschodnich naszego województwa, gdzie nieformalny obrót ziemią był znacznie większy niż na pozostałych terenach. Powiaty te odznaczają się przewagą gospodarstw o małej powierzchni.</u> + <u xml:id="u-24.13" who="#PoselHutekZygmunt">Okres uregulowania praw własnościowych jest bardzo krótki i trzeba będzie dużego zaangażowania rad narodowych, sądów i biur notarialnych, aby prace te przeprowadzić.</u> + <u xml:id="u-24.14" who="#PoselHutekZygmunt">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos zabierze poseł Tadeusz Myślik.</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#PoselMyslikTadeusz">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Tocząca się dziś debata nad zespołem rządowych projektów ustaw dotyczących najżywotniejszych problemów wsi i rolnictwa śledzona jest z najwyższą uwagą, bynajmniej nie tylko na ławach poselskich i bynajmniej nie tylko w tej sali. Była ona niecierpliwie oczekiwana przez ogół społeczeństwa, a zwłaszcza przez wielomilionową rzeszę mieszkańców wsi i miasteczek, bezpośrednio zaangażowanych w produkcję rolną. I dobrze się stało, że pomimo wszystkich niedogodności, jakie powoduje w pracach ustawodawczych nadmierny pośpiech, ów kompleks ustaw rolnych, ów nieomalże już kodeks agrarny, otrzyma rolnictwo polskie na samym początku nowego roku gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#PoselMyslikTadeusz">Zaproponowane przez Rząd, zgodnie z Wytycznymi Biura Politycznego Komitetu Centralnego PZPR i Prezydium Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego oraz zaaprobowane i uzupełnione przez komisje sejmowe, rozstrzygnięcia natury prawnej stanowią doniosły krok na drodze zapewnienia rolnikom właściwych warunków gospodarowania i rozwoju. Realizują one liczne postulaty wysuwane od szeregu lat na większości spotkań poselskich na wsi.</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#PoselMyslikTadeusz">Myślą przewodnią, którą kierował się projektodawca, było właściwe i racjonalne wykorzystanie wszystkich użytków rolnych. Ze szczególnym uznaniem podkreślić należy głęboką troskę o ochronę gruntów rolnych i leśnych przed lekkomyślnym lub pochopnym przeznaczaniem ich na inne cele oraz o rekultywowanie gruntów już zniszczonych na skutek działalności przemysłowej.</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#PoselMyslikTadeusz">Pomimo, że rygory, jakie nakłada dyskutowana ustawa spowodować mogą, w wypadku tak zwanych lokalizacji ściśle związanych, podrożenie kosztów nowych inwestycji przemysłowych, a w konsekwencji podrożenie kosztów dalszego uprzemysłowienia kraju czy podrożenie na czas określony kosztów bieżącej eksploatacji nowo wznoszonych zakładów — to jednak racje przemawiające za takim rozwiązaniem są niewątpliwe, wynikające z najgłębiej i kompleksowo rozumianej ochrony środowiska, w którym żyje człowiek i ochrony fundamentalnych podstaw jego egzystencji. Pozytywne skutki tej ustawy widoczne będą zarówno natychmiast po jej wejściu w życie, w postaci znacznie bardziej oszczędnej gospodarki ziemią, jak też długofalowo — w postaci stopniowego przywracania rolnictwu i leśnictwu niemałych połaci ziemi stanowiącej poprzemysłowe wyrobiska. Być może w niedługim czasie będziemy mieli okazję w odrębnej debacie przedyskutować problemy ochrony naturalnego środowiska człowieka w sposób bardziej kompleksowy.</u> + <u xml:id="u-26.4" who="#PoselMyslikTadeusz">Zanim jednak to nastąpi, pragnę zwrócić uwagę na fakt, że same tylko opłaty, chociaż ze wszech miar słuszne czy nawet obowiązek rekultywacji gruntów, problemu w pełni nie rozwiązują i że niezbędne są równoległe, intensywne poszukiwania technologiczne.</u> + <u xml:id="u-26.5" who="#PoselMyslikTadeusz">Tylko bowiem właściwe, nowoczesne, prawdziwie humanistyczne rozwiązania technologiczne pozwolą na pełne i ostateczne wyeliminowanie szkodliwości ubocznych i niepożądanych skutków działalności przemysłowej, w postaci zatrutych wód, zanieczyszczonego powietrza i oskalpowanej ziemi. Na wypracowanie takich technologii nie powinno zabraknąć środków w budżecie państwa, a studia i prace badawcze w tym zakresie powinny stać się pilnym zadaniem odpowiednich instytutów resortowych oraz Komitetu Nauki i Techniki i Polskiej Akademii Nauk.</u> + <u xml:id="u-26.6" who="#PoselMyslikTadeusz">Wysoka Izbo! O ile pierwsza z dyskutowanych ustaw podnosi społeczną wartość ziemi i otacza ziemię skuteczniejszą, niż miało to miejsce do tej pory, ochroną prawną, druga — reguluje stosunki własnościowe w myśl generalnej zasady, że ziemia należy się tym, którzy rzeczywiście na niej pracują, że nie powinna dawać nikomu zysku bez pracy. Wynika to z samej istoty założeń ustrojowych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-26.7" who="#PoselMyslikTadeusz">Przedmiotowa ustawa usankcjonuje jednorazowym aktem umowy o przeniesieniu własności, nawet jeżeli zostały zawarte bez przewidzianej prawem formy. Da setkom tysięcy rolników, których dotyczy, tak bardzo im potrzebne poczucie stabilizacji prawnej. Nie trzeba nikogo przekonywać, jak ważnym czynnikiem wzrostu produkcji stać się może owa stabilizacja prawna jako decydujący element psychologiczny, warunkujący pełne produkcyjne zaangażowanie. Nie trzeba nikogo przekonywać jak wielki walor polityczny ma fakt skorygowania przez najwyższy organ władzy państwowej, jakim jest Sejm, skutków własnych, niezweryfikowanych przez życie decyzji. Wielkim zadaniem społecznym dla nas wszystkich jest upowszechnienie i ugruntowanie świadomości, że tego rodzaju akt ma charakter całkiem wyjątkowy, ma charakter jednorazowego moratorium i że na przyszłość jedyną podstawą prawną zbywania lub nabywania ziemi mogą być tylko przepisy Kodeksu cywilnego w takim brzmieniu, w jakim Wysoka Izba zechce je w dniu dzisiejszym uchwalić. Jednym bowiem z warunków dalszego harmonijnego rozwoju rolnictwa jest również przerwanie nieformalnego, anarchicznego obrotu ziemią. Stworzone zostają prawne i ekonomiczne przesłanki, aby obok sektora uspołecznionego w rolnictwie umacniały się indywidualne gospodarstwa chłopskie, by drogą wykupu ziemi od gospodarstw karłowatych do optymalnego areału następowało upełnorolnienie gospodarstw większych i aby tą drogą następowała stopniowa poprawa struktury agrarnej. Zarówno sądy, jak i organy administracji terenowej, powinny zostać należycie przygotowane do prawidłowego posługiwania się tymi instrumentami prawnymi, w jakie wyposażymy je w dniu dzisiejszym lub jutrzejszym.</u> + <u xml:id="u-26.8" who="#PoselMyslikTadeusz">Tu pragnę zatrzymać się na pewnej kwestii szczegółowej. Projekt ustawy w brzmieniu proponowanym przez Komisję o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych pozwala również, w artykule 2, na uwłaszczenie pod określonymi warunkami dotychczasowych posiadaczy zależnych. Jest to, na co zwróciło uwagę wielu dyskutantów zanim projekt ustawy znalazł się w drugim czytaniu na porządku dziennym obrad Sejmu, przepis natury delikatnej, który w wypadku niewłaściwej jego interpretacji, może spowodować nawet określone szkody. Dlatego pragnę wyrazić głęboką nadzieję, że Rada Ministrów, precyzując przypadki, w których przepis ów będzie stosowany, zapobiegnie w tej mierze zarówno zbytniemu schematyzmowi, jak też całkowitej dowolności.</u> + <u xml:id="u-26.9" who="#PoselMyslikTadeusz">I jeszcze jedno. Wykonawcami ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych będą wydziały rolnictwa prezydiów powiatowych rad narodowych, przy czym ważną rolę będą w tym pełnić również biura gromadzkich rad narodowych. Są to dla nich zadania nowe, dodatkowe. Na problem ten zwrócił zresztą uwagę mój przedmówca. O ile wiem, etatów tym wydziałom z tej racji nie przybędzie. A wiemy niestety wszyscy, że już z dotychczasowych zadań produkcyjnych i administracyjnych ogniwa te nie zawsze wywiązywały się należycie. Dlatego, skoro odrzuciliśmy nawet możliwość pomocnictwa sądów powszechnych, a także ponieważ nie ma w Polsce trybunału administracyjnego, który stanowiłby instancję odwoławczą, potrzeba, aby prezydia rad narodowych wyższych szczebli, a także obywatel Minister Rolnictwa zechciał również z tego punktu widzenia przyjrzeć się funkcjonowaniu terenowej administracji rolnej. Nie należą bowiem do rzadkości głosy krytyczne o wykorzystywaniu w tym pionie kwalifikowanych fachowców — rolników do prac biurowych, sprawozdawczych czy ewidencyjnych. Ten sam zarzut stawiany jest niektórym agronomom i zootechnikom gromadzkim, którzy znacznie częściej bywają w biurze GRN niż w obejściach czy na polach rolników, którym powinni pomagać fachową radą i wskazówką.</u> + <u xml:id="u-26.10" who="#PoselMyslikTadeusz">Wysoka Izbo! Równie doniosłe znaczenie jak uregulowanie stosunków własnościowych posiadać będą dla intensyfikacji produkcji rolnej ustawy o zniesieniu obowiązkowych dostaw zboża, ziemniaków i zwierząt rzeźnych oraz o nowym wymiarze podatku gruntowego. Dostawy obowiązkowe były już od dłuższego czasu formą anachroniczną, spuścizną okresu odbudowy ze zniszczeń wojennych i reglamentacji żywności. Po zniesieniu w roku 1958 szarwarku, obowiązkowe dostawy były ostatnim, ciążącym na chłopie polskim obowiązkiem świadczeń w naturze. Wobec nieprecyzyjnych i niekompletnych zamienników utrudniały one specjalizację gospodarstw rolnych, zmuszając niejednokrotnie rolników do kupowania niezbędnych na dostawy ziemiopłodów czy żywca na wolnym rynku, nieraz nawet po spekulacyjnych cenach. Ustawa, którą dziś uchwalamy, usuwa definitywnie ów powszechnie krytykowany hamulec wzrostu. Równocześnie podnosi ona rangę polityki finansowej i pieniądza jako decydującego odtąd instrumentu gospodarczej ingerencji państwa.</u> + <u xml:id="u-26.11" who="#PoselMyslikTadeusz">Nowa ustawa o podatku gruntowym, zachowując cenną formę akumulacji zespołowej w postaci Funduszu Rozwoju Rolnictwa, zmniejsza jednak wydatnie obciążenia wsi, co wraz z zapowiedzianym przez Rząd wprowadzeniem od nowego roku bezpłatnej opieki lekarskiej dla indywidualnych rolników i ich rodzin i możliwością korzystania przez nich z 70% ulg przy zakupie leków, będzie miało niewątpliwy wpływ na wzrost stopy życiowej ludności wiejskiej. Wzrośnie również zdolność inwestycyjna indywidualnego gospodarstwa rolnego, przede wszystkim na skutek zwiększenia się opłacalności produkcji rolnej. Każę to na nowo przemyśleć szereg wynikających stąd konsekwencji. Wzrośnie więc ruch budowlany, a tym samym zapotrzebowanie na materiały. Kluczowa staje się w tym względzie realizacja 59 wytycznej KC PZPR na VI Zjazd partii, która mówi o nadrobieniu poważnych zaniedbań w produkcji materiałów budowlanych. Jest to jednak zadanie co najmniej na najbliższe 4 lata. Od zaraz natomiast usprawnić należy funkcjonalność powiatowych służb architektoniczno-budowlanych. Pracownicy tych służb, inżynierowie i technicy, nie mogą pełnić jedynie wobec wsi obowiązków nadzoru budowlanego. Muszą się oni stać doradcami rolnika w jego poczynaniach inwestycyjnych, tak jak agronomowie i zootechnicy powinni być jego doradcami w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej. Chodzi więc o to, aby wydziały budownictwa powiatowych rad narodowych nie tylko wydawały nakazy i zakazy czy też wymierzały kary, ale, aby mogły, chciały i były zobowiązane do poradnictwa, jak i gdzie budować w konkretnych warunkach indywidualnego rolnika, jak znaleźć inną działkę budowlaną, skoro ta, którą rolnik posiada nie odpowiada planowi zabudowy przestrzennej, jaki wybrać projekt typowy, aby jego adaptacja kosztowała jak najmniej, a nie jak najwięcej, jak zaoszczędzić deficytowe materiały budowlane itd. W sumie należy oczekiwać od administracji wobec zgłaszającego inicjatywę inwestycyjną rolnika, i nie tylko rolnika, ale w ogóle obywatela, stosunku społecznego, a nie jedynie formalistycznego czy, co gorsze, biurokratycznego. To po pierwsze.</u> + <u xml:id="u-26.12" who="#PoselMyslikTadeusz">Po drugie — trzeba koniecznie usprawnić funkcjonowanie międzykółkowych baz maszynowych, podnieść na znacznie wyższy poziom ich gospodarność, która pozostawia wiele do życzenia, umocnić samorządność kółek rolniczych i, co najważniejsze, poprawić jakość maszyn dostarczanych wsi, zapewnić łatwość nabywania niezbędnych części zamiennych. Idealnym rozwiązaniem byłoby, aby jakość maszyn rolniczych poprawić w takim stopniu, żeby mogły one skutecznie ubiegać się o znak jakości. Niestety, niska jak dotąd jakość maszyn rolniczych, przykładem czego mogą być chociażby powszechne skargi na jakość glebogryzarek, maszyn bardzo potrzebnych, ale stosunkowo za słabych, oraz dotkliwy brak części zamiennych, który sprawia, że czasem łatwiej jest kupić nową maszynę niż uruchomić nieczynną, z powodu drobnej nieraz awarii — są to najpoważniejsze hamulce postępu mechanizacji rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-26.13" who="#PoselMyslikTadeusz">Rolnicy ze znacznie większym przekonaniem świadczyć będą przypadające na nich opłaty na Fundusz Rozwoju Rolnictwa, jeżeli zakupiony za te pieniądze sprzęt będzie istotnie pełnowartościowy i dostępny, jeżeli w MBM i kółkach rolniczych nie będą miesiącami zalegały maszyny, do których nie można nigdzie kupić potrzebnej przekładni czy łożyska.</u> + <u xml:id="u-26.14" who="#PoselMyslikTadeusz">W jak najkrótszym czasie trzeba też przeanalizować organizację pracy i obsadę kadrową międzykółkowych baz maszynowych, są bowiem tereny, jak np. powiat proszowski w moim okręgu wyborczym — ale problem ten nie ogranicza się bynajmniej jedynie do tego powiatu — gdzie brak jest kwalifikowanych traktorzystów, którzy umieliby posługiwać się pełnym zestawem maszyn towarzyszących. Częste są skargi na nieprzestrzeganie przez pracowników poszczególnych MBM dyscypliny pracy czy na notoryczne ich pijaństwo, a ze strony załóg MBM — na złe warunki pracy, brak pomieszczeń socjalnych, garaży, wody bieżącej itp.</u> + <u xml:id="u-26.15" who="#PoselMyslikTadeusz">Z uznaniem należy powitać zapowiedziane już w wytycznych Biura Politycznego KC PZPR i Prezydium NK ZSL, a powtórzone w 66 wytycznej KC PZPR na VI Zjazd partii, rozszerzenie zakresu zadań gospodarczych, które będą mogły być finansowane z Funduszu Rozwoju Rolnictwa, zwłaszcza możliwość finansowania z tego funduszu budowy zaplecza technicznego, produkcji materiałów budowlanych, budowy ujęć wody pitnej, co w wielu wypadkach może mieć decydujące znaczenie dla rozwoju hodowli, eksploatacji torfu, co poprawi bilans paliwowy itp.</u> + <u xml:id="u-26.16" who="#PoselMyslikTadeusz">Postulować wypada, aby tak jak to było praktykowane dotąd w niektórych powiatach, z Funduszu Rozwoju Rolnictwa nadal można było opłacać, częściowo przynajmniej, budowę i modernizację, a może nawet utrzymanie dróg o ważnym dla rolnictwa znaczeniu gospodarczym.</u> + <u xml:id="u-26.17" who="#PoselMyslikTadeusz">Po trzecie — należy wreszcie ułatwić gospodarstwom indywidualnym zakup odpowiednich maszyn i ciągników dostosowanych do struktury rolnej.</u> + <u xml:id="u-26.18" who="#PoselMyslikTadeusz">Mamy wszyscy głębokie przekonanie, że dyskutowany dziś zespół ustaw zdynamizuje polskie rolnictwo, zwiększy znacznie tempo wzrostu jego produkcji roślinnej i zwierzęcej, uruchomi ukryte rezerwy. Ale musimy równocześnie zdawać sobie sprawę, i nigdy nie jest za wcześnie o tym mówić, że jeżeli nasz zamiar zdynamizowania rolnictwa powiedzie się, poważnie, bardzo poważnie wzrosną zadania organizacji handlu wiejskiego, a przede wszystkim gminnych spółdzielni zaopatrzenia i zbytu. Wzrośnie bowiem znacznie zapotrzebowanie na środki produkcji, wzrośnie sama produkcja towarowa rolnictwa indywidualnego, a także, na skutek wzrostu siły nabywczej ludności wiejskiej, wzrośnie zapotrzebowanie na artykuły konsumpcyjne, które również trafiają na wieś za pośrednictwem tej samej organizacji handlowej. Nie muszę dowodzić, że wobec rosnących zadań organizacja ta musi przejść sama gruntowną reformę, musi sama rozwiązać szereg zadań inwestycyjnych i organizacyjnych, przy czym te drugie tylko pozornie wydają się łatwiejsze. Kolejnym wreszcie ogniwem, które również dokonać musi ilościowego i jakościowego skoku, jest przemysł rolno-spożywczy.</u> + <u xml:id="u-26.19" who="#PoselMyslikTadeusz">Wysoka Izbo! Przedstawiłem niektóre tylko najpilniejsze zadania, jakie, moim zdaniem, organicznie związane są z dyskutowanym dziś kompleksem ustaw rolnych i stanowią konsekwencję spodziewanych czy wręcz oczekiwanych rezultatów wprowadzenia tych ustaw w życie. Niektóre z owych zadań wynikają z konieczności odrobienia zaległości, inne są typowymi trudnościami wzrostu. Wszyscy jednak jesteśmy głęboko przekonani, że tworzymy dziś możliwie optymalne warunki prawne i ekonomiczne, aby wzrost ten mógł w krótkim czasie zostać osiągnięty.</u> + <u xml:id="u-26.20" who="#PoselMyslikTadeusz">Podzielając to przekonanie, Koło Poselskie — „Znak” głosować będzie za dyskutowanymi projektami 7 ustaw rolnych w brzmieniu przedłożonym przez komisje sejmowe, przedstawionymi przez posłów referentów.</u> + <u xml:id="u-26.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos zabierze poseł Stanisław Romanowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#PoselRomanowskiStanislaw">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiony przez Rząd projekt ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów uzasadnia konieczność rygorystycznej ochrony gruntów ornych ii leśnych oraz przywracania przydatności rolniczej i leśnej tej ziemi, która z różnych przyczyn z tej produkcji odpadła, względnie będzie czasowo wypadać. W projekcie tym dostrzegamy słuszność podjętych decyzji Biura Politycznego KC PZPR i Prezydium NK ZSL, które między innymi zalecały Rządowi usprawnienie gospodarki ziemią jako podstawowym środkiem produkcji w rolnictwie i leśnictwie, służącym do coraz to lepszego zaspokajania potrzeb w zakresie wyżywienia ludności w kraju. A zaspokajanie tych wszystkich potrzeb związanych z produkcją rolniczą i leśną jest zależne zarówno od ilości tych użytków, jak i dobrego gospodarowania na tych użytkach.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#PoselRomanowskiStanislaw">Mamy coraz więcej dobrych i mądrych gospodarzy naszej ziemi, a ostatnie decyzje obu partii i Rządu powodują chęć pracy w rolnictwie i przywiązanie do zawodu rolnika, co gwarantuje dobre gospodarowanie.</u> + <u xml:id="u-28.2" who="#PoselRomanowskiStanislaw">Jak przedstawia się w Polsce sytuacja ilości ziemi przydatnej rolniczo, mówili moi przedmówcy i stwierdzili, że w 1946 r. na jednego mieszkańca przypadało 0,85 ha, a obecnie niecałe 0,60 ha, czyli w 25-leciu zmniejszyła się ilość ziemi przypadającej na jednego mieszkańca o 0,25 ha. Gdyby proces rozrzutnego gospodarowania ziemią postępował dalej i w takim tempie zmniejszała się ilość ziemi na jednego mieszkańca — to w okresie około trzech 20-leci Polska zostałaby jak historyczny król Jan — — „bez ziemi”.</u> + <u xml:id="u-28.3" who="#PoselRomanowskiStanislaw">Dlatego z uznaniem odnoszę się do projektu ustawy z poprawkami proponowanymi przez komisje sejmowe i wierzę, że uchwalenie takiej ustawy położy radykalny kres nieuzasadnionym gospodarczo i społecznie wyłączeniom gruntów rolnych i leśnych z produkcji rolniczej lub leśnej. Warte podkreślenia w projekcie ustawy są przepisy o jakościowej ochronie gruntów rolnych w celu zapewnienia prawidłowej eksploatacji ziemi w produkcji rolniczej, które wprowadzają zasadę pełnego i właściwego wykorzystania wszystkich gruntów przydatnych do użytkowania rolniczego.</u> + <u xml:id="u-28.4" who="#PoselRomanowskiStanislaw">O wadze tego postanowienia świadczą chociażby takie fakty, że w województwie zielonogórskim w 25-leciu, obok kilku tysięcy ha przekazanych na inne cele nierolnicze, około 40 tys. ha przekazano pod zalesienie, z tego poważną część nadającą się do użytkowania rolniczego. W woj. koszalińskim przekazano ponad 108 tys. ha, a jest w planie dalsze 17 tys. ha do zalesienia; w olsztyńskim ponad 50 tys. ha. Chciałbym też poddać pod rozwagę sprawę zajmowania ziemi uprawnej na sadzenie drzew przydrożnych i gruntów zajętych na pasy przydrożne. W kraju oblicza się straty gruntów uprawnych na kilkadziesiąt tysięcy ha, a mimo to planuje się dalsze, systematyczne zajmowanie ziemi uprawnej pod sadzenie drzew przydrożnych, drzew, które mogą rosnąć na glebach VI klasy, na glebach bagiennych i na innych nieużytkach rolniczych, a rosną często na glebach II, III i IV klasy. Będą to na pewno w przyszłości piękne aleje drzew, ale czy nasz kraj stać na przeznaczanie użytków rolnych na takie cele?</u> + <u xml:id="u-28.5" who="#PoselRomanowskiStanislaw">Albo przykłady podane przez Najwyższą Izbę Kontroli, że wiele przedsiębiorstw górniczych, przemysłu materiałów budowlanych i innych dysponuje nadmiernym areałem powierzchni, przekraczającym znacznie potrzeby eksploatacyjne. Na przykład: Kopalnia Węgla Brunatnego — „Adamów” posiadała około 200 ha zbędnych użytków rolnych, z czego około 100 ha wydzierżawiano indywidualnym rolnikom. Jaroszowskie Zakłady Materiałów Ogniotrwałych nie wykorzystały około 270 ha przejętych użytków rolnych, przy czym na powierzchni 144 ha tych gruntów nie przewiduje się żadnych prac eksploatacyjnych. Jednocześnie zakłady te uzyskały akceptację Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Świdnicy na przejęcie dalszych 46 ha z Państwowego Funduszu Ziemi oraz 52 ha gruntów prywatnych, w związku z dokonanym samowolnie zajęciem tych użytków rolnych pod zwałowisko nadkładu.</u> + <u xml:id="u-28.6" who="#PoselRomanowskiStanislaw">Zakłady Górniczo-Hutnicze — „Zębiec” koło Starachowic przejęły od Okręgowego Zarządu Lasów Państwowych w Radomiu m.in. w 1955 roku około 100 ha powierzchni leśnej. Powierzchnia ta nie została wykorzystana do celów eksploatacyjnych mimo, że dokonano tam nieuzasadnionego, przedwczesnego wyrębu drzewostanu. W konsekwencji zaistniały poważne straty związane z utratą przyrostu masy drzewa i degradacją nie odnowionych siedlisk leśnych.</u> + <u xml:id="u-28.7" who="#PoselRomanowskiStanislaw">Wielkie znaczenie społeczno-ekonomiczne mają również postanowienia projektu ustawy dotyczące rekultywacji i zagospodarowania nieużytków poprzemysłowych dla potrzeb rolnictwa i leśnictwa, a oblicza się, że do 1975 r. będzie ich ponad 100 tys. ha.</u> + <u xml:id="u-28.8" who="#PoselRomanowskiStanislaw">W tej sprawie zostały wprawdzie podjęte doniosłe uchwały Rady Ministrów w 1966 r.: uchwała o ochronie użytków rolnych i uchwała o rekultywacji i zagospodarowaniu gruntów. Uchwały te zobowiązywały resorty, prezydia rad narodowych oraz przedsiębiorstwa do rekultywacji nieużytków powstałych w wyniku eksploatacji. Mimo tych uchwał, mimo milionowych nakładów na te cele, wyniki zarówno w stosunku do nakładów, jak i potrzeb, są minimalne, a dziesiątki tysięcy hektarów nieużytków od wielu już lat czeka na rekultywację i zagospodarowanie.</u> + <u xml:id="u-28.9" who="#PoselRomanowskiStanislaw">Zasadniczą przyczyną stwierdzonych nieprawidłowości była opieszałość niektórych zainteresowanych resortów, które prawie z 3-letnim opóźnieniem wydały instrukcje i zarządzenia w sprawie realizacji wymienionych uchwał Rady Ministrów i nie dopilnowały usunięcia przez podległe i nadzorowane jednostki wieloletnich zaległości w rekultywacji i zagospodarowaniu nieużytków poprzemysłowych. Z braku nadzoru, z braku wewnętrznej kontroli i koordynacji dopuszczono do marnotrawstwa środków finansowych, materiałowych i nieprawidłowej gospodarki dysponowanymi gruntami.</u> + <u xml:id="u-28.10" who="#PoselRomanowskiStanislaw">Nie wywiązały się w pełni również nasze placówki naukowe, bez których ani w przeszłości, ani w przyszłości tego problemu rozwiązać nie można.</u> + <u xml:id="u-28.11" who="#PoselRomanowskiStanislaw">Z przykrością należy stwierdzić, że do dnia dzisiejszego wiele rad narodowych szczebla wojewódzkiego i powiatowego nie posiada konkretnych rejestrów i programów zagospodarowania gruntów, które zmieniły swoje zastosowanie w wyniku działalności górniczej i przemysłowej.</u> + <u xml:id="u-28.12" who="#PoselRomanowskiStanislaw">Wysoki Sejmie! Przytoczyłem kilka faktów kardynalnych zaniedbań i rozrzutności w dotychczasowym gospodarowaniu użytkami rolnymi i leśnymi, aby jeszcze raz podkreślić wagę ustawy, którą ma uchwalić Sejm, aby podkreślić odpowiedzialność resortów, rad narodowych, przedsiębiorstw oraz wszystkich użytkowników za sprawne i dokładne rozwiązywanie problemów związanych z gospodarką użytków rolnych i leśnych.</u> + <u xml:id="u-28.13" who="#PoselRomanowskiStanislaw">Pragnę na zakończenie wyrazić przekonanie, że nasze komisje sejmowe, zainteresowane tymi problemami oraz komisje w radach narodowych lepiej niż dotychczas będą kontrolować realizację wkrótce uchwalonej ustawy — ustawy, która w trosce o dobro narodu dziś i w przyszłości, stwarza prawne podstawy do oszczędnego i racjonalnego gospodarowania podstawowym majątkiem narodu, jakim jest ziemia.</u> + <u xml:id="u-28.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos zabierze poseł Bronisław Kałwak.</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#PoselKalwakBronislaw">Wysoka Izbo! Stała i szybka intensyfikacja produkcji rolnej, będąca warunkiem harmonijnego rozwoju gospodarki narodowej i wzrostu dobrobytu ludności, wymaga między innymi pełnego rozwiązania problemu gospodarstw o bardzo niskim poziomie produkcji. Właściciele tych gospodarstw prowadzą gospodarkę ekstensywną i eksploatują swoje grunty, nie czyniąc potrzebnych nakładów inwestycyjnych. Jeżeli gospodarstwa te nie zawsze są zadłużone, to jedynie dlatego, że dochody czerpane z rażąco niskiej produkcji przeznacza się na spłatę zobowiązań. Stopa życiowa tych właścicieli jest niższa od przeciętnej w środowisku. Przyczyny tego zjawiska są bardzo różne, najczęściej jednak chodzi o brak siły roboczej w gospodarstwie. W tej sytuacji bezcelowe jest w wielu przypadkach udzielanie takim gospodarstwom pomocy produkcyjnej, natomiast staje się koniecznością przejęcie tych gospodarstw przez państwo bądź przez indywidualnych rolników.</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#PoselKalwakBronislaw">Mimo zaniedbań w produkcji właściciele nie zawsze wyrażają zgodę na przekazanie państwu swych gospodarstw w zamian za rentę lub inne świadczenia pieniężne, ani nie czynią starań w kierunku zbycia gruntów innym rolnikom, mającym warunki do ich zagospodarowania. Konieczne zatem stało się zagospodarowanie takich gospodarstw przez państwo w drodze przymusowego wykupu i przekazania rolniczym jednostkom gospodarki uspołecznionej bądź rolnikom indywidualnym. Problem ten porządkuje ustawa z 1968 roku o przymusowym wykupie nieruchomości wchodzących w skład gospodarstw rolnych.</u> + <u xml:id="u-30.2" who="#PoselKalwakBronislaw">Ustawa ta obowiązuje od czterech lat, ale już dzisiaj możemy z całą pewnością powiedzieć, że jej uchwalenie było słuszne i uzasadnione względami gospodarczymi.</u> + <u xml:id="u-30.3" who="#PoselKalwakBronislaw">Jak wiadomo, podstawowym założeniem ustawy było stworzenie organom rolnym możliwości oddziaływania na wzrost produkcji rolnej w drodze wykupu lub licytacji tych gospodarstw rolnych, których właściciele lub posiadacze nie prowadzą w sposób należyty i zgodny z zasadami racjonalnej gospodarki. Ustawa ta najszersze zastosowanie znalazła dotychczas na terenach województw centralnych i wschodnich, w mniejszym stopniu na pozostałych terenach.</u> + <u xml:id="u-30.4" who="#PoselKalwakBronislaw">W okresie lat 1969—1970 wyznaczone przez powiatowe organy administracji rolnej trójki specjalistów rolnych zlustrowały 1 292 gospodarstwa w kraju, o łącznym obszarze około 12 tys. ha. W wyniku tych lustracji tylko 142 gospodarstwa, o łącznym obszarze około 900 ha, zostały włączone do procesu zagospodarowania w ramach ustawy. Z ilości tej 108 gospodarstw, o łącznym obszarze ok. 750 ha, nabyło państwo, natomiast grunty z 34 gospodarstw, o obszarze ok. 150 ha, nabyli indywidualni rolnicy. W stosunku do 317 gospodarstw wykup odroczono, dając odpowiedni termin rolnikom do należytego zagospodarowania swych gruntów.</u> + <u xml:id="u-30.5" who="#PoselKalwakBronislaw">Chociaż zakres realizacji ustawy o przymusowym wykupie jest niewielki — to jednak należy zaznaczyć, że już samo istnienie takich przepisów, które pozwalają organowi rolnemu przejąć zaniedbane gospodarstwo na własność państwa w drodze wykupu lub ogłosić jego licytację, działa mobilizująco na rolników zaniedbujących swoje gospodarstwa. Z obserwacji terenowych wynika, że wydanie tej ustawy i możliwość jej zastosowania przez organ rolny podziałało w sposób mobilizujący na wielu właścicieli w kierunku podźwignięcia ich gospodarstw na wyższy poziom produkcyjny i do uzyskania lepszej niż do tej pory wydajności w produkcji roślinnej oraz zwierzęcej. W wielu wypadkach daje się zauważyć, że zakrzątnęli się oni wokół swoich gospodarstw, przystąpili do remontu zabudowań, uzupełniają inwentarz żywy i martwy oraz nawiązują kontakty z gromadzką służbą rolną.</u> + <u xml:id="u-30.6" who="#PoselKalwakBronislaw">Potrzeba pełniejszego niż dotychczas zagospodarowania ziemi oraz potrzeba dalszej i szybkiej intensyfikacji produkcji rolnej wymaga wprowadzenia dalszych usprawnień w zakresie gospodarki ziemią i szerszego włączania do zagospodarowania przejętych od rolników indywidualnych gruntów rolnych wszędzie tam, gdzie jednostki gospodarki uspołecznionej nie mają takich możliwości.</u> + <u xml:id="u-30.7" who="#PoselKalwakBronislaw">Dotychczas, w drodze przymusowego wykupu przeprowadzonego przez państwo, grunty mogli nabywać tylko rolnicy na upełnorolnienie swoich gospodarstw. Mając na względzie potrzebę aktywności rolników (indywidualnych w zagospodarowaniu gruntów, nowelizacja ustawy wychodzi naprzeciw tym potrzebom. Dopuszcza ona do nabycia gruntów w drodze przymusowego wykupu także przez tych rolników, którzy nie posiadają własnych gruntów rolnych. Wystarczy, aby rolnik posiadał odpowiednie kwalifikacje rolnicze oraz dawał gwarancję należytego zagospodarowania ziemi.</u> + <u xml:id="u-30.8" who="#PoselKalwakBronislaw">Ten nowy przepis stworzy możliwość nabywania gospodarstw z licytacji szczególnie przez młodych rolników, którym rodzice zapewnią środki na ten cel, pragnąc ich usamodzielnić. A przy tym przepis ten stworzy możliwość pełniejszego zagospodarowania gruntów przez rolników mających odpowiednie do tego warunki.</u> + <u xml:id="u-30.9" who="#PoselKalwakBronislaw">Wprowadzenie ustawy o przymusowym wykupie było zabiegiem koniecznym, niemniej jednak trzeba wyraźnie podkreślić, że przymusowy wykup gospodarstw rolnych powinien być traktowany jako ostateczność, gdy już nie będzie innego sposobu na podźwignięcie gospodarstwa z upadku ekonomicznego, powstałego wskutek zaniedbań właściciela.</u> + <u xml:id="u-30.10" who="#PoselKalwakBronislaw">Potrzebie usprawnienia gospodarki ziemią wychodzi również naprzeciw nowelizacja niektórych przepisów wykonawczych do ustawy, z którymi miałem możność zapoznać się. Przewidują one m.in. możliwość przymusowego wykupu przez państwo nie tylko gruntów, ale także budynków gospodarczych i mieszkalnych oraz całych zagród, jeżeli wszystkie pozostałe grunty danego gospodarstwa podlegają wykupowi oraz, gdy zabudowania te ze względu na rozmiary i stan techniczny są przydatne do zagospodarowania przejętych gruntów przez rolnicze jednostki gospodarki uspołecznionej.</u> + <u xml:id="u-30.11" who="#PoselKalwakBronislaw">Projektowane przepisy przewidują jednak pełne zabezpieczenie egzystencji dotychczasowych użytkowników tych zabudowań, gdyż w razie przymusowego ich wykupu przez państwo, właścicielowi zapewni się bezpłatne, dożywotnie użytkowanie mieszkania i pomieszczeń gospodarczych wraz z działką gruntu do pół ha.</u> + <u xml:id="u-30.12" who="#PoselKalwakBronislaw">Dalszym usprawnieniem jest dopuszczenie do nabycia gruntu przez państwo także wtedy, gdy w danym momencie brak jest jeszcze możliwości zagospodarowania gruntów przez jednostki gospodarki uspołecznionej, natomiast istnieją takie możliwości u rolników indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-30.13" who="#PoselKalwakBronislaw">Nowelizacja ustawy o przymusowym wykupie nieruchomości wchodzących w skład gospodarstw rolnych łącznie z usprawnieniami w zakresie obrotu ziemią, z uregulowaniem spraw związanych z własnością gospodarstw rolnych i ochroną gruntów rolnych, niewątpliwie przyczyni się do podniesienia naszej gospodarki rolnej na jeszcze wyższy poziom, do wzrostu wydajności z każdego hektara oraz do dalszego rozwoju hodowli.</u> + <u xml:id="u-30.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Zenon Komender.</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#PoselKomenderZenon">Obywatelko Marszałku, Wysoka Izbo! Dyskutowane dziś projekty ustaw są rezultatem odbytego w kwietniu tego roku plenarnego posiedzenia Sejmu, podczas którego w sposób kompleksowy Sejm analizował nowe zasady polityki rolnej, wynikające z postanowień VIII Plenum Komitetu Centralnego PZPR, późniejszych dyrektyw Biura Politycznego KC PZPR i Prezydium NK ZSL.</u> + <u xml:id="u-32.1" who="#PoselKomenderZenon">Trzeba z satysfakcją stwierdzić, że słuszne wnioski i postulaty formułowane wtedy znalazły się w projektach odpowiednich ustaw. Dotyczy to szczególnie spraw obrotu i władania ziemią. Myślą przewodnią wszystkich projektów ustaw z tego zakresu jest racjonalne gospodarowanie zasobami ziemi — tym bezcennym dobrem społecznym i głównym środkiem produkcji w rolnictwie. Chodzi przy tym o ustanowienie takich zasad, które w codziennej praktyce służyłyby prawidłowemu kojarzeniu procesów uprzemysławiania i urbanizacji kraju z intensyfikacją rolnictwa i ochroną naturalnego środowiska człowieka.</u> + <u xml:id="u-32.2" who="#PoselKomenderZenon">Tym sprawom ma służyć przede wszystkim ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów. Jak wiemy, ochrona użytków rolnych została prawnie uregulowana w 1966 r. uchwałą Rady Ministrów nr 198 w ogólnych zarysach, w sposób podobny do proponowanego w nowej ustawie. Uchwała ta przewiduje przeznaczanie na cele nierolnicze w pierwszej kolejności użytków rolnych gorszej jakości, a jedynie w przypadkach uzasadnionych szczególnie ważnymi potrzebami gospodarki narodowej, pozwala na nieprzestrzeganie tej kolejności. Nie precyzuje jednak przy tym dopuszczalnego rozmiaru kosztów, które mają w wyniku tej decyzji ponosić gałęzie pozarolnicze oraz nie ustala zakresu przypadków uzasadnionych szczególnie ważnymi potrzebami. Tym samym uchwała ta pozostawia znaczny margines dowolności interpretacyjnej, czego wynikiem mogło być, a i było, zarówno nieracjonalne gospodarowanie użytkami rolnymi, jak również nieuzasadnione podnoszenie ogólnych kosztów na rozwój innych, pozarolniczych gałęzi gospodarki.</u> + <u xml:id="u-32.3" who="#PoselKomenderZenon">Łatwo wyobrazić sobie sytuację, kiedy inwestor, kierując się zasadą minimalizacji nakładów, pragnie zlokalizować obiekt przemysłowy czy to w pobliżu zbiornika wodnego, czy też istniejących, nie w pełni wykorzystanych ciągów komunikacyjnych, natomiast instytucje stojące na straży uchwały nr 198, sprzeciwiają się takiej lokalizacji ze względu na jakość ziemi dla rolnictwa i proponują inną — na ziemi posiadającej mniejsze znaczenie dla rolnictwa, ale również często niewspółmiernie gorszej dla lokalizowania przemysłu. Sprawy tej nie rozwiązują postanowienia uchwały nr 198.</u> + <u xml:id="u-32.4" who="#PoselKomenderZenon">Projekt ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych wprowadza jedynie słuszną zasadę stosowania środków ekonomicznych, które wpływałyby na kształtowanie społecznie niezbędnych rozmiarów powierzchni użytków rolnych, zajmowanych przez inwestora. Temu celowi mają służyć opłaty uiszczane za ziemię, którą przeznacza się na cele nierolniczego i nieleśnego użytkowania. Opłaty te stanowić będą odpowiednio: najpierw element kosztów inwestycji, a potem produkcji czy też eksploatacji. Tą drogą, już w fazie projektowania w rachunku efektywności zadań inwestycyjnych, uwzględniona zostanie, powiedzmy, swoista — „renta gruntowa”, której przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych nie braliśmy dotychczas pod uwagę.</u> + <u xml:id="u-32.5" who="#PoselKomenderZenon">Ustawa nie precyzuje ściśle wysokości przewidywanych opłat, lecz tylko zaznacza, że podstawą ustalania opłat ma być rozmiar korzyści utraconych z powodu wyłączenia określonego obszaru gruntów rolnych lub leśnych z dotychczasowego użytkowania. Rada Ministrów ma określić w drodze rozporządzenia sposób ustalania opłat za ziemię. Ustawa ma więc charakter ramowej wytycznej co do sposobu gospodarowania ziemią. Wprawdzie projekt ustawy w jakimś stopniu określa charakter opłat, lecz pozostawia duży margines dla propozycji i ustaleń konkretnego rozmiaru tego parametru ekonomicznego, który w projekcie ustawy nazwano opłatami za ziemię.</u> + <u xml:id="u-32.6" who="#PoselKomenderZenon">W związku z tym chciałbym zwrócić uwagę na bardzo istotny fakt. Otóż tą drogą zjawia się w naszym mechanizmie gospodarczym nowy parametr ekonomiczny, mogący stać się ważnym regulatorem alokacji ziemi. Sądzę, że należałoby rozpracować teoretycznie i upowszechnić jak najprędzej w praktyce ten nowy element rachunku ekonomicznego, który ma wyrażać produkcyjne czy też szerzej — gospodarcze znaczenie ziemi. Chodzi tu o społeczny koszt ziemi — to znaczy o wyrażone w wielkościach wymiernych, pieniężnie, korzyści, z których rezygnujemy wówczas, gdy dana działka ziemi zmienia swoje zastosowanie z rolniczego na inne.</u> + <u xml:id="u-32.7" who="#PoselKomenderZenon">Rozważania na ten temat były już prezentowane w publikacjach naukowych i w prasie gospodarczej. Niepokojący jest w nich jeden z postulatów, a mianowicie nawoływanie do wprowadzenia tak zwanej — „zaporowej” opłaty za ziemię, która w każdym przypadku będzie hamować zakusy przemysłu i innych działów gospodarki na ziemię rolniczą. Oczywiście tego rodzaju opłata nie gwarantowałaby racjonalnego gospodarowania ziemią z ogólno-społecznego punktu widzenia, ponieważ faworyzowałaby jednostronnie interesy rolnictwa kosztem innych działów produkcji materialnej, a przecież nie o to nam chodzi.</u> + <u xml:id="u-32.8" who="#PoselKomenderZenon">Generalny sens ustawy polega nie na faworyzowaniu jednego działu gospodarki narodowej w stosunku do innych, lecz na tworzeniu podstaw dla racjonalnego w skali ogólnospołecznej wykorzystania wszystkich elementów sił wytwórczych. Stąd też tak niezwykle ważne są te postanowienia projektu dyskutowanej ustawy, które podkreślają rangę planowania przestrzennego. Tylko bowiem przez skrupulatnie, w oparciu o bogaty aparat metod naukowych, opracowane plany regionalne można będzie dojść do racjonalnego wykorzystania zasobów przestrzennych w skali regionu i państwa.</u> + <u xml:id="u-32.9" who="#PoselKomenderZenon">W tym momencie nasuwa się uwaga ogólna na temat roli rad narodowych w gospodarce przestrzennej. Plany regionalne jako akt normatywny powszechnie obowiązujący, powinny jak to podkreślono w wytycznych na VI Zjazd partii, przekształcać się w instrument sterowania przez rady narodowe rozwojem społeczno-gospodarczym regionu. Dopóki nie uporządkujemy całego kompleksu zagadnień polityki przestrzennej i nie uzbroimy rad narodowych we wspomniany wyżej instrument, ciągle będziemy mieli trudności z racjonalnym projektowaniem i lokalizowaniem sieci osiedleńczej, ciągów komunikacyjnych i bazy produkcyjnej rolnictwa i przemysłu. Stąd też tak ważne są te stwierdzenia zawarte w wytycznych na VI Zjazd partii, które zalecają pilne opracowanie perspektywicznego planu rozwoju społeczno- -gospodarczego, którego częścią integralną powinien być plan przestrzennego zagospodarowania kraju.</u> + <u xml:id="u-32.10" who="#PoselKomenderZenon">Wysoka Izbo! Jednym z podstawowych elementów nowej polityki rolnej, której głównym celem jest polepszanie zaopatrzenia społeczeństwa w żywność, ma być konsekwentne działanie na rzecz podniesienia opłacalności produkcji rolnej. Efektem tego powinien być wyraźnie odczuwany, stały wzrost dochodów rolników indywidualnych. Aby to osiągnąć w skali powszechnej, konieczne jest dalsze zmniejszanie liczby gospodarstw i powiększanie ich przeciętnego obszaru. Wiemy, że w ubiegłym dziesięcioleciu zmniejszyła się wprawdzie liczba gospodarstw indywidualnych o 221 tys., lecz w wyniku równoczesnego zmniejszenia obszaru gospodarki chłopskiej o przeszło 600 tys. ha użytków rolnych, przeciętny obszar gospodarstwa chłopskiego wzrósł zaledwie o 3,2%.</u> + <u xml:id="u-32.11" who="#PoselKomenderZenon">Ten samoczynny proces zmniejszania liczby gospodarstw jest procesem stałym. Gdyby utrzymała się ta jego żywiołowość, to ocenia się, że w obecnym pięcioleciu liczba gospodarstw zmniejszy się o dalsze 100 tys. Jeśli ziemia z nich — „zwolniona” pozostałaby w obrębie gospodarki chłopskiej, to przeciętny obszar gospodarstwa wzrósłby do 5,62 ha, tj. o 3,4%, a dochód rodziny rolniczej z tego tytułu — o 0,7% rocznie.</u> + <u xml:id="u-32.12" who="#PoselKomenderZenon">Według stwierdzeń wielu specjalistów, ażeby zmniejszenie liczby gospodarstw mogło zapewnić dostateczny wzrost dochodu pozostałych gospodarstw chłopskich w wysokości 5% rocznie, proces ten musiałby się odbywać co najmniej trzykrotnie szybciej.</u> + <u xml:id="u-32.13" who="#PoselKomenderZenon">Ustawa zmieniająca przepisy Kodeksu cywilnego w części dot. obrotu i władania ziemią oraz ustawa o podatku gruntowym tworzą na pewno szereg warunków do intensyfikacji tego procesu. Trzeba jednak pamiętać, że dla osiągnięcia odpowiedniego wzrostu dochodu rolników indywidualnych, procesom zmian w strukturze agrarnej i powiększaniu obszaru gospodarstw chłopskich powinna towarzyszyć intensyfikacja produkcji, co wymaga odpowiedniej specjalizacji gospodarstw. Na konieczność przyspieszenia tego procesu wskazują wytyczne na VI Zjazd partii. Tylko bowiem większe, wyspecjalizowane gospodarstwa mogą zapewnić bardziej stabilny wzrost produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-32.14" who="#PoselKomenderZenon">Jak wykazuje doświadczenie ubiegłego 10-lecia największe wahania w hodowli zwierząt występowały w gospodarstwach drobnych. W gospodarstwach większych produkcja rolna była nie tylko bardziej stabilna, lecz również wykazywała większą dynamikę wzrostu. Wynika to zarówno z większego zainteresowania rozwojem produkcji w gospodarstwach, w których produkcja ta jest jedynym źródłem dochodu, jak również z wyższej opłacalności i dochodowości produkcji, w miarę wzrostu jej skali.</u> + <u xml:id="u-32.15" who="#PoselKomenderZenon">Dotychczasowa niska opłacalność i dochodowość produkcji zwierzęcej w gospodarce chłopskiej, o wzrost której nam tak bardzo chodzi, wynikała nie tylko i nie tyle z absolutnego poziomu cen, ile przede wszystkim z małej obsady zwierząt w gospodarstwie, angażującej niewspółmiernie duże nakłady pracy żywej w przeliczeniu na 1 sztukę i jednostkę produkcji.</u> + <u xml:id="u-32.16" who="#PoselKomenderZenon">Odpowiedni poziom cen, zapewniający opłacalność produkcji, jest na pewno niezbędnym, ale trzeba pamiętać, że nie jedynym warunkiem zapewnienia stabilnego wzrostu produkcji rolnej. Stymulowanie wzrostu produkcji poprzez podniesienie cen charakteryzuje się tym, że po pewnym czasie siła jej działania zaczyna wygasać, co powoduje konieczność nowych korekt, nowych podwyżek cen. Stąd też na obecnym etapie rozwoju rolnictwa, niezbędnym warunkiem zapewnienia odpowiedniego tempa i pożądanego kierunku wzrostu produkcji rolnej musi być, obok aktywnej polityki cen, również aktywna polityka produkcyjna, wykorzystująca te korzyści ekonomiczne, które daje producentowi, a zatem i społeczeństwu, specjalizacja produkcji i powiększanie jej skali.</u> + <u xml:id="u-32.17" who="#PoselKomenderZenon">Na pewno pozytywny wpływ na specjalizację gospodarstw chłopskich będzie miało zniesienie obowiązkowych dostaw zbóż, ziemniaków i zwierząt rzeźnych. Nie można jednak zapominać i o tym, że osiąganie dobrych wyników w wyspecjalizowanych gospodarstwach uzależnione będzie z jednej strony od poziomu kwalifikacji rolników, a z drugiej — od odpowiedniego doinwestowania gospodarstw. Chodzi tu szczególnie o gospodarstwa specjalizujące się w hodowli.</u> + <u xml:id="u-32.18" who="#PoselKomenderZenon">Nie ulega wątpliwości, że zwiększonych kosztów inwestycyjnych nie będą w stanie pokryć sami rolnicy indywidualni. Ocenia się, że w obecnej sytuacji dochodowej gospodarki chłopskiej rolnicy z własnych środków pokrywają i pokrywać będą nie więcej jak 40% kosztów inwestycji, natomiast 60% pokrywane jest z kredytów państwowych. Jak wiadomo chociażby z publikacji prasowych, w ostatnim 10-leciu zadłużenie gospodarstw chłopskich wzrosło o około 40 mld zł. W bieżącym 5-leciu przewiduje się wzrost zadłużenia o dalsze trzydzieści parę mld zł. Do 1975 r. zadłużenie gospodarki chłopskiej sięgać więc będzie sumy prawie 80 mld zł.</u> + <u xml:id="u-32.19" who="#PoselKomenderZenon">W dyskusji nad wytycznymi na VI Zjazd partii, organizowanej w środowiskach wiejskich Stowarzyszenia — „Pax”, wyrażany jest pogląd, że przy aktualnej sytuacji dochodowej wsi doinwestowanie gospodarstw specjalizujących się w produkcji zwierzęcej tylko na zasadach kredytu nie daje temu przedsięwzięciu pełnych szans powodzenia. Jeśli umarzanie zadłużeń rolnictwa jest, jak należy przyjąć, tylko kwestią czasu — to bardziej celowe byłoby wcześniejsze ukazywanie rolnikowi szans na umorzenie części kredytu, a w określonych warunkach nawet bezpośrednie dotowanie inwestycji.</u> + <u xml:id="u-32.20" who="#PoselKomenderZenon">Rolnicy postulują, aby np. przy budowie obory na 4 krowy rolnik mógł uzyskiwać nisko oprocentowany kredyt, który po osiągnięciu przewidzianej w umowie kontraktacyjnej ilości produkcji towarowej, byłby umarzany np. w 20%, a przy budowie piątego i dalszych stanowisk rolnik uzyskiwałby 15—20% bezpośredniej dotacji oraz umorzenie części pozostałego kredytu po osiągnięciu zakontraktowanej produkcji.</u> + <u xml:id="u-32.21" who="#PoselKomenderZenon">Tego rodzaju sposób kredytowania i dotowania inwestycji byłby niewątpliwie bardzo silnym bodźcem do inwestowania i specjalizacji i stwarzałby ekonomiczne przesłanki powodzenia takiego programu.</u> + <u xml:id="u-32.22" who="#PoselKomenderZenon">Wysuwany jest przy tym i ten argument, spotykany zresztą i w publicystyce gospodarczej, że ze społecznego punktu widzenia, fakt zaliczania kosztu inwestycji na konto zadłużenia rolnika bądź dotacji państwowej ma znaczenie raczej formalne niż merytoryczne. Angażowanie natomiast środków społecznych w realizację programu specjalizacji i pomnażanie tą drogą zdolności produkcyjnej, a tym samym i dochodów rolnictwa, jest ekonomicznie bardziej efektywne niż podnoszenie dochodów wsi jedynie przez wzrost cen produktów rolnych.</u> + <u xml:id="u-32.23" who="#PoselKomenderZenon">Oprócz preferencji w finansowaniu inwestycji dla gospodarstw specjalizujących się w produkcji z wierzącej programowi temu muszą towarzyszyć odpowiednie działania, polepszające opiekę zootechniczną i weterynaryjną, obsługę techniczną do jarek, dostawę pasz treściwych do gospodarstwa oraz odbiór mleka i żywca z gospodarstwa, a także stwarzające preferencje dla gospodarstw większych w zakupie na warunkach kredytowych niezbędnych maszyn i narzędzi.</u> + <u xml:id="u-32.24" who="#PoselKomenderZenon">Nie można również zapominać i o tym, że niezbędnym warunkiem intensyfikacji produkcji rolnej w gospodarstwach chłopskich jest zmiana stylu pracy służby rolnej. Wydaje się, że przede wszystkim należałoby uwolnić specjalistów rolnych od czynności administracyjno-biurowych i koncentrować ich działanie na kółkach rolniczych, związkach branżowych, służbach plantacyjnych i zootechnicznych i w innych organizacjach specjalistycznych, które potrafią zapewnić stały kontakt rolnika — specjalisty z rolnikiem — producentem na płaszczyźnie zawodowej. Służba rolna powinna znaleźć się bezwzględnie bliżej rolnika i jego warsztatu produkcyjnego niż to jest obecnie.</u> + <u xml:id="u-32.25" who="#PoselKomenderZenon">Szczególna rola przypada tutaj kółkom rolniczym, których dalszy rozwój określony wspólną uchwałą Biura Politycznego KC PZPR i NK ZSL z 14 września tego roku, ma się koncentrować na coraz skuteczniejszym oddziaływaniu na wzrost produkcji we wszystkich gospodarstwach chłopskich. Nie chciałbym dłużej zatrzymywać się nad tymi sprawami, mówiłem o nich w kwietniowej debacie.</u> + <u xml:id="u-32.26" who="#PoselKomenderZenon">Należy spodziewać się, że w niedalekiej przyszłości zostanie odpowiednio uregulowana sytuacja prawno-organizacyjna kółek rolniczych i ich związków, co stworzyłoby właściwe ramy dla ich niezwykle ważnej działalności w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-32.27" who="#PoselKomenderZenon">Wysoka Izbo! Wśród projektów dziś rozpatrywanych ustaw jedna ma znaczenie szczególne, gdyż stwarza możliwości dalszego rozwoju gospodarstw zespołowych na wsi. Chodzi tu o ustawę o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i ich rodzin. Na pewno, mimo ostatnich posunięć Rządu, nie da się całkowicie zahamować postępującego procesu powiększenia areału Państwowego Funduszu Ziemi, którego zagospodarowanie powinno się odbywać między innymi przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne. Wiadomo bowiem, że w końcu 1970 r. udział gruntów PFZ w spółdzielniach wynosił już 64%, przy czym około 60% rodzin spółdzielców stanowią rodziny bezrolne. Coraz więcej jest także fachowców, którzy podejmują pracę w dobrze pracujących spółdzielniach.</u> + <u xml:id="u-32.28" who="#PoselKomenderZenon">Ze względu na charakter własności i zasady organizacji produkcji oraz podziału dochodu rolnicze spółdzielnie produkcyjne powinny być traktowane równorzędnie z innymi jednostkami uspołecznionymi nie tylko pod względem gospodarczym, ale i w dziedzinie uprawnień socjalnych. Dotychczasowe, cząstkowe tylko uregulowanie świadczeń społecznych dla spółdzielców i istniejące poważne różnice w tych świadczeniach w stosunku do powszechnego systemu, stają się czynnikiem coraz bardziej ograniczającym możliwości prawidłowego regulowania spraw socjalnych oraz spraw członkostwa w spółdzielniach i na pewno wpływają hamująco na rozwój tej formy gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-32.29" who="#PoselKomenderZenon">Problemy ubezpieczeń społecznych były dyskutowane wśród spółdzielców od dawna, jak mówiło dzisiaj wielu dyskutantów, a zwłaszcza na ostatnim Krajowym Zjeździe Delegatów Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych. W uchwale tego Zjazdu wysunięto postulat rozciągnięcia jednolitych, powszechnych zasad ubezpieczeń społecznych na rolnicze spółdzielnie produkcyjne i objęcia wszystkich spółdzielców systemem powszechnego ubezpieczenia społecznego, w oparciu o dotychczasową pomoc państwa i własne środki spółdzielni. Dyskutowany obecnie projekt ustawy uwzględnia te postulaty. Ustawowe uregulowanie całości ubezpieczeń społecznych, jak i zaliczanie członkom spółdzielni i ich najbliższym rodzinom czasu pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych do podstawy obliczeniowej okresu poprzedzającego wiek emerytalny, stanowić będzie na pewno istotny czynnik szerszego niż dotąd podejmowania przez rolników posiadających ziemię decyzji o przystąpieniu do spółdzielni bądź organizowaniu przez nich nowych spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-32.30" who="#PoselKomenderZenon">Ważnym problemem dla rolniczych spółdzielni produkcyjnych jest przyciągnięcie do spółdzielni młodych wiekiem rolników i innych osób z kwalifikacjami fachowymi, a także zapewnienie takich warunków, aby młodzi ludzie z rodzin członkowskich nie przechodzili do innych zakładów pracy, lecz pozostawali w spółdzielni. Dla tych młodych osób szczególne znaczenie będzie miało objęcie ich, z tytułu pracy w spółdzielni, ubezpieczeniem na wypadek choroby, macierzyństwa i ubezpieczeniem rodzinnym.</u> + <u xml:id="u-32.31" who="#PoselKomenderZenon">Warto jeszcze podkreślić fakt, że dyskutowana ustawa wprowadza powszechne zasady świadczeń społecznych dla członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych, zbliżone do warunków socjalnych, jakie posiadają spółdzielcy w innych krajach demokracji ludowej.</u> + <u xml:id="u-32.32" who="#PoselKomenderZenon">Wysoki Sejmie! Koło Poselskie — „Pax”, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, widzi w dyskutowanych dziś projektach ustaw kolejny krok w kierunku realizacji nowych zasad polityki rolnej obecnego kierownictwa. Kompleksowe i realistyczne podejście do spraw produkcji rolnej, jako zasadniczego elementu gospodarki żywnościowej, pozwala spodziewać się w najbliższych latach odczuwalnej poprawy nie tylko zaopatrzenia ludności w żywność, ale i ogólnych warunków bytu. Rozwój rolnictwa i gospodarki żywnościowej wiąże się bowiem bezpośrednio i ściśle z rozwojem całej gospodarki narodowej i wzrostem stopy życiowej ludności.</u> + <u xml:id="u-32.33" who="#PoselKomenderZenon">W tym przeświadczeniu głosować będziemy za przyjęciem wszystkich rozpatrywanych projektów ustaw.</u> + <u xml:id="u-32.34" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Rukściński Zygmunt.</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#PoselRukscinskiZygmunt">Pani Marszałku! Wysoki Sejmie! Obecne plenarne posiedzenie Wysokiej Izby jest wielce doniosłe dla naszego społeczeństwa, dla klasy robotniczej, a zwłaszcza dla rolników pracujących na ziemi. Naszą poselską rozmową, pracą i uchwałami dzisiejszych obrad nad rządowymi projektami zespołu ustaw rolnych, kształtujemy stosunki społeczne, gospodarcze i produkcyjne na wsi. Całemu społeczeństwu, jak i państwu, chodzi o stworzenie warunków dla rozwoju produkcji rolniczej jako jednego z podstawowych elementów kształtujących poziom życia ludności miast i wsi. Dzisiaj nie trzeba już nikogo przekonywać o potrzebie i słuszności zharmonizowania produkcji przemysłowej z produkcją rolniczą i o wzajemnej ich obsłudze. Rzecz jasna, że o rozwoju rolnictwa decyduje głównie przemysł. My, rolnicy, z uznaniem odnosimy się do nowego kierownictwa PZPR i ZSL, jak i do Rządu, za podjęcie wszelkich możliwych wysiłków w celu przyspieszenia rozwoju tych przemysłów, które dostarczają rolnictwu środków do produkcji i które obsługują rolnictwo w zakresie odbioru i zagospodarowania płodów rolnych.</u> + <u xml:id="u-34.1" who="#PoselRukscinskiZygmunt">Drugim elementem z podstawowych warunków rozwoju rolnictwa i tym samym wzrostu produkcji rolniczej jest całkowite i racjonalne wykorzystanie ziemi. Oprócz nakładów i środków materialnych kierowanych na zagospodarowanie użytków rolnych zarówno ze strony państwa, jak i samych rolników — istotną rolę odgrywają środki i warunki produkcyjne ze sfery pozamaterialnej. Są to między innymi warunki władania ziemią i tworzenie atmosfery stabilizacji stanu władania ziemią. W naszym kraju, w odniesieniu do indywidualnej gospodarki rolnej, z uwagi na wielowiekowe narodowe tradycje, ta atmosfera i zapał do gospodarowania na ziemi wyraża się w utrzymaniu i ustawowym zagwarantowaniu wszystkim indywidualnym rolnikom prawa własności ziemi. Jako jeden z tych właśnie rolników, obdarzony przez moich wyborców mandatem poselskim na Sejm PRL, pragnę zwrócić uwagę na rządowy projekt ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych.</u> + <u xml:id="u-34.2" who="#PoselRukscinskiZygmunt">Wysoka Izbo! Mój rodzinny rejon, mój okręg wyborczy, jak i cały teren woj. białostockiego, o czym już była mowa, należy do kategorii rejonów kraju o charakterze i przekroju produkcyjnym, jak zwykło się mówić — typowo rolniczym. Sporo gruntów jest zagospodarowanych przez państwowe i uspołecznione jednostki gospodarki rolnej. Obszar ziemi zagospodarowywany przez uspołecznione jednostki, powiększa się z roku na rok. Niemniej jednak większość gruntów znajduje się we władaniu indywidualnej gospodarki rolnej. W całym województwie jest obecnie około 180 tys. indywidualnych gospodarstw o przeciętnej wielkości 8 ha. W porównaniu z innymi rejonami kraju, nasze gospodarstwa rolne posiadają najwyższy stopień uciążliwej szachownicy pól. Mimo to, dzięki pomocy materialno-technicznej państwa, dzięki rozwojowi masowej oświaty rolniczej i postawie społeczno-zawodowej oraz produkcyjnej naszych rolników, wzrost wydajności plonów i rozwój produkcji zwierzęcej podnieśliśmy wysoko w górę w porównaniu z kilkuletnim okresem w przeszłości.</u> + <u xml:id="u-34.3" who="#PoselRukscinskiZygmunt">Jeśli w procesie rozwoju produkcji rolniczej w gospodarce chłopskiej doceniać znaczenie posiadania przez rolnika pełnego, formalno-prawnego tytułu prawa własności ziemi i budynków, to pragnę zaznaczyć, że w naszym województwie około 90% rolników przy pomocy tej ustawy uzyska formalne potwierdzenie prawa własności na to, co od lat posiadają i czym dysponują. Będzie więc to bodźcem produkcyjnym dla prawie wszystkich gospodarstw. Stąd my — rolnicy, ustawę tę uzna- jemy za akt prawny o charakterze produkcyjnym.</u> + <u xml:id="u-34.4" who="#PoselRukscinskiZygmunt">Nie omawiam treści poszczególnych postanowień projektu ustawy. Pragnę jedynie oświadczyć, że ja i moi wyborcy przyjmujemy intencję tej ustawy, jak i jej sformułowania, za wyraz ustawowego usankcjonowania woli i decyzji rolników w odniesieniu do dysponowania ich ziemią, zmierzającego do lepszego jej wykorzystania i dalszego rozwoju produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-34.5" who="#PoselRukscinskiZygmunt">Proponowana ustawa, jako jednorazowy i wyjątkowy akt prawny w zespole prawa rolnego, zawartego w Kodeksie cywilnym oraz w innych ustawach, działających perspektywicznie, usprawnia procedurę i tym samym skraca rolnikom do maksimum drogę do uzyskania formalnych tytułów własności do posiadanej ziemi. Przez to samo stwarza niejako podstawę do prawidłowego i skutecznego stosowania wielu innych przepisów prawnych z dziedziny rolnictwa, budownictwa, podatków i kredytów oraz przyczynia się do śmiałego podejmowania przez rolników decyzji produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-34.6" who="#PoselRukscinskiZygmunt">Godny podkreślenia jest fakt, że projektowana ustawa zmierza do przekazywania w trwałe i stabilne posiadanie ziemi tym rolnikom, którzy bezpośrednio na niej pracują. W połączeniu z nowelizacją Kodeksu cywilnego, stwarza możliwość zatrzymania środków finansowych przez rolników na podniesienie zdolności produkcyjnych gospodarstw. Ograniczenie spłat rodzinnych i wielkości spłat za ziemię nie oznacza naruszania życiowych interesów materialno-bytowych osób, które opuściły wieś i znalazły zatrudnienie w działach pozarolniczych. Osoby te, na skutek ogólnego rozwoju gospodarczego kraju i kontynuowanej od początku w Polsce Ludowej polityki rolnej, zmierzającej do racjonalnego ukształtowania zatrudnienia w rolnictwie, znalazły przecież pracę poza rolnictwem, mieszkanie i środki do życia. Ponadto ustawa zmniejszy migrację siły roboczej ze wsi do miast.</u> + <u xml:id="u-34.7" who="#PoselRukscinskiZygmunt">Wysoki Sejmie! Wieś białostocka, podobnie jak i społeczność wiejska całego kraju, w pełni przyjęła założenia projektowanej ustawy. Dała temu wyraz w postulatach w toku rozmów i konsultacji projektu tej ustawy. W jej imieniu i własnym proszę Wysoką Izbę o uchwalenie ustawy. Będę głosował za przyjęciem przedłożonego przez Rząd projektu wraz z poprawkami komisji.</u> + <u xml:id="u-34.8" who="#PoselRukscinskiZygmunt">Równocześnie zwracam się do Obywatela Marszałka Sejmu o przyjęcie mojej prośby, aby Rada Ministrów możliwie jak najrychlej ustanowiła niezbędne przepisy wykonawcze do omawianej ustawy, tak aby realizacja ustawy mogła w pełni nastąpić zaraz po jej wejściu w życie.</u> + <u xml:id="u-34.9" who="#PoselRukscinskiZygmunt">Ustawa stawia przed resortem rolnictwa i radami narodowymi olbrzymie zadania i nakłada na nie poważne obowiązki. Stąd organizacja pracy nad „uwłaszczeniem” rolników, zwłaszcza w gromadzkich i powiatowych radach narodowych, będzie rzutować na szybki i sprawny przebieg akcji uwłaszczeniowej. Myślę, że w tej mierze powinno nastąpić pełne powiązanie prac urządzeniowo-rolnych, prowadzonych obecnie na wsi. Chodzi tu w szczególności o przeprowadzenie wymiany i scaleń gruntów oraz wyznaczanie terenów budowlanych na wsi. Tempo tych prac jest ciągle jeszcze zbyt powolne, ze szkodą dla produkcji. Dla realizacji akcji regulowania tytułów własności gospodarstw, jak i zwiększenia zakresu prac nad komasacją gruntów, powiatowe rady narodowe powinny uzyskać niezbędne wsparcie kadrowe i techniczno-organizacyjne. Należy również w pełni włączyć w realizację nowych zadań gromadzkie rady narodowe, które, jak dotychczas, stoją raczej na uboczu tych doniosłych zagadnień dla wsi i całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-34.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos zabierze poseł Mieczysław Kaczor.</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Projekt wprowadzenia ustawowego obowiązku ochrony gruntów rolnych i leśnych stanowi niezbędne uzupełnienie aktów prawnych obowiązujących w zakresie ochrony biologicznego środowiska życia człowieka. Ziemia jest podstawowym elementem tego środowiska, a zatem ochrona wód i powietrza bez ochrony ziemi stanowi o tym, że efekty działania w zakresie ochrony całego środowiska przyrodniczego są niepełne. Przykładem tego może być nadmierna eksploatacja kruszywa naturalnego z koryt rzecznych i z ziem przyległych do rzek wysokourodzajnych. A przecież kruszywo to można zastąpić w dużym stopniu kruszywem łamanym, oszczędzając urodzajne gleby.</u> + <u xml:id="u-36.1" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Projekt ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, traktujący problem ochrony gruntów w sposób kompleksowy, pozwoli ingerować we wszystkie przypadki zaniedbań, w tym również w przypadku samowolnej i bezplanowej eksploatacji na gruntach prywatnych: żwiru, piasku, gliny, prowadzonej często tylko dla zysków właścicieli, nie widząc interesów ogólno-państwowych oraz w przypadku niszczenia gruntów uprawnych poprzez zapylanie i zasypywanie odpadami przemysłowymi.</u> + <u xml:id="u-36.2" who="#PoselKaczorMieczyslaw">O pilnej potrzebie wprowadzenia ustawowej ochrony ziem w naszym regionie rzeszowskim może świadczyć to, że podobnie jak w kraju, również i u nas przypada tylko 60 arów gruntów uprawnych na 1 mieszkańca, a także, że powierzchnie gruntów przeznaczanych na cele nierolnicze systematycznie wzrastają. Dla przykładu w roku 1966 przeznaczono na te cele około 700 ha użytków rolnych, w 1967 roku około 1 800 ha, a w roku ub. już około 2 700 ha użytków rolnych.</u> + <u xml:id="u-36.3" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Prawdą jest, że wzrost przeznaczanej na cele nierolnicze powierzchni gruntów jest nieunikniony, ponieważ związany jest z rozwojem uprzemysłowienia i urbanizacji kraju, których nie wolno nam hamować. Chodzi jednak o to, aby uprzemysłowienie i urbanizacja kraju odbywały się kosztem gruntów słabszych i aby ograniczały się do najbardziej niezbędnych powierzchni.</u> + <u xml:id="u-36.4" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Dotychczasowa polityka lokalizacyjna nowych inwestycji wykazuje, że w nawiązaniu do istniejącej infrastruktury najwięcej nowych obiektów inwestycyjnych w wielu regionach powstaje na najlepszych glebach. Przy dotychczasowych cenach ziemi były to zwykle najtańsze warianty lokalizacyjne, dlatego też nie można skutecznie chronić dobrych gruntów bez wydatnego zwiększenia ich ceny w przypadku przeznaczenia na cele nierolnicze lub nieleśne. Należy podkreślić, że postanowienia ustawy w tym względzie są słuszne. Projektowane ceny będą instrumentem, który w efekcie przyniesie:</u> + <u xml:id="u-36.5" who="#PoselKaczorMieczyslaw">— oszczędne gospodarowanie powierzchnią gruntów rolnych i leśnych przeznaczonych na inne cele, m.in. poprzez skierowanie budownictwa w górę i wprowadzenie stosownych zmian do technologii procesów produkcyjnych;</u> + <u xml:id="u-36.6" who="#PoselKaczorMieczyslaw">— kompleksowe wykorzystanie złóż surowców mineralnych, uwzględniające wyzyskanie również tych złóż, które towarzyszą kopalinie podstawowej;</u> + <u xml:id="u-36.7" who="#PoselKaczorMieczyslaw">— likwidację nadmiernych zapotrzebowań na grunty ze strony inwestorów.</u> + <u xml:id="u-36.8" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Dotychczasowa realizacja tego typu aktów prawnych, jakim jest projektowana ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych, wskazuje na potrzebę zabezpieczenia odpowiedniej kadry fachowej i środków, które pozwolą na pełną realizację ustawy.</u> + <u xml:id="u-36.9" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Najważniejsze jednak jest to, aby przepisy ustawy były skrupulatnie przestrzegane przez wszystkie gałęzie gospodarki narodowej. Wtedy będziemy mogli mówić o efektach w zakresie ochrony ziemi.</u> + <u xml:id="u-36.10" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Następnym problemem w omawianych projektach aktów prawnych jest uregulowanie własności gospodarstw rolnych.</u> + <u xml:id="u-36.11" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Szczególne znaczenie w procesie intensyfikacji produkcji rolnej mają uporządkowane stosunki własnościowe gospodarstw chłopskich.</u> + <u xml:id="u-36.12" who="#PoselKaczorMieczyslaw">W województwie rzeszowskim istnieje specyficzna sytuacja w zakresie stosunków własnościowych nieruchomości rolnych. Od wielu lat księgi wieczyste nie były aktualizowane, a stan władania tymi nieruchomościami zmieniał się na przestrzeni szeregu lat zarówno przed wojną, jak i w szczególności po wojnie. Wobec powyższego, na około milion gospodarstw indywidualnych w kraju, wymagających regulacji własności, w woj. rzeszowskim przypada ich około 200 tys. Nie uregulowany stan prawny tych gospodarstw:</u> + <u xml:id="u-36.13" who="#PoselKaczorMieczyslaw">— utrudnia korzystanie z pożyczek inwestycyjnych wymagających hipotecznego zabezpieczenia;</u> + <u xml:id="u-36.14" who="#PoselKaczorMieczyslaw">— utrudnia obrót nieruchomościami rolnymi;</u> + <u xml:id="u-36.15" who="#PoselKaczorMieczyslaw">— uniemożliwia uzyskanie odszkodowania przez wszystkich posiadaczy nieruchomości rolnych przy przejmowaniu gruntów na cele realizacji inwestycji.</u> + <u xml:id="u-36.16" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Brak uregulowanego stanu władania niewątpliwie hamuje rozwój tych gospodarstw, powoduje brak poczucia stabilności, co w konsekwencji wpływa na obniżenie produkcji rolnej. W takiej sytuacji projekt nowej ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych ma znaczenie wielkiej wagi, ułatwi on życie tysiącom rolników, a państwu niewątpliwie przyniesie efekty gospodarcze. Projekt ma na celu usankcjonowanie mocą ustawy prawa własności do ziemi tych rolników, którzy od lat użytkują grunty, a nie są ich właścicielami. Zmierza on nie tylko do zachowania porządku prawnego w zakresie władania ziemią, lecz zapewnia rolnikom poczucie stabilności, stwarza warunki sprzyjające inwestowaniu i rozwojowi produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-36.17" who="#PoselKaczorMieczyslaw">Reasumując swoje wypowiedzi, jak również opierając się na wypowiedziach samych rolników podczas spotkań i zebrań, wyrażam pełne poparcie dla przedłożonych Sejmowi rządowych projektów ustaw.</u> + <u xml:id="u-36.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Na tym kończymy obrady w dniu dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-37.1" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Wznowienie obrad nastąpi w dniu jutrzejszym o godzinie 9 rano. Tematem obrad będzie dalszy ciąg rozpoczętej dyskusji oraz kolejne punkty porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-37.2" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Obecnie proszę Obywatela Sekretarza Posła Zdzisława Kurowskiego o odczytanie komunikatu.</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#SekretarzposelZdzislawKurowski">Wysoki Sejmie! W dniu dzisiejszym, bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu, w sali nr 118 odbędzie się posiedzenie Polskiej Grupy Unii Międzyparlamentarnej.</u> + <u xml:id="u-38.1" who="#SekretarzposelZdzislawKurowski">Jutro odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji Budownictwa i Gospodarki Komunalnej oraz Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — w sali nr 118. Początek posiedzenia o godz. 8 rano.</u> + </div> + <div xml:id="div-39"> + <u xml:id="u-39.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Zarządzam przerwę w obradach do jutra, to jest do 26 października do godz. 9 rano.</u> + <u xml:id="u-39.1" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 21 min. 20) (Początek posiedzenia o godz. 9 min, 5) (Na posiedzeniu przewodniczą wicemarszałkowie Sejmu Andrzej Benesz oraz Andrzej Werblan)</u> + </div> + <div xml:id="div-40"> + <u xml:id="u-40.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-40.1" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Powołuję na sekretarzy posłów Stanisława Nowińskiego i Reginę Pawlikowską.</u> + <u xml:id="u-40.2" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Protokół i listę mówców prowadzi poseł Regina Pawlikowska.</u> + <u xml:id="u-40.3" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc w Prezydium.</u> + <u xml:id="u-40.4" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kontynuując dyskusję, głos zabierze poseł Bronisław Juzków.</u> + </div> + <div xml:id="div-41"> + <u xml:id="u-41.0" who="#PoselJuzkowBronislaw">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Słuszność polityki rolnej, zawartej w wytycznych na VI Zjazd PZPR, opartej na kojarzeniu przeobrażeń społeczno-gospodarczych wsi z szybkim rozwojem produkcji rolnej, w pełni potwierdza praktyka. W wyniku tych przeobrażeń mają nastąpić szybsze i większe dostawy produktów spożywczych na zaopatrzenie ludności i przemysłu.</u> + <u xml:id="u-41.1" who="#PoselJuzkowBronislaw">Jednym z ważnych czynników realizacji tej zasady jest przedstawiony dziś Wysokiemu Sejmowi pod obrady projekt ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz o rekultywacji gruntów.</u> + <u xml:id="u-41.2" who="#PoselJuzkowBronislaw">Jak wiadomo ochrona gruntów rolnych i leśnych oraz ich rekultywacja są kompleksowym ujęciem problematyki ochrony gruntów rolnych i leśnych przed nie uzasadnianym społecznie i gospodarczo wyłączeniem ich z produkcji. Wiąże się to również z prawidłowym ujęciem całokształtu tej problematyki w kontekście ochrony biologicznego środowiska człowieka.</u> + <u xml:id="u-41.3" who="#PoselJuzkowBronislaw">Trzeba przyznać, że działanie dotychczasowych przepisów w zakresie ochrony użytków rolnych i rekultywacji w randze uchwał Rady Ministrów okazało się nie w pełni skuteczne. Nadmierne często żądania licznych inwestorów, grożące dalszym uszczupleniem aktualnego zasobu gruntów rolnych, tylko w części zostały zahamowane, Obecnie np. na jednego mieszkańca Polski przypada około 0,60 ha użytków rolnych, podczas gdy 25 lat temu obszar ten wynosił jeszcze 0,85 ha, przy uwzględnieniu różnicy w liczbie ludności naszego kraju w obu okresach. I dlatego dobrze się stało, że dziś przygotowujemy się do uchwalenia aktu prawnego najwyższej rangi, jakim jest ustawa, chroniąca przede wszystkim ziemię, jako podstawowy i niepomnażalny środek produkcji w rolnictwie, a także leśnictwie, w związku z zadaniami zaspokojenia potrzeb żywnościowych wzrastającej liczby ludności oraz dostarczenia przemysłowi surowców pochodzenia rolniczego i leśnego.</u> + <u xml:id="u-41.4" who="#PoselJuzkowBronislaw">Projektowana ustawa wprowadza zespół współdziałających środków prawnych, ekonomicznych (w formie zróżnicowania opłat za nabycie i użytkowanie gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne) i organizacyjnych, które przy racjonalnym ich zastosowaniu powinny mieć wpływ na ograniczenie tempa zmniejszania się powierzchni gruntów rolnych, w związku z postępującymi procesami uprzemysłowienia i urbanizacji kraju.</u> + <u xml:id="u-41.5" who="#PoselJuzkowBronislaw">Jeśli chodzi o celowość wymienionej ustawy, pozwolą Obywatele Posłowie, że podam przykłady z życia codziennego. Jak już wspomniałem, nastąpił spadek powierzchni gruntów rolnych przypadających na jednego mieszkańca, to dość poważny, bo o 0,25 ha, a kraj nasz liczy 32,7 min mieszkańców. Jest to niebagatelny areał. Jeśli pomnożymy przeciętną wydajność w kraju, licząc tylko 20 q z ha zboża przez 800 tys. ha — to będziemy stratni 1 600 tys. ton zboża, ponieważ areał w podanym przykładzie został niewłaściwie wykorzystany. Przyjmijmy, że połowa tego areału byłaby należycie wykorzystana — to można byłoby uzyskać z tego areału o 800 tys. ton. zboża więcej. Gdzie podział się ten areał? W kraju pobudowaliśmy wiele magazynów płaskich, a pod budowę takiego płaskiego magazynu zajmuje się od 1 do 2 ha dobrej ziemi, wykładając ją w dodatku trelinką, czyli betonując ziemię urodzajną. Pomijam tu już rozwój przemysłu i zakładów przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-41.6" who="#PoselJuzkowBronislaw">W jednym z miast mojego województwa koszalińskiego zabrano ziemię I i II klasy, położoną blisko miasta, pod budowę magazynów płaskich i garaży. Chcę powiedzieć tylko tyle, że budując magazyny wysokie, ą nie płaskie, to po pierwsze zaoszczędzamy materiały na dachy, oszczędzamy fundusze na utrzymanie wielu dozorców, stróży, a także oszczędzamy areał. Czy budownictwo takich płaskich magazynów w moim województwie jest wyjątkiem? Chyba Obywatele Posłowie wiedzą najlepiej, na podstawie spotkań, które odbywają się w swoich (powiatach, jak te sprawy się przedstawiają. W ostatnim 5-leciu wybudowano w skali kraju mnóstwo takich magazynów, również przez spółdzielczość wiejską.</u> + <u xml:id="u-41.7" who="#PoselJuzkowBronislaw">A oto przykład: w sieci CRS — „Samopomoc Chłopska” wybudowano w latach 1966—1970 wiele magazynów (nie będą wymieniał poszczególnych, ale podam tylko, że wybudowano 6 985 magazynów, które zajmowały 4 min metrów powierzchni użytkowej, podkreślam — użytkowej).</u> + <u xml:id="u-41.8" who="#PoselJuzkowBronislaw">Do tego należy dodać budownictwo spółdzielni ogrodniczych PZZ, centrali nasiennych, kółek rolniczych i wiele innych, które można by liczyć na tysiące. Prawdą też jest, że grunty rolne zajęte przez instytucje związane z rolnictwem wynoszą niecałe 10% tych ubytków rolnych, o których mówimy, z tych 800 hektarów. Resztę pochłonął przemysł i rozwój miast.</u> + <u xml:id="u-41.9" who="#PoselJuzkowBronislaw">Uważam za stosowne zwrócić się do Rządu, aby nasze budownictwo nie rozrastało się wszerz kosztem gruntów rolnych, lecz było budowane wzwyż, jak to się dzieje w innych krajach. Musi nastąpić natomiast pełna synchronizacja rozwoju przemysłu i miast z gospodarką gruntami rolnymi i leśnymi. Tego wymaga całokształt gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-41.10" who="#PoselJuzkowBronislaw">W art. 8 omawianej ustawy mówi się o wyodrębnieniu regionu intensywnego rozwoju rolnictwa i że Rada Ministrów wyda w tej sprawie odpowiednie rozporządzenie. O potrzebie tego artykułu świadczy przykład mojego województwa, gdzie prawie 3/4 wszystkich inwestycji w minionych latach zlokalizowano w powiatach o najlepszych glebach, odpowiednim klimacie i korzystnych warunkach. Trzeba przyznać jednak, że władze województwa koszalińskiego w trosce o jego rozwój zahamowały w ubiegłym roku lokalizowanie zakładów w tych rejonach i powiatach naszego województwa, które posiadają najbardziej wartościowe grunty rolne dla rozwijania produkcji rolnej, i jak gdyby w sukurs dzisiaj rozpatrywanej ustawie, zrobiono to o dwa lata wcześniej.</u> + <u xml:id="u-41.11" who="#PoselJuzkowBronislaw">W planowanym rozwoju miast pojawiła się jakaś — „choroba”, polegająca na włączaniu całych wsi do obrębu miast, łącznie z gruntami rolnymi z myślą, że w perspektywie 25-lat nastąpi w tych miastach rozwój przemysłu oraz wzrost ludności, co nie zawsze jest realne.</u> + <u xml:id="u-41.12" who="#PoselJuzkowBronislaw">Rokrocznie technika zmienia wymagania odnośnie do potrzeby areału pod budowę fabryk i magazynów i okazuje się, że zajęty areał ziemi zarasta potem chwastami, a perspektywa dalszej rozbudowy zakładu, jest co najmniej za horyzontem. Następuje więc znowu poważne marnotrawstwo ziemi.</u> + <u xml:id="u-41.13" who="#PoselJuzkowBronislaw">A oto inny przykład: w powiecie kołobrzeskim, i nie tylko w tym powiecie, przeprowadza się meliorację gruntów rolnych, a obok nich położone są pola, całe połacie łąk, które można by i należałoby najpierw zmeliorować dla uzyskania taniej paszy, a na gruntach ornych siać pszenicę. Robi się jednak odwrotnie, a wiadomo, że wody gruntowe, nie mając odpływu z tego pola, za rok czy dwa z powrotem wyleją. I słusznie rolnicy mówią, że wyrzucamy pieniądze na darmo. Jest to marnotrawstwo środków finansowych, które należałoby przede wszystkim skierować na uregulowanie rzeki i zmeliorowanie łąk, bo grunty rolne i tak rodziłyby pszenicę jak przedtem, a wody gruntowe, mając ujście, uszłyby w ziemię. Byłaby więc to również ochrona gruntów ornych. Ale to już apel do rad narodowych, aby meliorować od podstaw, od — „nogi”, a nie od — „głowy”.</u> + <u xml:id="u-41.14" who="#PoselJuzkowBronislaw">Niemało jest takich melioracji, które — „zrobiły” lasy lub wysuszyły grunty rolne.</u> + <u xml:id="u-41.15" who="#PoselJuzkowBronislaw">Wydaj e mi się, że ustawa, którą mamy dzisiaj zaszczyt rozpatrywać, wniesie bardzo istotną zmianę odnośnie do ochrony gruntów rolnych i leśnych poprzez:</u> + <u xml:id="u-41.16" who="#PoselJuzkowBronislaw">— zmniejszenie negatywnego oddziaływania przemysłu na grunty rolne i leśne, — szybsze i ekonomicznie uzasadnione przywracanie wartości użytkowych gruntom zdewastowanym wskutek działalności nierolniczej lub nieleśnej, — stworzenie właściwych warunków dla rozwoju produkcji na najbardziej wartościowych terenach rolnych i leśnych, — przeciwdziałanie erozjom gleb.</u> + <u xml:id="u-41.17" who="#PoselJuzkowBronislaw">Realizacja przepisów omawianej ustawy uzupełni w istotny sposób środki ekonomicznego oddziaływania na lepsze wykorzystywanie ziemi, a tym samym przyczyni się do wzrostu produkcji rolnej i poprawy zaopatrzenia rynku w artykuły żywnościowe.</u> + <u xml:id="u-41.18" who="#PoselJuzkowBronislaw">Zabierając głos z tej wysokiej trybuny, poruszyłem tylko parę negatywnych zjawisk z własnego podwórka. Każdy z nas, Obywatele Posłowie, powinien widzieć te negatywy u siebie i usuwać je. Dopomożemy tym kierownictwu politycznemu i administracyjnemu naszego kraju w dobrym kierowaniu krajem, a tym samym podniesiemy autorytet Wysokiej Izby i nas samych.</u> + <u xml:id="u-41.19" who="#PoselJuzkowBronislaw">Mnie, jako rolnika, i moich wyborców rolników, napawa optymizmem fakt, że nadszedł czas zielonego światła dla spraw rolnych. Przekonuje mnie to o tym, że warto jest pracować w tej dziedzinie i dlatego też będę głosował za przyjęciem ustaw dyskutowanych przez Wysoką Izbę.</u> + <u xml:id="u-41.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-42"> + <u xml:id="u-42.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Obecnie zabierze głos poseł Zygmunt Filipowicz,</u> + </div> + <div xml:id="div-43"> + <u xml:id="u-43.0" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Treść naszego życia społecznego i treść tego, co nazywamy gospodarką narodową stanowią w istocie rzeczy jeden kompleks zjawisk współzależnych i wzajemnie na siebie oddziaływających. Toteż planowanie gospodarcze, uwzględniające w swoim rachunku same tylko wielkości ekonomiczne, jest niepełne, niewystarczające. Nie zadowala nas również podporządkowanie tego planowania prawie wyłącznie celom ekonomicznego wzrostu. Takie bowiem pojmowanie planowania wyłącza przecież czynnik najistotniejszy, jakim jest człowiek oraz jego potrzeby materialne i duchowe.</u> + <u xml:id="u-43.1" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoki Sejmie! Za nami są już te okresy gospodarki, które tak dobitnie wyrażały się priorytetem zadań ekonomicznych nad społecznymi. Takie priorytety mogły być uznane za konieczne w skali pierwszych 10 lat, dla odrobienia podstawowych zapóźnień i zniszczeń wojennych. Przedłużanie tego okresu musiało spowodować poważne napięcia społeczne. Przeżyliśmy je w 1956 r., a ostatnio — 10 miesięcy temu. Obecnie priorytety zostały przestawione.</u> + <u xml:id="u-43.2" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Uznaliśmy, że to polityka społeczna wyznacza cele ekonomiczne. Oczywiście, po osiągnięciu rozeznania co do wielkości i treści społecznych potrzeb. W tym zakresie zbadano możliwości i ustalono rozsądne etapy realizacji zadań.</u> + <u xml:id="u-43.3" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoka Izbo! Konieczność odrabiania zapóźnień na różnych obszarach życia naszego kraju pozostała nadal w mocy. Tę konieczność ujęto jednak w program racjonalnych i konkretnych zadań. Ich celem jest poprawa bytu ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-43.4" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Podjęty i stosowany zespół działań sprzyja poczuciu stabilizacji ludzi pracy, a młodym daje szanse awansu, jak też możliwość wykorzystania zasobów ich energii i wiedzy stosowanej czy posiadanej, zaspokaja w dużym stopniu ich aspiracje życiowe.</u> + <u xml:id="u-43.5" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoka Izba pozwoli, że zatrzymam na chwilę jej uwagę na kapitalnym i zasadniczym problemie sprawności działania gospodarki narodowej. Przede wszystkim chodzi o to, że poszukiwania sposobów jej usprawniania związane były dotychczas głównie z systemem zarządzania i planowania. Obserwowaliśmy ten proces od wielu lat. Poddaję pod rozwagę Wysokiej Izby inne spojrzenie.</u> + <u xml:id="u-43.6" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Funkcjonowanie gospodarki narodowej, zdaniem wielu, zależy w zasadniczym stopniu od kwalifikacji zatrudnionych pracowników oraz od systemu stosowanych zachęt i mierników pracy.</u> + <u xml:id="u-43.7" who="#PoselFilipowiczZygmunt">To te zachęty i mierniki powinny stanowić punkt wyjścia do sprawnej organizacji zarządzania i planowania. Jest oczywistą sprawą, że tak pojmowanej sprawności działania towarzyszyć musi system bodźców moralnych i politycznych. Towarzyszyć, ale nie zastępować.</u> + <u xml:id="u-43.8" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wiem z licznych rozmów z moimi wyborcami oraz z innych sondaży bezpośrednich, że człowiek pracy chce bardzo usilnie kierować się głównie motywacją moralną i społeczną, nie tylko więc ekonomiczną. Prawdą obiektywną jest jednak to, że znajdujemy się na niewystarczającym jak dotychczas poziomie zarobków. Nie wolno nam przeto, już obecnie, przyjąć założenia, dość powszechnego zresztą, że programy życiowe jednostki, człowieka pracującego i cele ogólno-społeczne są identyczne. Takie podejście oznacza wyprzedzanie i to w stopniu dość poważnym, okresu, w którym, jak sądzę, w Sejmie na ławach poselskich znajdą się nasze dzieci ukształtowane już od podstaw w Polsce Ludowej.</u> + <u xml:id="u-43.9" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Te racje przemawiają za tym, aby system przekazywania zadań społecznych i ogólnonarodowych dopełnić koniecznymi bodźcami ekonomicznymi.</u> + <u xml:id="u-43.10" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Uogólniam moje stwierdzenia. Uprzednio stosowano system bodźców, który był skierowany prawie wyłącznie na cele związane z wykonywaniem planu produkcji czy też osiąganiem wskaźników tego planu. Upodobniało to pracę jednostek gospodarczych do stylu i form pracy urzędów. Możliwe do uzyskania dodatkowe efekty ekonomiczne pomijano. Uwagę zarządzających skupiano bowiem na podporządkowaniu się ogólnym dyrektywom i dyspozycjom.</u> + <u xml:id="u-43.11" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Toteż, doceniając w pełni wagę motywacji obywatelskiej, należy na obecnym etapie naszego rozwoju na czołowe miejsce wysunąć zachęty ekonomiczne i mierniki pracy. Ludzie pracy chcą i mają do tego pełne prawo, aby z tytułu swego zatrudnienia, swego wysiłku zarówno fizycznego, jak też intelektualnego móc zaspokoić potrzeby swojej rodziny. Oczywisty, konieczny, a nawet niezbędny warunek stanowi tutaj uzależnienie płacy od efektów pracy. Tylko ono w wyniku wydajnej pracy stanowi siły napędowe gospodarki i potrzebnego nam pełnego dobrobytu społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-43.12" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoka Izbo! Dyskutujemy nad projektami 7 ustaw, które prezentują nowy program i stanowią o realistycznych warunkach sprzyjających rozwojowi naszego rolnictwa. Nie wymieniam jego celów produkcyjnych. Były one już tutaj prezentowane przez moich znakomitych przedmówców. Pozwoli jednak Wysoka Izba, że zatrzymam jej uwagę na istotnych dla realizacji zadań produkcyjnych zagadnieniach społecznych. Chodzi tu o problemy warunkujące aktywizację rolników, w szczególności np. tych młodych, z którymi dyskutowałem o tych sprawach na spotkaniach poselskich w woj. zielonogórskim.</u> + <u xml:id="u-43.13" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Zwracam uwagę, że w 10-leciu 1960—1970 nastąpił odpływ ludności ze wsi w skali 1,7 mln osób. Wyniki spisu powszechnego z grudnia ub. roku potwierdziły ponadto, że istnieje znacznie większa skłonność do migracji u kobiet niż u mężczyzn. Zjawisko to jest zrozumiałe, jeśli się zważy, że kobieta wiejska — rolniczka, pracuje znacznie ciężej niż mężczyzna. Dotychczasowy bowiem rozwój mechanizacji dotyczył przede wszystkim prac polowych. Bardzo mało natomiast zrobiono, by ułatwić pracę kobiet przy hodowli, w domu i w zagrodzie.</u> + <u xml:id="u-43.14" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Na spotkaniach poselskich wiele razy spotykałem się z twierdzeniem młodych rolników, że niemal najważniejszym dla nich problemem życiowym jest znalezienie żony, która chciałaby pracować razem z nim w gospodarstwie rolnym.</u> + <u xml:id="u-43.15" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Obecnie mówimy dość obszernie o konieczności przyjścia z pomocą kobietom pracującym. Mamy wtedy głównie i przede wszystkim na uwadze kobiety zatrudnione w fabrykach, w handlu czy w gospodarce uspołecznionej i w innych placówkach. Zajmujemy się trudnymi i ważnymi sprawami żon robotników, matek-robotnic czy urzędniczek. Z pola naszego widzenia i naszej troski wymyka się dość często ciężar pracy kobiet współprowadzących gospodarstwa rolne. Takich gospodyń jest kilka milionów. Ponad milion spośród nich prowadzi gospodarstwo samodzielnie, przyjmując na swe barki cały ciężar obowiązków zarówno gospodarza, jak i gospodyni.</u> + <u xml:id="u-43.16" who="#PoselFilipowiczZygmunt">To tym milionom kobiet należy przyjść i to bardzo szybko z pomocą poprzez mechanizację gospodarki domowej, przez rozbudowę niezbędnych placówek usługowych. Ponadto przez pomoc socjalną w zakresie opieki nad dzieckiem, przez łatwy dostęp do lekarza czy rozbudowę sieci przedszkoli.</u> + <u xml:id="u-43.17" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Według danych GUS na 31 października ub. roku mieliśmy w kraju około 9 tys. przedszkoli, w których było około 500 tys. miejsc. Z tych miejsc około 130 tys. zorganizowano na wsi, a około 370 tys. w mieście. Na tysiąc dzieci, miejsca w przedszkolach otrzymało na wsi 115 dzieci, a w mieście 395 dzieci. Liczby te, proszę Wysokiej Izby, mają swoją wymowę i wymagają naszego zastanowienia się nad nimi. Rozbudowa przedszkoli i wiejskich ośrodków zdrowia jest przeto koniecznością pilną i warunkującą po prostu efektywność pracy na roli.</u> + <u xml:id="u-43.18" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoka Izbo! Dalszym zagadnieniem, na którym trzeba skupić naszą uwagę i troskę jest przygotowanie młodzieży do zawodu rolnika. Obecny zasięg szkolenia nie zaspokaja potrzeb ani programowych, ani ilościowych, nie mówiąc już o nowoczesności stosowanych metod w procesie dydaktycznym. Szkolenie dla wsi — to cała gama specjalizacji i specjalności takich, które narzuca wprowadzanie nowoczesnej gospodarki. Model ten realizujemy jedynie w części i w tym zakresie możemy być z niego dumni. Chcemy jednak, aby nowoczesność objęła stopniowo znakomitą większość gospodarstw polskich. Ustawy, nad którymi dyskutujemy, stwarzają dla tej nowoczesności warunki strukturalne.</u> + <u xml:id="u-43.19" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Kolejne zagadnienie społeczne, tak gorąco dyskutowane na spotkaniach poselskich, to problem gospodarzy starych, przekazujących lub nie mających komu przekazać swojej gospodarki. Ci ludzie potrzebują pomocy państwa i pomoc tę stopniowo, na miarę naszych możliwości, trzeba im dać.</u> + <u xml:id="u-43.20" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Obok wprowadzanego od 1 stycznia 1972 r. powszechnego ubezpieczenia chorobowego w perspektywie niedługich lat znaleźć się muszą pełne ubezpieczenia społeczne rolników.</u> + <u xml:id="u-43.21" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoka Izbo! Pozwolę sobie przedstawić trochę uwag szczegółowych do dyskutowanych ustaw.</u> + <u xml:id="u-43.22" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Po pierwsze — do ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych. Oblicza się, że co trzeci posiadacz gospodarstwa rolnego w naszym kraju nie może wykazać się tytułem prawnym własności. Bez tytułu własności rolnik nie może zaciągnąć pożyczki bankowej, mówili o tym moi przedmówcy, nie może on zatem inwestować w budynki gospodarcze czy w kosztowniejsze urządzenia techniczno-produkcyjne. Bank, zresztą i słusznie, wymaga hipotecznego zabezpieczenia kredytu. Do tego dochodzi oczywiście naturalna obawa gospodarza przed inwestowaniem na terenach, których nie jest formalnym właścicielem.</u> + <u xml:id="u-43.23" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Nie można tedy odmówić pewnej racji czytelnikowi — „Trybuny Ludu”, który tak oto pisał: — „Nieunormowany system prawno-organizacyjny spraw własnościowych rolników — użytkowników ogranicza poważnie produkcję artykułów rolno-spożywczych. W sądach — „leży” rolnictwo polskie, — „leży” produkcja rolna, — „leżą” tony mięsa i chleba tak potrzebne krajowi”.</u> + <u xml:id="u-43.24" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Nadanie przeto tytułów własności tej rzeszy rolników, w drodze krótkiej i niekosztownej, da im poczucie pewności, bez której nie może być prawdziwego gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-43.25" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Uwaga druga do ustawy zmieniającej Kodeks cywilny. Nie budzi wątpliwości sprawa odciążenia finansowego gospodarki rolnej. Nie jest przecież rzeczą nie tylko społecznie, ale i ekonomicznie zdrową, by rozwój gospodarki rolnej hamowały spłaty spadkowe. Spłaty te były ongiś pomyślane jako źródło zabezpieczenia ludzi niezdolnych już do pracy produkcyjnej na wsi. Wytworzyła się jednak z biegiem lat sytuacja, w której ziemia dzielona była przez krewnych wcale dobrze zarabiających w mieście. Nieporozumienie stanowi zresztą obdarzanie ziemią młodocianych, którzy wcale nie zamierzali wiązać się z rolnictwem, gdyż chcieli zostać, co było i jest ich prawem, lekarzami, inżynierami czy pracownikami nauki.</u> + <u xml:id="u-43.26" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wiemy, że rolnictwo nasze znajduje się w okresie wielkiego wysiłku inwestycyjnego. Wyraża się on w bieżącym pięcioleciu przewidywanym zadłużeniem na 65 mld zł, a zatem o 20 mld zł większym aniżeli w latach 1966— 1970. Wiemy dobrze, że bez celowego inwestowania nie ma nowoczesnej technicznie i wydajnej ekonomicznie gospodarki. Proces inwestowania nie może być jednak hamowany przez ludzi spoza rolnictwa, którzy czynią z dochodów osiąganych w rolnictwie źródło jakichś, jakby powiedzieć, kapitalistycznych dywidend.</u> + <u xml:id="u-43.27" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Trzecia uwaga do ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów. Ziemia stanowi w naszym kraju, w dość dużym odsetku, przedmiot własności indywidualnej. Tym niemniej jednak jest równocześnie własnością ogólnospołeczną i częścią składową majątku narodowego.</u> + <u xml:id="u-43.28" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Z zadowoleniem przyjmujemy przeto ustawowe stwierdzenie uznające w ziemi także jej wartości pozaekonomiczne. Ochronę prawną naszych najlepszych zasobów rolniczych i leśnych uznać musimy po prostu za konieczność.</u> + <u xml:id="u-43.29" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Stawiam pytanie: czy należy rozwijać w naszym kraju przemysł? W odczuciu społecznym takie pytanie jest po prostu zwrotem retorycznym. Odpowiedź powinna brzmieć: tak, wielokrotnie tak, ale nie niweczmy jednocześnie urodzajnych gleb łowickiego, hrubieszowskiego czy sandomierskiego okręgu rolnego. Oszczędzajmy najpiękniejsze lasy, takie, jak: Bory Tucholskie, lasy żywieckie czy Puszczę Kurpiowską nie wymieniając innych. Idea — „współistnienia” przyrody i ekonomiki znajduje w ustawach dobre rozwiązanie. Słusznie przyjęto zasadę, że najwartościowsze rolnicze i leśne obszary stanowią naturalne zaplecze przemysłu spożywczego i drzewnego.</u> + <u xml:id="u-43.30" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Bardzo wysoko ocenić należy wykazaną troskę o każdy hektar gleb wyeksploatowanych i porzuconych. Porzuconych nie tylko przez przemysł czy górnictwo. Nie możemy sobie pozwolić na to, aby te duże obszary zarastały chwastami, by niszczyła je erozja wód lub szpeciły zrudziałe chałupy. Obszary, które zwraca przemysł, górnictwo czy inne, rolnictwo powinno odzyskać i zagospodarować. Racje te są szczególnej wagi. Przypomnę tylko, że w latach 1945—1970 przemysł i urbanizacja pochłonęły 1/20 obszarów rolnych naszego kraju. Nie tu jest miejsce, Wysoka Izbo, by stwierdzać co nam grozi, jeżeli nie zadbamy o rekultywację terenów uprzednio wykorzystywanych przez przemysł, górnictwo czy inne działy gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-43.31" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Przyznać muszę, że przeraziły mnie zamieszczone w uzasadnieniu do ustawy dane dotyczące erozji. Na najżyźniejszych obszarach kraju od 44% do 86% terenów poddanych jest erozji. Jeżeli tak, to pora nałożyć obowiązek prawny walki z nią na wszystkich użytkowników i uruchomić stosowne fundusze na ten cel. Tworzenie funduszu ochrony gruntów rolnych — to sprawa wysokich opłat za przejmowane obszary rolne. Takie rozumienie rzeczy — to przecież tylko prosta konsekwencja skali i wagi naszej przedmiotowej troski. Za wysokością tych opłat, krytykowanych niekiedy jako nadmierne, stoją m.in. bułgarskie i węgierskie doświadczenia. Jeśli ziemia wysokiej klasy będzie kosztować drogo, inwestor szukać będzie innej lokalizacji obiektu przemysłowego i zbuduje go na ziemiach lichych. A o to nam przecież chodzi. Oszczędzać należy lessy, czarnoziemy i rędziny dla produkcji rolniczej. Inwestycje, wszędzie tam, gdzie to jest tylko możliwe, lokalizować należy na ziemiach V i VI klasy.</u> + <u xml:id="u-43.32" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoka Izbo! Zadania stojące przed nami są bardzo trudne i złożone, wymagają dużego wysiłku, dobrej organizacji pracy i poważnej dozy cierpliwości.</u> + <u xml:id="u-43.33" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Droga, na którą weszliśmy w okresie ostatnich 10 miesięcy jest prawidłowa. Ustawy, które niewątpliwie uchwalimy, będą stanowiły na tej drodze kamień milowy, a ponadto będą fundamentem dalszego rozwoju naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-43.34" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Zniesienie dostaw obowiązkowych i złagodzenie progresji podatkowej sprzyjają towarowości produkcji rolnej. Wzmocni ją i utrzyma w ramach naszej gospodarki dobrze zorganizowana, planowa kontraktacja.</u> + <u xml:id="u-43.35" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Ustawy: o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych, o zmianie ustawy o przymusowym wykupie nieruchomości wchodzących w skład gospodarstw rolnych, o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów, stworzą rolnikom potrzebne im bardzo poczucie stabilizacji, stworzą je również dla wszystkich innych ogniw naszego rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-43.36" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Społeczne dopełnienie przemian stanowi wytworzony w ciągu ubiegłego okresu klimat współpracy. Wyraźnie określono — ku pożytkowi społecznemu — rolę i pozycję PGR, uznano wagę gospodarczą i społeczną działalności kółek rolniczych, jak też rolniczych spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-43.37" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Poczuciu stabilizacji sprzyja treść ustawy o ubezpieczeniu społecznym członków spółdzielni produkcyjnych, jak też zapowiedziane wprowadzenie od 1 stycznia przyszłego roku powszechnego ubezpieczenia chorobowego.</u> + <u xml:id="u-43.38" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Droga, metody i środki działania wyznaczone treścią ustaw, które dziś — jak sądzę — uchwalimy, stanowią również warunki do racjonalnej komasacji gruntów, a co za tym idzie — dalszy, racjonalny krok ku nowoczesnej mechanizacji, ku szeroko pojętej chemii, a w szczególności ku trudnej nauce nowoczesnego rolnictwa. Dojdziemy wtedy, bo dojść musimy, do takiego stanu rzeczy, że funkcje kierownicze sprawować będzie rolnik specjalista, posiadający wysokie kwalifikacje zawodowe i ogólne.</u> + <u xml:id="u-43.39" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Obrana przez omawiane 7 ustaw droga, doprowadzi nas do szerokiego rozwoju usług i stworzenia warunków kultury środowiskowej. Pozwoli to nam na zahamowanie nadmiernej migracji do miasta, do przemysłu.</u> + <u xml:id="u-43.40" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoki Sejmie! Ludzie młodzi, ich twórcze umysły, ich wiedza i doświadczenie współczesne, są potrzebne zarówno miastu, jak i wsi.</u> + <u xml:id="u-43.41" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wsi są potrzebni nie tylko zresztą rolnicy czy ludzie bezpośrednio związani z rolnictwem. Do pracy na wsi i dla wsi potrzebni są lekarze, nauczyciele, inżynierowie, pracownicy nauki, administratorzy, artyści i wielu, wielu innych specjalistów. Potrzebni są po to, aby realizować krystalizujący się program dalszego socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-43.42" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-44"> + <u xml:id="u-44.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Obecnie proszę o zabranie głosu obywatela posła Zdzisława Pawlika.</u> + <u xml:id="u-44.1" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Następnym mówcą będzie ob. poseł Eugeniusz Mazurkiewicz jako ostatni z listy posłów zgłoszonych do tej dyskusji.</u> + </div> + <div xml:id="div-45"> + <u xml:id="u-45.0" who="#PoselPawlikZdzislaw">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedłożone pod obrady dzisiejszego posiedzenia Sejmu projekty ustaw, po uchwaleniu i wejściu w życie, przyczynią się do usprawnienia gospodarki ziemią i będą odgrywały istotną rolę w procesie intensyfikacji produkcji rolnej. Taka jest zgodna opinia działaczy gospodarczych i społecznych, współpracujących z rolnictwem i pracujących dla rolnictwa, a przede wszystkim taką opinię wyrażają sami rolnicy na spotkaniach poselskich i w dyskusjach, które toczą się na wsi przed VI Zjazdem PZPR. Stwierdzam, że wszystkie projekty ustaw, nad którymi dyskutowaliśmy z rolnikami, budzą powszechne zainteresowanie i spotykają się z pełną aprobatą.</u> + <u xml:id="u-45.1" who="#PoselPawlikZdzislaw">W swoim wystąpieniu chcę jednakże poruszyć tylko niektóre problemy wynikające z projektu ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych i projektu zmian w ustawie Kodeksu cywilnego.</u> + <u xml:id="u-45.2" who="#PoselPawlikZdzislaw">Ustawy te, regulując szereg złożonych stosunków społeczno-produkcyjnych w indywidualnych gospodarstwach rolnych, będą miały w praktyce jednocześnie znacznie szerszy zasięg. Regulując stosunki własnościowe zgodnie z powszechnymi żądaniami rolników, zgodnie z założeniami, że ziemia powinna należeć do tych, którzy na niej pracują i praca ta jest źródłem ich utrzymania, spora grupa osób, które odeszły ze wsi do miast i pracują w zakładach lub instytucjach, zostanie pozbawiona prawa własności. Postanowienie takie jest ze wszech miar słuszne. Rozważając ten problem nie można jednak zapomnieć, że istnieje spora grupa ludzi, którzy pracują w zakładach i instytucjach w mieście, ale z braku mieszkań w mieście muszą zamieszkiwać na wsi (odnoszę to wyłącznie do robotników, a nie do tak zwanych chłopo-robotników). Poważna część tych robotników, w wyniku nie uregulowanych stosunków spadkowych, uważa się za współwłaścicieli tych mieszkań.</u> + <u xml:id="u-45.3" who="#PoselPawlikZdzislaw">Z chwilą wydania przez organy administracji rolnej aktów własności tym, którzy w gospodarstwach rolnych pracują, wszyscy inni, mieszkający w budynkach tych gospodarstw zostaną mocą ustawy pozbawieni prawa do współwłasności. Faktyczni właściciele będą starali się w tej sytuacji usunąć ze swojego siedliska bezprawnie zamieszkujące osoby. To co mówię nie jest rozważaniem teoretycznym. Nie znam tego zjawiska w skali krajowej, lecz przedstawiam je ze swojego okręgu wyborczego, na podstawie sygnałów i dyskusji robotników pracujących w zakładach i instytucjach, a mieszkających na wsi. Na przykład w powiecie kutnowskim na 15 tys. gospodarstw przypada 1 200 gospodarstw będących w takiej sytuacji. Jest to przede wszystkim problem występujący w małych miasteczkach i osadach, gdzie pracują zakłady przemysłowe, które w swych środowiskach odgrywają poważną rolę aktywizacji społeczno-gospodarczej. Z drugiej strony wyniki techniczno-ekonomiczne tych zakładów w poważnej mierze zależą od liczby zatrudnionych tam robotników posiadających kwalifikacje, a mieszkających na wsi. Dla przykładu podam, że zakład, w którym pracuję, znajduje się w takim właśnie małym miasteczku, liczącym około 8 tys. mieszkańców. W zakładzie tym, zatrudniającym około 2 300 pracowników, wielu bardzo dobrych fachowców — to mieszkańcy wsi, którzy muszą tam mieszkać, gdyż zakład nie jest w stanie zapewnić im mieszkań w mieście.</u> + <u xml:id="u-45.4" who="#PoselPawlikZdzislaw">Wielu z tych fachowców już teraz zwraca się o pomoc do zakładu, aby móc uzyskać mieszkanie, ponieważ ci, którzy będą współwłaścicielami gospodarstw i budynków, po wejściu w życie ustawy, wyraźnie dają im do zrozumienia, że nie będą mogli dalej korzystać z obecnych mieszkań.</u> + <u xml:id="u-45.5" who="#PoselPawlikZdzislaw">Chodzi więc o to, aby przy regulowaniu bardzo ważnych spraw dla rolnictwa znaleźć takie rozwiązanie, które nie wpłynie ujemnie na tok produkcji zakładów przemysłowych i innych instytucji. Moim zdaniem, wymagać to będzie zwiększenia budownictwa mieszkaniowego w tych ośrodkach.</u> + <u xml:id="u-45.6" who="#PoselPawlikZdzislaw">Zdaję sobie w pełni sprawę, że problem nie jest prosty do rozwiązania, że mimo ponad 25% wzrostu nakładów na budownictwo mieszkaniowe w obecnej 5-latce, nie będziemy mogli wszystkich potrzeb w tym zakresie zabezpieczyć. Wydaje się celowe, aby Rząd rozpatrując te problemy, z jednej strony w miarę możliwości zwiększał środki szczególnie na realizację resortowego budownictwa spółdzielczego w tych ośrodkach, a z drugiej strony, aby prezydia rad narodowych kierowały się zasadą rozumnego działania przy podejmowaniu określonych decyzji wynikających w trakcie praktycznego wcielania w życie postanowień, będących efektem ustaw przyjętych dzisiaj przez Sejm.</u> + <u xml:id="u-45.7" who="#PoselPawlikZdzislaw">Mam tu na myśli takie postępowanie, które nie doprowadzi do pozbawienia zakładów wykwalifikowanych i niezbędnych fachowców np. tokarzy, ślusarzy, frezerów, których obecnie jest za mało. Chodzi mi o to, aby ludzie ci, mający niejednokrotnie bardzo duży staż pracy w tych zakładach, nie musieli szukać pracy i mieszkań w innych ośrodkach przemysłowych, aby zgodnie z propozycjami zawartymi w tezach na VI Zjazd PZPR stwarzać warunki stabilności załóg przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-45.8" who="#PoselPawlikZdzislaw">Decyzje wynikające z ustawy realizować będą w decydującej mierze rady narodowe, a w zasadzie organy rolne tych rad. Aby decyzje te wykonać prawidłowo, aby były one przemyślane i rozsądne, celowe wydaje się zwrócenie uwagi na: odpowiednie, poprzez szkolenie, przygotowanie tych kadr, a z drugiej strony — rozważenie możliwości zwiększenia liczby pracowników w tych organach, szczególnie w powiatach, gdzie spraw tych jest bardzo dużo. Wysuwając ten wniosek, kieruję się ogromną liczbą gospodarstw, które wymagają uregulowania stanu stosunków własnościowych. W wielu powiatach woj. łódzkiego, według wstępnego rozeznania, jakie mają prezydia rad narodowych, zajdzie konieczność uregulowania prawa własności dla około 65% gospodarstw rolnych. Na przykład w pow. Rawa Mazowiecka na 19 500 gospodarstw rolnych od 1 ha, nie uregulowane prawa własności ma ponad 12 tys. gospodarstw, w pow. kutnowskim najbardziej towarowym w województwie łódzkim, na 15 tys. gospodarstw nie uregulowany problem własności występuje w 7 tys. gospodarstw. Podobnie kształtuje się sytuacja w innych powiatach. Rozpatrzenie tych spraw wymagać będzie odpowiednio dobrze przygotowanej, dużej liczby kadry fachowców. Należy też liczyć się z tym, że niektóre sprawy trzeba będzie rozpatrywać 2 lub więcej razy, gdyż pozbawieni prawa własności będą wnosić odwołania. Obecny stan liczebny pracowników, którzy będą odpowiedzialni za prawidłowe wykonanie ustawy, jest wysoce niewystarczający. Myślę, że sprawa ta znajdzie w decyzjach Rządu właściwe rozwiązanie.</u> + <u xml:id="u-45.9" who="#PoselPawlikZdzislaw">Chciałbym kilka słów powiedzieć o projekcie ustawy o obrocie ziemią. Trzeba podkreślić, że dotychczas wydane przepisy przyczyniły się w pewnym stopniu do zahamowania szkodliwego dla produkcji rolnej procesu rozdrabniania gospodarstw rolnych i poprawienia struktury. Nie osiągnęły one jednak przewidzianych celów, ponieważ zbyt sztywno regulowały sprawy podziałów, co utrudniało normalny obrót gruntami, uzasadniony względami gospodarczymi. W praktyce więc, przepisy te omijano, a obrót ziemią w dużej mierze odbywał się nieformalnie. Mimo statystycznego zmniejszenia się zawieranych aktów kupna-sprzedaży, zawartych w państwowych biurach notarialnych z około 58 tys. w 1963 r., tj. przed wejściem w życie ustawy o ograniczeniu podziału gospodarstw rolnych, do około 29 tys. w 1970 r. nie oznaczało zmniejszenia obrotu w ogóle, a tylko przeprowadzanie go w drodze nieformalnej. Na podstawie praktyki i obserwacji oraz wyrażanych na spotkaniach przez rolników opinii, można stwierdzić, że ani ustawa z 1963 r., ani późniejsze akty prawne wydawane w tej sprawie przez Radę Ministrów, Ministra Finansów, Ministra Sprawiedliwości — nie przyniosły pożądanych efektów, chociaż w pewnym stopniu złagodziły ten problem.</u> + <u xml:id="u-45.10" who="#PoselPawlikZdzislaw">Problem ten rozwiązuje kompleksowo dopiero ustawa dzisiaj rozpatrywana.</u> + <u xml:id="u-45.11" who="#PoselPawlikZdzislaw">Na zakończenie chcę stwierdzić, że wszystkie projekty ustaw przedstawione dzisiaj Sejmowi do akceptacji, spotkały się z pełną aprobatą rolników, którą wyrażali i wyrażają na spotkaniach poselskich; akceptują je robotnicy, dla których wzrost produkcji rolnej jest zapowiedzią lepszego ich zaopatrzenia i wzrostu poziomu życia. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-45.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-46"> + <u xml:id="u-46.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Głos zabierze ob. poseł Eugeniusz Mazurkiewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-47"> + <u xml:id="u-47.0" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Wysoka Izbo! W roku bieżącym Sejm parokrotnie omawiał podstawowe problemy rolnictwa. Wynika to przede wszystkim ze znaczenia, jakie ma rolnictwo w gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-47.1" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Zaspokajanie konsumpcyjnych potrzeb społeczeństwa jest bowiem ściśle uzależnione od tempa wzrostu i rozmiarów produkcji rolnej. Wynika to z faktu, że wydatki ludności na zakup towarów żywnościowych stanowią w ich budżetach około 43% oraz że duża część przyrostu funduszu płac w bieżącym pięcioleciu będzie kierowana nadal na zakupy żywności. Zadaniem rolnictwa jest więc tę żywność wyprodukować. Polityka ekonomiczna państwa w interesie całego społeczeństwa musi stwarzać rolnictwu właściwe warunki rozwoju, musi zabiegać, aby postęp produkcyjny był zbieżny z interesami gospodarki narodowej. Również względy społeczno-polityczne przemawiają za taką właśnie polityką. Z rolnictwa utrzymuje się około 30% ludności kraju. Pracuje w nim ponad 6 mln osób czynnych zawodowo w gospodarce narodowej. Chłopi są podstawowym sojusznikiem klasy robotniczej. Interesy budownictwa socjalistycznego wymagają więc także, aby stosunki między miastem a wsią kształtowały zainteresowania rolników postępem społeczno-gospodarczym, wzrostem produkcji, rozwojem socjalistycznych stosunków w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-47.2" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Na sytuację w rolnictwie duży wpływ wywiera obowiązujący zespół norm prawnych, które, jeśli nie stymulują pożądanych tendencji i zmian, .powinny być odpowiednio korygowane. Taką intencję wyrażają rozpatrywane na dzisiejszym posiedzeniu Wysokiej Izby projekty ustaw zgłoszone przez Rząd, do których zainteresowane komisje sejmowe wniosły szereg merytorycznych poprawek i uzupełnień.</u> + <u xml:id="u-47.3" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Projekty ustaw usankcjonują pod względem prawnym, zapowiedziane przez Biuro Polityczne KC PZPR i Prezydium NK ZSL w pierwszych miesiącach bieżącego roku zmiany funkcjonowania gospodarki rolnej, ulepszenia w zakresie związków ekonomicznych rolnictwa z innymi działami gospodarki narodowej, a także zapewnienie rolnictwu dochodów niezbędnych na realizację przewidzianych planem inwestycji z własnych środków rolników i poprawę życia ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-47.4" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Kierownictwo partii i Rządu, po VII i VIII Plenum KC PZPR wszechstronnie uruchamia społeczno-ekonomiczne siły naszej gospodarki, aby coraz lepiej zaspokajać potrzeby socjalno--bytowe, społeczne i kulturalne narodu.</u> + <u xml:id="u-47.5" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Głównym zadaniem rolnictwa jest znaczne przyspieszenie tempa wzrostu produkcji rolnej, w tym szczególnie produkcji zwierzęcej. Jest to niezbędny warunek do osiągnięcia wysokiej dynamiki wzrostu gospodarczego kraju i związanej z nim szybszej poprawy sytuacji materialnej ludzi pracy. Podkreślam ten fakt dlatego, że na każdy procent wzrostu realnych płac, dział gospodarki żywnościowej kraju — rolnictwo i przemysły rolno-spożywcze muszą dostarczyć dodatkowo duże ilości artykułów żywnościowych. Według obecnych szacunków wzrost dostaw towarów żywnościowych w bieżącym pięcioleciu powinien osiągnąć co najmniej 35%. Zadania stojące przed rolnictwem są bardzo napięte, wymagają wielu przedsięwzięć organizacyjnych, technicznych i ekonomicznych, a zwłaszcza rozwoju aktywności produkcyjnej i społecznej wszystkich producentów w kierunku wzrostu intensywności produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-47.6" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Na rozwój rolnictwa coraz większy wpływ od wielu lat wywiera przemysł. On też w przyszłości w dużym stopniu będzie przesądzał o tempie jego rozwoju. To stwierdzenie nie umniejsza znaczenia umiejętności zawodowych rolników, potrzeby celowego wykorzystania środków produkcji, lepszej organizacji procesów produkcyjnych, sprawniejszej obsługi rolnictwa przez zespół instytucji i organizacji z nim współpracujących. Podkreśla ono jedynie fakt, że rolnictwo stało się trwałym odbiorcą przemysłowych środków produkcji, nawozów mineralnych, chemicznych środków ochrony roślin, materiałów budowlanych, maszyn i urządzeń technicznych i innych środków, co stanowi duży rynek zbytu dla wyrobów przemysłowych i zobowiązuje przemysł do solidnego traktowania swojego partnera, dbania o wysoką jakość wyrobów, o szybkie zaspokajanie potrzeb produkcyjnych rolnictwa, co niestety, dotychczas nie zawsze było należycie realizowane.</u> + <u xml:id="u-47.7" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">I chociaż rozwój rolnictwa w latach najbliższych odbywać się będzie w warunkach:</u> + <u xml:id="u-47.8" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">— wyższego poziomu nakładów inwestycyjnych, — lepszego zaopatrzenia rolnictwa w środki produkcji, — usprawnień w sferze obrotu rolnego, a także — aktywniejszej pracy organizacji samorządu chłopskiego — to dla osiągnięcia szybkich efektów produkcyjnych uznano za konieczne dokonanie wielu innych ulepszeń w funkcjonowaniu rolnictwa, głównie w usunięciu przeszkód hamujących jego rozwój i przeobrażenia społeczno-strukturalne.</u> + <u xml:id="u-47.9" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Celowe jest przypomnienie w dzisiejszej debacie sejmowej niektórych tylko postanowień kierownictwa partii i Rządu w roku bieżącym, które rolnicy przyjęli z pełnym przekonaniem, że spełniają one ich postulaty i życzenia. Są to:</u> + <u xml:id="u-47.10" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">1) istotna podwyżka cen skupu trzody chlewnej, bydła i mleka;</u> + <u xml:id="u-47.11" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">2) poprawa warunków ekonomicznych przy kontraktacji zbóż i uproszczenie zasad jej organizacji;</u> + <u xml:id="u-47.12" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">3) przygotowanie przez resorty rolnictwa, przemysłu spożywczego i spółdzielczość wiejską projektów upowszechnienia wieloletniej kontraktacji podstawowych produktów roślinnych i zwierzęcych, co jeszcze bardziej będzie integrować organizacyjnie, technicznie i ekonomicznie gospodarstwa chłopskie ze spółdzielczością wiejską, uspołecznionym rynkiem zbytu i państwem socjalistycznym;</u> + <u xml:id="u-47.13" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">4) zwiększenie dostaw na rynek wiejski potrzebnych dla rolnictwa środków produkcji:</u> + <u xml:id="u-47.14" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">— materiałów budowlanych w celu złagodzenia występujących od szeregu lat niedoborów;</u> + <u xml:id="u-47.15" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">— maszyn i urządzeń rolniczych;</u> + <u xml:id="u-47.16" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">— mieszanek pasz treściwych, aby w warunkach niższych zbiorów roślin okopowych i zielonek uniknąć spadku pogłowia zwierząt, a osiągnąć dalszy wzrost produkcji zwierzęcej;</u> + <u xml:id="u-47.17" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">5) uznanie wielkiej roli w życiu społeczno-gospodarczym wsi samorządowych organizacji chłopskich — spółdzielczości wiejskiej i kółek rolniczych, a także państwowych gospodarstw rolnych, poparcie i stworzenie lepszych warunków dla szybkiego rozwoju majątku zespołowego, inicjatyw w działalności samorządowej i produkcyjnej, zwłaszcza w rozwoju kooperacji gospodarstw chłopskich, obejmowania ich w szerokim zakresie działalnością usługową i wiązania ściślej z celami gospodarki narodowej;</u> + <u xml:id="u-47.18" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">6) zapowiedź, że od 1 stycznia 1972 roku:</u> + <u xml:id="u-47.19" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">a) zniesione zostaną obowiązkowe dostawy zbóż, ziemniaków i zwierząt rzeźnych, co będzie miało szczególnie dodatni wpływ na rozszerzenie specjalizacji gospodarstw w określonych działach produkcji rolnej;</u> + <u xml:id="u-47.20" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">b) złagodzona będzie progresja podatkowa zwłaszcza dla gospodarstw średnich i większych w centralnych i wschodnich rejonach kraju, a także dla gospodarstw posiadających grunty lekkie, piaszczyste;</u> + <u xml:id="u-47.21" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">c) włączony zostanie do systemu podatkowego w niższym wymiarze Fundusz Rozwoju Rolnictwa — ważne źródło zespołowej akumulacji w rolnictwie chłopskim. Powstanie więc możliwość realizacji tych świadczeń w formie pieniężnej, które z własnymi środkami kółek rolniczych będą nadal służyły potrzebom gospodarstw chłopskich i mieszkańcom wsi;</u> + <u xml:id="u-47.22" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">d) rolnicy indywidualni i ich rodziny będą objęte ubezpieczeniami leczniczymi na ogólnych zasadach, przy częściowej odpłatności za te usługi w ramach podatku gruntowego;</u> + <u xml:id="u-47.23" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">e) podjęte zostaną także prace nad uporządkowaniem spraw własnościowych gospodarstw indywidualnych oraz zmianą przepisów prawnych dotyczących gospodarki ziemią, które spełniałyby dwa podstawowe cele: pozwalały na przejmowanie ziemi przez gospodarstwa mające możliwości wysoko wydajnej produkcji oraz powszechnie ułatwiały racjonalną gospodarkę ziemią.</u> + <u xml:id="u-47.24" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">W tych właśnie prawach zapadną ostateczne decyzje o charakterze ustawodawczym na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu.</u> + <u xml:id="u-47.25" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Wysoka Izbo! Rolnicy, pracownicy państwowych gospodarstw rolnych i spółdzielcy, decyzje społeczno-ekonomiczne kierownictwa partii i Rządu poparli wzrostem dostaw produktów rolnych do punktów skupu, wyższym zaangażowaniem sił i środków w rozwój produkcji. Jest wiele przesłanek uzasadniających stwierdzenie, że rolnicy nie będą szczędzić sił i wykażą niezbędną troskę, aby zadania postawione przed rolnictwem były możliwie najlepiej zrealizowane.</u> + <u xml:id="u-47.26" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Ze zbiorów bieżącego roku w okresie do 20 października, rolnicy indywidualni, PGR, spółdzielnie produkcyjne i ośrodki rolne kółek rolniczych dostarczyły państwu około 4,3 mln ton zbóż tj. o około 46% więcej niż w roku ubiegłym, wykonując zadanie NPG w około 86%.</u> + <u xml:id="u-47.27" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Rolnictwo wykonało też w pełni zwiększone zadania kontraktacji zbóż wraz ze zniesieniem obowiązkowych dostaw ze zbiorów w roku przyszłym. Zakontraktowano ponad 2,3 mln ha zbóż. Sprawnie przebiegają dostawy buraków cukrowych. Do 20 października cukrownie zakupiły ponad 6 mln ton, tj. o 1/3 więcej niż w analogicznym okresie roku ubiegłego.</u> + <u xml:id="u-47.28" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Skup ziemniaków ze względu na niższe plony utrzymuje się poniżej dostaw ubiegłego roku. Jedynie skup ziemniaków sadzeniaków kształtuje się powyżej poziomu ub. roku. Do 20 października skupiono ogółem 1,9 mln ton ziemniaków, tj. 78% w stosunku do skupu ubiegłorocznego. Dostawy ziemniaków jadalnych w pełni pozwalają zaopatrzyć ośrodki robotnicze i ludność miast, ale pragnę zaapelować z trybuny sejmowej do rolników o pełną realizację planu skupu ziemniaków. Państwo wychodzi im naprzeciw z dostawą znacznie większych ilości pasz treściwych, co pozwala w pełni zrównoważyć potrzeby bilansu paszowego.</u> + <u xml:id="u-47.29" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Na podkreślenie zasługuje utrzymująca się tendencja wzrostu pogłowia trzody chlewnej i bydła, zwłaszcza młodego bydła, a także drobiu. Przemysł mięsny odebrał od rolnictwa we wrześniu i październiku bieżącego roku znacznie większą liczbę zwierząt rzeźnych niż w roku ubiegłym. Pozwoliło to poważnie przekroczyć poziom skupu zwierząt rzeźnych w roku bieżącym w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego. Przebieg skupu wskazuje, że zadania NPG w tym zakresie powinny być o kilka procent przekroczone, co będzie miało istotne znaczenie dla poprawy zaopatrzenia rynku w mięso.</u> + <u xml:id="u-47.30" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Ludność miejska jest żywo zainteresowana przebiegiem skupu mleka, zwłaszcza, że w wyniku suszy w III kwartale br. zaznaczył się większy spadek skupu w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku. W pierwszej połowie października sytuacja uległa poprawie. Skup mleka kształtuje się nieco wyżej niż w ubiegłym roku. Wyrażam przekonanie, że ożywiona działalność Związku Spółdzielni Mleczarskich oraz opłacalne ceny skupu mleka, a także większe zaopatrzenie w pasze treściwe, w pełni pokrywające potrzeby dostawców, powinny zachęcić rolników do oszczędnej gospodarki mlekiem w gospodarstwie i wzrostu dostaw mleka towarowego do okręgowych spółdzielni mleczarskich.</u> + <u xml:id="u-47.31" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Rolnicy indywidualni w bieżącym roku znacznie zwiększyli wydatki pieniężne na zakup środków do produkcji rolnej. Na przykład w okresie 9 miesięcy br. zakupili oni o około 46% więcej maszyn rolniczych niż w analogicznym okresie roku ubiegłego, materiałów budowlanych nieco ponad 6% więcej, przy czym sprzedaż materiałów ściennych wzrosła powyżej 13%.</u> + <u xml:id="u-47.32" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Wzrosło również zainteresowanie rolników kupnem gruntów PFZ na powiększenie gospodarstwa lub tworzenie samodzielnych gospodarstw. W porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego, liczba chętnych zwiększyła się o około 25%. Bank Rolny posiada zgłoszenia na nabycie ziemi o łącznym obszarze około 110 tys. ha. Wszystko to świadczy o wzroście zainteresowania rolników powiększeniem produkcji.</u> + <u xml:id="u-47.33" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Wysoki Sejmie! Rozpatrywane na obecnym posiedzeniu projekty ustaw z zakresu rolnictwa zostały szeroko omówione przez posłów zabierających głos w dyskusji. Spełniają one intencje zawarte w deklaracjach politycznych kierownictwa naszej partii i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, z którym PZPR realizuje wspólną politykę rolną. Treść ustaw zmierza do umocnienia pozycji rolników, którzy bezpośrednio uprawiają ziemię, zwiększa zainteresowanie młodzieży wiejskiej pracą na roli, stwarza określone preferencje sprzyjające wzrostowi produkcji, rozwojowi kooperacji produkcyjnej i stopniowym przemianom strukturalnym i społecznym w naszym rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-47.34" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Pragnę poczynić jeszcze następujące uwagi do projektów ustaw, do których niebawem Sejm ustosunkuje się przez głosowanie.</u> + <u xml:id="u-47.35" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Projekt ustawy o ochronie użytków rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów ujmuje kompleksowo w akcie wyższego rzędu całokształt zagadnień związanych z ochroną ziemi, a pośrednio też chronić będzie środowisko biologiczne życia człowieka.</u> + <u xml:id="u-47.36" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Projekt ustawy przewiduje zwiększenie przede wszystkim restrykcji mających na celu ograniczenie do minimum przejmowanie ziemi na cele nierolnicze oraz spowodowanie przejmowania przede wszystkim gruntów najsłabszych, mało urodzajnych.</u> + <u xml:id="u-47.37" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Zdajemy sobie sprawę, że rozwój gospodarczy kraju będzie powodował ograniczanie obszaru użytków rolnych i leśnych, jednakże powinniśmy przekazywać na cele nierolnicze tylko takie ilości ziemi, jakie rzeczywiście są niezbędne. Praktyka dotychczasowa nie zawsze była zgodna z tą zasadą.</u> + <u xml:id="u-47.38" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Projekt ustawy zawiera też ważne dla gospodarki narodowej postanowienia, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-47.39" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">— zobowiązanie wszystkich posiadaczy gruntów do rolniczego lub leśnego ich użytkowania, — wprowadza pojęcie regionów intensywnego rozwoju rolnictwa, gdzie ziemia na cele rolnicze będzie szczególnie chroniona.</u> + <u xml:id="u-47.40" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Projekt ustawy przewiduje też kompleksowe działania przeciw erozji gleb, zwłaszcza erozji wodnej, której wpływom poddana jest stosunkowo duża ilość użytków rolnych i leśnych.</u> + <u xml:id="u-47.41" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Projekt ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych jest aktem o dużym znaczeniu społecznym dla rolników, którzy od lat użytkują ziemię jako samoistni posiadacze, a nabyli te nieruchomości na podstawie zawartej nieformalnie wobec obowiązujących przepisów prawa umowy sprzedaży, zamiany, darowizny, umowy o dożywocie lub innej umowy. Stają się oni z mocy postanowień ustawy właścicielami tych gruntów.</u> + <u xml:id="u-47.42" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Intencją projektu ustawy jest także uznanie z mocy samego prawa. za właścicieli samoistnych posiadaczy gruntów, których są użytkownikami od lat 5. Jednakże, jeśli posiadanie nieruchomości uzyskano w złej wierze, dla nabycia prawa własności, okres jej użytkowania przedłuża się co najmniej przez 10 lat. Jest to ze względów społecznych bardzo istotną poprawką.</u> + <u xml:id="u-47.43" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Ponadto, gdy właściciele nieruchomości lub najbliżsi członkowie rodziny z powodu stałego zatrudnienia w innych zawodach nie pracują w gospodarstwie rolnym, ich nieruchomości mogą być przekazane dzierżawcom lub dalszym członkom rodziny użytkującym je, albo też przejęte na własność państwa. Ze względu na złożoność spraw, w projekcie ustawy upoważniono Radę Ministrów do określenia trybu postępowania, m.in. określenie czasokresu, w którym właściciel może powrócić do pracy w rolnictwie, warunków nabycia nieruchomości, przypadków, w których nieruchomości nie będą podlegały przekazaniu lub przejęciu itp., o których m.in. mówił poseł Pawlik.</u> + <u xml:id="u-47.44" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Zarówno względy społeczne, jak i produkcyjne, przemawiają za takim właśnie regulowaniem spraw własności warsztatów rolnych, dających preferencje zwłaszcza długotrwałym, faktycznym jej użytkownikom.</u> + <u xml:id="u-47.45" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Projekt ustawy zmieniającej ustawę Kodeks cywilny ma przede wszystkim na celu umożliwienie pożądanych zmian w strukturze agrarnej gospodarstw rolnych poprzez:</u> + <u xml:id="u-47.46" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">— zniesienie zbyt sztywnych ograniczeń w obrocie ziemią, które wynikały z ustawy o niepodzielności gospodarstw, — elastyczniejsze stosowanie przepisów prawa dotyczących podziału i zbycia udziału gospodarstwa rolnego, — ustanowienie prawa pierwszeństwa nabycia gruntów na rzecz dotychczasowych długoletnich dzierżawców, a także — ograniczanie liczby osób, które mają prawo udziału w spłatach przy zniesieniu współwłasności oraz przy podziale gospodarstw rolnych.</u> + <u xml:id="u-47.47" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Intencją proponowanych zmian w przepisach Kodeksu cywilnego jest także zahamowanie odpływu środków pieniężnych z rolnictwa na rzecz osób mających stałe zatrudnienie poza gospodarką chłopską.</u> + <u xml:id="u-47.48" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Projekt ustawy o podatku gruntowym spełnia w szerokim zakresie postulaty zgłaszane przez rolników w odniesieniu do świadczeń gospodarstw chłopskich wobec państwa, gdyż obejmuje:</u> + <u xml:id="u-47.49" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">— spłaszczenie progresji podatkowej, — rozszerzenie ulg dla gospodarstw o glebach lekkich, dla gruntów dokupionych lub dzierżawionych, — włączenie Funduszu Rozwoju Rolnictwa oraz opłat z tytułu ubezpieczeń leczniczych w system podatku, a także — zmniejszenie ilości skal podatkowych oraz rozpiętości stawek procentowych przy opodatkowaniu szacunkowej przychodowości podatkowej gospodarstw rolnych.</u> + <u xml:id="u-47.50" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Projekt ustawy o podatku gruntowym uwzględnia również ulgi podatkowe dla gospodarstw tworzących określone zespoły kooperacyjne, co może mieć istotne znaczenie dla decyzji rolników w zakresie kooperacji produkcyjnej, gdyż zwiększać będzie dodatkowo efektywność tego rodzaju przedsięwzięć.</u> + <u xml:id="u-47.51" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Projekt ustawy o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i ich rodzin wprowadza dla tej nielicznej jeszcze grupy rolników — w zakresie renty starczej, inwalidzkiej oraz rodzinnej w razie utraty żywiciela — zasady i poziom ubezpieczeń społecznych stosowanych w gospodarce uspołecznionej. Projekt ustawy wprowadza też postanowienie, że spółdzielnie produkcyjne, w zależności od wypracowanego dochodu po-dzielnego, będą opłacały z niego określoną składkę ubezpieczeniową. Jest to zasada słuszna społecznie i stosowana powszechnie w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych w innych krajach socjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-47.52" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Wysoka Izbo! Rozpatrywane na obecnym posiedzeniu Sejmu projekty ustaw obejmują szeroki krąg norm prawnych o podstawowym znaczeniu dla dalszego rozwoju produkcji rolnej i dla pożądanych zmian społeczno-strukturalnych w naszym rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-47.53" who="#PoselMazurkiewiczEugeniusz">Wyrażam przekonanie Klubu Poselskiego PZPR, że obywatele posłowie będą głosować za ich uchwaleniem.</u> + <u xml:id="u-47.54" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-48"> + <u xml:id="u-48.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Lista mówców została wyczerpana. W związku z tym zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-48.1" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Przystępujemy, Wysoka Izbo, do głosowania nad omówionymi projektami ustaw.</u> + <u xml:id="u-48.2" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisje: Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego oraz Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-48.3" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-48.4" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-48.5" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-48.6" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów.</u> + <u xml:id="u-48.7" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Przystępujemy do głosowania nad następnymi projektami ustaw.</u> + <u xml:id="u-48.8" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisje: Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz Wymiaru Sprawiedliwości wraz z poprawką zgłoszoną przez posła sprawozdawcę — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-48.9" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-48.10" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-48.11" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto się wstrzymał? Nilkt.</u> + <u xml:id="u-48.12" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych.</u> + <u xml:id="u-48.13" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy zmieniającej ustawę Kodeks cywilny wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisje: Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz Wymiaru Sprawiedliwości wraz ze zgłoszonymi przez posła sprawozdawcę poprawkami — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-48.14" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-48.15" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-48.16" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-48.17" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę zmieniającą ustawę Kodeks cywilny.</u> + <u xml:id="u-48.18" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zniesieniu obowiązkowych dostaw zbóż, ziemniaków i zwierząt rzeźnych wraz, z poprawkami proponowanymi przez Komisję Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-48.19" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-48.20" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-48.21" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-48.22" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zniesieniu obowiązkowych dostaw zbóż, ziemniaków i zwierząt rzeźnych.</u> + <u xml:id="u-48.23" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o podatku gruntowym wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-48.24" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-48.25" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-48.26" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-48.27" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o podatku gruntowym.</u> + <u xml:id="u-48.28" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i ich rodzin wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-48.29" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-48.30" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-48.31" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-48.32" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-48.33" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Mamy wszystkie ustawy uchwalone.</u> + <u xml:id="u-48.34" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Przystępujemy do punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów oraz Komisji Wymiaru Sprawiedliwości o rządowym projekcie ustawy karnej skarbowej.</u> + <u xml:id="u-48.35" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Proszę posła sprawozdawcę Stanisława Tomaszewskiego o zabranie głosu.</u> + </div> + <div xml:id="div-49"> + <u xml:id="u-49.0" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Wniesiony pod obrady Wysokiej Izby projekt ustawy karnej skarbowej ma zastąpić ustawę o analogicznej nazwie z 1960 r. Potrzeba zmiany obecnej ustawy wynika z następujących względów.</u> + <u xml:id="u-49.1" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Przepisy obowiązującej od 1960 r. ustawy karnej skarbowej oparte były na ogólnych zasadach odpowiedzialności, na przepisach Kodeksu karnego z 1932 r., a w zakresie postępowania — w znacznym stopniu na przepisach Kodeksu postępowania karnego z 1928 r.</u> + <u xml:id="u-49.2" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Przeprowadzona przez Wysoki Sejm kodyfikacja prawa karnego, wejście w życie z dniem 1 stycznia 1970 r. nowego Kodeksu karnego i Kodeksu postępowania karnego wyłoniły potrzebę przystosowania do założeń przeprowadzonej kodyfikacji również prawa karnego skarbowego.</u> + <u xml:id="u-49.3" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Zarówno stosowanie w sprawach karnych skarbowych nowych instytucji prawa karnego, warunkowego umorzenia postępowania, kary ograniczenia wolności, środków ochronnych wobec recydywistów, jak i realizacja podstawowej zasady kodyfikacji — „rozwarstwienia” poszczególnych kategorii sprawców czynów karalnych i zróżnicowania środków represji karnej, wymaga wprowadzenia istotnych zmian w ustawie karnej skarbowej zarówno w jej części ogólnej, jak i szczegółowej.</u> + <u xml:id="u-49.4" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Istotnych zmian wymagała również procedura postępowania karnego skarbowego w kierunku usprawnień proceduralnych przewidzianych Kodeksem postępowania karnego, mających na celu przyspieszenie toku postępowania przy jednoczesnym zapewnieniu oskarżonemu prawa obrony.</u> + <u xml:id="u-49.5" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Z doświadczeń stosowania ustawy karnej skarbowej z 1960 roku wynika także potrzeba dokonania korekt niektórych rozwiązań, usunięcia niektórych przepisów i zastąpienia ich bardziej precyzyjnymi sformułowaniami.</u> + <u xml:id="u-49.6" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Z tych względów w 1970 roku Rząd wystąpił z inicjatywą ustawodawczą, przedkładają projekt ustawy, której cele i założenia wiążą się ściśle z ogólnonarodowym wysiłkiem, zmierzającym do zdynamizowania społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Jednym z warunków tego rozwoju jest zapewnienie należytej ochrony interesów skarbu państwa, właściwej dyscypliny finansowej i odpowiednio zróżnicowanej represji karnej w stosunku do osób naruszających ustalony ład prawny.</u> + <u xml:id="u-49.7" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Prace nad przedłożonym projektem ustawy podjęły Komisje: Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów oraz Wymiaru Sprawiedliwości. 16 października 1970 r. połączone komisje powołały podkomisję pod przewodnictwem posła prof. Zbigniewa Resicha, która w konsultacji z rzeczoznawcami z dziedziny prawa karnego oraz przy udziale przedstawicieli zainteresowanych resortów projekt rządowy przepracowała, wnosząc 69 poprawek. Zostały one przyjęte przez połączone komisje sejmowe.</u> + <u xml:id="u-49.8" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">W trakcie prac nad projektem nowej ustawy komisje analizowały rozmiary przestępczości skarbowej i skuteczność działania przepisów dotychczasowej ustawy karnej skarbowej. Komisje stwierdziły, że generalnie biorąc, ustawa była przydatnym instrumentem w ściganiu karalnych naruszeń prawa skarbowego. Z mocy tej ustawy w 1970 r., za przestępstwa podatkowe, dewizowe i celne wydziały finansowe i urzędy celne ukarały łącznie 52 334 osoby, w tym za wykroczenia i występki podatkowe 43 317 osób, a za przestępstwa i wykroczenia dewizowe i celne 9 017 osób. Łączna suma grzywien i kar pieniężnych wraz z przepadkiem wartości dewizowych i innych rzeczy wynosi ponad 50 min złotych. Ilość osób skazanych przez sądy jest stosunkowo niewielka. W 1970 r. za wszystkie trzy rodzaje przestępstw sądy skazały 400 osób, w tym karą pozbawienia wolności 221 osób, grzywną samoistną 159 osób. Orzeczona w tych sprawach suma grzywien i wartości dewizowych objętych przepadkiem na rzecz skarbu państwa wyniosła około 10 mln zł. Na przestrzeni ostatnich trzech lat liczba występków i wykroczeń podatkowych nie wzrasta, natomiast przestępstwa dewizowe i celne mają tendencje wzrastające. Niepokojący jest wzrost liczby spraw o charakterze aferowym. Tendencje te muszą być brane pod uwagę w polityce represyjnej.</u> + <u xml:id="u-49.9" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Mając na uwadze zmiany, jakie zaszły w polityce ekonomicznej państwa, połączone komisje starały się wniknąć w przepisy prawa podatkowego i postępowania podatkowego, prawa dewizowego i celnego, skłaniając resorty do ich przejrzenia i lepszego dostosowania do aktualnych potrzeb społeczno-gospodarczego rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-49.10" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Pragnę poinformować Wysoką Izbę, że w ciągu roku resorty, a szczególnie Ministerstwo Finansów, wykonały w tej dziedzinie poważną pracę.</u> + <u xml:id="u-49.11" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Bardzo istotne zmiany zaszły i zachodzą w przepisach podatkowych. W dniu dzisiejszym Wysoki Sejm uchwalił ustawę o zniesieniu dostaw obowiązkowych z dniem 1 stycznia 1972 roku i ustawę o podatku gruntowym i choć ilość kolizji tych grup podatników z ustawą karną skarbową była znikoma, gdyż rolnicy z wyjątkiem niektórych osób prowadzących działy specjalne i podatników podatku wyrównawczego nie biorą bezpośredniego udziału w postępowaniu podatkowym, to jednak akty te oddają zmiany zachodzące w polityce fiskalnej państwa.</u> + <u xml:id="u-49.12" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">W nie uspołecznionej gospodarce pozarolniczej rozszerzone zostały różne formy podatków zryczałtowanych, zapewniające większą stabilność opodatkowania, zwalniające podatników od uciążliwej dokumentacji ot roto w, kosztów i dochodów i ograniczające sytuacje, w których podatnicy mogą wejść w kolizję z przepisami podatkowymi i ustawą karną skarbową. Podatki zryczałtowane płaci aktualnie 3/4 ogólnej liczby prywatnych zakładów.</u> + <u xml:id="u-49.13" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Rozszerzony został zakres stosowanych ulg inwestycyjnych i bonifikat zatrudnieniowych, mających na celu pobudzenie rozwoju usług dla ludności i rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-49.14" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Podjęte zostały prace nad zastąpieniem dla niektórych grup rzemieślników podatku obrotowego i dochodowego — opłatą skarbową, rozszerzeniem stosowania ryczałtu umownego, likwidacją w podatku dochodowym tak zwanych — „dochodów cząstkowych” i wprowadzeniem jednej skali podatku dochodowego oraz uproszczeniami w zakresie postępowania podatkowego.</u> + <u xml:id="u-49.15" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">W zakresie obrotu wartościami dewizowymi zwiększony został limit wymienialnych środków płatniczych przy wyjazdach do krajów socjalistycznych do 7 tys. zł; w przygotowaniu jest zezwolenie podwyższające dopuszczalną kwotę wywozu w małym ruchu granicznym ze 150 zł do 500 zł oraz zarządzenie zezwalające na pobieranie od cudzoziemców przebywających w Polsce opłaty za świadczenia, za rzeczy ruchome i usługi w walutach obcych, z obowiązkiem odsprzedaży pobranych walut bankowi.</u> + <u xml:id="u-49.16" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Podwyższona została kwota dopuszczalnych darowizn na rzecz cudzoziemców przebywających w Polsce z 500 do 1000 zł oraz zawężony zostanie do ważniejszych składników majątkowych obowiązek zgłaszania mienia posiadanego za granicą. Rozszerzone zostały także możliwości realizacji walut krajów kapitalistycznych za pośrednictwem instytucji eksportu wewnętrznego Banku PKO. Wprowadzono także instytucje bankowych, oprocentowanych rachunków walutowych dla osób fizycznych, tak zwanych krajowców dewizowych.</u> + <u xml:id="u-49.17" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Istotne zmiany zaszły w przepisach celnych. W taryfie celnej przywozowej obniżono 6-krotnie stawki na wyroby ze złota, odstąpiono od wymiaru cła z wagą bezpośredniego opakowania i od badania częstotliwości przywożonych towarów dla jednego odbiorcy oraz zawieszono lub obniżono stawki celne wielu towarów, których niedobór występuje na rynku wewnętrznym.</u> + <u xml:id="u-49.18" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">W taryfie celnej wywozowej uproszczono system pozwoleń dewizowych oraz obniżono stawki towarów o cle zawyżonym lub mających charakter upominkowy.</u> + <u xml:id="u-49.19" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Z dniem 28 lipca br. weszły w życie nowe stawki taryfy przewozowej (zniesiono cło na 30 grup towarowych, obniżono na 28) i wywozowej (zniesiono cło na 4 grupy towarowe i obniżono na 9). Podjęte zostały prace nad generalną zmianą taryfy celnej. Zdaniem komisji zmiany w obszarach prawa podatkowego, dewizowego i celnego, z którym kolizje wymagają stosowania ustawy karnej skarbowej, zapoczątkowały proces zmian, który należy kontynuować. Jest bowiem jeszcze dużo do zrobienia:</u> + <u xml:id="u-49.20" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">1) w dziedzinie podatków i opłat pobieranych od rzemiosła usługowego, których skala wysokości w odniesieniu do warsztatów drobnych powinna zbliżać się do skali podatku od wynagrodzeń oraz w procedurze ich wymiaru i poboru, która wymaga dalszych uproszczeń i udoskonaleń, idących w kierunku większej stabilizacji opłat, co powinno zachęcać rzemieślników do inwestycji i rozszerzania działalności usługowej;</u> + <u xml:id="u-49.21" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">2) w zakresie przepisów o obrocie dewizami — poszukiwania i zmiany powinny zmierzać w kierunku doskonalenia mechanizmów włączających w rozwój gospodarki narodowej waluty obce, znajdujące się w posiadaniu ludności;</u> + <u xml:id="u-49.22" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">3) w zakresie przepisów celnych zmiany powinny iść w kierunku odchodzenia od fiskalnego charakteru cła i kształtowania taryfy celnej tak, by stawała się instrumentem polityki gospodarczej państwa, aby skutecznie chroniła monopol handlu zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-49.23" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Komisja zamierza utrzymać kontrolę poselską nad przebiegiem tych prac, uważa bowiem, że od tego, jakie są przepisy podatkowe, dewizowe i celne zależy w pewnym stopniu ilość kolizji z prawem i pośrednio z ustawą karną skarbową.</u> + <u xml:id="u-49.24" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Proponowane przez Komisję poprawki do projektu ustawy karnej skarbowej mają charakter merytoryczny i redakcyjny — uściślający. Poprawki o charakterze merytorycznym zmierzają w kierunku pogłębienia zasady „rozwarstwiania” sprawców czynów i środków represji.</u> + <u xml:id="u-49.25" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Poprawki te przedstawiają się następująco:</u> + <u xml:id="u-49.26" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">1. W art. 1 projekt określa przestępstwo skarbowe jako czyn zabroniony przez ustawę karną skarbową pod groźbą pozbawienia wolności, ograniczenia wolności lub grzywny. Przepis ten w istocie zawiera jedynie formalne określenie znamion przestępstwa nie uwypuklając jego materialnej istoty jako czynu społecznie niebezpiecznego. Komisje uznały za niezbędne uzupełnienie tego przepisu przez dodanie wyrazów charakteryzujących przestępstwo jako czyn społecznie niebezpieczny. Analogiczna poprawka dotyczy sformułowania art. 35, określającego istotę wykroczenia skarbowego.</u> + <u xml:id="u-49.27" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">2. W przypadku, gdy czyn wyczerpuje znamiona przestępstwa skarbowego i jednocześnie innego przestępstwa, projekt likwiduje możliwość podwójnego ukarania za ten sam czyn, przez zastosowanie zasady absorbcji kary, tzn. wchłonięcie kary łagodniejszej przez karę surowszą. Dotyczy to kar pozbawienia wolności i ograniczenia wolności. Komisje uznały za słuszne objąć tą zasadą kary grzywny. Wykonaniu podlegać będzie ta kara grzywny, która jest surowsza. W związku z tym zaproponowano odpowiednie poprawki do art. 6 i 257 projektu oraz dodano nowy art. 240 normujący proceduralne zagadnienia wiążące się z tą kwestią w sytuacji, gdy grzywnę za przestępstwo skarbowe, pozostające w zbiegu z innym przestępstwem, orzekł organ finansowy.</u> + <u xml:id="u-49.28" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">3. Projekt w art. 9 § 1 przewiduje, że za przestępstwo skarbowe zagrożone karą pozbawienia wolności, sąd może, kierując się zasadami celowości, wymierzyć karę ograniczenia wolności, jeżeli w konkretnym wypadku kara pozbawienia wolności nie przekraczałaby 6 miesięcy. Jest to przepis będący odpowiednikiem zasady wyrażonej w art. 54 Kodeksu karnego. Komisje uznały, że w zakresie przestępstw skarbowych można stosować karę ograniczenia wolności zamiast kary pozbawienia wolności w szerszym zakresie, w szczególności także wtedy, gdy wymierzona kara pozbawienia wolności nie przekraczałaby jednego roku. Z tych samych przyczyn komisje proponują także poprawkę w art. 26 § 1 pkt 2. Chodzi o to, aby także w ramach nadzwyczajnego zaostrzenia kary, sądy mogły stosować w uzasadnionych przypadkach karę ograniczenia wolności.</u> + <u xml:id="u-49.29" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">4. Projekt przewiduje w art. 16 możliwość wymierzenia dodatkowej kary przepadku drogowego środka przewozowego, gdy przedmiot przestępstwa był w nim ukryty w miejscu nie przeznaczonym do umieszczania przewożonych rzeczy. Chodzi w szczególności o sytuację, gdy sprawcy przemytu wartości dewizowych lub innych rzeczy, ukrywają je w oponach samochodowych, gaźnikach lub innych mechanizmach samochodu. Sprawcy takich czynów powinni liczyć się z surową represją, w tym również z możliwością przepadku pojazdu. Jednakże taka kara mogłaby być zbyt dotkliwa, gdyby istniała poważna dysproporcja między wartością pojazdu a wartością przemycanych w nim przedmiotów. Z tych przyczyn komisje proponują odpowiednie przeredagowanie art. 16 i uzupełnienie art. 17 projektu.</u> + <u xml:id="u-49.30" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">5. W art. 68 projekt przewiduje odpowiedzialność karną za podstępne wyłudzenie zezwolenia dewizowego lub używanie takiego zezwolenia. Komisje uznały za niezbędne uzupełnienie tego przepisu wyjaśnieniem, że czynność dokonaną na podstawie zezwolenia dewizowego, o którym sprawca wie, że zostało podstępnie wyłudzone — uważa się za czynność dokonaną bez zezwolenia. Kto więc świadomie korzysta z takiego zezwolenia, traktowany będzie jako działający bez wymaganego zezwolenia.</u> + <u xml:id="u-49.31" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">6. W art. 70 projekt przewiduje surowe sankcje za niektóre przestępstwa dewizowe popełniane w warunkach recydywy lub w innych, szczególnie obciążających okolicznościach. Zagrożeniem jest, według projektu, kara pozbawienia wolności od 2 do 15 lat oraz grzywna do miliona złotych. Podobne sankcje przewiduje w art. 25 dotychczasowa ustawa karna skarbowa. Komisje uznały za słuszne zastąpienie wspomnianej kary pozbawienia wolności kara od 1 roku do 10 lat. Nie oznacza to w istocie złagodzenia represji karnej za najpoważniejsze przestępstwa dewizowe, zwłaszcza w postaci aferowej, gdyż Kodeks karny z 1969 r. w art. 135 przewiduje już odpowiednio surowe sankcje za takie czyny, w szczególności w postaci kary pozbawienia wolności od 8 do 15 lat lub kary 25 lat pozbawienia wolności. W tym kontekście przepis art. 70 ustawy karnej skarbowej dotyczyć będzie szczególnie poważnych przestępstw dewizowych, nie wyczerpujących jednak jeszcze znamion zbrodni określonej w art. 135 § 1 Kodeksu karnego.</u> + <u xml:id="u-49.32" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">7. W zakresie przestępstw celnych i dotyczących obrotu towarowego z zagranicą, komisja uznała za słuszne dostosować określenie czynów stanowiących tzw. paserstwo celne, do sformułowań zawartych w art. 215 i 216 Kodeksu karnego. W związku z tym zaproponowano nowe ujęcie art. 76 i 77 projektu.</u> + <u xml:id="u-49.33" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">8. W zakresie przestępstw podatkowych projekt przewiduje stosunkowo surowe sankcje wobec tych osób, które będąc płatnikami lub inkasentami podatku, wbrew obowiązkowi nie pobierają tego podatku lub pobierają podatek w kwocie niższej cd należnej. Zdaniem komisji szkodliwość tych czynów jest różna nie tylko w zależności od wysokości uszczuplonego podatku, ale także w zależności od charakteru tego podatku.</u> + <u xml:id="u-49.34" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Niewątpliwie szkodliwość takich czynów jest większa w sytuacji, gdy chodzi o styk gospodarki uspołecznionej z nie uspołecznioną, a mianowicie o pobór przez płatników podatku, w związku ze świadczeniem dostaw robót i usług na rzecz gospodarki uspołecznionej. Praktyka wskazuje, że na tym odcinku jest sporo nadużyć, powodujących poważne straty także w postaci uszczupleń podatkowych. Z tych przyczyn komisje uznały za słuszne utrzymanie stosunkowo surowszych sankcji w przypadku, gdy chodzi o uszczuplenie podatku pobieranego przez płatników przy wypłacie należności za dostawę, roboty i usługi, ustalając jednocześnie bardziej umiarkowane sankcje w zakresie poboru innych podatków (np. podatku od wynagrodzeń). Odpowiednie poprawki ujęte są w nowym brzmieniu art. 90 oraz w art. 90 b.</u> + <u xml:id="u-49.35" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">9. Odnośnie do przestępstw i wykroczeń w jednostkach gospodarki uspołecznionej w zakresie podatków i rozliczeń z budżetem państwa, komisje zaproponowały nowe brzmienie art. 104 § 1. Przepis ten dotyczy odpowiedzialności za narażenie skarbu państwa na uszczuplenie podatków lub innych należności budżetowych z różnych tytułów wymienionych w tym przepisie. Komisje uznały za właściwe uściślenie tego przepisu przez ustalenie, że chodzi o takie należności, do których mają zastosowanie przepisy o zobowiązaniach podatkowych. Zaproponowano również złagodzenie przewidzianych w tym przepisie sankcji grzywny. Proponując to złagodzenie komisje miały na uwadze, że pracownicy, dopuszczający się takich przestępstw, z reguły nie działają w celu uzyskania osobistych korzyści i w tych warunkach przewidzianą w projekcie maksymalną wysokość grzywny — do 100 tys. zł — można obniżyć do 50 tys. zł, a przy działaniu nieumyślnym do 10 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-49.36" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">10. Pragnę zgłosić jeszcze drobną poprawkę redakcyjną: proponuję, aby w art. 7 § 2 pkt 1 wyraz — „rewizja” zastąpić wyrazem — „przeszukanie” — chodzi tu po prostu o dostosowanie do przyjętej już w tym zakresie terminologii Kodeksu postępowania karnego.</u> + <u xml:id="u-49.37" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Wysoka Izbo! W projekcie ustawy karnej skarbowej zrealizowano w maksymalnym stopniu wspomnianą już zasadę — „rozwarstwienia” poszczególnych kategorii sprawców czynów karalnych. Znajduje to już wyraz w odejściu od określania zarówno występków skarbowych, jak i wykroczeń skarbowych wspólnym mianem — „przestępstwa skarbowego”. Przestępstwem skarbowym, według projektu, są te czyny, które według dotychczasowych przepisów stanowiły występki skarbowe.</u> + <u xml:id="u-49.38" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Ponadto w wypadkach uzasadnionych mniejszą szkodliwością czynów, stanowiących dotychczas występki, czyny takie potraktowano jako wykroczenia. Zmieniono także dotychczasową zasadę odpowiedzialności za występki skarbowe, popełnione z winy umyślnej lub nieumyślnej. Według dotychczasowych przepisów sprawca występku skarbowego ponosił odpowiedzialność, w razie dopuszczenia się takiego czynu, zarówno z winy umyślnej, jak i nieumyślnej, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej.</u> + <u xml:id="u-49.39" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">W projekcie przyjęto zasadę wyrażoną w art. 6 Kodeksu karnego, a mianowicie, że sprawca odpowiada za przestępstwo skarbowe popełnione z winy umyślnej, chyba że przepis szczególny przewiduje również odpowiedzialność także z winy nieumyślnej. Takie ujęcie powodowało konieczność zmiany konstrukcji niemal wszystkich przepisów części szczegółowej, m.in. przez wyodrębnienie czynów karalnych także w razie ich popełnienia z winy nieumyślnej.</u> + <u xml:id="u-49.40" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Polityka rozwarstwienia znalazła wyraz w licznych:</u> + <u xml:id="u-49.41" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">1. złagodzeniach 2. zaostrzeniach przewidzianych zarówno w części ogólnej, jak i szczegółowej przepisów ustawy karnej skarbowej.</u> + <u xml:id="u-49.42" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">1. Złagodzenia znajdują w szczególności wyraz w:</u> + <u xml:id="u-49.43" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">a) recypowaniu z KK instytucji warunkowego umarzania postępowania, b) przyjęciu zasady absorbcji kary zarówno w zakresie pozbawienia wolności, jak i grzywny, c) wprowadzeniu do katalogu kar kary ograniczenia wolności i stworzeniu możliwości jej stosowania w zakresie szerszym niż prze- widu i e to KK.</u> + <u xml:id="u-49.44" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">d) w tym, że nadzwyczajne zaostrzenie kary może wyrażać się nie tylko pozbawieniem wolności, ale także ograniczeniem wolności, e) w tym, że zastępcza kara pozbawienia wolności ma być stosowana tylko wtedy, gdy grzywna lub kara pieniężna przekraczała 1000 zł.</u> + <u xml:id="u-49.45" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">f) złagodzeniu warunków zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności i warunkowego, przedterminowego zwolnienia z odbywania tej kary, przez umożliwienie spłaty uszczuplonych należności w okresie zawieszenia lub przedterminowego zwolnienia, g) skróceniu w zakresie wykroczeń okresu zastępczej kary pozbawienia wolności z 3 do 2 miesięcy oraz okresu przedawnienia orzekania i wykonania kary z 3 do 2 lat i terminów zatarcia z 3 do 2 lat.</u> + <u xml:id="u-49.46" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">W części szczegółowej — zagrożenie karą obniżono w 58 artykułach.</u> + <u xml:id="u-49.47" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">2. Zaostrzenia znajdują wyraz w:</u> + <u xml:id="u-49.48" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">a) dostosowaniu do KK i Kodeksu wykroczeń minimalnej grzywny i kary pieniężnej, które wzrastają — grzywna ze 100 do 500 zł i kara pieniężna z 50 do 100 zł, b) ujednoliceniu zamiennika kary grzywny i kary pieniężnej na zastępczą karę pozbawienia wolności zgodnie z Kodeksem karnym i Kodeksem wykroczeń, w przeliczeniu 50—150 zł na 1 dzień pozbawienia wolności, c) rozszerzeniu środków represyjnych na możliwość stosowania w razie skazania sprawcy na karę pozbawienia wolności kar dodatkowych pozbawienia praw publicznych, zakazu zajmowania określonych stanowisk lub określonej działalności, d) wprowadzeniu możliwości orzekania przepadku środków przewozowych, gdyby przedmiot przestępstwa był w nich ukryty, a wartość jego pozostawała w odpowiedniej proporcji do wartości środka przewozu, e) możliwości stosowania nadzoru ochronnego wobec recydywistów karanych uprzednio karą pozbawienia wolności o wymiarze ponad 6 miesięcy, f) odpowiedzialności także za usiłowanie dokonania niektórych wykroczeń dewizowych i celnych.</u> + <u xml:id="u-49.49" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">W przepisach szczegółowych zaostrzone zostały w 18 artykułach sankcje za przestępstwa dewizowe, celne, podatkowe. Zagrożeniem najczęściej przewidzianym przez projekt jest kara grzywny. Zagrożenie taką karą występuje w 55 artykułach części szczegółowej. Drugim co do częstotliwości zagrożeniem jest kara pieniężna. Zagrożenie taką karą występuje w 45 artykułach części szczegółowej. Kara pozbawienia wolności przewidziana jest w 19 artykułach części szczegółowej. Te wszystkie trzy podstawowe zagrożenia występują niejednokrotnie w tym samym artykule części szczegółowej, a mianowicie: kara pozbawienia wolności za szczególnie szkodliwą postać czynu, kara grzywny za mniej szkodliwą postać czynu, kara pieniężna za czyny o relatywnie niewielkiej szkodliwości, tj. gdy czyn stanowi wykroczenie.</u> + <u xml:id="u-49.50" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">W zakresie ogólnych zasad odpowiedzialności w przedłożonym projekcie recypowano niemal wszystkie przepisy części ogólnej nowego Kodeksu karnego, z wyjątkiem tych, które dotyczą zbrodni bądź tych, które na tle odrębności prawa karnego skarbowego wymagają zasadniczej modyfikacji lub odmiennego uregulowania. Recypowano również niektóre przepisy części ogólnej nowego Kodeksu karnego, jeśli chodzi o ogólne zasady odpowiedzialności za wykroczenia skarbowe, przy czym materialna część tych przepisów odpowiada, z pewnymi modyfikacjami, przepisom części ogólnej Kodeksu wykroczeń.</u> + <u xml:id="u-49.51" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">W układzie części szczegółowej najbardziej istotna zmiana polega na wyłączeniu z rozdziału dotyczącego przestępstw podatkowych — przestępstw popełnianych w jednostkach gospodarki uspołecznionej i włączeniu ich do odrębnego rozdziału, obejmującego zarówno ostatnio wymienione czyny, jak i przestępstwa i wykroczenia w zakresie rozliczeń z budżetem państwa. Wynika to stąd, że pod względem ekonomicznym wpływy do budżetu państwa z tytułu rozliczeń jednostek gospodarki uspołecznionej mają w istocie taki sam charakter jak wpływy z tytułu podatków od tych jednostek. Również okoliczności, w których dochodzi do naruszenia przepisów w omawianym zakresie przez pracowników zatrudnionych w jednostkach gospodarki uspołecznionej, są najczęściej takie same.</u> + <u xml:id="u-49.52" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">W toku prac nad projektem poddano weryfikacji wszystkie sformułowania ustawy karnej skarbowej z 1960 roku, dotyczące określenia czynów zabronionych, korygując niedostatecznie precyzyjne ujęcia lub nasuwające wątpliwości w praktyce.</u> + <u xml:id="u-49.53" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">W zakresie zasad i trybu postępowania w sprawach karnych skarbowych zachowano w zasadzie rozwiązania dotychczasowe, których przydatność w pełni potwierdza praktyka.</u> + <u xml:id="u-49.54" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Przepisy o postępowaniu w sprawach karnych skarbowych można podzielić na dwa podstawowe działy, a mianowicie: postępowanie przed organami finansowymi i postępowanie przed sądem.</u> + <u xml:id="u-49.55" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Postępowanie przed organami finansowymi obejmuje całość postępowania przygotowawczego, w tym również w sprawach należących do właściwości sądu, a nadto przepisy o postępowaniu przed finansowymi organami orzekającymi, łącznie z postępowaniem wykonawczym.</u> + <u xml:id="u-49.56" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Postępowanie przygotowawcze oparte jest w znacznym stopniu na przepisach Kodeksu postępowania karnego, z tą modyfikacją, że prowadzone jest z reguły przez organy finansowe.</u> + <u xml:id="u-49.57" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Postępowanie przed finansowymi organami orzekającymi jest zbliżone do postępowania karno-administracyjnego, z tą istotną różnicą, że nie przeprowadza się rozprawy, a podstawą rozstrzygnięcia jest materiał dowodowy zebrany w toku dochodzenia, uzupełniony w razie potrzeby bezpośrednio przez organ orzekający. Specyficzną instytucją postępowania przed finansowymi organami orzekającymi jest dobrowolne poddanie się karze, umożliwiające rychłe zakończenie postępowania bez wydania orzeczenia karnego i bez potrzeby stosowania środków egzekucyjnych. Do szczególnych instytucji postępowania karnego skarbowego wypadnie zaliczyć także postępowanie w stosunku do nieobecnych, stosowane przede wszystkim w sprawach o przestępstwa i wykroczenia z zakresu ceł i obrotu towarowego z zagranicą oraz przy przestępstwach i wykroczeniach dewizowych.</u> + <u xml:id="u-49.58" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Prawomocne rozstrzygnięcia organów finansowych, w wypadku stwierdzenia ich niezgodności z przepisami prawa, podlegają uchyleniu lub zmianie w drodze nadzoru służbowego. Jest to instytucja będąca odpowiednikiem uchylania lub zmiany prawomocnych orzeczeń w postępowaniu sądowym, w drodze rewizji nadzwyczajnej. Właściwość finansowych organów orzekających w sprawach o przestępstwa skarbowe (według dotychczasowej nomenklatury — — „w sprawach o występki skarbowe”) jest w istocie rzeczy warunkowa, w każdej bowiem sprawie oskarżony o takie przestępstwo może po wydaniu orzeczenia karnego I instancji złożyć żądanie skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego.</u> + <u xml:id="u-49.59" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Postępowanie przed sądem zarówno w sprawach skierowanych na tę drogę na żądanie strony, jak i w sprawach objętych aktem oskarżenia, toczy się według przepisów postępowania karnego. Istotne modyfikacje polegają na tym, że prawa strony przysługują również organowi finansowemu, działającemu (przez swego przedstawiciela) w charakterze oskarżyciela publicznego, zamiast lub obok prokuratora. Podobnie jak w postępowaniu przed finansowymi organami orzekającymi, także w postępowaniu przed sądem, stosowany jest szczególny tryb postępowania w stosunku do nieobecnych.</u> + <u xml:id="u-49.60" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Systematykę przepisów o postępowaniu karnym Skarbowym dostosowano w maksymalnym stopniu do układu przyjętego w nowym Kodeksie postępowania karnego. Powinno to ułatwić w praktyce stosowanie nowej ustawy karnej skarbowej, która podobnie jak ustawa dotychczasowa z 1960 r., wielokrotnie powołuje się na przepisy kpk. Stosując odesłanie do przepisów kpk powoływano te artykuły i paragrafy, które będą miały zastosowanie wprost lub odpowiednio w postępowaniu karnym skarbowym, unikając w ten sposób sformułowań w tej kwestii zbyt ogólnych, niedostatecznie precyzyjnych (por. np. art. 152, 156, 157, § 2 uks z 1960 r.).</u> + <u xml:id="u-49.61" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">W objętych projektem nowych przepisach o postępowaniu karnym skarbowym uwzględniono okoliczność, że w postępowaniu tym mogą występować obok spraw stosunkowo prostych, również sprawy nader zawiłe, a przy tym zagrożone surowymi sankcjami.</u> + <u xml:id="u-49.62" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Z tych przyczyn przewidziano stosowanie w zakresie przestępstw poważniejszych gwarancji procesowych takich samych jak przewiduje to nowy Kodeks postępowania karnego, a dla innych spraw stosowanie uproszczeń podobnych, jak przewiduje to nowy Kodeks postępowania karnego w art. 422. Ponadto w nowych przepisach o postępowaniu skorygowano szereg rozwiązań dotychczasowych, mając na uwadze usprawnienie i przyspieszenie toku postępowania, a także usunięto niektóre luki istniejące w obecnie obowiązujących przepisach.</u> + <u xml:id="u-49.63" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">W zakresie postępowania wykonawczego uwzględniono w maksymalnym stopniu przepisy Kodeksu karnego wykonawczego. Tak ujęte nowe prawo karne skarbowe będzie aktem normatywnym, zharmonizowanym z całością kodyfikacji prawa karnego, przy zachowaniu niektórych odrębności, uzasadnionych specyfiką przestępstw skarbowych.</u> + <u xml:id="u-49.64" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Projekt nie reguluje zagadnienia odpowiedzialności nieletnich, gdyż sprawa ta będzie przedmiotem odrębnej ustawy. Do czasu jej wydania obowiązywać będą przejściowo dotychczasowe przepisy, normujące odpowiedzialność nieletnich.</u> + <u xml:id="u-49.65" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Komisja uważa, że w praktycznej realizacji ustawy karnej skarbowej należy unikać nadmiernego angażowania aparatu finansowego i celnego w sprawy drobne, a skupiać trzeba jego uwagę na ściganiu czynów o poważnej szkodliwości społecznej. Przepisy ustawy karnej skarbowej, rozwarstwiające poszczególne kategorie sprawców czynów karalnych i środków represji, powinny sprzyjać takiemu elastycznemu działaniu, które gruntowałoby w społeczeństwie przekonanie, że nie ma tolerancji dla czerpiących zyski z uchylania się od płacenia podatku lub ze spekulacji dewizowych i przemytu. Organy skarbowe powinny zapewnić sobie odpowiednią informację oraz szkolić i doskonalić aparat finansowy i celny, podnosząc jego przygotowanie zawodowe i kulturę pracy.</u> + <u xml:id="u-49.66" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Mając na względzie omówione walory projektu ustawy karnej skarbowej, w przekonaniu, że będzie ona dobrze służyć ochronie interesu społecznego przed zaborczością rzeczywistych przestępców skarbowych, a tym samym przyczyni się do ugruntowania ładu i porządku prawnego, niezbędnego dla dalszego społeczno-gospodarczego rozwoju kraju, wytyczonego tezami na VI Zjazd PZPR — w imieniu Komisji: Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów oraz Wymiaru Sprawiedliwości wnoszę o uchwalenie ustawy karnej skarbowej w brzmieniu zawartym w druku sejmowym nr 41 wraz z poprawkami wymienionych Komisji, zgłoszonymi w druku sejmowym nr 97 oraz z uwzględnieniem dodatkowej poprawki w art. 7 § 2 pkt 1 w sprawie zastąpienia słowa — „rewizja” słowem — „przeszukanie”.</u> + <u xml:id="u-49.67" who="#PoselTomaszewskiStanislaw">Jednocześnie wnoszę o upoważnienie Marszałka Sejmu do ustalenia w tekście ustawy karnej skarbowej ciągłej numeracji artykułów, paragrafów i punktów wynikających z poprawek uchwalonych przez Wysoki Sejm.</u> + <u xml:id="u-49.68" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-50"> + <u xml:id="u-50.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Czy w sprawie projektu tej ustawy ktoś z Obywateli Posłów chce zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-50.1" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Głos ma poseł Zygmunt Filipowicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-51"> + <u xml:id="u-51.0" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Chciałbym przed uchwaleniem ustawy postawić dwa pytania Ministrowi Finansów.</u> + <u xml:id="u-51.1" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Pytanie pierwsze. Dlaczego projekt ustawy karnej skarbowej nie zawiera słusznej zasady, że uczestnik nielegalnej transakcji dewizowej, który wpłaci sumę transakcji w dewizach do kasy państwowej, nie podlega karze?</u> + <u xml:id="u-51.2" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Uzasadnienie: każdy ma prawo wpłacić walutę obcą w zamian za towar do kas PKO lub PHZ — „Prodimex”. Instytucje te, słusznie zresztą, nie badają pochodzenia tych dewiz, bowiem wówczas w niemałym stopniu spadłyby ich obroty. Jednocześnie jednak rzemieślnik, który pragnie zaopatrzyć się w „Prodimexie” w niezbędne mu do produkcji materiały i kupi na — „czarnym rynku” dolary, a następnie wpłaci je do kasy — „Prodimexu” — może być ukarany. Przy obecnym, jak też proponowanym stanie prawnym, może on być ścigany i karany za przestępstwo, przewidziane w art. 46 ustawy karnej skarbowej. Procesy takie zdarzały się, a dopiero orzeczenie Sądu Najwyższego ustalało, że kończyły się one umorzeniem postępowania karnego. Władze prokuratorskie, zgodnie z obowiązującymi zresztą normami, procesy te przygotowywały i wnosiły akty oskarżenia w tego typu sprawach.</u> + <u xml:id="u-51.3" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wyrażam przekonanie, że projekt ustawy powinien położyć kres takim postępowaniom karnym i zamieścić wyraźny przepis w tym względzie. Nie musi to być koniecznie projekt ustawy, może to być przepis wykonawczy, który zlikwiduje takie postępowanie karne. To pytanie stawiane jest pod adresem Ministra Finansów i zmierza do wyjaśnienia, czy w akcie wykonawczym nie będzie takiego przepisu, który by wyjaśnił te sprawy.</u> + <u xml:id="u-51.4" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Pytanie drugie. Projekt ustawy zaostrza, i to znacznie, odpowiedzialność za przestępstwa dewizowe dotyczące wartości powyżej 100 tys. zł. Jednocześnie jednak nie ustala jednolitych i jasnych sposobów obliczania wartości przedmiotu transakcji dewizowych. Postawi to sądy wobec wielu wątpliwości, gdyż kryteria, od których zależy wysoki wymiar kary, mogą budzić dużo wątpliwości.</u> + <u xml:id="u-51.5" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Uzasadnienie. Wartość transakcji, której przedmiot stanowią dolary w zlocie, oblicza się według cen skupu PP — „Jubiler” (na podstawie okólnika Ministerstwa Finansów z 24 stycznia 1966 r. — Monitor Polski poz. 37) — to jest 3 400 zł za złotą 20-dolarówkę. Zatem już przy transakcji 600 dolarów w złocie przedmiot przestępstwa przekroczy 100 tys. zł. Natomiast trzeba sprzedać z górą 4 tys. dolarów papierowych, aby ponieść tę samą odpowiedzialność (dolar papierowy liczy się według kursu 24 zł). A przecież 30 złotych monet 20-dolarowych odpowiada wartości 1500 dolarów papierowych. Wyrażam przekonanie, że przepisy karne powinny być ściśle zharmonizowane z ustawodawstwem dewizowym, jak też z aktami wykonawczymi, określającymi wartości wymienne walut obcych. Tak brzmią moje dwa pytania.</u> + </div> + <div xml:id="div-52"> + <u xml:id="u-52.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-52.1" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Czy ktoś z Obywateli Posłów ma jakieś pytania?</u> + <u xml:id="u-52.2" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-52.3" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Wobec tego proszę Obywatela Ministra o odpowiedź.</u> + </div> + <div xml:id="div-53"> + <u xml:id="u-53.0" who="#MinisterFinansowJozefTrendota">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Pytania, które postawił obywatel poseł Filipowicz są pytaniami szczegółowymi. Myślę, że gdyby te pytania były zadane w toku debaty komisji sejmowej można byłoby problemy te bliżej wyjaśnić.</u> + <u xml:id="u-53.1" who="#MinisterFinansowJozefTrendota">Chciałbym prosić Wysoką Izbę o zezwolenie na udzielenie odpowiedzi na postawione pytania po ich rozpatrzeniu bądź bezpośrednio ob. posłowi Filipowiczowi, bądź na komisji sejmowej lub na plenum, jeśli Obywatel Marszałek Sejmu uzna to za celowe. Dziękuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-54"> + <u xml:id="u-54.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Prosi jeszcze o głos poseł Łubieński.</u> + <u xml:id="u-54.1" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Poseł Łubieński Konstanty:</u> + <u xml:id="u-54.2" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Wydaje mi się, że odpowiedź Ministra Finansów na pytania, które zostały postawione przez posła Filipowicza nie dała nam jednak satysfakcji. Dotyczą one ważnych, szczegółowych spraw. Chciałem też wysunąć pod adresem Rządu prośbę, aby w możliwie niedługim czasie posiedzenie mogło być poświęcone dwom tematom, oczywiście oddzielnie, to znaczy: polityce dewizowej państwa i polityce celnej. Rozumiem oczywiście, że polityka dewizowa i polityka celna są pewną funkcją ogólnej polityki gospodarczej, tym niemniej jednak budzą one takie wątpliwości w społeczeństwie, że wymagają dyskusji na posiedzeniu plenarnym i dosyć głębokiego uzasadnienia tej polityki przez Rząd. Dlatego też apelowałbym do Rządu, aby tym tematom poświęcić osobne posadzenie plenarne.</u> + <u xml:id="u-54.3" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Apel został skierowany do Rządu. Pytania pod adresem Ministra Finansów również są zgłoszone. Odpowiedź będzie zgodnie z przyrzeczeniem udzielona.</u> + <u xml:id="u-54.4" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Czy ktoś z Obywateli Posłów chciałby jeszcze zabrać głos? Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-54.5" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-54.6" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy karnej skarbowej wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisje: Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów oraz Wymiaru Sprawiedliwości wraz ze zgłoszoną dzisiaj przez posła sprawozdawcę dodatkową poprawką redakcyjną — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-54.7" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-54.8" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-54.9" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto się wstrzymał? 4 głosy.</u> + <u xml:id="u-54.10" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę karną skarbową.</u> + <u xml:id="u-54.11" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Przystępujemy do punktu 8 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Wewnętrznych o rządowym projekcie ustawy zmieniającej ustawę o paszportach (druki nr 89 i 99).</u> + <u xml:id="u-54.12" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Proszę o zabranie głosu posła sprawozdawcę Hilarego Saulskiego.</u> + </div> + <div xml:id="div-55"> + <u xml:id="u-55.0" who="#PoselSulskiHilary">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedłożony Sejmowi przez Rząd projekt ustawy wprowadza jedną zasadniczą zmianę do ustawy z dnia 15 czerwca 1959 r. o paszportach, a mianowicie postanowienie, że: „Minister Spraw Wewnętrznych w porozumieniu z Ministrem Spraw Zagranicznych może upoważnić podległe mu organy do udzielania na granicy klauzul na pobyt czasowy w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej lub na przejazd przez jej terytorium posiadaczom paszportów konsularnych książeczkowych, albo zwolnić te osoby od obowiązku uzyskiwania klauzul”.</u> + <u xml:id="u-55.1" who="#PoselSulskiHilary">Obywatel polski, zamieszkały stale za granicą, otrzymuje tzw. paszport konsularny książeczkowy. W dotychczasowym stanie prawnym dokument ten uprawnia do przyjazdu do kraju:</u> + <u xml:id="u-55.2" who="#PoselSulskiHilary">— na pobyt stały bez potrzeby załatwiania dodatkowych formalności paszportowych, — na pobyt czasowy po uzyskaniu w polskim przedstawicielstwie dyplomatycznym lub polskim urzędzie konsularnym tzw. klauzuli pobytowej, uprawniającej także do wyjazdu z kraju bez dodatkowych formalności.</u> + <u xml:id="u-55.3" who="#PoselSulskiHilary">Należy przy tym przypomnieć, że wyjeżdżający do Polski na pobyt czasowy cudzoziemcy:</u> + <u xml:id="u-55.4" who="#PoselSulskiHilary">— z europejskich krajów socjalistycznych zwolnieni są od obowiązku uzyskiwania polskich wiz wyjazdowych na podstawie zawartych dwustronnych umów;</u> + <u xml:id="u-55.5" who="#PoselSulskiHilary">— z krajów kapitalistycznych obowiązani są uzyskać polską wizę wyjazdową, udzielaną w zasadzie przez polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne lub polskie urzędy konsularne. Obywatele takich państw, jak kraje skandynawskie, Beneluksu, Austrii i Francji mogą uzyskiwać pobytowe wizy turystyczne na granicy PRL.</u> + <u xml:id="u-55.6" who="#PoselSulskiHilary">Głównym celem proponowanych zmian do obecnie obowiązującej ustawy o paszportach jest sprowadzenie sytuacji polskich obywateli stale zamieszkałych za granicą do sytuacji obywateli obcych. Skoro bowiem obywatele wielu państw kapitalistycznych mogą otrzymywać wizy na granicy, wydawane przez organy graniczne PRL, a obywatele państw socjalistycznych przy wyjeździe do Polski w ogóle żadnych wiz nie potrzebują — to logiczną konsekwencją jest, ażeby obywatele polscy nie byli traktowani gorzej. Stąd właśnie postulat, aby obywatele polscy, zamieszkali w krajach kapitalistycznych, mogli otrzymywać klauzule na granicy, a zamieszkali w krajach demokracji ludowej wyjeżdżali bez klauzul.</u> + <u xml:id="u-55.7" who="#PoselSulskiHilary">Występując z propozycją nowelizacji ustawy o paszportach Ministerstwo Spraw Zagranicznych w porozumieniu z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych uznały za niezbędne:</u> + <u xml:id="u-55.8" who="#PoselSulskiHilary">— z jednej strony stworzenie podstawy prawnej dla wprowadzenia ułatwienia w zakresie formalności paszportowych, jakie dotychczas obowiązują obywateli polskich, stale zamieszkałych za granicą, przy przyjazdach na pobyt czasowy do kraju, — z drugiej strony odciążenie w poważnym stopniu polskich placówek od czynności konsularnych związanych z wydawaniem klauzul. Warto przy tym podkreślić, że nie pociągnie to za sobą zmniejszenia dochodów.</u> + <u xml:id="u-55.9" who="#PoselSulskiHilary">Wysoka Izbo! Biorąc pod uwagę doniosłe znaczenie proponowanej przez Rząd nowelizacji, wnoszę w imieniu Komisji Spraw Wewnętrznych, aby Wysoki Sejm raczył uchwalić projekt ustawy z druku nr 89, w brzmieniu przedłożenia rządowego, zgodnie ze sprawozdaniem Komisji zawartym w druku nr 99.</u> + </div> + <div xml:id="div-56"> + <u xml:id="u-56.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-56.1" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-56.2" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy zmieniającej ustawę o paszportach w brzmieniu proponowanym przez Komisję Spraw Wewnętrznych — proszę o podniesienie ręki.</u> + <u xml:id="u-56.3" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-56.4" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-56.5" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-56.6" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę zmieniającą ustawę o paszportach.</u> + <u xml:id="u-56.7" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Przystępujemy do punktu 9 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o ustroju sądów wojskowych (druk nr 90).</u> + <u xml:id="u-56.8" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Głos zabierze wiceminister Obrony Narodowej ob. Józef Urbanowicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-57"> + <u xml:id="u-57.0" who="#WiceministerObronyNarodowejJozefUrbanowicz">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Z upoważnienia Rady Ministrów przedstawiam Wysokiej Izbie wniesiony do laski marszałkowskiej projekt ustawy o ustroju sądów wojskowych. Projekt ten jest dalszym krokiem w zakresie porządkowania stanu prawnego, dotyczącego postępowania sądowego i działalności sądów w kierunku konsekwentnego dostosowywania zasad prawa i przepisów organizacyjnych, którymi kieruje się sądownictwo — w tym również wojskowe — do współczesnych wymogów ludowej praworządności. Stanowi on istotne ogniwo w łańcuchu prac ustawodawczych, przeprowadzonych w tej dziedzinie, poczynając od uchwalonej w 1962 r. ustawy o Sądzie Najwyższym, poprzez ustawę o Prokuraturze PRL z 1967 r. oraz kodyfikację ustaw karnych z 1969 r. Projekt uwzględnia także doświadczenia nagromadzone w wyniku wieloletniej działalności sądów wojskowych oraz bierze pod uwagę zmiany strukturalno-organizacyjne wprowadzone w sądownictwie wojskowym i w Siłach Zbrojnych.</u> + <u xml:id="u-57.1" who="#WiceministerObronyNarodowejJozefUrbanowicz">Wydane jeszcze w latach wojennych Prawo o ustroju sądów wojskowych i Prokuratury Wojskowej z dnia 23 września 1944 roku, które stanowiło podwalinę działalności sądownictwa wojskowego w okresie budowy zrębów państwa ludowego i ludowego Wojska Polskiego, pozwoliło temu sądownictwu spełnić jego rolę przede wszystkim w dziedzinie ochrony budownictwa socjalistycznych form ustrojowych państwa oraz w dziedzinie umocnienia spoistości organizacyjnej wojska i jego dyscypliny.</u> + <u xml:id="u-57.2" who="#WiceministerObronyNarodowejJozefUrbanowicz">Uchylone częściowo wspomnianymi ustawami Prawo o ustroju sądów wojskowych z 1944 r., uległo dezaktualizacji i nie stanowi już dzisiaj właściwej podstawy organizacyjnej dla sądownictwa wojskowego ani też dla przyjętych w ciągu ostatniego 10-lecia form nadzoru nad sądownictwem i aktualnych zasad powoływania sędziów i ławników. Wymaga ono więc zastąpienia nową ustawą, której projekt został Wysokiemu Sejmowi przedstawiony. Stało się to możliwe dopiero obecnie, po zakończeniu poprzednich etapów porządkowania i kodyfikacji ustaw obowiązujących w dziedzinie prawa sądowego, której myślą przewodnią jest integracja prawa materialnego, proceduralnego i zasad funkcjonowania organów wymiaru sprawiedliwości w państwie ludowym.</u> + <u xml:id="u-57.3" who="#WiceministerObronyNarodowejJozefUrbanowicz">Prezentowana ustawa jest zgodna z tą myślą, jakkolwiek została zaprojektowana jako akt odrębny. Takie rozwiązanie legislacyjne wynika z art. 46 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, który przewiduje obok działania sądów powszechnych również istnienie sądów szczególnych. Jest ono uzasadnione także potrzebą nadania sądom wojskowym, które są sądami szczególnymi dla wojska, form organizacyjnych, dostosowanych do struktury i zadań Sił Zbrojnych. Przemawia za tym także rola, jaką sądy wojskowe, działające wewnątrz organizmu Sił Zbrojnych, spełniają w dziedzinie umacniania dyscypliny i porządku wojskowego oraz zapewnienia gotowości bojowej wojska.</u> + <u xml:id="u-57.4" who="#WiceministerObronyNarodowejJozefUrbanowicz">Dlatego obok podstawowych zadań właściwych całemu sądownictwu w państwie socjalistycznym, takich jak ochrona ustroju i bezpieczeństwa państwa, ochrona własności społecznej, strzeżenie praworządności ludowej i praw obywateli, projekt ustawy akcentuje specyficzne ukierunkowanie działalności sądów wojskowych w Siłach Zbrojnych. Działalność ta, zmierzająca do ugruntowania socjalistycznej świadomości prawnej żołnierzy i wdrażania poszanowania prawa, nie ogranicza się do stosowania represji karnej, ale obejmuje również rozwijaną przez sądy wojskowe akcję profilaktyczno-wychowawczą. Stanowi ona istotny element w zespole różnorodnych przedsięwzięć wychowawczych, wśród których represja karna jest środkiem ostatecznym, stosowanym, jeżeli chodzi o utrzymanie dyscypliny i porządku wojskowego wtedy, gdy zawiodą inne środki oddziaływania. Działalność sądów nie jest oczywiście jedynym i zasadniczym czynnikiem kształtowania dyscypliny w wojsku. Podstawowe zadania w tym względzie realizują dowódcy, aparat polityczny, organizacje partyjne oraz inne czynniki wojskowe i społeczne. Jest to działalność wszechstronna i prowadzona przy pomocy różnorodnych form oddziaływania wychowawczego i środków propagandowych. Cała ta działalność zmierza do kształtowania wysokiej świadomości politycznej i społecznej, dając duże osiągnięcia w zakresie zapewnienia właściwych postaw żołnierskich w służbie i w przestrzeganiu przepisów prawa. Rezultatem tego działania jest wzorowe wykonywanie zadań i obowiązków, gwarantujących utrzymanie wysokiej gotowości bojowej. Tak rozumiana działalność wychowawcza decyduje o tym, że służba wojskowa jest dla pełniących ją młodych ludzi dobrą szkołą wychowania obywatelskiego.</u> + <u xml:id="u-57.5" who="#WiceministerObronyNarodowejJozefUrbanowicz">Przechodząc do bardziej szczegółowych zagadnień objętych projektem ustawy, chciałbym zwrócić uwagę obywateli posłów na niektóre aspekty przyjętych w projekcie rozwiązań.</u> + <u xml:id="u-57.6" who="#WiceministerObronyNarodowejJozefUrbanowicz">Projekt ustawy podkreśla stosowanie w sądownictwie wojskowym podstawowych zasad, na których opiera się wymiar sprawiedliwości w państwie socjalistycznym. Znajduje to wyraz w takich postanowieniach, decydujących o demokratycznym, ludowym charakterze sądów, jak: gwarancje realizujące konstytucyjną zasadę niezawisłości sędziowskiej, gwarancje fachowości, polegające na określeniu wymogów do objęcia funkcji sędziego lub asesora, udział ławników w rozpoznawaniu spraw i wreszcie gwarancje właściwej obrony oskarżonych.</u> + <u xml:id="u-57.7" who="#WiceministerObronyNarodowejJozefUrbanowicz">Sądy wojskowe wchodzą w skład Sił Zbrojnych. Do wszelkich zagadnień o charakterze ogólno-wojskowym, dotyczącym zarówno sądów, jak i ich składu 'osobowego, nie uregulowanych w prawie o ich ustroju, będą miały więc zastosowanie przepisy wojskowe. Konsekwencją tej zasady jest przekazanie Ministrowi Obrony Narodowej, tak jak jest to dotychczas, decyzji o tworzeniu i znoszeniu sądów wojskowych i ich strukturze organizacyjnej oraz obszarze działania. Sądy wojskowe są tworzone na zasadzie terytorialnej, przede wszystkim jako sądy okręgowe i garnizonowe. Taka organizacyjna struktura sądów w wojsku istnieje od wielu lat. Projekt zapewnia zarówno możliwości zmiany obszaru działania tych sądów, jak i możliwości tworzenia w zależności od potrzeb również innych sądów wojskowych, mając na uwadze potrzebę zmian dyslokacji i podporządkowania jednostek wojskowych oraz innych zmian organizacyjnych w Siłach Zbrojnych w określonych sytuacjach.</u> + <u xml:id="u-57.8" who="#WiceministerObronyNarodowejJozefUrbanowicz">Projekt ustawy generalnie pomija zagadnienie właściwości sądownictwa wojskowego, bowiem została ona określona w przepisach nowego Kodeksu postępowania karnego z 196$ r. Najogólniej rzecz biorąc, sądy wojskowe są jako sądy szczególne powołane do orzekania w sprawach żołnierzy i osób związanych z wojskiem. Zatem właściwości sądów wojskowych podlegają przede wszystkim żołnierze w czynnej służbie wojskowej oraz pracownicy cywilni zatrudnieni w jednostkach wojskowych w sprawach o przestępstwa pozostające w związku z zatrudnieniem.</u> + <u xml:id="u-57.9" who="#WiceministerObronyNarodowejJozefUrbanowicz">Kodeks postępowania karnego rozstrzygnął ponadto właściwość sądów wojskowych w stosunku do osób cywilnych, działających na rzecz obcego wywiadu. Przekazanie tych przestępstw do właściwości sądów wojskowych jest uzasadnione względami obronności państwa.</u> + <u xml:id="u-57.10" who="#WiceministerObronyNarodowejJozefUrbanowicz">Nadzór nad sądami wojskowymi w zakresie orzecznictwa sprawuje Sąd Najwyższy poprzez Izbę Wojskową zgodnie z Konstytucją PRL i ustawą o Sądzie Najwyższym. Celem tego nadzoru jest zapewnienie jednolitości stosowania prawa o sądach. Uwzględniając natomiast specyficzny charakter sądownictwa wojskowego, naczelny nadzór w zakresie jego organizacji i służby wojskowej osób sprawujących w nim funkcję powierza się Ministrowi Obrony Narodowej. Nadzór ten Minister Obrony Narodowej może wykonywać osobiście, albo poruczyć go w porozumieniu z pierwszym Prezesem Sądu Najwyższego, częściowo lub w całości — prezesowi Izby Wojskowej.</u> + <u xml:id="u-57.11" who="#WiceministerObronyNarodowejJozefUrbanowicz">Odrębnym, nie związanym z uprawnieniami w zakresie nadzoru zagadnieniem jest nałożony na prezesa Izby Wojskowej Sądu Najwyższego obowiązek informowania Ministra Obrony Narodowej o merytorycznej działalności sądów wojskowych. Przedmiotem tej informacji są zwłaszcza: polityka karna sądów wojskowych oraz dokonywana przez nie analiza i ocena źródeł i przyczyn określonych zjawisk przestępczych. Informacja taka ma bardzo istotne znaczenie dla podejmowania odpowiednich kroków profilaktycznych i wychowawczych, zmierzających do podnoszenia poziomu dyscypliny żołnierzy Sił Zbrojnych.</u> + <u xml:id="u-57.12" who="#WiceministerObronyNarodowejJozefUrbanowicz">Przechodząc do problematyki kadrowej sądownictwa wojskowego, pragnę podkreślić zbieżność wielu uregulowań w projekcie ustawy z postanowieniami prawa o ustroju sądów powszechnych, przy równoczesnym wprowadzeniu odrębności wynikających z faktu, że sędziowie wojskowi są oficerami zawodowymi. Z tego względu od kandydata na stanowisko sędziego wojskowego wymaga się nie tylko jak w sądownictwie powszechnym posiadania odpowiednich kwalifikacji politycznych i fachowych, lecz także ogólnowojskowych. Sędziego wojskowego powołuje Rada Państwa na wniosek Ministra Obrony Narodowej, który też wyznacza sędziego na stanowisko w określonym sądzie wojskowym.</u> + <u xml:id="u-57.13" who="#WiceministerObronyNarodowejJozefUrbanowicz">Stosownie do art. 29 i 30 projektu ustawy, odwołanie sędziego wojskowego może nastąpić również na wniosek Ministra Obrony Narodowej, decyzją Rady Państwa. Ponieważ sędziowie są oficerami zawodowymi, przeto przewidziano w omawianym projekcie, że odwołanie może nastąpić nie tylko w tych przypadkach, w których możliwe jest odwołanie sędziego w sądach powszechnych, lecz również w przypadkach, które uzasadniają obligatoryjne lub fakultatywne zwolnienie oficera ze służby zawodowej.</u> + <u xml:id="u-57.14" who="#WiceministerObronyNarodowejJozefUrbanowicz">Mimo że sędziowie wojskowi są równocześnie oficerami zawodowymi, to jednak przy zachowaniu innych zasad, dotyczących zwalniania oficerów ze służby, projekt ustawy zastrzega, w celu zagwarantowania niezawisłości sędziowskiej, że zwolnienie sędziego z wojskowej służby zawodowej nie może nastąpić przed odwołaniem go ze stanowiska sędziego lub przed utratą tego stanowiska.</u> + <u xml:id="u-57.15" who="#WiceministerObronyNarodowejJozefUrbanowicz">Dalszymi gwarancjami niezawisłości sędziowskiej są: immunitet w zakresie ścigania karnego oraz szczególne zasady odpowiedzialności dyscyplinarnej za przewinienia popełnione w związku z wykonywaniem funkcji sędziowskich, a także za wojskowe przewinienia dyscyplinarne, za czyny naruszające godność i honor żołnierza, jak również za wykroczenia. Za przewinienia te sędziowie mogą, odpowiadać wyłącznie przed Sądem Dyscyplinarnym dla sędziów wojskowych. Szczegółowy tryb powoływania i działania Sądu Dyscyplinarnego dla sędziów wojskowych został rozwinięty w projekcie uchwały Rady Państwa, załączonym do projektu niniejszej ustawy.</u> + <u xml:id="u-57.16" who="#WiceministerObronyNarodowejJozefUrbanowicz">Od początku zorganizowania sądownictwa wojskowego w ludowym Wojsku Polskim została wprowadzona instytucja ławników wojskowych jako czynnika społecznego, współdziałającego w wymiarze sprawiedliwości i odpowiadającego założeniom ustrojowym państwa socjalistycznego. Znalazła już ona wyraz w dekrecie z 1944 r., według którego ławnicy byli wyznaczani przez dowódców jednostek wojskowych. Przedstawiany obecnie projekt rozwija tę zasadę, ustanawiając wybieralność ławników. Wprowadzenie wybieralności ławników jest zgodne z wymogami socjalistycznej demokratyzacji wymiaru sprawiedliwości w wojsku.</u> + <u xml:id="u-57.17" who="#WiceministerObronyNarodowejJozefUrbanowicz">Różnica pomiędzy ustawą z grudnia 1960 r. o ławnikach ludowych w sądach powszechnych a przepisami projektowanej ustawy polegać będzie w zasadzie na tym, że ławnikiem w sądzie wojskowym może być wyłącznie żołnierz w czynnej służbie wojskowej. Podyktowane jest to specyfiką spraw rozpatrywanych przez sądy wojskowe oraz tym, że w zdecydowanej większości przypadków sądy wojskowe wydają orzeczenia właśnie w stosunku do żołnierzy. Nadto, z uwagi na czas trwania zasadniczej służby wojskowej i okresowej służby wojskowej, projekt ustawy przewiduje wybór ławników na okres 2 lat, a nie jak to przewiduje ustawa o ławnikach ludowych — na okres 5 lat.</u> + <u xml:id="u-57.18" who="#WiceministerObronyNarodowejJozefUrbanowicz">Pozostałe odrębności wynikają również z faktu pełnienia czynnej służby wojskowej przez ławników w sądach wojskowych, jak np. odwołanie ławnika w razie wydania przez sąd honorowy w stosunku do żołnierza zawodowego, lub przez sąd koleżeński w stosunku do żołnierza służby zasadniczej — orzeczenia uznającego go winnym naruszenia honoru lub godności żołnierskiej.</u> + <u xml:id="u-57.19" who="#WiceministerObronyNarodowejJozefUrbanowicz">Istotnym zagadnieniem w projekcie ustawy jest zapewnienie konstytucyjnego prawa oskarżonego do obrony.</u> + <u xml:id="u-57.20" who="#WiceministerObronyNarodowejJozefUrbanowicz">Obrońca wojskowy, jak przewiduje projekt, powinien być adwokatem wykonującym zawód. Dla zasadniczej grupy obrońców przewidziano nadto wymóg posiadania stopnia oficerskiego, mając na uwadze zapewnienie fachowości obrony z punktu widzenia znajomości warunków służby wojskowej, co nie jest obojętne, zwłaszcza przy przestępstwach naruszających dyscyplinę lub porządek wojskowy. Rygor taki, rzecz jasna, nie może zamykać możliwości wpisu na listę obrońców innych adwokatów, pomimo nieposiadania przez nich stopnia oficerskiego. Dopuszcza się również w określonych okolicznościach uczestnictwo w rozprawie każdego adwokata, nie będącego w ogóle obrońcą wojskowym.</u> + <u xml:id="u-57.21" who="#WiceministerObronyNarodowejJozefUrbanowicz">Wysoka Izbo! W szkicowym z konieczności ujęciu przedstawiłem niektóre założenia projektu nowej ustawy o ustroju sądów wojskowych. Przedstawiając ten projekt, uważamy, że jest on ważnym krokiem porządkowania stanu prawa w PRL i będzie dalszym ogniwem zapewnienia ludowej praworządności w Siłach Zbrojnych.</u> + <u xml:id="u-57.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-58"> + <u xml:id="u-58.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Konwent Seniorów proponuje Wysokiemu Sejmowi, aby dzisiaj, w związku z pierwszym czytaniem tej ustawy, nie przeprowadzać nad nią dyskusji, natomiast jest propozycja, aby wysłuchać zapytań posłów.</u> + <u xml:id="u-58.1" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Nie słyszę sprzeciwu w tej sprawie.</u> + <u xml:id="u-58.2" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Czy są jakieś zapytania na temat tego projektu ustawy?</u> + <u xml:id="u-58.3" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Nie ma zapytań.</u> + <u xml:id="u-58.4" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Konwent Seniorów proponuje, aby projekt ustawy o ustroju sądów wojskowych został odesłany do Komisji Obrony Narodowej i Komisji Wymiaru Sprawiedliwości w celu wspólnego rozpatrzenia.</u> + <u xml:id="u-58.5" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-58.6" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-58.7" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Uważam, że propozycja Konwentu Seniorów została przez Wysoki Sejm zaakceptowana.</u> + <u xml:id="u-58.8" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Proponuję 20-minutową przerwę w obradach.</u> + <u xml:id="u-58.9" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min. 15 do godz. 11 min. 45) Wicemarszałek Andrzej Werblan:</u> + <u xml:id="u-58.10" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-58.11" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Proszę Obywateli Posłów! Przed przerwą Sejm rozpatrywał i głosował projekty ustaw rolnych. Po sporządzeniu stenogramu okazało się, że przez pomyłkę jeden z tych projektów nie został poddany pod głosowanie, a mianowicie projekt ustawy zmieniającej ustawę o przymusowym wykupie nieruchomości wchodzących w skład gospodarstw rolnych wraz z poprawką proponowaną przez Komisje Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz Wymiaru Sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-58.12" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Wobec tego proponuję wniosek Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz Wymiaru Sprawiedliwości o uchwalenie w całości projektu ustawy zmieniającej ustawę o przymusowym wykupie nieruchomości wchodzących w skład gospodarstw rolnych wraz z poprawką tych Komisji poddać pod głosowanie.</u> + <u xml:id="u-58.13" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tego projektu ustawy — proszę o podniesienie ręki.</u> + <u xml:id="u-58.14" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-58.15" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto z Obywateli Posłów jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-58.16" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Kto z Obywateli Posłów wstrzymał się?</u> + <u xml:id="u-58.17" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Nikt.</u> + <u xml:id="u-58.18" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę zmieniającą ustawę o przymusowym wykupie nieruchomości wchodzących w skład gospodarstw rolnych wraz z poprawką Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz Wymiaru Sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-58.19" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 10 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o wykonywaniu i organizacji rzemiosła (druk nr 94).</u> + <u xml:id="u-58.20" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Głos zabierze Przewodniczący Komitetu Drobnej Wytwórczości obywatel Jerzy Kusiak.</u> + </div> + <div xml:id="div-59"> + <u xml:id="u-59.0" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Przedłożony Wysokiej Izbie projekt ustawy o wykonywaniu i organizacji rzemiosła stanowi próbę uregulowania w nowy sposób, odpowiadający potrzebom społecznym i gospodarczym kraju, zasad prowadzenia działalności rzemieślniczej oraz funkcjonowania organizacji samorządu rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-59.1" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">Potrzeba uregulowania zasad działania drobnej wytwórczości nie uspołecznionej wyrosła na gruncie prowadzonej od lat dyskusji o miejscu i roli rzemiosła w życiu społecznym i gospodarczym kraju, dyskusji, która wykazała, że społecznie użytecznej działalności rzemiosła należy zapewnić trwałe miejsce, zagwarantowane między innymi odpowiednim systemem prawnym, organizacyjnym i ekonomicznym.</u> + <u xml:id="u-59.2" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">Obowiązujące do dziś przedwojenne prawo przemysłowe z 1927 r., pomimo wielokrotnych nowelizacji, nie stanowiło właściwego instrumentu oddziaływania na działalność rzemiosła zgodnie ze społecznymi i gospodarczymi potrzebami kraju.</u> + <u xml:id="u-59.3" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">Podejmowane w minionych latach próby zastąpienia prawa przemysłowego nowymi rozwiązaniami prawnymi nie dały zamierzonego efektu, ponieważ nie były oparte na jasnej i jednoznacznej koncepcji roli rzemiosła i jego organizacji w gospodarce socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-59.4" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">Do końca 1970 r. nie potrafiono wypracować systemu prawno-organizacyjnego i ekonomicznego, który zapewniałby nie uspołecznionej drobnej wytwórczości stabilną działalność, zgodną z potrzebami społeczno-gospodarczymi kraju.</u> + <u xml:id="u-59.5" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">Konieczność podjęcia prac nad nową regulacją wynikała ponadto z dualizmu prawnego, obowiązującego w tej sferze od 1958 r., kiedy to ustawą o zezwoleniach, nie uchylając przedwojennego prawa przemysłowego, częściowo tylko uregulowano niektóre problemy związane z działalnością pozarolniczej gospodarki nieuspołecznionej. Ukształtowany w ten sposób, wewnętrznie niespójny stan prawny, był źródłem wielu niejasności i nie sprzyjał ugruntowaniu zasad praworządnego działania administracji.</u> + <u xml:id="u-59.6" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">Wychodząc z założenia, że prawo stanowi ważny instrument kształtowania i przekształcania stosunków społecznych i umacniania ludowej praworządności, uznano za konieczne zastąpienie prawa przemysłowego i ustawy o zezwoleniach — nowym, wewnętrznie zgodnym systemem prawnym.</u> + <u xml:id="u-59.7" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">Uwzględniając postulaty środowiska rzemieślniczego oraz aktywu spółdzielczości rzemieślniczej, uznano za niezbędne powołanie jednolitej, centralnej organizacji rzemiosła, która w ścisłym współdziałaniu z radami narodowymi powinna kierować działalnością rzemiosła zgodnie z założeniami rozwoju gospodarczego i społecznego kraju. Oznacza to połączenie w jeden Centralny Związek Rzemiosła dotychczasowego Związku Izb Rzemieślniczych, Centralnego Związku Rzemieślniczych Spółdzielni Zaopatrzenia i Zbytu, Ogólnopolskiego Zrzeszenia Prywatnych Wytwórców i Ogólnopolskiego Zrzeszenia Prywatnych Usług Młynarskich i Rolniczych.</u> + <u xml:id="u-59.8" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">Przedstawiony Wysokiemu Sejmowi projekt ustawy został opracowany w gronie działaczy rad narodowych i przedstawicieli organizacji rzemiosła, a następnie poddany wszechstronnej dyskusji w instancjach Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Stronnictwa Demokratycznego, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, w radach narodowych stopnia wojewódzkiego. Był on przedmiotem szczegółowych konsultacji z naczelnymi organami administracji państwowej i z Instytutem Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk.</u> + <u xml:id="u-59.9" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">Wiele uwagi poświęcono projektowi ustawy w pracach partyjno-rządowej komisji d/s rzemiosła, powołanej w kwietniu br. przez Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-59.10" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">Przechodząc do spraw przedstawionego Wysokiej Izbie projektu ustawy, pragnę scharakteryzować kilka zawartych w jego tekście proponowanych tez i rozwiązań Po pierwsze — zgodnie z zachodzącym od lat procesem umacniania roli rad narodowych w organizowaniu życia społecznego, kulturalnego i gospodarczego, projekt wyposaża rady i ich organy w niezbędne instrumenty prawne w zakresie kierowania i dostosowywania działalności rzemiosła do występujących potrzeb.</u> + <u xml:id="u-59.11" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">W szczególności, widząc ważną rolę rzemiosła w zaspokajaniu potrzeb ludności wiejskiej oraz gospodarki rolnej — projekt przewiduje ścisłe powiązanie działalności rzemiosł wiejskich z działalnością podstawowych ogniw władzy terenowej z gromadzkimi radami narodowymi. Zwiększone uprawnienia, w jakie ustawa wyposaża rady narodowe, wymagać będą jednocześnie większego nadzoru nad działalnością aparatu administracyjnego, od którego postawy w znacznym stopniu zależeć będzie zapewnienie rzemiosłu niezbędnej dla jego pracy i rozwoju stabilności.</u> + <u xml:id="u-59.12" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">Po drugie — wychodząc z założenia, że występujące potrzeby społeczne i gospodarcze oraz trwałe perspektywy działalności rzemiosła wiążą się z rozwijaniem przez rzemiosło działalności w sferze usług dla ludności, projekt wprowadza niezbędne preferencje dla tych zakładów, które koncentrować się będą na rozwijaniu usług. Wyrazem powyższego stanowiska jest zaproponowanie w projekcie ustawy nowej formy uprawnienia do działalności rzemieślniczej, a mianowicie potwierdzenie zgłoszenia wykonywania rzemiosła, które przyznawane będzie osobom zamierzającym prowadzić działalność w zakresie świadczenia usług dla ludności, wytwarzania drobnych artykułów przeznaczonych na zaopatrzenie rynku lokalnego oraz wyrobów o charakterze regionalnym, pamiątkarskim i artystycznym — osobiście lub przy pomocy członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym. Rzemieślnicy ci zwolnieni będą od płacenia podatku obrotowego i dochodowego, opłacając corocznie opłatę skarbową, której wysokość będzie odpowiednio zróżnicowana, przy czym w uzasadnionych przypadkach przewiduje się stosowanie ulg, a nawet zwolnień z opłaty skarbowej.</u> + <u xml:id="u-59.13" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">Po trzecie —- projekt przewiduje objęcie pozostałych zakładów rzemieślniczych, rozwijających produkcję i zatrudniających siły najemne systemem zezwoleń wydawanych przez rady narodowe osobom posiadającym niezbędne kwalifikacje i zamierzającym prowadzić działalność produkcyjno-usługową, społecznie użyteczną.</u> + <u xml:id="u-59.14" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">Dla zapewnienia rzetelnie pracującym zakładom rzemieślniczym stabilnych warunków działania, a także unowocześnienia i modernizacji warsztatów w drodze odpowiednich nakładów inwestycyjnych — przewiduje się wydawanie zezwoleń bezterminowych.</u> + <u xml:id="u-59.15" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">Po czwarte — projekt ustawy zrywa z pewnymi rozwiązaniami, które nie znajdują uzasadnienia w obecnych warunkach. Projekt odchodzi więc od przestarzałej i powszechnie krytykowanej — idei zamkniętej listy rzemiosł, wprowadzając w to miejsce otwarte pojęcie rzemiosła, uwzględniając szeroko w tej mierze potrzeby społeczne i wymogi dyktowane przez rozwój cywilizacji technicznej.</u> + <u xml:id="u-59.16" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">Projekt ustawy zrywa ponadto ze sztucznym podziałem na: działalność wykonywaną w ramach tradycyjnie rozumianego rzemiosła, tzw. przemysłu prywatnego i usług nieprzemysłowych, obejmując je wspólnym mianem rzemiosła jako zawodowego wykonywania przez osoby fizyczne we własnym imieniu gospodarczej działalności wytwórczej i usługowej.</u> + <u xml:id="u-59.17" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">Wychodząc ze wspomnianej wyżej zasady integracji we wspólnym pojęciu rzemiosła dla całej działalności drobnej wytwórczości nie uspołecznionej, projekt zakłada utworzenie jednej organizacji na miejsce czterech, dotychczas działających społeczno-zawodowych i gospodarczych organizacji rzemiosła i prywatnych wytwórców. Organizacja ta, dla której proponuje się nazwę Centralny Związek Rzemiosła, ma stanowić nie tylko sumę praw i obowiązków aktualnie pracujących organizmów samorządu gospodarki nie uspołecznionej, ale ma być w założeniu jakościowo nowym organizmem. Jako centralna organizacja rzemiosła, związek ten, zrzeszający izby i posiadający z mocy ustawy osobowość prawną, stanowić będzie organ reprezentujący rzemiosło wobec naczelnych organów administracji państwowej i innych centralnych instytucji, a zadaniem jego będzie oddziaływanie na prawidłowy rozwój rzemiosła w kraju oraz wytyczanie kierunków pracy terenowym organizacjom rzemiosła. Wiąże się z tym nadanie nowej organizacji wielu ważnych uprawnień, z których istotną część ustawa wymienia, a w części odsyła do odpowiednich przepisów wykonawczych w randze uchwał Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-59.18" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">Zakłada się przesunięcie wielu uprawnień naczelnych organów administracji państwowej ze sfery bezpośredniego nadzoru w sferę koordynacji. Takie postawienie sprawy oznacza również poważny wzrost zadań i obowiązków nowej organizacji. Chodzi tu zarówno o skuteczne oddziaływanie na kierunki działalności rzemiosła, jak i na jakość i zakres świadczonych usług i wyrobów, na rozszerzanie pomocy dla zakładów rzemieślniczych w dziedzinie zaopatrzenia materialno-technicznego, organizacji zbytu — w szczególności przez rozszerzanie własnej sieci sprzedaży, doradztwa technicznego, szkolenia i doskonalenia zawodowego, rozwijania działalności oświatowej, kulturalnej i socjalnej.</u> + <u xml:id="u-59.19" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">Chodzi tu również o skuteczną działalność wychowawczą w trosce o czystość szeregów rzemiosła i eliminowanie elementów koniunkturalnych i pseudorzemieślniczych.</u> + <u xml:id="u-59.20" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">Trzeba przy tym wyciągnąć wszystkie niezbędne wnioski z gorzkich doświadczeń ostatnich lat, kiedy to w rzemiośle i spółdzielczości rzemieślniczej narosło wiele zjawisk negatywnych i szkodliwych. Należy zrobić wszystko, żeby uniknąć sytuacji, w których naruszane były zasady socjalistycznego współżycia społecznego, kiedy naruszany był, właśnie na skutek działania w rzemiośle elementów koniunkturalnych i pasożytniczych, niezbędny dla rzemiosła klimat życzliwości i zaufania ze strony klasy robotniczej, ze strony wszystkich ludzi pracy w kraju.</u> + <u xml:id="u-59.21" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">Wysoka Izbo! Projekt ustawy o wykonywaniu i organizacji rzemiosła opiera się na zasadzie, że zgodna z interesem społecznym i gospodarczym kraju działalność rzemiosła, ma trwałą perspektywę rozwoju i może liczyć na poparcie ze strony państwa, oraz że obywatele naszego kraju, rzetelnie wykonujący działalność rzemieślniczą, stanowią część mas pracujących, że dzielą z ludźmi pracy wszystkie prawa i wszystkie obowiązki.</u> + <u xml:id="u-59.22" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">Z inicjatywy nowego kierownictwa partii i Rządu, przy współudziale Stronnictwa Demokratycznego, podjęto na przestrzeni bieżącego roku szereg ważnych kroków mających na celu uporządkowanie spraw rzemiosła i innych działów pozarolniczej gospodarki tnie uspołecznionej. Wymienię niektóre z nich.</u> + <u xml:id="u-59.23" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">Prezydium Rządu, już na posiedzeniach w dniach 15 stycznia i 19 lutego, omówiło kierunki polityki wobec pozarolniczego sektora nie uspołecznionego i określiło robocze zadania dla zainteresowanych resortów.</u> + <u xml:id="u-59.24" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">Z inicjatywy KC PZPR i CK SD powołano partyjno-rządową komisję w celu opracowania założeń i warunków rozwoju działalności rzemiosła i pozostałych dziedzin drobnej wytwórczości; opracowany przez komisję materiał pt. — „Założenia polityki w stosunku do sektora nie uspołecznionego poza rolnictwem z uwzględnieniem zasad preferowania usług” został przedłożony przez Rząd Biuru Politycznemu KC partii, które na posiedzeniu w dniu 13 lipca zaakceptowało zawarte w materiale kierunki polityki państwa w stosunku do rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-59.25" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">Decyzją Prezydium Rządu z dnia 22 stycznia br. uregulowane zostały zasady zlecania dostaw, robót i usług przez jednostki gospodarki uspołecznionej jednostkom pozarolniczej gospodarki nie uspołecznionej. Uchylono m.in. szereg zbyt rygorystycznych decyzji, podjętych w minionym okresie, dotyczących m.in. remontów dokonywanych przez rzemieślników w obiektach uspołecznionych na wsiach i w małych miastach.</u> + <u xml:id="u-59.26" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">W oparciu o decyzje Biura Politycznego i prezydium Rządu wydane zostały przez zainteresowane resorty zalecenia dotyczące produkcji materiałów budowlanych, w wyniku czego obserwuje się wzrost zainteresowania uruchamianiem dotychczas nieczynnych cegielni.</u> + <u xml:id="u-59.27" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">Minister Finansów wydał szereg aktów podatkowych, które wprowadziły zmiany polegające m.in. na:</u> + <u xml:id="u-59.28" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">— zwolnieniu od podatków drobnych usługowych zakładów rzemieślniczych, uruchamianych do końca 1975 r., — zwolnieniu od podatków nowo uruchamianych zakładów produkcji materiałów budowlanych, — przedłużeniu ulg podatkowych z tytułu inwestycji w prywatnych zakładach młynarskich, — podwyższeniu wysokości ulg podatkowych dla rzemieślników za wyszkolenie uczniów na terenach, gdzie występują nadwyżki siły roboczej, — zaniechaniu stosowania następstw podatkowych z powodu nieznacznego przekroczenia zakresu przedmiotowego przez zakłady rzemieślnicze, — stosowaniu dolnej granicy norm zyskowności, tj. 15% przy ustalaniu dochodów z cegielni, — wprowadzeniu ulg podatkowych z tytułu dodatkowego zatrudnienia pracowników najemnych na terenach, gdzie występują nadwyżki sił roboczych, — objęciu ryczałtem eksportowym dostaw realizowanych za pośrednictwem niektórych przedsiębiorstw handlu zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-59.29" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">W wyniku ustaleń dokonanych między MHW i KDW uregulowano zasady dokonywania zakupów przez handel uspołeczniony artykułów rynkowych, produkowanych przez rzemiosło i innych drobnych wytwórców.</u> + <u xml:id="u-59.30" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">Słuszność przyjętych zasad potwierdziły już wyniki Targów Krajowych „Jesień 71”, na których umowy podpisane przez handel z rzemiosłem sięgają kwoty prawie 900 mln zł, tj. o 50% więcej niż w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-59.31" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">W wyniku omówionych niektórych tylko decyzji nastąpiła istotna poprawa ekonomicznych warunków działania rzemiosła, co znalazło wyraz w zahamowaniu zachodzącego na przestrzeni ubiegłego roku i I kwartału roku bieżącego zjawiska zmniejszania się liczby zakładów rzemieślniczych.</u> + <u xml:id="u-59.32" who="#PrzewodniczacyKomitetuDrobnejWytworczosciJerzyKusiak">Przedłożony dziś Wysokiej Izbie projekt ustawy o wykonywaniu i organizacji rzemiosła stanowi integralną część programu działalności państwa wobec pozarolniczej gospodarki nie uspołecznionej. Ma ona służyć zapewnieniu stabilnych warunków dla społecznie użytecznej działalności rzemiosła w kraju.</u> + <u xml:id="u-59.33" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-60"> + <u xml:id="u-60.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Konwent Seniorów proponuje Wysokiemu Sejmowi, aby w dniu dzisiejszym przy pierwszym czytaniu zreferowanego przez Przewodniczącego Komitetu Drobnej Wytwórczości projektu ustawy o wykonywaniu i organizacji rzemiosła również nie przeprowadzać dyskusji, lecz by Wysoki Sejm wysłuchał ewentualnych pytań poselskich oraz odpowiedzi Przewodniczącego Komitetu.</u> + <u xml:id="u-60.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycja Konwentu Seniorów została przez Wysoki Sejm przyjęta Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-60.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów pragnie w związku z ustawą zadać pytanie?</u> + <u xml:id="u-60.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Ponieważ nikt się nie zgłasza, uważam, że mogę poddać pod rozwagę Sejmu następującą propozycję: Konwent Seniorów proponuje, aby Wysoki Sejm odesłał zreferowany projekt ustawy o wykonywaniu i organizacji rzemiosła do Komisji Drobnej Wytwórczości, Spółdzielczości Pracy i Rzemiosła w celu rozpatrzenia, z udziałem przedstawicieli Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u> + <u xml:id="u-60.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy w tej sprawie ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-60.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-60.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm zgodził się na propozycję Konwentu Seniorów.</u> + <u xml:id="u-60.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-60.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 11 porządku dziennego: Informacja Rządu o realizacji uchwały w sprawie zmiany narodowego planu gospodarczego na 1971 r. oraz ustawy o zmianach w budżecie państwa na 1971 r. (druki nr 95 i 96).</u> + <u xml:id="u-60.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę o zabrania głosu Prezesa Rady Ministrów Obywatela Piotra Jaroszewicza.</u> + </div> + <div xml:id="div-61"> + <u xml:id="u-61.0" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Mija 10 miesięcy realizacji tegorocznego planu uchwalonego przez Wysoką Izbę w momencie trudnym i skomplikowanym, ale niezwykle ważnym i rokującym uzasadnione nadzieje.</u> + <u xml:id="u-61.1" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Uchwalone przez Wysoki Sejm zmiany w planie na rok 1971 zmierzały do tego, aby usunąć bezpośrednie przyczyny powstałego' w ubiegłym okresie napięcia społecznego i gospodarczego, a zarazem stworzyć bazę i oparcie dla długofalowej dalszej realizacji budownictwa socjalizmu zgodnie z zasadami uchwalonymi na VII i VIII Plenum, założeń, które rozwijamy dziś i precyzujemy w dyskusji przed VI Zjazdem PZPR. Naczelną zasadą naszej polityki stała się jedność zadań społecznych i gospodarczych, zapewniająca takie przesłanki dynamicznego i harmonijnego rozwoju gospodarczego, które pozwolą lepiej zaspokajać rosnące potrzeby społeczne, gwarantując realną, odczuwalną poprawę życia ludzi pracy w mieście i na wsi. W tym właśnie kierunku dokonaliśmy odważnej korekty tegorocznego planu i budżetu, podporządkowaliśmy go ustawionym po nowemu priorytetom, chociaż sytuacja wyjściowa w poważnym stopniu ograniczała zasięg dokonywanych przegrupowań i stojących wówczas do dyspozycji środków.</u> + <u xml:id="u-61.2" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Jak wiadomo postawiliśmy przed sobą w roku 1971 kilka najważniejszych społecznie celów. Należy do nich po pierwsze — podniesienie płac realnych w gospodarce uspołecznionej oraz wzrost dochodów ludności rolniczej. Było to konieczne z wielu względów, również dlatego, że w ciągu ostatnich trzech lat realne płace wzrastały bardzo wolno, niemal nieodczuwalnie. Pragnę poinformować Wysoki Sejm, że według szacunku płace realne wzrosną w roku bieżącym o ok. 5% przy poprawie zaopatrzenia rynku i w warunkach stabilizacji kosztów utrzymania. Jesteśmy jednym z nielicznych dziś krajów, które skutecznie zahamowały wzrost cen podstawowych artykułów.</u> + <u xml:id="u-61.3" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Fundusz płac wzrasta w bieżącym roku o 27 mld zł w stosunku do 1970 r.</u> + <u xml:id="u-61.4" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Wzrost dochodów ludności rolniczej szacujemy na około 15 mld zł. Są to dochody osiągnięte w wyniku zwiększonych dostaw płodów rolnych, a także wskutek podwyższenia cen skupu niektórych artykułów rolnych.</u> + <u xml:id="u-61.5" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Drugim — niezwykle ważnym społecznie zadaniem była poprawa sytuacji materialnej najniżej uposażonych. Problem ten został szczegółowo omówiony w lutowej debacie sejmowej. Dziś chciałbym tylko przypomnieć, że wydatkujemy na te cele w bieżącym roku ponad 4,3 mld zł.</u> + <u xml:id="u-61.6" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Po trzecie — przystąpiliśmy do poprawy świadczeń socjalnych, warunków pracy, wypoczynku i ochrony zdrowia ludności. Tylko z budżetu państwa na te cele wydatkujemy w roku bieżącym o około 9 mld zł więcej aniżeli w roku 1970. Z tej sumy 5 700 mln zł na wzrost oraz podwyżki najniższych rent i emerytur, 3 mld zł zaś na wzrost wypłat zasiłków.</u> + <u xml:id="u-61.7" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Sprawa świadczeń socjalnych znalazła się w centrum zainteresowania ogniw partyjnych, administracyjnych i związkowych, które dołożyły wiele wysiłku, by usunąć narosłe dotkliwe zaniedbania. Rok obecny nie tylko ukształtował przekonanie, że można i należy je rozwiązywać, ale również wskazał, w jaki sposób należy to czynić. Udało się nam w roku bieżącym wysłać na kolonie i wczasy letnie 3,5 mln dzieci i młodzieży, a więc o 0,5 mln więcej niż w roku ubiegłym. Objęliśmy zatem akcją wczasowo-kolonijną już połowę polskich dzieci, co stanowi słuszny powód do zadowolenia, ale i zmusza również do myślenia o pozostałych.</u> + <u xml:id="u-61.8" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Jesteśmy na drodze do rozwiązania problemu o ogromnej doniosłości społecznej — objęcia ludności rolniczej społeczną służbą zdrowia i świadczeniami lekarskimi. Rząd pracuje obecnie nad takim programem i zamierza go wkrótce przedłożyć Wysokiej Izbie. Podjęcie odpowiedniej decyzji zapewni istotną poprawę warunków życia milionów rolników i ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-61.9" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Po czwarte — zmierzamy do stworzenia warunków pełnego zatrudnienia i właściwego wykorzystania wielkiego kapitału narodowego, jaki stanowią wchodzące w okres pracy zawodowej liczne roczniki naszej młodzieży. Jednym z głównych warunków pełnego, prawidłowego i zgodnego z kwalifikacjami wykorzystania w pracy dla ojczyzny tego cennego potencjału jest lepsze niż dotychczas dostosowanie struktury kształcenia młodzieży do potrzeb rynku pracy.</u> + <u xml:id="u-61.10" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Między styczniem a sierpniem br. liczba wolnych miejsc pracy znacznie przekraczała liczbę osób poszukujących pracy, co świadczy o realizacji zasady pełnego zatrudnienia. W głównych ośrodkach przemysłowych zwiększa się nawet deficyt męskiej siły roboczej. Nadal jednak występuje w wielu rejonach kraju problem miejsc pracy dla kobiet. Starając się skutecznie poprawić sytuację w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-61.11" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Rząd podjął decyzje umożliwiające zatrudnianie kobiet w niepełnym wymiarze godzin. Szybciej tworzy się dla kobiet nowe miejsca pracy w ośrodkach, gdzie te nadwyżki są duże.</u> + <u xml:id="u-61.12" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Po piąte — zmierzamy do stworzenia warunków zwiększenia budownictwa mieszkaniowego. Ponieważ zaniedbania są tu szczególnie duże, a potrzeby ogromne, osiągnięcie wydatnego postępu wymaga wielu lat. Już w obecnym roku zrobiliśmy jednak wiele, aby rozszerzyć front budownictwa mieszkaniowego. Zadaniu temu nadaliśmy priorytet, przeznaczyliśmy na nie większe środki finansowe i techniczne oraz umożliwiliśmy wzrost zatrudnienia w przedsiębiorstwach budowlanych. Zakupiliśmy w NRD i w ZSRR nowe fabryki domów i operatywnie zwiększamy produkcję oraz import materiałów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-61.13" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Przewidujemy przekroczenie tegorocznego planu budownictwa mieszkaniowego przy wyższym zaawansowaniu zadań niż w latach ubiegłych. Nieźle, choć nierównomiernie, przebiega zbrojenie terenów pod zamierzenia przyszłych lat. Niepokoi nas natomiast niedostateczna jeszcze jakość niektórych budowanych mieszkań, a także wzrost kosztów budownictwa.</u> + <u xml:id="u-61.14" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Zbliżają się do zakończenia prace nad założeniami polityki mieszkaniowej. Chcemy, aby odpowiadały one potrzebom i priorytetom społeczno-gospodarczym obecnego okresu, aby dobrze służyły zarówno ludności, jak i lepszemu wykorzystaniu potencjału gospodarki, w czym warunki mieszkaniowe odgrywają ważną rolę.</u> + <u xml:id="u-61.15" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Tak przedstawia się realizacja głównych celów społecznych ujętych w tegorocznym planie. W rezultacie dochody ludności oraz poziom spożycia wzrastają w bieżącym roku w tempie, jakiego gospodarka nasza nie znała od lat. O ile bowiem w ubiegłym roku dochody ludności wzrosły o około 24 mld zł, a na rok bieżący założono pierwotnie ich wzrost jedynie na poziomie 22 mld zł, to uchwalone przez Wysoką Izbę zmiany narodowego planu gospodarczego na rok 1971 zakładały, że dochody ludności wzrosną o 47 mld zł. Przebieg realizacji zadań wskazuje jednak, iż należy się liczyć z przekroczeniem tej wielkości o dalsze 7—8 mld zł. W sumie więc osiągniemy w roku bieżącym przyrost dochodów ludności na poziomie około 54—55 mld złotych, a więc około 1,0% wzrostu w stosunku do roku 1970, z czego około 40 mld złotych przypadnie ludności miast, zaś około 15 mld zł ludności wsi. Wystarczy zestawić te dwie liczby — 24 i 55 mld zł, aby uświadomić sobie dokonaną skalę zmian i jej znaczenie dla budżetów milionów rodzin, ich konsumpcji i możliwości oszczędzania.</u> + <u xml:id="u-61.16" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">W pracy nad skorygowaną wersją tegorocznego planu i w poświęconej mu debacie sejmowej za najważniejsze zadanie gospodarcza uznaliśmy pokrycie tak wydatnego wzrostu dochodów ludności odpowiednią podażą artykułów spożywczych, towarów przemysłowych i usług. Każdy bowiem procent realnego wzrostu płac, o czym zresztą mówiono w dzisiejszej debacie, wymaga dziś pokrycia dodatkowymi dostawami artykułów żywnościowych wartości około 2 mld zł, towarów przemysłowych około 2 300 mln zł oraz usług rzędu około 700 mln zł.</u> + <u xml:id="u-61.17" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Aby zatem podnosić stopę życiową ludzi pracy — trzeba tak gospodarować, w taki sposób rozwijać produkcję przemysłową i rolną, na taką skalę ujawniać i wykorzystywać rezerwy, aby na coraz wyższym poziomie spożycia osiągać trwałą równowagę rynku, na coraz wyższym poziomie obrotów z zagranicą, zapewnić korzystny dla kraju układ płatniczy oraz na coraz wyższym poziomie wydatków zrównoważyć bilans finansowy kraju.</u> + <u xml:id="u-61.18" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Pragnę poinformować Wysoką Izbę, iż te główne warunki osiągania śmiało zakrojonych w tegorocznym planie celów społecznych zostały generalnie dopełnione.</u> + <u xml:id="u-61.19" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Założenia słuszne i niezbędne z politycznego i społecznego punktu widzenia okazały się również korzystne dla dalszego dynamicznego rozwoju naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-61.20" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Stanowi to dowód, że polityka partii i Rządu jest słuszna i realna, że możemy rozwijać naszą gospodarkę przy równoczesnym lepszym zaspokajaniu rosnących potrzeb społecznych.</u> + <u xml:id="u-61.21" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Wbrew występującym początkowo obawom i powątpiewaniom udało się nie tylko doraźnie utrzymać równowagę rynkową pierwszych stu pogrudniowych dni, lecz i stworzyć przesłanki do jej utrwalenia oraz stałej poprawy zaopatrzenia ludności. Szacuje się, że wartość dostaw towarów rynkowych ze źródeł krajowych i importu będzie w 1971 roku o 42,5 mld zł większa, niż w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-61.22" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Znacznie poprawiła się również sytuacja na rynku spożywczym, na którym utrzymuje się wysoki popyt na artykuły żywnościowe. Wartość dostaw towarów żywnościowych wzrośnie w 1971 roku o około 18 mld zł.</u> + <u xml:id="u-61.23" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Pewne zakłócenia pomiędzy popytem a podażą dotyczą mięsa, zwłaszcza w układzie asortymentowym — w IV kwartale na skutek znacznego wzrostu skupu żywca powinna nastąpić na tym odcinku dalsza poprawa.</u> + <u xml:id="u-61.24" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">W ciągu 9 miesięcy br. sprzedaż mięsa wzrosła o ponad 75 tys. ton, a więc o ponad 10% w stosunku do roku ubiegłego. Zapewnienie tej wysokości dostaw wymagało importu około 155 tys. ton mięsa o wartości 330 min zł dewizowych. Natomiast we wrześniu skup mięsa pokrywa już prawie w pełni potrzeby bieżącego spożycia kraju i jest wyższy od skupu we wrześniu ub. roku o 25 tys. ton. Za 23 dni października br. skup był wyższy od skupu w analogicznym okresie w ub. roku o około 18 tys. ton.</u> + <u xml:id="u-61.25" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Przewidujemy, że spożycie mięsa na jednego mieszkańca wyniesie w roku 1971 około 56 kg wobec 52,6 kg w ub. roku. Wzrost ten nie wymaga komentarza w zestawieniu z lansowaną do grudnia ub. roku koncepcją ograniczenia spożycia mięsa.</u> + <u xml:id="u-61.26" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Trudności w zaopatrzeniu w masło wiążą się z nienadążaniem skupu mleka za rosnącymi potrzebami oraz ze znacznym deficytem mocy przerobowych przemysłu mleczarskiego. Decyzje podjęte dla aktywizacji produkcji i skupu mleka oraz dodatkowe inwestycje w przemyśle mleczarskim powinny zapewnić stopniową poprawę sytuacji.</u> + <u xml:id="u-61.27" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">W sumie wzrost siły nabywczej ludności został generalnie pokryty dostawami na rynek. Niemniej w opinii społecznej oraz w ocenie samego handlu poprawa struktury asortymentowej i jakości towarów nie jest jeszcze wystarczająca. Rozwiązanie tej sprawy obok wzmożonej inicjatywy w wykorzystaniu rezerw, które tkwią w istniejących mocach produkcyjnych i możliwościach dalszej poprawy jakości towarów rynkowych — wymaga jednak poważnej rozbudowy i modernizacji przemysłów produkujących te towary, co też czynimy.</u> + <u xml:id="u-61.28" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Jesteśmy świadomi, że należy także poprawić pracę aparatu handlu. Rząd podejmuje niezbędne decyzje i posunięcia dla pełnej realizacji wskazań Wysokiej Izby, dotyczących polepszenia pracy handlu wewnętrznego.</u> + <u xml:id="u-61.29" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Niezwykle istotny jest w br. wkład przemysłu w stabilizację równowagi rynkowej i gospodarczej i dalszy rozwój kraju. Pracę przemysłu charakteryzuje systematyczne przekraczanie planów przez większość resortów. Dzięki temu — mimo trudnych warunków wyjściowych — utrzymuje się dość szybkie tempo wzrostu produkcji przy lepszym jej dostosowaniu do potrzeb kraju i odbiorców zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-61.30" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">W ciągu 9 miesięcy produkcja globalna przemysłu wzrosła w porównaniu z odpowiednim okresem ubiegłego roku o 7,2%. Należy oczekiwać, iż w IV kwartale — dzięki przedzjazdowemu ożywieniu politycznemu i wzmożonej realizacji przez klasę robotniczą czynów zjazdowych — te korzystne tendencje ulegną nasileniu.</u> + <u xml:id="u-61.31" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Jeśli chodzi o produkcję na potrzeby rynku, największe przyspieszenie następuje obecnie w przemyśle rolno-spożywczym. W ostatnich dwóch miesiącach przemysł ten cechuje narastająca dynamika. Produkcja przekroczyła poziom ubiegłego roku, a postępująca aktywizacja dostaw z rolnictwa tworzy warunki jej dalszego wzrostu. Tak np. we wrześniu produkcja przemysłu mięsnego była wyższa niż w odpowiednim okresie ubiegłego roku o ponad 40%, paszowego o ponad 30%, cukierniczego o 28% i chłodniczego o 17%.</u> + <u xml:id="u-61.32" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">W przemyśle lekkim pewne obniżenie tempa wzrostu wartości produkcji wiązało się głównie z obniżeniem cen znacznej części wyrobów oraz ze zmianami w strukturze produkcji wprowadzanymi w ciągu roku w celu lepszego dostosowania asortymentów do potrzeb najniżej zarabiających ludzi pracy. Wzrósł przede wszystkim udział wyrobów tańszych.</u> + <u xml:id="u-61.33" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Wszystko wskazuje, iż w IV kwartale dynamika przemysłu lekkiego wzrośnie dzięki dodatkowej produkcji opartej w dużej mierze na importowanych surowcach i materiałach. Podejmą prace nowe, duże zakłady dziewiarskie w Stargardzie Szczecińskim, Jędrzejowie i Piotrkowie, fabryka koronek w Brzozowie oraz tkalnie bawełniane w Łomży i Andrychowie.</u> + <u xml:id="u-61.34" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Pozytywnie ocenić należy wzrost produkcji artykułów rynkowych, uzyskanych w przemyśle elektromaszynowym, ciężkim i drzewnym, a także w przemyśle terenowym, w drobnej wytwórczości i rzemiośle. Wzrosła również produkcja i usługi rzemiosła, które stopniowo wykorzystuje stworzone mu lepsze warunki prawne i ekonomiczne.</u> + <u xml:id="u-61.35" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Choć nie na wszystkich odcinkach produkcji udało się wykorzystać rezerwy i możliwości, choć narzekania handlu na niską jakość niektórych wyrobów są uzasadnione, choć ucieczka przemysłu od tak zwanych niedogodnych asortymentów jeszcze się również zdarza — możemy jednak ocenić, że rok 1971 przyniesie wyraźny zwrot przemysłu ku potrzebom rynku. IV kwartał, w którym najsilniej dadzą o sobie znać skutki wielu decyzji, działań i inicjatyw Rządu powinien zapewnić dalszą poprawę zaopatrzenia rynku.</u> + <u xml:id="u-61.36" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Zadania dotyczące wzrostu produkcji rynkowej traktujemy jako szczególnie ważne zarówno w bieżącej pracy, jak i w projekcie planu na 1972 rok oraz w założeniach rozwoju gospodarczego do i po 1975 roku. Nieodzowne jest, aby wszystkie resorty, prezydia rad narodowych, zjednoczenia i przedsiębiorstwa wykorzystywały każdą możliwość zwiększenia produkcji wyrobów poszukiwanych na rynku, wzbogacały ich asortyment i dbały o dobrą ich jakość.</u> + <u xml:id="u-61.37" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Rozwój i doskonalenie produkcji artykułów spożywczych i towarów przemysłowych są ściśle związane z ogólnym postępem produkcyjnym ii gospodarczym. Przemysły rynkowe trzeba bowiem wyposażyć w nowoczesne, wysoko wydajne maszyny i urządzenia; trzeba dostarczać surowce, półfabrykaty i elementy kooperacyjne, energię i transport. Aby rozwijać niezbędny import konsumpcyjny, zakupy klasycznych i nowych surowców i materiałów, maszyn i technologii dla przemysłów rynkowych, trzeba zwiększać zakupy zagraniczne, a więc rozwijać produkcję eksportową.</u> + <u xml:id="u-61.38" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">W dyskusji nad tegorocznym planem słusznie wskazywano z tej trybuny, iż rozwój gałęzi wytwórczości, wchodzących w skład tzw. grupy — „B”, jest ściśle uzależniony w gruncie rzeczy od rozwoju gałęzi grupy — „A” oraz od postępów w całokształcie naszego gospodarowania. Dlatego stale mamy w polu widzenia potrzebę umacniania i rozwijania bazy surowcowej, materiałowej i przemysłowej. Bez surowców, materiałów i wysokowydajnych maszyn krajowych i importowanych — sukcesy w rozwijaniu produkcji towarów rynkowych nie mogą być ani wielkie, ani trwałe.</u> + <u xml:id="u-61.39" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Zajmujemy się systematycznie takimi kompleksami problemów decydujących o lepszym gospodarowaniu, jak lepsze wykorzystanie posiadanego majątku trwałego i pełniejsze zagospodarowanie mocy produkcyjnych, przyspieszanie wdrożeń nowoczesnych osiągnięć nauki i techniki do produkcji, aktywizacja produkcji eksportowej i handlu zagranicznego oraz powszechna poprawa gospodarki materiałowej, połączona z likwidacją zbędnych bądź nadmiernych zapasów.</u> + <u xml:id="u-61.40" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Rząd jest daleki od samozadowolenia. Osiągnięty dotychczas postęp dowodzi istnienia dużych rezerw i możliwości, które tkwią w powszechnym wdrażaniu zasad dobrej roboty, w sprawnym działaniu na wszystkich szczeblach gospodarowania. Będziemy więc kontynuować pracę w wytyczonych kierunkach, posługując się miarą uzyskiwanych efektów jako naczelnym kryterium oceny ludzi i zespołów.</u> + <u xml:id="u-61.41" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Obecny rok przyniósł wiele cennych doświadczeń w różnych dziedzinach produkcji i gospodarowania. Można wymienić liczne załogi zakładów, całe oddziały klasy robotniczej, całe gałęzie gospodarki i ośrodki przemysłowe, które przodują w realizacji obecnej polityki społeczno-gospodarczej. Wyrównywanie frontu pracy, studiowanie i upowszechnianie dobrych doświadczeń wymaga zarazem zaostrzenia oceny ogniw, które w tych samych warunkach obiektywnych nie wykonują zadań, obniżając ogólne rezultaty narodowego wysiłku. Ogniw takich w naszej gospodarce jest, niestety, sporo.</u> + <u xml:id="u-61.42" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Doskonalenie naszej polityki rolnej, zapewnienie rolnictwu coraz bogatszych środków technicznych, poprawa ekonomicznych warunków produkcji oraz wzmożone poparcie dla rolniczego samorządu, zespołowej inicjatywy i zespołowych form działania rolników — to główny kierunek decyzji, podjętych w tym roku przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą i Zjednoczone Stronnictwo Ludowe z myślą o dalszym umocnieniu sojuszu robotniczo-chłopskiego, wszechstronnym postępie społeczno-gospodarczym rolnictwa i zapewnieniu samej wsi szansy dalszej poprawy życia.</u> + <u xml:id="u-61.43" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">W tym kierunku działać będą również ważkie ustawy, uchwalone przez Wysoki Sejm na obecnym posiedzeniu. Wychodzą one na spotkanie postulatom rolników, jak również doskonalą warunki intensyfikacji produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-61.44" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Poparcie dla naszej polityki rolnej rolnicy zadokumentowali konkretnymi efektami produkcyjnymi, lepszym wykorzystaniem ziemi, podniesieniem wydajności z hektara, sprawnym przebiegiem żniw oraz wydatnym przyspieszeniem rozwoju hodowli. Pogłowie trzody chlewnej wzrosło o 13,4%, tj. do ok. 15,2 milionów sztuk. Utrzymanie i nasilenie tych tendencji — to najważniejsze zadanie rolnictwa. Jesteśmy przekonani, że decyzje podnoszące opłacalność produkcji zwierząt rzeźnych i mleka, zniesienie dostaw obowiązkowych i modyfikacje podatku gruntowego, udoskonalenie i uproszczenie kontraktacji, działanie nowych ustaw, których celem jest dążenie do pełnego wykorzystania wszystkich zasobów ziemi uprawnej, a także dalsza poprawa zaopatrzenia wsi w nowoczesne środki produkcji i materiały — zapewnią wykonanie rosnących zadań. Odpowiedzialność za nie rozkłada się na wszystkich ludzi rolniczego trudu oraz współdziałające z rolnictwem instytucje i organizacje, gałęzie nauki i przemysłu.</u> + <u xml:id="u-61.45" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Mamy pomyślne wyniki w produkcji zbóż, których zbiory są o około 3,5 mln ton większe niż w roku 1970, co jednak nie pokrywa naszych potrzeb, zwłaszcza że długotrwały brak opadów w lecie spowodował wysuszenie znacznych obszarów łąk i pastwisk, zmniejszenie zbiorów siana, roślin okopowych, pastewnych oraz utrudnił siew poplonów. Należy liczyć się ze spadkiem plonów ziemniaka oraz zbiorów siana.</u> + <u xml:id="u-61.46" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Nie dramatyzujemy skutków złych warunków klimatycznych, punkt ciężkości kładziemy zaś na maksymalne przeciwdziałanie tym skutkom. Rząd podjął szereg decyzji, które zmierzają do lepszego wykorzystania krajowych zasobów paszowych oraz zwiększenia ich przez ograniczenie eksportu i zwiększenie importu pasz. Wprawdzie, jak powiedziałem, mamy większe plony zbóż, to jednak, aby wyrównać niedobory powstałe w bilansie paszowym kraju, spowodowane spadkiem zbioru ziemniaków, jesteśmy zmuszeni zakupić za granicą 3 mln ton zboża. Szczególnie cenna dla nas, jak i w latach ubiegłych, jest pomoc Związku Radzieckiego, który dostarczy nam w bieżącym roku gospodarczym 1,5 mln ton zboża. Dzięki importowi zboża zostanie odpowiednio zwiększona pomoc paszowa ze strony państwa. W bieżącym roku gospodarczym rolnicy otrzymają 4,5 mln ton pasz treściwych, w tym 4 mln ton przemysłowych mieszanek paszowych.</u> + <u xml:id="u-61.47" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Tworzymy również warunki i niezbędne rezerwy, aby dostawy pasz treściwych mogły jeszcze wzrosnąć, jeśli okaże się to potrzebne. Skup ziemniaków zmniejszony został o 1,4 mln ton, a jego rozmiary różnicujemy w zależności od strat poniesionych w poszczególnych częściach kraju. Ograniczenie zużycia ziemniaków na cele przemysłowe i na eksport zapewni lepsze pokrycie zapotrzebowania ludności na ziemniaki konsumpcyjne. Na podstawie ocen i rozeznania, którymi dysponuje Rząd, sądzimy, że pomimo skutków suszy, nasilające się tendencje rozwoju hodowli nie ulegną zahamowaniu. Uczynimy wszystko, by założenia te zostały zrealizowane.</u> + <u xml:id="u-61.48" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">W osiąganiu społeczno-gospodarczych celów tegorocznego planu aktywniej niż w ubiegłym okresie posługujemy się instrumentem handlu zagranicznego. Wygospodarowaliśmy środki na poważne zwiększenie importu towarów, uzupełniających i wzbogacających oferowany nabywcom asortyment towarowy. Import ten odegrał szczególnie ważną rolę w I półroczu, kiedy w porównaniu z odpowiednim okresem roku ubiegłego wzrósł o około 28%. Obecnie — co należy podkreślić — głównym czynnikiem równowagi gospodarczej stały się wzmożone dostawy artykułów i towarów pochodzenia krajowego. Nie oznacza to, abyśmy stali na stanowisku ograniczania importu konsumpcyjnego. Traktujemy go jako naturalny we współczesnych warunkach środek uzupełnienia i wzbogacania rynku oraz aktywizacji międzynarodowej wymiany towarowej.</u> + <u xml:id="u-61.49" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">W pierwszych miesiącach br. można było sądzić, że wydatne powiększenie importu na potrzeby rynku będzie wymagało wzmożonego wykorzystania kredytów zagranicznych i wzrostu zadłużenia za granicą. Mogę dziś poinformować Wysoką Izbę, iż o wiele większy import towarów i surowców rynkowych udało się zapewnić bez wzrostu zadłużenia kraju. II półrocze może nawet przynieść pewne jego zmniejszenie.</u> + <u xml:id="u-61.50" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Import wzrósł ogółem, w ciągu 9 miesięcy br. w porównaniu z 1970 r. o 6,8%, w tym z krajów kapitalistycznych o 5,1%. Eksport ogółem zwiększył się o około 11%, w tym do krajów kapitalistycznych o 15%. Złożyła się na to korzystna w eksporcie i imporcie dla szeregu towarów koniunktura. Decydujące znaczenie ma oczywiście wprowadzenie do eksportu wielu nowych towarów, poprawa jakości produkcji eksportowej oraz aktywizacja aparatu handlu zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-61.51" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">W sumie rok bieżący zamkniemy z pewną nadwyżką bilansu płatniczego. Rząd jest jednak świadom, że na pomyślny rozwój sytuacji w handlu zagranicznym wpłynęły również korzystne czynniki koniunkturalne bądź doraźne. Dlatego też zamierzamy obecnie podjąć szereg decyzji, aby zapewnić w 1972 r. dalszy korzystny wzrost obrotów w wymianie z zagranicą, szczególnie, że zakup zboża poważnie obciąży bilans płatniczy kraju.</u> + <u xml:id="u-61.52" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Szczególnie ważnym, ale też wrażliwym i złożonym instrumentem naszego rozwoju jest nasza inwestycyjna działalność. Należy ona w dalszym ciągu do słabszych ogniw w naszej gospodarce. Występujące wciąż niedomagania rzutują niekorzystnie na efektywność procesu inwestycyjnego. Znaczny rozmiar i wysokie tempo inwestycji powinny służyć nie tylko dynamice długofalowego rozwoju, lecz i tworzeniu bieżących możliwości dla poprawy materialnego bytu społeczeństwa. Zależy to nie tylko od struktury nakładów inwestycyjnych, lecz przede wszystkim od skracania cykli inwestycyjnych i znacznie szybszego osiągania docelowej mocy produkcyjnej. Od tego zależy, jak szybko i z jaką nawiązką nowe i modernizowane obiekty spłacą gospodarce narodowej i społeczeństwu swoisty dług zaciągnięty na ich budowę i wyposażenie. W tej właśnie dziedzinie istnieją największe rezerwy gospodarcze naszego kraju. Dlatego, nie poprzestając na osiągniętym już określonym postępie, Rząd będzie konsekwentnie ulepszać cały inwestycyjny mechanizm w kraju.</u> + <u xml:id="u-61.53" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Obecny rok cechuje stosunkowo umiarkowane tempo wzrostu inwestycji. W ciągu 9 miesięcy nakłady inwestycyjne ogółem wzrosły w porównaniu z odpowiednim okresem ubiegłego roku o 6%, w tym nakłady na prace budowlano-montażowe o 5,5%, a na zakupy maszyn i urządzeń o 6,1%. Wzrost inwestycji łączy się z wprowadzeniem do planu dodatkowych zadań inwestycyjnych, które mają zapewnić zwiększenie produkcji poszukiwanych przez ludność towarów. Dotyczy to w szczególności przemysłu lekkiego, rolno-spożywczego i skupu, produkcji materiałów budowlanych, w tym na rosnące potrzeby wsi, oraz szeregu innych gałęzi przemysłu wytwarzających towary rynkowe.</u> + <u xml:id="u-61.54" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Rząd ocenia, że dotychczasowe zmiany na froncie inwestycyjnym — to zaledwie początek głębokich reform i udoskonaleń, które trzeba wprowadzić, aby proces inwestycyjny mógł sprostać wymogom obecnego czasu i dobrze służyć wytyczonym celom społeczno-gospodarczego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-61.55" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">W bieżącym roku najsłabiej przedstawia się realizacja zadań inwestycyjnych w służbie zdrowia, handlu i w innych dziedzinach, tak zwanego budownictwa towarzyszącego. Choć pod koniec roku można oczekiwać znacznej poprawy, zachodzi obawa, że zaległości nie uda się w pełni nadrobić. Jest to sygnał ostrzegawczy, który Rząd, prezydia rad narodowych i cała administracja wezmą pod uwagę w swej działalności, dotyczy on bowiem realizacji jednego z głównych celów naszej społecznej polityki.</u> + <u xml:id="u-61.56" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Zwierciadłem realizacji społeczno-gospodarczych zadań planu jest równowaga finansowa. Ulega ona systematycznemu umocnieniu. Wykonanie budżetowych zadań państwa przebiega pomyślnie. Planowa akumulacja finansowa przedsiębiorstw uspołecznionych jest bardziej zaawansowana niż w poprzednich latach, co wskazuje na możliwość pewnego przekroczenia planu. Wyniki byłyby lepsze, gdyby szybciej postępowało obniżanie kosztów produkcji oraz zmniejszanie strat, które z reguły stanowią rezultat niegospodarności i niedomagań organizacyjnych.</u> + <u xml:id="u-61.57" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Braki i słabości procesu gospodarowania nie powinny jednak przesłonić pozytywnych skutków przedsięwzięć zmierzających do wzmocnienia równowagi pieniężnej i wprowadzenia reżimu oszczędnościowego. Posunięcia podatkowe, aktywizacja oszczędzania i przyspieszenia spłat kredytów bankowych, stworzenie ludności warunków angażowania większych sum pieniężnych w nowe formy ubezpieczeń, turystykę zagraniczną i inne, oraz ograniczenie wydatków administracyjnych przyniosło w tym roku dobre efekty.</u> + <u xml:id="u-61.58" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Założony z tego tytułu wzrost dochodów miał wynieść około 2,5 mld zł, a oczekiwać należy, że podjęte przedsięwzięcia zapewnią zwiększenie wpływów w wysokości około 3,5 mld zł. Tak więc udzielone Rządowi przez Wysoki Sejm pełnomocnictwa zostały właściwie wykorzystane.</u> + <u xml:id="u-61.59" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Wydatki budżetu państwa znajdują pokrycie w dochodach, co umożliwia finansowanie większych niż w minionym roku zadań gospodarczych, socjalnych i kulturalnych. Lepsza gospodarność jest najwłaściwszym kluczem do dalszego zwiększania tych nakładów. Zwalczanie marnotrawstwa i rozrzutności, powszechne zastosowanie reżimu oszczędności pozostaje jednym z głównych zadań Rządu i jego organów.</u> + <u xml:id="u-61.60" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Jak Wysokiej Izbie wiadomo, równolegle do prac związanych z wykonaniem tegorocznego planu i rozwiązywaniem zagadnień bieżących wiele uwagi poświęcamy przygotowaniu planu na lata 1972—1975, który łącznie z zadaniami roku obecnego określi kształt obecnego 5-lecia. Wychodzimy także w naszych pracach poza horyzont roku 1975. Podstawą tego programu staną się uchwały VI Zjazdu, które będą rezultatem obecnej dyskusji nad wytycznymi dalszego socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Ta wielka debata, najpowszechniejsza z dotychczasowych konsultacji, stanie się najlepszą gwarancją nadania przyszłemu planowi optymalnego kształtu.</u> + <u xml:id="u-61.61" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Zostało poważnie wzmożone działanie na rzecz umocnienia ładu i porządku społecznego, umocnienia praworządności na wszystkich jej płaszczyznach i we wszystkich ogniwach oraz doskonalenia i umacniania więzi społecznej.</u> + <u xml:id="u-61.62" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Zapewnienie ładu i porządku publicznego jest koniecznym warunkiem dalszego, pomyślnego rozwoju kraju. Doniosłą rolę w tej dziedzinie spełnia akcja pod nazwą — „Porządek”. Spotkała się ona z pozytywną oceną społeczeństwa i będzie kontynuowana.</u> + <u xml:id="u-61.63" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Wielką wagę przywiązujemy do stałej poprawy stosunków na linii państwo-samorząd- -obywatel. Wymaga to uporczywego doskonalenia pracy administracyjnej, usilnego zwalczania nie tylko powierzchownych zjawisk biurokratyzmu, lecz i głębszych jego przyczyn. Często też winny jest tu nadmiar przepisów, powstałych w ciągu lat, których mnożeniu sprzyjał ówczesny styl pracy. Krępują one inicjatywę -i samodzielność myślenia i działania. W tej dziedzinie podjęliśmy szereg kroków usuwających bądź korygujących te przepisy, które straciły aktualność lub stały się przeszkodą do twórczego działania.</u> + <u xml:id="u-61.64" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">O pracy administracji państwowej i o zarządzaniu organizacją gospodarczą decydują ludzie — członkowie partii, bratnich stronnictw i bezpartyjni, ci na stanowiskach kierowniczych i ci, którzy piastują mandat urzędników socjalistycznego państwa.</u> + <u xml:id="u-61.65" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Twórcze impulsy polityki VII i VIII Plenum wywarły pozytywny wpływ na kadry zatrudnione w aparacie państwowym i organizacjach gospodarczych, na ich postawę i wiolę działania. W tym korzystnym klimacie na podatny grunt trafiły liczne decyzje i posunięcia Rządu, dotyczące kwestii tak wielkiej wagi, jak umocnienie jednoosobowego kierownictwa w przedsiębiorstwach, jak korzystna zarówno dla obywatela, jak i dla urzędu zmiana trybu rozpatrywania skarg i zażaleń ludności, jak i podkreślenie obowiązków w zakresie wyciągania wniosków z krytyki prasowej i pogłębiania kontaktów z prasą.</u> + <u xml:id="u-61.66" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Ogólna tendencja do aktywizacji wszystkich instytucji i wszystkich form naszej socjalistycznej demokracji znajduje odbicie w staraniach o zwiększenie roli prezydiów rad narodowych, o zacieśnienie współpracy organów państwa i administracji z ogniwami samorządu, organizacjami społecznymi i ogniwami Frontu Jedności Narodu. Są to złożone procesy. Rząd będzie nadal wspierał je swą działalnością.</u> + <u xml:id="u-61.67" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Procesy istotnych zmian w pracy państwowej i administracyjnej nie przebiegają równomiernie, napotykają niemałe przeszkody subiektywnej natury. Tkwią one w ciśnieniu starych nawyków, a niekiedy w łatwiźnie, wygodnictwie i indolencji. Nie jest jednak słuszne globalne przenoszenie ciężaru odpowiedzialności za podobne postawy na ogół pracowników administracji państwowej i pracowników na kierowniczych stanowiskach w przedsiębiorstwach, którzy w swej masie pracują ofiarnie i rozumnie. Nie jest jednak również dopuszczalne uchylanie się od konkretnej krytyki niedomagań, od niezbędnej kontroli społecznej w imię źle pojętego autorytetu władzy. Dalsze doskonalenie pracy organów państwa i administracji wymagać będzie wielu działań i czasu. Osiągane w tej mierze wyniki zależeć będą w poważnym stopniu od poparcia, jakiego udzieli społeczeństwo, od społecznej dyscypliny i wzmożonej troski o wspólne dobro.</u> + <u xml:id="u-61.68" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Sprzyja temu umacniający się w Polsce klimat polityczny i społeczny. Ludzie nabierają wiary w swoje siły, w twórcze siły socjalizmu. Zacieśnia się więź między partią a klasą robotniczą i całym narodem, krzepną i rozszerzają się formy współrządzenia i współgospodarzenia państwem przez jego obywateli, wzbogaca się treść pojęcia inicjatywy, dyscypliny i odpowiedzialności. Wszyscy obywatele, niezależnie od przynależności partyjnej, światopoglądu, pochodzenia i przeszłości, znajdują możliwość pracy dla kraju. Są to rezultaty polityki partii po VII i VIII Plenum.</u> + <u xml:id="u-61.69" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Najcenniejsza społecznie jest powszechna inicjatywa załóg robotniczych, najdobitniej zadokumentowana w bieżącym roku dwoma falami zobowiązań i czynów, podejmowanych na apel partii zimą oraz w okresie przedzjazdowym. Jest wiele nowych i cennych treści w tym czynie, którym klasa robotnicza potwierdza swą czołową rolę w życiu narodu, w, budownictwie socjalizmu. Obowiązkiem Rządu i administracji oraz całego dozoru technicznego jest uczynić wszystko, aby zapewnić tej patriotycznej inicjatywie jak najbardziej sprzyjające warunki.</u> + <u xml:id="u-61.70" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Konkretną pracą, efektami uzyskiwanymi dzięki pracy załóg robotniczych, inteligencji, ludzi rolniczego trudu — całego w istocie społeczeństwa — pogłębiamy dokonane na VII i VIII Plenum zmiany, nadajemy im trwały charakter.</u> + <u xml:id="u-61.71" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Optymistyczny wydźwięk sprawozdania, który mam zaszczyt złożyć dziś Wysokiej Izbie, zawdzięczać należy decydującemu czynnikowi, który stanowi poparcie klasy robotniczej i ludzi pracy w mieście i na wsi, dla polityki partii i jej sojuszników, dla polityki Rządu.</u> + <u xml:id="u-61.72" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Optymistyczny wydźwięk mego sprawozdania wypływa także z faktu, że obecnie, jak nigdy dotychczas, Rząd odczuwa wzmożoną pomoc kierowniczych instancji partyjnych i poparcie władz naczelnych bratnich stronnictw politycznych. Wysoce cenimy sobie tę pomoc i poparcie, jakiego udziela nam Wysoki Sejm, który poświęcił w tym roku swe obrady wielu ważnym kwestiom naszego państwa i pracom Rządu.</u> + <u xml:id="u-61.73" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Odbiegająca od minionej praktyki jedynie słuszna w obecnych warunkach socjalistycznego budownictwa zasada, zwięźle sformułowana przez tow. Edwarda Gierka: Niech partia będzie partią, a rząd — rządem, nakłada na Rząd i jego organy wydatnie zwiększoną odpowiedzialność. Jesteśmy tego świadomi, i wiemy, że stać nas na więcej, że trzeba śmielej myśleć i sprawniej działać, lepiej synchronizować codzienną pracę z potrzebami społeczeństwa i naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-61.74" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Nasza tegoroczna praca przebiega w korzystnych warunkach międzynarodowych, w których tworzeniu kraj nasz ze swej strony aktywnie i wielostronnie uczestniczy.</u> + <u xml:id="u-61.75" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Najmocniejsze oparcie znajdujemy w Związku Radzieckim — naszym wypróbowanym i niezawodnym przyjacielu, a także w sąsiednich krajach socjalistycznych i w całej wspólnocie państw socjalistycznych. Ze swej strony czynimy wszystko, aby umacniając nasze sojusze, konsolidując jedność, współtworząc polityczny i ekonomiczny potencjał socjalistycznej wspólnoty — w pełni sprostać leninowskim zasadom internacjonalizmu.</u> + <u xml:id="u-61.76" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Rok obecny zapisał się doniosłymi decyzjami XXV Sesji RWPG. Rozpatrzyła ona i przyjęła perspektywiczny, kompleksowy program dalszego pogłębiania i doskonalenia współpracy i rozwoju socjalistycznej integracji gospodarczej państw członkowskich RWPG. Dokument ten stwarza programowe ramy współpracy gospodarczej, naukowo-technicznej opartej na nieodzownych w dzisiejszych warunkach zasadach integracji w rozpatrywaniu i rozwiązywaniu wspólnych dla wszystkich krajów RWPG problemów rozwoju społeczno-ekonomicznego. Po raz pierwszy w takiej skali i na tak długi okres skonkretyzowano program oraz drogi i środki rozwoju socjalistycznej integracji. Historyczne znaczenie tych decyzji polega na ustaleniu kierunków i warunków ekonomicznych powstawania nowej formacji międzynarodowej wspólnoty gospodarczej krajów socjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-61.77" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Rząd PRL brał wydatnie aktywny udział w pracach nad przygotowaniem tego dokumentu, kierując się w tym programowymi założeniami partii, która w integracji gospodarczej widzi ogromnej wagi czynnik rozwoju naszej wspólnoty, umacniania jej potencjału politycznego i ekonomicznego, roli i wpływu w święcie — niezbędny warunek pomyślnej realizacji zadań postępu naukowo-technicznego, dynamicznego rozwoju dobrobytu. W myśl tych wspólnych założeń opracowaliśmy program realizacji zadań integracyjnych na naszym polskim odcinku. Będziemy troszczyć się, aby znalazł on urzeczywistnienie.</u> + <u xml:id="u-61.78" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Drugim doniosłym faktem tych miesięcy jest wydatne, można powiedzieć, jakościowe umocnienie naszej współpracy ze Związkiem Radzieckim, Niemiecką Republiką Demokratyczną i Czechosłowacką Republiką Socjalistyczną. Umocnieniu przyjaźni i wszechstronnej współpracy służyć będą również wyniki rozmów przeprowadzonych przed kilku dniami w Socjalistycznej Federacyjnej Republice Jugosławii. Plonem tych kontaktów, wspólnych analiz i prac, szczerej dyskusji są podjęte już decyzje. Ich znaczenie da się zwięźle określić jako dążenie do pomyślnych warunków realizacji zadań obecnego pięciolecia, a także lat siedemdziesiątych. Jest bowiem prawidłowością, że każdy nowy etap rozwoju państw socjalistycznych tworzy nowe, szersze możliwości współpracy, otwiera nowe perspektywy jej doskonalenia i rozwijania. Jednocześnie dokładamy starań, aby rozwijać nasze stosunki polityczne oraz współpracę w dziedzinie gospodarki, nauki, techniki i kultury ze wszystkimi zainteresowanymi państwami, niezależnie od ich ustroju, na podstawie zasad pokojowego współistnienia i wzajemnych korzyści. Dotyczy to zarówno wysoko rozwiniętych krajów kapitalistycznych, z którymi aktywizujemy handel i współpracę gospodarczą, jak i rozwijających się krajów Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej, dążących do budowy swojej niezależnej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-61.79" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej nie będzie szczędził wysiłków, aby wykorzystać wszystkie możliwości rozwoju korzystnej współpracy gospodarczej z zagranicą, co leży także w interesie umocnienia pokoju i wzajemnego zrozumienia między narodami.</u> + <u xml:id="u-61.80" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Przedstawiając sprawozdanie o sytuacji społeczno-ekonomicznej państwa w okresie poprzedzającym VI Zjazd partii jeszcze raz chcę podkreślić, że tak jak dotychczas, tak i nadal generalną wytyczną pracy Rządu będzie dążenie do spożytkowania wszystkich rezerw i możliwości, wszelkich zasobów energii społecznej w interesie kraju i narodu, w imię pomyślnej budowy socjalizmu, wyższej dynamiki rozwoju i szybszej poprawy życia ludzi pracy miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-61.81" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-62"> + <u xml:id="u-62.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję Obywatelowi Premierowi za przedstawioną informację, która zakresem swoim w pełni, jak sądzę, odpowiada postulatom uchwał Sejmu z 19 marca br.</u> + <u xml:id="u-62.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wydaje mi się, że do niezmiernie doniosłej problematyki, przedstawionej w wystąpieniu obywatela Premiera, będziemy w przyszłych dyskusjach sejmowych nieraz powracali i nawiązywali, zwłaszcza gdy przyjdzie nam wkrótce rozpatrywać projekty narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa na rok 1972.</u> + <u xml:id="u-62.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">W związku z informacją obywatela Prezesa Rady Ministrów z upoważnienia Konwentu Seniorów proponuję Wysokiej Izbie podjęcie następującej uchwały:</u> + <u xml:id="u-62.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">„Uchwała Sejmu PRL z dnia 26 października 1971 r.</u> + <u xml:id="u-62.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przyjmuje do wiadomości przedstawioną przez Prezesa Rady Ministrów informację Rządu o wykonaniu uchwały Sejmu z dnia 19 marca 1971 r. w sprawie zmiany narodowego planu gospodarczego na rok 1971 oraz ustawy z dnia 19 marca 1971 r. o zmianach w budżecie państwa na rok 1971.</u> + <u xml:id="u-62.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej stwierdza, że Rząd — zgodnie z uchwałą Sejmu — dokonał niezbędnych zmian w narodowym planie gospodarczym na rok 1971. Realizacja zmienionego planu umożliwiła osiągnięcie poprawy sytuacji materialnej ludności równolegle z odpowiednim wzrostem potencjału gospodarczego kraju. Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej stwierdza także, że osiągnięty został podstawowy cel ustawy o zmianach w budżecie państwa — tj. zapewnienie środków na pokrycie wydatków związanych z podniesieniem poziomu życia ludzi pracy, a w szczególności na poprawę położenia materialnego rodzin najniżej uposażonych i wielodzietnych.</u> + <u xml:id="u-62.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej podkreśla wielostronną działalność Rządu, która zapewniła utrzymanie równowagi rynkowej oraz finansowej państwa dzięki pomyślnym wynikom produkcyjnym w przemyśle i rolnictwie oraz handlu zagranicznym.</u> + <u xml:id="u-62.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej podkreśla aktywny udział robotników, chłopów i inteligencji pracującej w realizacji programu zadań gospodarczych w roku bieżącym.</u> + <u xml:id="u-62.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wyraża przekonanie, iż Rząd podejmować będzie dalsze działania mające na celu umocnienie podstaw polityki ekonomicznej wytyczonej na VIII Plenum KC PZPR, pełną realizację zadań nakreślonych w narodowym planie gospodarczym i ustawie budżetowej na rok 1971 oraz tworzenie właściwych warunków dla dalszego rozwoju gospodarki narodowej w latach następnych.</u> + <u xml:id="u-62.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zwraca się do wszystkich ludzi pracy — robotników, chłopów, inżynierów, techników, uczonych i twórców kultury, do działaczy społecznych — działaczy samorządu robotniczego i chłopskiego oraz działaczy rad narodowych, do pracującej młodzieży — o aktywne poparcie polityki gospodarczej Rządu.</u> + <u xml:id="u-62.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">W obliczu zbliżającego się VI Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Sejm wyraża przekonanie, że poprzez zwiększony wysiłek produkcyjny, lepszą organizację pracy, szerszą i śmielszą inicjatywę w zakresie słusznych zmian i ulepszeń w gospodarce narodowej — stworzymy razem, wspólnym wysiłkiem całego narodu, wszelkie niezbędne warunki do dalszego, pomyślnego rozwoju gospodarczego i kulturalnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u> + <u xml:id="u-62.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy w sprawie projektu tej uchwały ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-62.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-62.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, ze Sejm zgodził się na proponowaną przez Konwent Seniorów uchwałę.</u> + <u xml:id="u-62.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sprzeciwu nie słyszę, a więc uważam, że uchwała została przez Sejm podjęta.</u> + <u xml:id="u-62.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-62.16" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 12 porządku dziennego: Zmiany w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-62.17" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę o zabrania głosu Obywatela Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-62.18" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Prezes Rady Ministrów Piotr Jaroszewicz:</u> + <u xml:id="u-62.19" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Pragnę przedstawić Wysokiej Izbie wnioski dotyczące zmian w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-62.20" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Zacznę od zmian w Komisji Planowania przy Radzie Ministrów. Jesteśmy w okresie opracowywania 5-letniego narodowego planu gospodarczego i określania perspektywicznych kierunków rozwoju gospodarki narodowej w latach dalszych. Musimy również systematycznie tworzyć koncepcje planistyczne dla rozwiązywania na bieżąco szeregu nabrzmiałych i niełatwych problemów społecznych i gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-62.21" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Chcemy umacniać rolę centralnego planowania, a jednocześnie usprawnić całokształt pracy planistycznej w państwie. Wymaga to umocnienia kolektywu kierowniczego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, a przede wszystkim powierzenia jej przewodnictwa działaczowi o dużym autorytecie oraz doświadczeniu politycznym i państwowym.</u> + <u xml:id="u-62.22" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Tym wymogom odpowiada kandydatura wiceprezesa Rady Ministrów, obywatela Mieczysława Jagielskiego. Długoletnia praca na stanowiskach kierowniczych w centralnym aparacie partyjnym oraz na kierowniczych stanowiskach w naczelnych organach administracji w połączeniu z fachowym i teoretycznym przygotowaniem ekonomicznym — jest doktorem nauk ekonomicznych — dają podstawę do przedłożenia Wysokiej Izbie wniosku o powołanie wiceprezesa Rady Ministrów, obywatela Mieczysława Jagielskiego, na stanowisko Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów. Obywatel Mieczysław Jagielski poza funkcją Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów zachowa funkcję przedstawiciela Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w Radzie Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Będzie on także jako wiceprezes Rady Ministrów sprawował określone funkcje koordynacyjne w Prezydium Rządu. W ten sposób chcemy powiązać prace Komisji Planowania z pracami Rady Ministrów i Prezydium Rządu.</u> + <u xml:id="u-62.23" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatel Witold Trąmpczyński, który dotychczas pełnił obowiązki Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów przechodzi do pracy w Ministerstwie Spraw Zagranicznych na stanowisko ambasadora PRL w Waszyngtonie. Obywatelowi Witoldowi Trąmpczyńskiemu za jego dotychczasową ofiarną i owocną pracę w trudnym okresie 1971 roku, za duży osobisty wysiłek, chciałbym złożyć podziękowanie.</u> + <u xml:id="u-62.24" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Pragnę również poinformować Wysoką Izbę, że mając na uwadze konieczność umocnienia kolektywu kierowniczego Komisji Planowania zamierzam powołać na pierwszego zastępcę Przewodniczącego — obywatela magistra Józefa Pińkowskiego, dotychczasowego przewodniczącego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie; na zastępców Przewodniczącego: obywatela doktora Longina Cegielskiego — dotychczasowego sekretarza Naczelnego' Komitetu ZSL, obywatela mgr. inżyniera Janusza Hrynkiewicza — dotychczasowego pierwszego zastępcę Przewodniczącego Komitetu Nauki i Techniki, obywatela mgr. Henryka Kisiela — dotychczasowego podsekretarza stanu w Ministerstwie Handlu Zagranicznego oraz obywatela mgr. inż. Macieja Wirowskiego — dotychczasowego podsekretarza stanu w Ministerstwie Przemysłu Chemicznego.</u> + <u xml:id="u-62.25" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">W składzie Komisji Planowania przy Radzie Ministrów pozostaną: jako I zastępca Przewodniczącego — prof. dr Kazimierz Secomski, członek PAN; jako zastępcy Przewodniczącego — inż. Jan Chyliński i prof. dr Józef Pajestka.</u> + <u xml:id="u-62.26" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jako generalni dyrektorzy: obywatele Zdzisław Deutschman i Zbigniew Wojterkowski.</u> + <u xml:id="u-62.27" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Mam zamiar odwołać ze stanowisk zastępców Przewodniczącego Komisji Planowania obywateli: Jerzego Olszewskiego w związku z zamiarem powołania go na inne stanowisko i Tadeusza Skwirzyńskiego w związku z proponowanym mu przejściem do pracy w innej dziedzinie administracji państwowej.</u> + <u xml:id="u-62.28" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Zwracam się do Wysokiej Izby z wnioskiem o dokonanie następujących zmian na stanowiskach ministrów: proponuję odwołać obywatela Lucjana Motykę ze stanowiska Ministra Kultury i Sztuki w związku z powołaniem go na stanowisko ambasadora Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w Czechosłowacji. Kandydata na stanowisko Ministra Kultury i Sztuki przedstawię Wysokiej Izbie w późniejszym terminie. Kierownictwo Ministerstwa Kultury i Sztuki zamierzam czasowo powierzyć jednemu z podsekretarzy stanu w tym resorcie. Pragnę podziękować Obywatelowi Lucjanowi Motyce za jego długoletnią, ofiarną i owocną pracę w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-62.29" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proponuję odwołać obywatela Edwarda Zawadę ze stanowiska Ministra Przemysłu Chemicznego. Ob. Edward Zawada podejmie pracę w Ministerstwie Handlu Zagranicznego na stanowisku radcy handlowego w Rzymie.</u> + <u xml:id="u-62.30" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proponuję powołać na stanowisko Ministra Przemysłu Chemicznego obywatela Jerzego Olszewskiego, posła na Sejm, dotychczasowego zastępcę Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów. Ob. Jerzy Olszewski jest dobrze znany Wysokiej Izbie jako zdolny inżynier i organizator przemysłu chemicznego, a także jako aktywny działacz społeczny i polityczny.</u> + <u xml:id="u-62.31" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę o odwołanie ze stanowiska Ministra Sprawiedliwości obywatela Stanisława Walczaka.</u> + <u xml:id="u-62.32" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proponuję powołać na stanowisko Ministra Sprawiedliwości obywatela Włodzimierza Berutowicza prof. dr. nauk prawnych, dotychczasowego rektora Uniwersytetu Wrocławskiego.</u> + <u xml:id="u-62.33" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatel Włodzimierz Berutowicz urodził się w 1914 r. w Przedmościu, pow. Wieluń, w rodzinie robotniczej. Ukończył Seminarium Nauczycielskie w Krotoszynie i pracował w szkole powszechnej na wsi. W 1939 roku brał udział w kampanii wrześniowej jako dowódca plutonu 61 pp. W 1944 r. został wywieziony przez okupanta na roboty przymusowe do Wrocławia. Po wyzwoleniu od maja 1945 r. do roku 1947 pracował w MO. W latach 1947— 1951 był kolejno pracownikiem Urzędu Wojewódzkiego i Prokuratury Wojewódzkiej. Po ukończeniu Wydziału Prawa Uniwersytetu Wrocławskiego w 1950 r. podjął pracę na stanowisku st. asystenta przy Katedrze Postępowania Cywilnego. W 1955 r. uzyskał stopień kandydata nauk prawnych, w 1968 — tytuł prof. nadzwyczajnego nauk prawnych. Od 1968 r. jest rektorem Uniwersytetu Wrocławskiego. Prof. Włodzimierz Berutowicz jest członkiem Komitetu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk. W latach 1956 i 1967 był prezesem Sądu Wojewódzkiego w Poznaniu, a następnie we Wrocławiu; członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-62.34" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przed resortem sprawiedliwości stawiamy nowe zadania zmierzające do umocnienia jego roli jako organu odpowiedzialnego za stan prawny państwa oraz działalność legislacyjną administracji i w związku z tym dążymy do umocnienia kierownictwa tego resortu.</u> + <u xml:id="u-62.35" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uprzejmie proszę Wysoką Izbę o podjęcie uchwał akceptujących zgłoszone wnioski w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-62.36" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję Obywatelowi Prezesowi Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-62.37" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie przedstawionych przez obywatela Prezesa Rady Ministrów wniosków dotyczących zmian w składzie Rady Ministrów?</u> + <u xml:id="u-62.38" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-62.39" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wobec tego przypominam, że zgodnie z art. 48 regulaminu Sejm powołuje i odwołuje członków Rządu zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-62.40" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział więcej niż połowa ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-62.41" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-62.42" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">W związku z przedstawionymi przez obywatela Prezesa Rady Ministrów wnioskami proponuję, aby na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji PRL, Sejm podjął następujące uchwały:</u> + <u xml:id="u-62.43" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uchwała w sprawie powołania wiceprezesa Rady Ministrów obywatela Mieczysława Jagielskiego na stanowisko Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów.</u> + <u xml:id="u-62.44" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem powyższej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-62.45" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-62.46" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-62.47" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto wstrzymał się od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-62.48" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uchwała w sprawie odwołania ob. Edwarda Zawady ze stanowiska Ministra Przemysłu Chemicznego.</u> + <u xml:id="u-62.49" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem powyższej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-62.50" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-62.51" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-62.52" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Również nikt.</u> + <u xml:id="u-62.53" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uchwała w sprawie odwołania obywatela Stanisława Walczaka ze stanowiska Ministra Sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-62.54" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-62.55" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-62.56" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-62.57" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Również nikt.</u> + <u xml:id="u-62.58" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wicemarszałek Werblan</u> + <u xml:id="u-62.59" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uchwała w sprawie odwołania obywatela Lucjana Motyki ze stanowiska Ministra Kultury i Sztuki.</u> + <u xml:id="u-62.60" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — proszę o podniesienie ręki.</u> + <u xml:id="u-62.61" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-62.62" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nie widzę.</u> + <u xml:id="u-62.63" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Jeden głos.</u> + <u xml:id="u-62.64" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uchwała w sprawie powołania obywatela Jerzego Olszewskiego na stanowisko Ministra Przemysłu Chemicznego.</u> + <u xml:id="u-62.65" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-62.66" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-62.67" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nie widzę.</u> + <u xml:id="u-62.68" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-62.69" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uchwała w sprawie powołania obywatela Włodzimierza Berutowicza na stanowisko Ministra Sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-62.70" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-62.71" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-62.72" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-62.73" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto wstrzymał się od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-62.74" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — podjął uchwały w sprawie odwołania obywateli: Edwarda Zawady — ze stanowiska Ministra Przemysłu Chemicznego, Stanisława Walczaka — ze stanowiska Ministra Sprawiedliwości, Lucjana Motyki — ze stanowiska Ministra Kultury i Sztuki.</u> + <u xml:id="u-62.75" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jednocześnie Sejm podjął uchwały w sprawie powołania obywateli: wiceprezesa Rady Ministrów Mieczysława Jagielskiego na stanowisko Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów z zachowaniem dotychczasowego stanowiska, Jerzego Olszewskiego na stanowisko Ministra Przemysłu Chemicznego, Włodzimierza Berutowicza na stanowisko Ministra Sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-62.76" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Na tym wyczerpaliśmy 12 punkt porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-62.77" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 13 porządku dziennego: Odpowiedzi na interpelacje.</u> + <u xml:id="u-62.78" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Do Prezydium Sejmu wpłynęła interpelacja posła Janiny Zajfert do Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego w sprawie szkód wyrządzonych rolnikom przez zwierzynę łowną.</u> + <u xml:id="u-62.79" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Prezydium Sejmu skierowało powyższą interpelację do adresata. Obecnie przystępujemy do wysłuchania odpowiedzi na tę interpelację.</u> + <u xml:id="u-62.80" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Poseł Janina Zajfert wskazuje w swojej interpelacji, że od szeregu lat szkody wyrządzane rolnikom przez zwierzynę łowną budzą na wsi wiele niezadowolenia i poczucie krzywdy społecznej. Niezadowolenie budzą również przepisy dotyczące odszkodowań za te szkody.</u> + <u xml:id="u-62.81" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Poseł Janina Zajfert wyraża pogląd, że koszty związane ze szkodami łowieckimi powinny obciążać nie tylko skarb państwa, ale także winnych powstawania szkód — zarządy lasów państwowych i koła łowieckie.</u> + <u xml:id="u-62.82" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Problemy odszkodowań były wielokrotnie tematem posiedzeń Komisji Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego, a także przedmiotem dezyderatów postulujących zmianę przepisów w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-62.83" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">W zakończeniu interpelacji poseł Janina Zajfert zwraca się do Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z następującymi pytaniami:</u> + <u xml:id="u-62.84" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">1) jakie zamierza podjąć kroki w celu bardziej skutecznego zapobiegania powstawaniu szkód wyrządzanych przez zwierzynę łowną?</u> + <u xml:id="u-62.85" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">2) jakie projektuje zmiany przepisów dotyczących odszkodowań za te szkody?</u> + <u xml:id="u-62.86" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos zabierze Minister Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego ob. Jerzy Popko.</u> + </div> + <div xml:id="div-63"> + <u xml:id="u-63.0" who="#MinisterLesnictwaiPrzemysluDrzewnegoJerzyPopko">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Szkody i odszkodowania łowieckie są sprawami, które istotnie powodują wiele skarg rolników i stanowią problem wymagający odpowiedniego rozwiązania. Problem ten narastał przez wiele lat, podczas których interesy gospodarki łowieckiej były regulowane jakby niezależnie od rozwijającej się gospodarki rolnej i związanych z tym skutków społecznych.</u> + <u xml:id="u-63.1" who="#MinisterLesnictwaiPrzemysluDrzewnegoJerzyPopko">Stąd też, biorąc to wszystko pod uwagę, zaczęliśmy od roku całą sprawę systematycznie regulować.</u> + <u xml:id="u-63.2" who="#MinisterLesnictwaiPrzemysluDrzewnegoJerzyPopko">Na początku bieżącego roku w celu obniżenia rozmiarów szkód w uprawach rolnych wydałem następujące decyzje:</u> + <u xml:id="u-63.3" who="#MinisterLesnictwaiPrzemysluDrzewnegoJerzyPopko">1) zobowiązałem zarządców i dzierżawców obwodów łowieckich do doprowadzenia stanu zwierzyny do pojemności łowisk, do końca I kwartału 1972 roku, 2) odstąpiłem od formalnego i teoretycznego wyliczania pojemności łowisk i planów odstrzału, zalecając traktowanie naturalnej bazy żerowej jako kryterium pomocnicze, a jako kryterium podstawowe — rozmiar szkód łowieckich, 3) wprowadziłem obowiązek kwartalnego planowania odstrzału dzików, ukierunkowując odstrzały na miesiące letnie, podczas których powstaje większość szkód łowieckich, 4) dopuściłem odstrzał dzików na gruntach rolnych przez okres całego roku, również i w okresie nocy, 5) wprowadziłem zasadę letniego dokarmiania dzików w celu zatrzymania ich w głębi kompleksów leśnych, 6) zwróciłem się do przewodniczących prezydiów wojewódzkich rad narodowych, zalecając konieczne stosowanie odstrzałów zastępczych oraz stosowanie sankcji w stosunku do dzierżawców nie wywiązujących się z ciążących na nich obowiązków.</u> + <u xml:id="u-63.4" who="#MinisterLesnictwaiPrzemysluDrzewnegoJerzyPopko">Równocześnie nastąpiło rozszerzenie grodzenia lasów na obszarach szczególnie narażonych na straty.</u> + <u xml:id="u-63.5" who="#MinisterLesnictwaiPrzemysluDrzewnegoJerzyPopko">Wydając wyżej wspomniane decyzje, ustaliłem odpowiedni nadzór i kontrolę nad ich realizacją.</u> + <u xml:id="u-63.6" who="#MinisterLesnictwaiPrzemysluDrzewnegoJerzyPopko">Pragnę wyrazić przekonanie, że konsekwentna realizacja podjętych decyzji przyczyni się do odpowiedniego obniżenia skali strat ponoszonych przez rolników. Według wstępnych informacji w roku bieżącym w wielu rejonach nastąpiło wydatne obniżenie strat spowodowanych przez zwierzynę.</u> + <u xml:id="u-63.7" who="#MinisterLesnictwaiPrzemysluDrzewnegoJerzyPopko">Wszystkie te pociągnięcia stopniowo realizują postulaty rolników i Komisji Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego.</u> + <u xml:id="u-63.8" who="#MinisterLesnictwaiPrzemysluDrzewnegoJerzyPopko">Dla długofalowego rozwiązania problemu resort wspólnie z Ministerstwem Rolnictwa i w porozumieniu z Polskim Związkiem Łowieckim, pracuje nad znowelizowaniem obowiązujących przepisów, biorąc pod uwagę głosy krytyki dotychczasowego stanu w tym zakresie. Prace te zmierzają do zasadniczej poprawy gospodarki łowieckiej i wydatnego ograniczenia szkód łowieckich.</u> + <u xml:id="u-63.9" who="#MinisterLesnictwaiPrzemysluDrzewnegoJerzyPopko">Główne kierunki proponowanych rozwiązań zmierzają do:</u> + <u xml:id="u-63.10" who="#MinisterLesnictwaiPrzemysluDrzewnegoJerzyPopko">— ograniczenia rozmiaru zwierzostanu do faktycznych pojemności łowisk, biorąc pod uwagę wielkość szkód wyrządzonych przez zwierzynę łowną w gospodarce rolnej. Służba leśna otrzyma większe uprawnienia do odstrzałów w wypadku niewykonywania ich przez myśliwych zgromadzonych w kołach łowieckich, — ustalenia udziału w częściowej odpłatności za wyrządzone szkody poszczególnych kół łowieckich i ich członków. Stworzy to większe i skuteczniejsze zainteresowanie samych myśliwych zarówno hodowlą, jak i redukcją nadmiernej liczby zwierzyny;</u> + <u xml:id="u-63.11" who="#MinisterLesnictwaiPrzemysluDrzewnegoJerzyPopko">— poprawy w składzie osobowym kół łowieckich przez wprowadzanie rolników ze wsi i gromad, szczególnie w tych obwodach, gdzie od lat zwierzyna wyrządza dotkliwe straty w plonach.</u> + <u xml:id="u-63.12" who="#MinisterLesnictwaiPrzemysluDrzewnegoJerzyPopko">Zmierzamy również do odbiurokratyzowania czynności i ograniczenia niepotrzebnej straty czasu rolników przy ocenie i wypłacie odszkodowań. Dotyczy to takich spraw, jak:</u> + <u xml:id="u-63.13" who="#MinisterLesnictwaiPrzemysluDrzewnegoJerzyPopko">— zniesienie obowiązku dwukrotnego powiadamiania administracji leśnej o powstałej szkodzie, zastępując jednorazowym powiadomieniem;</u> + <u xml:id="u-63.14" who="#MinisterLesnictwaiPrzemysluDrzewnegoJerzyPopko">— przyspieszenie terminu płatności po oszacowaniu szkody najdalej w ciągu 30 dni. a nie jak dotychczas do 31 stycznia następnego roku;</u> + <u xml:id="u-63.15" who="#MinisterLesnictwaiPrzemysluDrzewnegoJerzyPopko">— uporządkowanie zasad szacowania szkód, mając również na względzie sprawiedliwe i szybkie załatwianie spraw z tym związanych.</u> + <u xml:id="u-63.16" who="#MinisterLesnictwaiPrzemysluDrzewnegoJerzyPopko">Prace nad nowelizacją tych przepisów zostaną zakończone do końca bieżącego roku.</u> + <u xml:id="u-63.17" who="#MinisterLesnictwaiPrzemysluDrzewnegoJerzyPopko">Mówiąc o zagadnieniu szkód i odszkodowań łowieckich, musimy pamiętać, że występowanie zwierzyny będzie się wiązało zawsze ze szkodami łowieckimi. Dlatego też nie mówimy o całkowitym zlikwidowaniu problemu, ponieważ byłoby to równoznaczne z całkowitą likwidacją zwierzyny, a na to nie możemy pozwolić. Trzeba w końcu również podkreślić, że zwierzyna poza wartościami materialnymi stanowi naturalny składnik środowiska, stanowi część składową otaczającej nas przyrody. Chodzi więc nie o całkowitą likwidację zwierzyny, lecz o takie ograniczenie jej liczebności, aby z umiarem i poczuciem odpowiedzialności zachować właściwe proporcje i nie dopuszczać do sytuacji, w której łowiectwo kolidowałoby z gospodarką rolną i leśną. Dziękuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-64"> + <u xml:id="u-64.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi.</u> + <u xml:id="u-64.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy w tej sprawie ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-64.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-64.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Na tym kończymy sprawę odpowiedzi na interpelację posłanki Janiny Zajfert i tym samym wyczerpaliśmy punkt 13 porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-64.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Porządek dzienny obecnego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-64.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Informuję jeszcze Wysoką Izbę, że do Prezydium Sejmu — po ostatnim posiedzeniu Sejmu — wpłynęły następujące interpelacje:</u> + <u xml:id="u-64.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">1) interpelacja posła Jana Kality do Prezesa Rady Ministrów w sprawie kontynuowania budowy Domu Chemika w Puławach;</u> + <u xml:id="u-64.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">2) interpelacja posła Henryka Hałasa do Prezesa Rady Ministrów w sprawie zabezpieczenia prawidłowego rozwoju gałęzi produkcji urządzeń i maszyn dla przemysłu materiałów budowlanych, zwłaszcza cementowego i wapienniczego;</u> + <u xml:id="u-64.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">3) interpelacja posłów: Jerzego Hagmajera, Witolda Jankowskiego, Zenona Komendera i Bolesława Piaseckiego z Koła Poselskiego — „Pax” do Prezesa Rady Ministrów w sprawie zapewnienia warunków dla prawidłowego rozwoju ludności Polski;</u> + <u xml:id="u-64.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">4) interpelacja posła Antoniego Mrowca do Przewodniczącego Komitetu Pracy i Płac w sprawie systemu płac w przemyśle włókienniczym;</u> + <u xml:id="u-64.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">5) interpelacja posła Zdzisława Kurowskiego do Prezesa Rady Ministrów w sprawie przyspieszenia tempa rozwoju szkolnictwa zawodowego dla potrzeb rolnictwa i jego obsługi na poziomie zasadniczych szkół rolniczych i szkól przysposobienia rolniczego;</u> + <u xml:id="u-64.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">6) interpelacja posłów: Józefa Bezlera, Kazimierza Prusińskiego oraz Tadeusza Stadniczeńko do Ministra Przemysłu Spożywczego i Skupu w sprawie budowy zakładów mięsnych w Szczecinie.</u> + <u xml:id="u-64.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Interpelacje te — zgodnie z art. 73 regulaminu Sejmu — zostały przesłane adresatom.</u> + <u xml:id="u-64.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jednocześnie informuję Wysoką Izbę, że do Prezydium Sejmu — również po ostatnim posiedzeniu Sejmu — wpłynęły odpowiedzi na interpelację;</u> + <u xml:id="u-64.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">1) od Przewodniczącego Komitetu Drobnej Wytwórczości na interpelacje posłów: Józefa Czapskiego i Jana Polskiego w sprawie poprawy zaopatrzenia w materiały, sprzęt i maszyny zakładów drobnej wytwórczości w woj. lubelskim, nadzorowanych przez Wojewódzkie Zjednoczenie Państwowych Przedsiębiorstw Przemysłu Terenowego, Wojewódzki Związek Spółdzielni Pracy i Wojewódzki Związek Spółdzielni Inwalidzkich;</u> + <u xml:id="u-64.15" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">2) od Prezesa Rady Ministrów na interpelację posła Jana Kality w sprawie kontynuowania budowy Domu Chemika w Puławach;</u> + <u xml:id="u-64.16" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">3) od Ministra Finansów na interpelację posła Władysława Wiśniowskiego w sprawie interpretacji § 54 okólnika Ministra Finansów z dnia 29 lipca 1968 r. w sprawie wykładni niektórych przepisów dotyczących podatku obrotowego i dochodowego;</u> + <u xml:id="u-64.17" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">4) od Prezesa Rady Ministrów na interpelację posła Kazimierza Kurasia w sprawie zwiększenia produkcji zdobin i okuć metalowych;</u> + <u xml:id="u-64.18" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">5) od wiceprezesa Rady Ministrów Zdzisława Tomali na interpelację posłów: Zygmunta Filipowicza i Janusza Makowskiego w sprawie rozważenia nowelizacji ustawy z dnia 27.IV. 1956 r. o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży;</u> + <u xml:id="u-64.19" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">6) od wiceprezesa Rady Ministrów Franciszka Kaima na interpelację posła Henryka Hałasa w sprawie zabezpieczenia prawidłowego rozwoju gałęzi produkcji urządzeń i maszyn dla przemysłu materiałów budowlanych;</u> + <u xml:id="u-64.20" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">7) od Przewodniczącego Komitetu Pracy i Płac na interpelację posła Antoniego Mrowca w sprawie płac w przemyśle włókienniczym;</u> + <u xml:id="u-64.21" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">8) od Prezesa Rady Ministrów ma interpelację posłów Koła Poselskiego „Pax” w sprawie zapewnienia warunków dla prawidłowego rozwoju ludności Polski;</u> + <u xml:id="u-64.22" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">9) na interpelację posła Zdzisława Kurowskiego w sprawie przyspieszenia tempa rozwoju szkolnictwa zawodowego dla potrzeb rolnictwa wpłynęły częściowe odpowiedzi: Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministra Rolnictwa. Jak wynika z tych odpowiedzi szkoły przysposobienia rolniczego i zasadnicze szkoły rolnicze przechodzą z dniem 1 stycznia 1972 r. z gestii Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego w gestię Ministra Rolnictwa. W związku z tym Minister Rolnictwa zapowiada udzielenie pełnej odpowiedzi na interpelację posła Zdzisława Kurowskiego w I kwartale 1972 r.</u> + <u xml:id="u-64.23" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wszystkie odpowiedzi na interpelacje zostały przekazane interpelantom.</u> + <u xml:id="u-64.24" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Stanisława Nowińskiego o odczytanie komunikatu.</u> + </div> + <div xml:id="div-65"> + <u xml:id="u-65.0" who="#SekretarzposelStanislawNowinski">Posiedzenia sejmowych komisji odbędą się według następującego planu:</u> + <u xml:id="u-65.1" who="#SekretarzposelStanislawNowinski">W dniu dzisiejszym, tj. 26 października br. bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu:</u> + <u xml:id="u-65.2" who="#SekretarzposelStanislawNowinski">1) Komisja Handlu Wewnętrznego w sali nr 102.</u> + <u xml:id="u-65.3" who="#SekretarzposelStanislawNowinski">2) Wspólne posiedzenie Komisji Obrony Narodowej oraz Komisji Wymiaru Sprawiedliwości w sali nr 118.</u> + <u xml:id="u-65.4" who="#SekretarzposelStanislawNowinski">W środę — dnia 27 października br.:</u> + <u xml:id="u-65.5" who="#SekretarzposelStanislawNowinski">1) Komisja Budownictwa i Gospodarki Komunalnej o godz. 10 w sali nr 101.</u> + <u xml:id="u-65.6" who="#SekretarzposelStanislawNowinski">2) Komisja Gospodarki Morskiej i Żeglugi o godz. 9 w sali nr 70, Dom Poselski.</u> + <u xml:id="u-65.7" who="#SekretarzposelStanislawNowinski">3) Komisja Komunikacji i Łączności o godz. 10 w sali nr 67, Dom Poselski.</u> + <u xml:id="u-65.8" who="#SekretarzposelStanislawNowinski">4) Komisja Kultury i Sztuki o godz. 10 w górnej palarni, Dom Poselski.</u> + <u xml:id="u-65.9" who="#SekretarzposelStanislawNowinski">5) Komisja Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego o godz. 9 w sali nr 72, Dom Poselski.</u> + <u xml:id="u-65.10" who="#SekretarzposelStanislawNowinski">6) Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o godz. 10 w sali nr 118.</u> + <u xml:id="u-65.11" who="#SekretarzposelStanislawNowinski">7) Komisja Pracy i Spraw Socjalnych o godz. 9 w sali nr 102.</u> + <u xml:id="u-65.12" who="#SekretarzposelStanislawNowinski">8) Komisja Przemysłu Ciężkiego, Chemicznego i Górnictwa o godz. 10 w sali kolumnowej.</u> + <u xml:id="u-65.13" who="#SekretarzposelStanislawNowinski">9) Komisja Przemysłu Lekkiego o godz. 9 w sali klubowej, Dom Poselski.</u> + <u xml:id="u-65.14" who="#SekretarzposelStanislawNowinski">W czwartek — dnia 28 października br.:</u> + <u xml:id="u-65.15" who="#SekretarzposelStanislawNowinski">1) Komisja Budownictwa i Gospodarki Komunalnej o godz. 9 w sali nr 101.</u> + <u xml:id="u-65.16" who="#SekretarzposelStanislawNowinski">2) Komisja Komunikacji i Łączności o godz. 9 w sali nr 67, Dom Poselski.</u> + <u xml:id="u-65.17" who="#SekretarzposelStanislawNowinski">W piątek — dnia 29 października br.:</u> + <u xml:id="u-65.18" who="#SekretarzposelStanislawNowinski">Komisja Spraw Zagranicznych o godz. 10 w sali nr 101.</u> + </div> + <div xml:id="div-66"> + <u xml:id="u-66.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję Obywatelowi Posłowi.</u> + <u xml:id="u-66.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Na tym kończymy 16 posiedzenie Sejmu PRL.</u> + <u xml:id="u-66.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Protokół z posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u> + <u xml:id="u-66.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">O terminie następnego posiedzenia Sejmu zostaną Obywatele Posłowie zawiadomieni.</u> + <u xml:id="u-66.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-66.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">(Koniec posiedzenia o godz. 13 min. 45)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00017-01/header.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00017-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..062c9a1 --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00017-01/header.xml @@ -0,0 +1,64 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-196972-sjm-ppxxx-00017-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>17 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>17 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">5</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">17</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1971-11-19</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGesingFranciszek" role="speaker"> + <persName>Poseł Gesing Franciszek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKirschStanislawa" role="speaker"> + <persName>Poseł Kirsch Stanisława</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKoziejZukowaBarbara" role="speaker"> + <persName>Poseł Koziej-Żukowa Barbara</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMaciszewskiJarema" role="speaker"> + <persName>Poseł Maciszewski Jarema</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMajewskiJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Majewski Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSkrobiszHenryk" role="speaker"> + <persName>Poseł Skrobisz Henryk</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSroczynskaIrena" role="speaker"> + <persName>Poseł Sroczyńska Irena</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZielinskiHenryk" role="speaker"> + <persName>Poseł Zieliński Henryk</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekAndrzejBenesz" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Andrzej Benesz</persName> + </person> + <person xml:id="WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski" role="speaker"> + <persName>Wiceprezes Rady Ministrów Mieczysław Jagielski</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00017-01/text_structure.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00017-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..5c0c6cc --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00017-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,523 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja V - Sesja V</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 17 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 19 listopada 1971 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1971</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Dyzma Gałaj oraz wicemarszałek Andrzej Benesz)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">Marszałek:</u> + <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">Powołuję na sekretarzy posłów Zytę Borkowską i Tadeusza Młyńczaka.</u> + <u xml:id="u-1.9" who="#komentarz">Protokół i listę mówców prowadzi poseł Tadeusz Młyńczak.</u> + <u xml:id="u-1.10" who="#komentarz">Proszę Obywateli Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-1.11" who="#komentarz">Protokół 16 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciwko niemu żadnych poprawek.</u> + <u xml:id="u-1.12" who="#komentarz">Wysoki Sejmie! W dniu 26 października br. zmarł po długiej chorobie poseł Bolesław Rumiński, zastępca Przewodniczącego Rady Państwa, wybitny działacz polskiego ruchu rewolucyjnego, zasłużony działacz państwowy.</u> + <u xml:id="u-1.13" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u> + <u xml:id="u-1.14" who="#komentarz">Bolesław Rumiński urodził się we wsi Brzeźno, pow. Nieszawa, w woj. pomorskim. Z ruchem rewolucyjnym związał się już w momencie rozpoczęcia studiów na Politechnice Warszawskiej. Wstąpił wtedy w szeregi Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej, następnie został członkiem Komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej. W tym okresie był kilkakrotnie aresztowany, a po strajku na Politechnice Warszawskiej w marcu 1936 r. został zesłany do obozu w Berezie Kartuskiej.</u> + <u xml:id="u-1.15" who="#komentarz">W okresie okupacji wraz z grupą działaczy polskiej lewicy brał udział w organizowaniu koła gospodarczego przy Krajowej Radzie Narodowej.</u> + <u xml:id="u-1.16" who="#komentarz">Bolesław Rumiński w latach 1945—1957 pełnił wiele odpowiedzialnych funkcji partyjnych i państwowych. Piastował kolejno stanowiska podsekretarza stanu w Ministerstwie Przemysłu i Handlu, Ministra Przemysłu Rolnego i Spożywczego, Ministra Przemysłu Chemicznego. Przez szereg lat był zastępcą członka Komitetu Centralnego PZPR, a od 1956 roku członkiem Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-1.17" who="#komentarz">Bolesław Rumiński był współtwórcą Naczelnej Organizacji Technicznej, w której pełnił kilkakrotnie funkcję Prezesa Zarządu Głównego.</u> + <u xml:id="u-1.18" who="#komentarz">Bolesław Rumiński był posłem do Krajowej Rady Narodowej, Sejmu Ustawodawczego oraz Sejmu I, III i IV kadencji.</u> + <u xml:id="u-1.19" who="#komentarz">W Bolesławie Rumińskim straciliśmy wybitnego działacza polskiego ruchu rewolucyjnego, zasłużonego działacza państwowego, który swój bogaty zasób wiedzy i doświadczenia, swoją pasję działania oddał sprawie socjalizmu, sprawie Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-1.20" who="#komentarz">Obywatele Posłowie! Proponuję, aby Sejm uczcił pamięć posła Bolesława Rumińskiego chwilą ciszy.</u> + <u xml:id="u-1.21" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u> + <u xml:id="u-1.22" who="#komentarz">Prezydium Sejmu usprawiedliwia nieobecność na posiedzeniu tych posłów, których nazwiska będą umieszczone w załączniku do protokołu dzisiejszego posiedzenia.</u> + <u xml:id="u-1.23" who="#komentarz">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-1.24" who="#komentarz">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-1.25" who="#komentarz">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-1.26" who="#komentarz">Uważam, że Sejm porządek dzienny przedstawiony przez Prezydium Sejmu zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-1.27" who="#komentarz">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawa wygaśnięcia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 14 w Toruniu.</u> + <u xml:id="u-1.28" who="#komentarz">Wygaśnięcie mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 14 wiąże się ze śmiercią posła Bolesława Rumińskiego, którego pamięć Sejm przed chwilą uczcił.</u> + <u xml:id="u-1.29" who="#komentarz">Uważam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej - zgodnie z art. 76 ust. 3 Ordynacji wyborczej - stwierdził wygaśnięcie mandatu posła Bolesława Rumińskiego z dniem 26 października 1971 r. - wskutek śmierci.</u> + <u xml:id="u-1.30" who="#komentarz">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Projekty uchwał w sprawie obsadzenia:</u> + <u xml:id="u-1.31" who="#komentarz">a) mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 44 w Radzyniu Podlaskim (druk nr 108), b) mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 63 w Krośnie (druk nr 109).</u> + <u xml:id="u-1.32" who="#komentarz">Na posiedzeniu w dniu 25 października br. Sejm stwierdził wygaśnięcie mandatów poselskich Jana Gerharda i Grzegorza Korczyńskiego.</u> + <u xml:id="u-1.33" who="#komentarz">Zgodnie z postanowieniem Ordynacji wyborczej do Sejmu --- Sejm może obecnie podjąć uchwały o wstąpieniu w skład Sejmu tych spośród nie wybranych posłami kandydatów, którzy uzyskali kolejno największą liczbę głosów, a w międzyczasie nie utracili prawa wybieralności.</u> + <u xml:id="u-1.34" who="#komentarz">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 63, a tym samym obywatelka Alina Kołodziejczyk uzyskała mandat posła na Sejm PRL.</u> + <u xml:id="u-1.35" who="#komentarz">Posłowie Stanisława Kirsch i Alina Kołodziejczyk zgłosiły się do złożenia ślubowania poselskiego.</u> + <u xml:id="u-1.36" who="#komentarz">Proszę Obywatelki Posłów o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u> + <u xml:id="u-1.37" who="#komentarz">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u> + <u xml:id="u-1.38" who="#komentarz">Na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej - Prezydium Sejmu stwierdziło, że kandydatami są:</u> + <u xml:id="u-1.39" who="#komentarz">a) w okręgu wyborczym nr 44 (Radzyń Podlaski) — obywatelka Stanisława Kirsch, zamieszkała w Radzyniu Podlaskim, nauczycielka w szkole podstawowej we wsi Paszki Duże; członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, b) w okręgu wyborczym nr 63 (Krosno) — obywatelka Alina Kołodziejczyk, magister filologii polskiej, nauczycielka języka polskiego; członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-1.40" who="#komentarz">Obie kandydatki posiadają prawo wybieralności do Sejmu.</u> + <u xml:id="u-1.41" who="#komentarz">W związku z powyższym Prezydium Sejmu przedstawia Wysokiemu Sejmowi projekty uchwał, których treść została zamieszczona w doręczonych Obywatelom Posłom drukach nr 108 i 109.</u> + <u xml:id="u-1.42" who="#komentarz">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-1.43" who="#komentarz">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-1.44" who="#komentarz">Wobec tego przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-1.45" who="#komentarz">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem uchwały w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 44, zamieszczonej w druku sejmowym nr 108 - zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-1.46" who="#komentarz">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-1.47" who="#komentarz">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-1.48" who="#komentarz">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-1.49" who="#komentarz">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 44, a tym samym obywatelka Stanisława Kirsch uzyskała mandat posła na Sejm PRL.</u> + <u xml:id="u-1.50" who="#komentarz">Przystępujemy do przegłosowania drugiego projektu uchwały.</u> + <u xml:id="u-1.51" who="#komentarz">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem uchwały w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 63, zamieszczonej w druku sejmowym nr 109 - zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-1.52" who="#komentarz">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-1.53" who="#komentarz">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-1.54" who="#komentarz">Kto wstrzymał się od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-1.55" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u> + <u xml:id="u-1.56" who="#komentarz">(Czyta rotę ślubowania)</u> + <u xml:id="u-1.57" who="#komentarz">,,Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#PoselKirschStanislawa">Ślubuję.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#PoselKirschStanislawa">Poseł Kołodziejczyk Alina: Ślubuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, że posłowie Stanisława Kirsch i Alina Kołodziejczyk złożyły ślubowania poselskie.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Założenia projektu planu 5-letniego na lata 1971— 1975.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Dzisiejsze posiedzenie Sejmu, w toku którego dyskutować będziemy nad podstawowymi założeniami projektu planu 5-letniego, posiada szczególny charakter.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#Marszalek">W całym kraju toczy się powszechna, ogólnonarodowa, gospodarska dyskusja nad Wytycznymi na VI Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W dyskusji tej biorą udział członkowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, działacze sojuszniczych stronnictw politycznych --- Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, działacze masowych organizacji społeczno-politycznych, partyjni i bezpartyjni, ludzie pracy miast i wsi, skupieni we Froncie Jedności Narodu.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#Marszalek">Dyskutowane są węzłowe kierunki społeczno-ekonomicznego rozwoju naszego społeczeństwa w najbliższych latach, które ujęte zostaną w planie 5-letnim. Zgodnie z uchwałami VIII Plenum Komitetu Centralnego, zgodnie z wielokrotnie składanymi w tej Izbie zapowiedziami Rządu, plany te przepojone są troską o istotną poprawę warunków materialnych i kulturalnych życia ludzi pracy, troską o zabezpieczenie najlepszego rozwoju Polski w następnych latach, o stworzenie najlepszych warunków dla wchodzących w życie młodych pokoleń budowniczych Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#Marszalek">W celu włączenia Sejmu do tej dyskusji Prezydium Sejmu -- z inicjatywy Klubu Poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, popartej przez bratnie kluby oraz koła poselskie zwołało dzisiejsze posiedzenie Sejmu, w toku którego przedyskutujemy podstawowe założenia planu 5-letniego. Czynimy to w momencie, gdy opracowywane są dopiero podstawowe założenia tego planu, a więc na stosunkowo wczesnym etapie prac rządowych. Tego rodzaju praktyka stanowi realizację wysuwanych od lat postulatów poselskich, ujętych ostatnio w międzyklubowym dokumencie dotyczącym dalszej działalności Sejmu, w sprawie dyskutowania projektów planów wtedy, gdy istnieje pełna możliwość wprowadzania do nich nawet istotnych korekt, w toku dalszych prac rządowych. Stanowi to dalszy krok w kierunku wzbogacenia form i metod pracy Sejmu, stwarzających warunki do zwiększenia wpływu parlamentu na kształtowanie się podstawowych decyzji państwowych.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#Marszalek">W posiedzeniach zespołów, które odbyły się w dniach od 8 do 11 listopada br. wzięło udział 255 posłów. W dyskusji głos zabrało 104 posłów i 17 przedstawicieli Rządu.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#Marszalek">Ta nowa forma przeprowadzania dyskusji w zespołach okazała się słuszna. Sprzyjała ona oderwaniu się dyskusji od układów resortowych i skupieniu dyskusji wokół zasadniczych proporcji planu 5-letniego oraz dynamiki rozwoju społeczno-gospodarczego kraju jako nieodzownego warunku poprawy stopy życiowej rodzin pracowniczych naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#Marszalek">W toku dyskusji w zespołach, posłowie na podstawie przekazanych materiałów oraz wygłoszonych informacji przedstawicieli Rządu, wykorzystując bogaty dorobek działalności komisji sejmowych, poddali wnikliwej analizie zasadnicze proporcje projektu planu 5-letniego, sformułowali wiele wniosków i postulatów, które - przekazane pod rozwagę Rządowi - z pewnością będą pomocne w dalszych pracach nad projektem planu 5-letniego, w ustalaniu właściwej hierarchii potrzeb i określaniu właściwych społecznie proporcji.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#Marszalek">Wstępna dyskusja, poprzedzająca dzisiejsze posiedzenie Sejmu, przeprowadzona została w zespołach poselskich, powołanych w celu omówienia węzłowych problemów projektu planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#Marszalek">Utworzono sześć zespołów poselskich:</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#Marszalek">1. Zespół do spraw podstawowych proporcji planu, dynamiki rozwoju gospodarki, dochodu narodowego i inwestycji. W skład tego zespołu wchodzili posłowie z Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, Komisji Przemysłu Ciężkiego, Chemicznego i Górnictwa oraz przedstawiciele 13 innych komisji.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#Marszalek">2. Zespół do spraw kompleksu rolno-spożywczego, w skład którego wchodzili posłowie z Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz przedstawiciele 5 innych komisji.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#Marszalek">3. Zespół do spraw zaopatrzenia rynku wewnętrznego i rozwoju usług, w skład którego wchodzili posłowie z Komisji Handlu Wewnętrznego oraz przedstawiciele 4 innych komisji.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#Marszalek">4. Zespół do spraw budownictwa, budownictwa mieszkaniowego i gospodarki komunalnej, w skład którego wchodzili posłowie z Komisji Budownictwa i Gospodarki Komunalnej oraz przedstawiciele 5 innych komisji.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#Marszalek">5. Zespół do spraw programu socjalnego, urządzeń socjalnych i kulturalnych, w skład którego wchodzili posłowie z Komisji Pracy i Spraw Socjalnych oraz przedstawiciele 4 innych komisji.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#Marszalek">6. Zespół do spraw kształcenia kadr, rozwoju nauki i techniki, w skład którego wchodzili posłowie z Komisji Oświaty i Nauki oraz przedstawiciele 14 innych komisji.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu wyraża także przekonanie, że zarówno dyskusja w zespołach poselskich, jak i dzisiejsza - na posiedzeniu Sejmu, będą stanowiły poselski wkład w dyskusję przedzjazdową. Będzie to zarazem dobry punkt wyjścia dla przyszłych prac Sejmu i jego komisji nad konkretnym już projektem planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#Marszalek">Konwent Seniorów proponuje, aby na dzisiejszym posiedzeniu Wysoka Izba wysłuchała wystąpień przedstawicieli zespołów poselskich, którzy przedstawią pod rozwagę Rządowi opinie i wnioski poselskie, dotyczące węzłowych problemów projektu planu 5-letniego. Zgodnie z zapowiedzią na zakończenie naszej dzisiejszej dyskusji głos zabierze przedstawiciel Rządu.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#Marszalek">Czy w sprawie proponowanego przez Konwent Seniorów przebiegu obrad nad tym punktem porządku dziennego ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#Marszalek">Uważam, że Sejm zgodził się na propozycję Konwentu Seniorów.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi Henrykowi Zielińskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#PoselZielinskiHenryk">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt występować jako przedstawiciel zespołu sejmowego, który dyskutował nad tematami podstawowych proporcji planu gospodarczego, dynamiki rozwoju gospodarczego, dochodu narodowego i inwestycji, w latach 1971— 1975. Wobec obszerności tematyki, wypowiedź swą sprowadzam do kilku wybranych zagadnień.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#PoselZielinskiHenryk">Niezaprzeczalny jest olbrzymi postęp w rozwoju społeczno-gospodarczym Polski Ludowej. Wprowadzono do naszego życia socjalistyczne stosunki społeczno-gospodarcze i uczyniono z Polski mocne ogniwo w grupie państw socjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#PoselZielinskiHenryk">W okresie powojennym zaszły zasadnicze zmiany w strukturze demograficznej państwa, powstało od podstaw wiele liczących się już w skali światowej dziedzin produkcji, stworzono olbrzymi potencjał umysłowy ludzi wykształconych w Polsce Ludowej. Praca naszego społeczeństwa pozwoliła na osiągnięcie w roku 1970 pokaźnego dochodu narodowego, który wynosił około 750 mld zł.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#PoselZielinskiHenryk">W odczuciu części społeczeństwa mającej świadome, racjonalne spojrzenie na współczesne zagadnienia, przeszłość jest nie tylko oceniana pozytywnie, a analiza kolejnych form gospodarowania i zarządzania nasuwa wiele krytycznych refleksji. Bardzo wyraźne ich formułowanie nastąpiło w okresie grudniowego przesilenia. Początkowa spontaniczność bardzo krytycznych reakcji społeczeństwa przerodziła się w kolejnych miesiącach w ogólnonarodową wymianę poglądów, a racjonalne kalkulacje pozwoliły obecnie na przedstawienie wizji Polski najbliższych lat i dalszej przyszłości.</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#PoselZielinskiHenryk">Na podstawie tej wizji ma w najbliższym czasie powstać narodowy plan gospodarczy na lata 1971—1975, a jego prawidłowemu, dostosowanemu do potrzeb społeczeństwa sformułowaniu, ma pomóc dzisiejsza debata sejmowa.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#PoselZielinskiHenryk">Debata, którą poprzedziły prace kilku zespołów o charakterze międzykomisyjnym, stanowi novum w pracy Sejmu. Doniosłość przyjętego po raz pierwszy trybu prac polega na tym, że przeprowadzona, wstępna dyskusja na temat założeń planu rozwoju społeczno-gospodarczego państwa, zwiększa pewność jego najbardziej celowej, mobilizującej, ale i realnej konstrukcji.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#PoselZielinskiHenryk">Chcąc się wypowiadać na temat stopnia prawidłowości założeń planu, trzeba przyjąć kilka wyjściowych stwierdzeń, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#PoselZielinskiHenryk">— że bazę do budowania przyszłości stanowi państwo, liczące się w świecie gospodarczo i politycznie, państwo o rosnącym coraz bardziej autorytecie;</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#PoselZielinskiHenryk">— że potencjalne możliwości narodu powinny pozwolić na uzyskanie wyższego, niż osiągnięto, poziomu gospodarki;</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#PoselZielinskiHenryk">— że wiele stosowanych dotychczas metod kierowania gospodarką nie sprzyjało optymalnej dynamice jej rozwoju;</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#PoselZielinskiHenryk">— że rozwój gospodarki był zbyt mało odczuwalny w sensie podnoszenia stopy życiowej społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-4.11" who="#PoselZielinskiHenryk">Konieczne jest również przyjęcie w dyskusji nad założeniami projektu planu 5-letniego zasady, że wszelka działalność gospodarcza musi być podporządkowana celom społecznym i im służyć, że gospodarowanie nie może być celem samym w sobie.</u> + <u xml:id="u-4.12" who="#PoselZielinskiHenryk">Konsekwencją stosowania takiej zasady powinno być:</u> + <u xml:id="u-4.13" who="#PoselZielinskiHenryk">1) przyspieszenie dynamiki wzrostu rozwoju gospodarczego kraju, przy bardziej harmonijnym, ale i racjonalnym rozwoju różnych dziedzin;</u> + <u xml:id="u-4.14" who="#PoselZielinskiHenryk">2) zapewnienie społecznie odczuwalnej, systematycznej poprawy warunków życiowych społeczeństwa, przede wszystkim w dziedzinie indywidualnego spożycia, warunków mieszkaniowych oraz w sferze usług socjalno-kulturalnych;</u> + <u xml:id="u-4.15" who="#PoselZielinskiHenryk">3) dostosowanie kierunków rozwoju gospodarczego i metod gospodarowania do specyfiki zmian demograficznych państwa, cechującej się najwyższym w najbliższych latach przyrostem ludności wchodzącej w wiek zdolności do pracy; — 4) przyspieszenie rozwoju gospodarczego kraju z zachowaniem równowagi rynkowej;</u> + <u xml:id="u-4.16" who="#PoselZielinskiHenryk">5) prowadzenie takiej polityki gospodarczej, aby działalność w bieżącym 5-leciu stworzyła właściwe podstawy do dalszej intensyfikacji gospodarki w przyszłości.</u> + <u xml:id="u-4.17" who="#PoselZielinskiHenryk">Na podstawie materiałów przekazanych zespołowi przez Komisję Planowania oraz wstępnych dyskusji w zespole, można z satysfakcją stwierdzić, że w założeniach planu te elementy zostały mocno wyeksponowane.</u> + <u xml:id="u-4.18" who="#PoselZielinskiHenryk">Podstawowym zadaniem na bieżący 5-letni okres jest podniesienie dynamiki rozwoju gospodarki w skali średniorocznej z 6,6 do 6,8% czemu odpowiada wzrost dochodu narodowego o 38 do 39%. Zakładanie takiego wzrostu dynamiki ma silną wymowę, jeżeli uwzględnić, że jest on wyższy od średniej uzyskanej w całym poprzednim 10-leciu i znacznie wyższy od rocznego przyrostu 4,1%, zarejestrowanego w latach 1969—1970.</u> + <u xml:id="u-4.19" who="#PoselZielinskiHenryk">W 1975 r. przewiduje się osiągnięcie w kwocie wymiernej około 1050 mid zł dochodu. Taka ma być materialna podstawa do realizacji zadań w dziedzinie wzrostu spożycia i akumulacji.</u> + <u xml:id="u-4.20" who="#PoselZielinskiHenryk">Sprawą zasadniczą dla społeczeństwa są proporcje podziału dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-4.21" who="#PoselZielinskiHenryk">Szacuje się, że dochód narodowy do podziału zwiększy się w latach 1971—1975 o około 40%, a więc w tempie nieco wyższym od wytworzonego. Osiągnięcie tego mobilizującego wskaźnika warunkowane jest dodatnim saldem zintensyfikowanego o ponad 50% handlu zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-4.22" who="#PoselZielinskiHenryk">Wyrazem nowych założeń polityki społeczno-gospodarczej w bieżącym 5-leciu jest przyspieszenie wzrostu funduszu spożycia do około 38% wobec 30% w latach 1966—1970, jak również wzrostu spożycia dóbr materialnych z dochodów osobistych o 38% wobec 28% uzyskanych w ubiegłym 5-leciu.</u> + <u xml:id="u-4.23" who="#PoselZielinskiHenryk">Poważne obciążenie dochodu narodowego nakładami inwestycyjnymi — bo w 24% powoduje (w sensie netto) znaczny, bo 45% ich wzrost, w porównaniu z wydatkami na ten cel w latach 1966—1970. Oznacza to według cen na rok 1971 wydatki w okresie 5 lat w kwocie 1430 mld zł.</u> + <u xml:id="u-4.24" who="#PoselZielinskiHenryk">Z argumentacji Komisji Planowania i polemiki w zespole wyniknął wniosek akceptujący obciążenie dochodu narodowego nakładami na inwestycje, stanowiący w obecnej sytuacji optymalny wybór pomiędzy pokrywaniem olbrzymich potrzeb w zakresie inwestowania a potrzebami konsumpcyjnymi.</u> + <u xml:id="u-4.25" who="#PoselZielinskiHenryk">Każde przekroczenie wydatków na prowadzenie prac inwestycyjnych, a tym bardziej zamrożenie dużych kwot pieniężnych w inwestycjach nie ukończonych, rzutuje ujemnie na fundusz spożycia. Posłowie stawiali więc stanowcze postulaty, aby przekraczanie wyznaczonego limitu uznać za niedopuszczalne, a o wszelkich zagrożeniach informować Sejm. Postulaty te dotyczyły stosowania ogólnej zasady polegającej na nie podejmowaniu przez Rząd decyzji godzących w proporcje planu, bez uprzedniej aprobaty Sejmu.</u> + <u xml:id="u-4.26" who="#PoselZielinskiHenryk">Mobilizujące zadania rozwoju gospodarki muszą powodować poważną poprawę w wykorzystaniu zapasów i rezerw — drugiego podstawowego elementu akumulacji. Chodzi o lepsze dostosowanie produkcji do potrzeb odbiorców oraz usprawnienie gospodarki materiałowej, o zmniejszenie środków zamrożonych w nadmiernych zapasach i skierowanie ich na dalszy rozwój gospodarczy i poprawę spożycia. Czynnik ten jako usprawniający gospodarkę — nie jest należycie wykorzystywany. Zespół zwracał uwagę na złożoność i trudność problemu, uznając jednocześnie bardzo mobilizujący charakter odpowiednich zamierzeń. Według założeń przyjmie się bowiem wolniejsze tempo wzrostu rezerw i zapasów w gospodarce uspołecznionej - bo około 37%, podczas gdy w ostatnim 5-leciu wynosiło ono 49%.</u> + <u xml:id="u-4.27" who="#PoselZielinskiHenryk">Obywatele Posłowie! Tak przedstawia się ogólnie kilka podstawowych danych ujętych w założeniach planu.</u> + <u xml:id="u-4.28" who="#PoselZielinskiHenryk">Złożoność jego prawidłowej konstrukcji jest znacznie większa. Trzeba bowiem wziąć pod uwagę, że plan ten ma być realizowany w sytuacji, gdy potrzeba 1 700—1 800 tys. nowych miejsc pracy, gdy istnieje duży nacisk na rynek i gdy dla zaspokojenia potrzeb społeczeństwa konieczne jest szybkie wykazywanie poprawy efektów gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-4.29" who="#PoselZielinskiHenryk">W odczuciu przeciętnego obywatela z wielu kryteriów oceny stosunków społeczno-gospodarczych - co sprowadza się do oceny ustroju — kryterium najbardziej przekonywającym jest wysokość realnych płac i dochodów oraz podaż potrzebnych artykułów konsumpcji, a więc ilość zapracowanych i otrzymanych pieniędzy oraz możliwości ich atrakcyjnego wydatkowania.</u> + <u xml:id="u-4.30" who="#PoselZielinskiHenryk">Jeżeli chodzi o płace i dochody, to znane już powszechnie fakty zbyt niskiej efektywności gospodarowania ograniczyły możliwości przeznaczania dostatecznych środków na wzrost spożycia. Problem ten ulegał w ostatnich latach coraz większemu zaostrzeniu przez niedocenianie wpływu, jaki może wywrzeć wzrost stopy życiowej na rozwój społeczno-gospodarczy kraju, na wzrost wydajności pracy i na intensyfikację gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-4.31" who="#PoselZielinskiHenryk">W ostatnim 5-leciu płaca realna zwiększyła się o 10,5%, a realne dochody ludności wiejskiej były jeszcze skromniejsze. Zajmowaliśmy pod tym względem ostatnie miejsce wśród krajów RWPG.</u> + <u xml:id="u-4.32" who="#PoselZielinskiHenryk">Wychodząc z założenia, że podstawowym warunkiem wzrostu stopy życiowej przeważającej części społeczeństwa jest wzrost płacy realnej, przyjmuje się, że płaca pracowników zatrudnionych w gospodarce uspołecznionej wzrośnie w bieżącym 5-leciu o 17—18%, to jest o 3,2 — 3,4% rocznie. Oznacza to znaczne przyspieszenie tempa wzrostu w stosunku do ostatniego 10-lecia, w którym ten wzrost wynosił ok. 1,8% średnio rocznie.</u> + <u xml:id="u-4.33" who="#PoselZielinskiHenryk">Należy również oczekiwać progresji pozapłacowych elementów dochodów, głównie z tytułu świadczeń społecznych, których wzrost w bieżącym 5-leciu ma wynieść 68%. Będzie on dotyczyć głównie rent i emerytur.</u> + <u xml:id="u-4.34" who="#PoselZielinskiHenryk">Godną podkreślenia sprawą staje się jednocześnie przewidywana poprawa sytuacji na wsi. Dochody ludności wiejskiej z produkcji rolniczej, przeznaczone na konsumpcję i inwestycje nieprodukcyjne, powinny bowiem wzrastać w tempie zbliżonym do wzrostu płacy realnej.</u> + <u xml:id="u-4.35" who="#PoselZielinskiHenryk">W dyskusjach poselskich zwrócono wiele uwagi na problem sprawiedliwego i racjonalnego wykorzystania zwiększonych środków na spożycie. Chodzi też o to, aby wzrost realnych płac w większym stopniu wykorzystać jako środek dynamizujący rozwój gospodarki. W związku z tym należy pozytywnie ocenić fakt, że sumy odpowiadające temu wzrostowi zamierza się wydatkować w ^1^/3 na rzecz nowo-zatrudnionych, w 1/3 na przeszeregowania i w 1/3 na cele regulacji płac, powiązane ze zmianami obowiązujących systemów. Efektem tych regulacji powinno być przede wszystkim stworzenie skutecznych środków zwiększania wydajności pracy i zwiększenie społecznej efektywności pracy zawodowej. Zwiększeniu wydajności pracy przypisuje się wyjątkowo ważną rolę w realizacji planu. Traktuje się je zgoła jako warunek jego powodzenia. Dla przykładu należy podać, że wydajność pracy w następnym pięcioleciu powinna wzrosnąć w przemyśle o 31%, w budownictwie o 30%.</u> + <u xml:id="u-4.36" who="#PoselZielinskiHenryk">Przy omawianiu zagadnienia wykorzystania polityki płacowej, jako czynnika aktywizacji gospodarki, zespół uznał za słuszne preferowanie wiodących gałęzi.</u> + <u xml:id="u-4.37" who="#PoselZielinskiHenryk">Naturalnym następstwem zwiększania realnych płac i dochodów są zwiększone wymagania w stosunku do podaży rynkowej. Nie ulega wątpliwości — i Rząd powinien mieć to na uwadze — że naturalnym, pierwszym odruchem, a dotyczy to głównie mniej zarabiających, będzie zwiększony popyt na środki spożywcze, nie wykluczając nawet przekroczenia normalnych potrzeb. Jak długo i w jakich rozmiarach ten nacisk będzie trwał, zależeć będzie od polityki świadomego kształtowania profilu konsumpcji.</u> + <u xml:id="u-4.38" who="#PoselZielinskiHenryk">Posłowie przedstawiali przekonywające argumenty za tym, że dynamizujący wpływ na gospodarkę będą miały przede wszystkim wydatki na artykuły przemysłowe oraz wywoływanie motywów do zwiększonego oszczędzania. Wiąże się z tym ściśle zaopatrzenie rynku wewnętrznego.</u> + <u xml:id="u-4.39" who="#PoselZielinskiHenryk">W konsekwencji założonego w latach 1971— 1975 zwiększenia dochodów ludności przewiduje się, że jej siła nabywcza wzrośnie w granicach ok. 35—40%, a formalną barierę tej siły stanowić będzie równowaga rynkowa. Jeżeli jednak zostaną uruchomione właściwe bodźce do odkładania części dochodów, gdy społeczeństwo będzie miało na co oszczędzać, to realne dochody mogą wzrastać szybciej niż spożycie. Powinny temu służyć m.in. — rozpoczęcie produkcji samochodów małolitrażowych, a także rozwój budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-4.40" who="#PoselZielinskiHenryk">Wartość dostaw towarów na rynek ma w okresie od 1971 do 1975 r. wzrosnąć o około 41%, czyli średnio rocznie o ok. 7,1%. Jest to znaczne przyspieszenie w porównaniu z okresem lat 1966—1970, gdy odpowiedni wskaźnik wynosił około 6%. Taka dynamika wynika przede wszystkim z przyspieszenia tempa wzrostu dostaw artykułów przemysłowych, a głównie wyrobów przemysłu elektromaszynowego. Dostawy artykułów przemysłowych wzrosną w roku 1975 o około 82%, w porównaniu z rokiem 1970.</u> + <u xml:id="u-4.41" who="#PoselZielinskiHenryk">Zaopatrzenie rynku w wyroby przemysłu lekkiego będzie większe o około 49%, w tym ponad 50% będą stanowić towary z importu. Ta grupa towarów będzie odgrywać specjalnie dużą rolę w przemianach spożycia indywidualnego.</u> + <u xml:id="u-4.42" who="#PoselZielinskiHenryk">Odnośnie do innych ważniejszych grup towarowych, na podkreślenie zasługują dostawy artykułów chemicznych i wyrobów przemysłu drzewnego, wzrastające o około 45%, wyrobów papierniczych — o około 27% i wyrobów przemysłu materiałów budowlanych - -- o około 52%.</u> + <u xml:id="u-4.43" who="#PoselZielinskiHenryk">Oznacza to, że z ogólnej wartości dostaw wynoszącej w 1975 roku 691 mld zł, wartość artykułów niespożywczych stanowić będzie około 480 mld zł. Środki spożywcze będą odpowiadały natomiast wartości około 211 mld zł. Tak więc podaż środków spożywczych będzie większa w 1975 roku o ok. 35%, czyli będzie wzrastała średnio rocznie o ok. 6,2% wobec 4,4% osiągniętych w latach 1966—1970. Przewiduje się też m.in., że w 1975 roku spożycie mięsa i jego przetworów będzie wynosić 61— 62 kg na 1 mieszkańca. Będzie to więcej o ponad 8 kg na 1 mieszkańca w stosunku do roku 1970, co jest godne szczególnego podkreślenia.</u> + <u xml:id="u-4.44" who="#PoselZielinskiHenryk">Podkreślić należy także zrozumienie potrzeby ograniczania szkodliwego nadużywania napojów alkoholowych i wyrobów tytoniowych, godzącego w biologiczną siłę społeczeństwa, chociaż są głosy wątpiące w skuteczność tych zamierzeń.</u> + <u xml:id="u-4.45" who="#PoselZielinskiHenryk">Ważnym uzupełnieniem masy towarowej w zaspokajaniu potrzeb społeczeństwa są odpłatne usługi, których rozmiar jest zdecydowanie niewystarczający. W związku z tym założenie planu przyjmuje ich wzrost ze strony gospodarki uspołecznionej o ok. 55%, a równolegle strony gospodarki nie uspołecznionej o ponad 46%. Posłowie wyrażali opinie, że wobec znacznych zaległości wskaźniki takie, pomimo ich pokaźności, nie są jeszcze wystarczające. Przy rozwijaniu tanich usług należy właściwie doceniać te, które ułatwiają życie kobietom, a szczególnie kobietom pracującym zawodowo. W związku z tym, ważnym elementem polityki gospodarczej powinno być stworzenie bardziej korzystnych warunków dla rozwoju usług i rzemiosła, gdyż obok ich społecznej funkcji umożliwiają one szersze zatrudnienie sił roboczych. Sprawy te były zresztą przedmiotem niedawnej debaty sejmowej.</u> + <u xml:id="u-4.46" who="#PoselZielinskiHenryk">Wysoka Izbo! Dziedziną, w której ze szczególną ostrością występują nie zaspokojone potrzeby społeczne, jest budownictwo mieszkaniowe. Potrzeby te w bieżącym 5-leciu ulegną dalszemu zwiększeniu, ze względu na wkroczenie licznych roczników młodzieży w okres zawierania małżeństw i zakładania samodzielnych gospodarstw domowych. Dlatego też w latach 1971 - 1975 przewiduje się wybudowanie około 1 075 tys. mieszkań o ogólnej powierzchni użytkowej 60,4 mln m^2^. Oznacza to wzrost o ponad 25% w stosunku do rozmiarów budownictwa mieszkaniowego w latach 1966— 1970. Wzrost ten ma zapewnić średnio roczny przyrost 6,5 mieszkań na 1000 mieszkańców, wobec 5,8 mieszkań w ubiegłym 5-leciu. Trzeba podkreślić, że w budownictwie mieszkaniowym, mimo braku szansy na pokrycie nawet tych najpilniejszych potrzeb, przewiduje się zwiększenie powierzchni budowanych mieszkań oraz poprawę ich standardu. Praktyka wykazała bowiem, że oszczędności z tego tytułu są wątpliwe, a i mieszkańcy są niezadowoleni z prymitywnych warunków mieszkaniowych. Zmniejszenie wymagań nie mobilizuje zaś wykonawstwa budowlanego.</u> + <u xml:id="u-4.47" who="#PoselZielinskiHenryk">Problem braku mieszkań będzie, niestety, jeszcze przez wiele lat problemem palącym. Planowany postęp złagodzi tylko w części potrzeby społeczne w tym zakresie, a zdecydowanej poprawy należy oczekiwać dopiero w następnej pięciolatce. Niemniej jednak zrealizowanie zakładanych zamierzeń powinno doprowadzić do poprawy sytuacji zarówno w miastach, jak i na wsi. Wskaźnik zagęszczenia, wynoszący w miastach w 1970 r. 1,31 osoby na izbę, powinien się obniżyć w 1975 roku do 1,20 osób na izbę, zaś na wsi z 1,43 do 1,34 osoby na izbę.</u> + <u xml:id="u-4.48" who="#PoselZielinskiHenryk">Zakładany postęp w warunkach mieszkaniowych zależy od wielu czynników, jak np. od ilości nakładów finansowych, podaży materiałów, terenów pod budownictwo, organizacji budownictwa, ale również od maksymalnego włączenia inicjatyw społecznych. Stanowi to olbrzymi problem. W tej sytuacji Rząd powinien rozważyć wprowadzenie do planu bardziej mobilizującego programu. Zadanie to powinny wykonywać także rady narodowe, organizacje przemysłowe, wykorzystując własne możliwości, a także budownictwo spółdzielcze i indywidualne.</u> + <u xml:id="u-4.49" who="#PoselZielinskiHenryk">Wysoki Sejmie! Bardzo ważnym czynnikiem społecznej polityki państwa socjalistycznego jest spożycie zbiorowe. Jego rola polega na wyprzedzającym działaniu w stosunku do spożycia indywidualnego, nie umniejszając naturalnie roli płac realnych jako czynnika dynamizującego gospodarkę. Istnieje w tej sferze działalności bardzo wiele zadań objętych planem. Zadania te dotyczą pełniejszego zaspokojenia potrzeb w dziedzinie gospodarki komunalnej i w zakresie służby zdrowia, szkolnictwa i kultury, a w poważnej mierze odnoszą się one również do nakładów inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-4.50" who="#PoselZielinskiHenryk">Zamierzenia ujęte w założeniach planu, trzeba to stwierdzić, zostały w dyskusjach poselskich uznane jako nie pokrywające poważnej części potrzeb. Konieczność ich akceptacji wynika po prostu z uznania realnych możliwości gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-4.51" who="#PoselZielinskiHenryk">Zespół proponuje poddanie głębszej analizie sytuację w służbie zdrowia. Skłania do tego m.in. fakt zwiększających się coraz bardziej potrzeb ze strony środowiska wiejskiego, w związku z uprawnieniami do korzystania z usług lecznictwa uspołecznionego.</u> + <u xml:id="u-4.52" who="#PoselZielinskiHenryk">Przy omawianiu proporcji podziału dochodu narodowego padły postulaty w sprawie wielkości środków przeznaczonych na oświatę, a również odnośnie do warunków panujących w internatach i domach opieki. Rosnąca aktywność zawodowa kobiet nakazuje też położenie silniejszego nacisku na poprawę warunków wychowania przedszkolnego, które w porównaniu z innymi krajami socjalistycznymi jest niezadowalające.</u> + <u xml:id="u-4.53" who="#PoselZielinskiHenryk">Większość stawianych postulatów trzeba uznać za słuszne, pomimo dużych, uzyskanych już osiągnięć. Należy przy okazji zwrócić uwagę Wysokiej Izby, na dowód poważnego wysiłku państwa w regulowaniu spraw oświaty, jakim jest w odczuciu społecznym zamiar dokonania w obecnym 5-leciu podstawowej regulacji płac w szkolnictwie.</u> + <u xml:id="u-4.54" who="#PoselZielinskiHenryk">Należy też oczekiwać, że z raportu o stanie oświaty w Polsce wynikną jednoznaczne wnioski. Celowy będzie postulat, aby raport ten był przedmiotem jednej z debat sejmowych.</u> + <u xml:id="u-4.55" who="#PoselZielinskiHenryk">Wysoki Sejmie! W problematyce poprawy warunków socjalnych w bieżącym 5-leciu na silne podkreślenie zasługuje program stopniowej likwidacji nierówności świadczeń ubezpieczeniowych pomiędzy pracownikami fizycznymi i umysłowymi oraz stworzenie lepszej opieki nad matką i dzieckiem. Istotnym elementem tego programu jest objęcie ludności rolniczej świadczeniami służby zdrowia na zasadach ubezpieczeń społecznych.</u> + <u xml:id="u-4.56" who="#PoselZielinskiHenryk">Istnieje w założeniach dyskutowanego planu wiele dowodów na to, że Rząd traktuje zagadnienie poprawy warunków socjalnych z poczuciem dużej odpowiedzialności.</u> + <u xml:id="u-4.57" who="#PoselZielinskiHenryk">Dane ujęte w planie, a dotyczące poprawy warunków życia, nie rozwiązują bardzo poważnej części potrzeb i nie wyczerpują wszystkich możliwości. Zachodzi potrzeba eksponowania tego zagadnienia, zwracając na nie uwagę m.in. związków zawodowych. Przecież sporo konfliktów socjalnych narodziło się w wyniku bagatelizowania na co dzień, często prostych do zaspokojenia potrzeb załóg pracowniczych.</u> + <u xml:id="u-4.58" who="#PoselZielinskiHenryk">Niechaj przedłużeniem realizacji rządowego programu będzie maksymalne wykorzystanie tych oficjalnych i często nieoficjalnych rezerw i możliwości. Chodzi po prostu o to, aby kierownicy zakładów troszczyli się bardziej o poprawę warunków pracy w swoich przedsiębiorstwach.</u> + <u xml:id="u-4.59" who="#PoselZielinskiHenryk">Wysoka Izbo! Zostało przedstawionych kilka zagadnień związanych ze wzrostem realnych płac i dochodów ludności oraz z polityką kształtowania konsumpcji i poprawą warunków socjalno-bytowych.</u> + <u xml:id="u-4.60" who="#PoselZielinskiHenryk">Jest zrozumiałe, że zamierzenia te mogą być realne pod warunkiem stosowania właściwej polityki w sferze produkcji, silniejszej aktywizacji gospodarki oraz w efekcie wygospodarowania większego dochodu narodowego do podziału. Istnieje w tym zakresie bardzo silne sprzężenie z polityką inwestycyjną, polityką zatrudnienia oraz z kształtowaniem wielkości i struktury eksportu i importu.</u> + <u xml:id="u-4.61" who="#PoselZielinskiHenryk">Podstawowe warunki stanowi również zwiększenie stopnia wykorzystania posiadanego potencjału środków trwałych, bardziej racjonalne i kompleksowe wykorzystanie zasobów surowcowych oraz zwiększenie wydajności pracy, w powiązaniu z usprawnieniem organizacji pracy i metod zarządzania.</u> + <u xml:id="u-4.62" who="#PoselZielinskiHenryk">Ten ostatni aspekt nawiązuje do potrzeby reform ekonomicznych w szerokim zakresie. Nie chodzi w tej chwili o dawanie konkretnych propozycji, ale trzeba z trybuny poselskiej postulować, aby we wszystkich formach tych reform m.in. podnieść rangę możliwości podejmowania decyzji i rangę zaufania, współmierną z pełnioną funkcją w życiu gospodarczym. Jest rzeczą zrozumiałą, że powinien być właściwie ustawiony czynnik odpowiedzialności.</u> + <u xml:id="u-4.63" who="#PoselZielinskiHenryk">Z dużego kompleksu zagadnień dotyczących sfery produkcji przemysłowej, przedstawiam z kolei kilka spostrzeżeń na temat dynamiki jej rozwoju, wybranych z dyskusji.</u> + <u xml:id="u-4.64" who="#PoselZielinskiHenryk">Wzrost produkcji przemysłowej zakłada się na 48—50% wobec 49% w poprzednim 5-leciu, a więc w podobnych relacjach procentowych. Rozumie się, że bezwzględne liczby produkcji są znacznie większe. Jedną z podstawowych cech wzrostu produkcji jest większy udział przemysłu maszynowego i chemicznego — wzrośnie on z 34% w 1970 roku do około 38% w 1975 roku. Wzrastać będzie też intensywność rozwoju przemysłu motoryzacyjnego, elektrotechnicznego, elektronicznego. Niezwykle ważną rolę odgrywać będzie też progresja produkcji materiałów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-4.65" who="#PoselZielinskiHenryk">Eksponowanie zwiększenia konsumpcji stwarza siłą rzeczy konieczność zmniejszenia różnic między wytwarzaniem środków produkcji (tzw. grupy ,,A''), a wytwarzaniem przedmiotów konsumpcji (grupa — „B”), na korzyść tych ostatnich.</u> + <u xml:id="u-4.66" who="#PoselZielinskiHenryk">Produkcja przedmiotów spożycia wzrośnie w latach 1971—1975 o około 42% wobec 36% uzyskanych w ubiegłym 5-leciu. Równocześnie ulegnie w latach 1971—1975 zwolnieniu tempo wzrostu wytwarzania środków produkcji z 57% w latach 1966—1970 do około 51% w roku 1975. Praktyczne doświadczenia z roku bieżącego wykazują, że nie należy wykluczać dalszego zbliżenia do siebie obu wskaźników.</u> + <u xml:id="u-4.67" who="#PoselZielinskiHenryk">Jeżeli chodzi o rozwój niektórych branż, to pomimo wypowiadania pewnych zastrzeżeń, całokształt sytuacji gospodarczej stwarza potrzebę kontynuowania działalności mającej na celu taki rozwój przemysłu paliwowego, w tym kopalnictwa węgla energetycznego i koksowego, aby zapewnić pełne pokrycie potrzeb kraju i opłacalny eksport; krajowe zapotrzebowanie na energię elektryczną zostanie zaspokojone przez uruchomienie w bieżącej pięciolatce 6,5 tys. MW nowych mocy w elektrowniach.</u> + <u xml:id="u-4.68" who="#PoselZielinskiHenryk">Położony będzie nacisk na racjonalną rozbudowę pozawęglowej bazy surowcowej, m.in. rud metali kolorowych, przy docenianiu jej kompleksowego wykorzystania.</u> + <u xml:id="u-4.69" who="#PoselZielinskiHenryk">Konieczne staje się dalsze rozwijanie i unowocześnienie hutnictwa żelaza i stali oraz metalurgii kolorowej, z wyraźniejszym ukierunkowaniem na uszlachetnione przetwórstwo. Produkcja stali ma wynieść w 1975 r. 14,7 mln ton, tzn., że będzie wyższa o 25% niż w roku 1970. Jeżeli chodzi o hutnictwo żelaza, to fakt, że jego rozwój zamierza się łączyć z centralizowaniem części surowcowej i przeprofilowaniem starych hut na przetwórstwo surówki — w opinii zespołu zyskał pozytywną ocenę.</u> + <u xml:id="u-4.70" who="#PoselZielinskiHenryk">Z problematyki metalurgii kolorowej należy podkreślić fakt znacznego wzrostu produkcji miedzi, która powinna osiągnąć 180 tys. ton w roku 1975, w porównaniu z 72 tys. ton w roku 1970.</u> + <u xml:id="u-4.71" who="#PoselZielinskiHenryk">Na przykładzie przestarzałego i pod wieloma względami ekonomicznie mało efektywnego przemysłu hutniczego, łącznie z przemysłem koksochemicznym, powstaje potrzeba dokonania wnikliwej analizy w celu wyznaczenia granicy społecznej opłacalności podtrzymywania, dzięki remontom eksploatacji starych obiektów, zamiast dokonywania rekonstrukcji kosztem nakładów inwestycyjnych. W praktyce remonty nie stanowią często nic innego, niż nieracjonalne odtwarzanie mocy produkcyjnych, bez formalnego angażowania części dochodu narodowego przeznaczonej na inwestycje. W rzeczywistości jednak zdarza się tak, że mimo to dochód ten jest bardziej obciążony.</u> + <u xml:id="u-4.72" who="#PoselZielinskiHenryk">Kształtowanie się konsumpcji będzie stwarzać coraz ściślejszy związek rynku oraz wielu branż z przemysłem chemicznym. Przemysł ten będzie zgoła limitował ich rozwój, nie mówiąc o potrzebach rolnictwa. Stąd jego przewidywany wzrost wynieść ma do 1975 roku około 51%.</u> + <u xml:id="u-4.73" who="#PoselZielinskiHenryk">W analizie dokonanej przez zespół sejmowy podkreślono rzucające się w oczy pewne dysproporcje między przewidywaną produkcją niektórych branż. Sformułowano w związku z tym wniosek, że zakres rozwoju branży powinien być określony przede wszystkim potrzebami branż bardziej związanych z konsumpcją. Wyniknął stąd m.in. postulat silniejszej chemizacji przemysłu elektromaszynowego, czego pomimo zakładanego przyrostu może nie zapewnić rozwój przemysłu chemicznego.</u> + <u xml:id="u-4.74" who="#PoselZielinskiHenryk">Podobnie przedstawia się sprawa z niewystarczającą podażą stali jakościowej czy wysokojakościowych odlewów. Dla olbrzymiego programu budownictwa zapowiada się deficyt materiałów budowlanych i zdecydowany brak lekkich konstrukcji, co z kolei wiąże się z brakiem cienkościennych profili stalowych i profili aluminiowych. Te aspekty są niesłychanie ważne, gdyż wprowadzanie materiałów lepszej jakości stwarza automatycznie poważne możliwości ich oszczędzania.</u> + <u xml:id="u-4.75" who="#PoselZielinskiHenryk">Przy poruszaniu problemu produkcji przemysłowej nie można pomijać bezpośrednio związanej z rynkiem sfery produkcji środków spożywczych. Wzrost przemysłu spożywczego przewiduje się na 24% wobec 16,5% w latach 1966—1970. Jeżeli skonfrontować ten słabo rozwijający się przemysł z silnie ograniczonymi możliwościami przerobu produktów rolnych i wynikającym stąd niejednokrotnie marnotrawstwem tych produktów, to program rozwoju tak ważnej gałęzi gospodarki trzeba określić jako skromny, na miarę posiadanych możliwości.</u> + <u xml:id="u-4.76" who="#PoselZielinskiHenryk">Podobny, bezpośredni związek z rynkiem posiada przemysł lekki, który ma zwiększyć produkcję o ok. 40%. W zespole wypowiedziano sporo krytycznych opinii o poziomie technicznym tego przemysłu, a w zestawieniu z jego olbrzymimi zadaniami wyrażono pogląd, że pomimo zakładanego znacznego wzrostu należy szukać równolegle ewentualnych możliwości unowocześnienia istniejącego potencjału produkcyjnego.</u> + <u xml:id="u-4.77" who="#PoselZielinskiHenryk">Wysoki Sejmie! Wzrost produkcji we wszystkich dziedzinach jest w sposób zasadniczy limitowany nakładami inwestycyjnymi, przy dużym zróżnicowaniu kapitałochłonności. Potrzeby w tym zakresie mogą być pokryte tylko w części, z uwagi na niemożność obciążania dochodu narodowego ponad przyjętymi na ten cel 24% oraz pomimo zamiaru zaciągania kredytów zagranicznych na rozbudowę i unowocześnienie naszego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-4.78" who="#PoselZielinskiHenryk">W związku z tym istnieje bardzo ważny problem zwiększania produkcji bez zbytniego angażowania nakładów inwestycyjnych. Są branże, jak np. przemysł lekki, hutnictwo, względnie takie, w których nowy rodzaj produkcji wymaga nowych urządzeń i wzrost produkcji bez inwestycji jest niemożliwy, względnie niesłychanie trudny, ale istnieją też w niektórych zakładach możliwości uzyskania wzrostu produkcji m.in. poprzez zwiększenie wskaźników zmianowości pracy czy przez poprawę jej organizacji. Na tę sprawę trzeba zwrócić szczególną uwagę.</u> + <u xml:id="u-4.79" who="#PoselZielinskiHenryk">Strefa produkcji materialnej decyduje bezpośrednio o dochodzie narodowym. Jednym z głównych czynników wpływających na ten dochód jest więc obniżka kosztów własnych w wyniku poprawy efektywności działalności gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-4.80" who="#PoselZielinskiHenryk">Droga do tego prowadzi przez podwyższenie wydajności pracy, likwidację marnotrawstwa czynników produkcji, usprawnienie systemu kooperacji przemysłowej oraz usprawnienie gospodarki materiałowej zwłaszcza przez lepsze wykorzystanie materiałów w procesach produkcyjnych i wdrażanie racjonalnych substytucji.</u> + <u xml:id="u-4.81" who="#PoselZielinskiHenryk">Jest to możliwe przez kompleksowe działanie, w szczególności zaś przez poprawę jakości materiałów, rozszerzenie asortymentu nowych materiałów i podnoszenie wartości użytkowych materiałów dotychczas wytwarzanych oraz przez doskonalenie konstrukcji i stosowanie nowoczesnych procesów technologicznych.</u> + <u xml:id="u-4.82" who="#PoselZielinskiHenryk">Intensywny i efektywny rozwój gospodarczy kraju wymaga oparcia go na nowoczesnych zdobyczach nauki i techniki. Staje więc przed gospodarką narodową zadanie zlikwidowania istniejących niedociągnięć w celu zwiększenia w bieżącym 5-leciu udziału techniki i nauki w rozwiązywaniu podstawowych problemów gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-4.83" who="#PoselZielinskiHenryk">Należy w związku z tym założyć pełniejsze i konkretniejsze niż dotychczas powiązanie zadań gospodarczych z polityką naukowo-badawczą oraz rozwojem zaplecza naukowo-badawczego, ze szczególnym skoncentrowaniem wysiłku i środków na rozwoju tych dziedzin, które warunkują realizację podstawowych zadań planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-4.84" who="#PoselZielinskiHenryk">Docenianie tych okoliczności przez Rząd wynika z faktu, że na rozwój nauki przeznaczy się w 1975 roku — 2,5% dochodu narodowego, a więc ponad 25 mld zł.</u> + <u xml:id="u-4.85" who="#PoselZielinskiHenryk">Przy bardzo silnym eksponowaniu roli nowoczesnej techniki, ekonomiki i nauki w ogóle w rozwoju gospodarczym kraju, specjalną wagę będzie się przywiązywać do zwiększenia efektywności gospodarczej badań. Wiele jest przyczyn niezadowalającej sytuacji w tym zakresie. Stojąc jednak na stanowisku oceny proporcji podziału dochodu narodowego, podkreślić trzeba konieczność zabezpieczenia odpowiednich kwot w nakładach inwestycyjnych na pełniejsze zdyskontowanie tych wyników badań, które nawiązują do poziomu światowego.</u> + <u xml:id="u-4.86" who="#PoselZielinskiHenryk">Jeżeli uwzględni się także przygotowywaną reformę systemu zarządzania, to szybsze i sprawniejsze niż dotychczas wdrażanie innowacji technicznych i organizacyjnych do codziennej praktyki życia gospodarczego ma szansę większego powodzenia.</u> + <u xml:id="u-4.87" who="#PoselZielinskiHenryk">W dyskutowanych dzisiaj podstawowych proporcjach dynamiki rozwoju gospodarki podkreśla się jej społeczny aspekt. Wynika stąd konieczność uwzględnienia tego aspektu w sferze produkcji materialnej poprzez silny nacisk na ochronę naturalnego środowiska człowieka. Jest niestety coraz więcej przykładów potwierdzających fakt, że technika i przemysł nierozważnie godzą w to środowisko. Na miejscu będą więc stawiane przez zespół zdecydowane postulaty uwzględniania koniecznych świadczeń towarzyszących inwestycjom i działalności produkcyjnej.</u> + <u xml:id="u-4.88" who="#PoselZielinskiHenryk">Wysoka Izbo! Przedstawiłem tylko wybrane fragmenty z problematyki dyskutowanej w zespole. Istnieje jeszcze wiele spraw decydujących o powodzeniu zamierzeń planu 5-letniego. Wymienię problematykę rolnictwa, transportu, komunikacji i łączności, świadomego kształtowania zmian demograficznych ludności, politykę zatrudnienia, politykę handlu zagranicznego czy zagadnienia racjonalnego, przestrzennego zagospodarowania kraju.</u> + <u xml:id="u-4.89" who="#PoselZielinskiHenryk">Podstawowym, warunkującym to powodzenie czynnikiem jest również dalsze zacieśnienie współpracy międzynarodowej w ramach RWPG, jednak o końcowych wynikach uzyskanych w roku 1975 zadecyduje przede wszystkim stopień zaangażowania w dzieło całego społeczeństwa i codzienna praca każdego z nas.</u> + <u xml:id="u-4.90" who="#PoselZielinskiHenryk">Obywatele Posłowie! Już tylko na tle przedstawionej wycinkowo tematyki gospodarczej można wyrazić opinię zespołu, że założenia planu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju na lata 1971—1975 mają charakter nowy, przez wyeksponowanie dalszego dynamicznego rozwoju kraju i sprzężenia go z czynnikiem poprawy warunków socjalno-bytowych społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-4.91" who="#PoselZielinskiHenryk">Objawia się w tym planie w pełni humanizm socjalistycznych stosunków społeczno-gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-4.92" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#Marszalek">Pierwszy mówca — poseł Zieliński, jak i następny mówca, któremu za chwilę udzielę głosu, reprezentują zespół do spraw podstawowych proporcji planu, dynamiki rozwoju gospodarki, dochodu narodowego i inwestycji.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi Henrykowi Skrobiszowi</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#PoselSkrobiszHenryk">Wysoka Izbo! Zastanawiamy się nad zarysem społecznego i gospodarczego rozwoju kraju. Czynimy to w przeświadczeniu, że krytyczna i rzeczowa dyskusja, którą przeprowadzili posłowie w zespołach, że debata, którą prowadzimy dziś na posiedzeniu Sejmu, w połączeniu z tą powszechną dyskusją, która w odpowiedzi na pełne uzasadnionego zaufania odwołanie się do mądrości narodu i jego oddania sprawom publicznym odbywa się w całym kraju nad bogatym zespołem problemów i myśli zawartych w wytycznych na VI Zjazd PZPR, przyczyni się do opracowania — a wiemy, że jest to zadanie bardzo trudne — projektu planu wieloletniego, najlepszego z możliwych rozwoju gospodarki kraju.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#PoselSkrobiszHenryk">Przedstawiamy w tej dyskusji nasze oceny i wnioski, pragnienia i nadzieje w przeświadczeniu, że odpowiedzi na zasadnicze pytania, jak Polacy mają żyć i postępować dalej — szukać należy przede wszystkim w nas samych. Tylko poprzez tego rodzaju dyskusje, zasięgając opinii społecznej, można dokonać demokratycznego przemyślenia spraw przyszłości i co — jak wiemy z doświadczenia — posiada bezcenną wprost wartość. Ten sposób postępowania utrwala świadomość bezpośredniej zależności między sumą i jakością wysiłków każdego z nas a poziomem życia.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#PoselSkrobiszHenryk">Sprawa pierwsza, którą pragnę przedstawić — to wybór celów. Cel główny rozwoju — polepszenie warunków życia — został przedstawiony do publicznej dyskusji w wytycznych na VI Zjazd partii. Został także przedstawiony i sformułowany w przesłanych nam przez Komisję Planowania przy Radzie Ministrów założeniach dotyczących rozwoju gospodarczego kraju na lata 1971—1975.</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#PoselSkrobiszHenryk">Ustalenie takiej koncepcji celów przedstawionej w wytycznych na VI Zjazd, zaakceptowanej przez naród, ponieważ odpowiada ona jego potrzebom, spełnia nadzieje i rozbudza szlachetne aspiracje, nie było, jak wiemy, łatwe. Musiały zostać przezwyciężone błędy przeszłości. Dokonał tego Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, podejmując doniosłe decyzje na VII i VIII Plenum. Wielkie znaczenie, jak wiemy, posiadały także postanowienia władz naczelnych sojuszniczych stronnictw — Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego.</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#PoselSkrobiszHenryk">W rezultacie powstała konieczność i możliwość opracowania nowej koncepcji rozwoju kraju. Wymagało to wielkiego nakładu pracy i czasu, co sprawiło, że dopiero teraz dyskutujemy i rozpatrujemy zarys koncepcji wieloletniego rozwoju, który obejmuje już i rok 1971.</u> + <u xml:id="u-6.5" who="#PoselSkrobiszHenryk">Ujemne skutki tego faktu łagodzi jednak to, że konsekwentna działalność w ciągu całego bieżącego roku przyniosła już wiele gospodarczych i społecznych korzyści.</u> + <u xml:id="u-6.6" who="#PoselSkrobiszHenryk">Ustalenie koncepcji celu głównego było zadaniem zasadniczym, ale wiele zadań stoi jeszcze przed nami. Chodzi bowiem o właściwy, oparty na gruntownej znajomości potrzeb i możliwości społeczeństwa, uzasadniony naukowo wybór celów cząstkowych, społecznych i gospodarczych, tak zharmonizowanych ze sobą przestrzennie i rzeczowo, aby prowadziły do osiągnięcia celu głównego. Bardzo pomocna w ustalaniu tych celów cząstkowych będzie wnikliwa analiza ocen i wniosków zgłoszonych w toku tej dyskusji.</u> + <u xml:id="u-6.7" who="#PoselSkrobiszHenryk">Rozwijając tę myśl, pragnę w możliwie syntetycznym ujęciu przedstawić główne oceny i wnioski posłów, dotyczące zasad i metod opracowywania planu wieloletniego, a także środków przewidzianych na wykonanie ustalonych w nim zadań. W szczególności dążyć należy do rozwiązania następujących problemów.</u> + <u xml:id="u-6.8" who="#PoselSkrobiszHenryk">Przy ustalaniu nowych proporcji należy brać pod uwagę bardziej efektywne wykorzystanie niż w przeszłości — co pragnę podkreślić — istniejącego potencjału wytwórczego, który wpływa decydująco na wielkość przyrostu produkcji. Cele społeczne planu będą mogły być osiągnięte, jeśli zostanie efektywnie wykorzystany istniejący potencjał wytwórczy i jeśli nowe nakłady będą racjonalnie kierowane na jego powiększenie.</u> + <u xml:id="u-6.9" who="#PoselSkrobiszHenryk">Cel ten — to polepszenie warunków życia ludności, ale polepszenie rozumiane nie jako cel sam w sobie, lecz jako składnik, a czasem jako warunek wszechstronnego rozwoju osobowości ludzkiej w socjalistycznym społeczeństwie. Osiągnięciu tego celu powinna być podporządkowana działalność gospodarcza. Cel główny — podwyższenie poziomu życia i warunek jego osiągnięcia — zasobna i wydajna, sprawna i o silnej strukturze gospodarka, stanowią jedność, w której te dwie części składowe wzajemnie się wspierają i uzupełniają. Stanowi to jedność, ale jest zrozumiałe, co w tej jedności czemu jest podporządkowane.</u> + <u xml:id="u-6.10" who="#PoselSkrobiszHenryk">Stosunkowo niska efektywność gospodarowania w przeszłości, w niektórych działach, gromadzenie ponad możliwą do zaakceptowania miarę produkcji nieudanej, powodowały konieczność nowych nakładów i ograniczały możliwości przeznaczenia odpowiednich środków na spożycie. Warto to przypomnieć ponieważ i obecnie zgłaszane są żądania inwestycyjne, aczkolwiek istniejące moce wytwórcze i środki trwałe nie są właściwie wykorzystane.</u> + <u xml:id="u-6.11" who="#PoselSkrobiszHenryk">Pragnę dla ilustracji podać przykład z woj. warszawskiego, z mojego płockiego okręgu wyborczego. W płockim kombinacie petrochemicznym zbudowano niemałym nakładem kosztów warsztaty centralne. Wyposażono je w bogaty park maszynowy, stworzono poważny potencjał wytwórczy, który obecnie wykorzystywany jest zaledwie w około 30%. Władze wojewódzkie i władze miejscowe, jak dotąd bez zadowalającego rezultatu, od dawna zabiegają, aby wykorzystać te warsztaty i zorganizować np. zakład produkcji aparatury chemicznej, zatrudnić ludzi i wytwarzać potrzebne gospodarce urządzania. Wydane na inwestycje złotówki nie zwracają się, a wykorzystane lepiej gdzie indziej — mogłyby dostarczyć na rynek poszukiwane towary lub zaspokoić potrzeby eksportu. Warto wyciągnąć z tego wnioski dotyczące konieczności kompleksowego planowania produkcji środków trwałych oraz zapotrzebowania rynku na produkty, uwzględniając możliwości wytwórcze. Jest to z pewnością jeden z niezbędnych warunków uzyskania wysokiej dynamiki rozwoju, umocnienia i rekonstrukcji gospodarki, o której tu dziś także mówimy.</u> + <u xml:id="u-6.12" who="#PoselSkrobiszHenryk">Innym problemem z dziedziny proporcji, co było przedmiotem szczególnej troski zespołu poselskiego, jest problem podziału środków na działy wytwarzające środki produkcji i przedmioty spożycia. Pragnę tu z zadowoleniem stwierdzić, nawiązując do wypowiedzi posła Henryka Zielińskiego, że w założeniach projektuje się poprawę proporcji między wytwarzaniem środków produkcji (grupy — „A”) i środków spożycia (grupy „B”) na korzyść ostatniej. W dyskusji podkreślano, że należy dążyć do tego, aby ewentualną ponadplanową, ale celową produkcję osiągnąć przede wszystkim w grupie — „B”.</u> + <u xml:id="u-6.13" who="#PoselSkrobiszHenryk">Syntetycznym wyrazem dążeń, jak wiemy, jest przyjęcie założenia, że wytworzony dochód narodowy powinien zwiększyć się o około 38— 39%, wobec 34% uzyskanych w minionym 5-le- ciu. Podstawowym elementem zwiększonej dynamiki tworzenia dochodu narodowego jest założenie efektywniejszego niż w latach ubiegłych wzrostu produkcji przemysłowej i rolnej. O produkcji przemysłowej mówił już poseł Zieliński. Jej wzrost przewiduje się na 48— 50%. Zdaniem posłów omawiających w zespole ten problem — jest to wzrost wysoki i trudno liczyć, aby mógł być poważnie zwiększony bez nadzwyczajnych, sprzyjających okoliczności.</u> + <u xml:id="u-6.14" who="#PoselSkrobiszHenryk">Przewidziane dla rolnictwa zwiększenie dostaw środków produkcji, zwłaszcza nawozów mineralnych, nasion, maszyn i narzędzi rolniczych oraz polepszenie opłacalności produkcji zwierzęcej — co już nastąpiło — powinny w sumie stworzyć pomyślne warunki dla zrealizowania ustalonych dla rolnictwa zadań produkcyjnych. Realizacji tych zadań sprzyjać będzie także wytworzona wśród ludności rolniczej dobra atmosfera, która jest efektem ostatnich decyzji dotyczących zniesienia obowiązkowych dostaw, spłaszczenia progresji, poprawy gospodarki zasobami gruntów oraz polepszenia opieki zdrowotnej dla ludności rolniczej. Przyjmując, że ustalone dla rolnictwa na lata 1971—1975 zadania produkcyjne odpowiadają w podstawowych kierunkach potrzebom społecznym i że przewidziane na ten okres dla rolnictwa podstawowe środki produkcji zapewniają realizację tych zadań, trzeba jednocześnie zwrócić uwagę na pilną konieczność rozwiązania w planie rozwoju rolnictwa jeszcze wielu dodatkowych problemów, do których zaliczyć należy m.in.:</u> + <u xml:id="u-6.15" who="#PoselSkrobiszHenryk">1) problem odpowiedniego wyprzedzenia realizacji inwestycji przemysłu rolno-spożywczego w ujęciu przestrzennym i rzeczowym. Dotyczy to w szczególności inwestycji przemysłu mięsnego, mleczarskiego i chłodnictwa;</u> + <u xml:id="u-6.16" who="#PoselSkrobiszHenryk">2) problem rozwoju usług — i to zarówno usług produkcyjnych, jak i usług dla ludności wiejskiej. Wyraźnie niedostateczny — nie tylko w stosunku do potrzeb, ale i do realnych możliwości — rozwój tych usług nie tylko hamuje wzrost intensyfikacji rolnictwa, ale, jak wiemy, utrudnia proces polepszenia warunków życia ludności rolniczej.</u> + <u xml:id="u-6.17" who="#PoselSkrobiszHenryk">Kluczowym zagadnieniem koncepcji planu z punktu widzenia tworzenia materialnej podstawy do wzrostu stopy życiowej i dalszego rozwoju kraju jest określenie ogólnych rozmiarów inwestowania oraz struktury inwestycji.</u> + <u xml:id="u-6.18" who="#PoselSkrobiszHenryk">Zespół był zdania, że kwota 1 290 mln zł w cenach 1970 roku i 1 433 mln zł w cenach 1971 r. jest optymalna i można ją przeznaczyć na nakłady w najbliższych latach.</u> + <u xml:id="u-6.19" who="#PoselSkrobiszHenryk">Jest ona — jak wiemy — wyższa o 42% od poniesionych kwot w ubiegłym pięcioleciu. Nie trzeba dodawać jak wielki jest to wzrost i jaki oznacza wysiłek.</u> + <u xml:id="u-6.20" who="#PoselSkrobiszHenryk">Podstawowym celem tak dużej dynamiki inwestycji jest uzyskanie materialnych podstaw do znacznego wzrostu produkcji przeznaczonej na zapotrzebowanie rynku, na eksport, a także dla zwiększenia możliwości zaspokojenia potrzeb socjalnych, o czym mówił poseł Zieliński.</u> + <u xml:id="u-6.21" who="#PoselSkrobiszHenryk">Założony rozwój przemysłu wymaga dużego tempa inwestowania w ten dział gospodarki — jak słusznie podkreślano w zespole — że zakłada się większe tempo inwestycji w gałęziach przemysłu wytwarzającego dobra konsumpcyjne.</u> + <u xml:id="u-6.22" who="#PoselSkrobiszHenryk">Założenia planu 5-letniego przewidują rozpoczęcie w wymienionych dziedzinach przemysłu wielu nowych zadań inwestycyjnych już w 1972 roku, co jest nieodzowne dla uzyskania w końcowych latach planu 5-letniego znacznego przyrostu zdolności produkcyjnych. Posłowie podkreślali, że tak znaczna dynamika wzrostu inwestycji jest niezbędna z powodu zaniedbań i niedoinwestowania tego działu w przeszłości — ale minimalna i może wywołać trudności oraz napięcia w realizacji. I dlatego działalność inwestycyjna w tych gałęziach przemysłu powinna być otoczona szczególną opieką, aby te wielkie, a równocześnie konieczne zadania planowe zostały w pełni wykonane, a nawet przekroczone.</u> + <u xml:id="u-6.23" who="#PoselSkrobiszHenryk">W podstawowych założeniach rozwoju przewiduje się, że udział inwestycji o charakterze produkcyjnym stanowić będzie około 75% ogólnych nakładów inwestycyjnych, a więc będzie to poziom zbliżony do udziału tych inwestycji w latach ubiegłych. Było to przedmiotem kontrowersyjnej dyskusji w zespole poselskim. W zakresie tym nie mogą być jednak — taki jest ostateczny wniosek — wprowadzone zbyt duże zmiany ze względu na konieczność kontynuowania rozpoczętych już zadań oraz ze względu na konieczność sprostania nowym potrzebom, a przede wszystkim z uwagi na konieczność powiększenia podstawowej bazy wytwórczej, warunkującej podniesienie stopy życiowej ludności.</u> + <u xml:id="u-6.24" who="#PoselSkrobiszHenryk">W dziedzinach nieprodukcyjnych, założenia przewidują znaczne, zbliżone do wzrostu nakładów na działy produkcyjne, tempo inwestowania w gospodarkę komunalną i mieszkaniową oraz w ochronę zdrowia i naukę. Mówił o tym poseł Zieliński. Zdaniem posłów, jeśli chodzi o budownictwo mieszkaniowe, Rząd powinien dążyć do rozszerzenia tego programu, który został przedstawiony w drodze maksymalnego popierania budownictwa jednorodzinnego, a także spółdzielczego oraz rozwijania nowych sposobów wykonawczych, ponieważ — jak sądzimy — pomysłowość w tej dziedzinie nie została jeszcze przecież wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-6.25" who="#PoselSkrobiszHenryk">Mówiliśmy także o ogólnym obciążeniu dochodu narodowego przewidywanymi nakładami inwestycyjnymi. Posłowie sądzą, że poziom nakładów, jaki może być poniesiony w przyszłym okresie w wysokości 24% jest optymalny. Ale podkreślono, że dotychczas w naszym kraju niektóre zwłaszcza decyzje inwestycyjne podejmuje się zbyt łatwo, że w związku z tym istnieje wiele błędów w polityce inwestycyjnej. Posłowie podkreślali, że aby nie dopuścić w przyszłości do takich sytuacji należy zwiększyć odpowiedzialność za celowość podejmowanych decyzji inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-6.26" who="#PoselSkrobiszHenryk">Zapewnienie racjonalnej proporcjonalności gospodarki narodowej wymaga ciągłości i stabilności procesu reprodukcji. Nie oznacza to bynajmniej utrwalenia dotychczasowej produkcji, co wobec wysokiego postępu technicznego i szybkiego rozwoju nauki byłoby i tak niemożliwe. Oznacza to natomiast, że zasadniczych proporcji gospodarki narodowej ujmowanych w ich rozwoju nie należy rozpatrywać w krótkich ani nawet średnich okresach czasu, lecz w okresach długich, co wynika z konieczności kształtowania proporcji bieżącego procesu reprodukcji w powiązaniu z wymogami przyszłych okresów reprodukcji. Odnosi się to w szczególności do właściwego ustalenia zadań w takich dziedzinach, jak nauka, oświata, przemysły wiodące, materialno-techniczna struktura przestrzenna. To z kolei wymaga powiązania planów z pracami prognostycznymi. Jest o nie tylko konieczne, ale i możliwe, ponieważ stworzono już w Polsce podstawy poznawcze, dotyczące dalszego rozwoju społecznego.</u> + <u xml:id="u-6.27" who="#PoselSkrobiszHenryk">Opracowanie planów długoterminowych, tzn. dziesięcio-i piętnastoletnich, powiązanych z prognozami odnoszącymi się do odległej nawet przyszłości, jest niemal koniecznością. Przemawiają za tym różne argumenty, takie jak np. zwiększone wymagania pod adresem naukowego uzasadnienia celowości wstępnego angażowania środków związanych z przyszłymi procesami reprodukcji. Doniosłe znaczenie ma również fakt, że socjalistyczna integracja ekonomiczna krajów należących do RWPG stwarza nowe możliwości, ale i rodzi nowe konieczności koordynowania planowania i wspólnych opracowań planowych, odnoszących się do wybranych kompleksów na okresy wykraczające znacznie poza okresy pięcioletnie.</u> + <u xml:id="u-6.28" who="#PoselSkrobiszHenryk">W latach 1971—1975, zgodnie z postanowieniami XXV sesji RWPG, realizowany będzie kompleksowy program dalszego pogłębiania współpracy i rozwoju socjalistycznej integracji krajów członkowskich. Umożliwi to dalszy rozwój i doskonalenie socjalistycznego podziału pracy. Łączenie sił i środków dla rozwiązywania skomplikowanych problemów produkcyjnych, naukowo-technicznych, finansowych, handlowych i innych, przyczyni się do dalszego intensywnego rozwoju krajów socjalistycznych, przy obniżeniu społecznych kosztów oraz umożliwi szybszy wzrost stopy życiowej. Powstaje tu jednak i konieczność zwiększonej odpowiedzialności za zobowiązania natury międzynarodowej w ramach zobowiązań podejmowanych wśród krajów członkowskich RWPG. Posłowie zwracali na to uwagę.</u> + <u xml:id="u-6.29" who="#PoselSkrobiszHenryk">Handel zagraniczny oraz właściwe korzystanie z kredytów zagranicznych — to ważne czynniki dynamizujące rozwój gospodarki. Posłowie, wchodzący w skład zespołu, byli w tej sprawie zgodni, mimo uwzględnienia niewątpliwie pewnego ryzyka, które związane jest zawsze z zaciąganiem kredytów zagranicznych. Wniosek był pozytywny, postulujący wykorzystywanie kredytów zagranicznych i obrotów intensywniej niż dotychczas w rozwijaniu całej gospodarki, jej dynamizowaniu, łącznie z polepszaniem warunków życia.</u> + <u xml:id="u-6.30" who="#PoselSkrobiszHenryk">Osiągnięcie celów nakreślonych w założeniach planu 5-letniego wymaga zdecydowanej poprawy efektywności gospodarowania, właściwego wykorzystania inicjatywy społecznej oraz możliwości tkwiących w gospodarce narodowej. Mówił o tym poseł Zieliński. Jest to z pewnością główny problem do rozwiązania. Potwierdza to zwykle trafne odczucie opinii społecznej w tym przedmiocie. Podczas spotkań poselskich najwięcej uwag i wniosków dotyczyło tej kwestii.</u> + <u xml:id="u-6.31" who="#PoselSkrobiszHenryk">W związku z tym, zdaniem posłów, niezbędne jest w szczególności:</u> + <u xml:id="u-6.32" who="#PoselSkrobiszHenryk">— powiększenie stopnia zgodności między gromadzonym potencjałem wytwórczym a sprawnością systemu zarządzania, co polega m.in. na tym, ażeby z socjalistycznych przedsiębiorstw stworzyć jednostki ruchliwe, elastyczne i dynamiczne. Wszyscy wiemy, że znaczna część przedsiębiorstw nie odpowiada tym wymaganiom;</u> + <u xml:id="u-6.33" who="#PoselSkrobiszHenryk">— polepszenie układu stosunków między organizacjami gospodarczymi;</u> + <u xml:id="u-6.34" who="#PoselSkrobiszHenryk">— polepszenie układu stosunków między producentami a odbiorcami rynkowymi;</u> + <u xml:id="u-6.35" who="#PoselSkrobiszHenryk">— powiększenie skłonności do innowacji, do nowatorstwa w myśleniu i działaniu;</u> + <u xml:id="u-6.36" who="#PoselSkrobiszHenryk">— pomniejszenie stopnia fiskalnej orientacji systemu finansowego;</u> + <u xml:id="u-6.37" who="#PoselSkrobiszHenryk">— lepsze wykorzystanie mocy produkcyjnych przez wprowadzenie drugich i trzecich zmian.</u> + <u xml:id="u-6.38" who="#PoselSkrobiszHenryk">Z satysfakcją pragnę podkreślić, że w celu wykonania tego ostatniego z wymienionych zadań, w założeniach rozwoju przysłanych nam przez Komisję Planowania, przewiduje się, że budownictwo mieszkaniowe będzie przede wszystkim realizowane tam, gdzie wymagają tego potrzeby zwiększenia zmianowości.</u> + <u xml:id="u-6.39" who="#PoselSkrobiszHenryk">Racjonalne wykorzystanie zasobów pracy żywej wymaga także przestrzegania zasady — jest to cenne stwierdzenie, zasługujące na uwagę — że w działach produkcyjnych, w tym zwłaszcza w przemyśle i w budownictwie, polityka pełnego zatrudnienia nie może w żadnym wypadku prowadzić do osłabienia wysiłków zmierzających do zwiększenia wydajności pracy. Przeciwnie, wzrost produkcji powinien łączyć się w większym niż dotychczas stopniu z intensywnymi metodami gospodarowania i dopiero po ich wyczerpaniu może nastąpić wzrost zatrudnienia, który w wielu zakładach jest obecnie nadmierny. Natomiast nadwyżki siły roboczej powinny być zatrudnione w dziale usług, które wciąż jeszcze nie zaspokajają właściwie potrzeb społecznych.</u> + <u xml:id="u-6.40" who="#PoselSkrobiszHenryk">Problem udziału nauki w rozwiązywaniu zadań jest przedmiotem szczególnej troski także środowisk naukowych. Posłużę się tu następującym przykładem. Niedawno, w ramach dyskusji przedzjazdowej, odbyło się spotkanie warszawskiego środowiska naukowego z obywatelem Premierem Piotrem Jaroszewiczem. Mam nadzieję, że nie zdradzę tajemnic tego spotkania, jeżeli powiem, że byliśmy i jesteśmy zadowoleni z tego spotkania, a także z Waszej odpowiedzi Obywatelu Premierze na dyskutowane zagadnienia.</u> + <u xml:id="u-6.41" who="#PoselSkrobiszHenryk">Na podstawie refleksji, które przychodzą zwykle później, można jednak stwierdzić, że podczas tego spotkania nie naświetliliśmy dostatecznie jednej, niezwykle ważnej kwestii, która nurtuje środowisko naukowe. Kwestią tą jest mianowicie fakt, że wiele, zbyt wiele niekiedy cennych opracowań naukowych zbyt rzadko trafia bezpośrednio i szybko do praktyki gospodarczej, ażeby ułatwić rozwiązanie problemów, które w nauce często są już rozwiązane.</u> + <u xml:id="u-6.42" who="#PoselSkrobiszHenryk">Myślimy więc, że przygotowywana reforma systemu zarządzania powinna ustalić realne sposoby odpowiedniego wdrażania postępu i nauki do działalności praktycznej i że jest to, kto wie, czy nie równie ważna dziedzina działalności jak same wysiłki w badaniach podstawowych i w badaniach przeprowadzanych w szkołach wyższych i w instytutach badawczych.</u> + <u xml:id="u-6.43" who="#PoselSkrobiszHenryk">To prawda, ale pragnę z całą siłą podkreślić, że wiele zadań można wykonać już dziś. Mówili o tym posłowie. Zanim usprawni się całość, można i należy usprawniać pracę każdego dnia. W fabryce, gospodarstwie rolnym, w szkole, w instytucie, na każdym stanowisku pracy, na każdym szczeblu zarządzania potrzebna jest bowiem i możliwa rzetelna praca elementarna.</u> + <u xml:id="u-6.44" who="#PoselSkrobiszHenryk">Zadania rozwoju społeczno-gospodarczego kraju na lata 1971—1975 są, jak już podkreślano, ambitne i trudne, a ich wykonanie zależy przede wszystkim od postawy, od pracy, od energii ludzi. A na to, jak wiemy z doświadczenia, zawsze można liczyć, tym bardziej że nowy plan wieloletni ma być planem rozwoju i ogólnej pomyślności.</u> + <u xml:id="u-6.45" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#Marszalek">Obecnie zabierze głos poseł Franciszek Gesing. Reprezentuje on zespół do spraw kompleksu rolno-spożywczego.</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#PoselGesingFranciszek">Wysoka Izbo! Realizowany konksekwentnie od jedenastu miesięcy przez Rząd — zreformowany program rozwoju społeczno-gospodarczego kraju spotyka się z coraz powszechniejszym zrozumieniem i uznaniem wszystkich środowisk społecznych. Stanowi tym samym wiarygodne potwierdzenie słuszności wytyczonych celów i obranej drogi postępowania.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#PoselGesingFranciszek">Z przebiegu realizacji planu gospodarczego ' bieżącego, trudnego, startowego roku wynika, że tak znaczne powiększenie funduszów spożycia na poprawę warunków bytowych ludności, przy równoczesnym zwiększonym wysiłku na rzecz rozwoju produkcji rynkowej, przemysłu i rolnictwa, nie tylko nie osłabiło gospodarki, ale stało się jednym z czynników dynamizujących jej rozwój.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#PoselGesingFranciszek">Zakładane zatem w dalszych latach planu 5-letniego przyspieszenie wzrostu spożycia o 38% z tempem wzrostu o 8 punktów wyższym iniż w ubiegłym 5-leciu — stworzy znacznie szersze możliwości dynamizowania rozwoju gospodarczego m.in. poprzez racjonalne zatrudnienie i prawidłowe wykorzystywanie najwyższego po wojnie przyrostu ludności wchodzącej w wiek zdolności do pracy.</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#PoselGesingFranciszek">Warunkiem osiągnięcia zaplanowanego poziomu spożycia jest zapewnienie odpowiednich, zrównoważonych do tego poziomu dostaw towarów na rynek wewnętrzny, a w szczególności artykułów żywnościowych, w strukturze odpowiadającej zapotrzebowaniu ludności. Stąd też założone w planie wskaźniki spożycia niektórych artykułów żywnościowych, a w szczególności wysoki, dziesięciokilogramowy wzrost spożycia mięsa na jednego mieszkańca, stały się podstawowymi wyznacznikami zadań produkcyjnych w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym. W naszych krajowych warunkach, o określonym poziomie wyposażenia i osiągalnym do tej pory poziomie produkcji, jest to równoznaczne z maksymalizacją zadań produkcyjnych rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego.</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#PoselGesingFranciszek">Podwojenie wzrostu produkcji w rolnictwie w stosunku do osiągniętego w poprzednim planie 5-letnim, a w szczególności wysoki wzrost produkcji zwierzęcej, ocenić należy jako zadania napięte, wymagające czujnego i umiejętnego kierowania wszystkimi czynnikami stymulującymi rozwój rolnictwa. Tak ocenił je na posiedzeniu w dniu 10 bm. powołany do rozpatrzenia kompleksu zagadnień rolno-spożywczych, ujętych w roboczym projekcie planu 5-letniego, zespół poselski, z upoważnienia którego przemawiam.</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#PoselGesingFranciszek">Ocena ta nie podważa bynajmniej realności założeń planowych produkcji rolniczej. Jest ona wykładnią zgłoszonych przez 22 posłów zabierających głos wątpliwości co do terminowego i całkowitego wywiązywania się ze swych zobowiązań wszystkich biorących udział w realizacji planu kooperantów i uczestników procesów produkcyjnych, począwszy od dostawy środków produkcyjnych aż po odbiór płodów rolnych. Ocena ta zawiera również zestaw wniosków i propozycji zmierzających do uściślenia bilansów i powiązań branżowych, propozycji dotyczących usług, wniosków na rzecz powszechnego podnoszenia wiedzy rolniczej i wdrażania postępowych metod gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-8.6" who="#PoselGesingFranciszek">Wątpliwości i wnioski, które starałem się przedstawić w jak najogólniejszej syntezie, były wysuwane i zgłaszane przy równoczesnym, jednoznacznie wyrażonym poglądzie, że znamienne, znane powszechnie tegoroczne decyzje rządowe oraz ustawowe akty normatywne, uchwalone na poprzednim posiedzeniu Sejmu, stwarzają dla rozwoju rolnictwa tak dogodne warunki jak nigdy dotychczas. Wspierają one bowiem ekonomicznie, społecznie i organizacyjnie rozwój warsztatów rolnych wszystkich trzech sektorów. Będą też skutecznie wpływać na wzrost produkcji rolniczej, czego świadectwem jest już obecnie wzrastający trend produkcji zwierzęcej oraz ożywione zainteresowanie powiększaniem gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-8.7" who="#PoselGesingFranciszek">Wysoka Izbo! Niezależnie od tej ogólnej, zespołowej opinii, zobowiązany jestem przedstawić kilka uwag i propozycji zmierzających do ściślejszego zharmonizowania wycinkowych programów w jednolitą, zwartą całość kompleksu rolno-spożywczego.</u> + <u xml:id="u-8.8" who="#PoselGesingFranciszek">W ostatnim 10-leciu, przy realizacji dwóch korespondujących ze sobą programów — melioracyjnego i nawożenia mineralnego, następowało sukcesywnie niebezpieczne rozwarcie. O ile program nawożenia mineralnego był w zasadzie realizowany bez opóźnień — to w obydwu poprzednich planach 5-letnich obniżone zostały środki finansowe na nakłady melioracyjne o około 7 mld zł. W konsekwencji — łącznie ze wzrostem kosztów jednostkowych — doprowadziło to do jeszcze większego zaniżenia w wykonaniu pierwotnie założonych programów. Szczególnie dotkliwie odczuwane jest opóźnienie regulowania stosunków wodnych na gruntach ornych, na które wprowadzamy odmiany roślin intensywnych, wymagających obfitego nawożenia mineralnego.</u> + <u xml:id="u-8.9" who="#PoselGesingFranciszek">Niska efektywność nawożenia mineralnego na gruntach o nie uregulowanych stosunkach wodnych hamować będzie procesy intensyfikacyjne na znacznych obszarach. Z tych względów planową wielkość nakładów finansowych na melioracje, utrzymaną w zasadzie na poziomie poprzedniego planu 5-letniego, należałoby — mimo słusznie dokonanego manewru zwiększającego drenowanie gruntów ornych kosztem ograniczania melioracji użytków zielonych — jednak zwiększyć, by przywrócić właściwe proporcje między programami nawożenia i melioracji. Powyższa propozycja jest tym bardziej uzasadniona, że uzbrajanie ziemi, jako podstawowego środka produkcji, będzie pozostawało w gospodarce chłopskiej jako pozycja trwała wśród innych nakładów inwestycyjnych, przydatna wszystkim strukturalnym przeobrażeniom naszego rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-8.10" who="#PoselGesingFranciszek">Jeszcze większa rozbieżność nastąpiła w ostatnich latach między realizowanym programem produkcji nawozów mineralnych a produkcją niezbędnych maszyn do mechanicznego rozsiewu tych nawozów.</u> + <u xml:id="u-8.11" who="#PoselGesingFranciszek">Skonstruowane dotychczas siewniki nawozowe nie nadają się do rozsiewu produkowanych przez nasz przemysł nawozów sztucznych. Po mechanicznym zmieszaniu poszczególnych asortymentów nawozy ulegają zbryleniu, a sprzęt szybkiemu zużyciu. Sytuacja ta zagraża racjonalnemu stosowaniu w rolnictwie oferowanej masy nawozowej. Jest zatem potrzebne uwzględnienie w planie dla przemysłu chemicznego i przemysłu maszyn rolniczych zadania szybkiego skonstruowania siewników nawozowych, przystosowanych do rozsiewu nawozów mineralnych i jak najszybszego uruchomienia ich seryjnej produkcji. Zharmonizowanie produkcji nawozów mineralnych i sprzętu niezbędnego do ich rozsiewu jest jednym z podstawowych warunków rozwoju produkcji roślinnej.</u> + <u xml:id="u-8.12" who="#PoselGesingFranciszek">Podobnie jak siewniki nawozowe, generalnie poprawy jakości wymagają produkowane przez nasz przemysł maszyny rolnicze. Podwyższenie norm jakościowych tego sprzętu, ujęte jako zadanie planowe, będzie dobrze służyć rozwojowi rolnictwa i przemysłu maszyn rolniczych. W rolnictwie wpływać będzie na przyspieszenie procesu unowocześniania, obniżania społecznych kosztów produkcji, a w przemyśle będzie dynamizować rozwój produkcji w powiązaniu z coraz chłonniejszym wewnętrznym rynkiem rolniczym.</u> + <u xml:id="u-8.13" who="#PoselGesingFranciszek">Nowego rozpatrzenia w planie wymaga nabrzmiewający problem zaopatrzenia wsi w wodę i to zarówno z punktu widzenia potrzeb produkcji rolnej, jak też warunków bytowych ludności. Rozwiązanie tego problemu w systemie planu państwowego zapoczątkowane zostało w poprzednim planie 5-letnim jako pierwszy krok w rozwiązywaniu ważnego, ale trudnego problemu.</u> + <u xml:id="u-8.14" who="#PoselGesingFranciszek">W tej dziedzinie nie procentowy wzrost, ale globalna suma nakładów powinna stanowić podstawę do konfrontacji wielkości nakładów z potrzebami. Proponowana wielkość nakładów na zaopatrzenie wsi w wodę — według oceny zespołu poselskiego — stoi w jaskrawej sprzeczności z ogólnokrajowym dążeniem do poprawy warunków bytowych ludności i wymaga tym samym powtórnego, gruntowniejszego przeanalizowania. Dotyczy to zwłaszcza postulatów ludności tych rejonów, którym zagraża brak wody pitnej.</u> + <u xml:id="u-8.15" who="#PoselGesingFranciszek">Wielkość zaprojektowanych nakładów inwestycyjnych na całe rolnictwo — z wyjątkiem pozycji zaopatrzenia wsi w wodę, pozycji niesłusznie zresztą połączonej z tą częścią planu, bo należałoby ją wiązać raczej z planem gospodarki komunalnej — oceniana jest jako odpowiadająca prawidłowym proporcjom podziału dla zaspokajania najpilniejszych i hierarchicznie najważniejszych potrzeb w społeczno-gospodarczym rozwoju na bieżące 5-lecie. Mówię o tych właściwych proporcjach, biorąc za miernik i posługując się dwoma wskaźnikami: udziałem w globalnych nakładach na całość gospodarki narodowej i udziałem w tworzeniu dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-8.16" who="#PoselGesingFranciszek">Decydujący wpływ na uzyskanie zakładanego, podwojonego wzrostu produkcji roślinnej — w porównaniu do osiągniętego w poprzednim planie 5-letnim — będzie mieć synchronizacja programu nawożenia z programem nasiennym i racjonalne posługiwanie się dwoma głównymi czynnikami pianotwórczymi: nawozami mineralnymi i intensywnymi odmianami nasion.</u> + <u xml:id="u-8.17" who="#PoselGesingFranciszek">W realizacji programu chemizacji rolnictwa będziemy rozporządzać dostateczną ilością środków. Zachodzić będzie jedynie potrzeba unowocześnienia ich jakości oraz dokonania korekty cen niektórych asortymentów nawozów mineralnych dla zachowania ich atrakcyjności również przy wysokim poziomie nawożenia, a więc zmniejszonej efektywności. W programie nasiennym, powiązanym ze zwiększeniem ilości i jakości intensywnych odmian nasion, w szczególności zbóż i ziemniaków — co wydaj e się być koniecznością — mogą wystąpić trudności. Nadrabianiu opóźnień w intensywnej uprawie nasion powinno towarzyszyć poszukiwanie nowocześniejszych rozwiązań, zmierzających do maksymalizowania produkcji białka przyswajalnego, a nie tylko do zwiększenia ilości kwintali z ha oraz do wyhodowania odmian bardziej dostosowanych do naszych surowych warunków klimatycznych, o mniejszej może wydajności, ale większej stabilności plonów.</u> + <u xml:id="u-8.18" who="#PoselGesingFranciszek">Program rozwoju produkcji zwierzęcej słusznie odczytywany jest jako zasadniczy zwrot w koncepcjach rozwojowych rolnictwa. Założonym w planie wzrostem produkcji wychodzi on naprzeciw przede wszystkim najpilniejszym potrzebom ludności. Stąd też jego znaczenie społeczne. Pomaga on przywracać w opinii publicznej właściwą rangę zawodowi rolnika oraz doceniać potrzeby rozwojowe rolnictwa i warunki bytowe ludności rolniczej.</u> + <u xml:id="u-8.19" who="#PoselGesingFranciszek">Przy konstrukcji tego programu zostały podjęte trafne i śmiałe decyzje. Odrzucone zostały jako szkodliwe dla rozwoju społeczno-gospodarczego kraju koncepcje ograniczania produkcji zwierzęcej przez dostosowywanie jej wielkości do własnej krajowej bazy paszowej, mimo posiadania nadmiaru siły roboczej w rolnictwie. Do realizacji włączono koncepcję maksymalizacji produkcji opartej również na paszach z importu.</u> + <u xml:id="u-8.20" who="#PoselGesingFranciszek">Założony w planie program maksymalizacji produkcji zwierzęcej, jednej z najbardziej pracochłonnych gałęzi rolnictwa, stwarza szanse efektywniejszego wykorzystania istniejących w rolnictwie zasobów siły roboczej, a tym samym zwiększenia dochodów ludności rolniczej. Nowa koncepcja rozwojowa produkcji zwierzęcej podejmuje rozwiązanie dwóch nabrzmiałych problemów:</u> + <u xml:id="u-8.21" who="#PoselGesingFranciszek">— złagodzenia istniejącego napięcia w zaopatrzeniu ludności w mięso i jego przetwory oraz — częściowego rozładowania nadmiaru siły roboczej w rolnictwie, która w bieżącym 5-leciu będzie mieć trudniejszą drogę odpływu do innych zawodów.</u> + <u xml:id="u-8.22" who="#PoselGesingFranciszek">Ten nowy koncepcyjnie i wielkościowo program produkcji zwierzęcej wsparły ważkie decyzje przywracające jej opłacalność — zwiększające pomoc paszową, poprawiające zaopatrzenie w węgiel i materiały budowlane, stwarzając warunki do specjalizacji.</u> + <u xml:id="u-8.23" who="#PoselGesingFranciszek">Najwyższą dynamikę wzrostu założono w dwóch kierunkach produkcji, a mianowicie w chowie trzody chlewnej i drobiu. Za wyborem trzody chlewnej przemawiała ukształtowana krajowa struktura spożycia, a ponadto szybki przyrost masy mięsnej i posiadane już umiejętności producentów. Za wyborem drobiu — szybkie przyrosty mięsa uzyskiwane przy użyciu najniższej ilości jednostek karmowych.</u> + <u xml:id="u-8.24" who="#PoselGesingFranciszek">Tegoroczny postęp uzyskany w chowie trzody chlewnej i utrzymująca się tendencja dalszego wzrostu pogłowia — mimo niższych zbiorów ziemniaków — potwierdzają trafność wyboru głównych kierunków produkcji zwierzęcej. Nie powinny one jednak wprowadzać nastroju samouspokojenia. Rozwój wielkostadowej hodowli trzody chlewnej w gospodarstwach specjalizujących się — hamowany zresztą brakiem budynków inwentarskich i materiałów budowlanych — oraz jej maksymalizacja w pogoni za zwiększaniem dochodów w gospodarstwach drobnych, wymagać będą — i to w stosunkowo krótkim czasie — przejścia ze sztywnego, reglamentowanego, na wolnorynkowe zaopatrzenie w pasze treściwe. Sprawna, zagwarantowana przez państwo sprzedaż każdej ilości pasz treściwych, zwłaszcza przy zmniejszonych zasobach ziemniaków, stworzyłaby dla setek tysięcy gospodarstw rozporządzających dostateczną liczbą siły roboczej i pomieszczeniami dla inwentarza szanse uzyskiwania zwiększonych dochodów przez dodatkowe zwiększenie pogłowia. Wielkość posiadanych zapasów pasz treściwych oraz zakupionych zbóż z tegorocznych zbiorów stanowi dostateczną podstawę do podjęcia tego rodzaju decyzji. Nowo wprowadzony system wolnego obrotu paszami przemysłowymi dla trzody i bydła, na pewno nie spowodowałby zakłóceń w bilansie paszowym ze względu na działające samoczynnie — jako regulatory — czynniki ekonomiczne. Wiadomo bowiem, że znacznie tańsze od pasz przemysłowych są pasze własne, wyprodukowane w gospodarstwie i że każdy z rolników będzie starał się raczej przede wszystkim wykorzystywać je do maksimum, a tylko dodatkowo sięgać po pasze droższe z obrotu handlowego. Gdyby nawet wytworzyła się tak pomyślna sytuacja, że bylibyśmy w stanie przerobić na szlachetniejsze, a tym samym na droższe białko, większe ilości pasz niż założyliśmy w bilansie, to przecież opłaciłoby się zwiększyć dodatkowo import pasz dla podtrzymania przyspieszonego trendu wzrostu, o który tak usilnie zabiegamy.</u> + <u xml:id="u-8.25" who="#PoselGesingFranciszek">Przyjęcie propozycji przejścia na system pełnego zaspokojenia popytu na pasze przemysłowe usunęłoby pozostałości zaporowych rygli w postaci sztywnego traktowania przyjętych w planie wielkości importowanych zbóż paszowych, dając tym samym jednoznaczną wykładnię nowego programu rozwoju produkcji zwierzęcej. Umożliwiłoby też ono Rządowi swobodniejsze dokonywanie koniecznych, operatywnych zmian w zakresie równoważenia bilansu paszowego uzyskanymi nadwyżkami mięsa.</u> + <u xml:id="u-8.26" who="#PoselGesingFranciszek">Nowy system gospodarowania paszami przemysłowymi stałby się równocześnie czynnikiem zmuszającym do pogłębiania analiz rynkowych i prognoz produkcyjnych oraz czynnikiem usprawniającym obrót handlowy. Są to czynniki niezbędne dla rozwoju naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-8.27" who="#PoselGesingFranciszek">Dla podtrzymania korzystnych tendencji wzrostu wydaje się również konieczne zwiększenie w planie i usprawnienie w praktycznym działaniu usług weterynaryjnych. Wprowadzone masowo do hodowli uszlachetnione rasy trzody chlewnej i drobiu o znacznie mniejszej odporności na różnego rodzaju schorzenia, wymagają powszechniejszej działalności profilaktycznej i leczniczej. Przy zwiększaniu zakresu usług weterynaryjnych należałoby również wziąć pod uwagę korektę cennika za usługi i środki lecznicze. Sygnalizowany w bieżącym roku stosunkowo duży procent padnięć prosiąt i warchlaków wskazuje na konieczność rozszerzenia prac badawczych na tym polu.</u> + <u xml:id="u-8.28" who="#PoselGesingFranciszek">Założone znacznie niższe tempo wzrostu produkcji żywca wołowego od uzyskiwanego w poprzednim 5-leciu przemawia raczej za możliwością przekroczenia założeń planowych, zwłaszcza że dla tego kierunku produkcji również zwiększono opłacalność. Jedyne zastrzeżenie dotyczy wywiązywania się z zobowiązań kooperantów spoza rolnictwa. Brak dostatecznej ilości materiałów na budownictwo inwentarskie może stanowić największe zagrożenie realizacji zakładanego planu produkcji zwierzęcej. Szczegółowa analiza bilansu materiałów budowlanych dla zaspokojenia potrzeb budownictwa inwentarskiego i mieszkaniowego — bo trudno nakazywać budowę chlewni, gdy rolnik nie ma gdzie mieszkać — powinna być jeszcze dokładniej oceniona przed ostatecznym uchwaleniem planu, aby skończyć z niechlubną tradycją równoważenia bilansu zaopatrzenia w materiały budowlane dla wsi, anonimową pozycją, szumnie nazwaną — „ze źródeł zdecentralizowanych”.</u> + <u xml:id="u-8.29" who="#PoselGesingFranciszek">Dostateczne zaopatrzenie rynku w żywność uzależnione jest nie tylko od wydajnej produkcji w rolnictwie, ale również od sprawnie funkcjonującego przemysłu rolno-spożywczego. Wieloletnie opóźnienia w rozbudowie mocy produkcyjnych w przemyśle rolno-spożywczym, nierównomierne i niezharmonizowane rozmieszczenie z bazą surowcową, stawia przed tym przemysłem — zwłaszcza przy tak przyspieszonym tempie wzrostu produkcji rolniczej — wyjątkowo trudne zadania. Przewidziany w planie wzrost nakładów inwestycyjnych na rozbudowę i modernizację przemysłu rolno-spożywczego o 60%, przy zakładanym wzroście produkcji globalnej w tym przemyśle o 24%, nie doprowadzi jeszcze do całkowitego zrównoważenia zdolności produkcyjnych z podażą surowców rolnych. Znacznie zmniejszą się jednak istniejące obecnie dysproporcje, co ułatwi przemysłowi lepsze wykonywanie zadań, przy znacznie niższych kosztach społecznych.</u> + <u xml:id="u-8.30" who="#PoselGesingFranciszek">Zgodnie z głównymi celami programu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju, z głównym kierunkiem rozwoju rolnictwa, większość nakładów inwestycyjnych w przemyśle rolno-spożywczym przeznaczono na rozbudowę i modernizację zdolności produkcyjnych w rolnictwie i w przemysłach: mięsnym, jajczarsko-drobiarskim i mleczarskim. Nakłady te więc ulokowano w branżach korespondujących z najbardziej napiętymi potrzebami rynku krajowego i eksportu.</u> + <u xml:id="u-8.31" who="#PoselGesingFranciszek">Godna podkreślenia jest również ta część programu inwestycyjnego, która zapoczątkowuje proces przesuwania budowy zakładów przemysłu rolno-spożywczego na tereny wschodnie dotychczas pod tym względem upośledzone, a zasobne w surowce rolnicze i siłę roboczą. Przyspieszenie tego procesu — jeśli pozwolą na to możliwości jeszcze w tym 5-leciu, a zabezpieczenie go w przyszłym planie, leży nie tylko w interesie rolnictwa, ale także w interesie ogólnospołecznego i gospodarczego rozwoju tych tak ciągle jeszcze zaniedbanych i opóźnionych regionów.</u> + <u xml:id="u-8.32" who="#PoselGesingFranciszek">Do pilnych, wymagających szybkiego rozwiązania problemów należałoby zaliczyć dalszą rozbudowę i wyposażenie sieci punktów skupu płodów rolnych i sprzedaży środków produkcyjnych oraz przechowalnictwa artykułów rolniczych. Chodzi tu o rozwiązania w skali, która faktycznie złagodziłaby istniejące napięcia w sferze obrotu towarowego i zmniejszyła wynikające stąd straty surowcowe.</u> + <u xml:id="u-8.33" who="#PoselGesingFranciszek">Wygospodarowanie na ten cel przez resort przemysłu rolno-spożywczego dodatkowych środków oraz zezwolenie spółdzielczości rolniczej na bezlimitowe inwestowanie z własnych środków na te zadania, ułatwiłoby rozwiązanie nabrzmiałego ekonomicznie i społecznie problemu.</u> + <u xml:id="u-8.34" who="#PoselGesingFranciszek">W jakim stopniu i w jakim terminie nastąpi przewidziane w planie dozbrojenie przemysłów rolno-spożywczych — a w szczególności przemysłu mleczarskiego — zależne będzie przede wszystkim od sprawnego wykonawstwa przedsiębiorstw budowlanych. W całej gospodarce narodowej problem terminowego wykonawstwa i osiągania pełnej zdolności produkcyjnej budujących się zakładów i urządzeń wymaga usprawnień. W branży przemysłu spożywczego jednak, nie rozporządzającego własnymi przedsiębiorstwami budowlanymi wykonawstwo inwestycyjne wymagać będzie szczególnej opieki i skutecznej interwencji ze strony Prezydium Rządu.</u> + <u xml:id="u-8.35" who="#PoselGesingFranciszek">Wysoka Izbo! W trosce o prawidłowy, bieżący rozwój rolnictwa, a w szczególności o jego rozwój w najbliższej perspektywie, należy zwrócić uwagę na niepokojący, założony w planie wzrost zatrudnienia w rolnictwie. Wynika z tego, że z ogólnej liczby zawodowo czynnej ludności kraju aż 32% ludności rolniczej będzie wytwarzać tylko 14% dochodu narodowego. Wskaźnik ten spycha nas na jedno z ostatnich miejsc w Europie i obrazuje, jak trudno w takiej sytuacji podwyższać stopę życiową ludności rolniczej i obniżać koszty społeczne produkcji rolniczej. Dlatego też w swoim wystąpieniu starałem się podkreślać trafność i słuszność założonego w planie przyspieszonego tempa rozwoju w rolnictwie kierunków produkcyjnych o dużej pracochłonności i to produkcji najbardziej pożądanej, przeznaczonej na zaopatrzenie w żywność społeczeństwa. Pozwoliłem sobie nawet wnioskować podjęcie decyzji umożliwiających regionom o nadwyżkach siły roboczej w rolnictwie, zwiększanie hodowli trzody chlewnej, uwzględniając wolnorynkową sprzedaż pasz przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-8.36" who="#PoselGesingFranciszek">W tym stanie rzeczy wydaje się również, że byłoby wskazane umieszczenie w planie zadania organizowania przez państwowy przemysł terenowy, drobną wytwórczość i spółdzielczość w środowiskach wiejskich — produkcji towarów w systemie nakładczym przeznaczonych na zaspokojenie potrzeb rynku wewnętrznego, a nawet towarów o dużej pracochłonności na eksport.</u> + <u xml:id="u-8.37" who="#PoselGesingFranciszek">W warunkach strukturalnych naszego rolnictwa, przy istnieniu około 3,5 mln gospodarstw rodzinnych, wolniej niż w innych rozwiniętych krajach podnosiliśmy poziom kultury rolnej i z opóźnieniem wdrażaliśmy postępowe metody gospodarowania. Stąd też w rolnictwie tkwią największe rezerwy produkcyjne, które jako nie wymagające specjalnych nakładów inwestycyjnych powinniśmy w pierwszej kolejności uruchamiać w celu szybkiego zwiększania produkcji i podnoszenia dochodów ludności rolniczej. Jest zatem potrzeba ścisłego określenia w tym planie zadań szkoleniowo-wdrożeniowych, które gromadzka służba rolna i pracownicy fachowi rejonowych stacji doświadczalnych powinni podjąć i odpowiedzialnie, we współpracy z organizacjami rolniczymi, wykonać.</u> + <u xml:id="u-8.38" who="#PoselGesingFranciszek">Należy się również spodziewać, że Ministerstwo Rolnictwa, przyjmując kierownictwo i nadzór nad szkołami przysposobienia rolniczego i zasadniczymi szkołami rolniczymi podniesie wreszcie ich poziom szkolenia i przygotowania młodzieży do nowoczesnego zawodu rolnika.</u> + <u xml:id="u-8.39" who="#PoselGesingFranciszek">Zgłaszając tych kilka uwag i wniosków pod rozwagę Rządu i Obywateli Posłów w dalszych pracach i obradach nad planem, pragnę równocześnie wyrazić pogląd, że podjęta pierwszy raz w Sejmie dyskusja nad wstępnym roboczym projektem planu, i to w trybie dotychczas nie praktykowanym, rozszerza znacznie możliwości wpływu każdego posła, komisji sejmowych i Wysokiej Izby na takie ostateczne ukształtowanie planu, aby odpowiadał on bardziej społecznemu zapotrzebowaniu, a tym samym lepiej służył zespalaniu twórczych sił narodu w celu gospodarskiego wykonania zadań pięciolatki.</u> + <u xml:id="u-8.40" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#Marszalek">Zarządzam przerwę do godziny 12 min. 30.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min. 55 do godz. 12 min. 30)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Wysoka Izbo! Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Proszę o zabranie głosu posła Barbarę Koziej-Żukową, reprezentującą zespół do spraw zaopatrzenia rynku wewnętrznego i rozwoju usług.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Obywatelu Marszałku, Wysoki Sejmie! Przedstawione pod dzisiejsze obrady podstawowe założenia rozwoju społeczno-gospodarczego kraju są wyrazem takiego ukształtowania się polityki ekonomicznej, która zapewniałaby stały wzrost poziomu wszystkich dziedzin życia i kształtowania się coraz lepszych warunków bytu obywateli. W związku z tym dalszy, znaczny rozwój przemysłu uwzględniać będzie zmiany w strukturze, polegające na zwiększeniu tempa wzrostu produkcji środków konsumpcji, rozszerzeniu asortymentów i poprawie jakości produkcji rynkowej. Ma to ścisły związek ze skoncentrowaniem uwagi na rozwoju tych gałęzi gospodarki, które zapewniają unowocześnienie przemysłu oraz stwarzają podstawy do przyspieszenia wzrostu konsumpcji. Oznacza to również zmniejszenie rozpiętości między tempem wzrostu produkcji środków wytwarzania i produkcji środków spożycia. Kierunek ten jest jak najbardziej słuszny, odpowiadający systematycznej poprawie warunków bytowych obywateli, dokonującej się poprzez wzrost spożycia indywidualnego, rozwój budownictwa i usług.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Zespół do spraw zaopatrzenia rynku wewnętrznego i rozwoju usług wyraża pogląd, że realizacja tych zadań uwzględniać powinna dokonanie przesunięć wewnątrz struktury środków wytwarzania na rzecz rozwoju produkcji rynkowej tych przedsiębiorstw grupy — „A”, które zapewnią zdynamizowanie produkcji przedmiotów spożycia, maksymalne zwiększenie operatywności obrotu towarowego oraz prawidłowy rozwój usług rynkowych.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Z tych względów, dążąc do unowocześnienia gospodarki, a równocześnie zapewnienia możliwości rozwoju produkcji dóbr konsumpcyjnych, plany produkcji środków wytwarzania powinny być konstruowane pod kątem możliwości wprowadzenia bardziej nowoczesnych rozwiązań technicznych, wyższego standardu wyrobów finalnych, lepszej organizacji i wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">W dziedzinie spożycia indywidualnego decydujące znaczenie ma odpowiedni wzrost dostaw towarów konsumpcyjnych na rynek. Nie chodzi tu jednak o ogólne rozmiary tych dostaw, lecz o taką ich strukturę, która odpowiadałaby potrzebom społecznym.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">W sposób prawidłowy dla równowagi rynku układać się powinny właściwe proporcje w zakresie spożycia żywności i popytu na artykuły przemysłowe. Zwiększenie dostaw rynkowych artykułów przemysłowych, aczkolwiek dotychczas przyczyniło się do pewnych zmian w strukturze spożycia, nie stanowiło jeszcze w pełni czynnika hamującego wzrost sprzedaży żywności. Przemysły produkujące artykuły przemysłowe muszą zatem przedstawiać bardziej atrakcyjną ofertę tych wyrobów, uwzględniającą przede wszystkim ich większą nowoczesność i efektowność. Wszelkie śmielsze działania na rzecz kształtowania popytu i rynku wymagają postępu w produkcji, stałej poprawy jednostkowych parametrów, obniżenia kosztów wytwarzania, poprawy wydajności pracy, produktywności majątku trwałego, efektywności wykorzystania surowców, materiałów i paliwa. Są to działania najbardziej sprzyjające kształtowaniu coraz korzystniejszych proporcji produkcji z punktu widzenia potrzeb rynku i konsumpcji.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Dla przemian w strukturze spożycia poważne znaczenie ma rozwój produkcji rynkowej przedsiębiorstw grupy — „A”, w szczególności przemysłu elektro-maszynowego, łącznie z samochodowym. Polityka w rozwijaniu tej dziedziny konsumpcji powinna być bardzo zdecydowana. Znaczne przyspieszenie tempa produkcji i dostaw wyrobów tego przemysłu na rynek, zakładane w planach, należy przyjąć z dużym uznaniem.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Trzeba równocześnie zwrócić uwagę na zharmonizowanie z wytwarzaniem wyrobów całościowych produkcji części zamiennych.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Nie mniejsze znaczenie ma także rozwój wyrobów przemysłu lekkiego, z uwagi na udział tych wyrobów w spożyciu, jak i ich charakter związany ze zmiennością mody, upodobań, potrzeb itp.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Wykonanie zadań przez wymienione przemysły wymagać będzie równorzędnie walki o jakość, funkcjonalność wyrobów, ich estetykę i przydatność. W tej dziedzinie istnieje jeszcze wiele zaniedbań. Dla przykładu — wyniki odbioru jakościowego towarów wskazują nadal na zbyt poważny procent wadliwych produktów finalnych. W I półroczu br. zakwestionowano 7% zbadanych dostaw mebli z zakładów przemysłu kluczowego i około 13% z zakładów drobnej wytwórczości i spółdzielczości pracy, 27% dostaw wadliwych telewizorów. W produkcji zakładów przemysłu obuwniczego pogorszyła się jakość obuwia z takich gigantów obuwniczych, jak „Radoskór”, — „Chełmek” oraz — „Kobra” — podobnie przedstawia się ta sprawa w mniejszych zakładach. Nadal nie przełamane są w dostatecznym stopniu trudności w dziedzinie radiotechniki czy np. uruchomienia produkcji nowej, automatycznej pralki bębnowej.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Uruchamianie w planie potężnych środków inwestycyjnych i dewizowych na potrzeby produkcji przemysłu lekkiego pozwala mieć nadzieję, że oprócz przewidywanego wzrostu dostaw następować będzie znaczne unowocześnianie produkcji przez wprowadzenie nowych technologii i surowców — w tym poważnej ilości surowców pochodzenia chemicznego.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Czynnikiem korzystnie oddziaływającym na prawidłowe kształtowanie się struktury konsumpcji jest produkcja drobnych artykułów rynkowych. Tkwią tutaj olbrzymie możliwości wiązania siły nabywczej ludności, przy równoczesnym zaangażowaniu niewielkich środków i krajowym zasobie materiałowym. Zorganizowany na jesiennych targach krajowych pokaz artykułów codziennego użytku w gospodarstwie domowym i zainteresowanie odbiorców tymi artykułami stanowią dostateczną zachętę do rozwoju tej dziedziny produkcji rynkowej. Duże pole do popisu ma tu drobna wytwórczość, która powinna podejmować tę produkcję także w luksusowym wykonaniu.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Należy w tym zakresie stworzyć drobnej wytwórczości odpowiednie warunki ekonomicznego działania, pozbawione sztywnych przepisów i ograniczeń oraz pozwalające w sposób szybki, elastyczny i opłacalny pobudzać inicjatywę producentów, wynalazców i projektodawców.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Poważną rolę w dziedzinie oddziaływania na asortyment i jakość produkcji powinien odgrywać handel wewnętrzny. Obecnie sytuacja na tym odcinku wymaga określonych rozwiązań. Minister Handlu Wewnętrznego - co zasługuje na uznanie - co pewien czas wycofuje z rynku lub zabrania wprowadzać na rynek artykuły niewłaściwej jakości lub nie odpowiadające odpowiednim parametrom produkcyjnym. Nie wpływa to jednak w dostatecznym stopniu na ekonomiczne wyniki zakładów produkcyjnych. Wydaje się zasadne, aby w przypadkach stwierdzenia złej jakości artykułów lub ich niewłaściwych cech, handel wewnętrzny dysponował możliwościami dokonania przeceny, obciążając jej kosztami zakład dostarczający wadliwą produkcję.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Słuszna polityka stabilizacji cen na okres 2 lat zawarta w uchwale nr 3 Rady Ministrów nie stanowi przeszkody do bliższego zainteresowania się kalkulacjami cen z punktu widzenia obniżki kosztów własnych w przemysłach wytwarzających produkcję rynkową. Wydaje się zatem celowe wzmocnienie działalności i uczulenie organów cenowych, które badając zasadność kalkulacji, powinny zwracać szczególną uwagę na konieczność spadku kosztów wytwarzania jako następstwa postępu technicznego i organizacyjnego w produkcji.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Szeroki rozwój różnych dziedzin produkcji rynkowej zgodny z projektem planu, powinien zmierzać do zmniejszania udziału żywności w spożyciu indywidualnym, jak to się dzieje we wszystkich krajach ekonomicznie wyżej rozwiniętych od Polski. W samej strukturze dostaw żywności na rynek tkwią również poważne rezerwy. Zakładany wzrost spożycia mięsa nie wyklucza rozwijania dostaw różnego rodzaju substytutów, wśród nich ryb. Jak dotąd, niedostatecznie uwidaczniają się zainteresowania odpowiednich czynników odpowiadających za dostawy i obrót rybami. Celowa jest także mobilizacja rad narodowych w kierunku rozwoju hodowli ryb słodkowodnych.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">W dziedzinie spożycia tłuszczów jadalnych, jak również w zakresie spożycia przetworów mlecznych i owoców powinny następować odpowiednie zmiany strukturalne. Duże znaczenie ma tu odpowiednia kalkulacja cen tych artykułów.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Wysoka Izbo! Warunkiem prawidłowej realizacji zadań dotyczących zaspokojenia potrzeb rynkowych w latach 1971—1975 jest prawidłowy rozwój planowych inwestycji.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Możliwości zagospodarowania poważnych środków przeznaczonych na inwestycje budowlane i przemysłowe stają się zasadniczym problemem. Sytuacja na froncie budownictwa inwestycyjnego dla potrzeb np. obrotu towarowego nie jest zadowalająca. Zespół do spraw zaopatrzenia rynku wewnętrznego i rozwoju usług zwraca uwagę, że występują nadal opóźnienia w realizacji rozbudowy sieci podstawowej handlu, a zaległości z lat poprzednich, sięgające w skali kraju ogółem 156,6 tys. m^2 ^nie ulegają odczuwalnemu zmniejszeniu. Już teraz jednak uwidaczniają się możliwości rozwiązań i uruchamiania systemem przemysłowym budownictwa mieszkaniowego. Stwarza to realne przesłanki takiego zagospodarowania mocy przerobowych, aby sprostać także zadaniom budownictwa na innych odcinkach. Zespół do spraw zaopatrzenia rynku wewnętrznego i rozwoju usług wyraża pogląd, że poprawa w realizacji rozbudowy sieci podstawowej handlu następować powinna zarówno w drodze oddawania wraz z budynkami mieszkalnymi przewidzianej normatywami podstawowej sieci handlu i usług, jak i rewindykacji lokali sklepowych zajętych na inne cele. Wielką rolę mają tu do spełnienia rady narodowe jako gospodarze terenu, chociaż uzasadnione byłoby zwrócenie uwagi na budownictwo spółdzielcze, które z reguły nie wykonuje określonych zadań w realizacji normatywów sieci podstawowej. Celowe wydaje się również dokonanie analizy rozwiązań technologicznych dla budowy pawilonów handlowych i magazynów towarowych.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Szczególnej pieczy wymaga wygospodarowanie niewspółmiernie zwiększonych w stosunku do poprzednich lat środków na inwestycje przemysłowe w przemysłach spożywczym i lekkim. Dla sprawnej realizacji tych zadań ma szczególne znaczenie koordynacja poczynań zarówno w układzie podmiotowym, jak i przedmiotowym i terytorialnym. Szczególnie występować to powinno w przemyśle spożywczym. Prawidłowy rozwój tego przemysłu wiązać się powinien z analizą możliwości terytorialnych w celu dostosowania polityki gospodarczej do aktualnej sytuacji wewnątrz województw i ujawniania rezerw, a także właściwego ich zagospodarowania. Chodzi tu szczególnie o skup i przerób mleka, mięsa, drobiu, warzyw, owoców i innych artykułów spożywczych. Rady narodowe mogą tu mieć bardzo poważną rolę, współdziałając z resortem w celu uwzględnienia konkretnych sytuacji, wniosków i inicjatyw.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">W świetle olbrzymich potrzeb gospodarki narodowej, handel nie ma zbyt wielu środków na cele związane z rozbudową bazy magazynowej, piekarnictwa, sieci sklepów detalicznych i zakładów gastronomicznych, z wyposażeniem handlu w odpowiedni sprzęt, maszyny i urządzenia. Konstruując założenia planowe, należałoby zastanowić się nad tym zagadnieniem.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Niezależnie jednak od tego, trzeba szukać — a wielką rolę w tym zakresie mogą spełniać władze terenowe - pozainwestycyjnych sposobów poprawienia sytuacji w obsłudze klientów, m.in. przez elastyczne ustalenie godzin sprzedaży, rozwijanie sprzedaży wysyłkowej, na zamówienie, z dostawą do domu i w drodze akwizycji.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Usprawnieniem sprzedaży jest wzrost ilości towarów paczkowanych. Istniejące trudności w zakresie opakowań były przedmiotem prac Rządu i z uznaniem należy powitać odpowiednią w tej sprawie uchwałę. Rzecz jednak w tym, aby uchwała ta znalazła swój wyraz w planach produkcyjnych resortów przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Wysoka Izbo! Przyspieszenie wzrostu produkcji dóbr konsumpcyjnych grupy ,,B”, zakładane w założeniach rozwoju gospodarczego kraju, nakłada znacznie zwiększone zadania na drobną wytwórczość zarówno w sferze produkcji, jak i usług.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Postępująca urbanizacja i rozwój budownictwa mieszkaniowego muszą być skorelowane z rozwojem sieci placówek usługowych. Ułatwi to w znacznym stopniu życie mieszkańców miast i wsi, zapobiegnie dekapitalizacji przedmiotów, urządzeń i obiektów i stanie się jednocześnie instrumentem rozwiązywania niektórych ważnych problemów społeczno-ekonomicznych kraju i poszczególnych regionów, w tym również aktywizacji małych miast. Należy przy tym przełamywać niechęć do podejmowania usług przez różne placówki drobnej wytwórczości. Wywodzi się ona z większej pracochłonności, mniejszej opłacalności, co ma niejednokrotnie związek z niedostatecznym zaopatrzeniem placówek usługowych w niezbędne materiały i surowce, a szczególnie w części zamienne.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">W naszych warunkach zaspokojenie siły nabywczej ludności przez usługi wiążę się także z lepszą organizacją pracy, poprawieniem bilansu czasu ludności, intensyfikacją procesów produkcji przemysłowej i rolnej.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Rozwój różnych dziedzin życia w mieście i na wsi wymagać będzie rozszerzania frontu usług, ich unowocześniania i takiego organizowania, aby mogły być wykonywane także bezpośrednio u klienta.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Pragnę przy tym zwrócić uwagę Wysokiej Izby na problem taboru dostawczego, zarówno w handlu wewnętrznym, jak i usługach. Należy zwiększyć wydajność tego taboru i usprawnić koordynację transportu w handlu wewnętrznym i drobnej wytwórczości. Ale problemem pozostaje wielkość taboru dostawczego. Nie zawsze jest bowiem celowe i ekonomicznie uzasadnione kierowanie wielkich samochodów dostawczych do transportu towarów czy usług. Problemy dostaw mogą być rozwiązane w dużej mierze przez użycie do tego celu mniejszych samochodów, bardziej operatywnie wykorzystanych. Dlatego też podejmując słuszne i społecznie uzasadnione poczynania, przyczyniające się do rozwoju przemysłu samochodów osobowych, należałoby się zastanowić, czy nie celowe byłoby utrzymanie produkcji wozów marki — „warszawa” w wersji ,,puck-up” lub — „combi” oraz zwiększenie produkcji wozów marki — „żuk” i „nysa”.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Wysoka Izbo! Rozwój usług, jako ważny czynnik unowocześniania gospodarki, jest także jednym z warunków prawidłowej realizacji rozwoju gospodarczego na lata 1971-1975. Z tych względów należy stosować odpowiednie zachęty i bodźce dla rozwoju usług m.in. przez uprawnienie jednostek gospodarki uspołecznionej do samodzielnego ustalania zatrudnienia i funduszu płac w celu osiągnięcia planowanej działalności usługowej na rzecz ludności.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Zakładając potrzebę szybkiego wzrostu usług należy przewidzieć także — dla jednostek świadczących usługi efektywne — preferencje finansowe, a w szczególności zniesienie oprocentowania niektórych środków trwałych w zakładach usługowych, wydanie zezwolenia na zakup urządzeń technicznych o określonej wartości, traktując je jako zakupy nieinwestycyjne, kredytowanie przez banki zakupów niektórych materiałów, a w szczególności części zamiennych do wykonywania usług remontowych.</u> + <u xml:id="u-11.29" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Zakładany wzrost usług w latach 1971-1975 powinien być realizowany przy sukcesywnie postępującym obniżaniu kosztów usług, poprzez lepsze wykorzystywanie środków pracy, jak też przez zmniejszenie narzutów kosztów ogólnych - w wyniku lepszej organizacji. Sprawą istotną dla potanienia, a zatem dostępności usług dla ludności, może być upoważnienie uspołecznionych jednostek usługowych do nabywania materiałów i artykułóww technicznych po cenach fabrycznych lub cenach zbytu.</u> + <u xml:id="u-11.30" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">W zakresie świadczenia usług poważną i odpowiedzialną rolę spełnia pozarolnicza gospodarka nie uspołeczniona, która obejmuje około 164 tys. zakładów rzemieślniczych, zatrudniających około 315 tys. osób i około 57 tys. innych zakładów usługowych, które zatrudniają ogółem około 94 tys. osób.</u> + <u xml:id="u-11.31" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Z uznaniem należy przyjąć opracowany przez Komitet Drobnej Wytwórczości i zgłoszony przez Rząd projekt ustawy o wykonywaniu i organizacji rzemiosła. Odpowiedni system prawno-organizacyjny przedstawiony w projekcie tego aktu prawnego stworzy niewątpliwie podstawę do należytej stabilizacji nie uspołecznionej drobnej wytwórczości i do właściwego wykorzystania jej na rzecz usług i uzupełniającej produkcji rynkowej.</u> + <u xml:id="u-11.32" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Poczynania te znalazły pełne poparcie Biura Politycznego KC partii i Prezydium CK SD, które na swym wspólnym posiedzeniu określiły zadania oraz warunki rozwoju usług dla ludności i działalności drobno-towarowej gospodarki nie uspołecznionej. Realizacja tych zadań w poważnym stopniu należeć będzie do rad narodowych, których działanie w zakresie rozwoju usług dla ludności i rozwoju pozarolniczej gospodarki nie uspołecznionej musi dokonywać się zgodnie z potrzebami społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-11.33" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Mówiąc o zadaniach drobnej wytwórczości w odniesieniu do potrzeb rynkowych i zabezpieczenia prawidłowej struktury spożycia ludności, należy zastanowić się, czy wobec zwiększonych zadań w zakresie usług i produkcji rynkowej uzasadnione jest utrzymywanie się wysokiego odsetka produkcji inwestycyjno-zaopatrzeniowej.</u> + <u xml:id="u-11.34" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">W utworzeniu prawidłowej, zgodnej z zapotrzebowaniami społecznymi struktury drobnej wytwórczości, bardzo ważne znaczenie ma rozwiązanie problemu zaopatrzenia surowcowego i stworzenie właściwego zaplecza naukowo-technicznego.</u> + <u xml:id="u-11.35" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Większej elastyczności wymagają także organizacja i system zarządzania państwowym przemysłem terenowym, którego terenowa przynależność w realizacji najczęściej ponadregionalnych zadań, wskutek szczupłych zasobów finansowych rad narodowych - pogranicza możliwości tego przemysłu, nie sprzyja odpowiednio rozszerzonej reprodukcji, powodując nie wykorzystane duże rezerwy, a jednocześnie dekapitalizację majątku trwałego.</u> + <u xml:id="u-11.36" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Sprawy te należy uwzględnić przy konstruowaniu planu gospodarczego i określaniu odpowiednich funkcji gospodarczych dla drobnej wytwórczości.</u> + <u xml:id="u-11.37" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Wysoki Sejmie! Ambitne założenia rozwoju społeczno-gospodarczego kraju na lata 1971— 1975 wymagają również zmian w metodologii planowania tak na szczeblu centralnym, jak i terenowym. Równocześnie powinien następować proces szybkiego dostosowywania przepisów do zadań planowych, jako niezbędny warunek pomyślnej realizacji założeń rozwoju gospodarczego. Wynika to z wytycznych na VI Zjazd partii, które podkreślają konieczność podwyższenia stopnia zorganizowania życia społecznego i gospodarczego, jak również niezbędność wyraźnego określenia kompetencji rad narodowych i ich komisji oraz zwiększenia uprawnień koordynacyjnych. Wiąże się to z potrzebą wyraźnego sprecyzowania odpowiedzialności właściwych organów władzy i administracji oraz z podjęciem kroków w kierunku wzmocnienia pozycji prezydiów rad narodowych w kierowaniu terenowym aparatem administracji. Zwiększenie możliwości i form oddziaływania ze strony rad i ich prezydiów na gospodarkę regionalną będzie miało poważne znaczenie dla zaspokojenia potrzeb rynku m.in. poprzez prawidłowe kształtowanie zadań gospodarki drobnotowarowej i należytą koordynację terenowej gospodarki z gospodarką zarządzaną centralnie. Metody konstruowania planu i środków jego realizacji powinny zatem uwzględniać w szerszym niż dotąd zakresie podstawowe proporcje rozwoju regionów, maksymalne wykorzystanie ich zasobów i możliwości ekonomicznych.</u> + <u xml:id="u-11.38" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Z upoważnienia zespołu do spraw zaopatrzenia rynku wewnętrznego i rozwoju usług przedstawiłam propozycje do założeń planu 5-letniego, które powinny być wzięte pod uwagę przez Rząd przy ostatecznej konstrukcji planu. Jednocześnie pragnę podkreślić, że całość przedstawionego projektu, nad którym toczy się dzisiejsza debata, będąca nową formą współpracy Sejmu z Rządem, budzi głęboką nadzieję pomyślnego rozwiązania wielu podstawowych problemów społeczno-gospodarczych dla dobra wszystkich obywateli, dla umocnienia naszej socjalistycznej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-11.39" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Obecnie proszę o zabranie głosu posła Jerzego Majewskiego.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Poseł Jerzy Majewski reprezentuje zespół do spraw budownictwa, budownictwa mieszkaniowego i gospodarki komunalnej.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselMajewskiJerzy">Wysoki Sejmie! W swoim wystąpieniu w dzisiejszej debacie sejmowej, poświęconej rozpatrzeniu podstawowych założeń planu 5-let niego na lata 1971—1975, chcę poruszyć niektóre problemy dotyczące budownictwa i gospodarki komunalnej.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselMajewskiJerzy">Problemami tymi zajmowała się w ciągu ostatnich miesięcy sejmowa Komisja Budownictwa i Gospodarki Komunalnej. Ostatnio rozpatrywaliśmy te zagadnienia szerzej, wspólnie z przedstawicielami Komisji Oświaty i Nauki, Pracy i Spraw Socjalnych, Przemysłu Ciężkiego, Przemysłu Chemicznego i Górnictwa, Przemysłu Lekkiego oraz Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselMajewskiJerzy">Uwagi, które nasunęły się w wyniku tych rozważań, chcę przedstawić w celu ich wykorzystania i uwzględnienia w końcowej fazie prac nad planem 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselMajewskiJerzy">Budownictwo oraz gospodarka komunalna i mieszkaniowa stanowią bazę dla prawidłowego rozwoju całej gospodarki, a szczególnie dla prawidłowej realizacji inwestycji. Gospodarcze i społeczne znaczenie tych działów naszej gospodarki podkreśla fakt dania im odpowiednich preferencji w projekcie planu 5-letniego, w wyniku realizacji kierunków rozwoju gospodarczego kraju, wytyczonych przez VIII Plenum KC naszej partii.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselMajewskiJerzy">Projekt planu 5-letniego zakłada wzrost nakładów inwestycyjnych w porównaniu z ubiegłym 5-leciem o ponad 42%, tj. do sumy około 1 430 mld zł.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselMajewskiJerzy">Ogólna wartość robót budowlano-montażowych zarówno o charakterze inwestycyjnym, jak i remontowym wyniesie w bieżącej 5-latce ponad 975 mid zł, co oznacza wzrost w stosunku do ubiegłej 5-latki o 41%.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselMajewskiJerzy">Na rozwój zaplecza produkcyjnego w resorcie budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych przewiduje się nakłady w wysokości około 80 mld zł, tj. o 72% więcej niż w poprzedniej 5-latce. 69% tych nakładów zostanie przeznaczonych na rozwój przemysłu materiałów budowlanych, a także i innych przemysłów związanych z budownictwem; 25% będzie przeznaczone na doinwestowanie przedsiębiorstw budowlanych i transportowych, a pozostałe 6% - na cele socjalne.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselMajewskiJerzy">Znaczne zwiększenie nakładów inwestycyjnych w resorcie budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych powinno poprawić sytuację w zakresie realizacji inwestycji w kraju zwłaszcza w ostatnich latach 5-latki.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselMajewskiJerzy">Drugim obok budownictwa czynnikiem warunkującym właściwe wykonanie inwestycji zarówno mieszkaniowych, socjalnych, jak i przemysłowych, są urządzenia komunalne, stanowiące podstawę infrastruktury technicznej miast i osiedli. W projekcie planu 5-letniego założono wzrost nakładów inwestycyjnych na gospodarkę komunalną w stosunku do ubiegłej 5-latki o 59%, co oznacza znaczne wyprzedzenie w porównaniu z przeciętnym wzrostem inwestycji, który — jak wiadomo — wyniesie 42%. W wyniku tego udział nakładów na gospodarkę komunalną w ogólnych nakładach inwestycyjnych wzrasta z 3,5% w latach 1966—1970 do około 4% w bieżącej 5-latce.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselMajewskiJerzy">Przewiduje się, że w planie terenowym nakłady na podstawową infrastrukturę techniczną, tj. wodociągi, kanalizację, drogi miejskie i ciepłownictwo, wyniosą około 70% nakładów na gospodarkę komunalną w ogóle. Umożliwi to m.in. przygotowanie niezbędnych terenów dla budownictwa mieszkaniowego i socjalnego oraz kontynuację budowy wielkich inwestycji wodociągowych, jak ujęcie wody z rzeki Pilicy dla miasta Łodzi, z rzeki Raby — dla Krakowa, z jeziora Miedwie — dla Szczecina i innych.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselMajewskiJerzy">Ponadto zakłada się znaczny wzrost nakładów na komunikację miejską, głównie na zakup taboru, na budowę oczyszczalni ścieków oraz na rozbudowę sieci dróg w miastach. Rozbudowa urządzeń komunalnych, związana z obsługą potrzeb produkcyjnych przemysłu, będzie pokrywana z nakładów resortów przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselMajewskiJerzy">Konieczna koncentracja nakładów inwestycyjnych i mocy przerobowych na rozwój podstawowej infrastruktury technicznej miast nie pozwoli na uzyskanie w tej 5-latce odczuwalnej poprawy w takich dziedzinach gospodarki komunalnej, jak zaplecze techniczne komunikacji miejskiej, utylizacja odpadków miejskich, hotelarstwo, pralnictwo.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselMajewskiJerzy">Szczególne znaczenie dla poprawy warunków bytowych ludności ma rozwój budownictwa mieszkaniowego. Według aktualnych wytycznych, na budownictwo mieszkaniowe przewiduje się nakłady w wysokości około 204 mld zł, co w stosunku do ubiegłej 5-latki oznacza wzrost o około 34%. Pomimo to, wzrost udziału nakładów na budownictwo mieszkaniowe w całości nakładów inwestycyjnych zmniejszy się nieco w tej 5-latce w stosunku do poprzedniej i wyniesie około 14,8%, podczas gdy w poprzedniej wynosił 15,2%. Natomiast łączny udział nakładów na budownictwo mieszkaniowe i gospodarkę komunalną nieco wzrośnie.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselMajewskiJerzy">Globalne rozmiary budownictwa mieszkaniowego w mieście i na wsi w latach 1971- 1975 określone są aktualnie na 1 075 tys. mieszkań, o ponad 60 mln m^2^ powierzchni użytkowej, co oznacza wzrost w zadaniach rzeczowych o około 25% w stosunku do poprzedniego planu 5-letniego. Jest to wzrost zbyt mały w stosunku do społecznych potrzeb, a jednocześnie duży w stosunku do możliwości wykonawczych.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselMajewskiJerzy">Skalę podejmowanych wysiłków właściwie charakteryzuje liczba budowanych mieszkań w roku wyjściowym i końcowym poszczególnych 5-latek, zwłaszcza odnosząca się do budownictwa mieszkaniowego typu miejskiego. Tak też w 1970 r. plan budownictwa mieszkaniowego, typu miejskiego, był tylko o około 20% wyższy w porównaniu z planem na rok 1965, podczas gdy w roku 1975 rozmiary miejskiego budownictwa mieszkaniowego będą o ponad 40% wyższe niż w roku 1970.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselMajewskiJerzy">Porównanie tych liczb wskazuje, że średnie roczne tempo wzrostu budownictwa mieszkaniowego będzie w bieżącym 5-leciu dwukrotnie wyższe niż w poprzednim. Osiągnięcie takiego tempa stworzy pomyślne warunki dla dalszego rozwoju budownictwa mieszkaniowego w latach 1976—1980.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselMajewskiJerzy">Realizacja założonego na bieżącą 5-latkę programu pozwoli na zapewnienie mieszkań niezbędnych dla pracowników budowlanych oraz dla załóg nowo budowanych i zwiększających zmianowość zakładów pracy. W wyniku wykonania tego planu zmniejszy się przeciętny wskaźnik zaludnienia mieszkań w miastach z 1,31 osoby na izbę w 1970 r. do około 1,2 — w 1975 r., a na wsi z 1,43 w 1970 r. - do 1,34 w 1975 r.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselMajewskiJerzy">Program ten nie pozwoli jednak na obniżenie w 1975 r. w stosunku do 1970 r. wskaźnika liczby rodzin przypadających na 100 mieszkań, nie zapewni też samodzielnych mieszkań dla wszystkich młodych małżeństw oraz nie pozwoli na skrócenie okresu wyczekiwania na mieszkania spółdzielcze. Należy go więc traktować jako minimalny. W związku z tym konieczne jest z jednej strony stworzenie warunków dla pełnej jego realizacji, z drugiej dążenie do jego przekroczenia.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselMajewskiJerzy">Na tle ogólnych założeń rozwoju budownictwa i gospodarki komunalnej, chcę poruszyć niektóre problemy warunkujące właściwe i pełne wykonanie zadań zakładanych w projekcie planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselMajewskiJerzy">Przedstawię najpierw sprawy dotyczące budownictwa mieszkaniowego:</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselMajewskiJerzy">1) Ze względów, o których mówiłem, program budownictwa mieszkaniowego założony na bieżącą 5-latkę należy traktować jako minimalny, wykorzystując jednocześnie wszelkie możliwe rezerwy dla jego przekroczenia. Warunki do tego zostały stworzone m.in. przez podjęcie rządowej uchwały o budowie domów mieszkalnych systemem gospodarczym przez zakłady pracy oraz przez objęcie patronatu nad budownictwem mieszkaniowym przez ZMS. Warunki te powinny być bardziej wykorzystywane. Istnieją także nie wykorzystywane w pełni możliwości szybszego rozwoju budownictwa indywidualnego, przy większym niż dotychczas zainteresowaniu tym budownictwem rad narodowych i zakładów pracy.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselMajewskiJerzy">2) Pilnego uporządkowania i rozwiązania wymaga sprawa kosztów i cen budownictwa mieszkaniowego. Chodzi o to, aby egzekwując w pełni możliwości obniżki kosztów budownictwa tkwiące w rezerwach u wykonawców i inwestorów, zapewnić w planie 5-letnim nakłady wynikające z realnych cen jednostkowych. Podjęte w tym kierunku przez organy rządowe prace powinny być możliwie szybko doprowadzone do końca, aby w ostatecznej wersji planu 5-letniego uwzględniona została w pełni zasada zgodności programu rzeczowego i nakładów inwestycyjnych - jako podstawowy warunek realności założonego programu. Prezydia rad narodowych powinny też zapewnić niezbędne nakłady na realizację budownictwa towarzyszącego - to jest placówek handlu i usług, oświaty, służby zdrowia itp. co jest podstawowym warunkiem kompleksowej budowy osiedli mieszkaniowych, a nie tylko domów mieszkalnych. Bardzo mocno podkreślali to posłowie w czasie dyskusji w zespole.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselMajewskiJerzy">3) Rozwiązanie problemu mieszkaniowego w naszym kraju, z uwagi na skalę potrzeb mieszkaniowych i niski ilościowo poziom budownictwa mieszkaniowego w ostatnich latach minionej 5-latki, wymaga dłuższego okresu czasu. Dlatego słuszny jest postulat zawarty w tezach zjazdowych - o opracowanie wieloletniego programu poprawy sytuacji mieszkaniowej. Założony na bieżącą 5-latkę plan budownictwa mieszkaniowego i podejmowane równocześnie przedsięwzięcia w celu zapewnienia warunków do znacznego przyspieszenia jego rozwoju po roku 1975, stwarzają realne przesłanki do formułowania na okres następnego 5-lecia bardziej ambitnego, odpowiadającego potrzebom społecznym programu. W programie tym należałoby m.in. zrealizować wysuwany - zarówno przez ekspertów, jak i szeroką opinię społeczną - postulat dotyczący poprawy jakości mieszkań przez powiększenie ich powierzchni do wielkości pozwalającej na zaprojektowanie prawidłowych układów funkcjonalnych i stopniowego wzbogacenia wyposażenia.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselMajewskiJerzy">Potrzeba poprawy jakości mieszkań wymaga m.in. zmiany obowiązującego dotychczas, bardzo skromnego normatywu projektowania, nie odpowiadającego aktualnym wymaganiom użytkowników i nieproporcjonalnego w stosunku do poziomu standardu mieszkaniowego u naszych sąsiadów.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#PoselMajewskiJerzy">Równocześnie z poprawą standardu mieszkaniowego konieczne jest zwrócenie większej uwagi na poprawę jakości wykonywanych robót, a nowe technologie i rozwiązania konstrukcyjne powinny być - zwłaszcza w budownictwie mieszkaniowym - wprowadzane tylko po ich wszechstronnym wypróbowaniu.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#PoselMajewskiJerzy">W gospodarce komunalnej, obok zabezpieczenia rozwoju urządzeń związanych z uzbrojeniem terenów pod nowe budownictwo, do podstawowych zadań należy rozwój komunikacji miejskiej. W szczególności chodzi o uzyskanie poprawy warunków przewozowych, jak również uruchomienie nowych linii komunikacyjnych - w związku z rozbudową miast. Zasadnicze znaczenie mają tu dostawy taboru.</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#PoselMajewskiJerzy">W założeniach rozwoju komunikacji miejskiej w latach 1971—1975 planowano dostawy 770 tramwajów i 8 100 autobusów. Liczby te uzasadniają m.in. potrzebę pokrycia niezbędnej kasacji wozów, wzrostem przewozów pasażerskich, zwiększeniem zakresu usług komunikacyjnych. Stwarzają one możliwości pewnej poprawy warunków przewozowych, wyrażającej się zmniejszeniem napełnienia wozów.</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#PoselMajewskiJerzy">Według aktualnie posiadanych informacji dostawy tramwajów mają nastąpić w latach 1971—1975 w pełnej planowanej wysokości. Natomiast aktualnie awizowane są dostawy autobusów dla komunikacji miejskiej tylko w liczbie 6 900 sztuk, to jest o 1 500 mniej niż planowano pierwotnie i w asortymencie istotnie odbiegającym od zgłoszonych potrzeb. Przydział ten jest zbyt mały i nie może zabezpieczyć minimalnych potrzeb. W tej sytuacji niezbędne jest ponowne przeanalizowanie możliwości przydziału dla potrzeb komunikacji miejskiej 8 100 autobusów, w tym około 80% autobusów wielkopojemnych.</u> + <u xml:id="u-13.28" who="#PoselMajewskiJerzy">Istotnym czynnikiem zabezpieczającym możliwość osiągnięcia poprawy warunków przewozowych komunikacji miejskiej jest rozważany od kilku lat problem podjęcia krajowej produkcji autobusu wielomiejscowego, przystosowanego do przewozu osób w ruchu miejskim, opartego na nowoczesnych rozwiązaniach. Podjęcie ostatecznej decyzji w tej sprawie jest nieodzownym warunkiem rozwiązania nabrzmiałego problemu wyposażenia przedsiębiorstw komunikacyjnych w odpowiedni tabor w liczbach minimalnie niezbędnych.</u> + <u xml:id="u-13.29" who="#PoselMajewskiJerzy">Trzecia grupa spraw, które chciałbym przedstawić, dotyczy problemów budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych. Jako zadanie podstawowe na bieżącą pięciolatkę wysuwa się zagadnienie rozwoju mocy produkcyjnych przedsiębiorstw budowlano-montażowych. Program społeczno-gospodarczego rozwoju kraju w latach 1971—1975 stawia przed budownictwem szczególnie ważne i trudne zadania. Wynikają one z konieczności pełnej realizacji planu budownictwa mieszkaniowego i towarzyszącego oraz realizacji poważnych inwestycji przemysłowych o kluczowym znaczeniu dla gospodarki narodowej, wykonywanych w znacznie krótszych niż dotąd cyklach. Sprostanie tym zadaniom wymaga szybkiego wzrostu potencjału przedsiębiorstw wykonawczych oraz jego rozmieszczenia według zlokalizowanych zadań. Wzrost zdolności produkcyjnych w budownictwie i usprawnienie procesu budowlanego powinny być osiągane przede wszystkim w drodze lepszego wykorzystania istniejącego potencjału produkcyjnego przez rozszerzenie pracy w systemie wielozmianowym, lepsze wykorzystanie sprzętu, a także w drodze niezbędnych zmian organizacyjnych. Cele te, a ponadto lepsze wykorzystanie istniejącego zaplecza produkcyjnego, można także osiągnąć przez zacieśnienie współpracy przedsiębiorstw budowlanych, podległych różnych resortom. Współpraca ta - jak oceniliśmy - jest obecnie raczej niedostateczna.</u> + <u xml:id="u-13.30" who="#PoselMajewskiJerzy">Dalsze źródła rezerw w budownictwie stanowią: poprawa organizacji pracy w przedsiębiorstwach i na budowach, poprawa dyscypliny pracy, większa dbałość o jakość produkcji, poprawa gospodarki materiałowej, a także szersze stosowanie elektronicznej techniki obliczeniowej zarówno w celu eliminacji czasochłonnych procesów obrachunkowych, jak i optymalizacji decyzji.</u> + <u xml:id="u-13.31" who="#PoselMajewskiJerzy">Odrębny problem stanowi potrzeba szczególnie dużego wzrostu mocy przerobowej budownictwa, spowodowana zwiększeniem zadań inwestycyjnych na niektórych terenach, zwłaszcza w dużych aglomeracjach miejskich i regionach o intensywnie rozbudowywanym przemyśle. Największe napięcie w zbilansowaniu zadań i mocy produkcyjnych przedsiębiorstw budowlanych występują w miastach: Warszawie, Łodzi i Wrocławiu oraz w województwach: katowickim, gdańskim, szczecińskim, kieleckim i krakowskim.</u> + <u xml:id="u-13.32" who="#PoselMajewskiJerzy">Dla zapewnienia realizacji rosnących zadań w budownictwie rolniczym konieczne jest m.in. zakończenie rozwoju sieci zjednoczeń i przedsiębiorstw budownictwa rolniczego w województwach, które ich dotąd nie posiadają, jak kieleckie, krakowskie i łódzkie. W zjednoczeniach ogólno-budowlanych szczególną uwagę należy poświęcić rozwojowi przedsiębiorstw inżynieryjnych, gdyż realizacja nakreślonego programu budownictwa mieszkaniowego wymagać będzie prawie dwukrotnego zwiększenia w bieżącej 5-latce zakresu robót inżynieryjnych, związanych z uzbrojeniem terenów.</u> + <u xml:id="u-13.33" who="#PoselMajewskiJerzy">Podstawowym warunkiem realizacji zadań stojących przed budownictwem jest pełne, z niezbędnymi rezerwami zaopatrzenie przedsiębiorstw w materiały, maszyny i urządzenia. Chodzi tu także o przedsiębiorstwa przemysłu materiałów budowlanych. Sprawa ta była niedawno tematem obrad sejmowej Komisji Budownictwa i Gospodarki Komunalnej z udziałem przedstawicieli zainteresowanych resortów - producentów, oprócz resortu budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych - resortów przemysłu maszynowego, ciężkiego, chemicznego, drzewnego i lekkiego. Z przedstawionych przez te resorty materiałów wynikało, że planowane dostawy podstawowych materiałów budowlanych (poza cementem) pokrywają w zasadzie potrzeby przy założeniu minimalnych (w granicach 1—3%) rezerw. Są to rezerwy nie mające istotnego znaczenia praktycznego. Stan ten będzie powodował napięcia i może grozić zakłóceniami w wypadku wystąpienia zmian w założonych kierunkach inwestowania, a także będzie przyczyną opóźnień w realizacji zadań budownictwa.</u> + <u xml:id="u-13.34" who="#PoselMajewskiJerzy">Inaczej, znacznie gorzej, wygląda sprawa zaopatrzenia w materiały instalacji sanitarnych i elektrycznych, w pompy, armaturę przemysłową, wentylatory, niektóre asortymenty kabli oraz w aparaturę i osprzęt elektryczny. W materiałach tych występują niedobory, a w latach 1972—1973 ich pokrycie wymagać będzie — w przypadku braku produkcji krajowej - decyzji importowych. Sprawa ta wymaga szybkiego rozwiązania.</u> + <u xml:id="u-13.35" who="#PoselMajewskiJerzy">Odrębny problem stanowi pokrycie zaopatrzenia w cement, którego brak utrudnia przyspieszenie rozwoju prefabrykacji betonowej, a także powoduje trudności w budownictwie rolniczym i na rynku. Skutki niefortunnych decyzji sprzed kilku lat, ograniczające rozwój przemysłu cementowego, są obecnie likwidowane przez intensywną budowę nowych cementowni, a także rozbudowę istniejących. Efekty tego działania odczuwalne będą jednak dopiero za kilka lat. Obecnie trzeba szczególnie dużo uwagi poświęcić temu, aby zapewne pełną zbieżność w wejściu do produkcji nowych cementowni i zakładów prefabrykacji betonowej. Zharmonizowanie rozwoju prefabrykacji betonowej, bezwzględnie warunkujące tempo i zakres budownictwa, zwłaszcza w ośrodkach wielkomiejskich, z rozwojem przemysłu cementowego i rozwojem produkcji kruszywa, wymaga zapewnienia tym branżom niezbędnych maszyn i urządzeń technicznych, w skali znacznie większej niż miało to miejsce w latach ubiegłych. Krajowy przemysł maszynowy musi uznać priorytetowy charakter potrzeb w tym zakresie, a w przypadku braku możliwości wykonania zamówień, podjąć decyzję importu odpowiednich maszyn i urządzeń. Niezależnie od pokrycia potrzeb ilościowych, istnieje zagadnienie poprawy jakości wielu materiałów takich chociażby, jak papa, okucia budowlane, armatura, instalacyjne wyposażenie mieszkań oraz potrzeba stałego doskonalenia i unowocześniania produkcji materiałów budowlanych zarówno przez resort budownictwa, jak i przez inne resorty przemysłowe, zgodnie z wymaganiami postępu technicznego i wzrostem poziomu społecznego zapotrzebowania. Potrzeby budownictwa nie mogą być — jak to miało niestety, często miejsce dotychczas traktowane przez resorty przemysłowe marginesowo.</u> + <u xml:id="u-13.36" who="#PoselMajewskiJerzy">Na zakończenie, chciałbym omówić problem zatrudnienia i niektóre zagadnienia związane warunkami socjalnymi pracy załóg w budownictwie.</u> + <u xml:id="u-13.37" who="#PoselMajewskiJerzy">Szybki wzrost potencjału budownictwa oznacza konieczność uzupełnienia, podnoszenia poziomu i stabilizacji kadry przedsiębiorstw” budowlano-montażowych. Mimo bowiem założonego wzrostu wydajności pracy, potrzebny jest poważny wzrost zatrudnienia, a dotychczasowa płynność kadr w budownictwie budzi niepokój. Konieczne jest także podnoszenie umiejętności zawodowych pracowników budownictwa. Np. resort budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych w latach 1971— 1975 powinien wykształcić dla potrzeb budownictwa 85 tys. absolwentów przyzakładowych szkół zasadniczych.</u> + <u xml:id="u-13.38" who="#PoselMajewskiJerzy">Przedsiębiorstwa budowlane i zjednoczenia powinny położyć większy nacisk na poprawę warunków socjalno-bytowych załóg. Zasadnicze znaczenie ma tu polepszenie bezpośrednich warunków bytowych na placach budów oraz znaczna poprawa bezpieczeństwa pracy. Resort budownictwa i inne resorty nadzorujące przedsiębiorstwa budowlane, powinny doprowadzić do bardziej efektywnego wydatkowania przeznaczonych na ten cel środków i skuteczniej egzekwować zadania przedsiębiorstw wykonywane w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-13.39" who="#PoselMajewskiJerzy">Ważnym elementem polityki zatrudnienia w budownictwie jest prawidłowe rozwiązanie problemu mieszkaniowego załóg budowlanych. Niektóre prezydia rad narodowych podjęły decyzje o przeznaczaniu znacznej części mieszkań wybudowanych ponadplanowo dla potrzeb załóg budowlanych. Stanowi to zachętę do przekraczania planu budownictwa mieszkaniowego i naszym zdaniem powinno być bardziej rozpowszechniane.</u> + <u xml:id="u-13.40" who="#PoselMajewskiJerzy">Bardzo ważnym czynnikiem rozwoju mocy wytwórczych powinno być większe zainteresowanie załóg przedsiębiorstw budowlanych wynikami swojej pracy. Nie przyczynia się do tego dotychczasowy system wynagradzania, który należałoby odpowiednio zmienić. Aktualny system planowania i wynagradzania poprzez dyrektywny układ szczegółowych wskaźników i bodźców należy zastąpić ekonomicznym oddziaływaniem w kierunku osiągania zasadniczych celów inwestycyjnych, umożliwiającym równocześnie szybszy rozwój potencjału budownictwa. Wydaje się celowe znaczne ograniczenie wskaźników dyrektywnych, a także silniejsze związanie funduszów premiowych z wynikami ekonomicznymi i skracaniem cykli produkcyjnych. Z uwagi na istniejący w budownictwie trudny, nie rozwiązany dotąd problem zatrudnienia - co wynika z ciężkich warunków pracy (warunki atmosferyczne, rozłąka z rodzinami, uciążliwe dojazdy itp. inne) - istnieje potrzeba rozważenia wprowadzenia dodatkowych bodźców dla pracowników budownictwa na wzór niektórych przemysłów. Taki wniosek uzasadnia także duża fluktuacja pracowników budownictwa oraz brak większego zainteresowania tym zawodem wśród młodzieży.</u> + <u xml:id="u-13.41" who="#PoselMajewskiJerzy">Przedstawiając w imieniu zespołu powyższe problemy, wynikające z prac przeprowadzonych nad 5-letnim planem budownictwa i gospodarki komunalnej, uważamy, że wymagają one wnikliwego rozpatrzenia i powinny być wykorzystane przy ostatecznym ukształtowaniu planu rozwoju gospodarczego kraju do roku 1975.</u> + <u xml:id="u-13.42" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Głos zabierze posłanka Irena Sroczyńska, reprezentująca zespół do spraw programu socjalnego, urządzeń socjalnych i kulturalnych.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselSroczynskaIrena">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt zabrać głos w imieniu zespołu międzykomisyjnego, który rozpatrywał założenia programu socjalnego, urządzeń socjalnych i kulturalnych na lata 1971—1975. Trudno mi będzie w tym wystąpieniu przekazać pełną treść bogatej i konkretnej dyskusji, jaka cechowała obrady naszego zespołu.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselSroczynskaIrena">Materiał z prac zespołu wraz z wnioskami przekazany został Rządowi i Komisji Planowania przy Radzie Ministrów do wykorzystania w dalszych pracach nad planem 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselSroczynskaIrena">Pragnę natomiast zatrzymać uwagę Wysokiej Izby na kilku istotnych problemach, które zawarte są w założeniach programu socjalnego i które ze szczególną troską należy uwzględniać w pracach nad planem.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselSroczynskaIrena">Są to sprawy dotyczące:</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselSroczynskaIrena">— rozwoju i doskonalenia służby zdrowia, — zrównania świadczeń socjalnych, — zwiększenia pomocy kobietom pracującym, — poprawy warunków pracy i wypoczynku załóg, — pomocy ludziom starym.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselSroczynskaIrena">Pragnę na wstępie stwierdzić, że po raz pierwszy przy opracowaniu projektu planu wieloletniego wydzielono odrębnie kompleks spraw socjalnych, stanowiących integralną część całości planu gospodarczego naszego kraju. Jest to duży postęp zarówno w treści, jak i w metodzie opracowania planu i praktyka taka powinna być kontynuowana.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselSroczynskaIrena">Środki przeznaczone w projekcie planu na zaspokojenie najpilniejszych potrzeb socjalnych i kulturalnych społeczeństwa poważnie wzrastają w stosunku do minionego pięciolecia. W sytuacji gdy nagromadziło się wiele potrzeb w tej dziedzinie, istotne znaczenie mieć będzie jednak racjonalne ich wykorzystanie oraz właściwe ustalenie hierarchii potrzeb. Dlatego też uważam, że na czoło spraw wymagających pilnego rozwiązywania wysuwa się potrzeba rozwoju i doskonalenia ochrony zdrowia społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselSroczynskaIrena">Zgodnie z wytycznymi na VI Zjazd partii projekt planu przewiduje wzrost nakładów na ochronę zdrowia. Dla osiągnięcia poprawy w tym zakresie przewiduje się nakłady inwestycyjne wynoszące 19 mld zł, co stanowi wzrost o 86% w stosunku do nakładów przeznaczonych na ten cel w latach 1966—1970. Pozwoli to między innymi na częściową poprawę bazy leczniczej w bieżącym pięcioleciu oraz na rozpoczęcie budowy wielu obiektów, których zakończenie przypadnie na lata przyszłej pięciolatki. Tak np. zwiększy się liczba łóżek w szpitalach klinicznych i ogólnych o 16 tys., a jednocześnie rozpoczniemy budowę nowych szpitali na 30 tys. łóżek.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselSroczynskaIrena">Mimo, że zakładany program inwestycyjny w resorcie zdrowia różni się zasadniczo od przedstawianych w ubiegłych pięcioleciach wysokim wzrostem nakładów, to jednak przed służbą zdrowia stać będzie w najbliższych latach szczególnie trudne i odpowiedzialne zadanie, wiążące się z dalszą poprawą opieki zdrowotnej nad społeczeństwem, a także z realizacją powszechnej ochrony zdrowia całej ludności wsi - już od początku przyszłego roku. Te zwiększone zadania służba zdrowia podejmie, wykorzystując posiadane aktualnie kadry i urządzenia. Stąd też do problemu o zasadniczym znaczeniu urasta potrzeba szukania wewnętrznych rezerw, optymalnej gospodarki kadrą i sprzętem medycznym. Polska należy do państw, które posiadają wysoki wskaźnik lekarzy na 10 tys. ludności — gdyż około 15, ale jednocześnie w 70 powiatach na 10 tys. mieszkańców przypada mniej niż 5 lekarzy.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselSroczynskaIrena">Niezbędne są więc tu także odpowiednie decyzje Rządu, dotyczące materialnego zainteresowania lekarzy i fachowych pracowników służby zdrowia podejmowaniem pracy na terenach deficytowych - w tym na wsi.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselSroczynskaIrena">Podstawowym warunkiem realizacji zwiększonych zadań służby zdrowia powinno być także prawidłowe i terminowe wykonywanie zadań inwestycyjnych. Zważywszy na niedostateczny stopień przerobu przyznawanych, skromnych w stosunku do potrzeb środków w latach ubiegłych oraz w trzech kwartałach bieżącego roku, konieczne są niezbędne przedsięwzięcia dla zdecydowanej poprawy sytuacji. Do szybszego zaspokajania potrzeb leczniczych wsi - obok wysiłków państwa — powinny przyczyniać się także szeroko rozwijane inicjatywy społeczne rolników i organizacji społecznych na wsi, sprzyjające wzrostowi bazy leczniczej i stworzeniu odpowiednich warunków pracy pracownikom służby zdrowia.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselSroczynskaIrena">W rozwoju ochrony zdrowia znacznie wiek sza rola powinna przypaść działalności profilaktycznej. Nie jest to jeszcze silna strona naszego działania. Poprawę istniejącego stanu wiązać należy z rozwojem i umocnieniem działalności profilaktycznej, zwłaszcza przemysłowej służby zdrowia, wczesnej rehabilitacji i lecznictwa sanatoryjnego.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselSroczynskaIrena">Przy omawianiu niektórych problemów związanych z doskonaleniem ochrony zdrowia społeczeństwa, pragnę krótko zwrócić uwagę na potrzebę wzmożenia walki z alkoholizmem. Wzrasta bowiem spożycie alkoholu przez młodzież, występują fakty picia alkoholu w czasie pracy. Niezbędny i pilny jest w tej sprawie rządowy program działania.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselSroczynskaIrena">Następnym tematem, który pragnę krótko omówić w swoim wystąpieniu, jest równanie świadczeń socjalnych. Z powszechną aprobatą całego społeczeństwa, a szczególnie środowisk robotniczych, spotyka się zapowiedziane w wytycznych i przyjęte w założeniach programu socjalnego na bieżące pięciolecie zadanie zrównania świadczeń ubezpieczeniowych, głównie zasiłków chorobowych pracowników fizycznych do poziomu świadczeń pracowników umysłowych. Realizacja tego zadania będzie zakończeniem zapoczątkowanej przez władzę ludową działalności na rzecz likwidacji nierówności w prawach socjalnych przejętej w spuściźnie z okresu międzywojennego. Wspomnę tylko, że dużym postępem w tej dziedzinie była uchwalona w ubiegłej kadencji Sejmu ustawa o pracowniczych urlopach wypoczynkowych.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselSroczynskaIrena">W bieżącej 5-latce słusznie podejmuje się także zadania stopniowego łagodzenia nie uzasadnionych dysproporcji w poziomie świadczeń socjalnych, które istnieją pomiędzy poszczególnymi branżami i rejonami naszego kraju. Nierówności te wyrażają się dysproporcjami w infrastrukturze socjalnej między branżami i terenami, nadmiernym zróżnicowaniem w dopływie środków na poprawę warunków pracy i modernizację zakładów przestarzałych.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselSroczynskaIrena">Szczególnie trudne do wytłumaczenia są fakty, że pracownicy wykonujący identyczną pracę, często nawet w trudniejszych warunkach, mogą mieć inne, niższe świadczenia tylko dlatego, że pracują w innym resorcie, innej branży niż ich koledzy, którzy mają takie świadczenia. Nierówności te znajdują także wyraz w braku np. funduszu socjalnego w zakładach ochrony zdrowia, oświaty, kultury. Zmiany istniejącej sytuacji należy więc wiązać z kierowaniem odpowiednich środków budżetowych na stopniowe wyrównywania nagromadzonych dysproporcji.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselSroczynskaIrena">Pragnę także zwrócić uwagę na niektóre zagadnienia z zakresu opieki socjalnej nad kobietą pracującą.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselSroczynskaIrena">Przyjęte w założeniach na bieżące 5-lecie zadania zmierzają do ułatwienia kobiecie pracującej jej obowiązków zawodowych i rodzinnych. Ta podwójna funkcja kobiet nie jest obecnie łatwa do pogodzenia, gdyż wzrostowi aktywności zawodowej i społecznej kobiet nie towarzyszył w przyszłości odpowiedni rozwój świadczeń socjalnych. Przyjęte obecnie kierunki polityki społecznej powinny te trudności łagodzić. Dlatego też plan zakłada poważny wzrost nakładów na rozwój różnych urządzeń opieki nad matką i dzieckiem. Z dużym zadowoleniem przyjęły kobiety, i nie tylko kobiety, zapowiedzianą w wytycznych perspektywę przedłużenia urlopu macierzyńskiego do 16 i 18 tygodni. Zapowiedź ta znajduje potwierdzenie w założeniach rządowego programu socjalnego. Umożliwi to kobietom lepszą regenerację zdrowia i stworzy warunki do staranniejszej opieki nad dzieckiem w najtrudniejszym okresie jego życia.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PoselSroczynskaIrena">Sądzę, że zarówno względy społeczne, jak i ekonomiczne przemawiają za tym, aby to nowe świadczenie socjalne dla kobiet mogło być możliwie szybko wprowadzone w życie. Z tych samych względów istnieje też potrzeba, aby w trakcie dalszych prac nad planem perspektywicznym rozważyć możliwości stworzenia kobietom pracującym takich warunków, które pozwoliłyby otoczyć lepszą opieką macierzyńską dziecko do 3 lat.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#PoselSroczynskaIrena">Problemem wiążącym się ściśle z poprawą warunków pracy i życia kobiet, wymagającym lepszego niż dotychczas rozwiązywania, jest bardziej kompleksowe oddawanie do użytku osiedli mieszkaniowych. Umożliwienie korzystania ze znajdujących się w pobliżu placówek handlowych, żłobków i przedszkoli, ośrodków zdrowia, urządzeń kulturalnych i punktów usługowych, będzie poważną ulgą w sytuacji mieszkańców osiedli, a zwłaszcza kobiet pracujących.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#PoselSroczynskaIrena">Dalszy rozwój socjalny w bieżącej 5-latce musimy osiągnąć przy znacznie wyższej efektywności wykorzystania posiadanych i wypracowanych środków. Do zasadniczego problemu urasta więc lepsze wykorzystanie posiadanych urządzeń socjalnych oraz efektywność wyboru dróg i kierunków racjonalnego inwestowania. W celu obniżenia kosztów inwestycji socjalnych i kulturalnych trzeba konsekwentnie przestrzegać zasad kierowania środków w pierwszej kolejności na modernizację istniejących urządzeń. W nowo projektowanych inwestycjach konieczne jest stosowanie oszczędnych i optymalnych rozwiązań na każdym etapie procesu inwestycyjnego oraz podejmowanie w szerszym zakresie inwestycji wspólnych i realizowanych na podstawie dokumentacji typowej.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#PoselSroczynskaIrena">Przy omawianiu warunków pracy podczas dyskusji w naszym zespole uwypuklano także problemy dotyczące perspektywy skracania czasu pracy. Uznano, że kolejność stopniowego skracania czasu pracy trzeba uzależniać głównie od warunków pracy. Skrócony zaś wiek emerytalny - od warunków pracy, od stażu pracy i stanu zdrowia. Rozumiejąc w pełni wagę problematyki skracania czasu pracy oraz nieodzowność kierowania się wymogami rachunku ekonomicznego, konieczne jest przygotowanie w bieżącej 5-latce takich warunków organizacji pracy i wypoczynku, które stworzyłyby z jednej strony warunki dla wzrostu wydajności pracy, a tym samym zagwarantowały odpowiedni poziom płac - z drugiej zaś strony - warunki racjonalnego zagospodarowania dłuższego czasu wolnego.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#PoselSroczynskaIrena">Wysoki Sejmie! Realizowana obecnie przez Rząd polityka społeczno-gospodarcza przywróciła w zakładach pracy należne miejsce sprawom troski o właściwe warunki pracy.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#PoselSroczynskaIrena">W założeniach planu 5-letniego przewiduje się więcej środków na dalszą poprawę stanu bezpieczeństwa pracy, rozwój urządzeń higieniczno-sanitarnych i obiektów socjalnych w zakładach. W tym roku został dokonany już duży wysiłek administracji zakładów, związków zawodowych i samorządu robotniczego, aby poprawić warunki pracy i zaspokoić najpilniejsze potrzeby socjalno-bytowe załóg.</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#PoselSroczynskaIrena">Nadal jednak poprawę warunków pracy i opieki socjalnej w zakładach uznać należy jako zadanie pilne w bieżącej 5-latce. Narosły bowiem w tym zakresie wieloletnie zaniedbania. Biorąc pod uwagę, że nagromadzone potrzeby znacznie przekraczają możliwości ich zaspokojenia, wskazane jest, aby w każdej branży i w każdym zakładzie był opracowany program poprawy warunków pracy do 1975 roku, który zabezpieczyłby koncentrację środków na zaspokajanie potrzeb najpilniejszych.</u> + <u xml:id="u-15.25" who="#PoselSroczynskaIrena">Administracja gospodarcza powinna odpowiadać za realizację zadań socjalnych i poprawę warunków pracy na równi z zadaniami produkcyjnymi. Nieodzowny wzrost odpowiedzialności administracji gospodarczej za sprawy warunków pracy i bytu załóg łączyć także należy z umocnieniem zakładowych i branżowych służb socjalnych i nadaniem im większej rangi.</u> + <u xml:id="u-15.26" who="#PoselSroczynskaIrena">Wysoki Sejmie! Przechodząc do problematyki związanej z sytuacją starego człowieka, zwrócę krótko uwagę na niektóre tylko zagadnienia. Rosnąca w stosunkowo szybkim tempie liczba ludności wchodzącej w wiek poprodukcyjny skłania do szybszego, bardziej pomyślnego rozwiązywania spraw związanych z opieką socjalną i bytem tej grupy ludności. Założenia planu do 1975 roku przewidują dalszy wzrost środków na budowę domów opieki społecznej, rozwój geriatrii i innych form pomocy ludziom starym.</u> + <u xml:id="u-15.27" who="#PoselSroczynskaIrena">Należy uznać za słuszne tendencje zmierzające do dalszego wzrostu liczby domów opieki społecznej - mamy ich o wiele za mało w stosunku do potrzeb - ale większą wagę trzeba przywiązywać także do innych form opieki, którymi są na przykład tak zwane domy dziennego pobytu, cieszące się większą popularnością wśród zainteresowanych, a także rozwój usług domowych. Rozwój tych form opieki opiera się głównie na inicjatywie społecznej. Większe więc zainteresowanie ze strony resortu zdrowia rozwojem tych właśnie inicjatyw i pomoc finansowa państwa mogą przynieść pozytywne wyniki w poprawie opieki i pomocy udzielanej ludziom starym, samotnym i niedołężnym.</u> + <u xml:id="u-15.28" who="#PoselSroczynskaIrena">Pomyślne rozwiązanie problemów ludzi w starszym wieku wiązać należy z nieodzownym przewartościowaniem stosunku do tej grupy ludności ze strony całego społeczeństwa - okazywaniem większej pomocy, angażowaniem w nurt życia społeczno-kulturalnego. Pozwoli to łagodzić osamotnienie i konflikty życiowe, powstające wraz z wiekiem, na skutek zmiany pozycji społecznej.</u> + <u xml:id="u-15.29" who="#PoselSroczynskaIrena">Wysoki Sejmie! Poruszyłam tylko niektóre wybrane sprawy z projektu programu socjalnego na bieżące pięciolecie, który stanowić ma integralną część narodowego planu gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-15.30" who="#PoselSroczynskaIrena">Wyrazem nowych założeń polityki społeczno-gospodarczej będzie też zmiana w proporcjach podziału dochodu narodowego - to jest przyspieszenie wzrostu funduszu spożycia do 38% wobec 30% w ubiegłej 5-latce.</u> + <u xml:id="u-15.31" who="#PoselSroczynskaIrena">Na zakończenie pragnę podkreślić, że realność zamierzonego programu socjalnego i tempo rozwiązywania wielu problemów socjalno-bytowych naszego społeczeństwa, zależeć będzie głównie od tempa rozwoju naszej gospodarki, od wypracowania środków gwarantujących odpowiedni wzrost dochodu narodowego, który stanowi źródło finansowania rozwoju socjalnego. Świadomość tego powinna przyczyniać się do wzrostu aktywności produkcyjnej załóg, przestrzegania zasad gospodarności, porządku i poszanowania mienia społecznego.</u> + <u xml:id="u-15.32" who="#PoselSroczynskaIrena">Na zakończenie wnoszę w imieniu zespołu o rozważenie propozycji, aby narodowy plan gospodarczy nosił nazwę narodowego planu społeczno-gospodarczego. Nazwa ta bowiem odpowiada jego faktycznej treści.</u> + <u xml:id="u-15.33" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Głos zabierze poseł Jarema Maciszewski, reprezentujący zespół do spraw kształcenia kadr, rozwoju nauki i techniki.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselMaciszewskiJarema">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Wśród czynników określających stopień rozwoju ekonomicznego, społecznego i kulturalnego współczesnych społeczeństw, a także pozycję i autorytet państw na arenie międzynarodowej - poziom badań naukowych i umiejętność zastosowania ich wyników w praktyce, zajmują miejsce szczególnie eksponowane. Nauka przekształciła się w szczególny rodzaj siły wytwórczej, warunkującej i stymulującej postęp we wszystkich dziedzinach życia. Procent dochodu narodowego przeznaczony na badania naukowe - podstawowe, wdrożeniowe i rozwojowe - jest jednym z ważniejszych wskaźników syntetycznych, obrazujących poziom cywilizacyjny i możliwości tempa rozwoju społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselMaciszewskiJarema">Są to dziś u progu czwartego ćwierćwiecza XX wieku - stwierdzenia tak oczywiste, że szersze ich uzasadnianie mijałoby się z celem i musiałoby stanowić niepotrzebną stratę czasu. Na tym tle widać jednak wyraźnie, że mimo niewątpliwego postępu, jaki dał się zauważyć w ciągu ostatnich lat, mamy w dziedzinie rozwoju nauki i techniki istotne, poważne opóźnienia w stosunku do innych państw. Wyraża się to zarówno tempem wzrostu procentu dochodu narodowego przeznaczanego na rozwój badań naukowych (znajdujemy się tu na końcu tabeli wśród państw o zbliżonym do naszego potencjale przemysłowym i znacznie odbiegamy od państw takich, jak Czechosłowacja czy NRD), jak i wyposażeniem aparaturowym, przypadającym na jednego pracownika naukowego. Współczynnik wartości aparatury netto do liczby zatrudnionych jest u nas o około 2,5 raza niższy w porównaniu z większością krajów rozwiniętych. Wyraża się to również — czy może przede wszystkim zbyt małym w porównaniu z naszym potencjałem przemysłowym - udziałem zaplecza naukowo-technicznego i badawczego we wdrażaniu postępu technicznego, w wypracowywaniu skrótowo mówiąc, wzrostu dochodu narodowego, zbyt małym pożytkiem, jaki gospodarka narodowa czerpie do tej pory z nauki.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselMaciszewskiJarema">Brak czasu nie pozwala na głębszą analizę przyczyn tego stanu rzeczy. Przyczyna leży zapewne zarówno w treści i w organizacji badań naukowych i ich poziomie, jak i w sposobach działania, w systemie gospodarowania naszego przemysłu. Ciągle jeszcze nie możemy osiągnąć sytuacji, w której przemysł byłby czynnikiem ssącym wyniki badań naukowych — są one raczej do przemysłu i rolnictwa — „tłoczone”.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselMaciszewskiJarema">Podstawowe wskaźniki planu 5-letniego w zakresie rozwoju nauki i techniki w naszym kraju napawają optymizmem. W roku 1975 osiągnąć mamy sytuację, w której 2,5% dochodu narodowego przeznaczane będzie na badania naukowe, co oznacza istotny krok naprzód, a w porównaniu z sytuacją roku 1965 - wręcz skok. Nie osiągniemy jednak przez to wskaźnika typowego w tym zakresie dla państw wysoko i najwyżej rozwiniętych. Po drugie poprawa wyposażenia w aparaturę w ciągu 5-latki wyniesie według założeń 30% na jednego zatrudnionego, przy czym osiągnięte to zostanie nie tylko drogą importu, lecz również znacznym wzrostem produkcji aparatury w kraju. Pozwoli to wyjść ze stadium stagnacji, którą przeżywaliśmy w ciągu ostatnich dwu lat.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselMaciszewskiJarema">Łączy się to ściśle z polityką inwestycyjną w dziedzinie bazy dla działalności naukowo-badawczej i rozwojowej. W planie 5-letnim przewiduje się wydatkowanie około 22 mld złotych na inwestycje, z tego ^1/3^ pochłoną wydatki na wyposażenia ruchome. Nie jest to kwota — trzeba to stwierdzić wyraźnie - w pełni wystarczająca na pokrycie naszych potrzeb. W obliczu jednak ciągle małej efektywności wdrożeń osiągnięć zaplecza naukowo-technicznego do praktyki, do produkcji, wysokość tej kwoty określona jest możliwościami naszej gospodarki. Trzeba jednak mieć nadzieję, że wysiłki organizacyjne i badawcze przyniosą tu istotny postęp. Wówczas, ewentualne zwiększenie środków przeznaczonych tak na inwestycje, jak i na prowadzenie badań, powinno być funkcją ponadplanowego wzrostu efektywności ekonomicznej zaplecza naukowo-badawczego. Taki wzrost należy chyba przewidywać.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselMaciszewskiJarema">Niezależnie od znacznego zwiększenia środków, zamierza się przedsięwziąć szereg kroków organizacyjnych, których celem jest ułatwienie działania placówkom naukowo-badawczym i rozwojowym, większe zainteresowanie przedsiębiorstw produkcyjnych wynikami ich pracy, ściślejsze powiązanie z planami rozwoju przemysłu i rolnictwa. Przewiduje się m.in. znaczne zwiększenie samodzielności placówek naukowo-badawczych i rozwojowych, uwolnienie ich od nadmiaru obciążeń administracyjnych, nadmiaru niezbędnych dotychczas uzgodnień pionowych i poziomych, uproszczenie rozliczeń finansowych, likwidację zbędnych limitów itd. Wszystko to budzi zadowolenie i aprobatę.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselMaciszewskiJarema">Równie istotnym zamierzeniem, które w efekcie powinno przynieść poważne rezultaty, jest przekształcanie placówek jednofunkcyjnych w wielofunkcyjne, tworzenie ośrodków badawczo-rozwojowych. Nazwę tę otrzyma dowolna placówka zaplecza naukowo-technicznego, jak również instytut, o ile rozwinie działalność rozwojową. W okresie bieżącej 5-latki powstanie 99 takich ośrodków, w których zatrudnionych będzie około 53 tys. pracowników. Jeżeli dodamy do tego, że na poszczególne placówki nałoży się obowiązek prowadzenia w odpowiednich proporcjach prac rozwojowych i poznawczych — można przyjąć, że względnie harmonijny rozwój badań naukowych zostanie zapewniony.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselMaciszewskiJarema">Program rozwoju nauki i techniki w naszym kraju będą realizować ludzie. Stąd też analiza stanu kadrowego placówek naukowo-badawczych nabiera znaczenia szczególnego. Trzeba zgodzić się w całej pełni z materiałem przedstawionym przez Komitet Nauki i Techniki, stwierdzającym, że struktura zatrudnienia w placówkach naukowych jest niewłaściwa. W placówkach rozwojowych na 180 tys. zatrudnionych - 25% posiada wykształcenie wyższe, w tym 1 tys. pracowników naukowo- badawczych. Zdecydowanie za wolne jest tempo przyrostu kadry z tytułem doktora. Zbyt wielu samodzielnych pracowników naukowo-badawczych tytułu tego w ogóle nie posiada.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselMaciszewskiJarema">Nie chcę przez to powiedzieć, że do sprawy należy podchodzić formalnie, że tytuł naukowy jest jedynym kryterium oceny poziomu naukowego i możliwości badawczych. Na pewno wielu badaczy, a zwłaszcza konstruktorów posiadających znakomite rezultaty pracy, nie ozdobionych tytułem doktora, reprezentuje poziom wysoki lub nawet najwyższy.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselMaciszewskiJarema">Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby wybitne osiągnięcia praktyczne lub teoretyczne udokumentować również tytułem doktora. Przy analizie zjawisk masowych, liczba pracowników zatrudnionych w placówkach zaplecza naukowo-badawczego, posiadających tytuł doktora - jest jakimś orientacyjnym wskaźnikiem.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselMaciszewskiJarema">Ten stan rzeczy wymaga, aby inne piony nauki, a szkolnictwo wyższe przede wszystkim, udzieliło wydatnej pomocy zapleczu naukowo-badawczemu naszego przemysłu i rolnictwa. Powinno to nastąpić nie tylko poprzez podejmowanie prac badawczych, związanych bezpośrednio z zadaniami tego zaplecza, ale przede wszystkim poprzez pomoc w kształceniu i dokształcaniu kadr na poziomie podyplomowym i doktorskim oraz poprzez pomoc w rozwiązywaniu problemów naukowych teoretycznych, stanowiących nierzadko istotną podbudowę dla rozwiązań praktycznych. Sprawa wyda się tym bardziej oczywista, jeśli uprzytomnimy sobie, że blisko 70% tzw. samodzielnych pracowników nauki zatrudnionych jest w szkołach wyższych, przy czym profesorowie i docenci pracujący w nich z reguły posiadają znaczny dorobek naukowy. Dla porównania: w placówkach Polskiej Akademii Nauk zatrudnionych jest około 6,5% naszej samodzielnej kadry naukowej; reszta, tj. około 23,5%, pracuje w placówkach zaplecza naukowo-technicznego. Można wyrażać pogląd, że struktura rozmieszczenia najwyżej wykwalifikowanych kadr jest niewłaściwa, jest to jednak struktura stabilna, odpowiadająca organizacji nauki w przytłaczającej większości państw, znajdujących się na naszym poziomie rozwoju lub znacznie nawet nas wyprzedzających. W zasadzie tylko supermocarstwa stać dziś na inną strukturę nauki.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselMaciszewskiJarema">Z przytoczonych faktów wynika niezbicie, że do rangi problemu kluczowego urasta sprawa ściślejszych więzi między poszczególnymi pionami naszej nauki. Droga do poprawy sytuacji wiedzie poprzez tworzenie wspólnych, środowiskowych laboratoriów (w 1972 r. ma ich powstać 7, a do roku 1975 dalszych 20) poprzez powstawanie uczelniano-przemysłowych instytutów badawczych, które jednak nie mogą stać się czwartym pionem naszej nauki. Powinno się jednak lepiej i skuteczniej realizować słuszną zasadę wymiany kadr pomiędzy placówkami należącymi do różnych pionów nauki, wiązać zbliżoną tematyką badawczą placówki jednoimienne, należące do różnych pionów nauki lub różnych jednostek organizacyjnych. W samej np. Warszawie jest kilka instytutów zajmujących się badaniami matematycznymi czy fizycznymi.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselMaciszewskiJarema">Z faktu, że najpoważniejszy nasz potencjał kadrowy skupiony jest w szkolnictwie wyższym, najsłabiej wyposażonym w aparaturę i dysponującym najskromniejszymi środkami finansowymi na działalność badawczą, wyciągnąć należy dalsze wnioski. Sondażowa próba zorientowania się w efektywności badawczej poszczególnych pionów organizacyjnych naszej nauki wykazuje - aczkolwiek margines błędu może być tu znaczny - że rezultaty prac badawczych instytutów szkół wyższych są często nie gorsze od rezultatów działania analogicznych placówek innych pionów. Dość wskazać na ilość i jakość patentów osiągniętych w instytutach Politechniki Warszawskiej, na poważne, szczególnie ważne dla postępu w rolnictwie, wdrożone w praktykę zdobycze badawcze instytutów i zakładów doświadczalnych wyższych szkół rolniczych. Wspominam o tym nie dlatego, aby kwestionować dorobek lub perspektywy rozwojowe pozostałych pionów nauki polskiej, lecz by poddać pod rozwagę możliwość pełniejszego wykorzystania poważnych rezerw tkwiących w szkołach wyższych, a ściślej mówiąc - w dużej ich części. Wydaje się po prostu, że niezależnie od prac zmierzających do poprawy struktury zatrudnienia w instytutach resortowych - a przynieść to może efekty dopiero za kilka lat - należy zastanowić się nad słusznością proporcji w podziale środków pomiędzy poszczególne piony nauki, jak również w podziale zadań. Nie wydaje się słuszne, by szkoły wyższe otrzymywały nadal tylko znikomą - proporcjonalnie do potencjału kadrowego - część tych środków, które państwo może przeznaczyć na badania podstawowe, rozwojowe i wdrożeniowe, jak również — zbyt mało konkretnych zadań badawczych. Fakt, że planuje się powołanie 19 instytutów uczelniano-przemysłowych - wobec 6 dotychczas działających - oraz znaczne ułatwienia w rozwoju gospodarstw tzw. pomocniczych, gdzie dotąd obowiązywały ścisłe limity zatrudnienia i wysokości bezosobowego funduszu płac — sprawy globalnie nie załatwia. Po prostu w szkołach wyższych część prac badawczych musi być finansowana z budżetu na zasadzie podmiotowej. Dotyczy to zwłaszcza badań podstawowych oraz rozwojowych. Po drugie - przemysł i rolnictwo powinny odgrywać rolę pompy ssącej w stosunku do produktu pracy badawczej także i wyższych uczelni pod warunkiem, że treści tej pracy lepiej będą dostosowane do potrzeb.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselMaciszewskiJarema">Lepsze i pełniejsze wykorzystanie potencjału badawczego, wyrażającego się liczbą 70% naszych profesorów i docentów, jest jednak uwarunkowane, wzrostem nakładów na modernizację bazy aparaturowej szkół wyższych, na jej jakościowy i ilościowy rozwój. Pomiędzy poszczególnymi pionami nauki polskiej występują w tej dziedzinie rażące dysproporcje, podczas gdy aparatura znajdująca się w dyspozycji instytutów szkół wyższych wykorzystywana jest podwójnie: do prac badawczych i do kształcenia kadr. Jakie zaś konsekwencje ma kształcenie na przestarzałym sprzęcie przyszłych inżynierów, konstruktorów czy przyszłych pracowników naukowych zaplecza naukowo-technicznego, nietrudno sobie uzmysłowić. W budżecie Ministerstwa Oświaty i Szkolnictwa Wyższego na rok 1971 figuruje kwota 1,2 mln zł dewizowych, przeznaczonych na zakup aparatury. Jeśli w następnych latach planu 5-letniego utrzyma się ten sam poziom — to resort w ciągu 5 lat dysponować będzie na zakup aparatury dewizami, stanowiącymi równowartość jednej maszyny matematycznej. Przypomnijmy równocześnie, że nakłady na aparaturę dla całej nauki polskiej w 60, jak dotąd procentach, należą do wydatków dewizowych.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselMaciszewskiJarema">Założenia planu 5-letniego słusznie przewidują zwiększenie produkcji własnej aparatury naukowej, której zresztą prototypy powstają we wszystkich trzech pionach nauki, tworzone często metodami chałupniczymi.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselMaciszewskiJarema">Plan 5-letni zapewnia w zasadzie harmonię rozwoju badań podstawowych, rozwojowych i wdrożeniowych. Nakłady na badania podstawowe rosną, aczkolwiek w tempie zbyt chyba powolnym, biorąc pod uwagę niski punkt wyjściowy. Postulować jednak należy i w tym przypadku bardziej równomierne rozłożenie przyznawanych środków pomiędzy poszczególne piony nauki.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselMaciszewskiJarema">Wysoka Izbo! Poświęcając nieco więcej uwagi szkołom wyższym i reprezentowanemu przez nie potencjałowi badawczemu, który nie jest w pełni wykorzystywany, poczynić powinienem przynajmniej dwa zastrzeżenia. Pierwsze z nich brzmi: uwagi te nie są podyktowane partykularnym spojrzeniem na rozwój nauki, — „dobijaniem się” o dalsze złotówki czy dewizy dla tego środowiska naukowego, do którego należy wielu obywateli posłów - członków zespołu, który pracował nad omawianymi zagadnieniami i do którego należę sam. Wady i błędy dotychczasowej polityki naukowej i praktyki realizacyjnej polegają m.in. na zbyt sztywnych podziałach między poszczególnymi pionami naszej nauki, a w ich ramach pomiędzy poszczególnymi placówkami, na braku korelacji poziomej między pracą tematycznie zbliżonych lub nawet jednoimiennych placówek, na nierównomiernym rozkładaniu zadań, a także nakładów i środków. Daje się wyraźnie odczuć brak organu koordynującego lub ściślej — zarządzającego polityką i praktyką naukową. Resorty oraz KNiT programują badania naukowe, prowadzone przede wszystkim w pionie instytutów resortowych i zajmują się głównie wdrożeniami, a już instytuty PAN do planów włączane są rzadziej, szkoły wyższe często giną z pola widzenia. Należy zgłosić postulat pełnego, faktycznego ujednolicenia systemu koordynacji w nauce, systemu programowania badań i zlecania prac badawczych, a także przydziału środków np. na stypendia zagraniczne nie pionom, lecz konkretnym badaczom, realizującym konkretne zadania badawcze. Oferty badawcze uczonych i przede wszystkim wyraźnie określone przez kierownictwo gospodarcze zapotrzebowanie na rozwiązywanie konkretnych problemów i tematów badawczych, teoretycznych i praktycznych, nie wyłączając procesów technologicznych, muszą być podstawą wyboru treści badań. Mówiąc o szkołach wyższych mam świadomość, że dotykam odcinka najbardziej zaniedbanego, a jednocześnie kryjącego w sobie poważne rezerwy. Co więcej - odcinka sprawdzonego wieloletnim doświadczeniem, którego efektywna praca w dużej mierze warunkuje prawidłowe działanie innych pionów nauki. Innymi słowy - powinniśmy iść z szerszym programem tam, gdzie jesteśmy kadrowo silni, stawiać większe wymagania i równocześnie stwarzać warunki umożliwiające ich realizację.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselMaciszewskiJarema">Jest np. stwierdzone, na podstawie doświadczeń instytutów resortowych, że najwłaściwsza struktura wewnętrzna placówki badawczej wyraża się w stosunku pracowników twórczych do tzw. pracowników naukowo-technicznych jak 1:3 do 1:4. W szkołach wyższych stosunek ten wynosi jak 1 : 0,5. Jest to zwyczajne marnotrawstwo.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselMaciszewskiJarema">W odniesieniu do szkół wyższych poczynić mi wypada jeszcze drugie zastrzeżenie. Tempo przeobrażeń struktury wewnętrznej tych placówek następuje opieszale. Brakuje jeszcze w wielu z nich nowoczesnej organizacji pracy. Integracja wewnątrz instytutów następuje zbyt powoli, zbyt powoli przekształca się chałupniczy, indywidualny warsztat pracy uczonego w nowoczesny, kolektywny zespół badawczy. Mówiłem o tych sprawach z tej wysokiej trybuny przed dwoma laty. Wiele z wygłoszonych wówczas uwag krytycznych pod adresem własnego środowiska pozostaje niestety wciąż aktualnych. Trzeba jednak mieić nie tylko nadzieję, lecz pewność, że w miarę wzrostu zadań ogólnospołecznych, w miarę coraz pełniejszego uświadamiania sobie przez kadrę naukową szybko rosnącej w naszym życiu roli nauki, wady tę, błędy i przeżytki zostaną przezwyciężone. Świadczy o tym choćby aktywna, zaangażowana obywatelska postawa ogromnej większości pracowników naukowych w czasie ogólnonarodowej dyskusji nad wytycznymi przed VI Zjazdem PZPR.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselMaciszewskiJarema">Optymistyczną przesłanką jest również fakt, że środowiska naukowe wszystkich pionów naszej nauki coraz bardziej zdają sobie sprawę z własnych słabości. W wielu bowiem przypadkach szwankuje dyscyplina, ta formalna i ta świadoma. Pokutuje jeszcze tu i ówdzie partykularne podejście do problemów ogólnospołecznych. Istnieje dość znaczna liczba pracowników nie posiadających odpowiednich kwalifikacji, których faktyczny związek z nauką manifestuje się tylko poprzez listę płacy placówki naukowej, w której pobierają uposażenie. Istnieje niezrozumiały liberalizm środowisk naukowych wobec tandety, łatwizny lub autoreklamy. Ciągle nie przezwyciężona jest skłonność do przyczynkarstwa, do podejmowania tematów i wątków ubocznych, nie mających istotniejszego znaczenia ani dla procesów poznawczych, ani dla praktyki.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselMaciszewskiJarema">Przezwyciężenie tych zjawisk jest również — i o tym środowiska naukowe też powinny pamiętać — nieodzownym warunkiem wzrostu efektywności nauki, jej miejsca w naszym życiu społecznym. Kończąc tę część swych wywodów, pragnę w imieniu zespołu złożyć propozycję, aby wreszcie przestać zaliczać naukę do nieprodukcyjnych działów naszej gospodarki i kultury. Każda złotówka włożona w badania naukowe zwróci się społeczeństwu i państwu z nawiązką.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselMaciszewskiJarema">Wysoka Izbo! Drugim niezwykle ważnym problemem dla naszej przyszłości jest kwestia kształcenia kadr. Nie jest możliwe, bym poruszył wszystkie sprawy związane z oświatą, z kształceniem i wychowaniem na wszystkich szczeblach. Zwrócić pragnę jedynie uwagę na fakt, że mamy w tej dziedzinie wyjątkowo bolesne opóźnienia. Jeśli za punkt odniesienia przyj mierny rok 1938 lub 1945 — okaże się, że na polu oświaty dokonaliśmy olbrzymiego, na historyczną miarę postępu. Jeśli jednak przyjmiemy za punkt odniesienia rok 1960 czy 1965 okaże się, że w wielu dziedzinach stoimy w miejscu, w niektórych zaś wręcz mamy do czynienia z regresem. Nie chcę uderzać na alarm, ale co roku przybywa nam 50 tys. młodzieży bez ukończonej szkoły podstawowej. Plan przyjęć do szkół przysposobienia rolniczego wykonywany jest w 64%. Wyposażenie szkół w pomoce naukowe wynosi średnio, według wyników kontroli NIK, około 31% składników wyposażenia określonego normatywem, a w niektórych szkołach wiejskich — 7%. Wskaźnik 102 studentów na 10 tys. mieszkańców stawia nas wśród krajów RWPG niemal na końcu tabeli. Inwestycje w dziedzinie oświaty i szkolnictwa wyższego nie są wykonywane. W bieżącym roku, w ciągu I półrocza plan inwestycyjny zrealizowano zaledwie w 37%. W roku ubiegłym do wykonania planu w zakresie izb lekcyjnych w szkolnictwie podstawowym zabrakło nam 4 100 izb. Są to sprawy o zasadniczym znaczeniu dla przyszłości narodu. Wiadomo, że narosłe zaniedbania niełatwo od razu usunąć. Wiadomo jednak również, że w rezultacie głębokich i gruntownych przemian, właściwych naszemu ustrojowi, oświata jest dziś świadomą potrzebą najszerszych mas ludności naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselMaciszewskiJarema">Założenia planu 5-letniego przewidują skromną, ale istotną i społecznie doniosłą poprawę wskaźników wykształcenia naszych kadr. W roku 1975 wg naszych założeń będziemy mieć 66 osób z wyższym wykształceniem na 1000 zatrudnionych, wobec 57 w roku 1970. Zwiększy się również liczba pracowników ze średnim wykształceniem (w roku 1970 było ich 183 na 1 000 zatrudnionych) oraz liczba wykwalifikowanych robotników (w 1970 r. było ich 415).</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#PoselMaciszewskiJarema">Nie trzeba uzasadniać, że zwiększenie liczby pracowników posiadających kwalifikacje średnie i wyższe warunkuje wprost osiągnięcie postępu technicznego w produkcyjnych działach naszej gospodarki, warunkuje wzrost produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#PoselMaciszewskiJarema">Powstaje jednak niepokój, że przyjęte założenia za słabo dynamizują wzrost kwalifikacji najszerszych rzesz pracowniczych. Liczba miejsc na pierwszym roku studiów wyższych w roku 1975 ma wzrosnąć o 13 tys. Warto dla porównania dodać, że w zeszłym roku akademickim podczas rekrutacji na Uniwersytet Warszawski odeszło — „z kwitkiem” ponad 6 tys. osób. Globalna liczba studentów wzrośnie według założeń planu z 325 tys. w roku bieżącym do 360 tys. w roku 1975. Zabezpieczeniem tego wzrostu są zaplanowane inwestycje w szkolnictwie wyższym, określone kwotą 9,5 mld zł. Jest to niewątpliwie duża kwota, jednak w wypadku pełnej realizacji założeń planu, kubatura przypadająca na jednego studenta byłaby w tej sytuacji wciąż niższa niż w roku 1965, przy pewnej poprawie w stosunku do roku 1970. Sprawa jest - zrozumiałe - szczególnie trudna. Niemniej, z uwagi na powagę problemu wypada postulować, aby Komisja Planowania raz jeszcze rozpatrzyła możliwości inwestycyjne w dziale oświaty i szkolnictwa wyższego.</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#PoselMaciszewskiJarema">Łączącym się z tym zagadnieniem jest kwestia realizacji planu inwestycyjnego. Z reguły bowiem plany te w zakresie budownictwa szkolnego nie są wykonywane. Po prostu, jak uczy doświadczenie, najłatwiej jest w wypadku napięć skreślać z planu inwestycje oświatowe lub moce przerobowe i środki na oświatę, umieszczone w budżetach terenowych, przekazywać na inne cele. Postulować więc wypada rozważenie możliwości powołania specjalnych przedsiębiorstw i biur projektowych do realizacji inwestycji w zakresie budownictwa szkolnego i naukowego w wielkich ośrodkach, tam gdzie wysokość kwot zaplanowanych do przerobu uzasadnia ekonomicznie takie przedsięwzięcia. Postulować również wypada zaostrzenie dyscypliny finansowej tak, aby środki przeznaczone na kształcenie i wychowanie - czy to zwłaszcza budżetu terenowego - nie były przeznaczane na inne cele. Środki te i tak, jak wiadomo, są nader szczupłe.</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#PoselMaciszewskiJarema">Mówiąc o kształceniu kadr na poziomie podyplomowym stwierdzić należy, że założenia planu są realne i słuszne. Na pewno system kształcenia kadr wymaga jeszcze wielu korektur i poprawek. Założona w planie liczba doktorów odpowiada naszym potrzebom. Zgadzając się w całej pełni ze stanowiskiem Komitetu Nauki i Techniki, że liczba doktorów w dyscyplinach technicznych, matematycznych, przyrodniczych itd. jest zbyt niska w porównaniu z naukami społecznymi, ekonomicznymi i medycznymi, trudno jednak równocześnie zgodzić się z założeniem, że droga do poprawy sytuacji wiedzie poprzez zmianę proporcji. Jest społecznie uzasadnione, by ci, którzy mogą, uzyskiwali stopnie doktorskie w możliwie maksymalnej liczbie także w humanistyce, naukach ekonomicznych czy medycznych, zwłaszcza, że kształcenie doktorów w tych trzech działach nauki nie stanowi zbyt wielkiego obciążenia finansowego, podnosi natomiast średni poziom pracowników w tych ważnych dziedzinach. Rzecz oczywista, że sam fakt uzyskania tytułu doktora nie może oznaczać automatycznego zatrudnienia w placówce naukowej.</u> + <u xml:id="u-17.27" who="#PoselMaciszewskiJarema">Rzecz - moim zdaniem - nie w proporcjach, a w liczbach bezwzględnych promowanych doktorów w dyscyplinach tzw. deficytowych. Sztuczna zmiana proporcji, polegająca np. na zmniejszeniu liczby promowanych doktorów medycyny czy humanistyki, przy utrzymaniu na tym samym, liczbowym poziomie doktorów z zakresu techniki, nie byłaby naszym sukcesem. Na marginesie tego zagadnienia jeszcze jedna uwaga: kształceniem na poziomie doktorskim zajmują się przede wszystkim szkoły wyższe. Około 90% doktoratów przyznawanych jest właśnie w tym pionie nauki. Jest to wskaźnik mniej więcej stały od wielu lat, mimo zwiększenia udziału placówek PAN i instytutów resortowych w kształceniu kadr naukowców. Z tego faktu należy też wyciągnąć wnioski. I tak np. w roku 1970 wszyscy doktorzy nauk rolnych promowani zostali w wyższych uczelniach rolniczych, podobnie jak ogromna większość doktorów nauk technicznych w politechnikach itd.</u> + <u xml:id="u-17.28" who="#PoselMaciszewskiJarema">Wysoka Izbo! Przedstawione uwagi mają jedynie charakter fragmentaryczny. Nie było możliwe przedstawienie w skrótowym nawet, syntetycznym zarysie wszystkich problemów wiążących się z założeniami planu w zakresie nauki, techniki i kształcenia kadr. Niektóre problemy znajdują się w stadium opracowania. Przypomnieć tu choćby wypada, że działa Komitet Ekspertów, którego wnioski posłużą zapewne do istotnych korektur w naszych planach. Przed nami jest perspektywa dokonania wielkiej pracy nad unowocześnieniem systemu kształcenia i wychowania, zgodnie z kierunkiem programowym, nakreślonym w projekcie wytycznych dalszego, socjalistycznego rozwoju PRL. Realizacja tego zadania będzie dziełem wielotysięcznej rzeszy nauczycieli, wychowawców, pedagogów. Warunki ich działania zabezpieczyć powinien opracowany plan. Decydującym czynnikiem okaże się jednak ich wysiłek, ich kwalifikacje, ich zaangażowanie.</u> + <u xml:id="u-17.29" who="#PoselMaciszewskiJarema">Sądzę, że w przede dniu Dnia Nauczyciela można wyrazić głębokie przekonanie, że wielkie zadania ogólnonarodowe w dziedzinie oświaty, kształcenia i wychowania zostaną wykonane i przekazać z tej wysokiej trybuny całemu stanowi nauczycielskiemu najlepsze życzenia oraz wyrazy głębokiego uznania za codzienny trud.</u> + <u xml:id="u-17.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Lista mówców została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Proszę obecnie o zabranie głosu wiceprezesa Rady Ministrów — Przewodniczącego Komisji Planowana przy Radzie Ministrów, ob. Mieczysława Jagielskiego.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Wysoki Sejmie! W ostatnich tygodniach 6 zespołów poselskich omawiało wybrane, węzłowe założenia projektu planu na lata 1971— 1975. Dyskutowane były zagadnienia proporcji i dynamiki rozwoju kraju. Obecnie Wysoki Sejm zapoznał się z tymi zagadnieniami w debacie plenarnej.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Stało się już tradycją, że Rząd przedstawia pod obrady Izby problemy rozwoju kraju w przekrojach rocznych i 5-letnich. Po raz pierwszy jednak w praktyce ludowego parlamentu, Sejm już w obecnej, wstępnej fazie kształtowania planu 5-letniego rozważa i dyskutuje jego założenia, biorąc czynny udział w ich precyzowaniu.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">W toku dzisiejszej dyskusji zgłoszono wiele uwag i wniosków. Rząd nie może ustosunkować się do nich merytorycznie już w obecnej chwili. Mają one bowiem wielkie znaczenie i muszą być starannie rozważone. Uwagi i wnioski obywateli posłów traktujemy jako cenny materiał do dalszych prac nad planem 5-letnim. Przekazane zostaną one przez Rząd Komisji Planowania, ministrom i innym właściwym organom do szczegółowego i wnikliwego rozważenia. Rząd dołoży starań, aby w dalszej pracy nad planem wykorzystać uwagi i propozycje zgłoszone w tej wnikliwej i owocnej dyskusji.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Tocząca się od kilku miesięcy ogólnopartyjna i ogólnonarodowa dyskusja nad Wytycznymi Komitetu Centralnego PZPR na VI Zjazd weszła w końcową fazę. Partia podjęła kroki, aby zebrać, usystematyzować i wykorzystać cały jej rozległy dorobek. Rząd i jego organy śledzą ze swej strony na bieżąco przebieg dyskusji, aby w dalszej pracy nad planem 5-letnim nie uronić niczego, co może zostać z pożytkiem wykorzystane.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Podstawę tych działań stanowią uchwały VII i VIII Plenum KC PZPR. Cenne są również długofalowe ustalenia Wysokiej Izby, która omawiała kwestie tak wielkiej wagi, jak rozwój rolnictwa i związanych z nim przemysłów, kompleks zagadnień handlu wewnętrznego i inne zagadnienia stanowiące integralną część założeń na obecne 5-lecie. Istotne uwagi wykraczające poza horyzont roku 1971 zostały zgłoszone w dyskusji nad tegorocznym planem i budżetem. Powracamy do nich w pracy nad planem 5-letnim oraz założeniami na rok 1972, które niebawem przedłożymy Wysokiej Izbie.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Cała praca Rządu jest oparta na wskazaniach VII i VIII Plenum KC PZPR. Znajduje to wyraz w tym, że za nadrzędny i bezpośredni cel całego procesu gospodarczego uznaj emy efektywną poprawę materialnych, socjalnych i kulturalnych warunków życia klasy robotniczej i całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Nowemu ujęciu zadań planu musi towarzyszyć pełna i powszechna świadomość, że realizacja jego celów uwarunkowana jest dynamiką socjalistycznego rozwoju gospodarki i poprawą procesu gospodarowania. Tylko szybki wzrost dochodu narodowego może umożliwić zwiększenie jego części przeznaczonej do podziału na cele konsumpcji, przy równoczesnym zapewnieniu rozbudowy i modernizacji całej gospodarki narodowej. To ostatnie zadanie rozumiemy jako tworzenie niezbędnych warunków do jeszcze szybszego rozwoju i poprawy warunków życia w okresie drugiej połowy lat 70-tych.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Służy temu — po pierwsze — przeznaczenie odpowiednich środków na zadania inwestycyjne i modernizacyjne oraz efektywne ich wykorzystanie, co generalnie warunkuje obniżenie społecznych kosztów rozwoju.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Po drugie - znacznie lepsze wykorzystanie istniejących mocy produkcyjnych, zasobów materialnych i sił ludzkich.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Po trzecie - wydatne usprawnienie gospodarki materiałowej i odpowiednie pokierowanie procesem tworzenia i wykorzystywania zapasów.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Po czwarte - pełne wykorzystanie potencjału wytwórczego rolnictwa i zagospodarowanie jego płodów.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">W naszej polityce społeczno-gospodarczej największe znaczenie będzie mieć zwiększenie płac realnych w tempie znacznie większym niż w ostatnich 5 i 10 latach, gdy w długich okresach czasu wzrost ten był minimalny. Chodzi zarazem o wzrost dochodów ludności rolniczej, uzyskiwany dzięki zwiększaniu produkcji towarowej i mocniejszemu wiązaniu się gospodarstw chłopskich z gospodarką socjalistyczną.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Następnym, istotnym zadaniem jest rozszerzenie budownictwa mieszkaniowego już w obecnej 5-latce oraz przygotowanie warunków do szerokiej ofensywy mieszkaniowej w drugiej połowie lat 70-tych.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Wielkie znaczenie mieć będzie konsekwentna realizacja polityki pełnego i racjonalnego zatrudnienia.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">W kraju, który szybko rozwija się i modernizuje, pierwszoplanową rolę muszą odgrywać inwestycje. W dyskusji sejmowej wskazywano nie po raz pierwszy, że mamy do czynienia z niezwykle ważnym, ale nadal jeszcze relatywnie słabym odcinkiem procesu gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Prowadzone intensywnie prace, przy zastosowaniu wszechstronnych i precyzyjnych bi lansów w różnej skali wskazują, że w aktualnej ocenie naszych możliwości górny pułap wysiłku inwestycyjnego w pięcioleciu - to kwota około 1 420 mld zł. Ciężar zagadnienia polega przeto na udoskonaleniu, usprawnieniu, unowocześnieniu i skracaniu całego procesu inwestycyjnego — od wstępnej fazy projektowania inwestycji do pełnego uruchomienia produkcji.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Słusznie podkreślono z tej trybuny, że stawianym celom społecznym musimy zapewnić pełne oparcie na produkcji materialnej. Każde inne podejście byłoby tworzeniem złudzeń, przysłowiowym — „pisaniem na wodzie”.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Będziemy unowocześniać surowcowo-materiałową i techniczno-produkcyjną bazę gospodarki narodowej, te jej gałęzie, które są nośnikami nowoczesności, a zarazem niezwykle ważne dla produkcji dóbr konsumpcyjnych. Plan obejmuje więc poważne zadania w zakresie rozwoju górnictwa i energetyki, ilościowego i jakościowego wzrostu produkcji żelaza, stali i metali kolorowych, rozwoju produkcji maszyn i urządzeń oraz nowoczesnych gałęzi chemii, a także postęp w dziedzinie transportu i łączności.</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Jednym z centralnych zagadnień dyskusji - również tu, na forum Sejmu — są problemy strukturalne naszej gospodarki, w tym struktury produkcji i inwestycji. Jest oczywiste, że podobnie jak czynią to inne kraje socjalistyczne, będziemy dążyć do prawidłowego kształtowania proporcji między produkcją grupy — „A” i grupy — „B”. Zmiany strukturalne muszą następować w długim procesie, który wykroczy poza obecne pięciolecie.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Musimy zapewnić, aby w następny okres nie wejść z nowymi dysproporcjami i jak najbardziej złagodzić te, które występują obecnie. Musimy więc zlikwidować dysproporcje między produkcją finalną i kooperacyjną. Aby się z tym uporać, będziemy tworzyć nowoczesną bazę produkcji kooperacyjnej.</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Aby zlikwidować nienadążanie zaopatrzenia surowcowo-materiałowego za potrzebami produkcji, będziemy rozwijać własną bazę, a zarazem budować stabilny system zaopatrywania się w surowce za granicą oraz ich przetwarzania i uszlachetniania w kraju. Szybszy wzrost produkcji towarów rynkowych musi być ściśle związany z produkcją nowoczesnych maszyn i urządzeń. Dotyczy to również rozbudowy przemysłowo-technicznego zaplecza rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Dążyć będziemy do wzmacniania równowagi rynkowej na coraz wyższym poziomie spożycia. Chodzi nie tylko o sumaryczne zbilansowanie podaży z siłą nabywczą, lecz i o pokrycie potrzeb pod względem asortymentu oraz coraz wyższej jakości towarów i usług w przekrojach terenowych, w warunkach ulepszanej pod każdym względem pracy handlu i ulepszonego systemu usług.</u> + <u xml:id="u-19.22" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Aktualna sytuacja wskazuje, że w dalszym ciągu znaczna część dochodów ludności, a także kwot składających się na ich planowany wzrost, będzie przeznaczona na artykuły spożywcze, a zwłaszcza na mięso i mleko oraz ich przetwory. Dlatego plan postawi rolnictwu napięte zadania, ale tworzyć będzie jednocześnie warunki ich realizacji. Wysoka Izba poświęciła rolnictwu wiele uwagi. Rząd dąży do optymalnego spożytkowania tego materiału w doskonaleniu szeroko pojętej polityki rolnej i wynikających z niej działań.</u> + <u xml:id="u-19.23" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Z logiki planu wynikają poważne zadania dla przemysłu rolno-spożywczego, któremu plan 5-letni musi nadać jeszcze większą preferencję, niż udzieliliśmy jej w NPG na rok obecny. Inne kluczowe kierunki stabilizowania rynku wewnętrznego - to przede wszystkim rozbudowa i modernizacja przemysłu lekkiego oraz lepsze potraktowanie w układzie planu — badań rynkowych gałęzi przemysłu oraz wszelkich dziedzin produkcji, które muszą współdziałać nie tylko w globalnym, lecz i asortymentowym oraz jakościowym pokrywaniu potrzeb rynku.</u> + <u xml:id="u-19.24" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Wykonanie zadań produkcji rynkowej zależy od sprawnego przebiegu zamierzeń inwestycyjnych i modernizacyjnych, od odpowiednich dostaw urządzeń, surowców i materiałów. Konieczne będzie optymalne wykorzystanie istniejącego potencjału produkcyjnego i zapewnienie wyższej efektywności gospodarki materiałowej. Będziemy kontynuować zapoczątkowaną w tym roku poprawę warunków pracy w tych przemysłach, które przez nikogo nie mogą być obecnie traktowane — „po macoszemu”.</u> + <u xml:id="u-19.25" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Wysoka Izbo! W naszym organizmie gospodarczym, który jest coraz bardziej złożony i obejmuje ogniwa o różnym poziomie techniki i intensyfikacji procesów wytwórczych - będziemy wszędzie, odpowiednio do sytuacji, tworzyć kompleksowe warunki wzrostu wydajności pracy. Wymaga to wielu udoskonaleń począwszy od korekty programów produkcyjnych, poprzez zaopatrzenie w środki techniczne, materiały i elementy kooperacyjne, ład i porządek w całym układzie produkcji - po stałe wdrażanie tych wszystkich innowacji, które powinny krok za krokiem przybliżać do nowoczesności i efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-19.26" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Wykonanie całości zadań planu, łącznie ze wskaźnikami wzrostu wydajności pracy, uwarunkowane jest szybszym rozwojem badań naukowych oraz wykorzystaniem ich rezultatów w praktyce gospodarczej, a także adaptowaniem za pośrednictwem rodzimej nauki i techniki, osiągnięć zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-19.27" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Z pełnym zrozumieniem rozpatrujemy problemy rozwoju kultury, dążąc do wygospodarowania, stosownie do możliwości, odpowiednich środków na jej różnorodne potrzeby.</u> + <u xml:id="u-19.28" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Żadnego z naszych globalnych zadań nie sposób rozwiązać bez coraz bardziej rozwijających się stosunków Polski z zagranicą, przede wszystkim zaś ze Związkiem Radzieckim, państwami członkowskimi RWPG. Z tego punktu widzenia doniosłe znaczenie posiadają uchwały XXV sesji RWPG. Plan 5-letni musi zawierać odpowiedź na pytanie, w jaki sposób najlepiej spożytkować powstające na tej drodze jakościowo nowe możliwości i szanse.</u> + <u xml:id="u-19.29" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Pragnę poinformować Wysoką Izbę, że pod wpływem twórczych impulsów dyskusji przedzjazdowej konkretyzują się poglądy w sprawie kompleksowych zmian w metodach planowania i zarządzania. Są to problemy trudne i złożone. Działać będziemy rozważnie, opierając się na wynikach studiów i analiz, przy optymalnym wykorzystaniu teorii i metodologii marksistowsko-leninowskiej oraz doświadczeń bratnich krajów, zwłaszcza Związku Radzieckiego.</u> + <u xml:id="u-19.30" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Już dziś jednak wyłoniły się kwestie, które wymagają szybkiego rozstrzygnięcia w formie odpowiednich decyzji i zmian. Konieczne staje się np. zapewnienie przedsiębiorstwom większej samodzielności w gospodarowaniu funduszem płac i premii, przy zachowaniu pełnej dyscypliny płac. Przygotowujemy decyzje, które zapewnią resortom, zjednoczeniom, kombinatom i wielkim zakładom produkcyjnym większą samodzielność w prowadzeniu inwestycji, a zarazem umocnią odpowiedzialność za ich przebieg.</u> + <u xml:id="u-19.31" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Jeśli chodzi o prace Komisji Planowania, której przypadają obecnie zwiększone, nowe obowiązki, pracujemy nad wzbogaceniem naukowych metod działania, uwzględniając potrzebę umacniania planu centralnego, łącząc w integralną całość zadania gospodarczego i społeczno-kulturalnego rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-19.32" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Wiele czynimy także dla określenia we właściwy sposób roli i kompetencji resortów w stosunku do podległych zjednoczeń i przedsiębiorstw. Pracujemy nad doskonaleniem warunków pracy rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-19.33" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Można więc stwierdzić, że przygotowanie planu 5-letniego łączy się jak nigdy dotąd z doskonaleniem wszystkich elementów sprzyjających jego realizacji oraz z usprawnianiem działania kierownictwa gospodarczego i administracji na wszystkich szczeblach. Jest to jakościowo nowa cecha, której wydatnie sprzyja ożywiona działalność Sejmu, jego komisji i obywateli posłów.</u> + <u xml:id="u-19.34" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">Po raz pierwszy w naszej praktyce tak starannie i wnikliwie pracujemy nad planem 5-letnim, tak wszechstronnie go rozważamy, tak bardzo uwzględniamy różnorodne analizy i bilanse. Po raz pierwszy w tak intensywny sposób w pracy tej bierze udział nasz ludowy parlament.</u> + <u xml:id="u-19.35" who="#WiceprezesRadyMinistrowMieczyslawJagielski">W przekonaniu Rządu wszystko to zapewni, że plan 5-letni w swym ostatecznym kształcie spełni nasze oczekiwania jako właściwie opracowany i wszechstronnie przemyślany program socjalistycznego rozwoju Polski - na miarę naszych ambicji, potrzeb i dążeń, na miarę tego miejsca, które wspólnym wysiłkiem pragniemy zapewnić ludowej ojczyźnie we współczesnym współzawodnictwie myśli i pracy.</u> + <u xml:id="u-19.36" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Dziękuję Obywatelowi Wicepremierowi za jego wystąpienie.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Obywatele Posłowie! Treść wystąpień mówców reprezentujących poszczególne zespoły poselskie upoważnia mnie do stwierdzenia, że podstawowe założenia projektu planu 5-letnie- go spotkały się z pełną aprobatą ze strony posłów. Główny nurt dyskusji koncentrował się wokół zabezpieczenia warunków realizacji ogólnie akceptowanych, podstawowych wskaźników projektu planu. Cennym wątkiem dyskusji było dążenie do wyszukiwania rezerw tkwiących w gospodarce i sposobów ich uruchomienia.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Jednocześnie dyskusja - zarówno w zespołach poselskich, jak i na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu - dostarczyła Rządowi wiele materiałów zasługujących na rozważenie w toku dalszych prac nad ustaleniem ostatecznego kształtu projektu planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Wystąpienie wiceprezesa Rady Ministrów, Przewodniczącego Komisji Planowania obywatela Mieczysława Jagielskiego utwierdza nas w przekonaniu, że Rząd wszystkie nasze opinie, wnioski i postulaty szczegółowo rozpatrzy.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">W ten sposób porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Informuję Wysoką Izbę, że do Prezydium Sejmu wpłynęły następujące interpelacje:</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">1. Posła Tadeusza Koguta do Prezesa Rady Ministrów w sprawie rent dla członków ZBOWiD.</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">2. Posła Jana Frankowskiego do Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie dalszej aktywizacji pomocy ludziom starym, poprzez wzmożenie działalności niektórych naczelnych organów administracji państwowej oraz naczelnych władz organizacji spółdzielczych.</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">3. Posłów Zygmunta Filipowicza i Janusza Makowskiego do Prezesa Rady Ministrów w sprawie uznania alkoholizmu za plagę społeczną, stanowiącą zasadnicze zagrożenie zdrowia, życia i przyszłości narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Interpelacje te, zgodnie z art. 73 ust. 1 regulaminu Sejmu, zostały przesłane adresatom.</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Jednocześnie informuję Wysoką Izbę, że do Prezydium Sejmu wpłynęła odpowiedź Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej na interpelację posła Jana Frankowskiego w sprawie dalszej aktywizacji pomocy ludziom starym, poprzez wzmożenie działalności niektórych naczelnych organów administracji państwowej oraz naczelnych władz organizacji spółdzielczych.</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00018-01/header.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00018-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..c63ead9 --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00018-01/header.xml @@ -0,0 +1,115 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-196972-sjm-ppxxx-00018-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>18 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>18 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">5</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">18</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1971-12-21 i 22</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterRolnictwaJozefOkuniewski" role="speaker"> + <persName>Minister Rolnictwa Józef Okuniewski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBiernackiJanusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Biernacki Janusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDabrowskiKonstanty" role="speaker"> + <persName>Poseł Dąbrowski Konstanty</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDembowskiHenryk" role="speaker"> + <persName>Poseł Dembowski Henryk</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDolataPelagia" role="speaker"> + <persName>Poseł Dolata Pelagia</persName> + </person> + <person xml:id="PoselFilipowiczZygmunt" role="speaker"> + <persName>Poseł Filipowicz Zygmunt</persName> + </person> + <person xml:id="PoselFrankowskiJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Frankowski Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGrendysMichal" role="speaker"> + <persName>Poseł Grendys Michał</persName> + </person> + <person xml:id="PoselHagmajerJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Hagmajer Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKowalskiStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Kowalski Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKrzysztoforskiZbigniew" role="speaker"> + <persName>Poseł Krzysztoforski Zbigniew</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKubickaJanina" role="speaker"> + <persName>Poseł Kubicka Janina</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKwiecinskiZdzislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Kwieciński Zdzisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLendzionLeon" role="speaker"> + <persName>Poseł Lendzion Leon</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMazowieckiTadeusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Mazowiecki Tadeusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMilczarekMaria" role="speaker"> + <persName>Poseł Milczarek Maria</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMlynczakTadeusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Młyńczak Tadeusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSchmidtAleksander" role="speaker"> + <persName>Poseł Schmidt Aleksander</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStalinskiJanusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Staliński Janusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSzydlakJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Szydlak Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTejchmaJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Tejchma Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWrobelWiktor" role="speaker"> + <persName>Poseł Wróbel Wiktor</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZaluskiZbigniew" role="speaker"> + <persName>Poseł Załuski Zbigniew</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekAndrzejBenesz" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Andrzej Benesz</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekAndrzejWerblan" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Andrzej Werblan</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekHalinaSkibniewska" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Halina Skibniewska</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00018-01/text_structure.xml b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00018-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..bab1437 --- /dev/null +++ b/1969-1972/sejm/posiedzenia/pp/196972-sjm-ppxxx-00018-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,1161 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja V — Sesja V 18 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniach 21 i 22 grudnia 1971 r.</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Warszawa 1971</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Dyzma Gałaj oraz wicemarszałek Andrzej Benesz)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Powołuję na sekretarzy posłów Wacława Jagodzińskiego i Stanisława Nowińskiego.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzi poseł Wacław Jagodziński.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.1 Protokół 17 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciwko niemu żadnych zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! W dniu 28 listopada 1971 r. po długiej chorobie zmarł poseł na Sejm Zbigniew Skolicki, członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, zasłużony działacz partyjny i społeczny.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">(Zebrani wstaj</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#komentarz">ą)</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Zbigniew Skolicki urodził się w 1908 roku w Krakowie. Z miastem tym związany był przez całe życie i jemu poświęcił wszystkie swoje siły. W ciągu wielu lat działalności zawodowej i społecznej pełnił odpowiedzialne funkcje w radach narodowych. W Krakowie był radnym Wojewódzkiej Rady Narodowej, przewodniczącym Wojewódzkiej Komisji Planowania, zastępcą przewodniczącego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, a w latach 1959—1969 przewodniczącym Prezydium Rady Narodowej miasta Krakowa. W ciągu tych lat wiele uczynił dla miasta, z którym związał swoje życie.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Jako poseł na Sejm Zbigniew Skolicki pracował w Komisji Oświaty i Nauki oraz w Komisji Wymiaru Sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Zbigniew Skolicki pozostanie w naszej pamięci jako oddany sprawie socjalizmu, zaangażowany i ofiarny działacz rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Proponuję, aby Sejm uczcił pamięć posła Zbigniewa Skolickiego chwilą ciszy.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu usprawiedliwia nieobecność na posiedzeniu tych posłów, których nazwiska będą umieszczone w załączniku do protokołu dzisiejszego posiedzenia.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#Marszalek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Informuję Wysoką Izbę, że do Prezydium Sejmu wpłynął poselski projekt ustawy konstytucyjnej o upływie kadencji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">W związku z powyższym Prezydium Sejmu, w porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje uzupełnienie porządku dziennego przez dodanie punktu 6 w brzmieniu następującym:</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">,,Projekt ustawy konstytucyjnej o upływie kadencji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.” Czy w sprawie porządku dziennego ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">Uważam, że Sejm porządek dzienny posiedzenia, przedstawiony przez Prezydium Sejmu, zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">Równocześnie proponuję, aby na podstawie art. 55 regulaminu Sejm skrócił postępowanie przy uchwalaniu ustawy konstytucyjnej o upływie kadencji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, przystępując od razu do pierwszego i drugiego czytania, bez odsyłania projektu do komisji.</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#Marszalek">Czy w sprawie tej propozycji ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#Marszalek">Wobec tego uważam, że Sejm przyjął tę propozycję.</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawa wygaśnięcia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 4 w Krakowie.</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#Marszalek">Wygaśnięcie mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 4 wiąże się ze śmiercią posła Zbigniewa Skolickiego, którego pamięć Sejm przed chwilą uczcił.</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#Marszalek">Uważam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej - zgodnie z art. 76 ust. 3 Ordynacji wyborczej stwierdził wygaśnięcie mandatu posła Zbigniewa Skolickiego z dniem 28 listopada 1971 r. wskutek śmierci.</u> + <u xml:id="u-2.27" who="#Marszalek">Konwent Seniorów proponuje, aby przystąpić obecnie do łącznego rozpatrzenia punktu 2 i 3 porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-2.28" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-2.29" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów:</u> + <u xml:id="u-2.30" who="#Marszalek">a) o projekcie uchwały o narodowym planie gospodarczym na 1972 r. (druki nr 111 i 112), b) o projekcie ustawy budżetowej na rok 1972 (druki nr 110 i 113).</u> + <u xml:id="u-2.31" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca generalny poseł Konstanty Dąbrowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Obywatelu Marszałku! Obywatele Posłowie! Obecna plenarna debata sejmowa rozpoczyna się w niespełna dwa tygodnie po VI Zjeździe partii. Jesteśmy pod wrażeniem wielkiego politycznego, gospodarczego i społecznego zaangażowania ludzi - pracy miast i wsi, które wyrażało się we wzmożonej pracy oraz w twórczej dyskusji partii ze społeczeństwem nad wyborem najlepszej drogi rozwoju gospodarczego, socjalnego i kulturalnego naszego kraju w nadchodzących latach.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Rozpatrywany dziś przez Sejm projekt narodowego planu gospodarczego oraz budżetu państwa na 1972 rok rozwija w konsekwentny sposób społeczno-gospodarczą politykę państwa, zapoczątkowaną przez VII i VIII Plenum Komitetu Centralnego PZPR, a skrystalizowaną w uchwałach VI Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Na konieczność ścisłego powiązania dynamicznego rozwoju gospodarczego kraju z poprawą materialnego położenia ludności położył nacisk również Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, zobowiązując Rząd uchwałą o narodowym planie gospodarczym na 1971 r. do dokonania odpowiednich zmian w kierunkach i proporcjach rozwoju gospodarki narodowej w 1971 r.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Dziś, u schyłku tego trudnego roku, należy stwierdzić, że podjęte u jego progu decyzje były słuszne zarówno z punktu widzenia politycznego i społecznego, jak i ekonomicznego. Wyrazem tego jest przekroczenie założeń skorygowanego planu w dziedzinie wzrostu przeciętnej płacy realnej i wzrostu spożycia. Przewiduje się bowiem, że płaca realna wzrośnie w 1971 r. o około 5%, a fundusz spożycia o 7,4%. Oznacza to wyraźne przyspieszenie tempa wzrostu stopy życiowej w stosunku do minionego pięciolecia.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Podkreślić trzeba też znaczny wzrost przychodów ludności rolniczej z tytułu skupu produktów rolnych przez państwo. Będą one według obecnych szacunków o 13 mld zł, tj. o 15% większe niż w 1970 r. Duże znaczenie ma też dokonana przez państwo podwyżka cen skupu.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Pieniężne przychody ludności będą w bieżącym roku o 56 mld zł większe niż w 1970 r. Pomimo tak znacznego zwiększenia i przekroczenia planu pieniężnych przychodów ludności — równowaga rynkowa została utrzymana — przy równoczesnej nieznacznej obniżce kosztów utrzymania. Osiągnięto to przede wszystkim dzięki przekroczeniu planowanego tempa produkcji przemysłowej. Szacuje się, że wartość ponadplanowej produkcji przemysłu osiągnie w skali 1971 r. około 13 mld zł. Szczególnie zaś korzystne z punktu widzenia równowagi rynkowej jest znaczne przyspieszenie w ostatnich miesiącach dynamiki produkcji w przemysłach dostarczających dobra konsumpcyjne.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Doniosłe znaczenie dla utrzymania równowagi rynkowej ma znaczne zwiększenie w roku bieżącym pogłowia zwierząt hodowlanych, co tym bardziej zasługuje na podkreślenie, gdyż rok bieżący nie był pomyślny w zakresie zbiorów pasz.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Obok dodatkowej produkcji uzyskanej z przekroczenia planu produkcji przemysłowej i rozwoju hodowli, dużą rolę w utrzymaniu równowagi rynkowej odegrał w bieżącym roku zwiększony import konsumpcyjny, w tym zwłaszcza mięsa.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Mimo jednak zwiększonego importu artykułów rynkowych oraz dodatkowego przywozu pasz, rok bieżący zakończył się korzystnym wynikiem w handlu zagranicznym - w następstwie stosunkowo korzystnego układu cen na rynkach zagranicznych oraz dalszego wzrostu eksportu. Pozwoliło to na uzyskanie poprawy sytuacji płatniczej kraju, co wyraziło się przede wszystkim w zmniejszeniu zadłużenia w kredytach krótkoterminowych.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Ogólne wyniki gospodarcza W 1971 r. są pomyślne i stanowią dobry start do wykonania zadań planu gospodarczego i budżetu w 1972 r.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Projekt planu zakłada, że w 1972 r. dochód narodowy, stanowiący materialną podstawę dla dalszego gospodarczego rozwoju kraju i wzrostu spożycia, zwiększy się o 6,1% w porównaniu z 1971 r.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Założenia dotyczące podziału dochodu narodowego w 1972 r. przewidują wysoki wzrost zarówno funduszu spożycia, jak i nakładów inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Część dochodu narodowego przeznaczona na spożycie ma wzrosnąć o około 7,2%. Wzrost inwestycji wyniesie w 1972 r. około 9,8%. Oznacza to, że udział inwestycji w dochodzie narodowym wyniesie w 1972 r. około 23,4%, wobec 23%, przewidywanych w 1971 r.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Planem inwestycyjnym objęte są najpilniejsze potrzeby, od realizacji, których zależy dynamiczny rozwój kraju, postęp naukowo-techniczny i tempo modernizacji produkcji. Ze względu na wysokość dochodu narodowego, kwota planowanych inwestycji jest efektem maksymalnego wysiłku naszej gospodarki narodowej. Jest to jednocześnie plan znacznie przekraczający najwyższy roczny plan inwestycyjny, jaki był realizowany w ubiegłym pięcioleciu.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Tempo wzrostu inwestycji - analogicznie do wzrostu spożycia - jest szybsze od wzrostu dochodu wytworzonego. Tego rodzaju proporcje są jednak możliwe w rezultacie wykorzystania dla części inwestycji kredytowych dostaw z zagranicy i ograniczenia przyrostu za pasów.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Przewidywany przyrost zapasów i rezerw w całej gospodarce narodowej wynosić będzie w 1972 r. około 42,6 mld zł, wobec prawie 45 mld zł w 1971 r. W przemyśle przyrost zapasów zmniejszy się do 14,8 mld zł, wobec przewidywanego w 1971 r. przyrostu w wysokości 18,2 mld zł. W konsekwencji wzrostu inwestycji - pomimo wzrostu inwestycji - udział funduszu akumulacji w dochodzie narodowym ulegnie pewnemu zmniejszeniu.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Zadania dotyczące gospodarki materiałowej są trudne, ale realizacja ich jest niezbędna dla stworzenia większych możliwości wzrostu spożycia oraz inwestowania. W ocenie komisji sejmowych główne zadania polegają tu na wzroście efektywności zużycia i wykorzystania materiałów w procesie produkcji, doskonaleniu systemu obrotu materiałowego i organizacji gospodarki materiałowej w przemyśle i w budownictwie oraz na zapewnieniu właściwych relacji we wzroście zapasów produkcji. Należy przypuszczać, że lepsze dostosowanie asortymentu produkcji do potrzeb odbiorców, umiejętne akcje przeceny oraz usprawnienia procesów inwestycyjnych ułatwią realizację przyjętych założeń w zakresie ograniczenia nadmiernego, nie uzasadnionego ekonomicznie przyrostu zapasów.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Realne dochody ludności, utrzymującej się z pracy w gospodarce uspołecznionej i ze świadczeń społecznych, wzrosną w 1972 r. o 7,8%, a ludności utrzymującej się z rolnictwa — o około 7%.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Poprawa poziomu życia ludności będzie następować w rezultacie zastosowania wielu środków, z których należy wymienić: wzrost płacy realnej, wzrost zatrudnienia, rozszerzenie świadczeń socjalnych oraz wzrost dochodów wsi na skutek zwiększonej sprzedaży płodów rolnych państwu po podwyższonych cenach i zmniejszenia obciążeń podatkowych.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Wzrost płacy realnej w przedstawionym Sejmowi projekcie planu zakłada się na 3,5%. Wobec tego, że w bieżącym roku płaca realna wzrośnie o 5%, łączny wzrost w latach 1971— 1972 wyniesie około 8,7%. Oznacza to, że w ciągu 2 lat osiągniemy nieomal połowę wzrostu płacy realnej, założonego na okres 1971— 1976 - to jest o 17 do 18%.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Pieniężne świadczenia społeczne państwa wzrosną o 11,5% i wyniosą ponad 68 mld zł.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W ramach tej sumy przewiduje się realizację obszernego programu socjalnego, mającego na celu zmniejszenie rozpiętości w uprawnieniach pracowników umysłowych i robotników, poprzez zwiększenie zasiłków chorobowych dla tych ostatnich. Ponadto nastąpi podwyższenie rent dla inwalidów wojennych oraz rent i emerytur dla pracowników oświaty. Wypłaty na emerytury i renty wzrosną o ponad 13%, na zasiłki — o około 8,5%, a na stypendia — o około 6,6%.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PoselDabrowskiKonstanty">O skali podejmowanych wysiłków, zmierzających do poprawy stopy życiowej ludności może świadczyć to, że przyrost pieniężnych dochodów społeczeństwa zakładany w planie na 1972 rok, ma wynieść około 52 mld zł.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Biorąc pod uwagę przewidywany wzrost pieniężnych dochodów ludności, do podstawowych problemów polityki gospodarczej należy nadal zaliczyć utrzymanie równowagi na rynku wewnętrznym, co szczególnie podkreślano w debacie poselskiej w komisjach sejmowych. Szczególną uwagę należy zwrócić na sprawę zaopatrzenia rynku w towary, przy czym należy uwzględniać nie tylko wzrost globalnych dostaw, ale przede wszystkim lepsze niż dotychczas dostosowanie struktury towarów do potrzeb ludności.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Projekt planu wychodzi naprzeciw postulatom zabezpieczenia równowagi rynkowej. Wymownym przejawem tej tendencji jest fakt, że łącznie za dwa lata 1971—1972 wartość dostaw towarów na rynek wewnętrzny będzie o . około 16—17 mld zł wyższa od przewidzianej w wytycznych do planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Założenia dotyczące dostaw towarów zapewniają globalną równowagę rynku i pozwalają na dalszą stopniową zmianę struktury dostaw, polegającą na odpowiednim wzroście udziału dostaw artykułów przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Wartość dostaw rynkowych wyrobów przemysłu spożywczego wyniesie 229 mld zł, co oznacza wzrost o 4,1% w stosunku do przewidywanego wykonania planu 1971 r. Dostawy mięsa i drobiu mają wzrosnąć o 6,3%. co zapewni wzrost spożycia o 2.1 kg w przeliczeniu na jednego mieszkańca. W bieżącym roku wzrost ten szacuje się na 3,5 kg. a więc łącznie za dwa lata wzrost wyniesie 5,6 kg.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Najwyższe tempo wzrostu dostaw rynkowych w zakresie -towarów przemysłowych zakłada się z takich gałęzi przemysłu, jak: przemysł maszynowy — o 14,5%, przemysł elektrotechniczny i elektroniczny, przemysł meblowy oraz przemysł chemiczny— o około 10%, przemysł włókienniczy — o około 12%.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Ilościowe dostawy podstawowych artykułów trwałego użytku zaspokajają w zasadzie potrzeby rynku. Istotnym i ciągle aktualnym problemem, co było podkreślane w debatach poselskich w komisjach sejmowych, od rozwiązania którego zależy dalszy poważniejszy wzrost dynamiki sprzedaży tych artykułów, jest unowocześnienie produkcji, uatrakcyjnienie asortymentu oraz poprawa funkcjonalności i niezawodności wyrobów.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W toku dyskusji w komisjach sejmowych zwrócona była uwaga na niedostateczny w stosunku do wzrostu zadań gospodarczych wzrost środków będących do dyspozycji aparatu handlu wewnętrznego. Składają się na to braki w powierzchni sieci detalicznej, szczególnie w nowo budowanych osiedlach, a także zbyt mała liczba miejsc konsumpcyjnych w zakładach gastronomicznych oraz stan środków transportu. Na te problemy powinna być zwrócona szczególna uwaga odpowiednich ogniw administracji gospodarczej w 1972 r., w toku realizacji planu poprawy istniejącego stanu.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Ważnym czynnikiem poprawy warunków bytowych społeczeństwa jest dalszy rozwój różnorodnych usług świadczonych odpłatnie na rzecz ludności.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Plan na 1972 r. zakłada wzrost usług dla ludności, świadczonych przez jednostki gospodarki uspołecznionej o 8,3%, co oznaczać będzie osiągnięcie poziomu zbliżonego do 84 mld zł. Tempo rozwoju usług będzie więc wyższe od osiągniętego w roku bieżącym, ale nie odpowiada jeszcze dynamice wyznaczonej dla tej dziedziny w wytycznych do planu 5-letniego. Wypada przypomnieć, że zgodnie z tymi wytycznymi usługi dla ludności powinny wzrosnąć w 1975 r. o 55% w porównaniu z 1970 r., co oznacza średnioroczny wzrost o 9,2%.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W tej sytuacji konieczne jest dalsze wzmożenie wysiłków wszystkich ogniw aparatu gospodarczego w celu przekroczenia w 1972 r. zarówno zadań w zakresie wartości usług dla ludności, jak też planowanych środków materialnych, technicznych, lokalowych itp., warunkujących bardziej dynamiczny rozwój usług. Jednocześnie należy zwrócić większą uwagę na poziom jakościowy świadczonych usług, na skrócenie terminów ich wykonania oraz przestrzeganie obowiązujących, cenników i taryf.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Kolejną ważną dziedziną, wpływająca na poprawę stopy życiowej ludności, jest budownictwo mieszkaniowe. Ogólne rozmiary budownictwa mieszkaniowego oddawanego do użytku w 1972 r. wyniosą około 198 tys. mieszkań, łącznie — 671 tys. izb. W uspołecznionym budownictwie mieszkaniowym planuje się wybudowanie dla ludności nierolniczej około 5,9 mln m^2^ powierzchni użytkowej mieszkań, co oznacza wzrost o 9,2% w stosunku do 1971 r. Przewiduje się jednocześnie zwiększenie stanów surowych, które powinno pozwolić także na zwiększenie budownictwa mieszkaniowego w 1973 r. o dalsze 10%.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Taki wzrost programu uspołecznionego budownictwa mieszkaniowego stał się możliwy dzięki odpowiedniej korekcie narodowego planu gospodarczego na 1971 r. i przeznaczeniu około 1 mld zł na uzbrojenie terenów pod budowę dodatkowych budynków, które zostaną przekazane użytkownikom w 1972 r. Do zwiększenia programu budownictwa w 1972 r. przyczyniło się również wprowadzenie w szerszym zakresie budownictwa uprzemysłowionego, a zwłaszcza elementów wyprodukowanych w nowo uruchomionych — „fabrykach domów”.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Na podstawie oceny prezydiów WRN przewiduje się przekazanie do użytku w 1972 r. około 2 mln m^2^ powierzchni użytkowej mieszkań w budownictwie indywidualnym dla ludności nierolniczej. Pomoc państwa w formie kredytu bankowego dla osób budujących własne domy wyniesie w 1972 r. 1,5 mld zł.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Plan budownictwa indywidualnego dla ludności rolniczej, opracowany na podstawie szacunków Ministerstwa Rolnictwa, przewiduje wybudowanie około 2,7 mln m^2^ powierzchni użytkowej mieszkań, co oznacza zwiększenie programu tego budownictwa o około 7% w porównaniu z 1971 r.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Pomimo przyspieszenia tempa budowy mieszkań w stosunku do ostatnich lat, wiele potrzeb ludności w tej dziedzinie nie będzie mogło być w pełni zaspokojonych. Zadania planu należy uznać jednak za maksymalne, biorąc pod uwagę obecne możliwości, a także brak większej ilości terenów uzbrojonych, określone zaawansowanie stanów surowych oraz ograniczenie możliwości zaopatrzenia w materiały budowlane, które przez co najmniej jeszcze najbliższe dwa lata mogą limitować możliwości rozszerzenia budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Potrzeby budownictwa mieszkaniowego określają strukturę nakładów na gospodarkę komunalną. Zakłada się, że z globalnych nakładów na inwestycje gospodarki komunalnej, przeważająca część — bo ponad 64% — zostanie przeznaczona na wodociągi, kanalizację, drogi miejskie i ciepłownictwo, a więc na kierunki warunkujące realizację budownictwa mieszkaniowego. Nakłady inwestycyjne na te cele wzrastają w porównaniu z 1971 r. o około 28%.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Obywatele Posłowie! Zamierzenia w zakresie poprawy warunków życiowych ludności są w decydującym stopniu uzależnione od kształtowania się rozmiarów i struktury produkcji przemysłowej.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Wartość produkcji w przemyśle ma wzrosnąć w 1972 r. o 7%. Rada Ministrów podejmując uchwałę o narodowym planie gospodarczym na 1972 r., uznała jednak, że istnieją warunki zezwalające na podwyższenie w tym roku produkcji przemysłowej o 12—15 mld zł. Decyzja ta spotkała się z pełnym poparciem posłów w komisjach sejmowych. Świadczy ona o podjęciu dalszych trudnych, lecz realnych wysiłków mobilizacji rezerw, co przyczyni się do zwiększenia dostaw towarów rynkowych i ogólnej stabilizacji gospodarczej kraju.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Produkcja środków wytwarzania (grupa — „A”) oraz przedmiotów spożycia (grupa — „B”) wzrastać będzie w 1972 r. w jednakowym tempie. Oznacza to kontynuację zmniejszenia w ostatnich latach różnic w tempie wzrostu obu rodzajów produkcji na rzecz przedmiotów spożycia.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Przyspieszenie wzrostu produkcji wyrobów grupy — „B” w latach 1971 i 1972 jest wynikiem wielu decyzji dotyczących podjęcia dodatkowej produkcji dla zaspokojenia potrzeb rynku. Wpływa również na to przyrost produkcji z nowych inwestycji oraz zwiększenie skupu produktów rolnych, a w szczególności skupu zwierząt rzeźnych.</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Przejawem przemian jakościowych w przemyśle, odzwierciedlających tendencje rozwojowe na świecie oraz możliwości i potrzeby kraju, jest utrzymanie w 1972 r. wyższego od przeciętnego tempa wzrostu przemysłu maszynowego i chemicznego oraz asortymentów i grup wyrobów z nowej i zmodernizowanej produkcji, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb rynku i eksportu.</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W strukturze produkcji przemysłowej udział przemysłu maszynowego wzrośnie z 24,5% w 1971 r. do 25% w 1972 r.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Podstawowa baza materiałowa przemysłu maszynowego, którą jest przemysł hutniczy, wykazuje wzrost w hutnictwie żelaza o 4,8%, a w hutnictwie metali nieżelaznych o 10,7%.</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Wydobycie węgla kamiennego osiągnie 149,8 mln ton, przy przewidywanym do realizacji eksporcie w wysokości około 31 mln ton. Bilans energii elektrycznej wykazuje pełne pokrycie istniejących potrzeb. Wymaga to jednak terminowego przekazywania obiektów inwestycyjnych w elektrowniach, wzmożenia oszczędności w gospodarowaniu energią elektryczną u odbiorców oraz wyzwalania rezerw produkcyjnych w energetyce.</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Udział przemysłu chemicznego w ogólnej produkcji przemysłowej zwiększy się z 8,9% w 1971r. do 9,1% w 1972 r. Dostawy rynkowe Ministerstwa Przemysłu Chemicznego zostaną podwyższone w 1972 r. o 12% w porównaniu z 1971 r. Dostawy te w zasadzie pokrywają potrzeby zgłoszone przez handel wewnętrzny.</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Z uwagi na zadania w zakresie budownictwa, zwłaszcza mieszkaniowego, szczególnego znaczenia nabiera wyzwolenie wszelkich rezerw produkcyjnych w przemyśle materiałów budowlanych. Produkcja materiałów budowlanych w przemyśle mineralnym wzrośnie w 1972r. o 6,9%.</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Produkcja przemysłu lekkiego w skali kraju wzrośnie o 6,5%. Szczególnie wysokie tempo wzrostu zakłada się w produkcji takich wyrobów, jak: wyroby dziewiarskie, wyroby pończosznicze, wyroby włókiennicze nie tkane, firanki. Produkcja obuwia zwiększy się o 7,6%, a przerób tkanin na konfekcję będzie wyższy od poziomu w 1971 r. o 8,1%. Dostawy na rynek wyrobów przemysłu lekkiego produkcji krajowej wzrosną o 7,7%.</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W przemyśle meblarskim, uwzględniając potrzeby kraju oraz możliwości produkcyjne, zakłada się wzrost produkcji mebli o 8,2%.</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Głównym zadaniem przemysłu spożywczego w 1972 r. jest szybka rozbudowa zdolności produkcyjnych i dalsza poprawa zaopatrzenia rynku w podstawowe artykuły żywnościowe, zwłaszcza w mięso i przetwory mleczne. Realizacja tego celu wymagać będzie koncentracji nakładów inwestycyjnych na rozbudowę zdolności produkcyjnych oraz wykorzystania istniejących zdolności produkcyjnych przez zwiększenie zmianowości i rozwój produkcji międzysezonowej.</u> + <u xml:id="u-3.52" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Rozwój przemysłu przetwórczego wymaga stałej, choć kosztownej rozbudowy bazy surowcowej, względnie zwiększenia uzupełniającego importu, pochłaniającego poważne środki dewizowe. Dotyczy to zwłaszcza produkcji hutniczej, paliw, surowców dla przemysłu lekkiego, produktów przemysłu chemicznego, zastępujących surowce naturalne. Oszczędne gospodarowanie tymi produktami, wyrażające się w zmniejszeniu ich jednostkowego zużycia oraz zapobieganie gromadzeniu się ich nadmiernych zapasów jest więc najbardziej kardynalnym warunkiem pomyślnego wykonania zadań stawianych przed gospodarką narodową.</u> + <u xml:id="u-3.53" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W rolnictwie przyjęto wzrost produkcji globalnej o 4,6%. Głównym- zadaniem jest tu stworzenie warunków do dalszego wzrostu pogłowia trzody chlewnej i bydła.</u> + <u xml:id="u-3.54" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Szacuje się, że wartość produkcji roślinnej w 1972 r. wzrośnie o około 6,3%. Wobec tego, że przewidywany wzrost produkcji roślinnej zakłada się na podstawie średniego poziomu plonów w ostatnich 4 latach, istnieją możliwości przekroczenia przy przeciętnych warunkach klimatycznych planowanego poziomu produkcji roślinnej.</u> + <u xml:id="u-3.55" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Korzystne warunki ekonomiczne dla produkcji żywca i mleka, powstałe w wyniku podjętych w bieżącym roku decyzji Rządu, powinny sprzyjać dalszemu rozwojowi hodowli.</u> + <u xml:id="u-3.56" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Na podkreślenie zasługuje rosnąca towarowość produkcji rolnej. Wyraża się to m.in. w fakcie, że gdy produkcja żywca wieprzowego ma wzrosnąć w 1972 r., o 9,8%, to skup jego — o 13,3%.</u> + <u xml:id="u-3.57" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Obok wzrostu dla rolnictwa dostaw nawozów sztucznych i pasz w 1972 r. nastąpi także wzrost zaopatrzenia w pozostałe środki produkcji. Wartość, dostaw, ciągników i maszyn rolniczych wyniesie około 12 mld zł, co oznacza wzrost o prawie 19%. Dostawy cementu dla potrzeb wsi wzrosną o ponad 8%, materiałów pokryciowych o ponad 9%, elementów ściennych o około 13%, a wyrobów hutniczych o ponad 7%.</u> + <u xml:id="u-3.58" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Pomimo to istnieją obawy, że wobec ożywienia inwestycyjnego, panującego na wsi, dostawa materiałów budowlanych może okazać się niewystarczająca. Dlatego też w wypadku przekroczenia planu produkcji konieczne jest skierowanie na rynek wiejski oraz na potrzeby indywidualnego budownictwa mieszkaniowego w miarę możliwości dodatkowych ilości materiałów.</u> + <u xml:id="u-3.59" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W toku analizy problemu zaopatrzenia wsi w niezbędne środki produkcji, Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów szczególną uwagę zwróciła na problem zaopatrzenia wsi w wodę pitną. Deficyt wody staje się coraz bardziej ważkim problemem zarówno dla zdrowia ludności, jak i dla rozwoju produkcji hodowlanej. Konieczne jest więc przyspieszenie rozbudowy bazy produkcyjnej niezbędnych urządzeń dla budowy studni głębinowych, tak aby w możliwie najkrótszym czasie można było znacznie rozszerzyć zakres robót związanych z zaopatrzeniem wsi w wodę w stosunku do założeń planu na 1972 r.</u> + <u xml:id="u-3.60" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Następną pilną sprawą jest, obok dalszego podnoszenia kultury obsługi maszyn, przyspieszenie rozwiązania problemu dostawy części zamiennych dla traktorów, maszyn rolniczych i transportu samochodowego, istniejące bowiem braki w tym zakresie w istotny sposób wpływają na zmniejszenie efektywności gospodarczej mechanizacji pracy w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-3.61" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Zapotrzebowanie gospodarki narodowej na przewozy ładunków w 1972 r. ocenione zostało na około 1 450 mln ton i jest wyższe o około 6% w stosunku do poziomu osiągniętego w 1971 r.</u> + <u xml:id="u-3.62" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W toku debaty w komisjach sejmowych posłowie zwracali uwagę na konieczność uzupełnienia taboru samochodowego dla przewozu pasażerów zarówno w komunikacji miejskiej, jak i na liniach PKS. Trudności w tym zakresie są ogólnie znane, istnieje więc pilna potrzeba zwiększenia liczby autobusów dla tych celów z chwilą, gdy tylko powstaną takie możliwości.</u> + <u xml:id="u-3.63" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Na poprawę sytuacji w transporcie wpłynęły przede wszystkim podjęte w dwóch ostatnich latach środki zmierzające do usprawnienia pracy kolei, a w szczególności zwiększone dostawy wagonów towarowych, które wyniosły w latach 1970 — 1971 ponad 20 tys. szt. W 1971 r. zwiększono też znacznie fundusze na budowę nowych linii i drugich torów oraz na utrzymanie i remonty kapitalne taboru i urządzeń kolejowych, a także na rozbudowę i modernizację zaplecza techniczno-eksploatacyjnego kolei. W planie na 1972 r. przewiduje się kontynuowanie inwestycji w transporcie kolejowym oraz koncentrację nakładów na zadania zapewniające wykonanie planowanych przewozów.</u> + <u xml:id="u-3.64" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Konsekwentnie realizowany będzie również w 1972 r. program rozbudowy floty morskiej oraz modernizacji rozbudowy zdolności przeładunkowych portów morskich.</u> + <u xml:id="u-3.65" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Nadal niekorzystnie rysuje się sytuacja w telekomunikacji. Planowany przyrost około 58,5 tys. nowych abonentów, pomimo że będzie wyższy o 15% w porównaniu z 1971 r., pozwoli na załatwienie tylko około 20% zaległych zgłoszeń na przyłączenie do sieci telefonicznej. Pozytywnym zjawiskiem będzie natomiast konsekwentne realizowanie programu poprawy stanu telefonii na wsi.</u> + <u xml:id="u-3.66" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Założenia planu na 1972 r. w zakresie łączności wynikają z ograniczonych możliwości zwiększenia produkcji potrzebnych urządzeń. Należy oczekiwać, że dokonane w br. przyłączenie przemysłu teletechnicznego do resortu łączności i skoordynowanie wysiłków przyniesie w przyszłości oczekiwaną poprawę w zakresie telekomunikacji.</u> + <u xml:id="u-3.67" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Zgodnie z założeniami dynamicznego rozwoju kraju i wiodącymi celami społeczno-gospodarczymi, przyjętymi na lata 1971—1975 z je- oraz realnymi możliwościami materiałowo-technicznymi i potencjałem wykonawczym budownictwa z drugiej strony — ogólne rozmiary nakładów inwestycyjnych w gospodarce narodowej na 1972 r. określone zostały w wysokości około 270 mid zł. Oznacza to wzrost w porównaniu do przewidywanego wykonania w 1971 r. o 9,6%.</u> + <u xml:id="u-3.68" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Zakłada się, że poziom nakładów inwestycyjnych w gospodarce uspołecznionej wyniesie około 240 mld zł. Ponadto szacuje się, że inwestycje indywidualnego rolnictwa i nakłady na indywidualne budownictwo mieszkaniowe ludności wyniosą łącznie około 29—-30 mld zł.</u> + <u xml:id="u-3.69" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Cechą charakterystyczną planu inwestycyjnego na 1972 r. jest koncentracja środków w celu uzyskania poważnego wzrostu efektów rzeczowych w gospodarce narodowej, głównie w przemyśle, rolnictwie i transporcie. Udział przemysłu w ogólnych nakładach inwestycyjnych wzrasta z 40,1% w przewidywanym wykonaniu 1971 r., do 42,5% w planie na 1972 r.</u> + <u xml:id="u-3.70" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Preferowane są gałęzie przemysłu wytwarzające dobra konsumpcyjne, zwłaszcza przemysł spożywczy, mleczarski, drzewno-papierniczy i lekki oraz dziedziny mające decydujący wpływ na unowocześnienie gospodarki narodowej, jak przemysł elektro-maszynowy i chemiczny.</u> + <u xml:id="u-3.71" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W rolnictwie w 1972 r. koncentrowane są środki na budownictwie związanym z rozwojem produkcji zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-3.72" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W transporcie i, łączności uprzywilejowane są inwestycje związane z dozbrojeniem technicznym kolei, rozbudową portów morskich oraz rozszerzeniem bazy technicznej łączności.</u> + <u xml:id="u-3.73" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W działach nieprodukcyjnych — wyższe od przeciętnego tempo inwestowania przyjmuje się w 1972 r. w dziedzinie ochrony zdrowia oraz w dziedzinie nauki i kultury.</u> + <u xml:id="u-3.74" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Zakładany na 1972 r. program inwestycji spowoduje wzrost środków zaangażowanych w budownictwo inwestycyjne zwłaszcza w przemysł. O ile w 1971 roku stan — „zaangażowania w budownictwo inwestycyjne wynosił na początku roku 285 mld zł, to według przewidywań stan ten wzrośnie pod koniec br. do 302 mld zł. W tym stanie rzeczy problem skracania cykli inwestycyjnych i terminowego oddawania obiektów do użytku nabiera szczególnego znaczenia. Wymagać to będzie dalszego usprawniania procesu inwestycyjnego na wszystkich jego etapach oraz podjęcia odpowiednich przedsięwzięć organizacyjnych w celu wzmocnienia potencjału wykonawczego budownictwa, przede wszystkim w rejonach o dużej koncentracji inwestycji.</u> + <u xml:id="u-3.75" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Realizacja zadań budownictwa w 1972 r., szczególnie w regionach o dużej dynamice wzrostu produkcji, wymagać będzie między innymi wprowadzenia lub rozszerzenia, tam gdzie to jest ekonomicznie uzasadnione, pracy wielozmianowej oraz lepszego wykorzystania sprzętu budowlanego i środków transportu.</u> + <u xml:id="u-3.76" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Zadania planu dotyczące przemysłu, rolnictwa, transportu i budownictwa mają ubezpieczenie w istniejących i nowo wprowadzanych w przyszłym roku zdolnościach produkcyjnych. Realizacja planu wymaga jednak wyraźnego postępu w zmniejszeniu zużycia materiału na jednostkę produkcyjną, co urasta do rzędu głównego zadania postępu organizacyjno-technicznego, stojącego przed wszystkimi jednostkami produkcyjnymi.</u> + <u xml:id="u-3.77" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Rok 1972 będzie kolejnym okresem wysokiego przyrostu zasobów siły roboczej, wynoszącego wg obecnych szacunków ok. 363 tys. osób, przy czym w przyroście tym duży odsetek — wynoszący ok. 47% — stanowią kobiety. Szczególnie wysokie tempo przyrostu przewiduje się dla województw: koszalińskiego, zielonogórskiego, wrocławskiego, szczecińskiego, olsztyńskiego i m. Wrocławia. Stosunkowo niskie tempo przyrostu siły roboczej będzie natomiast w wielkich miastach: w Warszawie, Łodzi, Krakowie i Poznaniu. Sytuacja ta stawia wiele poważnych zadań przed polityką zatrudnienia. W szczególności konieczne będzie wykorzystywanie wszystkich możliwości zatrudnienia kobiet — w usługach i w pracy nakładczej. Konieczne będzie również zapewnienie warunków dla przerzutów siły roboczej z terenów nadwyżkowych do obszarów charakteryzujących się deficytem siły roboczej.</u> + <u xml:id="u-3.78" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W 1972 r., podobnie jak w latach poprzednich, głównym źródłem dopływu siły roboczej będą absolwenci szkół stopnia ponadpodstawowego. W związku z tym — ważnym zadaniem jest stworzenie w zakładach pracy odpowiednich warunków dla adaptacji i wdrażania do pracy tak znacznej liczby absolwentów szkół średnich i wyższych.</u> + <u xml:id="u-3.79" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Plan na 1972 r. przewiduje pełne zatrudnienie przyrostu siły roboczej. Większość — w liczbie ok. 330 tys. osób — wchłonie gospodarka uspołeczniona, zwłaszcza przemysł, (około 136 tys.) oraz budownictwo (około 44 tys. osób).</u> + <u xml:id="u-3.80" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Dla podniesienia efektywności gospodarowania w 1972 roku wprowadza się niektóre istotne zmiany w metodach planowania. Dotyczą one zwłaszcza inwestycji, zatrudnienia i płac oraz handlu zagranicznego. Zniesiono przede wszystkim limitowanie inwestycji przedsiębiorstw. O ich rozmiarach będą decydować środki zgromadzone przez przedsiębiorstwa w funduszach inwestycyjno-remontowych. Dyrektorzy przedsiębiorstw będą mogli, w miarę posiadanych środków, samodzielnie podejmować decyzje o niezbędnych inwestycjach, zwłaszcza modernizacyjnych. Ponadto rozszerzono system generalnych realizatorów inwestycji. W tym celu umacnia się rolę i znaczenie umów, nadaje się większe uprawnienia generalnym realizatorom inwestycji, przy jednoczesnym zwiększeniu ich odpowiedzialności za terminową i jakościową realizację inwestycji.</u> + <u xml:id="u-3.81" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W zakresie handlu zagranicznego zniesiono limitowanie importu maszyn z krajów socjalistycznych. Ważną zmianą jest też upoważnienie resortów do zlecania kontraktacji wyrobów przemysłu elektromaszynowego w krajach kapitalistycznych do 1974 r. włącznie, w wysokości 80—100% limitów dewizowych, przyznanych na ten cel w 1971 roku. Powinno to przyczynić się do usprawnienia procesu kontraktacji maszyn i urządzeń za granicą o wieloletnim cyklu dostaw, zwłaszcza maszyn i urządzeń unikalnych, poszukiwanych na rynkach światowych.</u> + <u xml:id="u-3.82" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W celu uelastycznienia działalności gospodarczej przedsiębiorstw i ich jednostek nadrzędnych, ograniczono znacznie zakres dyrektywności planu zatrudnienia. Uchyla się też dyrektywność osobowego funduszu płac dla wielu jednostek. Dotyczy to zwłaszcza sfery usług oraz określonych jednostek produkcyjnych w przemyśle, budownictwie, transporcie i łączności oraz w nauce.</u> + <u xml:id="u-3.83" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W istotny sposób ograniczono zakres wskaźników dyrektywnych, dotyczących produkcji przemysłowej. W chwili obecnej zadania dyrektywne są stosowane jedynie w odniesieniu do 42 najważniejszych wyrobów przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-3.84" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Obywatele Posłowie! Kontynuowanie w 1972 roku procesu przemian zmierzających do przyspieszonego tempa poprawy poziomu życia ludności znajduje swoje odbicie nie tylko w narodowym planie gospodarczym, ale także w projekcie budżetu państwa na 1972 r.</u> + <u xml:id="u-3.85" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W sferze urządzeń socjalno-kulturalnych wydatki bieżące budżetu wzrosną z 66,6 mld zł w roku 1971 do 71,6 mld zł w roku 1972, tj. o 5 mld zł. Przyrost ten pozwoli nie tylko sfinansować koszty rozszerzenia świadczeń socjalno-kulturalnych w drodze uruchomienia w 1971 r. nowych obiektów i objęcia opieką lekarską ludności rolniczej, lecz także umożliwi wydatną poprawę jakości świadczeń oraz podniesienie norm wydatków bieżących.</u> + <u xml:id="u-3.86" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Reforma w zakresie ochrony zdrowia ludności spełnia postulaty wysuwane w tej dziedzinie od wielu lat. W budżecie wyraża się to znacznym wzrostem wydatków bieżących, wynoszącym w 1972 roku około 3 mld zł. Przyrost wydatków umożliwi pokrycie kosztów świadczeń leczniczych dla ludności rolniczej (na co przeznacza się 1,1 mld zł), przyspieszenie rozwoju lecznictwa otwartego i zamkniętego oraz poprawę jakości świadczeń leczniczych. Przewiduje się w tym zakresie podwyższenie stawek na leczenie, zwiększenie norm wydatków rzeczowych w szpitalach i lecznictwie otwartym oraz norm wyżywienia chorych i personelu w zakładach lecznictwa zamkniętego.</u> + <u xml:id="u-3.87" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Na ochronę zdrowia budżet państwa przeznacza w 1972 roku łącznie ponad 30 mld zł, z czego na leki i środki pomocnicze około 6,3 mld zł.</u> + <u xml:id="u-3.88" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Godny podkreślenia jest również wzrost środków przeznaczonych na podwyższenie zasiłków chorobowych o 13,8%. Niezależnie od tego w budżecie przewidziano poważną, wynoszącą 900 mln zł kwotę na podwyższenie zasiłków chorobowych dla pracowników fizycznych. Umożliwi to już w przyszłym roku złagodzenie rozpiętości między poziomem zasiłków chorobowych wypłacanych pracownikom fizycznym a sytuacją pracowników umysłowych.</u> + <u xml:id="u-3.89" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Wydatki budżetowe na oświatę, wychowanie i szkolnictwo wzrastają z 31.2 mld zł w 1971 r. do 33,2 mld zł w 1972 r., tj. o 2 mld zł. Przewiduje się również poważny wzrost wydatków na rozwijanie kolonii i obozów dla młodzieży.</u> + <u xml:id="u-3.90" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Duże znaczenie dla warunków życiowych ludności mają wydatki dotyczące gospodarki komunalnej i mieszkaniowej. Ze środków budżetowych finansowane będą koszty utrzymania istniejących urządzeń komunalnych ogólnego użytku oraz nakłady na niezbędny, dalszy ich rozwój. Pozwoli to zmniejszyć istniejące w tej dziedzinie zaległości oraz wyrównać w pewnym stopniu dysproporcje w wyposażeniu poszczególnych regionów kraju w niezbędne urządzenia komunalne.</u> + <u xml:id="u-3.91" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Zapewnieniu niezbędnej dynamiki produkcji towarowej rolnictwa ma służyć - niezależnie od innych przedsięwzięć — wydatne zwiększenie środków budżetowych na finansowanie gospodarki przedsiębiorstw i organizacji rolniczych, komasację gruntów oraz na konserwację urządzeń melioracyjnych i zaopatrzenie wsi w wodę, a także na finansowanie innych zadań o charakterze rolniczym, związanych z postępem technicznym i rozwojem nasiennictwa.</u> + <u xml:id="u-3.92" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Przewiduje się również rozszerzenie pomocy kredytowej dla wsi, udzielanej na unowocześnianie gospodarstw i budowę nowych obiektów, zwłaszcza hodowlanych oraz na mechanizację prac. W planie kredytowym roku 1972 przewiduje się na te cele kwotę 7,9 mld zł, co oznacza wzrost wypłat o 7,1% w porównaniu z rokiem 1971.</u> + <u xml:id="u-3.93" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Znaczną część wydatków budżetowych przeznacza się na dalszy postęp w dziedzinie nauki, w tym głównie na prace naukowo-badawcze, mające ważne znaczenie dla przyszłościowego rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. Ogółem wydatki na ten cel zwiększą się o 2,6 mld zł i osiągną w 1972 roku 18,6 mld zł.</u> + <u xml:id="u-3.94" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Kierunki badań naukowych i prac rozwojowych w 1972 roku stanowią etap wieloletniego programu prac badawczych i rozwojowych.</u> + <u xml:id="u-3.95" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Przewidziane w tym zakresie zadania na 1972 r. wiążą się ściśle z założeniami rozwoju gospodarczego, koncentrując się na podstawowych celach rozwoju gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-3.96" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Realizacja wieloletniego programu badań i prac rozwojowych pozwoli w 1972 r. uzyskać efekty w formie wdrażania i upowszechniania nowych wyrobów o wydatnie podwyższonej jakości, nowoczesnych maszyn i urządzeń odpowiadających standardom światowym.</u> + <u xml:id="u-3.97" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Określone w narodowym planie gospodarczym zadania w zakresie rozwoju nauki i techniki wymagają ze strony resortu wzmożonego wysiłku w celu zapewnienia terminowej realizacji zadań, zabezpieczenia niezbędnych środków i kadr dla wdrożenia wyników tych prac, właściwego wykorzystania wyników uzyskanych w ramach współpracy międzynarodowej, zwłaszcza w ramach RWPG oraz odpowiedniego wykorzystania zakupionych licencji. Konieczne jest również stworzenie warunków systematycznej poprawy wykorzystania potencjału naukowo-badawczego placówek resortowych Polskiej Akademii Nauk i szkolnictwa wyższego.</u> + <u xml:id="u-3.98" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Dla pokrycia wzrastających wydatków budżetu decydujące znaczenie mają dochody czerpane z gospodarki uspołecznionej. Wielkość ich wynosi 365,6 mld zł i stanowi około 90% ogólnej sumy dochodów budżetu państwa.</u> + <u xml:id="u-3.99" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Dochody zaplanowane w budżecie zapewniają zrównoważenie strony wydatkowej i pozostawiają do dyspozycji Rządu na podjęcie dodatkowych zadań nadwyżkę w wysokości 1,5 mld zł. Realizacja ponadplanowej produkcji w przemyśle może tę nadwyżkę powiększyć, przyczyniając się do umocnienia ogólnej równowagi ekonomicznej kraju.</u> + <u xml:id="u-3.100" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Wysoki Sejmie! Wszechstronna analiza projektu planu gospodarczego i budżetu państwa na 1972 r., dokonana przez komisje sejmowe wskazuje, że zawarte w nich zamierzenia odpowiadają najbliższym i najistotniejszym naszym potrzebom i możliwościom dalszego gospodarczego rozwoju kraju i zapewnienia dalszej poprawy w zaspokajaniu potrzeb ludności. Twórcza realizacja niełatwych, lecz ze względu na istniejące rezerwy - możliwych do osiągnięcia celów ujętych w przedstawionym Wysokiemu Sejmowi planie gospodarczym i budżecie, zapewni osiągnięcie ambitnych celów rozwojowych naszego kraju i będzie istotnym krokiem na drodze realizacji zadań nakreślonych w uchwałach VI Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-3.101" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W głębokim przeświadczeniu o słuszności przyjętych założeń w planie gospodarczym i budżecie na 1972 r. i o prawidłowości kierunków działania wytyczonych przez ten plan, w imieniu Komisji Planu Gospodarczego. Budżetu i Finansów wnoszę, aby Wysoki Sejm raczył podjąć uchwałę o narodowym planie gospodarczym oraz uchwalić ustawę budżetową na 1972 r. w brzmieniu przedstawionym przez Rząd wraz z poprawkami komisji sejmowych zawartymi w drukach sejmowych nr 112 i 113.</u> + <u xml:id="u-3.102" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.103" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Marszałek:</u> + <u xml:id="u-3.104" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o sprawozdaniach Rządu z wykonania narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa wraz z wnioskiem Najwyższej Izby Kontroli w przedmiocie absolutorium dla Rządu - za okres 1 stycznia do 31 grudnia 1970 r. (druki nr 78, 79, 107 i 114).</u> + <u xml:id="u-3.105" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Głos zabierze Prezes Najwyższej Izby Kontroli obywatel Mieczysław Moczar.</u> + <u xml:id="u-3.106" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Prezes Najwyższej Izby Kontroli Mieczysław Moczar:</u> + <u xml:id="u-3.107" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Najwyższa Izba Kontroli przedstawiła Wysokiemu Sejmowi uwagi do sprawozdania rządowego za rok 1970. Pragnę przy tym zwrócić uwagę, że od zakończenia roku sprawozdawczego upłynęło już prawie 12 miesięcy, toteż treść mojej wypowiedzi — na tle zadań po VI Zjeździe PZPR i aktualnych problemów towarzyszących realizacji zadań narodowego planu gospodarczego na 1971 rok — traktuje o sprawach dość odległych.</u> + <u xml:id="u-3.108" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Pozwólcie zatem Obywatele Posłowie, że w wystąpieniu swym przypomnę w generalnym zarysie problemy charakteryzujące realizację narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa w roku 1970.</u> + <u xml:id="u-3.109" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Realizacja narodowego planu gospodarczego w 1970 r. przebiegała w szczególnie trudnych warunkach, których źródła przyczynowe Wynikały nieraz, z lat poprzednich i warunkowały nieprawidłowości strukturalne w wielu dziedzinach gospodarki. W latach1969—1970 niemałe trudności spowodowały również niepomyślnie wyniki w produkcji rolniczej.</u> + <u xml:id="u-3.110" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Wprawdzie w rezultacie zgodnego z planem wzrostu produkcji przemysłowej i zwiększonego tempa wzrostu obrotów handlu zagranicznego osiągnięto Stosunkowo wysoki wzrost dochodu narodowego, to jednak pogłębiły się dysproporcje w jego podziale na akumulację i spożycie.</u> + <u xml:id="u-3.111" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Wykonanie narodowego planu gospodarczego w poszczególnych dziedzinach gospodarki narodowej było W 1970 r. nierównomierne. Jakkolwiek zadania w zakresie wartości produkcji przemysłu uspołecznionego wykonano ogółem z nadwyżką, osiągając jej wzrost w porównaniu z 1969 r. o 8,4%, to jednak struktura produkcji nie była w należyty sposób dostosowana do potrzeb rynku krajowego i eksportu, co powodowało m.in. braki towarów w sprzedaży rynkowej, a przy tym wzrost zapasów innych — tzw. niechodliwych towarów.</u> + <u xml:id="u-3.112" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W grupie przedsiębiorstw państwowego przemysłu kluczowego 12% ich ogólnej liczby nie wykonało planu produkcji towarowej na 1970 r. Przedsiębiorstwa przemysłu kluczowego nie wykonały również wielu zadań asortymentowych produkcji.</u> + <u xml:id="u-3.113" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Jak wiadomo, w głównych gałęziach naszego przemysłu wykonanie zadań planu na rok 1970 ukształtowało się następująco:</u> + <u xml:id="u-3.114" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W przemyśle paliw wykonano z nadwyżką plan wydobycia węgla kamiennego. Wydobycie gazu ziemnego wzrosło o około ^1^/3 w porównaniu z rokiem 1969, umożliwiając przeszło dwukrotne zwiększenie jego zużycia na cele energetyczne.</u> + <u xml:id="u-3.115" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W hutnictwie żelaza wykonano z nadwyżką plan produkcji większości podstawowych wyrobów z wyjątkiem wyrobów walcowanych ze stali jakościowej. W hutnictwie metali nieżelaznych nie wykonano planu produkcji cynku i ołowiu.</u> + <u xml:id="u-3.116" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W przemyśle maszynowym, mimo przekroczenia wartościowego planu produkcji, nie wykonano m.in. planu produkcji niektórych obrabiarek do metali, maszyn włókienniczych, maszyn i narzędzi rolniczych, wagonów osobowych, maszyn elektrycznych wirujących, łożysk tocznych i odbiorników radiowych.</u> + <u xml:id="u-3.117" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Również w przemyśle chemicznym, mimo znacznie wyższego niż w innych przemysłach wzrostu produkcji globalnej, planowanych zadań nie zrealizowano. Nie wykonano np. planu produkcji kwasu siarkowego, nawozów azotowych i fosforowych oraz opon trakcyjnych i obuwia gumowego.</u> + <u xml:id="u-3.118" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Uważam za celowe przypomnieć Wysokiej Izbie, że nie wykonano planu produkcji wielu asortymentów istotnych dla zaopatrzenia przemysłu, a zwłaszcza dla potrzeb rynku. I tak, w przemyśle materiałów budowlanych nie zrealizowano zadań produkcji cementu i materiałów ściennych. W przemyśle lekkim nie wykonano planu produkcji niektórych wyrobów pończoszniczych i niektórych asortymentów obuwia, przy jednoczesnym produkowaniu trudno-zbywalnych wyrobów i wzroście ich zapasów.</u> + <u xml:id="u-3.119" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W przemyśle drzewnym nie wykonany został plan produkcji mebli, zaś w przemyśle spożywczym nie wykonano planu produkcji mięsa, cukru, wyrobów czekoladowych, papierosów i innych.</u> + <u xml:id="u-3.120" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Prawdą jest, że na niewykonanie niektórych zadań produkcyjnych w przemyśle wpłynęły m.in. opóźnienia w. oddawaniu do użytku inwestycji i nieosiąganie projektowanych zdolności produkcyjnych, w tym również z powodu trudności w opanowaniu nowych technologii, złego stanu technicznego niektórych maszyn i urządzeń oraz nieterminowych dostaw materiałowych i kooperacyjnych. Wartość utraconej z tego tytułu produkcji Główny Urząd Statystyczny szacuje na ponad 6 mld zł.</u> + <u xml:id="u-3.121" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Wysoka Izbo! Jak już wspomniałem, dla rolnictwa rok 1970 był drugim z kolei rokiem niepomyślnym, w którym, produkcja roślinna, mimo wzrostu w stosunku do 1969 r. o 4,1%, nie osiągnęła poziomu ż roku 1968. Nastąpił co prawda wzrost plonów i zbiorów ziemniaków, roślin oleistych, siana oraz warzyw, jednak, na skutek niekorzystnych warunków atmosferycznych, zbiory zbóż były niższe aniżeli w 1969 r. o około 2,3 mln ton.</u> + <u xml:id="u-3.122" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W 1970 r. zwiększono zaopatrzenie rolnictwa w podstawowe środki produkcji. Zużycie nawozów sztucznych, chociaż nie osiągnęło poziomu planowanego, wzrosło o prawie 13%. Wzrosło też znacznie zaopatrzenie rolnictwa w pasze treściwe. O około 8% wzrosły dostawy traktorów i podstawowych maszyn rolniczych, jednakże znaczna część planowanego asortymentu dostaw nie została wykonana. W dalszym ciągu utrzymywał się brak części zamiennych. Nie zaspokajały również potrzeb wsi, mimo wzrostu w porównaniu z 1969 r., dostawy materiałów budowlanych, co hamowało niezbędny rozwój szczególnie budownictwa inwentarskiego.</u> + <u xml:id="u-3.123" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Przewozy ładunków środkami transportu uspołecznionego wzrosły w porównaniu z 1969 r. o 6,5%. Niższy od ogólnego był jednak wzrost przewozów kolejowych, których plan wykonano w 98,5%. Wpłynęły na to niedobory zdolności przewozowej, a również w pewnym stopniu — niekorzystne warunki atmosferyczne w I kwartale 1970 r. Nie wykonały również zadań planowych branżowe przedsiębiorstwa transportowe — głównie z powodu złego stanu technicznego taboru i nienależytego wykorzystania jego ładowności. Natomiast z nadwyżką wykonały plan przewozu ładunków — przedsiębiorstwa Państwowej Komunikacji Samochodowej.</u> + <u xml:id="u-3.124" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Nakłady na inwestycje w gospodarce narodowej wzrosły ogółem w stosunku do 1969 r. o 4%, należy przy tym podkreślić pewne ograniczenie tempa wzrostu nakładów inwestycyjnych w porównaniu z 1969 r., w którym wzrost nakładów wyniósł ponad 8%. Nadal występował wzrost kosztów wielu inwestycji oraz wydłużanie cykli inwestycyjnych. Przyczyniały się do tego częste nieprawidłowości na wszystkich etapach procesu inwestycyjnego, a ponadto niedobory zdolności produkcyjnej przedsiębiorstw wykonawczych - zwłaszcza specjalistycznych, oraz braki niektórych materiałów budowlanych i instalacyjnych. Realizację inwestycji przemysłowych opóźniały m.in. nieterminowe oraz niekompletne dostawy maszyn i urządzeń przeznaczonych do montażu.</u> + <u xml:id="u-3.125" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Obroty handlu zagranicznego wzrosły w porównaniu z 1969 r. o prawie 13% i były znacznie wyższe od założonych w planie. W eksporcie największą dynamikę wzrostu wykazały towary rolno-spożywcze, znacznie przekraczające zadania planowe. W porównaniu z rokiem poprzednim najbardziej wzrósł w stosunku do zadań planu import towarów konsumpcyjnych pochodzenia przemysłowego.</u> + <u xml:id="u-3.126" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W 1970 r. uzyskano wyższe od planowanego dodatnie saldo obrotów z krajami kapitalistycznymi, stwarzając warunki do poprawy bilansu płatniczego.</u> + <u xml:id="u-3.127" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Dochód narodowy wytworzony wzrósł w porównaniu z 1969 r. o 5,7%. a dochód narodowy do podziału o 5,3%.</u> + <u xml:id="u-3.128" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W ogólnym podziale dochodu nie osiągnięto planowanego przyrostu spożycia z dochodów osobistych, przekraczając planowany przyrost w pozostałych pozycjach - szczególnie w zapasach.</u> + <u xml:id="u-3.129" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Przyrost dochodów pracowniczych w 1970 roku był znacznie niższy aniżeli w latach poprzednich. Wzrosły natomiast koszty utrzymania, w związku z czym przeciętna płaca realna wzrosła o 1,4%, a w niektórych grupach pracowniczych nastąpił nawet spadek płac realnych.</u> + <u xml:id="u-3.130" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Niekorzystnie również ukształtowała się sytuacja w budownictwie mieszkaniowym. Tempo wzrostu budownictwa mieszkaniowego było najniższe w porównaniu z pozostałymi czterema latami planu 5-letniego. Trudniej sza sytuacja wystąpiła w uspołecznionym budownictwie mieszkaniowym. W tej grupie budownictwa oddano do użytku dla ludności nierolniczej powierzchnię mieszkaniową nawet o 1,6% mniejszą aniżeli w 1969 r.</u> + <u xml:id="u-3.131" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Wykonanie zadań w dziedzinie oświaty i kultury wykazuj e niedociągnięcia w zakresie opieki nad społecznym ruchem kulturalnym oraz nad zabezpieczeniem dóbr kultury narodowej. W szkolnictwie — zwłaszcza podstawowym — utrzymywały się nadal znaczne różnice w poziomie nauczania, uwarunkowane m.in. zróżnicowaniem poziomu kadr nauczycielskich.</u> + <u xml:id="u-3.132" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Przechodząc do sprawy wykonania budżetu państwa, należy zaznaczyć, że dochody budżetu w 1970 r. - z uwzględnieniem zmian dokonanych na podstawie ustawowych upoważnień - zrealizowano w 101,2% a wydatki w 96,8%, uzyskując nadwyżkę dochodów nad wydatkami w wysokości ponad 10 mld zł. Nadwyżkę tę osiągnięto w budżecie centralnym przy zrównoważeniu wydatków i dochodów w budżetach terenowych.</u> + <u xml:id="u-3.133" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Wysoka Izbo! Realizację zadań narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa utrudniały w poważnym stopniu nie tylko strukturalne dysproporcje i napięcia tkwiące w planie 5-letnim, ale również brak należytej dyscypliny wykonywania zadań wynikających z planów gospodarczych, czemu towarzyszyło często nieprzestrzeganie zasad gospodarności w dysponowaniu środkami produkcji i funduszami społecznymi.</u> + <u xml:id="u-3.134" who="#PoselDabrowskiKonstanty">W celu przeciwdziałania niekorzystnym napięciom i trudnościom w realizacji podstawowych zadań narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa, Rząd podejmował w 1970 r. wiele decyzji i środków organizacyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.135" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Podejmowano między innymi środki zmierzające do podniesienia efektywności inwestycji w drodze poprawy koncentracji i organizacji wykonawstwa inwestycyjnego. Czynić no starania na rzecz usprawnienia organizacji produkcji przemysłowej w celu przeciwdziałania nadmiernym kosztom wytwarzania. Dążono do podniesienia efektywności badań naukowych i postępu technicznego. Zwiększano zaopatrzenie rolnictwa w środki produkcji. Podejmowano środki w kierunku zwiększenia zdolności przewozowej transportu, zwłaszcza kolejowego. W handlu wewnętrznym czyniono wysiłki w kierunku łagodzenia trudności zaopatrzeniowych i utrzymania równowagi rynku.</u> + <u xml:id="u-3.136" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Niemniej jednak stwierdzić należy, że decyzje podejmowane przez Rząd na niektórych odcinkach naszego życia gospodarczego okazały się mało skuteczne, a niektóre z nich cechował brak uwzględniania społeczno-politycznych następstw, jak np. decyzja o podwyżce cen artykułów spożywczych, która w określonej sytuacji zahamowania wzrostu realnych zarobków — znalazła się u podłoża przyczyn wydarzeń grudniowych.</u> + <u xml:id="u-3.137" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Biorąc pod uwagę, że:</u> + <u xml:id="u-3.138" who="#PoselDabrowskiKonstanty">— dokonane w rezultacie tych wydarzeń zmiany na stanowiskach państwowych wynikłe z postanowień VII Plenum KC naszej partii spowodowały unormowanie sytuacji społeczno-gospodarczej w kraju, — podjęte z kolei przez Rząd decyzje, w oparciu o postanowienia VII Plenum KC PZPR oraz uchwały Sejmu z dnia 23 grudnia 1970 r. stworzyły warunki do stopniowego łagodzenia wielu narosłych dysproporcji ekonomicznych i nabrzmiałych problemów społecznych, — realizacja narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa w 1970 r. przyniosła postęp na wielu odcinkach, a błędy polityki gospodarczej i społecznej zostały skorygowane, — Najwyższa Izba Kontroli na podstawie art. 28d Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz art. 4 ust. 1 lit.. a ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli - uważa za uzasadnione przedłożenie Wysokiej Izbie wniosku o udzielenie Rządowi absolutorium - za okres od 1 stycznia 1970 r. do 31 grudnia 1970 r. Dziękuję bardzo.</u> + <u xml:id="u-3.139" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.140" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Marszałek:</u> + <u xml:id="u-3.141" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Dziękuję Prezesowi Najwyższej Izby Kontroli Mieczysławowi Moczarowi.</u> + <u xml:id="u-3.142" who="#PoselDabrowskiKonstanty">Obecnie głos ma sprawozdawca punktu 3 porządku dziennego - poseł Zbigniew Krzysztoforski.</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt przedłożyć Wysokiej Izbie sprawozdanie z wykonania uchwały Sejmu PRL z dnia 22 grudnia 1969 r. o narodowym planie gospodarczym na rok 1970 oraz ustawy budżetowej na rok 1970.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Sprawozdanie Rządu PRL z wykonania planu na rok 1970 było wnikliwie rozpatrywane przez wszystkie komisje sejmowe, przy czym komisje wniosły ogółem 132 uwagi i zgłosiły 168 postulatów i wniosków zmierzających do poprawy sytuacji w różnych dziedzinach naszego życia gospodarczego. Wszystkie te uwagi i wnioski przekazane zostały do poszczególnych resortów. Pozwolę sobie przedstawić Wysokiemu Sejmowi reasumpcję tych uwag i wniosków komisji sejmowych.</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Podstawowe zadania na rok 1970 zostały wykonane. Osiągnięto niewątpliwie przyspieszenie tempa wzrostu wydajności pracy, poprawę inwestycji, wzrost eksportu do krajów kapitalistycznych oraz pewną poprawę w dziedzinie transportu, niemniej, niewykonanie w pełni niektórych założeń i brak właściwych proporcji rozwojowych przy niekorzystnych warunkach dla rolnictwa, spowodowało utrzymanie się i spotęgowanie wielu napięć w gospodarce, rzutujących na sytuację, jaka zaistniała pod koniec 1970 r.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Dochód narodowy w 1970 r. wyniósł 739,8 mld zł, a więc był większy o 5,7% w porównaniu do roku 1969, a jego wzrost był w przybliżeniu zgodny z tempem wzrostu założonym w planie. Jednakże pomimo osiągnięcia stosunkowo wysokiego tempa wzrostu dochodu narodowego, a także produkcji, naruszone zostały właściwe proporcje pomiędzy wzrostem akumulacji a wzrostem spożycia. Zaniedbania w rozwoju produkcji artykułów konsumpcyjnych były jedną z przyczyn zahamowania wzrostu realnych zarobków ludności. Należy przy tym podkreślić, że nie zostały wykonane i tak niskie zadania narodowego planu gospodarczego w dziedzinie wzrostu spożycia i dochodów ludności.</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Ograniczenie wzrostu dochodów ludności, przy jednoczesnym narastaniu trudnych warunków mieszkaniowych i socjalnych, stanowiły materialne tło narastających w ciągu 1970 roku napięć społecznych.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Zadania narodowego planu gospodarczego na rok 1970, liczone w wartości produkcji globalnej, wykonane zostały w 101%, niemniej jednak w strukturze produkcji przemysłowej wystąpiły pewne odchylenia od NPG.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">W przemyśle uspołecznionym, głównie w resortach przemysłu ciężkiego, lekkiego, maszynowego i Komitetu Drobnej Wytwórczości, wystąpiło przekroczenie planu o 11,8 mld zł, natomiast nie osiągnęły założonego w planie poziomu produkcji przemysł spożywczy i chemiczny.</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Przekroczenia planu produkcji przez przemysł w 85% dotyczyły grupy „A”, nie wywarły więc korzystnego wpływu na kształtowanie się sytuacji na rynku. Niewykonanie natomiast planu produkcji wielu artykułów grupy „B”, a w szczególności planu produkcji mięsa i niektórych atrakcyjnych artykułów przemysłowych, spowodowało zmniejszenie możliwości wzrostu bieżącej konsumpcji, a tym samym uniemożliwiło osiągnięcie założonych w planie wskaźników wzrostu spożycia.</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">27</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">V sesja Sejmu — 18 posiedzenie z 21 grudnia 1971 r.</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Projekty: uchwały o NPG i ustawy budżetowej na 1972 r.</u> + <u xml:id="u-4.11" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Czynnikiem dynamizującym rozwój produkcji w 1972 r. był więc wzrost produkcji na cele zaopatrzeniowe i eksport, natomiast tempo dostaw rynkowych było stosunkowo niskie.</u> + <u xml:id="u-4.12" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">W przemyśle paliw i energetyce ustalone plany produkcyjne zostały wykonane. Pomimo wykonania z nadwyżką planu wydobycia węgla, sytuacja w zaopatrzeniu ludności była napięta, co było wynikiem wyjątkowo trudnych warunków atmosferycznych w zimie 1969/1970 r., a także trudności w transporcie.</u> + <u xml:id="u-4.13" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Nie unikniono również trudności w pokryciu pełnego zaopatrzenia na moc i energię elektryczną. Mimo pewnej poprawy, wskutek awarii urządzeń i opóźnień w oddawaniu do użytku nowych inwestycji, nadal występowały wyłączenia prądu z sieci odbiorców, co również stwarzało nie najlepszą atmosferę wśród społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-4.14" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">W hutnictwie pomyślnie wykonano plan produkcji wszystkich podstawowych wyrobów, a zwłaszcza stali, rur i wyrobów walcowanych. Natomiast nie wykonano zadań w hutnictwie metali nieżelaznych i to wyrobów podstawowych, jak cynk i ołów.</u> + <u xml:id="u-4.15" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">W okresie sprawozdawczym nastąpił szybki wzrost produkcji przemysłu chemicznego. Produkcja przemysłu chemicznego wzrosła szybciej od całej produkcji przemysłowej, choć plan nie został w pełni wykonany. Na uwagę zasługuje przekroczenie planu dostaw na rynek o 12,4% artykułów farmaceutycznych, artykułów kosmetycznych oraz syntetycznych środków do prania.</u> + <u xml:id="u-4.16" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">W przemyśle maszynowym w 1970 roku osiągnięto znaczny wzrost produkcji w dziedzinach preferowanych, jak elektronika, automatyka, maszyny matematyczne, produkcja włókien syntetycznych i tworzywa sztuczne — średnio o kilkanaście procent. Intensywnie rozwijano w tym czasie produkcję opartą na licencjach zagranicznych, między innymi wydatnie zwiększono produkcję samochodów fiat 125 P z 14 700 sztuk w 1969 r. do 28 600 sztuk w roku sprawozdawczym, a także silników wysokoprężnych, co szczególnie przyczyniło się do złagodzenia występujących niedoborów tych silników.</u> + <u xml:id="u-4.17" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Pomimo dużego przyrostu produkcji w porównaniu z rokiem poprzednim, przemysł elektrotechniczny i teletechniczny nie zaspokoił w 1970 r. aktualnych potrzeb na wiele wyrobów u odbiorców krajowych oraz potrzeb eksportu. Dotyczyło to szczególnie urządzeń radiolokacyjnych, radiokomunikacyjnych, łączności przewodowej i niektórych podzespołów. W wyniku ograniczonego potencjału bazy techniczno-usługowej łączności, liczba nie załatwionych zgłoszeń na założenie aparatów telefonicznych wzrosła o 54 tys. i wyniosła w 1970 r. 349 tys. | Niepomyślnie przebiegała realizacja planu produkcji niektórych deficytowych wyrobów na potrzeby rynku i budownictwa mieszkaniowego, a więc produkcja artykułów sanitarno-technicznych, takich jak wanny, zlewy, kuchnie gazowe, grzejniki centralnego ogrzewania itp. Jednocześnie przemysł przekroczył plany produkcji innych artykułów, na które nie było dostatecznego zapotrzebowania, w wyniku czego wzrosły zapasy tych artykułów.</u> + <u xml:id="u-4.18" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Jak stwierdziła Najwyższa Izba Kontroli struktura produkcji, ogólnie biorąc, ukształtowała się niekorzystnie z punktu widzenia możliwości wzrostu konsumpcji i zaspokojenia potrzeb ludności. Sprzedaż detaliczna była w tej sytuacji w 1970 r. na poziomie nieco niższym niż założono w planie i ukształtowała się w wysokości 453 mld zł, przy czym dynamika sprzedaży była niższa niż w 1969 r. i niższa niż w 1968 r.</u> + <u xml:id="u-4.19" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Przemysł materiałów budowlanych wykonał plan produkcji globalnej. Dotkliwe jednak było dla naszej gospodarki niewykonanie zadań tego przemysłu w takich wyrobach, jak cement i materiały ścienne. Wraz z zadaniami dodatkowymi niedobór cementu w 1970 r. wyniósł 320 tys. ton, co znalazło wyraz przede wszystkim w niedostatecznym zaopatrzeniu przedsiębiorstw budowlano-montażowych oraz w niższych o około 17% od planowanych dostawach dla CRS — „Samopomoc Chłopska”, dla Komitetu Drobnej Wytwórczości - o około 22% oraz o kilka procent - dla resortu łączności, spółdzielczości pracy i Ministerstwa Rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-4.20" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Trudna sytuacja w rolnictwie w latach 1969 i 1970 spowodowała niepełne wykonanie planu produkcji w przemyśle spożywczym, w którym szczególnie nie wykonano zadań NPG w produkcji mięsa i tłuszczów zwierzęcych oraz cukru. Trudności w przemyśle mięsnym wynikały przede wszystkim ze zmniejszonego skupu żywca, nierytmicznych dostaw żywca oraz z braku zaopatrzenia w opakowania. Dostawy mięsa na rynek były w tej sytuacji mniejsze o około 10 tys. ton niż planowano i ukształtowały się mniej więcej na poziomie dostaw z 1969 r.</u> + <u xml:id="u-4.21" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Ogółem plan dostaw artykułów żywnościowych na zaopatrzenie rynku wykonano w 98,7%.</u> + <u xml:id="u-4.22" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">W rolnictwie 1970 rok zaliczony został do drugiego z kolei roku niepomyślnego. Wprawdzie produkcja globalna rolnictwa była niewiele niższa od założonej szacunkowo w NPG, ale w wyniku nieurodzaju pasz w 1969 r. produkcja zwierzęca w 1970 r. ukształtowała się na poziomie niższym niż w 1969 r., co znalazło swoje odbicie przede wszystkim w niższym o około 2% skupie żywca oraz sytuacji rynkowej w 1970 r.</u> + <u xml:id="u-4.23" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Natomiast 1970 r. był korzystny dla roślin oleistych, okopowych, warzyw, produkcji zielonek i siana. Zbiory warzyw przekroczyły 4 mln ton, a zbiory ziemniaków przekroczyły 50 mln ton, co z kolei umożliwiło wzrost pogłowia trzody chlewnej w roku bieżącym.</u> + <u xml:id="u-4.24" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Relacja cen na artykuły rolne w stosunku do cen na środki produkcji rolnej, nie stwarzała bodźców do rozwijania i intensyfikacji produkcji rolnej, a w niektórych gałęziach produkcji rolnej - nie gwarantowała minimum opłacalności.</u> + <u xml:id="u-4.25" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">W rolnictwie dążono do samowystarczalności w produkcji zbożowej, nie tylko przez odpowiednie oddziaływanie na zwiększenie wydajności zbóż, ale również poprzez ograniczenie importu pasz, co hamowało rozwój hodowli trzody chlewnej i zmniejszało możliwości intensyfikacji produkcji zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-4.26" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Zatrudnienie w gospodarce uspołecznionej wyniosło w 1970 r. 9 664 tys. osób i było o około 58 tys. osób mniejsze niż planowane. Jedynie w resorcie gospodarki komunalnej i mieszkaniowej oraz w transporcie i łączności wskaźnik zatrudnienia przekroczył zadania NPG, a w pozostałych działach kształtował się na poziomie 98—99%. Zmniejszony przyrost siły roboczej oraz środki podjęte przez Rząd spowodowały więc zmniejszenie dynamiki zatrudnienia.</u> + <u xml:id="u-4.27" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">W 1970 r. kontynuowano wprowadzenie w życie III etapu nowego systemu zaopatrzenia emerytalnego. W rezultacie przeciętna renta była w 1970 r. o około 9% wyższa niż w 1969 r.</u> + <u xml:id="u-4.28" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Wprowadzany w życie w 1970 r. system tzw. — „bodźców ekonomicznych” - z uwagi na związane z nim zamrożenie płac i niejasności w przewidywanych zarobkach - nie został przychylnie przyjęty przez załogi przedsiębiorstw i wzbudzał niezadowolenie.</u> + <u xml:id="u-4.29" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Mimo to, udział wydajności pracy, biorąc pod uwagę produkcję globalną przypadającą na 1 zatrudnionego, wzrósł w całym przyroście produkcji przemysłowej do około 78% i przekroczył udział założony w NPG na 1970 r.</u> + <u xml:id="u-4.30" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Sytuacja w transporcie była na początku 1970 r. bardzo niekorzystna. Powstałe w I kwartale zaległości spowodowały, że plan przewozów, mimo pełnej mobilizacji i stosowania różnorodnych środków, nie został w ciągu całego roku w pełni wykonany; między innymi PKP nie dokonały przewozów około 3 mln ton ładunków, a zaległości przewozowe w całym transporcie wynosiły 6 mln ton. Mimo pewnych postępów stan techniczny był nadal bardzo niezadowalający, a brak wagonów dotkliwy.</u> + <u xml:id="u-4.31" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Dla poprawienia sytuacji w transporcie Rząd podjął wiele kroków organizacyjnych i inwestycyjnych, które w końcowym efekcie wpłynęły przede wszystkim na poprawę pracy kolei, na przyspieszenie realizacji programu jej modernizacji i rozwoju.</u> + <u xml:id="u-4.32" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Plan przewozów pasażerskich wykonano prawie w 100%, nie nastąpiła jednak odczuwalna poprawa warunków podróżowania.</u> + <u xml:id="u-4.33" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Trudności w związku z sytuacją w kolejnictwie występowały również w transporcie samochodowym, który otrzymał zwiększone zadania. Przyczyną tych trudności było niewystarczające zaplecze naprawcze i obsługowe, niedociągnięcia w organizacji pracy i niedostateczne w stosunku do potrzeb dostawy części zamiennych.</u> + <u xml:id="u-4.34" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Korzystnie ukształtowały się wyniki finansowe żeglugi, ale rozwój obrotów morskich handlu zagranicznego był mniejszy od zdolności przewozowej żeglugi, przy czym nie osiągnięto planowanego udziału floty polskiej w obrotach morskich handlu zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-4.35" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Obroty towarowe z zagranicą wzrosły w porównaniu do roku 1969 - w eksporcie o 12,9%, a w imporcie o 12,4%.</u> + <u xml:id="u-4.36" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">W eksporcie nastąpił wzrost udziału towarów rolno-spożywczych, a nie maszyn i urządzeń, jak zakładano w planie. W imporcie nastąpił wzrost udziału paliw, surowców i materiałów. Import maszyn i urządzeń z krajów kapitalistycznych został w porównaniu do 1969 r. zmniejszony.</u> + <u xml:id="u-4.37" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Przekroczenie planu w handlu zagranicznym zostało uzyskane na skutek dobrej koniunktury na rynkach zagranicznych oraz wzrostu cen wielu towarów eksportowanych na rynki zachodnie. Szczególne znaczenie miało podwyższenie cen dewizowych węgla w eksporcie, które zwiększyło wpływy z eksportu o około 100 min złotych dewizowych.</u> + <u xml:id="u-4.38" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Podstawowe zadania handlu zagranicznego założone w planie na rok 1970 — to jest zapewnienie wzmocnienia równowagi bilansu płatniczego, zostało w zasadzie osiągnięte.</u> + <u xml:id="u-4.39" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Nakłady inwestycyjne w gospodarce narodowej wyniosły w 1970 r. ogółem 206,8 mld zł i były wyższe od zadań NPG o 6,8 mld zł.</u> + <u xml:id="u-4.40" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">W 1970 r. w wyniku oddawania do użytku wielu nowych obiektów, występowało stosunkowo wysokie tempo przyrostu majątku trwałego. Nie zostały jednak oddane do użytku inwestycje o wartości 22 mld zł, z których część miała być eksploatowana już w 1969 r. Zostało to spowodowane przede wszystkim opóźnieniem w dostawach maszyn i urządzeń do nowych inwestycji, a także niedostatecznym tempem robót budowlanych i montażowych, zwłaszcza w przemyśle przetwórczym i w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-4.41" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Nie osiągnięto planowanych przyrostów zdolności produkcyjnych w zakresie wielu wyrobów. Szczególnie odczuwalny był niedobór w przyroście zdolności produkcyjnych masła i przerobu mleka.</u> + <u xml:id="u-4.42" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Nie przekazano do użytku około 300 łóżek w szpitalach. Niewykonanie planu przyrostu łóżek szpitalnych pogorszyło jeszcze trudną sytuację w szpitalnictwie, szczególnie w mniejszych miastach.</u> + <u xml:id="u-4.43" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">W roku 1970 oddano do użytku 2 676 nowych izb lekcyjnych w szkołach podstawowych, ale plan inwestycyjny w resorcie oświaty - i tak stosunkowo skromny - nie został w pełni wykonany. W tym czasie nastąpiło pewne uporządkowanie procesu inwestycyjnego. Ograniczono tempo wzrostu nakładów inwestycyjnych, poprawiono, chociaż jeszcze niedostatecznie, koncentrację nakładów inwestycyjnych i potencjału przerobowego przedsiębiorstw budowlanych.</u> + <u xml:id="u-4.44" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Efektywność procesu inwestycyjnego obniżało nieterminowe i często niepełne uzyskiwanie planowanych efektów gospodarczych oraz przedłużenie cykli realizacji inwestycji. Mówił o tym prezes NIK.</u> + <u xml:id="u-4.45" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">W ramach planu inwestycyjnego w 1970 r. oddano do użytku 627 200 izb mieszkalnych, wykonując zadanie NPG w 100,2%, ale tempo wzrostu budownictwa mieszkaniowego było najniższe w okresie całego pięciolecia 1965— 1970.</u> + <u xml:id="u-4.46" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">W roku 1970 nastąpił dalszy wzrost indywidualnego budownictwa mieszkaniowego, jednak zapotrzebowanie osób budujących domy jednorodzinne na pomoc państwa w formie kredytu bankowego nie było w pełni zaspokojone. Ustalone w NPG limity kredytowe na potrzeby indywidualnego budownictwa mieszkaniowego ludności nierolniczej w wysokości 1 050 mln zł pokrywały około 66% zapotrzebowania. Główną przyczyną ograniczenia pomocy kredytowej dla indywidualnego budownictwa mieszkaniowego były niewystarczające w stosunku do zapotrzebowania dostawy rynkowe materiałów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-4.47" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">W 1970 r. pogłębiły się więc dysproporcje między potrzebami mieszkaniowymi a możliwościami ich zaspokojenia, tym bardziej że w ostatnich latach znacznie wzrosły potrzeby mieszkaniowe, wynikające z układu demograficznego.</u> + <u xml:id="u-4.48" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Niedostateczna poprawa warunków bytowych ludności znalazła swój wyraz również i w innych dziedzinach. Tempo wzrostu przychodów pieniężnych ludności było znacznie wolniejsze niż w 1969 r. lub w latach poprzednich i wynosiło średnio 4,5%, a koszty utrzymania wzrastały przeciętnie o 1,2% w roku. Realne dochody ludności nierolniczej wzrosły w 1970 r. tylko o 3,8%, a w przeliczeniu na 1 osobę tylko o 2,1%.</u> + <u xml:id="u-4.49" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Niekorzystne wyniki produkcji rolniczej w 1970 r. spowodowały, że w zasadzie nie uzyskano wzrostu realnych dochodów ludności rolniczej, przeznaczonych na konsumpcję i inwestycje nierolnicze. W tych warunkach wyraźnemu zwolnieniu uległa dynamika wzrostu oszczędności. Przyrost oszczędności w PKO wyniósł tylko 10,2 mld zł.</u> + <u xml:id="u-4.50" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Wiele ujemnych czynników, o których wspomniałem, a także trudności w pełnym zaopatrzeniu rynku w niektóre towary - zwłaszcza w mięso — powodowały, że w 1970 r. był w odczuciu społecznym rokiem trudnym.</u> + <u xml:id="u-4.51" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">W wyniku doniosłych decyzji partii, już w końcu grudnia przystąpiono do realizacji wielu posunięć zmierzających do szybkiej poprawy poziomu życia ludności.</u> + <u xml:id="u-4.52" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Przypomnę, że było to:</u> + <u xml:id="u-4.53" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">— podniesienie z dniem 1 grudnia 1970 r. najniższych płac i przyznanie dodatków do poborów dla zarabiających mniej niż 2 tys. zł, — podwyższenie zasiłków rodzinnych dla rodzin o dochodzie do 1000 zł miesięcznie na osobę i posiadających najniższe renty.</u> + <u xml:id="u-4.54" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Budżet państwa w 1970 r., po uwzględnieniu zmian w ciągu roku został zrealizowany po stronie dochodów w 101,2%, a po stronie wydatków 96,8%.</u> + <u xml:id="u-4.55" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">W ciągu 1970 r. Rząd rozwinął działalność zmierzającą do udoskonalenia systemu finansowego oraz prawidłowego wykonania budżetu. Przeprowadzono reformę prawa budżetowego, dokonano zmiany systemów finansowych i rozliczeń przedsiębiorstw z budżetem państwa oraz skoncentrowano działalność na zapewnieniu równowagi pieniężno-rynkowej. Podjęto decyzje ograniczające wydatki na cele nieprodukcyjne oraz kroki zmierzające do likwidacji bądź ograniczenia zaległości podatkowych.</u> + <u xml:id="u-4.56" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">W następstwie przeprowadzonej reformy bankowości zostały rozszerzone obowiązki aparatu bankowego w zakresie oddziaływania na procesy gospodarcze. Wpływ aparatu bankowego i finansowego na kształtowanie się czynników warunkujących równowagę pieniężno-rynkową był realizowany na wielu odcinkach poprzez finansowanie, kredytowanie i kontrolę gospodarki uspołecznionej, oddziaływanie na racjonalne i efektywne wykorzystanie środków w toku realizacji planów, gromadzenie zapasów i dyscyplinę w wydatkowaniu funduszu płac.</u> + <u xml:id="u-4.57" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Trzeba podkreślić, że w wyniku działania Rządu obniżony został poziom kosztów w gospodarce narodowej. Został przekroczony plan wpływów z akumulacji przedsiębiorstw uspołecznionych.</u> + <u xml:id="u-4.58" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Wysoka Izbo! Analiza całokształtu wyników gospodarowania w 1970 r. przeprowadzona przez wszystkie komisje sejmowe wykazała, że podstawowe zadania planu gospodarczego i budżetu państwa, mimo dotkliwych dla społeczeństwa napięć i trudności, zostały wykonane — zgodnie z uchwałą z dnia 22 grudnia 1969 r. o narodowym planie gospodarczym na rok 1970 oraz ustawą budżetową na rok 1970.</u> + <u xml:id="u-4.59" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Zgodnie z wnioskami komisji sejmowych oraz w imieniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów zgłaszam projekt następującej uchwały:</u> + <u xml:id="u-4.60" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">1) Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zatwierdza sprawozdanie Rządu z wykonania planu gospodarczego za rok 1970.</u> + <u xml:id="u-4.61" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">2) Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zatwierdza sprawozdanie Rządu z wykonania budżetu państwa - za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1970 r.</u> + <u xml:id="u-4.62" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">3) Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zgodnie z wnioskiem Najwyższej Izby Kontroli udziela Rządowi absolutorium - za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1970 roku.</u> + <u xml:id="u-4.63" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-4.64" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Marszałek:</u> + <u xml:id="u-4.65" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Otwieram łączną dyskusję nad projektem uchwały o narodowym planie gospodarczym na 1972 r., nad projektem ustawy budżetowej na rok 1972 oraz nad sprawozdaniami Rządu z wykonania narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa wraz z wnioskiem Najwyższej Izby Kontroli w przedmiocie absolutorium dla Rządu za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1970 roku.</u> + <u xml:id="u-4.66" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Udział w dyskusji zgłosiło 19 posłów.</u> + <u xml:id="u-4.67" who="#PoselKrzysztoforskiZbigniew">Jako pierwszy zabierze głos poseł Jan Szydlak.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselSzydlakJan">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Wczoraj upłynął rok od pamiętnego VII Plenum KC PZPR, którego uchwały miały decydujące znaczenie dla rozwiązania tragicznego konfliktu społecznego, dla przezwyciężenia trudności, w obliczu których stał wówczas nasz kraj.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselSzydlakJan">Osiągnięcia produkcyjne i wartości ideowe, jakie wzbogaciły nasze życie w mijającym roku - najlepszą miarą żywotnych sił naszej partii, naszej klasy robotniczej, naszego narodu. Istotny wkład do tego dorobku wniosły prace Sejmu.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselSzydlakJan">Dziś, na podstawie dorobku 1971 r., z jasną świadomością zadań, które mamy do wykonania, Wysoka Izba przystępuje do rozpatrzenia projektu narodowego planu gospodarczego i budżetu na 1972 r.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselSzydlakJan">Projekt ten stanowi w odniesieniu do gospodarki dalszą konkretyzację linii przewodnich nakreślonych przez VII i VIII Plenum Komitetu Centralnego, a zarazem wyraża w sposób planistyczny pierwszy roczny odcinek realizacji programu uchwalonego na VI Zjeździe naszej partii. Zasadniczą sprawą obecnego okresu jest stworzenie w narodowym planie gospodarczym podstawowych przesłanek do wprowadzenia w życie polityki społeczno-gospodarczej, określonej przez VI Zjazd, dla jej konsekwentnego przeprowadzenia - mimo ciążących w dalszym ciągu na naszej gospodarce nawarstwionych w ciągu lat trudności.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselSzydlakJan">W swoich głównych kierunkach projekt planu na rok 1972 spełnia wymogi postawione przed Rządem w referacie programowym I Sekretarza KC PZPR tow. Edwarda Gierka i w uchwale VI Zjazdu. Zapewnia właściwą dynamikę produkcji, zwłaszcza przemysłowej oraz kontynuację szybkiego tempa wzrostu stopy życiowej, przy równoczesnym utrzymaniu tempa wzrostu nakładów inwestycyjnych. Można więc powiedzieć, że w projekcie tym słusznie dąży się do skojarzenia bieżących i przyszłych potrzeb społecznych, zapewniając dalszy socjalistyczny rozwój kraju, umocnienie jego siły ekonomicznej i pozycji międzynarodowej.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselSzydlakJan">Podkreślając te dominujące cechy przyszłorocznego programu rozwoju kraju, nie zapominamy ani na chwilę o niemałych jeszcze trudnościach, które napotykaliśmy w bieżącym roku i które nie znikną również w sposób automatyczny w roku przyszłym. Ich przeciwwagą, umożliwiającą skuteczne realizowanie nowej polityki gospodarczej, jest atmosfera polityczna, aktywność i ofiarność załóg fabrycznych - wszystkie te niewymierne, lecz doniosłe czynniki, które, jak wykazało doświadczenie przetwarzają się w bezpośrednie rezultaty gospodarcze.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselSzydlakJan">Dysponujemy nadal dużymi rezerwami, a ofiarność i inicjatywa klasy robotniczej oraz kadry kierowniczej przedsiębiorstw, umożliwią ich pełniejsze wykorzystanie. Chodzi więc o to, aby tej inicjatywie pomóc, tworząc lepsze warunki organizacyjne i ekonomiczne dla efektywnej pracy.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselSzydlakJan">Doświadczenie bieżącego roku dowodzi, że szybszy wzrost szeroko pojętej konsumpcji — staje się w obecnej fazie rozwoju nieodłącznym warunkiem prowadzenia skutecznej polityki rozwojowej, umocnienia socjalistycznych stosunków produkcji, warunkiem rzeczywistego przekształcenia gospodarki w bardziej nowoczesną i efektywną. To założenie znajduje swój odpowiednik we wskaźnikach planu na rok przyszły. Przewiduje on, że przeciętna płaca realna wzrośnie o 3,5%. Uwzględniając, że w bieżącym roku wzrost przeciętnej realnej płacy wyniesie ponad 5%, łącznie więc za dwa lata zwiększą się płace realne o prawie 8,7%. Spożycie zwiększy się ogółem o 7,2%, czyli szybciej niż dochód narodowy, zaś spożycie z dochodów osobistych o 6,3%, a więc w tempie zbliżonym do wzrostu wytworzonego dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselSzydlakJan">Kardynalnym warunkiem takiego tempa wzrostu płac realnych i spożycia jest pełne osiągnięcie planowanej dynamiki wzrostu produkcji oraz wydajności pracy; przyrost produkcji czystej w przemyśle powinien wynieść około 8%, zaś w rolnictwie około 2,3%. Chciałbym podkreślić, że założenia te przyjęte są dość ostrożnie i że są niższe od rezultatów bieżącego roku. Mogą więc one zostać z całą pewnością przekroczone. Jest to przede wszystkim pożądane w działach produkcji decydujących o zaopatrzeniu rynku wewnętrznego i o eksporcie.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselSzydlakJan">Można się spotkać z opiniami, że tempo wzrostu dochodu narodowego musi maleć wraz z upływem czasu, z osiągnięciem wyższego poziomu gospodarczego. Jest to jednak prawdą tylko wówczas, jeśli produkcja odbywa się w nie zmienionych warunkach technicznych i organizacyjnych, jeśli motywy ludzkiego postępowania nie są odpowiednio kształtowane, a twórczych aspiracji nie wykorzystuje się jako motorycznej siły postępu. Skoro natomiast w czynnikach rozwoju gospodarczego następują zmiany, gdy narastają innowacje techniczne i organizacyjne, kształtują się nowe potrzeby społeczne i szuka się sposobów ich zaspokojenia - tak jak to dziś czynimy - wówczas tempo wzrostu dochodu narodowego może być stale utrzymane na wysokim poziomie.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselSzydlakJan">O postępie na wszystkich frontach budownictwa socjalistycznego w naszym kraju decydują ludzkie ręce, umysły i umiejętności, a w niemałej mierze również ludzkie serca. W gospodarce jedną z syntetycznych miar skuteczności społecznego działania jest wzrost wydajności pracy. Podnoszenie wydajności pracy uzależnione jest od licznych czynników organizacyjnych, technicznych i ekonomicznych, zwłaszcza od sprawiedliwego opłacania osiąganych wyższych rezultatów. Stanowi to bowiem istotną cechę socjalistycznych stosunków produkcji, a mianowicie, że podstawą do udziału w rezultatach produkcji powinien być wkład wniesiony do jej wytwarzania, że płace powinny być uzależnione od rzeczywistej pracy.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselSzydlakJan">Większą wagę przywiązywać trzeba również do społecznej rangi wydajności pracy, do atmosfery szacunku i wysokiego uznania wokół pracowników osiągających wyróżniające się produkcyjne rezultaty. W porównaniu z rokiem bieżącym przewiduje się na przyszły rok dość znaczny wzrost wydajności pracy w przemyśle - bo o 6,8%. Stawia to bardzo odpowiedzialne zadania przed organizatorami produkcji, przed kierownictwem zakładów i średnim personelem technicznym. Zwiększenie wydajności pracy w obecnych warunkach zależy bowiem w ogromnej mierze od prawidłowego przygotowania produkcji, organizacji pracy i sprawnego zaopatrzenia. Wzrostowi wydajności pracy robotników musi towarzyszyć sprawniejsze działanie wszystkich komórek w przedsiębiorstwach, a także żywszy rytm pracy w jednostkach nadrzędnych.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselSzydlakJan">Podejmując ofensywną, dynamiczną politykę gospodarczą, której cechami są: szybsze tempo wzrostu rozwoju gospodarczego kraju, osiągane przez wykorzystanie wszystkich rezerw, usuwanie dysproporcji w gospodarce, wysokie tempo i racjonalną strukturę nakładów inwestycyjnych oraz równoległe do tempa wzrostu dochodu narodowego zwiększanie ogólnego funduszu spożycia - wiemy dobrze, że jest to polityka niełatwa. Wiemy o tym na podstawie wyników bieżącego roku, wśród których - na generalnie dobrym tle - nie możemy przeoczyć niewystarczającego jeszcze, mimo wszystko, tempa produkcji oraz nienadążania wydajności pracy i postępów w efektywności gospodarowania za wzrostem płac realnych i ogólnych dochodów ludności.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselSzydlakJan">Wiemy też o tym, że obecna polityka ekonomiczna nie stanie się od razu różdżką czarodziejską, wykluczającą raz na zawsze jakiekolwiek napięcia w produkcji czy zwłaszcza w sferze inwestycji. Uważamy jednak, że mimo wszystko łatwiej jest rozwiązywać problemy i uporać się z trudnościami, rozwijając gospodarkę na wysokich obrotach, a więc na wyższym poziomie, wykorzystując przy tym lepiej rolę handlu zagranicznego i możliwości kredytowe. Będzie nam łatwiej, jeśli w rzeczywistym działaniu sięgniemy do rezerw leżących nie tylko na powierzchni, lecz tkwiących głębiej w potencjale wytwórczym, w lepszym programowaniu i realizacji zadań inwestycyjnych, w gospodarce materiałowej.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselSzydlakJan">Największe rezerwy, po które sięgnąć musimy w przyszłym roku i w całym pięcioleciu, tkwią w procesie inwestowania. Dynamiki, jaka jest dziś możliwa, i dynamiki, która w następnych latach jest niezbędna, nie osiągniemy bez jakościowego udoskonalenia systemu inwestowania i budownictwa.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselSzydlakJan">Koncentrujemy się na przyspieszeniu całego procesu reprodukcji rozszerzonej, a więc na skróceniu obiegu środków obrotowych, na czasie wykorzystania już zainstalowanych maszyn oraz na okresie budowy nowych obiektów. Czas zamrożenia środków - to główny problem inwestycji. Oszczędność czasu - to dziś naczelne zadanie również w innowacjach technicznych, zdobywaniu rynków i wszelkiej działalności gospodarczej. O znaczeniu czasu mówił na katowickim spotkaniu z młodzieżą I Sekretarz KC tow. Gierek - przypomnę, — „Nasz kraj, naród jako całość i Polska mają takiego czasu społecznego, który wolno by było utracić i zmarnować”. Nie obawiamy się więc wielkich inwestycji, one bowiem są podstawą gospodarki. Bronić się będziemy natomiast przed marnotrawstwem czasu, które opóźnia rozwój i utrudnia osiąganie naszych celów społecznych.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselSzydlakJan">Skrócenie cykli zależy oczywiście od kierunków inwestowania. Istnieje jednak również zależność odwrotna: im krótsze będą wszystkie cykle inwestycyjne - tym więcej będziemy mogli przeznaczyć na rozwój produkcji rynkowej, na usługi i budownictwo mieszkaniowe.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselSzydlakJan">Wszystko to świadczy o konieczności nowego spojrzenia na kompleksowe prace przygotowawcze do inwestycji. Szybka realizacja zadań jest możliwa tylko przy dobrym ich przygotowaniu. Nie grzechem więc, lecz cnotą społeczną stać się powinno odłożenie realizacji nie przygotowanej inwestycji. Odkładając w celu lepszego przygotowania budowę pilnego nawet obiektu, niemal z reguły wcześniej osiągamy planowane efekty produkcyjne.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselSzydlakJan">Inwestycje są wydatkiem, który ponosimy dziś, by jutro osiągnąć korzyści. O ile zdołamy te korzyści przybliżyć w czasie, o tyle będziemy mogli zwiększać rozmiary inwestycji, nie uszczuplając, lecz zwiększając część dochodu narodowego, którą przeznaczamy do podziału na spożycie i dalszy rozwój gospodarki. Świadczą o tym przykłady krajów, które inwestują relatywnie więcej niż Polska i nie wychodzą na tym źle. Ale tam też znacznie szybciej osiąga się korzyści z zainwestowanych środków.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselSzydlakJan">Te ogólne prawdy przełożyć musimy na język konkretnego działania w przyszłym roku.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselSzydlakJan">Przyszłoroczny wysiłek inwestycyjny jest duży. Dziesięcioprocentowy wzrost nakładów stanowi - jak wykazuje to nasze doświadczenie - granicę dotychczasowych możliwości przedsiębiorstw budowlano-montażowych. Co skłania więc do podjęcia w przyszłym roku tak poważnego programu? Decyduje o tym konieczność przyspieszenia tempa wzrostu produkcji środków konsumpcji w następnych latach planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselSzydlakJan">Przemysły konsumpcyjne były od lat zaniedbywane. Park maszynowy w licznych przedsiębiorstwach jest przestarzały, a zmianowość należy do najwyższych w przemyśle. Ograniczone nakłady na rozwój tych przemysłów wywarły również wpływ na warunki pracy, a zwłaszcza na warunki socjalne. Rezerwy w tych przemysłach są więc niewielkie, co powoduje, że mimo ofiarnego wysiłku załóg robotniczych, wzrost produkcji grupy ,,B” w bieżącym roku nie był zbyt wysoki, a przyspieszenie w przyszłym roku będzie również nieznaczne.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselSzydlakJan">Niezbędne jest tworzenie wszelkich ułatwień dla wzrostu produkcji rynkowej w aktualnych warunkach, ale decydujące znaczenie będzie miał rozwój potencjału przemysłów konsumpcyjnych i modernizacja parku maszynowego. Jeśli chcemy uzyskać rezultaty produkcyjne jeszcze w bieżącym pięcioleciu — a jest to zasadniczy warunek wzrostu płac realnych — poważna część programu inwestycyjnego grupy — „B” musi być zaawansowana w roku przyszłym. Istotą polityki gospodarczej w 1972 roku w jej części inwestycyjnej są więc szczególne preferencje dla inwestycji w grupie ,,B”. Właśnie w przyszłym roku umiejscowiony jest decydujący moment strukturalnych zmian w polityce inwestycyjnej, które przeprowadzamy w bieżącym pięcioleciu. Pole manewru dla tych zmian jest ograniczone, zwłaszcza wysokim stopniem zaangażowania w inwestycjach kontynuowanych. W przyszłym roku jednak, przy wzroście nakładów inwestycyjnych ogółem o 10% zostaną one zwiększone dla przemysłu rolno-spożywczego o 41%, dla włókienniczego o 45%, odzieżowego o 39% i dla przemysłu elektrotechnicznego, produkującego znaczną część towarów bezpośrednio na rynek - o 47%.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselSzydlakJan">Trzeba dołożyć wszelkich starań, aby te zamierzenia zostały w pełni zrealizowane, ponieważ będzie to podstawą równowagi ekonomicznej w całym pięcioleciu oraz zadecyduje o wzroście poziomu życiowego i możliwościach rozwojowych pozostałych działów gospodarki.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselSzydlakJan">Dlatego na początku pięciolecia, odwrotnie niż to praktykowano w latach minionych, koncentrujemy wysiłek inwestycyjny w przemysłach rynkowych. Jeśli stworzymy teraz mocne zaplecze dla produkcji rynkowej, to otworzymy drogę dla dynamicznego, harmonijnego rozwoju całej gospodarki. Taki jest właśnie, proszę Wysokiej Izby, sens wysiłku inwestycyjnego w przyszłym roku, sens społeczny i polityczny zarazem.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselSzydlakJan">Obywatele Posłowie! W założeniach planu na 1972 r. polityka zatrudnienia stanowi integralną część ogólnej problematyki społeczno-gospodarczej. Polityka ta zmierza do pełnego zabezpieczenia pracy, zwłaszcza dla młodzieży wchodzącej w wiek zdolności do pracy. Ale racjonalne zatrudnienie to nie tylko równowaga rynku pracy. Dlatego też drugim podstawowym czynnikiem realizacji planu jest pełne wykorzystanie i prawidłowe rozmieszczenie wszystkich pracowników zgodnie z ich kwalifikacjami, wykorzystanie czasu pracy, optymalne zatrudnienie w stosunku do zadań stawianych przed zakładami pracy; koncentracja kadr kwalifikowanych tam, gdzie są najbardziej potrzebne, np. w przedsiębiorstwach o nowoczesnej produkcji i metodach wytwarzania, a więc decydujących o szybkim rozwoju gospodarki.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselSzydlakJan">Wiadomo, że na jednych terenach występuje brak rąk do pracy, a na drugich odczuwa się pewien nadmiar. Politykę pełnego zatrudnienia realizujmy nie w abstrakcji, lecz w tych konkretnych warunkach. W kraju takiej wielkości jak Polska, polityka pełnego zatrudnienia powinna być realizowana w szerszej skali przy równoczesnej mobilizacji siły roboczej. Wzrost zatrudnienia nie musi być objawem niegospodarności ani oznaką ekstensywnego gospodarowania. Chodzi o to, by był racjonalny, umotywowany rachunkiem ekonomicznym, aby dobrze służył celom społeczno-gospodarczym. Pracownicy przedsiębiorstw najlepiej wiedzą, jak podejść do tego problemu. Dlatego decyzje, które umocnią samodzielność przedsiębiorstw w sferze zatrudnienia i dysponowania funduszem płac, przyczynią się do lepszego wykorzystania mocy produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselSzydlakJan">Sytuacje, w których robotnik ciągle jeszcze czeka na pracę, zamiast ona na robotnika, powstają najczęściej wskutek niedomagań kooperacji. Generalnie mamy do czynienia ze strukturalnym niedoinwestowaniem produkcji elementów kooperacyjnych, która latami spychana była w cień produkcji finalnej, w związku z czym najbardziej ucierpiała właśnie ta ostatnia.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselSzydlakJan">Obecnie przeznacza się znaczne środki na doinwestowanie bazy kooperacyjnej. Zamierzenia te trzeba traktować priorytetowo, gdyż chodzi o przezwyciężenie nie kończących się kłopotów ze zdobyciem detali, zespołów, podzespołów czy części, a zarazem o poprawę jakości wyrobów finalnych w oparciu o prawdziwie nowoczesne elementy.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselSzydlakJan">Do programu działań na rzecz lepszego wykorzystania mocy produkcyjnych zaliczyć należy niezbędne zmiany asortymentów, modernizację i poprawę jakości wyrobów. Zwiększona produkcja ma sens, jeśli jest trafnie adresowana. W przeciwnym wypadku zamiast nieruchomych maszyn, będziemy mieli niechodliwe towary.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselSzydlakJan">Wielkie rezerwy kryją się w gospodarce surowcami i materiałami. Jednostronne zafascynowanie oszczędzaniem pracy żywej, powodujące nawet skrajne i nie zawsze skuteczne posunięcia, doprowadzało niejednokrotnie w przeszłości do traktowania pracy uprzedmiotowionej jako drugoplanowego problemu.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselSzydlakJan">Musimy praktycznie uzyskać znaczny postęp w celowym i możliwie oszczędnym zużytkowaniu każdego rodzaju surowca zarówno pochodzenia krajowego, jak i z importu. Niezwykle wymowne są wyniki analizy poświęconej gospodarce tak podstawowymi materiałami. jakimi są stal i wyroby hutnicze. Zużycie stali jest w naszej gospodarce zdecydowanie wyższe niż w innych krajach o podobnym poziomie rozwoju i nieporównywalnie większe niż w innych krajach o wyższym poziomie rozwoju. Gdybyśmy założyli — wychodząc ze wskaźnika zużycia stali na jednostkę dochodu narodowego, zrealizowanego w 1970 r., że współczynnik zużycia stali nie ulegnie zmniejszeniu, to musielibyśmy wytworzyć w 1980 r. nie 18.5 mln ton stali, jak to obecnie wstępnie zakładamy, ale ponad 23 mln ton. Uzyskanie dodatkowych wielkości produkcyjnych stali w wysokości około 4 mln ton wymagałoby nakładów inwestycyjnych w granicach 30—40 mld zł. Konieczna jest więc odwrotna tendencja. Aby zbliżyć się do poziomu światowego, zużycie stali na jednostkę dochodu narodowego musi zmniejszyć się o około 4% rocznie.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#PoselSzydlakJan">Niewłaściwemu stosunkowi do problemów gospodarki materiałowej sprzyjają nasze dotychczasowe systemy płac i mierniki oceny przedsiębiorstw, ciągle zbyt mało akcentujące syntetyczny efekt ekonomiczny, a czasem wręcz sugerujące wykonanie planów za wszelką cenę. Już w przyszłym roku wprowadzone będą zmiany, które ułatwią również wprowadzenie racjonalnej gospodarki materiałowej.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselSzydlakJan">Wysoka Izbo! Stojących przed nasza gospodarką problemów nie będziemy w stanie rozwiązywać bez stałego doskonalenia systemu gospodarowania. Nad tym zagadnieniem — jak Wysokiej Izbie wiadomo — pracuje komisja partyjno-rządowa dla unowocześnienia systemu funkcjonowania gospodarki i państwa. Opracowała ona już zasadnicze kierunki rozwiązań w dziedzinie planowania i kierowania centralnego, organizacji systemu zarządzania, zasad ekonomiczno-finansowych działania organizacji gospodarczych, systemu obrotu towarowego, działalności władz terenowych itd.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#PoselSzydlakJan">Wyraźnie stwierdzić trzeba, że kompleksowe doskonalenie systemu funkcjonowania gospodarki uważamy za nader istotne nasze zadanie. Dlatego jednak musimy do niego podchodzić bardzo rozważnie, nie pochopnie. Konsekwencje wszelkich poczynań w tym względzie są bowiem bardzo głębokie, długofalowe i zadecydują o naszym postępie ekonomicznym, technicznym i społecznym w całym okresie lat 70-tych i w dalszej przyszłości.</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#PoselSzydlakJan">Opracowane przedsięwzięcia, dotyczące doskonalenia gospodarowania, realizować będziemy z pełną konsekwencją. Punktem wyjścia jest tutaj umocnienie i udoskonalenie centralnego planowania przy równoczesnym wzroście samodzielności przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#PoselSzydlakJan">Częściowe usprawnienia planowania i zarządzania wprowadzać będziemy w ciągu 1972 r. Wychodzimy w tym naprzeciw licznym krytycznym głosom i postulatom wysuwanym w przeszłości, a ze szczególną siłą w toku dyskusji przedzjazdowej i na VI Zjeździe PZPR. Opracowany wspólnie z Rządem program działania w tej dziedzinie obejmuje kilka istotnych spraw. W roku przyszłym, praktycznie w całej sferze produkcji materialnej, zniesione zostanie limitowanie zatrudnień. Jedynie 10% ogólnej wielkości zatrudnienia w kraju, a dotyczy to głównie sfery nieprodukcyjnej, objęte będzie limitowaniem. Przedsiębiorstwo samo kształtować będzie strukturę i rozmiary zatrudnienia w zależności od celów i zadań, jakie realizuje.</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#PoselSzydlakJan">Podobnie, w sposób bardziej samodzielny, będzie mogła być prowadzona gospodarka posiadanym funduszem płac przez przedsiębiorstwa, bowiem zrezygnuje się z limitowania poszczególnych wewnętrznych składników osobowego funduszu płac.</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#PoselSzydlakJan">Nie będzie można jednak znieść limitowania funduszu płac, dopóki nie zostaną wypracowane i sprawdzone bardziej skuteczne metody kształtowania właściwych proporcji pomiędzy przyrostem produkcji a przyrostem funduszu płac. Przy braku bowiem innych skutecznych czynników sprzyjających oszczędnej gospodarce funduszem płac doprowadzić by to mogło do naruszenia równowagi rynkowej. a więc do sparaliżowania wzrostu płac. Sprawa ta — jedna z najbardziej centralnych w systemie planowania — znajdzie jednak swoje pełniejsze rozwiązanie w propozycjach komisji partyjno-rządowej dla unowocześnienia systemu funkcjonowania gospodarki i państwa.</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#PoselSzydlakJan">W roku 1972 wprowadzony zostanie w całym przemyśle cementowym system tworzenia funduszu płac w zależności od wielkości produkcji. Zdał on w pełni egzamin w czterech cementowniach, gdzie wprowadzono go w tym roku. System ten powinien znaleźć zastosowanie także w przemyśle ceramiki budowlanej, w przemyśle solnym i siarkowym, i wszędzie tam, gdzie fundusz płac związać można z wielkością produkcji w jednostkach naturalnych.</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#PoselSzydlakJan">W dziedzinie inwestycji wprowadzone zostaną liczne usprawnienia, obejmujące cały cykl, począwszy od projektowania, a kończąc na osiąganiu planowych zdolności produkcyjnych. Dotyczy to w szczególności wzmocnienia roli i znaczenia umów zawieranych pomiędzy uczestnikami procesu inwestycyjnego, stopniowego wprowadzania planowania funduszu płac nie w zależności od wielkości tzw. przerobu finansowego, lecz od rzeczywistych efektów ujętych w kosztorysach.</u> + <u xml:id="u-5.41" who="#PoselSzydlakJan">Od 1972 roku znosi się limitowanie inwestycji przedsiębiorstw, dokonywanych z wypracowanych przez nie środków własnych. Przedsiębiorstwa będą mogły odtąd swobodnie podejmować decyzje o wydatkowaniu tych środków na różne inwestycje modernizacyjne. Równocześnie stworzy się możliwość przekroczenia rocznego limitu inwestycyjnego oraz dokonania odpowiedniej korekty planowanego rocznego funduszu płac, jeżeli doprowadzi to do skrócenia całego cyklu inwestycyjnego i przyspieszy osiągnięcie planowanych zdolności produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-5.42" who="#PoselSzydlakJan">Również w planowaniu eksportu i importu wprowadzono istotne uproszczenia i udogodnienia. Zniesione zostało całkowicie limitowanie zakupów maszyn i urządzeń z krajów socjalistycznych, w rezultacie czego inwestorzy będą mogli w szerszym zakresie importować je stosownie do potrzeb inwestycyjnych oraz rekonstrukcji i modernizacji. Szansę tę przedsiębiorstwa powinny jak najpełniej wykorzystać dla dokładniejszego rozpatrzenia możliwości dostaw z krajów socjalistycznych sprzętu inwestycyjnego i takich elementów kooperacyjnych i zaopatrzeniowych, które w rezultacie umożliwią powiększenie produkcji finalnej.</u> + <u xml:id="u-5.43" who="#PoselSzydlakJan">Dla usprawnienia kontraktacji maszyn i urządzeń w imporcie, gdzie cykl realizacji zakupów jest niekiedy dość długi, wprowadzono zasadę, że nie wykorzystany w danym roku limit dewizowy na zakupy z krajów kapitalistycznych przenoszony będzie na rok następny. Uniknie się w ten sposób praktyki pospiesznego dokonywania zakupów pod koniec roku w obawie przed stratą nie wykorzystanego limitu dewizowego. Dla tych samych celów zezwolono na bieżącą kontraktację maszyn i urządzeń z dostawą na lata 1972—1974, a więc przed otrzymaniem limitów na te cele.</u> + <u xml:id="u-5.44" who="#PoselSzydlakJan">Istotne znaczenie będzie miało także ograniczenie administracyjnego rozdzielania artykułów rynkowych, co może dotyczyć wszystkich towarów, których podaż jest wystarczająca. Powinno to wpłynąć na lepsze dostosowanie asortymentów towarów do regionalnych potrzeb, z uwzględnieniem zróżnicowanego popytu i upodobań różnych grup i środowisk ludności. W dziedzinie organizacji handlu wewnętrznego znosić się będzie sztuczne bariery pomiędzy hurtem i detalem w drodze ich łączenia w duże przedsiębiorstwa hurtowo-detaliczne. Opracowywane są daleko idące zmiany, mające na celu uelastycznienie finansowania prac naukowo-badawczych, uwolnienie pracowników nauki od zbędnego parania się pracą kancelaryjną zamiast badawczą.</u> + <u xml:id="u-5.45" who="#PoselSzydlakJan">Wszystkie te zmiany i usprawnienia w istniejącym systemie planowania i zarządzania są zgodne z całościowymi propozycjami komisji partyjno-rządowej dla unowocześniania systemu funkcjonowania gospodarki i państwa i stanowić będą swego rodzaju pomost pomiędzy obecnym systemem a tymi zmianami, które wprowadzać będziemy po 1972 roku. Myślę, że zmiany te przychylnie przyjmie zarówno klasa robotnicza, jak i inteligencja techniczna i kadra kierownicza, dla której oznaczać one będą rozszerzenie pola inicjatywy i decyzji, ale równocześnie odpowiedzialności za realizację zadań gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-5.46" who="#PoselSzydlakJan">Rzeczywista ideowość, wyrastająca z głębokiego zrozumienia potrzeb narodu, wyraża się dziś w aktywnym udziale w powszechnej batalii o wyższą efektywność gospodarowania. Na tym, a nie na przetargach o wielkość środków inwestycyjnych czy zadań produkcyjnych, koncentrować się musi uwaga organów władzy, wszystkich ogniw administracji gospodarczej, wszystkich działaczy gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-5.47" who="#PoselSzydlakJan">Obywatele Posłowie! Na obecne posiedzenie Sejmu wpłynął również wniosek o udzielenie absolutorium dla Rządu za 1970 rok. Występujące w tym czasie deformacje spowodowały poważne braki w pracy Rządu. Autokratyczne metody kierowania oraz woluntaryzm i subiektywizm w decyzjach gospodarczych legły u podstaw napięć społecznych, które doprowadziły do tragicznych wydarzeń w grudniu ub. r. — wydarzeń przeciętych decyzjami VII Plenum KC. Konkretne przezwyciężenie przez naszą partie skutków krvzysu społeczno-politycznego i dokonane w składzie Rady Ministrów zmiany osobowe wpłynęły na usunięcie głównych przyczyn braków w pracy Rządu. Popiera i ąc wniosek o udzielenie absolutorium, Klub Poselski PZPR czyni tó, uwzględniając ocenę działalności Rządu, dokonana ra VII i VIII Plenum KC oraz na VI Zjeździe naszej partii.</u> + <u xml:id="u-5.48" who="#PoselSzydlakJan">Działamy obecnie w odmiennych warunkach i będziemy postępowali konsekwentniej i skuteczniej niż dotychczas. Odmienne warunki — to przede wszystkim nowy klimat społeczno-polityczny, ukształtowany po VI Zjeździe. Sprzyja -on rozwijaniu inicjatywy społecznej, wyrasta z konfrontowania zamierzeń kierownictwa partii z szeroką opinią, z odbudowanego zaufania we wzajemnych stosunkach państwa i społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-5.49" who="#PoselSzydlakJan">Nowy klimat — jak wykazała to całoroczna już praktyka — staje się mocną przesłanką gospodarności i wzrostu wydajności pracy. Tworzy bowiem to, co można nazwać polityczną, społeczną i moralną infrastrukturą gospodarowania. Rozwijanie tej infrastruktury jest zadaniem naszej partii — jedną z zasadniczych odpowiedzi na pytanie, jak rozumieć dziś w naszej działalności leninowską zasadę jedności polityki i ekonomiki. W tę infrastrukturę będziemy stopniowo wbudowywać nowe formy działania i nowe metody ekonomiczne.</u> + <u xml:id="u-5.50" who="#PoselSzydlakJan">Rok 1971 swym przebiegiem, nastrojem, osiągnięciami uzasadnia optymizm, z którym VI Zjazd wytyczył realistyczny, ambitny program socjalistycznego budownictwa. Program ten będzie służył ludziom rzetelnej pracy i do nich jest adresowany. W ich inicjatywie, odwadze, inwencji, konsekwencji w walce z zastojem i niedbalstwem tkwi najważniejsza z wielu rezerw, o których dzisiaj mówimy. W jej uruchomieniu znajdziemy najlepszą gwarancję wykonania narodowego programu poprawy gospodarowania, rzeczywistego przekształcenia gospodarki w bardziej nowoczesną i efektywną.</u> + <u xml:id="u-5.51" who="#PoselSzydlakJan">Wysoka Izbo! Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej będzie głosował za projektem planu i budżetu na rok 1972 wedle przedłożenia rządowego z poprawkami komisji.</u> + <u xml:id="u-5.52" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Zarządzam 30-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 18 min. 05 do godz. 18 min. 45)</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Wznawiam obrady. Przystępujemy do dalszego ciągu dyskusji.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Proszę o zabranie głosu ob. posła Aleksandra Schmidta.</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#PoselSchmidtAleksander">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z poczuciem dużej odpowiedzialności Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego przystępuje rokrocznie do prac nad rządowymi przedłożeniami uchwały o narodowym planie gospodarczym i ustawy budżetowej. To poczucie odpowiedzialności wynika z przekonania, że właśnie od słuszności uchwał sejmowych w sprawie planu gospodarczego w poważnej mierze zależy rozwój ojczyzny we wszystkich dziedzinach naszego narodowego bytu.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#PoselSchmidtAleksander">Klub Poselski ZSL aktywnie uczestniczył w pracach komisji sejmowych nad projektem NPG i nad projektem ustawy budżetowej na 1972 r.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#PoselSchmidtAleksander">W imieniu Klubu pragnę oświadczyć, że wniosek Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o przyjęcie wniesionych przez Rząd projektów, określających rozwój naszej gospodarki narodowej, znajduje w Klubie Poselskim ZSL pełne poparcie.</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#PoselSchmidtAleksander">Klub nasz głosować będzie również za wnioskiem Prezesa Najwyższej Izby Kontroli o uchwalenie absolutorium dla Rządu za rok 1970 r.</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#PoselSchmidtAleksander">Wysoki Sejmie! Narodowy plan gospodarczy, który mamy uchwalić, posiada wielką społeczną treść. Został on sporządzony dla ludzi pracy, dla zaspokojenia ich wszechstronnych potrzeb. Program zadań społeczno-gospodarczych i kulturalnych, który zawarty został w przedłożonym planie, jest konsekwentną realizacją politycznych i społecznym postanowień, zapoczątkowanych na VII i VIII Plenum Komitetu Centralnego, a sprecyzowanych ostatnio w uchwale VI Zjazdu PZPR. Plan ten sprzyja tym wszystkim zmianom strukturalnym, które stwarzają dogodne warunki dla wzrostu stopy życiowej społeczeństwa i jednocześnie dla dynamicznego i harmonijnego rozwoju gospodarczego naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#PoselSchmidtAleksander">Podobnie jak zdecydowanie pozytywny jest stosunek rolników do decyzji politycznych i gospodarczych wyrażonych w uchwale VI Zjazdu oraz we wspólnej, kwietniowej uchwale Biura Politycznego Komitetu Centralnego Partii i Prezydium Naczelnego Komitetu ZSL w sprawie polityki rolnej — tak samo pozytywnie rolnicy ocenią generalną treść planu gospodarczego na 1972 r., traktując go jako poważny krok naprzód na drodze do realizacji wymienionych postanowień politycznych.</u> + <u xml:id="u-8.6" who="#PoselSchmidtAleksander">Jednocześnie chciałbym podkreślić, że dzięki wielu konkretnym posunięciom udało się w bieżącym roku wzmocnić więź producentów rolnych z władzą oraz ich współdziałanie ekonomiczne z organizacjami gospodarczymi. Obecnie w wielu postanowieniach planu na 1972 rok Rząd wychodzi jeszcze bardziej naprzeciw potrzebom rolnictwa, wsi i ludności wiejskiej — i w ten sposób jeszcze bardziej umacnia tę więź z rolnikami. Oceniamy to jako tendencję słuszną. Widzimy bowiem ścisłą zależność między tym, co nazwałem społeczną treścią planu, a wyznaczonymi zadaniami produkcyjnymi — również w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-8.7" who="#PoselSchmidtAleksander">VI Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej określił strategiczne założenia dla rozwoju naszej gospodarki narodowej na okres do 1975 roku. Dla ich osiągnięcia znaczenie wręcz decydujące posiada przedłożony plan na 1972 rok. I tak np. założenia dotyczące podziału dochodu narodowego w 1972 r. przewidują utrzymanie wysokiego tempa wzrostu funduszu spożycia i zwiększoną dynamikę nakładów inwestycyjnych. Wzrost spożycia dóbr materialnych z dochodów osobistych ludności oznacza jednocześnie odpowiednie zwiększenie dostaw towarów na rynek. Ponad 300 tys. osób znajdzie zatrudnienie w gospodarce uspołecznionej. O ponad 9% wzrośnie uspołecznione budownictwo mieszkaniowe. W zaplanowanych nakładach inwestycyjnych znajdują się odpowiednio większe środki na rozwój urządzeń socjalno-bytowych, a w szczególności na rozszerzenie świadczeń służby zdrowia, na dalszy rozwój szkolnictwa i na poprawę warunków odpoczynku.</u> + <u xml:id="u-8.8" who="#PoselSchmidtAleksander">Oto, Wysoki Sejmie, kilka tylko elementów, które całkowicie potwierdzają, że plan na 1972 rok jest ważnym punktem startowym dla całej obecnej pięciolatki.</u> + <u xml:id="u-8.9" who="#PoselSchmidtAleksander">Przechodząc do bardziej szczegółowych rozważań nad projektem planu, chciałbym przede wszystkim poświęcić kilka uwag problemom rynkowym. Nie ulega wątpliwości, iż w 1972 r. utrzymanie równowagi rynkowej będzie nadal jednym z najbardziej newralgicznych odcinkach działalności gospodarczej Rządu.</u> + <u xml:id="u-8.10" who="#PoselSchmidtAleksander">Jak wynika z projektu planu, równowagę rynkową ma zabezpieczyć wzrost dostaw towarów na potrzeby rynku wewnętrznego o 7,9%, w tym artykułów żywnościowych o 7,6%, artykułów niekonsumpcyjnych na zaopatrzenie wsi i budownictwa indywidualnego o 10%. Wskaźniki te, porównane ze wskaźnikami wzrostu produkcji w działach gospodarki produkujących na potrzeby rynku, wyraźnie pokazują, jak trudne będą to zadania zarówno dla przemysłu, jak i dla rolnictwa. Zaopatrzenie rynku musi więc być w centrum zainteresowania wszystkich produkujących na rynek. Liczymy zarówno na dodatkową produkcję przemysłu, jak i na dodatkową produkcję rolnictwa. Szacuje się, jak poinformował z tej trybuny generalny sprawozdawca poseł Konstanty Dąbrowski, że w przemyśle będzie można uzyskać ponad plan produkcję wartości od 12—15 mld zł. Ta dodatkowa produkcja na rynek jest bardzo ważnym elementem społecznym, wynikającym z zaufania do ludzi pracy, z ich ofiarności i gospodarności.</u> + <u xml:id="u-8.11" who="#PoselSchmidtAleksander">Dużo nadziei w zakresie zaopatrzenia rynku wiążą ludzie pracy z produkcją rolniczą oraz produkcją przemysłu rolno-spożywczego. Jest faktem bezspornym, że udział wydatków na żywność utrzymuje się u nas ciągle na bardzo wysokim poziomie. Nawet więc niewielkie relatywnie braki żywności mogą wywołać znaczne perturbacje na rynku.</u> + <u xml:id="u-8.12" who="#PoselSchmidtAleksander">Mimo stałej tendencji do stopniowego przesuwania się popytu z artykułów żywnościowych na inne artykuły konsumpcyjne, a szczególnie na dobra trwałego użytku - nadal należy liczyć się ze wzrostem popytu na mięso i przetwory mleczarskie oraz na warzywa i owoce. Wciąż jeszcze w naszym jadłospisie, zwłaszcza zaś grup ludności niżej zarabiającej, występują istotne braki białka zwierzęcego i owoców. Stad też na rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym ciążą nadal bardzo odpowiedzialne zadania. Przewidywany w 1972 r. wzrost produkcji globalnej rolnictwa o 4,6% zabezpiecza w znacznym stopniu zaplanowany wzrost dostaw artykułów żywnościowych. Ale jednocześnie należy stwierdzić, że jakkolwiek założone zadania produkcyjne są poważne, to również tutaj — w wyniku mobilizacji sił i umiejętności rolników - można będzie uzyskać dodatkową produkcję towarową, pozwalającą na zwiększenie ponad plan dostaw żywności na rynek.</u> + <u xml:id="u-8.13" who="#PoselSchmidtAleksander">Za optymistyczną prognozą, dotyczącą produkcji rolniczej, przemawiają spodziewane efekty podjętych już lub podejmowanych od 1 stycznia 1972 r. posunięć na rzecz rozwoju rolnictwa. Zniesienie obowiązkowych dostaw zbóż, ziemniaków i zwierząt rzeźnych, zmniejszenie progresji obciążeń wsi, ulgi dla gospodarstw o słabych glebach, podwyższenie cen produktów zwierzęcych, a więc wyraźna poprawa opłacalności produkcji, a także zwiększenie zaopatrzenia w środki produkcji, nakłady inwestycyjne, wydatna kredytowa pomoc państwa oraz ustawy dotyczące racjonalizacji gospodarowania ziemia wywołały już zwiększoną aktywność produkcyjna rolników i będą w zwiększonym stopniu oddziaływać na nią również w przyszłym, 1972 roku.</u> + <u xml:id="u-8.14" who="#PoselSchmidtAleksander">Nie twierdzę, Wysoki Sejmie, że rolnictwo nasze jest już w pełni zaopatrzone w potrzebne środki produkcji. Rolnicy indywidualni, spółdzielcy oraz pracownicy PGR i POM krytycznie oceniają zaopatrzenie w maszyny i części zamienne. Oczekują oni zwiększenia produkcji poszukiwanego sprzętu, wprowadzenia nowych rodzajów maszyn, poprawy jakości wyrobów przemysłu maszyn rolniczych i ciągników, oczekują poprawy jakości i unowocześnienia nawozów mineralnych.</u> + <u xml:id="u-8.15" who="#PoselSchmidtAleksander">Nie twierdzę też, że rolnictwo jest już należycie obsługiwane przez jednostki działające na rzecz rolnictwa i świadczące usługi dla wsi. Szybkie rozwiązywanie tvch problemów powinno stanowić ważne i pilne zadanie dla przemysłu i handlu oraz dla organizatorów skupu.</u> + <u xml:id="u-8.16" who="#PoselSchmidtAleksander">Twierdzę natomiast, że w samym jeszcze rolnictwie tkwią liczne rezerwy, rezerwy, które mogą i muszą być uruchomione w wiekszvm niż dotychczas stopniu. Temu celowi służyć ma wielka ofensywa produkcyjna naszego rolnictwa w 1972 roku, która rozpocznie się od właściwego wykorzystania posiadanych już środków i możliwości, od większego wykorzystania zdobyczy nauki, efektów dobrej praktyki, dobrej technologii i dobrej organizacji.</u> + <u xml:id="u-8.17" who="#PoselSchmidtAleksander">Z uwagi na strukturę naszej gospodarki rolnej widzimy tutaj szczególnie odpowiedzialną rolę kółek rolniczych. Ta masowa, samorządna organizacja społeczno-gospodarcza rolników wydatnie zwiększy w 1972 roku swoje oddziaływanie na wyniki produkcyjne gospodarstw chłopskich. Umocnienie i rozszerzenie funkcji samorządu chłopskiego, dobre zagospodarowanie 30-miliardowego majątku kółek rolniczych. rozwiniecie mechanizacji i poprawa usług mechanizacyjnych na rzecz gospodarstw chłopskich powinny w istotny sposób wpłynąć na intensyfikację wysiłków produkcyjnych rolników, na osiąganie lepszych wyników w produkcji roślinnej i zwierzęcej, na rozwiniecie różnorodnych kontaktów kooperacyjnych w produkcji, w tym również z państwowymi i spółdzielczymi gospodarstwami rolnymi.</u> + <u xml:id="u-8.18" who="#PoselSchmidtAleksander">Zdajemy sobie sprawę z tego, Wysoka Izbo, że właściwy i szybki rozwój produkcji rolniczej nastąpi wtedy, kiedy proces intensyfikacji obejmie równomiernie produkcję roślinną i zwierzęcą.</u> + <u xml:id="u-8.19" who="#PoselSchmidtAleksander">To samo dotyczy postępu technicznego i biologicznego. Nierównomierności i dysproporcje, jakie w tych dziedzinach powstały w przeszłości i istnieją jeszcze dotychczas, wpływają ujemnie na kształtowanie się zarówno globalnej efektywności inwestycji, jak i wzrostu produkcji. Są źródłem istotnych wewnętrznych trudności rolnictwa i źródłem trudności w równoważeniu rynku artykułów żywnościowych. Trudności rozwojowe rolnictwa przejawiają się m.in. również w niedostatecznym postępie budownictwa inwentarskiego w stosunku do wzrostu pogłowia, w niedostatecznym rozwoju mechanizacji w ogóle, a w zakresie produkcji zwierzęcej — w szczególności w zbyt niskiej efektywności i słabej dynamice nawożenia mineralnego, w niewystarczającym wykorzystaniu melioracji.</u> + <u xml:id="u-8.20" who="#PoselSchmidtAleksander">Źródłem poważnych rezerw produkcyjnych będzie także pełne wykorzystanie użytków rolnych, a zwłaszcza właściwe zagosoodarowanie gruntów Państwowego Funduszu Ziemi.</u> + <u xml:id="u-8.21" who="#PoselSchmidtAleksander">Są to wszystko rezerwy, które musi i może uruchomić samo rolnictwo dla zwiększenia produkcji i zaopatrzenia rynku. W uruchomieniu tych rezerw musimy uczestniczyć my wszyscy i jako posłowie, i jako działacze polityczni i gospodarczy.</u> + <u xml:id="u-8.22" who="#PoselSchmidtAleksander">Wysoka Izbo! Elementem, który w sposób bezpośredni oddziaływać będzie na efekty rynkowe i wzrost poziomu życia ludności, będą inwestycje.</u> + <u xml:id="u-8.23" who="#PoselSchmidtAleksander">Projekt planu na 1972 r. charakteryzuje się wysokim poziomem nakładów inwestycyjnych. Ogólne nakłady w gospodarce narodowej powinny wzrosnąć o około 10%. W 1971 r. wzrost ten wynosił 8%. Praktyka lat ubiegłych wielokrotnie wykazywała nam, że wzrost nakładów inwestycyjnych powyżej 9% prowadził do ostrych nieraz trudności w zbilansowaniu zadań rzeczowych z mocami przerobowymi i dostawami materiałów budowlanych. W celu złagodzenia ewentualnego tego rodzaju napięcia. Rząd słusznie proponuje znacznie większą dynamikę nakładów na zakup maszyn i urządzeń niż na roboty budowlano-montażowe.</u> + <u xml:id="u-8.24" who="#PoselSchmidtAleksander">Według projektu preferowane będą inwestycje przemysłowe. Szczególnie duże tempo wzrostu przewiduje się dla inwestycji w działach wytwarzających dobra konsumpcyjne oraz w przemysłach, które są nośnikami postępu technicznego — jak przemysł maszynowy i chemiczny — a także w przemyśle materiałów budowlanych. Do preferowanych przemysłów należy — i słusznie — także przemysł rolno-spożywczy oraz przemysły zaopatrujące rolnictwo w środki produkcji. Okoliczność ta sprzyjać będzie na pewno postępowi technicznemu w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-8.25" who="#PoselSchmidtAleksander">Jednocześnie, z upoważnienia Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, pragnę zwrócić szczególną uwagę Wysokiej Izby na inwestycje w rolnictwie i w przemyśle rolno-spożywczym. Otóż wzrost nakładów inwestycyjnych na produkcję rolną wyniesie 6,4% i będzie wolniejszy, aniżeli wzrost inwestycji w całej gospodarce narodowej. Wskutek tego udział inwestycji rolniczych w ogólnych inwestycjach produkcyjnych gospodarki narodowej zmniejszy się z 15,9% w 1970 r. do 14,9% w 1972 r.</u> + <u xml:id="u-8.26" who="#PoselSchmidtAleksander">Czy taki układ wskaźników jest słuszny?</u> + <u xml:id="u-8.27" who="#PoselSchmidtAleksander">Wysoka Izbo! Jesteśmy zdania, że obecnie nie można traktować inwestycji rolniczych w oderwaniu od nakładów inwestycyjnych na przemysł rolno-spożywczy. Nakłady inwestycyjne na ten przemysł wzrastają w 1972 r. aż o 41%, podczas gdy w roku bieżącym były one tylko o 10% wyższe niż w 1970 r. Łączne nakłady w obu tych działach gospodarki wzrosną zatem o prawie 12%, a więc znacznie wyżej niż wynosi średni wzrost ogólnych nakładów w całej gospodarce narodowej. Widzimy tu wyraźne przyspieszenie tempa wzrostu w stosunku do lat poprzednich. Z punktu widzenia dalszej intensyfikacji produkcji zwierzęcej należy zwrócić uwagę na szczególne znaczenie inwestycji melioracyjnych oraz inwestycji związanych z zaopatrzeniem rolnictwa w wodę. Potrzeby w tej dziedzinie sa znaczne i nie sa, jak wiadomo, zaspokojone. Potrzeby te — zdaniem Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego — powinny być uwzględnione w większym stopniu w następnych latach bieżącej pięciolatki.</u> + <u xml:id="u-8.28" who="#PoselSchmidtAleksander">Na tle całości inwestycji rolniczych chciałbym jeszcze zwrócić uwagę Wysokiej Izby na przewidywane zwolnienie tempa inwestowania w rolnictwie indywidualnym. Założenie to podyktowane zostało — jak się wydaie — deficytem materiałów budowlanych. Tymczasem wzrost realnych dochodów ludności wiejskiej wskazuje na to, że w gospodarce chłopskiej nastąpi znacznie większy wzrost nakładów, uzasadniony zresztą rozwojem produkcji zwierzęcej w gospodarstwach chłopskich. Projekt planu reprezentuje tendencje koncentrowania środków na budownictwo inwentarskie, a wiec potwierdza tezę o konieczności uwzględnienia wyższego tempa inwestowania w rolnictwo indywidualne.</u> + <u xml:id="u-8.29" who="#PoselSchmidtAleksander">Mówiąc o zagadnieniach inwestycyjnych, należy zwrócić uwagę n? efektywność inwestycji, a zwłaszcza na skrócenie cykli inwestowania i na podnoszenie produktywności środków trwałych.</u> + <u xml:id="u-8.30" who="#PoselSchmidtAleksander">W większym niż dotychczas stopniu trzeba zagospodarować i wykorzystać zainwestowane już środki. W 1972 r. nie może być miejsca ani na marnotrawstwo środków, ani na nieprawidłowe ich wykorzystanie, Jest to jeszcze jedna płaszczyzna, wymagająca szczególnej uwagi i szczególnej mobilizacji.</u> + <u xml:id="u-8.31" who="#PoselSchmidtAleksander">Wysoka Izbo! Na zakończenie pragnę zwrócić uwagę na jeszcze jedną potężną rezerwę rozwoju naszej gospodarki rolnej, a mianowicie na potencjał społeczno-organizacyjny, działający na wsi. Mam na myśli dynamiczny rozwój wiejskich organizacji społeczno-gospodarczych. Zawarty jest w nich niezwykle ważny czynnik rozwoju społecznego i gospodarczego. Jest on - moim zdaniem - jeszcze za mało wykorzystywany dla celów rozwoju rolnictwa i wsi. Wykorzystanie tego czynnika i jego zaktywizowanie dla rozwoju produkcji rolniczej będzie istotnym przyczynkiem do ogólnej ofensywy ekonomicznej w 1972 r.</u> + <u xml:id="u-8.32" who="#PoselSchmidtAleksander">Zadania, jakie przyjmuje plan na 1972 r. są zadaniami - powiedzmy to z całym naciskiem - dla ludzi z inicjatywą, dla ludzi nie lękających się decyzji i podejmowania ryzyka, dla ludzi z pełną wolą osiągnięcia sukcesów i z pełną odpowiedzialnością za swe działanie. Takich ludzi w rolnictwie i na wsi mamy bardzo wielu i na nich też liczymy.</u> + <u xml:id="u-8.33" who="#PoselSchmidtAleksander">Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, głosując za przyjęciem narodowego planu gospodarczego na 1972 r. i ustawy budżetowej, jednocześnie oświadcza, że Zjednoczone Stronnictwo Ludowe skieruje wszystkie swe siły na to, aby chłopi polscy, współgospodarze kraju, godnie wypełnili przypadające im obowiązki i zadania.</u> + <u xml:id="u-8.34" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Głos zabierze poseł Michał Grendys.</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#PoselGrendysMichal">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego, w imieniu którego przemawiam, z dużą uwagą analizował projekty narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa na rok przyszły, przyjmując za podstawowy układ odniesienia doniosłe uchwały VI Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#PoselGrendysMichal">Kierunki i proporcje rozwoju gospodarczego, założone w dyskutowanych dzisiaj projektach uchwały Sejmu o narodowym planie gospodarczym i ustawy budżetowej na 1972 rok, znajdują pełne oparcie w możliwościach naszej gospodarki i odpowiadają społecznym potrzebom.</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#PoselGrendysMichal">Założenia gospodarcze na rok 1972 stanowią w naszym przekonaniu wstęp do realizacji nakreślonego przez VI Zjazd PZPR programu socjalistycznego rozwoju Polski, kojarzą dalszy, dynamiczny proces rozwoju gospodarczego z nadrzędnymi celami społecznymi, a przede wszystkim z poprawą warunków bytowych społeczeństwa. Możliwość harmonijnego zespolenia obu tych elementów, uczynienia z nich dwóch stron jednego i tego samego procesu społeczno-gospodarczego, została dowiedziona w roku bieżącym poprzez praktyczną realizację postanowień VII i VIII Plenum KC PZPR. Stworzyło to podstawy do przyspieszonego i harmonijnego rozwoju społeczno-gospodarczego kraju w latach następnych uwzględniając uzyskane, pomyślne wyniki, a przede wszystkim nowe metody działalności gospodarczej w roku bieżącym. Kraj nasz i całe społeczeństwo zdobyły cenne doświadczenia w osiąganiu coraz lepszych wyników gospodarczych, w zespalaniu myślenia i działania na rzecz rosnącego dorobku ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#PoselGrendysMichal">W założonych na 1972 rok kierunkach i proporcjach planu i budżetu dominują — zgodnie z założeniami rozwoju społeczno-gospodarczego kraju na lata 1971—1975 - zadania, wpływające na dalszy wzrost poziomu życiowego ludności. Podstawowymi gwarancjami osiągnięcia tego celu są:</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#PoselGrendysMichal">— przyjęcie realnego, bo wynikającego z rzeczywistych zadań gospodarczych, wzrostu dochodu narodowego o ok. 6,1%;</u> + <u xml:id="u-10.5" who="#PoselGrendysMichal">— proponowane proporcje w jego podziale.</u> + <u xml:id="u-10.6" who="#PoselGrendysMichal">Wymaga to wypracowania odpowiednich środków, co oznacza, że planowane zadania gospodarcze nie są zadaniami łatwymi. Ich realizacja wymaga społecznego zrozumienia, a szczególnie utrwalenia świadomej, społecznej aktywności wszystkich obywateli w codziennej pracy i należytego wywiązywania się ze swych obowiązków. Wymaga też pełnego wykorzystania naszego potencjału gospodarczego, znajdowania i wykorzystywania istniejących jeszcze w nim rezerw, a przede wszystkim upowszechniania pozytywnych doświadczeń roku bieżącego, a także w ujawnianiu i usuwaniu tego, co przeszkadza w pomyślnym wykonaniu zadań społeczno-gospodarczych. Społeczne rozumienie zadań, na rzecz którego powinniśmy wszyscy podejmować efektywne działania, pozwoli nie tylko na wykonanie napiętych, mobilizujących zamierzeń, ale stwarza także perspektywy ich przekroczenia.</u> + <u xml:id="u-10.7" who="#PoselGrendysMichal">Wiąże się to ściśle z jednym z głównych, żywotnych dla społeczeństwa zamierzeń na rok przyszły, a mianowicie z planowanym wzrostem płacy realnej o 3,6%, który łącznie z tegorocznym 5-procentowym wzrostem — już w drugim roku pięciolatki będzie stanowił połowę wysokiego przecież wzrostu płac realnych, planowanego na całe bieżące pięciolecie. Jest to znamienny i wymowny prognostyk u progu realizacji perspektywicznego programu rozwoju kraju, wytyczonego przez VI Zjazd PZPR.</u> + <u xml:id="u-10.8" who="#PoselGrendysMichal">Dochodzi do tego lepsza, odczuwalna przez ludność poprawa zaopatrzenia rynku, intensyfikacja budownictwa mieszkaniowego i pełne zatrudnienie.</u> + <u xml:id="u-10.9" who="#PoselGrendysMichal">Planowane wielkości dostaw towarów rynkowych w 1972 r. zmierzają do zapewnienia i umocnienia równowagi rynkowej, przede wszystkim zaś ich planowana struktura dostosowana jest do popytu, do potrzeb ludności. Nie oznacza to jednak, że w strukturze podaży osiągnęliśmy już stan zadowalający i dlatego szczególnie w tej dziedzinie Rząd powinien mieć dobre rozeznanie i możliwości szybkiego, elastycznego manewru. Niemała rola przypada w tym zakresie radom narodowym.</u> + <u xml:id="u-10.10" who="#PoselGrendysMichal">Wzrost budownictwa mieszkaniowego nie zaspokoi w 1972 r. istniejących potrzeb, ale — szczególnie w zakresie przygotowania terenów pod nowe budownictwo oraz powiększenia stanów surowych - będzie stanowił etap wyjściowy do dalszego rozwoju budownictwa w latach następnych. W tej sytuacji nabierają wagi planowane zadania i działania dotyczące remontów oraz ułatwień w budownictwie indywidualnym.</u> + <u xml:id="u-10.11" who="#PoselGrendysMichal">Przedstawiony projekt planu gospodarczego rozwiązuje w zasadzie niezmiernie ważny problem zatrudnienia, bilansując w skali kraju możliwości i potrzeby. Duże zróżnicowanie regionalne w nadwyżkach i niedoborach siły roboczej będzie jednak wymagało właściwej, świadomej i elastycznej polityki zatrudnienia w gospodarce uspołecznionej, przy maksymalnym wykorzystaniu ludzi młodych, wchodzących w wiek produkcyjny. Należy w związku z tym przewidzieć możliwość ich zakwaterowania - w pierwszym okresie systemem hotelowo-internatowym, przy jednoczesnym zapewnieniu wypoczynku i godziwej rozrywki po pracy.</u> + <u xml:id="u-10.12" who="#PoselGrendysMichal">Na uwagę zasługują propozycje planu na rok następny w zakresie oświaty, ochrony zdrowia, wczasów i wypoczynku. Wychodzą one naprzeciw potrzebom ludzi pracy, a jednocześnie skorelowane są z możliwościami gospodarki.</u> + <u xml:id="u-10.13" who="#PoselGrendysMichal">Wiodące cele społeczne gospodarki w 1972 roku, a w tym przede wszystkim plan inwestycyjny, stały się również kryteriami, kształtującymi środki ich realizacji. Plan ten uwzględnia w skali dotąd nie stosowanej wzrost nakładów w gałęziach wytwarzających dobra konsumpcyjne, a więc w takich, które będą w szybszym tempie przybliżały osiągnięcia przemysłowe do człowieka. Jednocześnie zabezpiecza potrzeby sfery produkcyjnej. Jest to plan realny, ale napięty, wymagający sprawniejszej niż w ubiegłych latach realizacji. Wynika to zarówno z jego nowej struktury, jak też roli inwestycji i ich efektywności w dynamicznym rozwoju kraju, w postępie naukowo-technicznym, w unowocześnianiu gospodarki.</u> + <u xml:id="u-10.14" who="#PoselGrendysMichal">Wysoka Izbo! Przedstawiony projekt narodowego planu gospodarczego w zbyt małym jeszcze stopniu uwzględnia społeczną i gospodarczą rolę usług dla ludności. Na potrzebę ich rozwoju wskazały materiały VI Zjazdu, a wcześniej - wspólne posiedzenia Biura Po litycznego KC PZPR i Prezydium CK SD, podkreślając znaczenie, jakie dla społeczno-gospodarczego rozwoju kraju ma prawidłowy rozwój usług dla ludności.</u> + <u xml:id="u-10.15" who="#PoselGrendysMichal">Usługi odgrywają ważną rolę w kształtowaniu warunków bytowych ludzi pracy i całego społeczeństwa. W roku bieżącym występował znaczny rozwój usług, czego wyrazem jest dalszy wzrost liczby placówek usługowych i liczby ludzi zatrudnionych przy wykonywaniu usług, jak też wzrost wartości zrealizowanych świadczeń. Uzyskane efekty nie mogą być jednak uznane za dostateczne. Plan gospodarczy uwzględnia społeczną i gospodarczą rolę usług, wskazuje na potrzebę ich rozwoju, zwłaszcza w kierunku zaspokajania potrzeb ludności wiejskiej oraz rozwoju usług związanych z naprawą i konserwacją zmechanizowanego sprzętu gospodarczego i pojazdów mechanicznych. Tymczasem dotychczasowy rozwój sieci placówek usługowych nie nadąża za dynamiką procesów urbanizacyjnych, szczególnie za rozwojem budownictwa mieszkaniowego. Dotkliwe są nadal braki usług na terenach wiejskich i to zarówno w zakresie usług bytowych, jak i związanych z potrzebami produkcyjnymi gospodarstw rolnych.</u> + <u xml:id="u-10.16" who="#PoselGrendysMichal">Stan usług w Polsce jest przyczyną licznych utrudnień w życiu ludzi pracy. Niedostateczna podaż, niewłaściwy układ przestrzenny sieci usług, niedostateczne zaopatrzenie placówek usługowych w niezbędne materiały i części zamienne, a także brak materialnego zainteresowania pracowników usług w podejmowaniu trudniejszych, a mniej opłacalnych prac, w połączeniu z takimi zjawiskami, jak występująca nieterminowość i niska nieraz jakość wykonywanych prac, tworzą sytuację, która uzasadnia krytyczną opinię o stanie usług. Następstwa ekonomiczne takiego stanu rzeczy sa oczywiste, chociaż wyliczenie powstających w ten sposób strat nie jest możliwe. Przedmioty, urządzenia i obiekty uszkodzone i nie naprawione tracą wartość użytkową, zamrażają wydatkowane na nie środki, powodując też często wstrzymywanie się z zakupem dalszych dóbr trwałych, co ma wpływ na kształtowanie się struktury konsumpcji. W 1971 r., na tle wzrostu dochodów ludności, widoczne stało się, że udział usług w utrzymywaniu równowagi rynkowej. sięgający obecnie 15% ogółu wydatków ludności na zakup towarów i usług, okazał się zbyt niski.</u> + <u xml:id="u-10.17" who="#PoselGrendysMichal">W latach 1972—1975, począwszy już od omawianego roku 1972, usługi dla ludności powinny odgrywać większa role w polepszaniu warunków bytowych społeczeństwa, stając się jednocześnie instrumentem rozwiązywania niektórych ważnych problemów społeczno-ekonomicznych kraju i poszczególnych regionów, w tym również aktywizacji małych miast.</u> + <u xml:id="u-10.18" who="#PoselGrendysMichal">Ekonomiczna konieczność przyspieszenia rozwoju usług, dotąd niewystarczającego i nieproporcjonalnego do tempa ogólnego wzrostu gospodarczego kraju, pozostaje w bezpośrednim związku z przewidzianym zwiększeniem dochodu narodowego oraz dochodów osobistych ludności. Zakładana dynamika rozwoju usług dla ludności powinna odpowiadać nie tylko przewidywanemu wzrostowi siły nabywczej ludności, lecz również, a nawet przede wszystkim, zmianom zachodzącym w strukturze demograficznej oraz podwyższonemu poziomowi wykształcenia i kultury. Oprócz zaspokajania podstawowych potrzeb bytowych ludzi pracy poprzez podaż niezbędnych artykułów spożywczych i przemysłowych, konieczne będzie udostępnienie społeczeństwu coraz większej liczby usług związanych z wyższym standardem wyposażenia technicznego mieszkań, gospodarstw domowych i rolnych, z wygodami, rozrywką, wypoczynkiem.</u> + <u xml:id="u-10.19" who="#PoselGrendysMichal">Warunkiem realizacji nowych zadań, w zakresie przyspieszonego tempa rozwoju usług dla ludności, jest podjęcie zespołu przedsięwzięć i środków o charakterze ekonomicznym, finansowym i organizacyjnym, mających na celu wzmożenie aktywności przedsiębiorstw w inicjowaniu i rozwijaniu różnorodnej działalności usługowej. Wzrost usług powinien być realizowany przy stopniowym obniżaniu kosztów usług w drodze lepszego wykorzystania środków pracy, jak też zmniejszenia narzutów kosztów ogólnych w wyniku lepszej organizacji.</u> + <u xml:id="u-10.20" who="#PoselGrendysMichal">Rozwój gospodarczy kraju oraz priorytetowe zadanie lepszego zaspokojenia potrzeb społeczeństwa i poprawy warunków bytowych ludzi pracy implikują potrzebę właściwego wykorzystania potencjału rzemiosła i pozostałej pozarolniczej gospodarki nie uspołecznionej, która wykonując rzetelnie i zgodnie z obowiązującym prawem swe zadania — stanowi część gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-10.21" who="#PoselGrendysMichal">Pozarolnicza gospodarka nie uspołeczniona stanowi tak pod względem liczby zatrudnionych, jak i wartości produkcji, stosunkowo nieznaczny procent gospodarki narodowej. Jej udział w zaspokajaniu potrzeb w zakresie usług i produkcji niektórych wyrobów rynkowych posiada jednak istotne znaczenie społeczne.</u> + <u xml:id="u-10.22" who="#PoselGrendysMichal">W przeszłości nie potrafiono, mimo kilkakrotnie podejmowanych prób, wypracować systemu prawno-organizacyjnego i ekonomicznego. w tvm fiskalnego, który zapewniałby pozarolniczei gospodarce nie uspołecznionej stabilna działalność zgodna z potrzebami społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Bvło to źródłem zmieniającej się koniunktury oraz zmieniającej sie polityki wobec pozarolniczej gospodarki nie uspołecznionej. W okresie bieżącego roku podjęte zostały działania mające na celu uporządkowanie spraw rzemiosła i innych działów pozarolniczej gospodarki nie uspołecznionej.</u> + <u xml:id="u-10.23" who="#PoselGrendysMichal">W wyniku podjętych prac, także przez Sejm, powstała sytuacja umożliwiająca określenie iuż na 1972 r. zadań i warunków pracy pozarolniczej gospodarki nie uspołecznionej w całokształcie potrzeb społeczno-gospodarczego rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-10.24" who="#PoselGrendysMichal">Wysoka Izbo! Przedstawione nam dzisiaj projekty planu i budżetu na rok 1972 mają charakter etapu przygotowawczego wdrożenia programu przyszłego, harmonijnego rozwoju kraju. Przyspieszone tempo wzrostu spożycia i płac realnych, przy utrzymaniu globalnej równowagi rynkowej, zabezpieczenie równowagi finansowej państwa, ożywienie produkcji rolnej, znacznie wyższe tempo wzrostu produkcji przemysłowej, rozwój handlu zagranicznego — wszystko to wymaga niezbędnych zmian w funkcjonowaniu naszej gospodarki, w jej organizacji i zarządzaniu, wymaga też wzmożonej odpowiedzialności wszystkich za realizowane zadania. Poprawa gospodarowania, stanowiąca już obecnie społeczny trend w naszym kraju, umożliwi realizację tych założeń. Duże znaczenie ma tu przede wszystkim znacznie lepsze wykorzystanie potencjału produkcyjnego oraz oszczędność w gospodarce materiałowej. Łączy się to z coraz wszechstronniejszym wiązaniem naszej gospodarki z rozwojem nauki i techniki, które pozwalają na coraz lepszą, oszczędniejszą produkcję, na wdrażanie nowych technologii, na wzrost jakości i nowoczesności wyrobów. Od rozwoju i praktycznego stosowania nauki i techniki zależy proces unowocześniania nasze] gospodarki. Dlatego dobrze się stało, że projekt planu gospodarczego przewiduje nie tylko rozwój, ale także praktyczne zastosowanie postępu naukowo-technicznego.</u> + <u xml:id="u-10.25" who="#PoselGrendysMichal">Wiele elementów planu nawiązuje słusznie do międzynarodowych powiązań gospodarczych, szczególnie w ramach podziału pracy wśród krajów członkowskich RWPG. Pozwala to na rozwój daleko idącej specjalizacji, głównie w zakresie kooperacji przemysłowej i wpływa jednocześnie na rozwój kontaktów handlowych oraz wymiany doświadczeń, na wykorzystywanie nowych technologii i ulepszanie organizacji produkcji.</u> + <u xml:id="u-10.26" who="#PoselGrendysMichal">Przedstawione w projekcie narodowego planu gospodarczego zadania wymagają od społeczeństwa realizmu i gospodarskiego, obywatelskiego podejścia do nich, wymagają pełnego wysiłku wszystkich obywateli, aby uzyskać przewidziane, a jednocześnie konieczne z punktu widzenia celów społecznych, wielkości produkcji materialnej. One bowiem będą decydowały o możliwościach i rozmiarach wzrostu spożycia oraz o kształtowaniu warunków rozwoju kraju w następnych latach.</u> + <u xml:id="u-10.27" who="#PoselGrendysMichal">Podkreślając w sposób szczególny te uwarunkowania, mające bezpośredni i pośredni wpływ na realizację zadań gospodarczych i społecznych przedstawionych w projektach planu i budżetu, Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego wyraża aprobatę i poparcie dla narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa na rok 1972. Równocześnie Klub nasz, zgodnie z wnioskiem Najwyższej Izby Kontroli, będzie głosował za udzieleniem absolutorium dla Rządu za 1970 r.</u> + <u xml:id="u-10.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-10.29" who="#PoselGrendysMichal">55</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Obecnie głos zabierze poseł Zbigniew Załuski.</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#PoselZaluskiZbigniew">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Analizując problematykę planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa na rok 1972, nie sposób powstrzymać się od kilku uwag ogólniejszych, które, jak sądzę, pozwolą lepiej ocenić nasze najbliższe zamierzenia, a zwłaszcza ich miejsce w głębokim procesie rewolucyjnych przeobrażeń narodu, zapoczątkowanych rewolucją ludową w 1944 r.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#PoselZaluskiZbigniew">Masy pracujące, z klasą robotniczą i jej rewolucyjną partią na czele, przejąwszy władzę w kraju, ukonstytuowały się w klasy panujące nowej Polski. Ten awans społeczno-polityczny stał się zarazem awansem aspiracji życiowych najszerszych mas ludowych. Prawa dla ludu rozumiane były słusznie również jako prawo do zaspokojenia jego potrzeb, a demokratyzacja ustroju oznaczała zarazem demokratyzację, upowszechnienie potrzeb materialnych i kulturalnych, właściwych dotychczas jedynie wąskiej warstwie społecznej. W rzeczy samej, dlaczego robotnik czy rolnik miałby mieć mniejsze aspiracje życiowe, materialne i duchowe, niż członek dawnych — „warstw oświeconych”, a mówiąc dokładniej — klas posiadających? To jednak nie wyczerpuje zagadnienia. Rzeczywistość dowiodła, iż aspiracje i potrzeby mas ludowych są, a przynajmniej stają się, z dnia na dzień coraz większe. Napędzany potężnymi motorami przyspieszonych przemian techniczno-ekonomicznych oraz rewolucyjnych przemian społecznych i cywilizacyjnych, rozwinął się w naszym kraju dynamiczny proces kompleksowego rozwoju człowieka, proces doskonalenia, wzbogacenia i wyzwalania możliwości jednostki ludzkiej, stanowiący zarówno cel socjalizmu, jak i instrument jego budowania.</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#PoselZaluskiZbigniew">Ten proces rozwoju człowieka, uruchomiony przez rewolucję, zrodził wkrótce w naszym kraju poważne dysproporcje. Przynajmniej w dziedzinie, którą chcę się tu zająć — w dziedzinie potrzeb wychowawczych, najszerzej rozumianej dziedzinie oświaty i kultury, skutek rewolucyjnego impulsu, ów lawinowy wzrost potrzeb i aspiracji ludzkich szybko przekroczył możliwości jego zaspokojenia, jakimi dysponowało to samo ludowe, rewolucyjne państwo, które tę lawinę spowodowało.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#PoselZaluskiZbigniew">Podam tylko kilka wyrywkowych przykładów:</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#PoselZaluskiZbigniew">Proklamowaliśmy wyzwolenie dziecka wiejskiego od pasienia gęsi, a miejskiego — od bezsensownego łobuzowania na brudnych podwórzach. Później rosnąca potrzeba pomocy wychowawczej dla ciężko i ofiarnie pracujących rodziców pomnożyła potrzebę upowszechniania opieki przedszkolnej. Niestety, ciągle jeszcze nie jesteśmy zdolni zapewnić tej opieki dla 60% dzieci miejskich i 90% dzieci wiejskich.</u> + <u xml:id="u-12.5" who="#PoselZaluskiZbigniew">Proklamowaliśmy prawo do nauki bezpłatnej i dostępnej dla każdego, kto ma chęć, a przyspieszony rozwój cywilizacyjny rozciągnął to ostatnie pojęcie nieomal na całe młode pokolenie. Jednak z ogromnym tylko trudem, apelując do ofiarności społecznej i godząc się na pogorszenie warunków nauczania, zapewniliśmy objęcie szkołą podstawową praktycznie wszystkie dzieci, natomiast pełną szkołą średnią niewiele ponad jedną trzecią młodzieży. Miejsce na studiach ponadśrednich możemy zaofiarować niewystarczającemu wciąż w porównaniu z ukształtowanym już zakresem aspiracji społecznych i zbyt małemu jak na drugą połowę XX wieku procentowi naszej młodzieży.</u> + <u xml:id="u-12.6" who="#PoselZaluskiZbigniew">Zlikwidowaliśmy całkowicie analfabetyzm, mniej więcej trzykrotnie powiększając liczbę potencjalnych odbiorców kultury. Ponadto od roku 1950 przeszło 4,5-krotnie powiększyliśmy liczbę ludzi inteligentnych, w tradycyjnym znaczeniu tego słowa, ze wszystkich klas społecznych, z średnim bądź wyższym wykształceniem. Jednocześnie liczba książek, gazet, czasopism, jakie możemy im dać do ręki, pozostaje niewspółmierna do ogromnego wzrostu potrzeb, gdyż nieznacznie tylko przekracza poziom osiągnięty już w roku 1950.</u> + <u xml:id="u-12.7" who="#PoselZaluskiZbigniew">Proklamowaliśmy dla wszystkich prawo do wzbogacającego wypoczynku, wychowawczego sportu, kształcącej turystyki, wartościowej rozrywki. Miliony sięgnęły po to, co dawniej dostępne było tylko dla tysięcy wybranych. Wiemy zaś, że w części tylko mogliśmy zaspokoić te rozbudzone potrzeby.</u> + <u xml:id="u-12.8" who="#PoselZaluskiZbigniew">Na tle tej ogólnej dysproporcji między nieuchronną, słuszną, budzącą naszą dumę dynamiką potrzeb a wciąż niedostatecznymi możliwościami ich zaspokajania, rozwijały się dysproporcje cząstkowe, niemniej jednak społecznie istotne. Wciąż jeszcze drabina oświaty jest zbyt stroma dla wiejskiego dziecka, pozbawionego środowiska kulturalnego, przedszkolnego przygotowania, dziecka obarczonego dalekim dojściem czy dojazdem do szkoły, zwłaszcza średniej, z powodu braku internatów. Wciąż jeszcze na mapie życia kulturalnego Polski widnieją białe plamy i na nich to właśnie utrzymywać się mogą zjawiska prymitywizmu, wtórnego analfabetyzmu kulturalnego i moralnego, a na tej pożywce pleni się nieraz właśnie chamstwo i chuligaństwo. Nawet pobieżne tylko spojrzenie pozwala postawić hipotezę, że nigdy jeszcze Polska nie miała młodzieży tak różnej — z jednej strony całe środowiska wspaniałej, głęboko ideowej, kulturalnej, kipiącej chęcią do życia i pracy, ożywionej głębokimi zainteresowaniami, inteligentnej i wykształconej młodzieży — a z drugiej strony — liczne grupy młodzieży wewnętrznie pustej, żyjącej łatwizną, nieraz zcyniczniałej. Choć poszczególne jaskrawe przypadki zarówno pozytywne, jak i negatywne, uznać można za wyjątki, to samego zjawiska, 5?</u> + <u xml:id="u-12.9" who="#PoselZaluskiZbigniew">58 zarówno silnych trendów pozytywnych, jak i negatywnych, nie wolno traktować tylko jako marginesu, lecz jako realny przejaw wyjątkowego rozwarstwienia i zróżnicowania naszej młodzieży, rozwarstwienia, wymagającego pospiesznego — „równania w górę”. Rozwarstwienie to dowodzi, że koniecznie trzeba wzmóc wysiłki zmierzające do pełniejszego, lepszego i równomierniejszego zaspokojenia potrzeb kulturalnych, do nasycenia naszą humanistyczną ideologią życia społeczeństwa, a zwłaszcza życia młodzieży. Dysproporcje, o których tu mówimy, mają oczywiście w Polsce swoje obiektywne przyczyny. Stan zniszczeń wojennych i strat ludzkich, zwłaszcza w zakresie oświaty i kultury, niecierpiąca zwłoki potrzeba odbudowy ekonomicznych podstaw życia społeczeństwa, jego biologicznej substancji, co wyraziło się w ogromnym przyroście naturalnym — wszystko to są przyczyny znane i dostatecznie poważne. Jednakże błędem byłoby niedostrzeganie również czynników subiektywnych, które na nadmiernym pogłębianiu tej dysproporcji zaważyły. Swoisty ekonomizm — przedkładanie immanentnych jakoby potrzeb ekonomicznych nad potrzeby człowieka, któremu ekonomika ma przecież służyć, niedocenianie życia ideowego, wychowania, kultury, motywów ideowego działania, posunięte niekiedy i gdzieniegdzie wręcz do leseferyzmu w kulturze, wszystkie te zjawiska ujawnione, nazwane i odrzucone w toku analizy przez VIII Plenum KC PZPR przyczyn ubiegłorocznego kryzysu grudniowego w naszym kraju, pozostawiły nam jednak realne dysproporcje w dziedzinie oświaty. Nic też dziwnego, że jednym z pierwszych wniosków stało się postawienie w całej rozciągłości przez kierownictwo PZPR problemu miejsca młodzieży w naszym kraju, problemu wykształcenia i wychowania, kulturalnego rozwoju, zawodowego i ideowego przygotowania jej do aktywnego udziału w socjalistycznym budownictwie.</u> + <u xml:id="u-12.10" who="#PoselZaluskiZbigniew">Nie mógł bowiem minąć bez śladu fakt, iż to największe bogactwo kraju, przyszłość socjalizmu, miliony młodzieży słyszały wielokroć, że są ciężarem dla społeczeństwa, że jest ich tak wiele, że władze muszą się tak wysilać, aby nastarczyć im ubrań, budynków szkolnych, rozrywek, że trzeba dla nich stworzyć tyle miejsc pracy, takim ogromnym kosztem. Nie mogło to w tej milionowej masie, stanowiącej przecież potencjalnie najpotężniejszą siłę wytwórczą społeczeństwa, nie zrodzić nastrojów goryczy, zniechęcenia i zgoła frustracji. Przemiany pogrudniowe otwarły przed młodzieżą perspektywę wielkiego czynu dla ojczyzny i wpływu na jej los. Z ust przywódców partii i Rządu usłyszała ona wreszcie, że nie jest niechciana i zbędna, lecz że kraj czeka na nią, na jej wysiłek, entuzjazm i wiedzę.</u> + <u xml:id="u-12.11" who="#PoselZaluskiZbigniew">Urazy najskuteczniej leczy czyn, a wychowuje najlepiej sama rzeczywistość. Pamiętać jednak musimy, że młodzież nasza stanowiła i stanowić będzie, poważny problem wychowawczy. Jej szczęście — to że jest urodzona i wychowana w państwie ludowym, że nie zna wyzysku, nędzy, poniżenia w ustroju kapitalistycznym — to jej szczęście jest zarazem słabością.</u> + <u xml:id="u-12.12" who="#PoselZaluskiZbigniew">Idee antykapitalistyczne, uczucia kolektywizmu i internacjonalizmu — ten fundament dla rozprzestrzenienia idei naukowego socjalizmu, rodzą się z praktycznych doświadczeń ludzkich wyniesionych z warunków kapitalistycznych, w sposób niejako żywiołowy, często jako wyraz młodzieńczego buntu wobec zastanej rzeczywistości. Tak kształtował się socjalizm w umysłach i duszach naszego pokolenia. Ale światopoglądu się nie dziedziczy. Młode pokolenie Polski Ludowej kształtuje się w jedynym znanym mu ustroju, w ustroju ludowym. Jego naturalny krytycyzm kieruje się przeciwko strukturom zastanym, stworzonym przez nasze pokolenie. To nas pyta młodzież, dlaczego nie urządziliśmy tego świata lepiej i to nasze życie ostro krytykuje, zamierza je jak najszybciej przekształcić i udoskonalić. Ten krytycyzm wobec rzeczywistości jest immanentną właściwością socjalizmu i najpotężniejszym motorem jego rozwoju. Jednakże nie może być ślepy, nie może być tylko instynktowny. Wszystko zależy od odpowiedzi, jakie otrzyma młodzież na swe krytyczne pytania wysuwane pod adresem rzeczywistości. Nie ma bowiem niedostatku w odpowiedziach fałszywych i nie brak w Polsce, a także poza jej granicami oferentów — „nowych idei” radykalnego przekształcenia Polski bądź odmiennego, niż my propagujemy, ukształtowania ludzkiego losu. W odpowiedziach tych i ideach nie zawsze brzmi wyraźny ton apologetyczny wobec kapitalizmu. Nie zawsze są zdecydowanie antysocjalistyczne. Wystarczy, że są bałamutne. Nie hasła buntu są tu istotne. Istotny jest częściej program ucieczki — ucieczki od uczuć społecznych, od obowiązków, od wspólnych zadań i wielkich celów, od poczucia godności narodowej i więzi społecznej.</u> + <u xml:id="u-12.13" who="#PoselZaluskiZbigniew">Styl życia, postawa, cele osobiste, stosunek do społeczeństwa i do siebie samego, do własnego życia — to jest rzeczywiste pole walki o duszę młodzieży, o przyszłość socjalizmu, o przyszłość ojczyzny. Ta bitwa jest dzisiaj obok współzawodnictwa ekonomicznego i cywilizacyjnego głównym frontem walki dwóch światów, dwóch ideologii.</u> + <u xml:id="u-12.14" who="#PoselZaluskiZbigniew">Humanistycznych idei socjalizmu nie wysysa się wraz z mlekiem matki, nie rodzą się one w naszych warunkach samorzutnie. Dawniej człowiek długo i boleśnie kształtował się, rósł i nabywał wiedzy w życiu, pracy i walce. Ale człowieka można też — i dzisiaj trzeba — kształtować, rozwijać planowo, świadomie, oszczędzając i jemu, i społeczeństwu błędów i złudzeń, nieporozumień i bólu, które były udziałem wielu poprzednich pokoleń Polaków.</u> + <u xml:id="u-12.15" who="#PoselZaluskiZbigniew">Toteż zadania wychowawcze, zadania rozwoju kulturalnego stanowią jedne z najważniejszych zadań państwa ludowego. W naszej zaś sytuacji wobec tak potężnego wzrostu potrzeb, stworzonych przez rewolucję, wobec dopuszczonych zaniedbań i dysproporcji, wreszcie wobec ogromu sił i bogactw jeszcze nie wyzwolonych, tkwiących w wielomilionowych rzeszach naszej młodzieży, zadania te stają się pierwszoplanowymi obok doraźnego wyrównywania zaniedbań w zakresie warunków pracy i życia szerokich mas ludowych. Jak te ostatnie - również wychowanie i kultura uznane być muszą za dziedziny priorytetowe.</u> + <u xml:id="u-12.16" who="#PoselZaluskiZbigniew">I tu, Wysoka Izbo, powróćmy do tematu debaty, do planu i budżetu państwa na rok 1972. Jak w tym drugim już rocznym odcinku naszego planu przeobrażeń społecznych, w nowym dynamicznym okresie rozwoju kraju — wytyczonym przez uchwałę VI Zjazdu PZPR, znajdują odbicie potrzeby najszerzej rozumianego frontu wychowawczego? Jak ten plan i budżet zabezpieczają niezbędną zmianę priorytetów, w zakresie możliwym oczywiście do wykonania, jak, co ważniejsze, zapoczątkowują nowe trendy rozwojowe, które rozwiną się w pełni w następnych latach bieżącej pięciolatki?</u> + <u xml:id="u-12.17" who="#PoselZaluskiZbigniew">Trzeba tu zwrócić uwagę na kilka tylko charakterystycznych zjawisk.</u> + <u xml:id="u-12.18" who="#PoselZaluskiZbigniew">Uznać trzeba generalnie, że dziedziny działalności państwowej, służące wychowaniu, należą w zasadzie do preferowanych. Jeśli na przykład wydatki bieżące budżetu wzrastają średnio o 6% w porównaniu z rokiem 1971, to wydatki na kulturę i sztukę wzrastają znacznie powyżej średniej, bo o 10,3% - w tym na środki masowego przekazu, telewizję i radio nawet o 14,2%. Preferencje te ujawniają się jeszcze wydatniej w zakresie inwestycji. Inwestycje zaś w kulturze to sprawa przyszłości i wychowania. Tak więc, jeśli globalne inwestycje w gospodarce uspołecznionej wzrastają w roku przyszłym o 10,4%, to inwestycje w resorcie oświaty i szkolnictwa wyższego rosną w stopniu dwa razy większym - o 21 %, w resorcie kultury i sztuki - inwestycje centralne o 28,4%, ale terenowe inwestycje tylko o 12,4%, w sporcie i turystyce o 32,4%, a w środkach masowego przekazu - nawet czterokrotnie wyżej od średniej krajowej — a więc w radio i telewizji o 41,4%, a w prasie o 42,6%. Rzeczą niezwykle cenną jest znaczny, średnio trzykrotnie wyższy niż przeciętna krajowa, wzrost inwestycji w przemysłach, dla rozwoju wychowania i kultury - podstawowych jak na przykład w poligrafii o 31,3% w przemyśle papierniczym o 27,9%.</u> + <u xml:id="u-12.19" who="#PoselZaluskiZbigniew">Niestety, wobec ogromu skali zadań i rozwiniętych potrzeb, preferencje te zawierają w sobie jednak pewne luki i nie wszędzie pozwalają dostrzec zapowiedź przezwyciężania istniejących dysproporcji. Tak na przykład, wzrost wydatków bieżących na szkolnictwo ogólnokształcące i wychowanie oraz szkolnictwo zawodowe, w których to wydatkach mieszczą się również sumy na wychowanie przedszkolne, opiekę nad młodzieżą, m.in. zagrożoną moralnie, wydatki na internaty itd. wzrost tych wydatków jest niższy od średniego wzrostu budżetu. Podobnie inwestycje w tych dziedzinach - ich przyrost nie sięga nawet połowy średniego przyrostu wydatków inwestycyjnych całości budżetu państwa.</u> + <u xml:id="u-12.20" who="#PoselZaluskiZbigniew">Cieszy nas energiczne zapoczątkowanie rozbudowy bazy papierniczej i poligraficznej, co przyniesie pozytywne rezultaty w przyszłości. Jednakże dzisiaj trudno pogodzić się nam z myślą, że w przyszłym roku ruch wydawniczy w Polsce zaprezentuje się wzrostem zaledwie o 0,8%, zaś objętość i nakłady gazet i czasopism co najwyżej utrzymają się na poziomie średniej roku bieżącego, a więc poniżej poważnych osiągnięć ostatniego kwartału.</u> + <u xml:id="u-12.21" who="#PoselZaluskiZbigniew">Słuszne będzie oczywiście pytanie, jakie to treści ideowe, jakie wartości duchowe wypełnią te scharakteryzowane powyżej ramy. Zdajemy sobie sprawę, niestety, iż ani ustawa o planie gospodarczym, ani budżet państwa nie są zdolne regulować talenty ludzkie i żarliwość ideową. Mogą i powinny jednak stwarzać właściwe warunki pracy dla ludzi zdolnych przekształcić materialną rzeczywistość planu i budżetu w moralne wartości socjalistycznego wychowania. Powitać więc należy z radością, iż rok przyszły otworzy nową kartę w dziejach statusu społecznego nauczyciela polskiego, przyniesie początek fundamentalnej reformy płac nauczycielskich, a także niezbędne pozytywne przemiany w statusie społecznym i materialnym innych grup pracowników frontu ideowo-kulturalnego.</u> + <u xml:id="u-12.22" who="#PoselZaluskiZbigniew">Reasumując, pragnę stwierdzić, że przyjmując słuszną zasadę koncentracji wysiłku również w dziedzinach dotyczących wychowania i kultury, plan i budżet są optymalnym bilansem naszych możliwości i potrzeb na rok przyszły, a po uwzględnieniu wielu korektur zaleconych przez komisje sejmowe, zapewnią preferencje dla tych dziedzin, o których mowa. Nie bez znaczenia jest też poważna rezerwa możliwości, pozostawiona w ręku Prezesa Rady Ministrów. Na należyty udział w podziale tej rezerwy liczą bardzo organizatorzy wychowania, oświaty i życia kulturalnego.</u> + <u xml:id="u-12.23" who="#PoselZaluskiZbigniew">Pragnę zarazem wyrazić nadzieję, że zaczątki, ledwie zaznaczone w planach na rok 1972, znajdą rozwiniętą kontynuację, a potrzeby spiętrzające się od 20 lat, doczekają się pełnego wyrazu w celach i zamierzeniach przyszłych planów gospodarczych i budżetów państwa.</u> + <u xml:id="u-12.24" who="#PoselZaluskiZbigniew">Należałoby także życzyć sobie, aby budżet i plan, który uchwalimy niedługo, były przez Rząd realizowane z żelazną konsekwencją, bez odchyleń i zmian, dalekich od intencji Sejmu i społeczeństwa. W szczególności należy skutecznie zapobiegać częstemu dotychczas wykorzystywaniu przez terenowe rady narodowe na inne cele funduszów i środków inwestycyjnych, przeznaczonych pierwotnie na rozwój oświaty, kultury i służby zdrowia. Należałoby również bezapelacyjnie skończyć z praktyką systematycznego od lat niewykonywania planów inwestycyjnych w działach oświaty, kultury i służby zdrowia. Chciałbym również zaapelować do Prezesa Rady Ministrów, aby jednak poza planem i budżetem znalazł możliwość utrzymania w 1972 r. nakładów i objętości czasopism i gazet na poziomie nie niższym niż w ostatnim kwartale bieżącego roku, a także aby znalazł możliwość zwiększenia produkcji książek w stopniu większym niż owe przewidziane w planie 0,8%. Jest to chyba nawet niezbędne, skoro mamy do roku 1975 zwiększyć produkcję wydawniczą aż o 50%.</u> + <u xml:id="u-12.25" who="#PoselZaluskiZbigniew">Jestem przekonany, że jeśli potrafimy wyzwalać talenty i ofiarność ludzką, chronić je przed małostkowością i zawiścią, torować im drogę i zapewniać szeroki wpływ, to wówczas pracownicy wychowania, oświaty, środków masowego przekazu i kultury, potrafią te rozszerzające się materialne ramy wypełnić treścią najpotężniejszą — socjalistyczną.</u> + <u xml:id="u-12.26" who="#PoselZaluskiZbigniew">Rękojmią tego jest dowiedziona pracą przez długie lata ich socjalistyczna ideowość i patriotyczna ofiarność.</u> + <u xml:id="u-12.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Proszę o zabranie głosu posła Janusza Biernackiego.</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#PoselBiernackiJanusz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W wypowiedzi swej pragnę ustosunkować się do niektórych problemów rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#PoselBiernackiJanusz">Przekroczenie w bieżącym roku zadań w skupie produktów rolnych jest najlepszą odpowiedzią wsi na organizacyjne i ekonomiczne decyzje nowego kierownictwa politycznego i Rządu w sprawie polityki rolnej. Wskazuje to również, jak prawidłowo uruchomione środki szybko procentują. Atmosfera na wsi, w której wkraczamy do realizacji NPG na 1972 r., pozwala stwierdzić, że ambitne zadania dla rolnictwa, przewidziane w planie i przedstawione nam w dokumentach na dzisiejsze posiedzenie, są realne. Trzeba jednak, żebyśmy sobie zdawali sprawę, że w 1972 r., niezależnie od realizowania zadań bieżących, podjąć należy wiele zabiegów organizacyjnych dla zabezpieczenia pełnej skuteczności programu rolnictwa w następnych latach. Państwu nie zależy przecież tylko na systematycznym podnoszeniu wydajności płodów rolnych, ale również na wyprodukowaniu tych płodów we właściwych proporcjach, uwzględniających potrzeby wyżywienia ludności, potrzeby przemysłu i wymiany towarowej z zagranicą.</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#PoselBiernackiJanusz">W naszych warunkach czynnikiem polityki rolnej, zabezpieczającym włączenie indywidualnej gospodarki do planowanej gospodarki rolnej, jest kontraktacja płodów rolnych. Uważam, że rok 1972 powinien być właśnie tym rokiem, w którym opracujemy najskuteczniejszy system organizacji kontraktacji, taki system, który byłby rzeczywistym elementem umożliwiającym oddziaływanie państwa na strukturę produkcji. Wniosek mój sprowadza się do tego, ażeby zapewnić właściwe zaplecze organizacyjne i oparcie dla tej kontraktacji — jako elementu polityki rolnej. Uważam, że jeżeli kontraktacja płodów rolnych zostanie powierzona wsi, wsi - jako jednostce produkcyjnej - to nie będzie elementem powodującym ścieranie się interesów różnych instytucji. W tej wsi organizatorem i gospodarzem kontraktacji powinien stać się samorząd chłopski, kółko rolnicze. W związku z tym postuluję, ażeby równocześnie organizacja kółek rolniczych podjęła w tym roku takie działania, które przygotowałyby ją do tej funkcji. Kółko rolnicze powinno w 1972 r. zatrudnić we wsi organizatora produkcji rolnej, który by odciążył zarząd i samorząd kółka rolniczego od wielu czynności technicznych. Praca tego człowieka nie byłaby opłacana z budżetu państwa, ale bezpośrednio z funduszy uzyskiwanych z kontraktacji. Próby praktycznego sprawdzenia tej propozycji przeprowadzane u nas wskazują, że taka forma rozwiązania pozwoli na wypracowanie dodatkowych oszczędności.</u> + <u xml:id="u-14.3" who="#PoselBiernackiJanusz">Drugim problemem, który chciałbym poruszyć, jest produkcja zwierzęca. Rząd awizował, że przygotowuje uchwałę o rozwoju hodowli. Apeluję gorąco z tej trybuny, aby uchwała ta podjęta została jak najszybciej, bo jej skuteczność będzie tym większa, im szybciej wesprze ją decyzja państwa dotycząca spraw hodowli.</u> + <u xml:id="u-14.4" who="#PoselBiernackiJanusz">Niestety, trzeba stwierdzić, że najsłabszym elementem produkcji zwierzęcej jest chów bydła. W niektórych województwach występuje zbyt niski poziom w hodowli inwentarza. Kompromitująco niska jest mleczność krów. Rząd wobec tego powinien opracować skuteczny program działania, zmierzający do poprawy sytuacji w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-14.5" who="#PoselBiernackiJanusz">Czy czyni się coś w tej sprawie? Działają stacje oceny użyteczności zwierząt, wyposażone bardzo słabo, posiadające bardzo słaby aparat, cierpiące na brak środków i brak ludzi. Opłacane są one ze środków budżetowych rad narodowych, które niejednokrotnie robią na tym oszczędności. Wydaje się, że należy dokładniej przyjrzeć się temu problemowi w kraju.</u> + <u xml:id="u-14.6" who="#PoselBiernackiJanusz">Problem następny. Zasadniczym zabiegiem hodowlanym, który powinien przyczynić się do rozwoju hodowli bydła jest inseminacja. Nie ma spotkań na wsi, na których teraz nie krytykowanoby nie tyle samą inseminację jako zabieg hodowlany, ile technikę tej inseminacji. Można już stwierdzić, że okresy międzywycieleniowe wydłużają się. Można stwierdzić, że inseminacja nie wszędzie daje pozytywne rezultaty. Źle wykonywana inseminacja często powoduje, że utrzymuje się — „dzikie” rozpłodniki. Wydaje mi się zatem, że skoro mówimy o powszechnej inseminacji, warto byłoby zatrudnić specjalistów otrzymujących miesięczne wynagrodzenie. Inseminację należy wykonywać w zagrodach chłopskich, co zagwarantuje jej prawidłowość i celowość.</u> + <u xml:id="u-14.7" who="#PoselBiernackiJanusz">Uważam za konieczne podkreślić w tym miejscu również potrzebę utworzenia w 1972 r. związku producentów bydła w Polsce jako elementu nowej zespołowej formy działania w zakresie rozwoju produkcji zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-14.8" who="#PoselBiernackiJanusz">Mamy trudności związane z wyszukaniem nowych pomieszczeń dla inwentarza. Zdajemy sobie sprawę z tego, że ta pula materiałów budowlanych, którą w tej chwili mamy, nie zaspokaja w dużym stopniu potrzeb wsi. Zdajemy sobie sprawę, że nowe pomieszczenia inwentarskie, budowane tradycyjnym systemem - to dodatkowe tony cementu, którego nie ma i prawdopodobnie w najbliższym czasie nie będzie. W związku z tym należałoby wesprzeć inicjatywę gospodarnych i rozsądnych rolników, którzy wykorzystują stodoły na pomieszczenia dla inwentarza. Robią to jednak systemem tradycyjnym. Gdybyśmy jednak podjęli w kraju na skalę przemysłową produkcję urządzeń metalowych - gotowych stanowisk dla inwentarza, które można by było montować w stodołach, problem byłby dla wielu właścicieli gospodarstw rozwiązany, tym bardziej na ziemiach zachodnich i północnych.</u> + <u xml:id="u-14.9" who="#PoselBiernackiJanusz">My, w woj. wrocławskim, będziemy mieli w przyszłym roku około 700 kombajnów na wsi. Stodoły staną się niepotrzebne i będzie można je wykorzystać do wspomnianych wyżej celów. Stanowiska dla inwentarza muszą być w pierwszym okresie tanie. Już w tej chwili biura projektowe muszą się zastanowić, jakie rozwiązania konstrukcyjne powinny zastosować. Temat ten musi podjąć również propaganda. Słyszałem, że zakupiono licencję takich urządzeń. Chcę z całą stanowczością stwierdzić, że produkcja ta jest potrzebna jak najszybciej na skalę przemysłową i tak skalkulowana, żeby się opłacała. Produkcja małych serii, którą podejmują POM, jest naprawdę w tej chwili za droga na kieszeń rolnika.</u> + <u xml:id="u-14.10" who="#PoselBiernackiJanusz">W produkcji roślinnej na czoło wysuwam problem zajęcia się skuteczniej niż dotychczas uprawą żyta i ziemniaków. Zastosowaliśmy już wiele środków przyczyniających się do polepszenia plonów pszenicy i jęczmienia. Liczymy na to, że z części areału żyta uzyska się podobne, zwiększone plony. Polska będzie w dalszym ciągu potentatem żyta i ziemniaków. Uprawiamy około 3,5 mln ha żyta i około 2 700 tys. ha ziemniaków. Roślin paszowych nie umiemy jeszcze, niestety, dobrze zagospodarować. Dlatego wydaje się, że są w produkcji roślinnej problemem równie ważnym jak pszenica i jęczmień.</u> + <u xml:id="u-14.11" who="#PoselBiernackiJanusz">Ostatnią sprawą, którą chciałem poruszyć, jest sprawa nawozów. Zwiększająca się z roku na rok ilość nawozów mineralnych, użytkowanych przez wieś, stwarza konieczność nowoczesnej organizacji produkcji nawozów, ich dystrybucji i wysiewu.</u> + <u xml:id="u-14.12" who="#PoselBiernackiJanusz">Problemem pierwszym jest przyspieszenie produkcji nawozów wieloskładnikowych o wyższym stężeniu, w postaci gotowych komponentów, pod określone uprawy. Założenia naszego przemysłu w zakresie produkcji takich nawozów w 1972 r. są absolutnie niewystarczające. Wydaje się, że lepiej ponieść koszty na dostosowanie urządzeń do produkcji tych nawozów w zakładach przemysłowych, niż ponosić straty w plonach rolnych, w plonach, które są tak bardzo potrzebne społeczeństwu.</u> + <u xml:id="u-14.13" who="#PoselBiernackiJanusz">Problemem drugim jest organizacja usług nawozowych. Uważam osobiście za wskazane zaadaptowanie organizacji stosowanej w Niemieckiej Republice Demokratycznej, z tym jednak, że w naszych warunkach powinien istnieć podział czynności między CRS a Związkiem Kółek Rolniczych. Reprezentuję pogląd, że trzeba nieco inaczej oceniać skuteczność nawożenia i inaczej ustosunkować się do problemu jego zwiększania w naszym kraju. Praktyka wskazuje, że nawożenie mineralne jest odmienne w różnych grupach gospodarstw. Wiemy też, że nawożenie organiczne jest o wiele większe w gospodarstwach małych, zaś o wiele mniejsze w gospodarstwach dużych. Możemy więc z tego faktu wyciągnąć niesłuszne wnioski.</u> + <u xml:id="u-14.14" who="#PoselBiernackiJanusz">Problemem następnym, związanym z nawożeniem, jest zwrócenie większej uwagi w 1972 r. na nawożenie użytków zielonych.</u> + <u xml:id="u-14.15" who="#PoselBiernackiJanusz">Wyczerpałem czas przeznaczony na przemówienie i nie chcę dłużej nadużywać cierpliwości Wysokiej Izby. Nie poruszyłem wielu bardzo ważnych problemów rolnictwa, takich jak m.in. cały kompleks spraw mechanizacji. Wiem jednak, jako poseł pracujący w Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, że Rząd w tej sprawie podjął odpowiednie kroki.</u> + <u xml:id="u-14.16" who="#PoselBiernackiJanusz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Jestem przekonany, że konsekwentna praca nad realizacją przyjętej polityki rolnej spełni nadzieje całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-14.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Głos ma poseł Tadeusz Młyńczak.</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#PoselMlynczakTadeusz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Dobrym zwyczajem w dyskusji sejmowej nad projektami planów gospodarczych stała się praktyka kierowania uwagi na wybrane problemy rozwoju społeczno-gospodarczego naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#PoselMlynczakTadeusz">W krótkim wystąpieniu pozwalam sobie dzisiaj uwagę Wysokiej Izby i Rządu zwrócić na problem jakości i nowoczesności wyrobów, którym aktyw SD zajmował się również w szerokiej dyskusji przedzjazdowej. Waga tego problemu systematycznie wzrasta w naszym oraz innych krajach. Zwiększają się wymaga nia jakościowe stawiane produkowanym wyrobom.</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#PoselMlynczakTadeusz">Jakość produkowanych wyrobów wywiera silny wpływ na stosunki społeczne i ekonomiczne kraju oraz na rozwój handlu zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#PoselMlynczakTadeusz">Przypomnę, że zadania podnoszenia jakości wyrobów produkowanych w kraju na potrzeby handlu zagranicznego i rynku wewnętrznego sformułowane zostały w uchwale VI Zjazdu PZPR. Podkreśla się w niej między innymi, że szczególną cechą rozwoju przemysłu w latach 1971—1975 będzie przyspieszenie tempa wzrostu produkcji przedmiotów konsumpcyjnych i znaczne zwiększenie wysiłków zmierzających do uzyskania wysokiej jakości i różnorodności towarów rynkowych. Mówił zresztą dzisiaj w swoim wystąpieniu o tym problemie członek Biura Politycznego poseł Jan Szydlak. Zadania osiągania wysokiej jakości wyspecjalizowanej produkcji formułuje dla krajów członkowskich RWPG - kompleksowy program dalszego pogłębiania i doskonalenia współpracy i rozwoju socjalistycznej integracji gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#PoselMlynczakTadeusz">Podnoszenie poziomu jakości wyrobów wymaga aktualnie odpowiedniego kierowania i to kierowania kompleksowego. Potrzebę taką definiują i uzasadniają specjaliści, przy czym zwracają oni uwagę na obieg jakości.</u> + <u xml:id="u-16.5" who="#PoselMlynczakTadeusz">Wielu ludzi ciągle jeszcze sądzi, że jakość wyrobów przemysłowych jest jedynie wynikiem pewnych operacji dokonywanych podczas procesu produkcyjnego. W rzeczywistości jednak jakość wyrobu nie zależy tylko i wyłącznie od tego procesu. Jeżeli przyjmujemy, że jakość jest stopniem, w jakim cechy wyrobu odpowiadają wymaganiom odbiorcy, to należy w jej ustalaniu uwzględniać wszystkie fazy, a mianowicie: poznawanie wymagań konsumenta, ustalanie i realizowanie cech wyrobu oraz podejmowanie odpowiednich kroków, aby wyrób mógł dotrzeć do tego konsumenta, dla którego jest przeznaczony.</u> + <u xml:id="u-16.6" who="#PoselMlynczakTadeusz">Z powodu wielkiej liczby wymagań rynku wyrób przemysłowy przeznacza się z zasady na zaspokojenie tylko części tych wymagań — rzec można tylko pewnego sektora rynku. Wybór takiego sektora staje się jednym z podstawowych założeń, które należy rozpatrywać jako pierwszą fazę obiegu jakości. Potem następuje ustalenie programu wymagań, który obejmuje wiele decyzji odnoszących się do funkcjonalności produktów.</u> + <u xml:id="u-16.7" who="#PoselMlynczakTadeusz">Program wymagań przekazuje się projektantowi lub konstruktorowi. Jest on tym, który ustala założenia konstrukcyjne. Następną fazą jest faza produkcji, która wymaga licznych założeń produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-16.8" who="#PoselMlynczakTadeusz">Ale to nie wszystko. Dobrą jakość ma wyrób trafiający do rąk tego konsumenta, dla którego zgodnie z założeniem został przeznaczony. Zależy to od systemu i od przyjętych założeń sprzedaży. W ten sposób sprzedaż wyrobu jest w obiegu jakości jedną z faz ustalających jakość.</u> + <u xml:id="u-16.9" who="#PoselMlynczakTadeusz">Wreszcie wyrób powinien dotrzeć nie tylko do właściwego konsumenta, ale konsumentowi temu należy umożliwić bezawaryjne użytkowanie tego wyrobu, co musi zapewnić faza obsługowa. Założenia obsługowe często determinują użyteczność wyrobu, co stanowi ważny aspekt jego jakości.</u> + <u xml:id="u-16.10" who="#PoselMlynczakTadeusz">Kompleksowe sterowanie jakości — jak podkreślają fachowcy z Europejskiej Organizacji Kontroli Jakości — oznacza nie tylko kompleksowość produkcji i kompleksowość konsumpcji, lecz również taką integrację konsumenta i producenta, która zapewni większe korzyści dla obu stron. Taka kompleksowość wymaga nie tylko lepszego kierowania zagadnieniami technicznymi i ekonomicznymi, lecz także samokontroli w produkcji i konsumpcji.</u> + <u xml:id="u-16.11" who="#PoselMlynczakTadeusz">W każdym kraju, który pragnie doprowadzić swój przemysł do stanu optymalnego, niezbędne jest efektywne działanie specjalistycznych instytutów badawczych i kontrolnych oraz instytucji o ogólniejszym charakterze, których zadaniem byłoby zwrócenie specjalnej uwagi na kontrolowanie jakości i niezawodności wszystkich produkowanych dóbr. Zadaniem ich powinno być podnoszenie świadomości w dziedzinie jakości i wskazywanie słabych punktów ujawnianych przez analizę procesu przemysłowego. Instytucje te powinny tak kształtować działalność producentów i konsumentów, aby czuli się odpowiedzialni za wyrób i odgrywali aktywną rolę w procesie polepszania jakości.</u> + <u xml:id="u-16.12" who="#PoselMlynczakTadeusz">Propagowanie jakości jest ważne nie tylko w skali krajowej, potrzebna jest również międzynarodowa współpraca w dziedzinie wymiany wiadomości i doświadczeń, gdyż produkcja dóbr i usług stała się sprawą międzynarodową.</u> + <u xml:id="u-16.13" who="#PoselMlynczakTadeusz">I jeszcze jedna uwaga, jaka nasuwa się na podstawie rozważań specjalistów. W nowoczesnej gospodarce jakość dóbr i usług w znacznym stopniu zależy od normalizacji, która stanowi ważną część programowania jakości produkcji masowej i seryjnej.</u> + <u xml:id="u-16.14" who="#PoselMlynczakTadeusz">Normalizacja oznacza wybór pewnej ograniczonej liczby typów spośród nieskończonej ich liczby, które mogą być produkowane. Decyzje te są związane z pytaniem — jakie parametry wyrobu objąć normalizacją i jakie należy ustalić wartości tych parametrów. Uwzględniając fakt, że koszty produkcji oraz jakość dóbr i usług docierających do społeczeństwa zależą w dużym stopniu od tak pojętej normalizacji, można by sądzić, że problemowi — jak możliwie najlepiej dokonać normalizacji — poświęcono wiele uwagi. Tymczasem w praktyce normalizacja z punktu widzenia jej teorii jest może najbardziej zaniedbaną dziedziną ekonomii. Dlatego też jakość wielu wyrobów i usług programuje się na poziomie dalekim od optymalnego. Wynikające stąd straty gospodarcze są znacznie większe niż wartość samych braków.</u> + <u xml:id="u-16.15" who="#PoselMlynczakTadeusz">Przyglądając się nowoczesności i jakości wyrobów w naszej gospodarce, podkreślić wypada znaczny postęp w tej ważnej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-16.16" who="#PoselMlynczakTadeusz">Coraz więcej uwagi sprawom jakości poświęcają zakłady i resorty przemysłowe — chociaż stopień zainteresowania jest różny — oraz Komitet Nauki i Techniki, Polski Komitet Normalizacyjny i Centralny Urząd Jakości i Miar. Podejmuje się pierwsze próby kierowania jakością.</u> + <u xml:id="u-16.17" who="#PoselMlynczakTadeusz">Mimo pewnych osiągnięć nie udało się dotąd wypracować koncepcji krajowego systemu kierowania jakością. Dlatego też w 1972 r. Rząd powinien przyspieszyć prace związane z opracowaniem i wdrażaniem takiego systemu.</u> + <u xml:id="u-16.18" who="#PoselMlynczakTadeusz">Krajowy system kierowania jakością powinien m.in. gwarantować dalszy, szybki rozwój normalizacji jako podstawy lepszej jakości wyrobów, porządkować problem klasyfikacji wyrobów - umacniać klasyfikację znaku jakości, jako klasyfikację państwową. System ten powinien stworzyć warunki dla integracji i pełnego wykorzystania - dla potrzeb kierowania jakością - potencjału istniejącego w zapleczu naukowo-technicznym. Powinien on także uwzględniać wszystkie jednostki badań i odbiorów niezależnych od producenta. Należą do nich resortowe jednostki badań i odbiorów jakościowych oraz odbiory handlu wewnętrznego.</u> + <u xml:id="u-16.19" who="#PoselMlynczakTadeusz">Na szczeblu centralnym duże znaczenie ma współdziałanie Komitetu Nauki i Techniki, Polskiego Komitetu Normalizacyjnego i Centralnego Urzędu Jakości i Miar. Nasuwa się postulat w sprawie przyznania jednemu z wymienionych resortów pełnej gestii w zakresie ogólnych problemów jakości wyrobów.</u> + <u xml:id="u-16.20" who="#PoselMlynczakTadeusz">Wysoki Sejmie! W ostatnich latach wzrasta w naszym kraju zainteresowanie jakością produkcji. Fakt ten należy przypisać zarówno czynnikom pozytywnym, takim jak zaspokajanie podstawowych potrzeb społeczeństwa w wyniku rozwoju przemysłu, jak i negatywnym, do których można zaliczyć znaczny udział produkcji o złej jakości, otrzymywanej w wyniku dysproporcji tempa wzrostu przemysłu i jego form organizacyjnych.</u> + <u xml:id="u-16.21" who="#PoselMlynczakTadeusz">Rozwiązywanie tych problemów prowadzi do przesunięcia ciężaru zagadnienia jakości produkcji ze spraw czysto technicznych na organizacyjne, ekonomiczne, a nawet socjologiczne.</u> + <u xml:id="u-16.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Na tym Wysoka Izbo kończymy obrady w dniu dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Stanisława Nowińskiego o odczytanie komunikatu.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Sekretarz poseł Stanisław Nowiński:</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">W dniu dzisiejszym, bezpośrednio po za kończeniu obrad Sejmu, odbędzie się posiedzenie Komisji Mandatowo-Regulaminowej - w sali nr 102.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 20 min. 15)</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">Zarządzam przerwę w obradach do jutra, do godz. 10.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#WicemarszalekAndrzejBenesz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Dyzma Gałaj oraz wicemarszałkowie Halina Skibniewska i Andrzej Werbl</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#komentarz">an)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Powołuję na sekretarzy posłów Lucynę Adamowicz i Stanisława Nowińskiego.</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Protokół i listę mówców prowadzi posłanka Lucyna Adamowicz.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę Obywateli Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kontynuujemy dyskusję rozpoczętą w dniu poprzednim.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Udzielam głosu posłowi Leonowi Lendzionowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselLendzionLeon">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Ocena zadań inwestycyjnych zawartych w projekcie planu na 1972 rok musi niewątpliwie doprowadzić do stwierdzenia, że są to zadania niełatwe, jednak konieczne i realne.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselLendzionLeon">Założony plan inwestycyjny na sumę około 270 mld zł jest bardzo napięty, chociaż nie objął on wszystkich zgłaszanych potrzeb resortowych i terenowych. O stopniu napięcia planu świadczy chyba najdobitniej wysoki udział inwestycji w dochodzie narodowym do podziału i założony wzrost robót budowlano-montażowych o około 10%.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselLendzionLeon">Niewątpliwie rodzą się jeszcze tu i ówdzie obawy czy w związku ze skierowaniem większych środków na spożycie gospodarka nasza wytrzyma stosunkowo wysokie tempo inwestowania, względnie czy w wypadku jego utrzymania nie odbije się ono niekorzystnie na dziedzinach nieprodukcyjnych.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselLendzionLeon">Przedłożony przez Rząd projekt planu na 1972 rok rozwiewa te wątpliwości, łączy bowiem konsekwentnie i słusznie obydwa cele: rozwoju infrastruktury społecznej i dalszej industrializacji kraju. Chcąc bowiem osiągnąć wytyczone cele, musimy od razu przystąpić do ich kompleksowej realizacji. Jest rzeczą dla każdego zrozumiałą, że nie możemy liczyć na podniesienie poziomu życia ludności w naszym kraju bez szybkiego rozwijania działów produkcyjnych, bez przyspieszenia unowocześniania przemysłu. Konsekwencją tej tezy jest założony na 1972 rok duży wzrost nakładów inwestycyjnych na przemysł uspołeczniony. Jednocześnie jednak największe wskaźniki wzrostu, bo dochodzące do 40%, przewiduje się dla przemysłów konsumpcyjnych: spożywczego, mleczarskiego i lekkiego. W następnej kolejności znajdują się te przemysły, które mają szczególny wpływ na podniesienie poziomu nowoczesności całej gospodarki, a więc przemysły elektromaszynowy i chemiczny.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselLendzionLeon">Jako najważniejsze zadanie przyjęto tu przyspieszenie realizacji inwestycji kontynuowanych i rozpoczęcie tych inwestycji, które mają szczególnie duże znaczenie społeczne oraz zakup licencji zagranicznych, np. na małolitrażowe samochody osobowe i na sztuczną skórę. Duży nacisk położono też na rozwój przemysłu materiałów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselLendzionLeon">Godny podkreślenia jest wzrost o 14% nakładów inwestycyjnych na naukę.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselLendzionLeon">Najistotniejszą jednak cechą odróżniającą plan na 1972 r. od planów z lat ubiegłych jest to, że skierowanie koniecznych, poważnych nakładów na inwestycje produkcyjne nie odbywa się kosztem zmniejszenia zakresu inwestycji służących bezpośrednio ludności. Przewiduje się zapoczątkowany już w 1971 r. poważny wzrost poziomu inwestowania w gospodarkę komunalną, budownictwo mieszkaniowe, kulturę i sztukę oraz ochronę zdrowia.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselLendzionLeon">Podkreślić jednocześnie trzeba, że w ramach nakładów na inwestycje produkcyjne znacznemu zwiększeniu ulegają udziały nakładów na inwestycje socjalne - zakładowe.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselLendzionLeon">I tak przykładowo: w przemyśle okrętowym nakłady na inwestycje socjalne zostaną podwojone w stosunku do nakładów w roku poprzednim. W całym przemyśle ciężkim nakłady te wzrastają 1,5 krotnie. Również w przedsiębiorstwach resortu żeglugi przewiduje się ponad dwukrotny wzrost nakładów na inwestycje socjalne i zakładowe. W sumie więc rozpatrywany projekt planu inwestycyjnego na 1972 r. spełnia oczekiwanie społeczeństwa, stanowiąc w podstawowych dziedzinach poważne zaawansowanie założeń planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselLendzionLeon">Pomyślna, tj. pełna i efektywna realizacja założonych inwestycji będzie stanowiła jedno z najbardziej istotnych zadań roku przyszłego i całego pięciolecia. W związku z tym szczególnego znaczenia nabierają sprawy zwiększenia mocy przerobowej przedsiębiorstw budowlano-montażowych, zwłaszcza specjalistycznych i sprawy generalnego usprawnienia procesu inwestowania. Obydwa wymienione czynniki są ze sobą ściśle związane, gdyż nawet wystarczająco zwiększony potencjał wykonawstwa budowlano-montażowego może być zmarnowany przy wadliwym przebiegu procesu inwestowania.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselLendzionLeon">Warunki dla rozwoju przedsiębiorstw budowlano-montażowych zostały już stworzone przez decyzje o koncentracji istniejących zjednoczeń budownictwa przemysłowego i powołanie nowych przedsiębiorstw specjalistycznych. Ważną sprawą jest konieczność rozbudowy własnego potencjału wykonawczego w resortach i zjednoczeniach przemysłowych poza resortem budownictwa. Pozwoli to resortowi budownictwa na skupianie większej uwagi na budownictwie mieszkaniowym. Chciałbym się tu powołać na przykład z przemysłu okrętowego, który w 1972 r. powiększy własne wykonawstwo budowlano-montażowe o prawie 50%.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselLendzionLeon">Przysłowiową piętą achillesową inwestycji są wydłużające się cykle realizacji. Są one od wielu lat przyczyną niewykonywania planu rzeczowego inwestycji i jedną z przyczyn przekraczania nakładów. Przykładem są doświadczenia roku 1970.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselLendzionLeon">Z przedstawionych uwag NIK wynika, że pomimo wykonania podstawowych zadań całego planu gospodarczego, plan oddawania obiektów do użytku został wykonany tylko w 88,3%, a w jednostkach państwowych planu terenowego zaledwie w 84,2%.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselLendzionLeon">Według przewidywań, również w bieżącym roku nie nastąpi jeszcze pełne wykonanie planu rzeczowego inwestycji. Przedsięwzięto jednak już wiele nowych środków zaradczych, które będą miały wpływ na skracanie cykli inwestycyjnych. Między innymi duże nakłady przeznacza się na szybki rozwój przemysłu materiałów budowlanych i niektórych branż przemysłu maszynowego, nastawionych na produkcję wyposażenia inwestycyjnego. Zwiększa się również import maszyn i urządzeń inwestycyjnych oraz budowlanych. W sumie powinno to przynieść znaczną poprawę zaopatrzenia inwestycji.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselLendzionLeon">Podjęte zostały też decyzje w sprawie specjalnego wynagradzania uczestników procesu inwestycyjnego za skracanie cykli inwestycji o kluczowym znaczeniu, np. dla zaopatrzenia rynku.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselLendzionLeon">Przedsiębiorstwom budowlanym stworzono warunki dla podwyższenia funduszu płac w wypadku przekraczania przez nie planów produkcji. Istotne są też decyzje stwarzające lepsze warunki techniczne, socjalno-bytowe i organizacyjne dla załóg budowlanych.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselLendzionLeon">Jak widać z przytoczonych przykładów, usunięto już sporo przeszkód hamujących sprawną realizację budowy. Sprawna realizacja całego planu inwestycyjnego będzie jednak nieosiągalna bez właściwej koncentracji na najważniejszych zadaniach. Do tej pory istniał zbyt duży nacisk na rozpoczynanie nowych często nie przygotowanych inwestycji, co powodowało nieekonomiczne rozproszenie potencjału wykonawczego.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselLendzionLeon">Bardzo ważna jest sprawa odpowiedzialności za całokształt procesu realizacji inwestycji. Na tym odcinku potwierdzają się korzyści wynikające z powołania instytucji generalnego realizatora inwestycji, odpowiedzialnego za organizację i realizację inwestycji od jej rozpoczęcia aż do oddania do użytku.</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselLendzionLeon">W większym stopniu niż dotychczas należałoby korzystać z posiadanej i rozbudowywanej bazy maszyn matematycznych dla programowania i optymalizacji cykli inwestycyjnych. Badania wykazały, że tą drogą można skrócić cykl inwestycyjny o około 20% i uzyskać 10—15% oszczędności w kosztach. Ostatnie doświadczenia z wielu budów wykazały, że po dobrym przygotowaniu i konsekwentnej koncentracji sił i środków można było osiągnąć skrócenie cyklu do ^1^/3 w stosunku do normatywnego i że w tej dziedzinie nasze osiągnięcia równają się z przodującymi osiągnięciami w świecie.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselLendzionLeon">Potrzeba skracania cykli robót ma duże znaczenie nie tylko dla nowych inwestycji, ale również dla zakładów uruchomionych, wymagających rekonstrukcji, aby ograniczyć do minimum przerwy i zakłócenia produkcyjne. Przykładem tego jest najbliżej mi znana sprawa koniecznej rekonstrukcji Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Dotychczasowe skromne możliwości inwestycyjne nie stwarzają perspektywy na dostosowanie stoczni do nowej techniki wytwarzania i oczekiwanej przez załogę zdecydowanej poprawy warunków pracy, aczkolwiek podstawowe sprawy socjalne są już rozwiązywane — o czym świadczy m.in. 2,5-krotny wzrost nakładów na te cele w roku przyszłym.</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#PoselLendzionLeon">Dalsza przyszłość będzie jednak wymagała dostosowania stoczni do produkcji bardziej nowoczesnych statków, jak np. dużych, szybkich kontenerowców, barkowców i większych statków rybackich, co będzie się wiązało m.in. z przebudową istniejących starych pochylni.</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#PoselLendzionLeon">Obecnie opracowywana jest, przy dużym udziale kadry technicznej, koncepcja rozwoju stoczni, w kierunku przeobrażenia jej w nowoczesny zakład, o możliwościach przekraczających 2 do 2,5-krotnie obecną produkcję. Realizacja tego programu będzie wymagała dużych nakładów, a w związku z tym długiego okresu czasu, wykraczającego zdecydowanie poza rok 1975. W stoczni panuje przekonanie, że uchwalony na VI Zjeździe dalekowzroczny program rozwoju Polski upoważnia Rząd do podejmowania decyzji, wykraczających poza obecny plan 5-letni. Rekonstrukcja Stoczni Gdańskiej im. Lenina jest przykładem konieczności podejmowania takich decyzji. Jednym z dotychczasowych hamulców w podejmowaniu tego rodzaju decyzji, dotyczących rekonstrukcji istniejących zakładów, były przewidywane trudności realizacyjne, które mogą być usunięte właśnie dzięki wydatnemu skracaniu cykli robót budowlano-montażowych.</u> + <u xml:id="u-19.22" who="#PoselLendzionLeon">Wysoki Sejmie! Nasuwa się pytanie, do kogo należy głównie adresować wszelkie postulaty i wnioski dotyczące usprawniania inwestycji i całej obszernej dziedziny usprawniania gospodarki kraju. Jako inżynier muszę na to pytanie odpowiedzieć — postulaty te należy adresować również do nas, tzn. do inżynierów i techników, do inteligencji technicznej. Nie jest to oczywiście tylko moje zdanie. Takie stanowisko zajął VI Kongres Techników Polskich, którego uczestnicy stwierdzili: „Jesteśmy głównymi architektami warunków życia i rozwoju socjalistycznego, ale możemy osiągnąć postawione zadania tylko przy ścisłej więzi i współpracy z całą klasą robotniczą”.</u> + <u xml:id="u-19.23" who="#PoselLendzionLeon">Kadra inżynieryjno-techniczna w naszym kraju — to kilkusettysięczna rzesza inżynierów i techników zatrudnionych w bezpośredniej produkcji, w instytutach, biurach projektowych i na różnych szczeblach administracji gospodarczej i państwowej aż do najwyższych włącznie. Od tej grupy zawodowej społeczeństwo ma prawo oczekiwać praktycznego wcielania w życie uchwał VI Zjazdu PZPR, odnoszących się do podnoszenia poziomu technicznego i organizacyjnego produkcji, pełniejszego wykorzystania rezerw ludzkich i istniejącego potencjału produkcyjnego, które są przecież nieodzownym warunkiem stałego podnoszenia poziomu życia naszego narodu. Klasa robotnicza jest gotowa do poniesienia dodatkowego wysiłku w celu podnoszenia wydajności pracy. Tworzenie właściwych, bezpiecznych warunków pracy, zmniejszenie jej uciążliwości, dobra organizacja i zaopatrzenie stanowisk produkcyjnych — to szerokie pole do wspólnego działania z robotnikami inżynierów i techników, organizatorów produkcji, technologów oraz projektantów nowych rozwiązań.</u> + <u xml:id="u-19.24" who="#PoselLendzionLeon">Oszczędne gospodarowanie materiałami, obniżenie jednostkowego zużycia surowców, energii i paliw — to szczególnie ważne zadania dla inżynierów i techników konstruktorów, projektantów i energetyków.</u> + <u xml:id="u-19.25" who="#PoselLendzionLeon">Podnoszenie poziomu techniki wytwarzania oraz jakości, nowoczesności i funkcjonalności produktu — to problem właściwego kształcenia i dokształcania oraz ambitne zadania dla inżynierów i architektów, zwłaszcza projektantów i technologów.</u> + <u xml:id="u-19.26" who="#PoselLendzionLeon">Wreszcie dążenie do pełniejszego wykorzystania posiadanych zdolności produkcyjnych, do racjonalnego wykorzystania rezerw ludzkich, w tym również samej kadry inżynieryjno-technicznej — to przede wszystkim bardzo odpowiedzialne zadania dla inżynierów i techników, zajmujących stanowiska kierownicze w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-19.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Udzielam głosu posłowi Jerzemu Hagmajerowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselHagmajerJerzy">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Po raz pierwszy od kilka lat, omawiając wycinek planu 5-letniego, mamy chyba wszyscy poczucie jego realności. Poczucie to wypływa ze znajomości wytycznych przedzjazdowych, dyskusji poprzedzającej VI Zjazd, referatu programowego I Sekretarza KC PZPR, wygłoszonego na VI Zjeździe partii i uchwały Zjazdu, dotyczącej dalszego socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Jednym z podstawowych czynników optymistycznych ocen jest również kredyt zaufania, którym całe społeczeństwo polskie otacza nowe kierownictwo i I Sekretarza KC PZPR — Edwarda Gierka.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselHagmajerJerzy">Uchwała VI Zjazdu PZPR zmierza do zarysowania wszechstronnej wizji przyszłości naszego kraju, daje świadomość perspektyw i konkretyzuje zadania najbliższego planu 5-letniego. Styl pracy obecnego kierownictwa życia państwowego pozwala na sformułowanie poglądu, że uchwały Sejmu będą posiadały pełną moc wiążącą. Nie będą w przyszłości wytwarzane sytuacje, w których można by spostrzegać różnice między treścią uchwał planistycznych a ich realnym funkcjonowaniem w życiu państwa.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselHagmajerJerzy">Źródłem optymizmu jest również fakt uzupełnienia w uchwałach VI Zjazdu PZPR pojęcia narodowego planu gospodarczego przymiotnikiem „społeczny”. Nie jest to sprawa formalna i posiada ona swą głęboką treść ideową i praktyczną. Pociąga za sobą cały szereg konkretnych ustaleń i decyzji, które zresztą znajdują swój wyraz w dokumentach przedstawionych Sejmowi do dyskusji.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselHagmajerJerzy">Bieżące posiedzenie plenarne Sejmu ma na swym porządku dziennym udzielenie absolutorium Rządowi za rok 1970 oraz uchwalenie narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok 1972.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselHagmajerJerzy">Niezbędnym elementem rozważań poselskich w tej debacie jest przypomnienie roku 1971, który charakteryzował się ogromnym wysiłkiem klasy robotniczej, kierownictwa, całego społeczeństwa, zmierzającym ku rozwiązaniu wielu najbardziej nabrzmiałych problemów społecznych. W syntetycznym skrócie warto przypomnieć, że w wyniku tych działań w 1971 r. wzrosły o 56 mld zł dochody pieniężne ludności. Po raz pierwszy od paru lat wzrosły wydatnie dochody rolników, co ma bezpośredni wpływ nie tylko na poziom życia rodzin wiejskich, ale również na możliwości rozwoju bazy produkcyjnej gospodarstw chłopskich. Regulacja rent, emerytur, zasiłków rodzinnych i uposażeń najniżej płatnych pracowników przekroczyła kwotę 9 mld zł. Należy przypomnieć, że zamrożono ceny towarów żywnościowych i cofnięto podwyżki cen tych artykułów, które postanowiono w grudniu 1970 r.</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselHagmajerJerzy">W wyniku przemyślanych decyzji kierownictwa zwiększono podaż towarów dla handlu wewnętrznego o 42,5 mld zł. W związku z tą ostatnią pozycją można wysunąć marginesową wątpliwość, odnoszącą się do celowości zwiększenia podaży alkoholu i tytoniu o 4 mld zł.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselHagmajerJerzy">Rok 1971 przyniósł nam dalsze przyspieszenie rozwoju produkcji przemysłowej oraz wiele doniosłych decyzji dotyczących rolnictwa, o których tak szczegółowo dyskutowaliśmy na dwóch posiedzeniach Sejmu.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselHagmajerJerzy">Sucha enumeracja i przypomnienie tych faktów pozwala na uświadomienie ogromu decyzji, ogromu pracy aparatu partyjnego, rządowego i całego aktywu politycznego.</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselHagmajerJerzy">Ustosunkowując się do projektu planu na rok 1972, należy szczególnie uwydatnić i poprzeć jego generalną tendencję poprawy proporcji rozwoju gospodarczego kraju w grupach — „A” i — „B”. Ma to swoje odbicie w strukturze inwestycji, w której po raz pierwszy widać jasno działanie na rzecz rozbudowy bazy przemysłu lekkiego, rolno-spożywczego i innych pracujących dla potrzeb rynku krajowego. Rodzi się tu jednak pytanie uzasadnione dotychczasową praktyką inwestycyjną - czy te działy gospodarki narodowej potrafią efektywnie i szybko spożytkować tak duże nakłady inwestycyjne. Proponowane wzrosty w grupie produkcji środków produkcji o 7,8% i w grupie produkcji środków konsumpcji o 8% świadczą o chęci zaspokojenia, aczkolwiek niepełnego, potrzeb społeczeństwa w zakresie popytu na towary konsumpcyjne. Jest sprawą zrozumiałą - i wymagająca pełnego poparcia - konieczność ciągłości i nadal dynamicznego rozwoju produkcji przemysłowej grupy — „A”, w szczególności w zakresie energetyki, transportu, łączności i gospodarki wodnej.</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#PoselHagmajerJerzy">Charakterystycznym zadaniem dyskutowanego planu jest kierunek zmierzający do podwyższenia stopy życiowej obywateli PRL. Na tle tej tendencji należy stwierdzić, że obywatele mają prawo oczekiwać od państwa poprawy sytuacji rynkowej, usług, kryteriów polityki mieszkaniowej itd. Odpowiedzią na życzenia obywateli i na wysiłek państwa musi być wzrost wydajności pracy, ściśle związany z jej dyscypliną.</u> + <u xml:id="u-21.10" who="#PoselHagmajerJerzy">Przypominając fragment decyzji budżetowych, powiększających fundusz płacy w roku 1972, z najwyższym uznaniem należy przyjąć fakt regulacji płac nauczycieli kwotą ponad półtora miliarda złotych. Trudności pracy w tym zawodzie, zaangażowanie obywatelskie nauczycieli i ich wysiłek od dawna zasługiwały na dostrzeżenie ze strony państwa.</u> + <u xml:id="u-21.11" who="#PoselHagmajerJerzy">Analogicznie przedstawia się sytuacja materialna prawie półmilionowej rzeszy pracowników służby zdrowia. Traktowanie ich jako pracowników działu usług wydaj e się błędem metodologicznym. Skutkiem takiego ustawienia modelowego ich wynagrodzenia są poniżej obowiązującej w Polsce przeciętnej. Sprawa ta wymaga rewizji i nowego spojrzenia w okresie precyzowania zasad najbliższego planu 5-letniego. Wydaje się, że z punktu widzenia polityki płac, służba zdrowia powinna być umieszczona w nowym zaszeregowaniu hierarchicznie wyżej niż usługi, jeszcze w tym planie 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-21.12" who="#PoselHagmajerJerzy">Na marginesie spraw wynagrodzeń warto przypomnieć, że ukazały się ostatnio publikacje, będące wynikiem prac naukowych. W wyniku tych badań zostało określone proporcjonalnie do naszych możliwości — „minimum socjalne”. Dolna granica badanego minimum przedstawia się następująco:</u> + <u xml:id="u-21.13" who="#PoselHagmajerJerzy">— samotny mężczyzna grodzenie miesięczne - 1 500 zł wynagrodzenie miesięczne — samotny emeryt - 1 200 zł wynagrodzenie miesięczne — członek 4-osobowej rodziny - proporcja 1 050 zł na osobę.</u> + <u xml:id="u-21.14" who="#PoselHagmajerJerzy">Te same badania wskazują, że obecnie znaczna jeszcze liczba rodzin w Polsce żyje poniżej określonego badaniem minimum socjalnego. W związku z tym można wyrazić nadzieję, że zaprogramowany kierunek podniesienia stopy życiowej ludności skoncentruje się przede wszystkim na wyrównaniu do tego minimum. Uwagą uboczną jest postulat, aby proporcje ,,minimum” były korygowane co pięć lat na podstawie opinii ekspertów.</u> + <u xml:id="u-21.15" who="#PoselHagmajerJerzy">Kończąc krótki komentarz do budżetu i planu społeczno-gospodarczego na rok 1972, pragnę zwrócić uwagę Wysokiej Izby na problem właściwego rozumienia centralnego planowania oraz konieczności zmiany istniejących przepisów.</u> + <u xml:id="u-21.16" who="#PoselHagmajerJerzy">W grudniu br. powstał Zespół d/s Planowania Społecznego przy Komisji Planowania. Ze specjalnym naciskiem należy wyrazić nadzieję, że zespół ten twórczo wpłynie na kształtowanie się planów rozwoju naszego państwa, wnosząc do obecnej metodologii te elementy, które pozwolą na pełną rejestrację, analizę i hierarchizowanie potrzeb społecznych w ujęciu kompleksowym i perspektywicznym. Perspektywiczne plany rozwoju społeczno-gospodarczego kraju muszą uwzględniać nie tylko sprawy dotyczące gospodarki narodowej lecz również precyzować zasadnicze metody wychowania społeczeństwa, a w szczególności młodzieży, ustalić zasady kształcenia i wychowania młodego pokolenia i opracować metody wprowadzania tych zasad w życie, pamiętając, że jest to jeden z ważkich elementów powstającego planu perspektywicznego.</u> + <u xml:id="u-21.17" who="#PoselHagmajerJerzy">Trzeba wreszcie kontynuować inicjatywę Rządu, który zwrócił się do czołowych zakładów z zapytaniem - — „Jakie przepisy hamują gospodarność i postęp?” Prasa podała, że załoga Kombinatu Oświęcimskiego, choć pracuje z całym przemysłem azotowym na prawach eksperymentu, wyliczyła 103 biurokratyczne przepisy. Natomiast prasa nie podała - czy choć jeden z nich usunięto. Nie przeceniając znaczenia biurokracji, stwierdzam, że jest ona jednak hamulcem ograniczającym tempo postępu. Przypomina bieg człowieka w worku. Można skakać w takim worku szybciej lub wolniej, ale naprawdę można pobiec dopiero wtedy, kiedy worek się zdejmie.</u> + <u xml:id="u-21.18" who="#PoselHagmajerJerzy">Wysoki Sejmie! W dyskusji przedzjazdowei poruszono wiele spraw socjalnych. Dotyczyły one między innymi skróconego tygodnia pracy i wcześniejszego przechodzenia na emeryturę. W imieniu Koła Poselskiego „Pax” pragnę opowiedzieć się za realizacją skracania, w ramach rozsądku gospodarczego, czasu zatrudnienia tygodniowego oraz popierać tezę o dobrowolności, a nie o obowiązku wcześniejszego przechodzenia na emeryturę, postulując określoną zmianę aktualnie obowiązujących przepisów.</u> + <u xml:id="u-21.19" who="#PoselHagmajerJerzy">Ważnym elementem dyskusji ogólnonarodowej były sprawy demograficzne. Zagadnieniom tym wiele uwagi poświęcili zarówno posłowie Koła Poselskiego — „Pax”, jak i ruch społecznie postępowy — „Pax”. Wyrazem tego zainteresowania była nasza interpelacja z dnia 1 lipca br. skierowana do Prezesa Rady Ministrów. Z zadowoleniem przyjęliśmy odpowiedź Premiera zapewniającą, że Rząd rozważa zmianę przepisów prawnych w zakresie przedłużenia urlopu macierzyńskiego do 16 tygodni po pierwszym porodzie i do 18 tygodni po każdym następnym oraz wprowadzenie obowiązku przesuwania kobiet ciężarnych do lżejszej pracy na wniosek lekarza, z zapewnieniem wynagrodzenia w wysokości przeciętnego zarobku z ostatnich trzech miesięcy. Cieszy nas również zawarta w odpowiedzi pomyślna perspektywa rozwoju sieci żłobków znajdujących się w gestii rad narodowych i zakładów pracv. Niezwykle istotne w uchwale VI Zjazdu PZPR jest w odniesieniu do polityki populacyjnej stwierdzenie możliwości przedłużenia urlopu bezpłatnego matek z 1 roku do 3 lat i zapewnienie, że powrócą na to samo lub równorzędne stanowisko pracy po wykorzystaniu urlopu.</u> + <u xml:id="u-21.20" who="#PoselHagmajerJerzy">Doceniając treść odpowiedzi Prezesa Rady Ministrów, trudno jednak nie wyrazić przekonania o istniejącej dalej potrzebie sprecyzowania polityki demograficznej państwa. W latach 1952—1958 przyrost naturalny wynosił przeciętnie 19 promille rocznie, a w latach 1960—1970 - 8 promille rocznie. Zmiana ta powoduje stopniowe przekształcanie się struktury ludnościowej Polski w społeczeństwo ludzi starych. — „Odmłodzenie” kraju jest możliwe w wypadku ustalenia planowanego przyrostu naturalnego przynajmniej w wysokości 10 promille rocznie. Sugerujemy Premierowi i Radzie Ministrów oraz resortowi zdrowia stałą analizę tego tak istotnego dla przyszłości narodu problemu i wyciąganie merytorycznych wniosków, niezbędnych dla właściwej polityki demograficznej państwa.</u> + <u xml:id="u-21.21" who="#PoselHagmajerJerzy">Wysoka Izbo! Rok ciężkiej pracy całego narodu i ogromnego wysiłku nowego kierownictwa przywrócił wzajemne zaufanie i wzajemną łączność między rządzącymi i rządzonymi, pomiędzy klasą robotniczą, przywódcami i całym społeczeństwem.</u> + <u xml:id="u-21.22" who="#PoselHagmajerJerzy">Ważkim elementem tych procesów integracyjnych była sformułowana po VII Plenum polityka normalizacji stosunków między kościołem i państwem. Znalazła ona swój wyraz w wygłoszonym przed rokiem przemówieniu I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka i Premiera Piotra Jaroszewicza. Znalazła swój wyraz w przekazaniu na własność obiektów sakralnych na ziemiach zachodnich i północnych kościołowi katolickiemu w Polsce, a także w bezpośrednim kontakcie wysokich czynników episkopalnych i rządowych, omawiających sprawy bieżące. Znamienne jest również podniesienie osoby dyrektora Urzędu do Spraw Wyznań do rangi podsekretarza stanu. Wśród podstawowych problemów państwowych znajdują się również sprawy wyznaniowe, komplikowane nieraz w przeszłości błędami, wynikającymi z jednej strony z ich dogmatycznego traktowania, z drugiej strony - z niezrozumienia istoty socjalistycznej, trwałej wspólnoty naszego narodu. Dlatego z tak wielkim uznaniem ruch społecznie postępowy ,,Pax” przyjął wystąpienie w dniu 3 października br. podsekretarza stanu dr. Skarżyńskiego na uroczystości zamykającej XXV-lecie Stowarzyszenia „Pax”. W wystąpieniu tym zostały po raz pierwszy od dwudziestu lat sformułowane zasady rzeczywistej normalizacji stosunków między kościołem i państwem. Ze szczególnym zadowoleniem powitaliśmy decyzję Rządu dotyczącą kontaktów z Watykanem. Rozmowy przeprowadzone w kwietniu i ostatnio w listopadzie br. przez upełnomocnionych przedstawicieli PRL i przedstawicieli Stolicy Apostolskiej dowodzą, że w aspekcie pokojowej polityki obozu socjalistycznego i otwarcia polityki Watykanu na wschód, mogą one być owocne, mimo różnorodnych wzajemnych trudności. Decyzja wzajemnego kontaktowania się z Kuria Rzymską jest podjęciem we właściwej chwili inicjatvw ze strony rzymskiej, których wyrazem były wizyty w Polsce arcybiskupów Da Costa i Casaroli, kardynała Pignedoli oraz odwiedzanie naszego kraju przez generałów i przełożonych tak potężnych i wpływowych wspólnot, jak Jezuici, Dominikanie, Franciszkanie i wielu innych.</u> + <u xml:id="u-21.23" who="#PoselHagmajerJerzy">Stowarzyszenie — „Pax” od lat postulowało na forum sejmowym i prasowym nawiązanie stosunków między Polską Rzecząpospolitą Ludową i państwem watykańskim. Sprawa ta stała się tym bardziej realna, że w wyniku Soboru Watykańskiego II kościół zajmuje stanowisko ponadustrojowe. Postulat ten, precyzowany w rozmowach oficjalnych delegacji, w dalszym ciągu uważamy za ważny, uznając go za istotny element rozwoju akceptowanej przez całe społeczeństwo polityki międzynarodowej naszego państwa.</u> + <u xml:id="u-21.24" who="#PoselHagmajerJerzy">Trwałość wyników procesów normalizacyjnych między kościołem i państwem jest ściśle powiązana z rozwojem demokracji światopoglądowej państwa socjalistycznego. Upraszczając sprawę z uwagi na konieczność zwięzłości, w pojęciu demokracji światopoglądowej zawiera się uznanie inspiracji chrześcijańskiej w aktywności społecznej, szersze niż dotychczas zrozumienie i stosowanie w praktyce możliwości czynnej i rzeczywistej roli ludzi wierzących w publicznym życiu państwa. Inspiracja światopoglądu chrześcijańskiego ma niezmiernie doniosłą rolę w dążeniu do przekształcania świata na lepszy. Sprzyja ona wysiłkowi woli i intelektu, powoduje uzasadnioną motywację twórczego zaangażowania w pracę dla kraju wchodzącego w trudny etap rewolucji naukowo-technicznej.</u> + <u xml:id="u-21.25" who="#PoselHagmajerJerzy">Wysoki Sejmie! Mamy uchwalić absolutorium dla Rządu za rok 1970. Jest chyba rzeczą zrozumiałą refleksja, która dotyczy tego zagadnienia. Dramatyczne wydarzenia grudnia ubiegłego roku uzmysłowiły opinii publicznej nie tylko protest, lecz i poczucie państwowej odpowiedzialności klasy robotniczej. VII Plenum było wyrazem dążeń tej podstawowej siły naszego narodu. Znalazły one swój zasadniczy wyraz w ukonstytuowaniu się nowego kierownictwa, które świadomie i dojrzale wzięło na swe barki najistotniejszy w naszym kra i u ciężar odpowiedzialności za i ego rozwój, bo krytyczną kontynuację ustroju i władzy socjalistycznej w Polsce. Dlatego, zważywszy na wysiłek dokonany po VII i VIII Plenum Komitetu Centralnego, po tak pełnych treści politycznej, gospodarczej i moralnej zmianach, będziemy jako Koło Poselskie — „Pax” głosować za udzieleniem absolutorium poprzedniemu Rządowi.</u> + <u xml:id="u-21.26" who="#PoselHagmajerJerzy">Oceniając pozytywnie założenia planu społeczno-gospodarczego na rok 1972, będziemy głosować za jego uchwaleniem w brzmieniu proponowanym przez Rząd, wraz z poprawkami Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u> + <u xml:id="u-21.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos zabierze poseł Henryk Dembowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#PoselDembowskiHenryk">Wysoki Sejmie! Pragnę krótko omówić główne zadania przemysłu w dziedzinie kształtowania i utrwalania równowagi rynkowej. Sprawa, o której będę mówił, jest przedmiotem stałej troski kierownictwa partyjnego, Rządu i całego społeczeństwa. Była też ona przedmiotem licznych i ożywionych dyskusji poselskich w bieżącym roku, a także często wracano do niej w czasie obecnej debaty parlamentarnej. Szczególnie dużo na ten temat mówił w swoim wystąpieniu sprawozdawca generalny — poseł Konstanty Dąbrowski.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#PoselDembowskiHenryk">Jest rzeczą bezsporną, że słusznie sprawie tej poświęcamy tyle uwagi, tyle pracy i troski, gdyż zagadnienie równowagi rynkowej jest jednym z najważniejszych zadań gospodarczych. Od pomyślnej realizacji tego zadania w dużym stopniu zależy dalszy wzrost poziomu życia społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#PoselDembowskiHenryk">Sądzę więc, że pożyteczne będzie spojrzenie na aktualną sytuację rynkową z perspektywy kończącego się właśnie roku. Rok ten rozpoczynaliśmy pod znakiem ogromnych trudności gospodarczych i wyrosłych na tym gruncie wielkich trudności politycznych.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#PoselDembowskiHenryk">Wielką zasługą nowego kierownictwa jest stanowcze i skuteczne podjęcie rozwiązywania od dawna nabrzmiałych problemów bytowych, a zwłaszcza podjęcie decyzji zmierzających do podwyższenia najniższych płac, zasiłków, rent i emerytur, a także decyzji zmierzających do zwiększenia dochodów ludności wiejskiej. Wszystko to, łącznie z anulowaną w połowie lutego grudniową podwyżką cen artykułów żywnościowych spowodowało, że dochody ludności wzrosły, jak mówił poseł Dąbrowski — o około 56 mld zł.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#PoselDembowskiHenryk">Myślę, że nawet najodważniejszy marzyciel u progu mijającego właśnie roku nie ośmieliłby się pomyśleć, że możliwy jest tak ogromny postęp. Nie mamy jednak do czynienia z marzeniami, lecz z realnymi faktami, które polegają na nie spotykanym wprost wzroście dochodów społeczeństwa, i co ciekawsze — nie towarzyszą tym faktom ujemne zjawiska rynkowe. Czy oznacza to, że wszystko jest już dobrze? Oczywiście, że nie. Występują przecież wszystkim dobrze znane braki w zaopatrzeniu w mięso, chociaż w ostatnich dniach odnotować tutaj trzeba zdecydowaną poprawę.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#PoselDembowskiHenryk">Występują ciągle braki w zaopatrzeniu w masło i niektóre artykuły przemysłowe.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#PoselDembowskiHenryk">Rzecz polega jednak na tym, że nie ma jednak zasadniczych zakłóceń — i chyba dzisiaj możemy już o tym powiedzieć, że nie ma obaw, aby zakłócenia te wystąpiły. Sądzę, że przedgrudniowi kierownicy naszej gospodarki, hołdujący teorii ograniczenia spożvcia ze zdumieniem niedowierzaniem patrzą na te fakty.</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#PoselDembowskiHenryk">Dochody ludności wzrosły, a zaopatrzenie rynku jest lepsze niż kiedykolwiek. Nie ma uczucia niepewności i nie ma obaw, że lada dzień może nastąpić tzw. regulacja cen, która to obawa dość często towarzyszyła nam w minionych latach. Z takim w gruncie rzeczy optymistycznym bilansem wkraczamy więc w rok 1972.</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#PoselDembowskiHenryk">Nie będzie to — jak stwierdził wczoraj poseł Szydlak — na pewno rok wytchnienia, choćby z tego powodu, że nadal dochody ludności będą wzrastać i to w stopniu niewiele mniejszym niż w roku bieżącym. Pojęcie równowagi rynkowej będzie więc nadal w ciągu przyszłego roku na pewno nieraz pojawiać się w naszym języku politycznym. Chcę tu przypomnieć, że planuje się na przyszły rok wzrost wartości towarów rynkowych o 6,5% w porównaniu z przewidywanym wykonaniem w roku bieżącym. Przy czym bardzo istotny jest fakt, że wzrastają głównie dostawy towarów poszukiwanych, potrzebnych społeczeństwu i chyba z zadowoleniem odnotować trzeba, że wysiłki zmierzające do ograniczenia produkcji mało użytecznej osiągną wreszcie w roku przyszłym pozytywne efekty.</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#PoselDembowskiHenryk">W przyszłym roku odnotować również należy fakt pewnych dalszych zmian w strukturze spożycia, polegających na tym, że wzrastać będzie udział artykułów nieżywnościowych, a maleć będzie stopniowo udział artykułów żywnościowych. Oczywiście, nie należy tego rozumieć opacznie. Mówił o tym w jednym z sejmowych wystąpień Premier Jaroszewicz. Podkreślił, że nie chcemy dawać społeczeństwu zamiast mięsa — telewizorów, lecz przecież chcemy dawać społeczeństwu to co jest mu potrzebne, a więc m.in. i mięso. Chcemy jednak zaspokoić też i inne wyższego rzędu potrzeby.</u> + <u xml:id="u-23.10" who="#PoselDembowskiHenryk">Z takiego ujęcia problemu wynika, że szczególnie ważne zadania w dziedzinie utrwalania równowagi rynkowej w przyszłym roku spoczywać będą na przemyśle i to zarówno na tych jego działach, które wytwarzają środki produkcji, jak i na tych, które dostarczają nam dóbr konsumpcyjnych.</u> + <u xml:id="u-23.11" who="#PoselDembowskiHenryk">Jeżeli chodzi o przemysł ciężki, o wszystkie resorty tego przemysłu — to jego zadania polegać będą nie tylko na dostarczaniu koniecznych przemysłowi lekkiemu i spożywczemu maszyn i urządzeń warunkujących dalszy rozwój, dalszą modernizację tych gałęzi przemysłu, lecz także polegać będą na produkcji bezpośrednio dla potrzeb rynku. Chcę z dużą satysfakcją stwierdzić na podstawie obserwacji poczynionych w czasie posiedzeń komisji, że resorty przemysłu ciężkiego z dużą odpowiedzialnością i przejęciem traktują tę dziedzinę swojej działalności. Chyba najlepiej świadczy o tym fakt, że wszystkie one w bieżącym roku znacznie przekroczą zadania założone w tegorocznym planie.</u> + <u xml:id="u-23.12" who="#PoselDembowskiHenryk">W resorcie przemysłu ciężkiego w przyszłym roku, w porównaniu z przewidywanym wykonaniem planu tego roku, dostawy na potrzeby rynku wzrosną o ponad 7%. Szczególnie cieszy fakt, że resort szybko i skutecznie odpowiedział na inicjatywę organizatorów wystawy sprzętu gospodarstwa domowego w czasie Krajowych Targów Jesiennych i już rozpoczął bądź rozpocznie produkcję 21 nowych, bardzo potrzebnych w gospodarstwach domowych sprzętów.</u> + <u xml:id="u-23.13" who="#PoselDembowskiHenryk">Z nowości warto chyba odnotować rozpoczęcie produkcji lodówek o pojemności 280 litrów z agregatem chłodniczym wysokoobrotowym, pralkowirówki wirnikowej, a także dalszy wzrost produkcji wanien kąpielowych, grzejników, sprzętu pralniczego, zlewozmywaków. Warto chyba również powiedzieć, że znacznie zaspokojone zostanie także zapotrzebowanie rynku wiejskiego na wiele wyrobów.</u> + <u xml:id="u-23.14" who="#PoselDembowskiHenryk">Jeśli chodzi o resort przemysłu chemicznego, to i tu bardzo znacznie wzrastają dostawy rynkowe, zwłaszcza takich produktów, jak farby i lakiery, kosmetyki, środki do prania i do mycia, obuwie tekstylne i tekstylno-gumowe. Z nowości warto odnotować rozpoczęcie produkcji kozaczków damskich z PCV, obuwia ortopedycznego i wielu ciekawych wyrobów z tworzyw sztucznych. Cieszy to bardzo, ale jednocześnie trochę niepokoi fakt, sygnalizowany wprawdzie pod koniec listopada, ale być może aktualny jeszcze do dzisiaj, że nie wszystkie zakłady tego resortu w pełni wywiązują się z dobrowolnie zresztą przyjętych zobowiązań w czasie Krajowych Targów Jesiennych, zobowiązań zapewniających produkcję wielu rynkowych wyrobów. Trzeba więc poświęcić nieco więcej uwagi tej sprawie w resorcie.</u> + <u xml:id="u-23.15" who="#PoselDembowskiHenryk">Mówiąc o zadaniach przemysłu maszynowego, chcę stwierdzić, że plany, jeśli chodzi o produkcję rynkową, są niezwykle rozległe, bogate i — krótko mówiąc — wychodzą na ogół naprzeciw społecznym potrzebom. Chcę powiedzieć, że w przyszłym roku rozpocznie się produkcję około 80 nowych wyrobów. Będą to m.in. popularne odbiorniki telewizyjne lazuryt-107 i neptun-212 z kineskopami 16X110. Rozpocznie się na zasadzie licencji produkcja pierwszej serii, próbnej zresztą, odbiornika telewizyjnego na potrzeby telewizji kolorowej. Znacznie wzbogaci się produkcja radioodbiorników zarówno domowych, jak i turystycznych. Będą to głównie odbiorniki tranzystorowe. Rozwinie się produkcja magnetofonów, pojawią się magnetofony kasetowe produkowane na licencji.</u> + <u xml:id="u-23.16" who="#PoselDembowskiHenryk">Rozwinie się również produkcja wielu innych ważnych wyrobów, a ze sprzętu gospodarstwa domowego wymienić chyba trzeba tu pralki bębnowe i sokowirówki na licencji japońskiej.</u> + <u xml:id="u-23.17" who="#PoselDembowskiHenryk">Pomyślnie rozwijać się będzie również produkcja samochodów osobowych. Cieszy tu inicjatywa wpływająca na podjęcie wysiłków zmierzających do zorganizowania wśród ludności oszczędzania pieniędzy na zakup własnego pojazdu. Jest to potrzebne dla ludności, a zarazem jest ważną sprawą w dziedzinie dalszego wyzwalania równowagi rynkowej.</u> + <u xml:id="u-23.18" who="#PoselDembowskiHenryk">Główne zadania przemysłu spożywczego polegać będą na jak najszybszej i najsprawniejszej rozbudowie i wykorzystywaniu nowych mocy produkcyjnych. Środki przeznaczone na ten cel są bardzo duże, a sprawa jest bardzo istotna. Zadania przemysłu spożywczego polegać będą także na lepszym zaopatrzeniu rynku w artykuły spożywcze, a przede wszystkim w masło i mięso oraz jego przetwory.</u> + <u xml:id="u-23.19" who="#PoselDembowskiHenryk">Następnym ważnym zadaniem, o którym mówił poseł Dąbrowski, ale zadaniem niezwykle trudnym do wykonania, jest lepsze wykorzystanie istniejących mocy produkcyjnych, głównie w drodze zwiększenia zmianowości i zwiększenia produkcji międzysezonowej. Ważnym problemem będzie unowocześnienie produkcji i lepsze dostosowanie wyrobów do wymagań ludności. Nawet pobieżna analiza wskaźników wzrostu produkcji w przemyśle spożywczym wykazuje, że w produkcji niektórych wyrobów, jak np. masła, mimo że będzie ona wzrastać w przyszłym roku, występować będą podobne kłopoty jak to było w roku ubiegłym. Jest to zresztą zrozumiałe. Rośnie produkcja, ale wzrastają również i potrzeby społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-23.20" who="#PoselDembowskiHenryk">Szczególnie ważne zadania stoją przed przemysłem lekkim, którego produkcja zaspokaja bezpośrednio potrzeby ludności. Jak wiadomo zdolność produkcyjna tego przemysłu nie jest wystarczająca w stosunku do naszych potrzeb. Stąd konieczność importu dość znacznych ilości wyrobów. Chodzi jednak o to, aby importować rzeczy najpotrzebniejsze, rzeczy trwałe, estetyczne, i o ile to możliwe, takie wyroby, które byłyby dostępne dla przeciętnego konsumenta. Ważne jest również, żeby importować takie wyroby, które byłyby swego rodzaju przykładem, a jednocześnie konkurencją dla naszego rodzimego przemysłu, które po prostu zmuszałyby ten przemysł do lepszej pracy.</u> + <u xml:id="u-23.21" who="#PoselDembowskiHenryk">Ważnym zadaniem stojącym przed tym przemysłem jest również konieczność dostosowania struktury asortymentowej do istniejącego popytu. Rzecz polega na tym, że popyt wzrasta szybciej niż produkcja przemysłowa, stąd dysproporcje między popytem a podażą, zwłaszcza w dziedzinie artykułów rzadkich, atrakcyjnych. Występują też braki w artykułach masowych. Zjawisko to sygnalizuje handel od dawna. Ogólnie rzecz biorąc, jak to słusznie w swoich publikacjach podkreślało niedawno — „Życie Warszawy” opinia publiczna oczekuje wyraźnych zmian w produkcji przemysłowej, a nie tylko pomnażania tego co było produkowane dotychczas. Przemysł i handel muszą jasno zdawać sobie sprawę z faktu, że klienci lat siedemdziesiątych oczekują zupełnie innych wyrobów, a nie tylko więcej tych samych.</u> + <u xml:id="u-23.22" who="#PoselDembowskiHenryk">Tak w skrócie przedstawiałyby się niektóre szczegółowe zadania przemysłu. Chcę obecnie zwrócić uwagę Wysokiej Izby na niektóre główne zadania ogólne, wspólne dla całego przemysłu. Polegają one przede wszystkim na pełnym ujawnianiu rezerw, o których wszyscy doskonale wiemy, że istnieją, a których wykorzystanie posiada kapitalne znaczenie dla naszej gospodarki, dla usprawnień procesu inwestycyjnego. Możliwości w tej dziedzinie są wprost ogromne. Pełne ich wykorzystanie pozwoliłoby nam, nawet przy zmniejszonych nakładach, na osiągnięcie znacznie większych efektów od osiąganych dotychczas.</u> + <u xml:id="u-23.23" who="#PoselDembowskiHenryk">Zadanie przemysłu polega również na oszczędnej gospodarce surowcami i materiałami, a także na tym, aby produkować wyroby, zwłaszcza rynkowe, o coraz lepszej jakości, większej trwałości, niezawodności i o wyższych walorach estetycznych.</u> + <u xml:id="u-23.24" who="#PoselDembowskiHenryk">Wysoka Izbo! Projekt planu na rok 1972 uwzględnia nasze potrzeby i możliwości. Wierzę, że wszystkie zawarte w nim zadania zmierzają do pełnego zaspokajania potrzeb materialnych i duchowych naszego społeczeństwa. Dlatego w pełni popieram wniosek o przyjęcie projektu planu na rok 1972, jak i wniosek w przedmiocie absolutorium dla Rządu za rok 1970, mimo znanych powszechnie kłopotów, jakie w tym okresie wspólnie przeżywaliśmy.</u> + <u xml:id="u-23.25" who="#PoselDembowskiHenryk">Kończąc stwierdzam, że musimy jasno zdać sobie sprawę z faktu, że nawet przy pomyślnej realizacji wszystkich zadań zawartych w projekcie planu nie zdołamy zaspokoić jeszcze wszystkich potrzeb społecznych w takim stopniu, jak byśmy tego pragnęli. Dysponujemy jednak niezwykle cennym kapitałem w postaci ogromnego zaangażowania i aktywności ludzi pracy, aktywności zrodzonej z ciężkich doświadczeń, a utrwalonej w czasie kampanii przedzjazdowej. Ta aktywność społeczna wsparta uchwałami VI Zjazdu partii powinna i musi przynieść efekty w roku przyszłym w postaci lepszej, zwiększonej produkcji, co da szanse na pełniejsze, jak zakładamy w planie, zaspokojenie naszych wspólnych potrzeb. Szanse te musimy w pełni wykorzystać. Rok 1971 dowiódł, że potrafimy tego dokonać.</u> + <u xml:id="u-23.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Janusz Staliński.</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#PoselStalinskiJanusz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W projekcie uchwały Sejmu PRL o narodowym planie gospodarczym na rok 1972 w części IV pkt E znalazło miejsce znamienne stwierdzenie:</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#PoselStalinskiJanusz">,,Realizacja zadań planu na 1972 r. w większym niż dotychczas stopniu powinna opierać się na osiągnięciach nauki i techniki. Niezbędne jest w tym celu dalsze zwiększenie udziału prac badawczych, realizowanych w pełnych cyklach rozwojowych, zwłaszcza problemów węzłowych, jak również konieczne jest stworzenie warunków umożliwiających szybsze i sprawniejsze wdrażanie innowacji technicznych i organizacyjnych do praktyki życia gospodarczego.” Uznanie przemożnego oddziaływania nauki na całokształt życia ludzkiego zarówno na jego sferę niematerialną, jak i sferę materialną, jest i było powszechne w naszym kraju. Niestety, uznaniu temu nie zawsze w latach ubiegłych towarzyszyło zapewnienie możliwości właściwego wykorzystania wyników badań i nakierowania ich na najbardziej potrzebne dla rozwoju kraju dziedziny. Szczególnie ujemne efekty dało to w odniesieniu do sfery materialnej. Rozproszenie tematyczne prac badawczych, wobec braku określonego stymulowania kierunków i celów badań dla ich powiązania z najpilniejszymi potrzebami kraju, odcięcie przemysłu od nauki sztucznymi barierami przepisów, przyznawanie na badania środków finansowych niewspółmiernych do potrzeb oraz brak zachęty do wdrażania przez przemysł osiągnięć nauki - wszystko to nie przyczyniało się do szybkiego rozwoju gospodarczego kraju.</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#PoselStalinskiJanusz">Rozwój bazy naukowo-badawczej nie nadążał niejednokrotnie za rozwojem poszczególnych gałęzi przemysłu; doprowadziło to np. do tak anormalnej sytuacji, że silnie rozwinięty kosztem miliardowych nakładów przemysł okrętowy nie posiada do dziś tak podstawowego urządzenia badawczego, jakim jest duży basen modelowy, którego budowę podjęto wprawdzie kilka lat temu, lecz oddanie do użytku opóźnia się z różnych przyczyn. Pociąga to za sobą konieczność przeprowadzania w dalszym ciągu kosztownych badań modelowych nowo projektowanych statków w zagranicznych basenach.</u> + <u xml:id="u-25.3" who="#PoselStalinskiJanusz">Omówiona niekorzystna sytuacja powinna ulec zasadniczej zmianie już w najbliższym czasie w wyniku realizacji nowej polityki naukowej państwa. Polityka ta koncentruje się przede wszystkim na wyborze kierunku i celów badań rozpoznawczych, rozwojowych i wdrożeniowych, na rozwoju i należytym wykorzystaniu potencjału badawczo-rozwojowego oraz na wdrażaniu i upowszechnianiu wyników pomyślnie zakończonych prac badawczo-rozwojowych.</u> + <u xml:id="u-25.4" who="#PoselStalinskiJanusz">Opracowany przez Komitet Nauki i Techniki program badań i rozwoju techniki powiązany jest ściśle z założeniami planu gospodarczego na lata 1971—1975. Wykaz preferowanych kierunków badań naukowych oraz rozwoju technicznego obejmuje 11 głównych dziedzin badań oraz 71 problemów węzłowych, w ramach których ustalone są tematy badawcze, których rozwiązanie, opracowanie techniczne i wdrożenie jest niezbędne dla dalszego szybkiego rozwoju gospodarczego kraju, zaspokojenia potrzeb bytowych człowieka, ochrony i kształtowania środowiska, jak też dla rozwoju kulturalnego, społecznego i ekonomicznego naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-25.5" who="#PoselStalinskiJanusz">Wprowadzona zasada — „łączności zadań i środków” powoduje, że przy ograniczonych środkach i potrzebie dużej dynamiki rozwoju ujęte być muszą w planie zadania najpilniejsze i najważniejsze. Na realizację programu badawczo-rozwojowego w latach 1971—1975 przeznacza się około 100 mld zł, co odpowiada w 1975 r. co najmniej 2,5% dochodu narodowego. Stanowi to poważny wzrost w stosunku do nakładów na badania naukowe w latach ubiegłych. Na prace badawcze i rozwojowe w ramach problematyki węzłowej planu centralnego przeznacza się około 31 mid zł, co pociągnie za sobą konieczność zabezpieczenia nakładów na wdrożenia wyników tych prac w wysokości około 115 mld zł w latach 1971— 1975.</u> + <u xml:id="u-25.6" who="#PoselStalinskiJanusz">Badania naukowe nie mogą się jednak ograniczać jedynie do problematyki węzłowej i do prac w pełnym cyklu rozwojowym, tzn. rozpoczętych badaniami, a zakończonych wdrożeniem. Niezależnie od nich muszą bowiem być prowadzone we wszystkich dyscyplinach nauki badania poznawcze, podstawowe - zarówno jako przygotowanie wstępne przyszłych prac rozwojowych, jak też dla przygotowania kadr naukowych, zdolnych do śledzenia najnowszych osiągnięć nauki w innych krajach. Na badania tego rodzaju przeznacza się około 10% ogólnych nakładów na badania naukowe, co stanowi procentowy udział równorzędny do stosowanego w krajach wysoko rozwiniętych.</u> + <u xml:id="u-25.7" who="#PoselStalinskiJanusz">Rozpoczęcie realizacji węzłowej problematyki badawczej przewidziane było w początkach roku 1971. Niestety, nieprzygotowanie organizacyjne resortów przemysłowych, a często także niewłaściwa interpretacja przepisów spowodowały przesunięcia terminów rozpoczęcia licznych prac na II, a nawet i III kwartał 1971 r. Pomimo tych opóźnień dotychczasowe doświadczenia zdają się potwierdzać słuszność obranej drogi. Dalszego dopracowania, na podstawie zebranych doświadczeń, wymagają jeszcze przepisy wykonawcze, dotyczące trybu zawierania umów, sprawozdawczości i metod finansowania badań.</u> + <u xml:id="u-25.8" who="#PoselStalinskiJanusz">Zasadniczy potencjał badawczy tkwi w szkołach wyższych, w instytutach resortowych i w Polskiej Akademii Nauk. Jego pełne wykorzystanie uzależnione jest od trzech zasadniczych czynników: od stanu posiadania bazy lokalowej, stanu kadry naukowej i stanu wyposażenia laboratoryjnego. Okazuje się, że stopień nasycenia trzech wymienionych grup jednostek badawczych wymienionymi czynnikami jest bardzo różny. W szkołach wyższych znajduje się około 70% ogólnej liczby pracowników naukowo-badawczych, co jest zrozumiałą rzeczą, jeśli uwzględnimy, iż zadania tych szkół, oprócz pracy badawczej obejmują także zadania dydaktyczne i wychowawcze.</u> + <u xml:id="u-25.9" who="#PoselStalinskiJanusz">Równocześnie jednak w resorcie Ministerstwa Oświaty i Szkolnictwa Wyższego znajduje się jedynie około 32% szczególnie cennej aparatury badawczej, a w Polskiej Akademii Nauk około 9,5% tej aparatury. Z kolei instytuty resortowe znacznie lepiej wyposażone w aparaturę, zatrudniają jedynie około 23,5% twórczych pracowników badawczych. Generalnie jednak biorąc, stan posiadania aparatury naukowo-badawczej w jednostkach zaplecza naukowo-technicznego był pod koniec roku 1970 zdecydowanie za mały, a syntetyczny wskaźnik uzbrojenia miejsca pracy pracowników zatrudnionych w tych jednostkach ocenić można jako ok. 2,5-krotnie niższy od analogicznego w krajach wysoko uprzemysłowionych. Aparatura ta w dodatku nie zawsze była w pełni wykorzystywana. Z tego też powodu na poprawę wskaźnika uzbrojenia miejsc pracy badawczej zwrócono szczególną uwagę, przewidując w obecnym pięcioleciu na zakup aparatury ponad 8 mld zł, co powinno podnieść w sposób zdecydowany stan posiadania w tym zakresie, bo o około 50%. Zwiększono także bardzo poważnie kwoty dewizowe przeznaczone na zakup za granicą aparatury nie produkowanej w kraju.</u> + <u xml:id="u-25.10" who="#PoselStalinskiJanusz">87</u> + <u xml:id="u-25.11" who="#PoselStalinskiJanusz">Poważne kroki poczyniono także w celu zapewnienia szybkiego tempa wzrostu stanu kadrowego zaplecza badawczego, szczególnie kadr naukowych instytutów resortowych.</u> + <u xml:id="u-25.12" who="#PoselStalinskiJanusz">Rozwój bazy naukowo-badawczej i rozwojowej zależy w dużym stopniu od posiadanej bazy lokalowej. W tym zakresie w szczególnie ciężkiej sytuacji znajduje się szkolnictwo wyższe, w którym obecny wskaźnik kubaturowy pomieszczeń w przeliczeniu na 1 studenta wynosi w chwili obecnej nieco ponad 50% stanu uznawanego za dobry. Sytuacja taka wywołana została zaniedbaniami inwestycyjnymi ubiegłych lat, przy stałym zwiększaniu zadań badawczych i dydaktyczno-wychowawczych stawianych przed resortem. Nic też dziwnego, że paląca konieczność poprawy w tej dziedzinie spowodowała kilkakrotny wzrost sum przewidzianych w bieżącej pięciolatce na nakłady inwestycyjne w zakresie prac budowlano-montażowych, na rozwój wszystkich placówek badawczo-rozwojowych, a przede wszystkim na rozwój szkolnictwa wyższego. Łączne nakłady inwestycyjne na ten cel, wraz z nakładami na zakup aparatury, w projekcie planu na 1972 r. wynoszą ponad 3,5 mld zł, wykazując wzrost w stosunku do planu na rok 1971 o około 42%, w tym wzrost kwot planowanych na prace budowlano-montażowe wynosi około 10%. Efekty tych zmian będą jednak mogły być wykorzystane dopiero po ukończeniu cyklu poszczególnych budów, trwających przeciętnie od 2 do 3 lat. Stąd też sprawą szczególnej wagi stają się zagadnienia dania rzeczywistego priorytetu zaplanowanym pracom budowlano-montażowym zaplecza naukowo-badawczego, gdyż dla zapewnienia wpływu ich efektów na rozwój gospodarczy kraju muszą one wyprzedzać rozwój przemysłu. Na wagę tego zagadnienia zwracał też słusznie uwagę w grudniu ubiegłego roku Prezes Rady Ministrów, przedstawiając na posiedzeniu Wysokiego Sejmu wytyczne nowej polityki gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-25.13" who="#PoselStalinskiJanusz">Niestety, praktyka dnia codziennego nie pokrywa się z zaleceniami Rządu. Plan inwestycyjny Ministerstwa Oświaty i Szkolnictwa Wyższego w dziale szkół wyższych nie będzie w roku 1971 wykonany w sporym procencie.</u> + <u xml:id="u-25.14" who="#PoselStalinskiJanusz">Wojewódzkie komisje rozdziału robót, decydujące o przyjęciu zamierzeń inwestycyjnych do planu wykonawstwa, kierują się, z uwagi na zbyt małe zazwyczaj moce przerobowe przedsiębiorstw, własnymi kryteriami, nie uwzględniającymi priorytetu inwestycji rozwojowych szkół wyższych i zaplecza badawczego. Opóźnia to niejednokrotnie rozpoczęcie zaplanowanych inwestycji lub ogranicza ich przerób roczny, powodując wydłużanie cyklu budowy. Z kolei, przedsiębiorstwa budowlane traktują często budowy tego rodzaju jako prace drugiej kategorii, ze względu na trudności wykonawcze i większą pracochłonność w stosunku do typowych budów, co powoduje opóźnienia wykonawstwa w stosunku do zaplanowanych terminów. Stan taki wymaga zdecydowanych zmian organizacyjnych w resorcie budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych, gdyż utrzymanie obecnej sytuacji nie pozwoli na właściwą realizację zadań planu 5-letniego w zakresie przyspieszenia tempa rozwoju przemysłu.</u> + <u xml:id="u-25.15" who="#PoselStalinskiJanusz">Pomimo wymienionych trudności szkoły wyższe włączyły się zdecydowanie w problematykę badawczą, w szczególności w problematykę węzłową, stając się w ten sposób poważnym partnerem przemysłu. Dalszy wzrost działalności badawczej szkół wyższych uwarunkowany jest rozwojem bazy lokalowej, realizacją nakładów na wyposażenie aparaturowe i wzrostem zatrudnienia.</u> + <u xml:id="u-25.16" who="#PoselStalinskiJanusz">Ostatnim z elementów nowej polityki naukowej państwa jest zagadnienie wdrażania osiągnięć nauki do praktyki produkcyjnej. Niestety, proces wdrażania pozostaje wciąż najsłabszym ogniwem systemu rozwojowego: nauka - technika - produkcja. Stan taki obserwujemy zresztą nie tylko w naszym kraju. Pomimo wzrostu aktywności środowisk naukowych i technicznych, około 40% prac badawczych i rozwojowych nie zostało w roku 1970 wdrożonych do produkcji w ustalonych terminach. Odpowiedzialność za ten stan rzeczy oraz za poprawę szybkości wdrożeń spoczywa częściowo na bazie naukowo-technicznej i na przemyśle, głównie jednak na administracji i systemie organizacyjnym. Jak długo wprowadzanie do produkcji nowych lub udoskonalonych wyrobów, powodujące przecież zawsze perturbacje w produkcji, nie będzie powiązane z zachętami materialnymi, a produkowanie wyrobów przestarzałych, nienowoczesnych lub o niedostatecznej jakości - z odpowiednimi sankcjami analogicznymi do sankcji stosowanych za niewykonanie zadań produkcyjnych, tak długo proces wdrażania wyników prac badawczych będzie napotykał opory ze strony przemysłu. Zasada odpowiedzialności za postęp techniczny powinna być przy tym rozciągnięta na wszystkie szczeble zarządzania przemysłem. Zagadnienie nowoczesności produkcji łączy się ściśle z metodami i systemem ocen poziomu technicznego. Dużą rolę do spełnienia ma tutaj Centralny Urząd Jakości i Miar, który wspólnie z resortami przemysłowymi musi dopracować się odpowiadającego aktualnym potrzebom systemu kwalifikacji poziomu technicznego wyrobów oraz współczesnych metod kontroli tego poziomu i nowoczesności wyrobów, gdyż obecnie stosowane kategorie poziomu technicznego A, B i C oraz jakości Q i 1 oraz sposoby ich kontroli budzą poważne zastrzeżenia. W tym celu należy uwzględnić również wyniki badań prowadzonych w wymienionym zakresie oraz poważnie unowocześnić wyposażenie laboratoriów centralnych i terenowych, będących w gestii Centralnego Urzędu Jakości i Miar.</u> + <u xml:id="u-25.17" who="#PoselStalinskiJanusz">Szerokie plany nowoczesnej polityki naukowej przedstawione w skrócie w mojej wypowiedzi, wiele pociągnięć natury organizacyjnej, przedsięwziętych w ostatnich latach, poważny wzrost nakładów finansowych na rozwój zaplecza naukowo-badawczego oraz powszechne zrozumienie konieczności oparcia realizacji zadań rozwoju życia gospodarczego na osiągnięciach nauki i techniki, pozwalają rokować pełne nadzieje na przyspieszenie tempa rozwoju kraju i pomyślną realizację zadań stawianych przemysłowi zarówno w planie 5-letnim, jak i w dyskutowanym na dzisiejszym posiedzeniu planie gospodarczym na rok 1972. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-25.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-25.19" who="#PoselStalinskiJanusz">Wicemarszałek Andrzej Werblan:</u> + <u xml:id="u-25.20" who="#PoselStalinskiJanusz">Głos zabierze poseł Tadeusz Mazowiecki.</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Wysoka Izbo! Debata budżetowa stwarza zawsze okazję nie tylko do poruszania problemów bezpośrednio związanych z wielkościami budżetu i kierunkami planu, ale również do dokonywania przeglądu pewnych ogólniejszych spraw nurtujących nasze społeczeństwo. Okoliczności towarzyszące naszej debacie szczególnie skłaniają do takiej refleksji. Wpływają na to dwa fakty. Parę dni temu minął rok od tragicznych wydarzeń grudnia 1970 r., które pozostawiły trwały ślad w świadomości i doświadczeniu całego naszego narodu. Zarazem obradujemy w niespełna 10 dni od zakończenia VI Zjazdu PZPR, który nakreślił kierunki dalszego rozwoju społecznego Polski.</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Chciałbym więc, w nawiązaniu do budżetu i planu, mówić przede wszystkim o pewnych ogólniejszych sprawach, których rozwiązanie warunkuje zarówno dobrą realizację nakreślonych na rok 1972 zamierzeń, jak i dalszą perspektywę rozwoju naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Powołałem się na fakt, że dyskutujemy niemal bezpośrednio po VI Zjeździe PZPR. Rok dzielący wydarzenia grudniowe i VI Zjazd wniósł istotną i wypełnioną w różnych dziedzinach ważkimi faktami korekturę linii partii i funkcjonowania państwa.</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Na początku obecnego roku, podczas spotkań I Sekretarza Edwarda Gierka i Premiera Piotra Jaroszewicza ze stoczniowcami Szczecina i Gdańska zrodziło się hasło — „pomożemy”. Odnosiło się ono przede wszystkim do przezwyciężenia doraźnych trudności i napięć społecznych. Zostało ono potwierdzone zwłaszcza przez pracę wielkich zakładów przemysłowych kraju. W całym społeczeństwie powstał w ciągu tego roku pewien kapitał nadziei, który stanowi nową wartość. Może się ona stać punktem wyjścia do trwałej regeneracji naszych sił i możliwości.</u> + <u xml:id="u-26.4" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Jak więc dziś to hasło — „pomożemy” odnieść do programu rozwoju społecznego i gospodarczego, do wszystkich tych ambitnych, ale i trudnych zadań, które przed nami stoją? Sądzę, że ogromnie ważne jest tu wnikliwe i wszechstronne, nie obawiające się różnych spojrzeń, rozpoznanie sposobów uruchamiania energii społecznej. Formułowano bowiem nieraz w ciągu tego roku zarówno w wystąpieniach przedstawicieli nowego kierownictwa politycznego, jak i w diagnozach ekonomistów i socjologów twierdzenie, że podstawowa rezerwa narodowego rozwoju tkwi w ludziach, w mądrym i twórczym wykorzystaniu ludzkiej pracy, w wyobraźni, inicjatywie, w poczuciu odpowiedzialności. I nie jest to mit. Rezerwy te istnieją i z pewnością mogą być lepiej wykorzystane. Ich uruchomienie - to wielka wspólna troska i zadanie.</u> + <u xml:id="u-26.5" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Chodzi bowiem o to, aby wysiłek ludzki nie był marnowany. Poczucie celowego wykorzystania wysiłku każdego człowieka jest warunkiem dobrej roboty i warunkiem zwiększania efektywności działania poszczególnych ludzi i całych organizmów gospodarczych, istotnym elementem dla tworzenia dobrego klimatu społecznego oraz poczucia perspektywy rozwojowej tak każdego człowieka, jak i całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-26.6" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Wysoka Izbo! Przez nowe kierownictwo polityczne podjęta została praca nad unowocześnieniem systemu kierowania i zarządzania gospodarką i państwem. We wczorajszym wystąpieniu posła Jana Szydlaka, członka Biura Politycznego i Sekretarza KC, usłyszeliśmy niezmiernie ważne informacje, zwłaszcza o tym, które z podjętych zadań będą zrealizowane już w nadchodzącym roku.</u> + <u xml:id="u-26.7" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Dobrze się stało/ że ten ważny temat został na forum sejmowym tak obszernie przedstawiony. Reforma ta budzi bowiem duże społeczne zainteresowanie i oczekiwanie, ponieważ z nią właśnie wiązana jest nadzieja zapobiegania niedomaganiom występującym w organizacji naszego życia państwowego i gospodarczego oraz osiągnięcia takiego poziomu, który odpowiadałby wymaganiom czasu.</u> + <u xml:id="u-26.8" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Rozważając problemy lepszej organizacji życia państwowego i gospodarczego, trzeba mieć świadomość, że mówimy nie tylko o kwestii technicznej czy socjo-technicznej, ale o problemie posiadającym wielką wymowę społeczną. W wielkiej grze o jutro naszego narodu - ta sprawa ma znaczenie niezmiernie istotne. Jest ona decydująca dla powodzenia całej strategii rozwoju społeczno-gospodarczego, ale ma też wielkie znaczenie dla nas wszystkich na dzień dzisiejszy.</u> + <u xml:id="u-26.9" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Zdajemy sobie wszyscy sprawę, że całe społeczeństwo musi podjąć wysiłek dla rozwoju kraju, ale musi to być wysiłek jakościowo coraz bardziej odmienny od dotychczasowego. Musi to być wysiłek racjonalny, coraz lepiej zorganizowany i bardziej skuteczny.</u> + <u xml:id="u-26.10" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Istnieje wiele społecznych schorzeń, a kultura i styl naszej pracy wymagają poprawy. Ale prawdą jest też, że miliony Polek i Polaków pracują ciężko, lecz nie zawsze ich wysiłek jest dostatecznie efektywny.</u> + <u xml:id="u-26.11" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Sądzę, że najważniejszą sprawą jest jakościowe podniesienie organizacyjnej sprawności naszych kadr kierowniczych w gospodarce narodowej i administracji. To przede wszystkim ich działalność musi być mądra i racjonalna. Muszą wprowadzać nowe metody i rozwiązania będące efektem posiadanej wyobraźni i odwagi w podejmowaniu nowych zadań.</u> + <u xml:id="u-26.12" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Straciliśmy, niestety, wiele czasu i zadania kompleksowej reformy podejmujemy późno. Tym rzetelniej musimy ją przygotować i z większym rozmachem realizować. W związku z tym, chciałbym wypowiedzieć kilka uwag. Wydaje się, że reforma, którą podejmujemy, wymaga spełnienia wielu warunków.</u> + <u xml:id="u-26.13" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Po pierwsze — musi być ona — jak podkreśla to uchwała VI Zjazdu — pełna i kompleksowa. Eksperymenty wprowadzone w 1972 r., czyli w pierwszym etapie reformy, będą niezmiernie ważne i instruktywne. Jednakże o wartości reformy przesądzi przekształcenie całego układu, ponieważ tylko kompleksowe unowocześnienie może przynieść pełne efekty.</u> + <u xml:id="u-26.14" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Po drugie - całościowa reforma musi być wszechstronnie przygotowana zarówno pod względem koncepcji, jak i pod względem sposobu jej wprowadzania w życie.</u> + <u xml:id="u-26.15" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Po trzecie - trzeba wykorzystać i jeszcze bardziej niż dotąd wzmocnić dobry klimat wokół reformy, ponieważ jej realizacja przede wszystkim zależy od ludzi.</u> + <u xml:id="u-26.16" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Społeczeństwo czeka na tę reformę i wiąże z nią wielkie nadzieje. Pragnie, aby wysiłek ludzki był bardziej efektywny. Jestem przekonany, że reforma, ukazując wizję dużo skuteczniej działającej gospodarki, może obudzić, i obudzi w szerokich kręgach społecznych nowe energię.</u> + <u xml:id="u-26.17" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Zasadniczym kierunkiem reformy będzie - jak wiadomo - odchodzenie od systemu szczegółowych dyrektyw, ku tworzeniu w gospodarce niezbędnych mechanizmów samoregulujących. Przykładem może być tu problem mechanizmów sprzyjających innowacjom technicznym. Ale istnieje również wiele trudniejszych problemów, które mogą być według opinii ekonomistów właściwiej rozwiązywane poprzez wprowadzenie takich mechanizmów samoregulujących.</u> + <u xml:id="u-26.18" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Najważniejszą jednak sprawą jest problem reorientacji kadr kierowniczych. Mamy w naszych kadrach kierowniczych gospodarki narodowej wielu wartościowych ludzi, którzy będą w stanie podjąć i zrealizować reformę, wielu z nich musi jednak przejść etap radykalnej reorientacji. Działające przez wiele lat doświadczenia i wymogi sprzyjały bowiem wytwarzaniu się mentalności biurokratycznej i rutyniarskiej, podczas gdy kraj nasz potrzebuje dziś rzutkich i myślących kategoriami ekonomicznymi organizatorów i wysoko kwalifikowanych ekspertów.</u> + <u xml:id="u-26.19" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Polityka kadrowa, jak stwierdza uchwała Zjazdu, musi być podporządkowana wymaganiom obecnej fazy rozwoju społeczno-gospodarczego. Powinna ona więc preferować ludzi z inicjatywą, zdolnościami, odwagą cywilną i poczuciem społecznej odpowiedzialności.</u> + <u xml:id="u-26.20" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Zostały w tej dziedzinie powiedziane przez najwyższe osobistości polityczne kraju słowa budzące żywy oddźwięk wśród bezpartyjnych, słowa zachęcające do widzenia w bezpartyjnych takich samych towarzyszy pracy, których ocena powinna być dokonywana wg tych samych kryteriów, kryteriów, które nie upośledzają bezpartyjnych, nie upośledzają zwłaszcza wierzących z racji odmienności wyznawanego przez nich światopoglądu; widzi się w nich towarzyszy pracy, którym możliwości awansu i powierzanie odpowiedzialnych stanowisk mogą być znacznie śmielej niż dotąd otwierane. Jest to sprawa o ogromnym społecznym znaczeniu - można powiedzieć - sprawa numer jeden dla szerokich rzesz bezpartyjnych.</u> + <u xml:id="u-26.21" who="#PoselMazowieckiTadeusz">W obliczu rozpoczętych prac nad reformą zarządzania i kierowania ważne wydaje się jeszcze jedno spostrzeżenie. Chodzi o to, aby reforma ta była dziełem całego społeczeństwa. Dotyczy ona bowiem w dużym stopniu także spraw czysto ludzkich, mentalności, klimatu, mechanizmów społecznych. Po to więc, aby została zrozumiana, przyjęta i zrealizowana zarówno fachowcy, jak i szerokie kręgi społeczne powinny mieć możność włączenia się do dyskusji nad nią. We wczorajszym wystąpieniu posła Szydlaka widzieć więc można chyba zapowiedź dalszego informowania oraz konsultowania opinii społecznej o wynikach prac komisji partyjno-rządowej, która tym zagadnieniem się zajmuje. Im głębsza bowiem będzie społeczna konsultacja wokół tego ważnego zagadnienia, tym realizacja założeń reformy będzie łatwiejsza i skuteczniejsza.</u> + <u xml:id="u-26.22" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Obywatele Posłowie! Przez wiele lat narastało w społeczeństwie poczucie obezwładnienia. Jego przyczyną było także często traktowanie społeczeństwa jako przedmiotu decyzji, a nie jako współpodmiotu działania. Rodziło się z tego poczucie braku perspektywy. Malała inicjatywa i nie wykorzystywano wielu twórczych energii społecznych. Równocześnie na różnych szczeblach władzy zakorzeniały się nawyki, które nie sprzyjały stosowaniu otwartości, wsłuchiwaniu się w różne racje i różne opinie.</u> + <u xml:id="u-26.23" who="#PoselMazowieckiTadeusz">To poczucie obezwładnienia nie mogło zniknąć od razu po zwrocie grudniowym ani nawet po upływie roku - sięgało bowiem zbyt głęboko. I jeżeli dziś zastanawiamy się nad tym, jak mogą być uruchomione energie społeczne to podstawową sprawą staje się przezwyciężenie tego obciążenia. Jest to ważna, wspólna troska i zadanie. Przesłanki do tego zostały stworzone.</u> + <u xml:id="u-26.24" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Można więc powiedzieć, że trwa w Polsce proces rekonstrukcji zaufania. Rozpoczął go nowy klimat i styl polityczny przyjęty po grudniu, wzmocniły różne ważkie decyzje gospodarcze czy polityczne, wśród nich również rozpoczęta normalizacja w stosunkach państwa i kościoła.</u> + <u xml:id="u-26.25" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Proces ten musi się przejawiać również w coraz szerszym stwarzaniu warunków dla świadomego i twórczego uczestnictwa ludzi w życiu obywatelskim i zawodowym.</u> + <u xml:id="u-26.26" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Sądzimy, że należy stworzyć perspektywy pełniejszego, bardziej dynamicznego i bardziej konkretnego współdziałania partyjnych i bezpartyjnych w ramach Frontu Jedności Narodu. Podobnie też różne formy samorządu powinny - zwłaszcza na płaszczyźnie więzi terytorialnej na płaszczyźnie ruchu związkowego - stwarzać lepsze niż dotąd możliwości twórczego udziału bezpartyjnym. Postęp na drodze współuczestnictwa społecznego jest - pamiętajmy - postępem w pokonywaniu obciążających nasze życie obezwładnień i w kreowaniu nowych sił i konstruktywnych energii społecznych.</u> + <u xml:id="u-26.27" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Wysoka Izbo! Jesteśmy już społeczeństwem nowoczesnym. W ciągu 27 lat Polski Ludowej wyrosły nowe pokolenia i uległa istotnej zmianie nasza narodowa mentalność. Mało byłoby w Polsce ludzi, a może nie byłoby takich w ogóle, którzy zapytani o to, jak ma się Polska rozwijać, nie rozumieliby, że nie można rozwiązywać skutecznie problemów polityki socjalnej bez dynamicznego wzrostu gospodarczego. Ale społeczeństwo nasze nie mogło pogodzić się z tym, że wymaga to ciągłego odsuwania wielu jego żywotnych, wprost elementarnych potrzeb na plan dalszy.</u> + <u xml:id="u-26.28" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Jesteśmy nie tylko społeczeństwem nowoczesnym, ale społeczeństwem, w którym zakorzenił się mocno ideał egalitaryzmu, nierozłącznie związany z treścią socjalistycznego ustroju. Dlatego właśnie sprawiedliwy, wszechstronny i dynamiczny wzrost zaspokajania potrzeb człowieka jest w oczach naszego społeczeństwa podstawowym warunkiem społecznego rozwoju. Myślę, że bodaj najważniejszym elementem zwrotu, jaki został po grudniu dokonany, jest nowe podejście do polityki społecznej.</u> + <u xml:id="u-26.29" who="#PoselMazowieckiTadeusz">W uchwale VI Zjazdu zawarte zostało bardzo znamienne stwierdzenie. Nie tylko bowiem przypomniano, że zasadniczym celem polityki społeczno-ekonomicznej jest systematyczna poprawa warunków bytowych, socjalnych i kulturalnych społeczeństwa, lecz sformułowano w tej dziedzinie dyrektywę bardzo konkretną i zasadniczą zarazem. Stwierdza się mianowicie, że — „podstawą planowania centralnego stać się muszą wieloletnie programy dotyczące rozwiązywania potrzeb społecznych”.</u> + <u xml:id="u-26.30" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Dopiero kiedy planowanie społeczne staje się elementem podstawowym strategii gospodarczej, kiedy traktowane jest ono kompleksowo i ma charakter elementu wyznaczającego kierunki całego rozwoju społeczno-ekonomicznego, polityka społeczna uzyskuje taką rangę, jaką jej wyznaczają najbardziej podstawowe założenia ustroju socjalistycznego. Inaczej bowiem grozi to zawsze tym, że gdy wystąpią trudności czy napięcia w realizacji zamierzeń gospodarczych, korektura planu dokonuje się kosztem zamierzeń socjalnych. To właśnie występowało u nas w ciągu szeregu ostatnich lat, doprowadzając wiele dziedzin, jak np. lecznictwo szpitalne, do krytycznej wprost sytuacji.</u> + <u xml:id="u-26.31" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Wiemy wszyscy, że rozpoznanie potrzeb społecznych stawia dziś przed nami trudne i bardzo złożone zadania. W ich podjęciu tkwi jednak ogromna szansa. Została ona stwierdzona i nie wolno jej zmarnować, bo groziłoby to nowymi napięciami społecznymi i zastojem. Toteż przed wszystkimi — przed partią, stronnictwami politycznymi i przed nami — ogółem ludzi bezpartyjnych w Polsce, stoi podstawowe zadanie, zadanie podjęcia tej szansy.</u> + <u xml:id="u-26.32" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Wiemy, że problemy polityki społecznej, wymagające podjęcia i rozwiązania, są przedmiotem szczególnej uwagi władz państwowych i licznych powołanych w tym celu, intensywnie pracujących zespołów specjalistów. Dotyczy to zarówno problemów polityki oświatowej, jak i kulturalnej, problematyki budownictwa mieszkaniowego, szeroko pojętych spraw zdrowotności i zabezpieczenia społecznego. Na skrzyżowaniu wszystkich tych dziedzin leży problematyka współczesnej rodziny polskiej, która wymaga kompleksowego ujęcia z wielu różnych punktów widzenia, niezmiernie doniosła dla obecnego momentu społecznego i kulturalnego naszego rozwoju narodowego.</u> + <u xml:id="u-26.33" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Jest rzeczą zrozumiałą, że całe społeczeństwo z najwyższą uwagą śledzi wysiłki prostujące kierunki myślenia i działania w tych zakresach, a zmierzające do szybkiego zmniejszenia dysproporcji narosłych wskutek błędów ubiegłych lat. Pragnę wyrazić przekonanie, że ogromną rolę w przyspieszeniu realizacji tego zadania będzie miała inicjatywa zbiorowa i zaradność wszystkich warstw i środowisk społecznych.</u> + <u xml:id="u-26.34" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Wysoka Izbo! Przedstawiony został wniosek o absolutorium dla Rządu za rok 1970. Traktujemy to przede wszystkim jako zamknięcie finansowo-rachunkowe, które nie jest równoznaczne ani z oceną, ani z przejściem ponad tragedią, jaka się wówczas stała.</u> + <u xml:id="u-26.35" who="#PoselMazowieckiTadeusz">Mówiłem w swoim wystąpieniu o pewnych sprawach ogólniejszych. Ich odbicie widzimy już wyraźniej niż dotąd w planie i budżecie na rok 1972 i w zamierzonych krokach na drodze unowocześnienia gospodarki i państwa. Budżet zakłada większe zrównoważenie wydatków przeznaczonych na spożycie indywidualne i zbiorowe z wydatkami na dalszy rozwój potencjału gospodarczego. W samym zaś rozwoju gospodarczym, w większym stopniu zwraca się uwagę na podniesienie tych działów gospodarki narodowej, które służą bezpośrednio zaspokajaniu potrzeb ludzkich. Koło Poselskie „Znak” będzie głosować za uchwaleniem planu i budżetu.</u> + <u xml:id="u-26.36" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos zabierze poseł Zdzisław Kwieciński</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#PoselKwiecinskiZdzislaw">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Podstawowym warunkiem wykonania napiętych zadań planu inwestycyjnego jest rozbudowa na miarę potrzeb potencjału budowlanego, zwłaszcza specjalistycznego i dziedzin przemysłu wytwarzającego materiały i urządzenia na rzecz inwestycji i budownictwa.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#PoselKwiecinskiZdzislaw">Jednym z bardzo istotnych elementów usprawnienia budownictwa powinno stać się przy tym lepsze wykorzystanie rezerw, a szczególnie poprawa gospodarki materiałowej, sprawniejsza organizacja pracy, lepsze wykorzystanie znajdujących się do dyspozycji środków produkcji i zwiększenie zmianowości w budownictwie.</u> + <u xml:id="u-28.2" who="#PoselKwiecinskiZdzislaw">Na VI Zjeździe naszej partii z całą mocą podkreślono potrzebę skracania cykli inwestycyjnych, przy czym wskazano, że przyspieszenie budowy obiektów powinno być uwzględnione we wszystkich fazach procesu inwestycyjnego. O istniejących w tym względzie możliwościach świadczą przykłady skrócenia cyklu inwestycyjnego przy budowie zakładów metalurgicznych w Ostrowcu Świętokrzyskim i przy budowie elektrowni w Kozienicach w woj. kieleckim. W pierwszym wypadku skrócenie cyklu stworzyło możliwości wykonania dodatkowej produkcji wartości 1 060 mln zł, a w drugim - wcześniejsze oddanie do eksploatacji I bloku energetycznego o mocy 200 MW umożliwia skrócenie terminu wejścia do eksploatacji dalszych ośmiu bloków energetycznych.</u> + <u xml:id="u-28.3" who="#PoselKwiecinskiZdzislaw">Następnym warunkiem wykonania uchwalonych przez VI Zjazd PZPR zadań w budownictwie przemysłowym i mieszkaniowym jest unowocześnienie metod wykonawstwa i lepsze uzbrojenie pracy. Chodzi tu w szczególności o rozbudowę zaplecza techniczno-produkcyjnego oraz wyposażenie przedsiębiorstw budowlanych w niezbędny sprzęt i elektronarzędzia.</u> + <u xml:id="u-28.4" who="#PoselKwiecinskiZdzislaw">W dziedzinie programowania i projektowania powinniśmy przyjąć następujące kierunki działania:</u> + <u xml:id="u-28.5" who="#PoselKwiecinskiZdzislaw">— przyspieszenie - zgodnie z uchwałą VI Zjazdu PZPR - prac nad opracowaniem perspektywicznego planu zagospodarowania kraju oraz planów regionalnych;</u> + <u xml:id="u-28.6" who="#PoselKwiecinskiZdzislaw">— założenia techniczno-ekonomiczne inwestycji przemysłowych, lokalizowanych na terenach słabo zurbanizowanych, powinny kompleksowo obejmować wszystkie obiekty infrastruktury technicznej, mieszkaniowej i socjalno-usługowej;</u> + <u xml:id="u-28.7" who="#PoselKwiecinskiZdzislaw">— uproszczenia wymaga również zakres i tryb dokonywania uzgodnień projektów z instytucjami specjalistycznymi, przy jednoczesnym zwiększeniu obowiązków i odpowiedzialności generalnych projektantów i przy usprawnianiu działalności instytucji nadzoru autorskiego bezpośrednio na placach budowy;</u> + <u xml:id="u-28.8" who="#PoselKwiecinskiZdzislaw">— odpowiednie resorty powinny być zobowiązane do szybszego opracowania i stosowania typowych budynków, elementów budowlanych i instalacyjnych, umożliwiających szersze stosowanie powtarzalnych projektów w budownictwie przemysłowym, mieszkaniowym, ogólnym i socjalno-usługowym. Dobrym np. rozwiązaniem w budownictwie mieszkaniowym, ale zbyt długo, moim zdaniem, wprowadzanym w życie i wymagającym większego zainteresowania, jest metoda W-70, zastosowana w formie eksperymentu w Radomiu;</u> + <u xml:id="u-28.9" who="#PoselKwiecinskiZdzislaw">— istnieje również potrzeba doskonalenia systemu wynagradzania projektantów, zmierzającego w kierunku ich zainteresowania jakością rozwiązań technicznych, terminowością opracowania dokumentacji projektowo-kosztorysowej, zachęcającego do stosowania projektów typowych i do aktywnego uczestnictwa w pracach realizacyjnych, oczywiście w ramach nadzoru autorskiego;</u> + <u xml:id="u-28.10" who="#PoselKwiecinskiZdzislaw">— biorąc pod uwagę fakt, że na każdym niemal zebraniu krytykowano obecne normatywy powierzchniowe mieszkań, należałoby rozważyć sprawę ich zwiększenia.</u> + <u xml:id="u-28.11" who="#PoselKwiecinskiZdzislaw">Wypowiadający się w tych sprawach na zebraniach i spotkaniach domagają się budowania lepszych, większych i funkcjonalnych mieszkań, z widnymi kuchniami i odpowiednim wyposażeniem, wykonanych z dobrego, trwałego materiału. Domagają się także terminowego oddawania budynków do użytku.</u> + <u xml:id="u-28.12" who="#PoselKwiecinskiZdzislaw">Konstrukcja normatywu powierzchniowego powinna umożliwić projektowanie mieszkań dobrze rozwiązanych funkcjonalnie, ale wielkość wzrostu powierzchni poszczególnych typów mieszkań musi uwzględniać przy tym realne możliwości realizacyjne i gospodarcze kraju.</u> + <u xml:id="u-28.13" who="#PoselKwiecinskiZdzislaw">W zakresie planowania i finansowania inwestycji wskazane byłoby zapewnienie pełnej zgodności pomiędzy wielkością nakładów inwestycyjnych a zdolnością produkcyjną budownictwa, pożądane byłoby także bardziej realne określanie w planach inwestycyjnych dostaw maszyn, urządzeń oraz zachowywanie niezbędnych rezerw z przeznaczeniem na wykonanie zadań wynikłych w trakcie realizacji planu kilkuletniego, np. w trakcie realizacji planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-28.14" who="#PoselKwiecinskiZdzislaw">W ramach usprawnienia kompleksowej realizacji osiedli mieszkaniowych warto by rozważyć możliwości przekazania inwestorowi całości nakładów inwestycyjnych, a przede wszystkim nakładów na budowę szkół, przedszkoli, żłobków oraz pawilonów handlowo-usługowych.</u> + <u xml:id="u-28.15" who="#PoselKwiecinskiZdzislaw">Usprawnieniu wykonawstwa inwestycyjnego sprzyjać powinno umacnianie roli zjednoczeń budowlanych, które powinny powiększyć swój potencjał o dalsze przedsiębiorstwa, w tym instalacyjne i inżynieryjne biura projektów. Przedsiębiorstwa budowlane powinny wzmacniać służby przygotowania produkcji i dążyć do opracowania projektów organizacji dla każdej budowy.</u> + <u xml:id="u-28.16" who="#PoselKwiecinskiZdzislaw">Można również rozważyć możliwość integracji przedsiębiorstw wykonawczych budownictwa ogólnego, remontowych, instalacyjnych, inżynieryjnych i utworzenia z nich jednolitego systemu przedsiębiorstw wykonawczych, stopniowo przekazywanych w gestię wojewódzkich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-28.17" who="#PoselKwiecinskiZdzislaw">Dotychczasowy system ustalania wskaźników dyrektywnych nie sprzyja ujawnianiu rezerw, wykorzystaniu potencjału budowlanego i zmniejszaniu udziałów materiałów w wartości produkcji budowlano-montażowej.</u> + <u xml:id="u-28.18" who="#PoselKwiecinskiZdzislaw">Dlatego też można by stopniowo odchodzić od stosowania globalnego wskaźnika przerobu jako podstawowego elementu oceny pracy i wyznaczania wielkości funduszu płac przedsiębiorstwa budowlanego. W to miejsce można wprowadzić - jako podstawę działania przedsiębiorstwa budowlanego - realizację rzeczowych zadań inwestycyjnych, wynikających z zawartych umów oraz uzyskanej kwoty zysku.</u> + <u xml:id="u-28.19" who="#PoselKwiecinskiZdzislaw">Opóźnienia terminów oddawania do użytku obiektów wynikają często z braku pomp, wentylatorów, silników elektrycznych, kabli, osprzętu instalacyjnego przewodów, rur i innych elementów zaopatrzenia materiałowo-technicznego.</u> + <u xml:id="u-28.20" who="#PoselKwiecinskiZdzislaw">Trudno przyjąć za normalną sytuację, że w projekcie NPG Ministerstwa Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych na 1972 rok resort budownictwa nie ma od innych resortów gwarancji na dostawę poszczególnych wyrobów, a na 18 pozycji tylko do jednej nie zgłasza zastrzeżeń (pozostałe 17 pozycji wykazują niedobór). Zachodzi więc pilna potrzeba zrównoważenia potrzeb i podaży tych wyrobów drogą intensyfikacji istniejących i rozbudowy dodatkowych zdolności produkcyjnych w przemysłach produkujących deficytowe materiały i urządzenia dla inwestycji, utworzenia niezbędnych rezerw głównie w wyrobach przemysłu maszynowego i elekrotechnicznego oraz skrócenia obowiązujących cykli składania zamówień i dostaw maszyn, urządzeń, materiałów konstrukcyjnych, wyrobów hutniczych i aparatury elektrycznej.</u> + <u xml:id="u-28.21" who="#PoselKwiecinskiZdzislaw">Równolegle ze zmianami w procesie inwestycyjnym powinny postępować zmiany w środkach ekonomicznego oddziaływania i poprawa warunków socjalno-bytowych załóg budowlanych.</u> + <u xml:id="u-28.22" who="#PoselKwiecinskiZdzislaw">W planowaniu i ustalaniu wynagradzania w budownictwie niezbędne jest wprowadzenie systemu akordu zryczałtowanego, uwzględniającego zasadę umowy o dzieło, a przy systemie czasowo-premiowym ustalenie systemu nagród za skrócenie terminów oddawania do użytku obiektów, obejmując nim robotników, nadzór i kierownictwo.</u> + <u xml:id="u-28.23" who="#PoselKwiecinskiZdzislaw">Weryfikacji wymagają również obowiązujące cenniki robót akordowych i stawki osobistego zaszeregowania.</u> + <u xml:id="u-28.24" who="#PoselKwiecinskiZdzislaw">Wszystkie te zmiany pozwolą na eliminację nieporozumień między załogami a nadzorem na budowie oraz na zmniejszenie pracochłonności obliczeń płacowych i na usunięcie demoralizującego dopasowywania dokumentacji płacowej do zarobków i przepisów. Podniesienie autorytetu i pozycji zawodowej majstrów i kierowników robót wymaga właściwego doboru pracowników na te stanowiska, ale obecne warunki płacy nie sprzyjają zasilaniu kadry mistrzowskiej doświadczonymi i wyróżniającymi się robotnikami i technikami, gdyż związane to jest z obniżeniem zarobku. Stąd wynika potrzeba podwyższenia wynagrodzeń średniego nadzoru, co najmniej do poziomu zarobków wysoko kwalifikowanych robotników. Poważnym problemem utrudniającym zapewnienie niezbędnego zatrudnienia na placach budowy są warunki socjalno-bytowe załóg i wynikająca stąd fluktuacja tych załóg. Dlatego troska o zaplecze socjalne na terenie budowy musi być podniesiona do rangi problemu, a obok tego powinno się stworzyć odpowiednie preferencje w zakresie przydziału mieszkań dla pracowników budownictwa.</u> + <u xml:id="u-28.25" who="#PoselKwiecinskiZdzislaw">Pozwolę sobie na zakończenie wyrazić głębokie przekonanie, że atmosferę i klimat do załatwienia wielu z poruszonych tu spraw stworzyły uchwały VI Zjazdu PZPR.</u> + <u xml:id="u-28.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma posłanka Pelagia Dolata.</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#PoselDolataPelagia">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Decyzje Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Prezydium Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego oraz podjęte w ostatnich dniach odpowiednie uchwały przez Rząd w sprawie wprowadzenia z dniem 1 stycznia 1972 r. ubezpieczeń zdrowotnych dla 6,5 min ludności rolniczej, utrzymującej się z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych, mają doniosłe znaczenie społeczne, ekonomiczne i zdrowotne.</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#PoselDolataPelagia">Jest to historyczny fakt w życiu chłopów naszego kraju, który bez przesady można porównać do decyzji o reformie rolnej, ogłoszonej przez Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego i zrealizowanej w latach 1945—1946 przez młodą władzę robotniczo-chłopską odrodzonego państwa polskiego. Pragnę stwierdzić, że tak właśnie zarówno na płaszczyźnie społecznej, jak i politycznej, wprowadzenie ubezpieczeń zdrowotnych przyjęli chłopi i cała ludność wsi. Państwo ludowe zapewniło powszechny dostęp do oświaty, nauki i kultury, jednakowy dla wszystkich obywateli. W okresie 27 lat istnienia naszego państwa zdecydowanie rozwinęła się sieć służby zdrowia w mieście i na wsi, jednak w obowiązującym systemie służby zdrowia ludność rolnicza, utrzymująca się z pracy w swoich gospodarstwach rolnych, nie korzystała z ogólnie przyjętych form lecznictwa na zasadach ubezpieczeń zdrowotnych, w ogólnym systemie ubezpieczeń. W tej sytuacji, wśród tej części ludności rolniczej, a także aktywu społeczno-politycznego na wsi, istniało przekonanie o niedocenianiu ludności rolniczej, co nie mogło nie mieć ujemnego wpływu na kształtowanie postaw obywatelskich, na stopień aktywności społecznej i produkcyjnej chłopów. W konsekwencji braku ubezpieczeń zdrowotnych dla ludności rolniczej, ludność ta znacznie rzadziej zgłaszała się do placówek służby zdrowia, wskutek czego stan zdrowotny tej ludności był gorszy od ludności miast i innych grup zawodowo-społecznych, objętych ubezpieczeniami społecznymi.</u> + <u xml:id="u-30.2" who="#PoselDolataPelagia">Zapowiedź wprowadzenia z dniem 1 stycznia 1972 r. ubezpieczeń zdrowotnych wyzwoliła nowe siły, przyczyniła się do wzrostu aktywności chłopów zarówno na odcinku życia społecznego, jak i w zakresie produkcji rolnej. Wyrazem tego są między innymi podejmowane przez chłopów inicjatywy budowy nowych ośrodków zdrowia, a co nas najbardziej cięto że do tych czynów włącza się aktywnie młodzież zrzeszona w kołach Związku Młodzieży Wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-30.3" who="#PoselDolataPelagia">Objęcie bezpłatnymi świadczeniami zdrowotnymi całej ludności rolniczej utwierdzi jeszcze bardziej wśród chłopów przekonanie, że są oni pełnoprawnymi obywatelami państwa, a wzrastający stopień aktywności społecznej i produkcyjnej dowodzi umocnienia się władzy ludowej na wsi, umocnienia się zaufania do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej - przewodniej siły narodu, do Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, do władzy ludowej. Objęcie ubezpieczeniami zdrowotnymi 6,5 mln osób na wsi stanowi duży wydatek z budżetu państwa, bo wynoszący 1,5 mid zł w skali rocznej.</u> + <u xml:id="u-30.4" who="#PoselDolataPelagia">W kosztach tego niełatwego przedsięwzięcia będą również partycypować rolnicy. Ich udział w tych kosztach stanowi jedną trzecią ogólnej kwoty, tj. 0,5 mld zł w skali rocznej. Wysokość kosztów, jakie będą ponosić rolnicy z tytułu ubezpieczeń zdrowotnych wynosi od 75 do 350 zł w skali rocznej, w zależności od skali przychodowości w poszczególnych grupach gospodarstw rolnych. Wydatki, którymi zostali rolnicy obciążeni na cele ubezpieczeń nie są przez nich kwestionowane.</u> + <u xml:id="u-30.5" who="#PoselDolataPelagia">Ubezpieczenia zdrowotne ludności rolniczej obejmują wszystkie świadczenia lecznicze społecznej służby zdrowia oraz zniżkę cen na leki o 70%. Chcę zwrócić uwagę, że obniżka cen na leki w stosunku do ich poprzedniej ceny, jaką płacili dotychczas rolnicy nie ubezpieczeni, mieć będzie szczególnie dodatnie znaczenie zdrowotne, zwłaszcza w odniesieniu do dzieci i osób starszych w rodzinach rolniczych. Z powodu stosunkowo drogich leków, przepisywane przez lekarzy recepty nie były przez rodziny rolnicze realizowane, co ujemnie wpływało na efekty leczenia, a w konsekwencji obniżał się ogólny poziom zdrowotny ludności rolniczej.</u> + <u xml:id="u-30.6" who="#PoselDolataPelagia">Wysoka Izbo! Mamy świadomość faktu, że z chwilą wprowadzenia w życie ubezpieczeń zdrowotnych dla całej ludności rolniczej, zwłaszcza w województwach o dużej liczbie ludności dotychczas nie ubezpieczonej, wzrośnie liczba pacjentów w placówkach służby zdrowia. Taki jest m.in. cel ustanowienia ubezpieczeń zdrowotnych i zapewnienia podstawowej opieki leczniczej na jednakowych zasadach dla wszystkich ludzi pracy, co wynika z istoty ustroju naszego państwa. Pragnę jednak zwrócić uwagę, że w związku z wprowadzeniem ubezpieczeń w niektórych rejonach kraju służba zdrowia stanie wobec poważnie zwiększonych zadań. Chcę także podkreślić, że kraj nasz pod względem liczby lekarzy na 10 tys. ludności pozostawił w tyle takie kraje kapitalistyczne, jak Francja, Austria, Holandia, Anglia i Szwecja. Jednak trzeba widzieć i to, że na 15 mln mieszkańców wsi, czyli prawie połowę ludności kraju, przypada dziś 5—6% ogólnej liczby lekarzy w kraju. Dlatego też słuszne są postulaty ludności wiejskiej, aby Rząd nasz poczynił dalsze kroki w celu przyspieszenia dopływu większej liczby kadr medycznych na wieś oraz rozbudowy bazy lecznictwa w postaci ośrodków zdrowia i aptek.</u> + <u xml:id="u-30.7" who="#PoselDolataPelagia">Na rolnictwo i jego znaczenie zwrócona jest uwaga całego społeczeństwa. Chodzi przecież o zwiększoną produkcję żywności, tak bardzo potrzebną naszemu społeczeństwu. Tę produkcję może dać nowoczesne rolnictwo i zdrowy człowiek w nim pracujący.</u> + <u xml:id="u-30.8" who="#PoselDolataPelagia">Kończąc, pragnę stwierdzić, że wprowadzenie w życie ubezpieczeń zdrowotnych dla całej ludności rolniczej rozszerzy i utrwali dobry klimat polityczny, jaki obecnie istnieje na wsi, wzmocni zaufanie chłopów do władzy, a jest to bardzo ważny czynnik dalszej aktywizacji społecznej i produkcyjnej społeczeństwa wiejskiego.</u> + <u xml:id="u-30.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obecnie - proszę Obywateli Posłów - ogłaszam przerwę w posiedzeniu do godz. 12 min. 15.</u> + <u xml:id="u-31.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min. 55 do godz. 12 min. 25)</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Wznawiamy obrady.</u> + <u xml:id="u-32.1" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos zabierze posłanka Janina Kubicka.</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#PoselKubickaJanina">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! W swoim wystąpieniu pragnę przedstawić niektóre problemy dotyczące działalności i dalszego rozwoju kółek rolniczych, w świetle wspólnej uchwały Biura Politycznego KC PZPR i Prezydium NK ZSL z września bieżącego roku.</u> + <u xml:id="u-33.1" who="#PoselKubickaJanina">Prawidłowa realizacja podstawowych zasad naszej polityki rolnej, tj. szybkiego wzrostu produkcji i stopniowych socjalistycznych przeobrażeń społecznych w rolnictwie, w dużym stopniu uzależniona będzie od właściwego oddziaływania kółek rolniczych na wzrost produkcji rolnej w gospodarce indywidualnej. Im szybciej bowiem wzrastać będzie produkcja w rolnictwie chłopskim, tym lepiej będą zaspokajane potrzeby żywnościowe kraju, a także będą wzrastały dochody rolników, co jest jednym z celów naszej polityki społeczno-gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-33.2" who="#PoselKubickaJanina">W warunkach województwa rzeszowskiego, które reprezentuję, należyta działalność społeczno-gospodarcza kółek rolniczych jest ważnym czynnikiem dalszego rozwijania rolnictwa. Udział kółek rolniczych w podnoszeniu produkcji rolniczej jest tym większy, im lepiej dostosowują one swoją działalność do konkretnych potrzeb wsi. Nasza rzeszowska wieś — o drobnych gospodarstwach, często prowadzonych przez kobiety, bo mężczyźni pracują poza rolnictwem - zainteresowana jest szczególnie rozwojem tej działalności, która ułatwia pracę kobietom. Myślę, że kółka rolnicze bardziej będą pomagały kobietom, jeśli w ich zarządach oraz w związkach zasiadać będzie więcej kobiet. Dotychczasowy rozwój kół gospodyń wiejskich, w których największą rolę ma społeczna praca kobiet, świadczy o dużych możliwościach społecznej aktywizacji kółek rolniczych. Trzeba tu jednak powiedzieć, że w pracy samorządu jest dużo zaniedbań i nieprawidłowości. Szczególnie słaba jest działalność tych kółek rolniczych, które przekazały środki Funduszu Rozwoju Rolnictwa do MBM. Nie rozwijają one przeważnie żadnej działalności nie tylko gospodarczej, ale i samorządowej. Takich kółek rolniczych jest dużo zarówno w moim okręgu wyborczym, jak i w całym woj. rzeszowskim.</u> + <u xml:id="u-33.3" who="#PoselKubickaJanina">Niedostateczny jest także udział sprzętu kółek rolniczych w pracach polowych. Wynika to z niedostatku ciągników i najpotrzebniejszych maszyn rolniczych oraz z nieumiejętności organizowania frontu usług, zwłaszcza w okresach nasilonych prac w rolnictwie, jak również z braku traktorzystów, rzemieślników warsztatowych i innych pracowników potrzebnych w kółkach rolniczych. Duży postęp osiągnęły kółka rolnicze w organizowaniu grup użytkowników drobnego sprzętu rolniczego. Na ich wzór powinno się - moim zdaniem - organizować maszynowe spółki chłopskie, które powinny dysponować ciągnikami i maszynami trakcji ciągnikowej.</u> + <u xml:id="u-33.4" who="#PoselKubickaJanina">Spółki te, obok polepszenia produkcji rolnej, będą popularyzować wśród rolników organizowanie prostych form prowadzenia zespołowej gospodarki rolnej. Dobrze byłoby także zorganizować w ramach kółek rolniczych i MBM wypożyczalnie maszyn dla rolników przodujących. Obecnie istnieją warunki, aby kółka rolnicze wyzwoliły się z nieprawidłowości i same decydowały o swojej działalności. Nowy klimat polityczny pobudził szeroki aktyw do społecznego działania. Coraz częściej prezes kółka rolniczego ma do pomocy przewodniczącą Koła Gospodyń Wiejskich, wiejskich działaczy sekcji branżowych, młodych rolników z zespołów przysposobienia rolniczego i innych. Ten liczniejszy aktyw musimy wykorzystać do lepszej pracy kółek rolniczych, do ich pełnego oddziaływania na społeczną i produkcyjną aktywizację wsi. Aby wyniki pracy kółek rolniczych były lepsze, aby liczyły się one w społecznym i gospodarczym rozwoju wsi - trzeba doskonalić ich współpracę ze spółdzielczością wiejską i radami narodowymi, a zwłaszcza z gromadzką służbą rolną.</u> + <u xml:id="u-33.5" who="#PoselKubickaJanina">Rolnictwo rzeszowskie ze względu na duże rozdrobnienie może uzyskiwać zwiększone dochody, głównie poprzez rozwijanie intensywnego wychowu zwierząt, a zwłaszcza trzody chlewnej. W bieżącym roku zostały stworzone korzystne warunki ekonomiczne do produkcji zwierzęcej. Trzeba jeszcze bardziej zachęcić kobiety do rozwijania hodowli zwierząt. Wysiłek kobiet da jednak odpowiednie efekty, jeżeli będzie wsparty lepszą pracą kółek rolniczych, gromadzkiej służby rolnej oraz służby weterynaryjnej, a także organizacji spółdzielczych. Musimy rozwijać w kółkach rolniczych usługi remontowo-budowlane dla gospodarstw chłopskich. Parowanie ziemniaków, zbiór zielonek i przyrządzanie kiszonek organizowane w ramach produkcyjnego współdziałania grup rolników, zespołowy wypas bydła i owiec na właściwie zagospodarowanych wspólnotach wiejskich i wspólnotach gromadzkich oraz na gruntach przejętych z Państwowego Funduszu Ziemi - wszystko to ma duże znaczenie dla rozwoju rolnictwa. Nowe zasady wykorzystania Funduszu Rozwoju Rolnictwa powinny być tak opracowane, aby każda wieś mogła z niego korzystać, czerpiąc fundusze nie tylko na rozwijanie mechanizacji, ale również na inne formy zespołowego działania wsi. W dalszym ciągu, mimo pewnej poprawy, występują duże trudności w zakupie niektórych materiałów budowlanych oraz prostych i tanich urządzeń ułatwiających pracę w zagrodzie. Mam tu na myśli parniki elektryczne, wózki paszowe, taczki i inne proste narzędzia niezbędne w każdym gospodarstwie.</u> + <u xml:id="u-33.6" who="#PoselKubickaJanina">Zniesienie dostaw obowiązkowych zachęci wielu rolników do podjęcia specjalizacji i zwiększenia produkcji w wybranych gałęziach. Efekty produkcyjno-ekonomiczne gospodarstw specjalizujących się w określonych kierunkach produkcji w poważnej mierze będą uzależnione od umiejętności i poziomu wiedzy zawodowej rolników. Dlatego zwracam się do Obywatela Ministra Rolnictwa o takie zorganizowanie służby rolnej, a zwłaszcza tej bezpośrednio pracującej z rolnikami, aby nie poświęcała ona za dużo czasu czynnościom administracyjnym.</u> + <u xml:id="u-33.7" who="#PoselKubickaJanina">Właściwe i pełne zużycie przez rolnictwo wzrastających ilości środków produkcji wymaga, aby agronomowie i zootechnicy na co dzień pracowali z kółkami rolniczymi, sekcjami zrzeszeń branżowych i konkretnymi gospodarstwami, oczekującymi na ich fachowe poradnictwo i pomoc organizacyjną.</u> + <u xml:id="u-33.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Zygmunt Filipowicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Pani Marszałku! Wysoka Izbo! Przełom 1970—1971 przyniósł zasadniczy zwrot treści w kierunkach naszej polityki społeczno-ekonomicznej. „Stać nas na więcej” - oświadczył na VI Zjeździe Edward Gierek i powiedział to słusznie, chociaż istnieją tutaj uwarunkowania.</u> + <u xml:id="u-35.1" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Było to i jest zapoczątkowaniem nowej strategii działania. Jej pozytywne skutki już są widzialne i odczuwalne. W okresie ubiegłych dwunastu miesięcy przywrócono wysoką dynamikę wzrostu gospodarczego i wykorzystano ją na rzecz wydatnej poprawy materialnego położenia ludności. Punktem wyjścia tei nowej polityki były decyzje podjęte na VII i VIII Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-35.2" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Istotę rzeczy - dyskutowanych na forum Sejmu założeń planu 5-Ietniego oraz analizowanego w komisjach narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa na rok 1972 - wyznacza postawienie na pierwszym miejscu potrzeb człowieka i warunków jego pracy. W latach 1961—1970 nie doceniano tego tak ważkiego czynnika. W konsekwencji przyniosło to wyraźne osłabienie tempa rozwoju naszego kraju. Było to prostą konsekwencją zmniejszenia się aktywności ludzi pracy i natężenia ich zaangażowania. Brakło bowiem dostatecznie silnych bodźców moralnych i materialnych. Brakło zachęty do optymalizacji wysiłku.</u> + <u xml:id="u-35.3" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Nic dziwnego przeto, że do wyobraźni i społecznego odczucia milionów ludzi pracy trafiły słowa przekonywające, poruszające serca i wolę wszystkich. Słowa, które brzmiały:</u> + <u xml:id="u-35.4" who="#PoselFilipowiczZygmunt">,,Aby Polska rosła w siłę, a ludzie żyli dostatniej”. To wiodące hasło VI Zjazdu podkreśla równorzędność dwóch procesów, których treść stanowią wzrost gospodarczy i rozwój społeczny. Treści tej odpowiada założonv dla roku 1972 wzrost płac realnych w skali 3,5%. Osiągnięcie jednak tego wzrostu zależeć będzie w tej samej mierze od czynników ekonomicznych, wyrażających się dobrą organizacją pracy, gospodarki materiałowej i troską o narzędzia, jak i od wyzwolenia rezerw inicjatywy i energii ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-35.5" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoka Izbo! Obrady VI Zjazdu partii śledziło całe społeczeństwo z zainteresowaniem znacznie większym niż kiedykolwiek przed tym. Ogromną jego większość stanowią bezpartyjni, których znaczną część stanowią z kolei katolicy i chrześcijanie innych wyznań. To bowiem cały naród zdawał sobie sprawę, że na tym Zjeździe zapadną decyzje daleko I wykraczające poza normalne plany rozwoju. Wszyscy obywatele zakładali, że będą to uchwały, które zarysują kształt i określą treść socjalizmu w Polsce, treść ich życia i pracy.</u> + <u xml:id="u-35.6" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne, jak i środowiska wokół nas skupione, które mam zaszczyt reprezentować na tej trybunie, przyjęły z pełną aprobatą i satysfakcją uchwalone na VI Zjeździe kierunki dalszego socjalistycznego rozwoju Polski. Pozostaje nam przeto podkreślić jedynie to, co w uchwalonym programie uważamy za szczególnie doniosłe i istotne, a więc kurs na umacnianie i dalsze rozwijanie więzi władzy ze społeczeństwem i liczenie się ze stanowiskiem opinii społecznej; liczenie się z ocenami i poglądami społeczeństwa przy podejmowaniu decyzji oraz przeprowadzanie konsultacji ze wszystkimi zainteresowanymi środowiskami; uznanie przez czynniki polityczne konieczności podniesienia roli organów przedstawicielskich, przede wszystkim Sejmu i rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-35.7" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Pozwolę sobie przypomnieć Wysokiej Izbie, że przedstawiciele naszego Koła Posłów na długo przed grudniem 1970 roku przedstawiali ten problem z tej sejmowej trybuny. Mówiliśmy o konieczności tworzenia więzi między rządzącymi czynnikami politycznymi a szerokimi kręgami społeczeństwa. Mówiliśmy też o konieczności wymiany informacji z góry w dół i z dołu do góry. Dokumentację naszą w tych sprawach stanowią sejmowe stenogramy z kwietnia 1968 roku i z grudnia 1969 roku.</u> + <u xml:id="u-35.8" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Podkreślamy trwałe działanie na rzecz podnoszenia stopy życiowej społeczeństwa, tak by socjalizm zgodnie ze swoimi celami stwarzał warunki coraz dostateczniejszego i kulturalniejszego życia. Stwierdzamy, że uwaga i zainteresowanie władz wszystkich szczebli wyrażają troskę o człowieka, o zaspokajanie jego potrzeb duchowych i materialnych.</u> + <u xml:id="u-35.9" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Z satysfakcją i uznaniem obserwujemy intensyfikację zmierzającą ku umocnieniu oddziaływania socjalizmu na postawy ludzkie, na kulturę i wychowanie, na kształt stosunków międzyludzkich. Postawa socjalistyczna nie może przecież ograniczać się do deklaracji. Musi być wyrazem pełnej zgodności słów z czynami. Musi charakteryzować się właściwym stosunkiem do pracy, do wypełniania obowiązków zawodowych i wreszcie wyższą moralnością społeczną.</u> + <u xml:id="u-35.10" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Z pełnym poparciem przyjmujemy te stwierdzenia z uchwały VI Zjazdu, które odnoszą się do stosunków polsko-radzieckich i stosunków z innymi krajami socjalistycznymi. Mamy bowiem świadomość, że stałe pogłębianie i rozwijanie naszych związków przyjacielskich z Krajem Rad i innymi krajami socjalizmu jest podstawą naszego bezpieczeństwa i gwarancją pomyślnego zrealizowania nakreślonego programu społecznego i gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-35.11" who="#PoselFilipowiczZygmunt">„Nie ma wolności bez odpowiedzialności” — słowa te powiedział Edward Gierek. Z głębokim zadowoleniem przyjmujemy ich treść, widząc w niej zasadniczą wytyczną dla rozwoju demokracji socjalistycznej. Z tym większą satysfakcją przyjmujemy te słowa, że w naszym memoriale skierowanym do władz politycznych w roku 1968 stwierdzaliśmy, że nie może być podmiotowości obywatelskiego działania, bez poczucia odpowiedzialności i obowiązków.</u> + <u xml:id="u-35.12" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoka Izbo! W dyskusji nad wytycznymi na VI Zjazd brały udział szerokie kręgi ludzi bezpartyjnych, w tym ludzie wierzący. Do włączenia się do tej dyskusji byli oni zachęcani przez kierownictwo PZPR. Partia poprzez swoich najwyższych przedstawicieli wielokrotnie stwierdzała, że program działania na rzecz rozwoju chce kształtować przy pełnym poparciu i zaufaniu całego społeczeństwa. W zamian musimy tu podkreślić, że społeczeństwo było i jest w pełni świadome, jak żywotną i twórczą rolę w życiu naszego państwa rozwija Polska Zjednoczona Partia Robotnicza.</u> + <u xml:id="u-35.13" who="#PoselFilipowiczZygmunt">W takim rozumieniu rzeczy przywiązujemy szczególną wagę do stwierdzenia wygłoszonego przez Edwarda Gierka na VI Zjeździe: — „W interesie narodu leży stałe umacnianie związku partii z bezpartyjnymi. Zasadą naszej polityki jest i będzie pobudzanie społecznej aktywności bezpartyjnych, informowanie bezpartyjnych, liczenie się z ich opinią, powierzanie bezpartyjnym odpowiedzialnych zadań i funkcji”.</u> + <u xml:id="u-35.14" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Przebieg obrad i treść uchwały VI Zjazdu utwierdziły całe społeczeństwo w przekonaniu, że w naszej strukturze politycznej zasadniczym i nie dającym się zastąpić elementem jest kierownicza rola partii w życiu narodu i państwa. Jest ona i pozostanie siłą wiodącą i motoryczną w dalszym socjalistycznym rozwoju Polski. Tę kierowniczą rolę partii uzasadnia jej służba całemu narodowi poprzez realizację jego potrzeb i aspiracji. Ta rola partii zweryfikowała się w toku walk o niepodległość i wyzwolenie społeczne. Utrwaliła się w procesach realizacji ustroju socjalistycznego, w zabezpieczeniu naszego państwowego bytu poprzez sojusz i przyjaźń szczególnie ze Związkiem Radzieckim, jak też z całym obozem socjalistycznym.</u> + <u xml:id="u-35.15" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoka Izbo! Za najważniejsze zadanie polityczne obecnego okresu uważamy dalsze jednoczenie społeczeństwa i usuwanie istniejących jeszcze podziałów lub potencjalnych źródeł nieporozumień czy ewentualnych konfliktów.</u> + <u xml:id="u-35.16" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Odpowiadają nam w uchwale Zjazdu ujęcia dotyczące sfery zagadnień: państwo - samorząd - obywatel. Zmierzają one bowiem do umacniania naszego ustroju poprzez więź pomiędzy obywatelami a organami władzy. Istnieje przeto konieczność utrwalenia wytworzonego ostatnio klimatu wzajemnego zaufania pomiędzy partią a społeczeństwem. Ten kredyt społeczny pozwoli na wspólne wypracowanie nowych form i metod praktycznego działania na rzecz rozwoju demokracji socjalistycznej. Należą do nich m.in. takie formy działania, jak spotkania kierownictwa partii i Rządu z przedstawicielami społeczeństwa w poszczególnych zakładach pracy, sięganie do opinii ekspertów i zainteresowanych środowisk czy wreszcie — „Trybuna Obywatelska” jako jedna z form dialogu pomiędzy władzą a społeczeństwem. Dialogu, którego brak był odczuwany powszechnie i dotkliwie w ubiegłych latach.</u> + <u xml:id="u-35.17" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Naszym zdaniem występuje również konieczność wzmocnienia kontroli społecznej. Chodzi tu nie tylko o obowiązujące w tym zakresie uprawnienia naszego Sejmu. Wzmożeniu i wzmocnieniu musi ulec kontrola ze strony rad narodowych i poszczególnych ogniw Frontu Jedności Narodu, czynnika społecznego w zakładach pracy, jak też całej opinii publicznej.</u> + <u xml:id="u-35.18" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoka Izbo! Ważnym czynnikiem sprzyjającym aktywności jest i będzie uznanie pracy jako rzeczywistego, podstawowego kryterium ocen w praktyce życia zawodowego i publicznego. Jest to całkowicie zgodne zarówno z naszym rozeznaniem politycznym, jak i z naszym chrześcijańskim światopoglądem. Właśnie poprzez pracę, poprzez towarzyszące jej w codziennym życiu i działaniu postawy moralne i społeczne weryfikuje się człowiek, zarówno jako jednostka i jako członek zorganizowanej wspólnoty. Pełne potwierdzenie tego stanowiska znajdujemy w referacie programowym Biura Politycznego w słowach: — „Każdy umysł i każda para rąk są dziś w Polsce potrzebne. Głównym kryterium oceny każdego obywatela powinna być jego praca i postawa społeczna!</u> + <u xml:id="u-35.19" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Chcemy, aby polityka naszej partii zespalała całe społeczeństwo — robotników, chłopów i inteligencję, starszych i młodzież, wierzących i niewierzących, aby łączyła wszystkich, którzy gotowi są dążyć razem do jednego celu - zbudowania zasobnej, socjalistycznej Polski”.</u> + <u xml:id="u-35.20" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Rozumiemy przeto dobrze i zgodni jesteśmy. że to głównie poprzez stosunek do pracy realizować się powinna i realizuje się podmiotowość obywateli. Jej pochodną i jej skutkiem' jest dalszy rozwój samorządnej aktywności jednostki. Bez takiego zaplecza społecznego sprawowanie władzy nie znajdzie powszechnej aprobaty i nie wytworzy źródeł tak nam potrzebnej dynamiki zbiorowego działania.</u> + <u xml:id="u-35.21" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Podnoszenie znaczenia pracy jest ponadto istotnym czynnikiem uzdrawiania moralności społecznej, koniecznej wobec istnienia wielu występujących u nas schorzeń społecznych takich jak: niewłaściwy stosunek do własności społecznej, pasożytnictwo społeczne, marnotrawstwo, chuligaństwo czy alkoholizm, o którego uznanie jako plagi społecznej postulowaliśmy niedawno w naszej interpelacji poselskiej.</u> + <u xml:id="u-35.22" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoki Sejmie! Stoimy na stanowisku, że Front Jedności Narodu jest najbardziej właściwą płaszczyzną i formą politycznego zespolenia wszystkich obywateli na rzecz rozwoju Polski Ludowej. Praktyka ostatnich miesięcy wykazała, że nowe kierownictwo polityczne w trosce o dynamizację obywatelskiej aktywności i inicjatywy w służbie kraju, uznaje za niezbędne podniesienie rangi i znaczenia Frontu Jedności Narodu. W związku z tym została rozszerzona reprezentacja środowisk bezpartyjnych we władzach FJN. Wyrażamy jednak przekonanie, że dotychczasowe formy działania poszczególnych ogniw Frontu Jedności Narodu nie odpowiadają już w pełni obecnym potrzebom. Komitety Frontu Jedności Narodu pełnić powinny - naszym zdaniem - zasadniczą role w dialogu oraz w konsultacji partii i władzy ludowej ze społeczeństwem.</u> + <u xml:id="u-35.23" who="#PoselFilipowiczZygmunt">W ramach Frontu Jedności Narodu, na podstawie jego programu rozwijają swoja działalność zarówno członkowie partii, jak i członkowie stronnictw politycznych oraz bezpartyjni, ludzie wierzący i niewierzący. Oznacza to uznanie za kryterium oceny obywateli, ich pracy i wiedzy oraz zaangażowania na rzecz socjalizmu, a więc niezależnie od przekonań religijnych.</u> + <u xml:id="u-35.24" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Przenoszenie bowiem różnic światopoglądowych na grunt życia politycznego prowadzi do niebezpiecznego podziału społeczeństwa. A nam wszystkim zależy przecież na jedności całego narodu, która wyrastać powinna ze wspólnoty celów i zadań patriotycznych.</u> + <u xml:id="u-35.25" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Rozwijanie właściwego dla Polski modelu realizacji zadań ustroju socjalistycznego i jego doskonalenia wymaga umacniania więzi międzyludzkich. Chodzi przecież o zapewnienie socjalizmowi w naszym kraju jak najszerszego poparcia społecznego.</u> + <u xml:id="u-35.26" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Zarówno wierzący, jak i niewierzący, zdają sobie przecież sprawę, że utrwalenie socjalistycznego państwa, którego zadaniem jest rozwój duchowy i materialny człowieka, jest dla naszego narodu jedyną gwarancją osiągnięcia tego celu. Uzdolnienia tych ludzi, ich wiedza, doświadczenia i talenty oraz gotowość służenia swojemu krajowi powinny być przeto w pełni wykorzystane.</u> + <u xml:id="u-35.27" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Niedawno jeden z publicystów stwierdził, że ważniejszą sprawą jest charakter człowieka niż jego poglądy. Poglądy - jak wyraził się dosłownie - można bowiem zełgać, a z charakterem tego zrobić nie można. Sądzę, że opinia ta zasługuje na szczególne podkreślenie. Sama natomiast możliwość takiego rozumienia rzeczy powinna być bardzo poważnie brana pod uwagę przy ocenie stosunku danego człowieka do socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-35.28" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Od dawna znane jest Wysokiej Izbie nasze stanowisko, w którym postulowaliśmy wzrost udziału bezpartyjnych, a więc i chrześcijan w życiu publicznym. Wyrażamy przekonanie, że w świetle dyskusji nad wytycznymi, na podstawie wypowiedzi kierownictwa partii, przebiegu obrad i uchwały VI Zjazdu, możemy spodziewać się odczuwalnej realizacji tego postulatu.</u> + <u xml:id="u-35.29" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoki Sejmie! Trzeba stwierdzić, że społeczność katolicka przyjmuje z zadowoleniem pogrudniową politykę wyznaniową naszego państwa. Zmierza ona do stworzenia niezbędnych warunków do zaspokajania potrzeb religijnych ludzi wierzących. Sprawa ta ma dla milionów obywateli zasadnicze znaczenie. Utrwala bowiem wśród ludzi wierzących przeświadczenie, że uczestniczą w tworzeniu takiego społeczeństwa, w którym przekonania religijne są w pełni respektowane, a potrzeby religijne zaspokajane.</u> + <u xml:id="u-35.30" who="#PoselFilipowiczZygmunt">W toku realizacji polityki wyznaniowej ostatniego roku społeczeństwo katolickie uświadomiło sobie wiele pozytywnych przemian zachodzących w zakresie stosunków kościół - państwo. Świadczą o tym wymownie przede wszystkim konkretne fakty. Wymienię niektóre, takie jak: przekazanie Kościołowi Rzymskokatolickiemu i innym związkom wyznaniowym mienia na ziemiach zachodnich i północnych; podjęte już decyzje w sprawie budownictwa sakralnego; rozmowy pomiędzy przedstawicielami Rządu i Episkopatu; podjęte rozmowy Polska—Watykan, przeprowadzane na szczeblu rządowym. Do zespołu tych pozytywnych elementów zaliczamy również przychylność i pomoc władz państwowych, które umożliwiły dużej liczbie duchownych i świeckich uczestnictwo w uroczystościach beatyfikacyjnych Ojca Maksymiliana Kolbe w Rzymie. Podkreślamy również udział w uroczystościach naszej delegacji rządowej.</u> + <u xml:id="u-35.31" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Jest rzeczą dla naszego środowiska zrozumiałą, że na przestrzeni jednego zaledwie roku nie wszystkie kwestie mogły być rozwiązane. Nadal jednak są one przedmiotem dyskusji między obu stronami. Istotę rzeczy stanowi gruntowanie się właściwej, moim zdaniem, rzeczowej atmosfery tych rozmów. Zdajemy sobie wszyscy sprawę z tego, że są to rozmowy prowadzone pomiędzy Rządem państwa socjalistycznego i hierarchią kościelną, reprezentującą duży potencjał życia religijnego w naszym kraju. Rozmowy te prowadzone są w Polsce, w kraju socjalistycznym, który szczyci się 27-letnim dorobkiem materialnym i ustrojowym. Kamieniem węgielnym tego ustroju są zasady sprawiedliwości społecznej. Na tym tle jest rzeczą oczywistą, że kierownictwo Kościoła Rzymskokatolickiego nie może w tych rozmowach zapoznawać charakteru społeczno-politycznego kraju, w którym rozwijana jest jego misja duszpasterska.</u> + <u xml:id="u-35.32" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Kościół katolicki, działający w Polsce, nie może przecież prowadzić swej misji w oderwaniu od realiów ustroju socjalistycznego, gdy całe społeczeństwo, a więc i ludzie wierzący, zdają sobie w pełni sprawę z trwałości przemian społecznych dokonanych w Polsce. Przemiany te w istotny sposób modyfikują kategorie i treść myślenia społeczeństwa i całego narodu. Konsekwencją tego stanu rzeczy powinno być faktyczne uznanie przez kościół ustroju i czynienie wszystkiego, aby utrwalić jego pozytywne osiągnięcia. Katolikom sprawy te bardzo leżą na sercu. Wszelkie działania, które mogłyby osłabić tempo rozwoju naszego kraju budzą ich niepokój i serdeczną troskę.</u> + <u xml:id="u-35.33" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Normalizacja stosunków państwo—kościół niewątpliwie sprzyjać będzie obywatelskiej aktywizacji i wzrostowi świadomości socjalistycznej zarówno wśród duchowieństwa, jak i świeckich.</u> + <u xml:id="u-35.34" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Normalizacja jednak, jako taka, nawet najpełniejsza - nie będzie siłą angażującą ludzi automatycznie na rzecz Polski Ludowej i naszego ustroju. Potrzebne są obecnie i będą potrzebne nadal służące temu celowi siły wewnątrzkatolickie i wewnątrzchrześciiańskie.</u> + <u xml:id="u-35.35" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Nakłada to na nas, na Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne, obowiązek stałego, coraz skuteczniejszego rozszerzania naszego społeczno-politycznego oddziaływania. Polegać ono będzie na upowszechnianiu w kręgach świeckich katolików i chrześcijan, a także wśród duchowieństwa, myślenia i działania kategoriami obywatelskimi, kategoriami służby nadrzędnym interesom naszej państwowości. Realizując te ważne zadania, tworzyć będziemy warunki społeczne, służące harmonijnemu kształtowaniu się stosunków między kościołem a państwem. Przeciwdziałać będziemy ewentualnym ubocznym, niepożądanym zjawiskom społecznym i politycznym. Będziemy torować drogę myśleniu, sprzyjającemu pomnażaniu i umacnianiu 27-letniego dorobku naszej socjalistycznej ojczyzny. Dały temu właściwy wyraz nasze dyskusje środowiskowe, związane z wytycznymi, jak też dokumenty złożone kierownictwu partii, w których określaliśmy zaangażowanie nasze i naszego środowiska.</u> + <u xml:id="u-35.36" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Staraliśmy się i będziemy to czynić nadal, by usuwać przeszkody utrudniające takie zaangażowanie się chrześcijan w życiu publicznym. Przeszkody te są w znacznej mierze rezultatem uwarunkowań historycznych i szkodliwych reliktów przeszłości. Jesteśmy przekonani, że zwrot w procesach myślenia i działania, jaki już nastąpił — przyniesie i w tej dziedzinie dobroczynne rezultaty.</u> + <u xml:id="u-35.37" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Wysoka Izbo! Kończę swoje wywody. Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne skupia w swoich szeregach katolików i chrześcijan innych wyznań, ludzi zaangażowanych na rzecz socjalizmu z motywacji obywatelskiej, patriotycznej, społecznej.</u> + <u xml:id="u-35.38" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Dążyć będziemy, aby te skupione wokół nas środowiska pogłębiły swoje zrozumienie istoty dokonujących się w naszym kraju głębokich, zasadniczych przemian jakościowych. Przemiany te - naszym zdaniem — stwarzają dla nich szersze niż dotychczas możliwości twórczego działania i uczestnictwa w kształtowaniu nowoczesnego, socjalistycznego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-35.39" who="#PoselFilipowiczZygmunt">Chcemy - — „Aby Polska rosła w siłę, a ludzie żyli dostatniej”. W tej akcji zrobimy wszystko, co w naszych siłach. Jednym słowem - pomożemy.</u> + <u xml:id="u-35.40" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos zabierze poseł Stanisław Kowalski.</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#PoselKowalskiStanislaw">Wysoki Sejmie! Od ubiegłego roku, po wydarzeniach grudniowych, cała nasza gospodarka, a w tym rolnictwo i przemysł rolno-spożywczy, weszła na nową drogę rozwoju.</u> + <u xml:id="u-37.1" who="#PoselKowalskiStanislaw">Realizując konsekwentnie uchwały VII i VIII Plenum KC PZPR - Biuro Polityczne Komitetu Centralnego PZPR, Naczelny Komitet ZSL, Rząd PRL podjęły w bieżącym roku wiele ważnych i koniecznych decyzji, dotyczących rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego, które w istotny sposób wpłynęły na poprawę efektywności gospodarowania, zarówno w sektorze państwowym, spółdzielczym i indywidualnym.</u> + <u xml:id="u-37.2" who="#PoselKowalskiStanislaw">Plan na 1972 r. - na drugi rok nowego planu 5-letniego - zakłada dalszy rozwój rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego.</u> + <u xml:id="u-37.3" who="#PoselKowalskiStanislaw">Główne kierunki polityki rozwoju rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego w 1972 r. i w bieżącej pięciolatce - zostały już przez zespoły komisji sejmowych, jak i w specjalnej debacie sejmowej omówione, dlatego nie zachodzi potrzeba powracania dziś jeszcze raz do tych spraw. W dyskusji pragnę jedynie zwrócić uwagę na niektóre tylko charakterystyczne elementy i problemy planu na 1972 r.</u> + <u xml:id="u-37.4" who="#PoselKowalskiStanislaw">Naczelnym i podstawowym zadaniem rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego w 1972 r. jest dalsza intensyfikacja produkcji zarówno roślinnej, jak i zwierzęcej, w celu lepszego zaspokajania potrzeb ludności na artykuły spożywcze i na surowce dla przemysłu.</u> + <u xml:id="u-37.5" who="#PoselKowalskiStanislaw">W porównaniu do 1971 r. w 1972 r. założono wzrost globalnej produkcji rolnictwa o około 4,6%, w tym produkcji roślinnej o 6,3%, zwierzęcej o 2,7%.</u> + <u xml:id="u-37.6" who="#PoselKowalskiStanislaw">Powierzchnia zasiewów zwiększy się o około 16 tys. ha. W strukturze zasiewów, upraw przewiduje się zwiększenie powierzchni zbóż o 28 tys. ha oraz zwiększenie upraw roślin przemysłowych, zwłaszcza buraków cukrowych. Nieznacznie zmniejsza się w 1972 r. powierzchnia uprawy ziemniaków. Plony roślin uprawnych w warunkach przeciętnego urodzaju wyniosą: zboża - 21,5 q z 1 ha, ziemniaków - 180 q, buraków cukrowych — 345q, roślin oleistych - 16 q. Znaczny wzrost przewiduje się w porównaniu do 1971 r. w zbiorach warzyw - bo o 17%, owoców - ponad 29%.</u> + <u xml:id="u-37.7" who="#PoselKowalskiStanislaw">Nie analizując dokładniej całokształtu polityki i gospodarki ziemią, chcę tylko zaznaczyć, że dalsze wzrastanie liczby opuszczonych gospodarstw rolnych, podupadłych, bez następców, niepełne i nieprawidłowe zagospodarowanie gruntów PFZ przynosi ogromne straty dla gospodarki narodowej. Problem ten łagodzą w pewnym stopniu uchwalone przez Sejm zmiany w przepisach obrotu ziemią. Podjęte ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych, zmienienie niektórych przepisów Kodeksu cywilnego w zakresie obrotu ziemią i dziedziczenia gospodarstw rolnych - stwarzają lepsze warunki do wykorzystania gruntów uprawnych i umożliwiają przechodzenie, przekazywanie gospodarstw z rąk starzejących się rolników w ręce tych rolników, którzy mogą zapewnić odpowiednie produkcyjne zagospodarowanie ziemi.</u> + <u xml:id="u-37.8" who="#PoselKowalskiStanislaw">Skuteczność i efekty nowych warunków ekonomicznych i zmienionych przepisów o obrocie ziemią będą widoczne już w 1972 r. — to jest w czasie realizacji uchwalanego dzisiaj planu.</u> + <u xml:id="u-37.9" who="#PoselKowalskiStanislaw">W 1972 r. zakłada się o 10,7% większe zaopatrzenie i zużycie nawozów mineralnych w porównaniu do 1971 r. Zużycie nawozów mineralnych, wapna nawozowego, środków ochrony roślin z każdym rokiem zwiększa się i niebawem będzie osiągnięty taki poziom, jaki jest obecnie notowany w krajach o bardzo intensywnej produkcji roślinnej.</u> + <u xml:id="u-37.10" who="#PoselKowalskiStanislaw">Zaznaczający się wzrost produkcji i zużycia środków chemicznych nasuwa jednak pewne wątpliwości, zwłaszcza jeśli chodzi o walory zdrowotne artykułów rolno-spożywczych. Problem ten o wiele wcześniej stał się już obiektem zainteresowania innych krajów, natomiast w Polsce dotychczas nie zachodziła taka potrzeba. Zakładane wskaźniki produkcji i zużycia środków chemicznych na następne lata zmuszają naukę i przemysł do prowadzenia badań w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-37.11" who="#PoselKowalskiStanislaw">Wzrost zużycia nawozów mineralnych, środków ochrony roślin, obok innych przemian ekonomicznych w rolnictwie, wywołuje i dyktuje zmianę systemu i techniki stosowania ich - z form w wielu wypadkach prymitywnych, ręcznych - na całkowicie zmechanizowane. Niezależnie od procesu mechanizacji, wyładunku, załadunku, wysiewu, należałoby zwrócić uwagę na odzież ochronną i nasilenie oświaty sanitarnej oraz higienę pracy.</u> + <u xml:id="u-37.12" who="#PoselKowalskiStanislaw">Plan 1972 r. - mimo znacznego przyspieszenia dynamiki produkcji roślinnej, zwierzęcej, lepszego wykorzystania warunków ekonomicznych, środków techniczno-materialnych — nie zapewnia w pełni dostaw pod względem ilości i jakości takich kluczowych środków produkcji, jak np.: materiały budowlane, opał — węgiel, maszyny i urządzenia do mechanizacji prac w rolnictwie, a zwłaszcza urządzenia do mechanizacji produkcji zwierzęcej i roślinnej. Problem nie jest nowy. Od lat jest on dyskutowany na wielu naradach, konferencjach międzyresortowych, debatach i znajduje wyraz w dezyderatach komisji sejmowych. Wiele miejsca ten problem zajął w dyskusji nad wytycznymi i na samym VI Zjeździe PZPR. Postępująca specjalizacja produkcji w gospodarstwach rolnych, występujący niedobór siły roboczej, odpływ młodzieży ze wsi, opuszczanie gospodarstw rolnych, eliminowanie prac ciężkich, pracochłonnych, nowa agrotechnika, chemizacja - stawia ten problem w rolnictwie, i nie tylko w rolnictwie, na porządku dziennym.</u> + <u xml:id="u-37.13" who="#PoselKowalskiStanislaw">Plan zakłada, że w 1972 r. na potrzeby rolnictwa zostanie przeznaczonych ponad 29 tys. ciągników, zwiększona liczba przyczep, silników oraz maszyn i narzędzi rolniczych. Wartość dostaw maszvn dla rolnictwa będzie wynosić około 12 mld zł.</u> + <u xml:id="u-37.14" who="#PoselKowalskiStanislaw">Wiadomo wszystkim, że im wcześniej zwiększy się liczba i polepszy jakość maszyn do mechanizacji procesów produkcyjnych w rolnictwie, tym wcześniej będzie następował wzrost produkcji rolniczej, tak potrzebnej dla poprawy zaopatrzenia ludności.</u> + <u xml:id="u-37.15" who="#PoselKowalskiStanislaw">Wysoka Izbo! Szczególnego znaczenia nabiera w 1972 r. wzrost produkcji zwierzęcej. Do wzrostu tej produkcji przyczyni się jej lepsza opłacalność, gdyż w roku bieżącym podniesiono ceny zwierząt rzeźnych i mleka. Zwiększono także ilość pasz treściwych i przemysłowych - co niewątpliwie powodować będzie dalszy wzrost i intensyfikację produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-37.16" who="#PoselKowalskiStanislaw">Wykonanie zaplanowanych zadań przyczyni się do lepszego zaspokojenia wzrastającego zapotrzebowania ludności na żywność, a przemysłu - na surowce. Osiąganie bowiem stosunkowo wysokiego przyrostu produkcji zwierzęcej, a głównie mięsa i mleka, jest w sytuacji roku 1972 i bieżącego planu 5-letniego nieodzownym warunkiem poprawy stopy życiowej ludności i zachowania pełnej równowagi na rynku wewnętrznym.</u> + <u xml:id="u-37.17" who="#PoselKowalskiStanislaw">Uwzględniając poprawę warunków ekonomicznych, aktualną sytuację paszową - plan na 1972 r. zakłada w produkcji zwierzęcej wzrost produkcji i pogłowia zwierząt gospodarskich. Na specjalną uwagę zasługuje wzrost pogłowia i produkcji trzody chlewnej, mleka oraz drobiu. Skup drobiu rzeźnego w 1972 r. przyjęto na poziomie 126 tys. ton, tj. o 26% większy niż w 1971 r. Znaczny wzrost produkcji i skupu drobiu wynika z programu przyspieszenia rozwoju produkcji drobiu rzeźnego w latach 1972—1975. Wzrost ten nastąpi głównie w wyniku zwiększenia kontraktacji kurcząt tuczonych. Zwiększy się w tym celu produkcja własnych i importowanych piskląt ras mięsnych. Nastąpi w tym celu rozbudowa bazy produkcyjnej w gospodarstwach kontraktujących drób rzeźny i zakładów przetwórczych w przemyśle drobiarskim. Nastąpi także znaczna aktywizacja w skupie mleka na skutek zmiany relacji cen. Zwiększenie skupu mleka odbędzie się kosztem podaży wolno-rynkowej i zużycia w gospodarstwach indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-37.18" who="#PoselKowalskiStanislaw">Plan na 1972 rok wyznacza większe zadania i wzmocnienie sektora socjalistycznego w rolnictwie. Państwowe gospodarstwa rolne zwiększać będą produkcję hodowlaną, zarodowa, towarową zarówno w produkcji zwierzęcej, jak i roślinnej. Przejmować będą do zagospodarowania nowe areały ziemi (około 70 tys. ha) z Państwowego Funduszu Ziemi, wprowadzać będą nowe rasy zwierząt, nowe odmiany roślin uprawnych oraz kontynuować w szybszym tempie postęp techniczno-agrotechniczny i zadania inwestycyjne.</u> + <u xml:id="u-37.19" who="#PoselKowalskiStanislaw">Postęp w państwowych gospodarstwach rolnych szczególnie widoczny będzie w 1972 roku w dalszej mechanizacji prac i kompleksowym wprowadzaniu go do produkcji roślinnej i zwierzęcej z równoczesnym modernizowaniem parku maszynowego, zwłaszcza do zbioru zbóż, zielonek i mechanizacji produkcji zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-37.20" who="#PoselKowalskiStanislaw">Rozszerzenie pomocy państwowej, wprowadzenie ubezpieczeń spółdzielców przyczyni się do wzrostu aktywności i liczby rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz ich udziału w globalnej produkcji towarowej.</u> + <u xml:id="u-37.21" who="#PoselKowalskiStanislaw">Wielka rolę społeczno-produkcyina w rolnictwie indywidualnym będą miały nadal kółka rolnicze, które znacznie rozszerzać będą usługi produkcyjne i działalność w zakresie intensyfikacji produkcji, przejmowania nowych gruntów w zagospodarowanie, rozwoju hodowli zwierząt gospodarskich oraz wdrażania mechanizacji w procesy produkcyjne, szerzenia oświaty i postępu oraz inicjowania czynów produkcyjnych wśród rolników indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-37.22" who="#PoselKowalskiStanislaw">Istotnym czynnikiem w dalszym rozwoju produkcji rolnej i przemysłu rolno-spożywczego będzie zwiększony w porównaniu do lat ubiegłych program inwestycji i kapitalnych remontów.</u> + <u xml:id="u-37.23" who="#PoselKowalskiStanislaw">Nakłady inwestycyjne kieruje się głównie na wzrost produkcji towarowej, skup, zwiększenie bazy przetwórczej, polepszenie przechowalnictwa i uszlachetnienie przetwórstwa. W programie inwestycyjnym na 1972 r. nakłady produkcyjne przeznacza się między innymi na takie zadania, jak: melioracje gruntów, zagospodarowanie, elektryfikacja zagród i wsi, zaopatrzenie w wodę, scalenie gruntów, budowa nowych stanowisk dla bydła, trzody chlewnej, produkcja ogrodnicza pod szkłem, budowa ferm tuczu przemysłowego, budownictwo mieszkaniowe w państwowych gospodarstwach rolnych i rolniczych spółdzielniach produkcyjnych oraz w przedsiębiorstwach obsługujących rolnictwo.</u> + <u xml:id="u-37.24" who="#PoselKowalskiStanislaw">Poważnie wzrastają nakłady inwestycyjne na rozbudowę i modernizację przemysłu rolno- -spożywczego, szczególnie na zapewnienie sprawnego odbioru produktów rolnych oraz ich przetwórstwo, a także na polepszenie jakości wyrobów i zwiększenie ilości asortymentów artykułów spożywczych. Poza państwowymi nakładami inwestycyjnymi, przewiduje się zwiększenie funduszu na inwestycje z własnych środków indywidualnych rolników i gospodarstw na takie kierunki, jak: budownictwo mieszkalno-inwentarzowe, ogrodnictwo, sadownictwo i inne, na które przeznacza sie od roku 1972 zwiększone kredyty bankowe oraz gwarantuje lepsze zaopatrzenie w materiały budowlane.</u> + <u xml:id="u-37.25" who="#PoselKowalskiStanislaw">Szczególne znaczenie w polityce społeczno-produkcyjnej ma dla wsi zniesienie od stycznia 1972 r. obowiązkowych dostaw zbóż, ziemniaków i zwierząt rzeźnych oraz zmiany w dotychczasowym podatku gruntowym, zmierzające w konsekwencji do zmniejszenia obciążeń wsi. Zniesienie obowiązkowych dostaw i oparcie skupu płodów rolnych głównie na kontraktacji wpłynie korzystnie na rozwój całej produkcji i przyczyni się znacznie do wzrostu jej rozmiarów.</u> + <u xml:id="u-37.26" who="#PoselKowalskiStanislaw">Nowa sytuacja będzie przyczyniać się do wzrostu upraw specjalnych i ogrodniczo-sadowniczych, zwłaszcza w tych regionach Polski, gdzie występuje nadwyżka siły roboczej.</u> + <u xml:id="u-37.27" who="#PoselKowalskiStanislaw">Wysoki Sejmie! Szeroka i śmiała dyskusja przedzjazdowa nad wytycznymi, jak i na samym VI Zjeździe PZPR, świadczy, jak dużo jest jeszcze problemów w rolnictwie i w przemyśle rolno-spożywczym, wymagających gruntownej analizy i sensownego rozwiązania w celu wzrostu produkcji towarowej. Wystarczy wspomnieć, że nowe warunki polityczno-ekonomiczne i zadania produkcyjne wymagają nieodzownych i niezwłocznych zmian w nadbudowie społecznej - szczególnie w radach narodowych, w spółdzielczości wiejskiej, w instytucjach i organizacjach pracujących na rzecz rolnictwa. Wymaga usprawnienia m.in. system ubezpieczeń obowiązkowych w produkcji roślinnej i zwierzęcej przez PZU, wykorzystanie środków prewencyjnych PZU oraz polityka inwestycyjna budownictwa na wsi łącznie ze zmianą przepisów prawa budowlanego.</u> + <u xml:id="u-37.28" who="#PoselKowalskiStanislaw">Rolnicy indywidualni, pracownicy całego rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego są wdzięczni kierownictwu partii i Rządu za to, co zostało już zrobione dla rolnictwa i społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-37.29" who="#PoselKowalskiStanislaw">Odpowiedzią na nowy program i plan zadań jest zwiększony ruch produkcyjny oraz wiele cennych inicjatyw, a zwłaszcza podejmowanie czynów produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-37.30" who="#PoselKowalskiStanislaw">Warunkiem pełnej i pomyślnej realizacji nakreślonego przez VI Zjazd partii programu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju jest osiągnięcie planowanego wzrostu produkcji rolnej i przemysłu rolno-spożywczego. Dlatego, jak nigdy dotąd, sprawy rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego muszą być w centrum uwagi nie tylko władz partii, Rządu, rad narodowych, organizacji i instytucji, ale całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-37.31" who="#PoselKowalskiStanislaw">Reasumując swoją wypowiedź podkreślam, że obecnie istnieją wszelkie warunki, aby aktualnej polityce rolnej, mającej na celu maksymalizację wzrostu produkcji, towarzyszyła właściwa atmosfera, pełne zrozumienie i zabezpieczenie wykonania przez rolników, przedsiębiorstwa rolne nowych przedsięwzięć polityczno-ekonomicznych, zawartych w planie i budżecie państwa na rok 1972. Plan i budżet w części dotyczącej rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego na 1972 r. w nowej polityce rolnej i warunkach ekonomicznych przedstawia się korzystnie, jak nigdy dotąd, dla całego rolnictwa i wszystkich producentów. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-37.32" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos zabierze poseł Jan Frankowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-39"> + <u xml:id="u-39.0" who="#PoselFrankowskiJan">Wysoki Sejmie! Pragnę poruszyć kilka problemów socjalnych.</u> + <u xml:id="u-39.1" who="#PoselFrankowskiJan">Charakterystyczną cechą działalności partii i Rządu w okresie kilkunastu ostatnich miesięcy jest nie tylko przyjęcie, ale - co najważniejsze — realizowane jedynie słusznej zasady, że realizowanie jedynie słusznej zasady, że wszelka działalność gospodarcza musi być podporządkowana celom społecznym i im służyć. Ta słuszna zasada znalazła swój wyraz w dyskutowanych obecnie przez Sejm dokumentach.</u> + <u xml:id="u-39.2" who="#PoselFrankowskiJan">Niech mi wolno będzie wyrazić uznanie Rządowi za zrealizowanie wysuniętych przeze mnie na posiedzeniach komisji sejmowych postulatów o przywrócenie zlikwidowanych niesłusznie w Komisji Planowania, jak i w wojewódzkich komisjach planowania, odpowiednich planistycznych jednostek organizacyjnych dla spraw socjalnych. Przywraca to odpowiednią rangę zagadnieniom socjalnym, pozwala na lepsze rozeznanie potrzeb i lepsze ich zaspokajanie.</u> + <u xml:id="u-39.3" who="#PoselFrankowskiJan">Przemawiając w dniu 19 marca br. z tej właśnie trybuny, postulowałem pod adresem Ministra Finansów, aby zapoczątkować w Ministerstwie Zdrowia i Opieki Społecznej uruchomienie funduszu akcji socjalnej. Minister Trendota wyjaśnił uprzednio na posiedzeniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, że nie tylko Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej nie ma funduszu akcji socjalnej, ale około 1 300 tys. pracowników dotychczas funduszu akcji socjalnej nie posiada. Minister Trendota przyrzekł wówczas, że całokształt zagadnień zostanie potraktowany kompleksowo i będzie sukcesywnie rozwiązywany na przestrzeni dłuższego okresu czasu. Pragnę wyrazić moje zadowolenie, że obietnica została dotrzymana. Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej otrzymuje na 1972 r. 65 mln zł na ten cel. Rozumiem, że fundusz akcji socjalnej obejmie zarówno pracowników w pionie zdrowia, jak i pracowników zakładów pomocy społecznej.</u> + <u xml:id="u-39.4" who="#PoselFrankowskiJan">Jest rzeczą zrozumiałą, że zarówno projekt uchwały o NPG, jak i projekt budżetu są wyrazem naszych możliwości. Tym niemniej jednak można przyjąć, że w trakcie ich realizowania mogą zaistnieć korzystne warunki, które pozwolą na dodatkowe zaspokojenie niektórych ważnych potrzeb, a zwłaszcza takich, które nie będą wymagać poważniejszych nakładów.</u> + <u xml:id="u-39.5" who="#PoselFrankowskiJan">Wysoki Sejmie! Przyjęty został pogląd, że problem ludzi starych powinien być rozwiązywany kompleksowo i nie może być przedmiotem działania jedynie Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej. Inicjatywę w tym kierunku dało w 1968 r. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku, podejmując uchwałę w sprawie opieki nad ludźmi starymi. Zawiera ona zadania dla nieomal wszystkich wydziałów Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, dla organizacji społecznych oraz instytucji, dla Centralnego Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego w Gdańsku. W ślad za uchwałą podjętą i realizowaną przez Gdańsk poszło dalszych 10 województw. Niestety, niektóre województwa ograniczyły treść podejmowanych uchwał jedynie do spraw wchodzących w zakres bezpośrednich zadań wydziałów zdrowia i pomocy społecznej. Należy przeprowadzić zmiany w tym zakresie, aby przywrócić zasadę kompleksowości. Należy również doprowadzić do tego, aby pozostałe prezydia rad narodowych podjęły tego rodzaju uchwały.</u> + <u xml:id="u-39.6" who="#PoselFrankowskiJan">Minister Zdrowia i Opieki Społecznej w odpowiedzi na moją interpelację stwierdził, że opracowuje szczegółowe wytyczne, które będą pomocne przy realizowaniu polityki resortu, zmierzającej do kompleksowego zaspokajania potrzeb starego człowieka. Należy wyrazić żal, że proces opracowania wspomnianego aktu normatywnego trwa za długo.</u> + <u xml:id="u-39.7" who="#PoselFrankowskiJan">W okresie ostatnich dwóch pięciolatek zaplanowaliśmy 14 565 nowych miejsc w zakładach pomocy społecznej. Niestety, zabrakło do wykonania planu 8 109 miejsc. Spowodowało to dalsze zwiększenie deficytu miejsc. Według oceny Najwyższej Izby Kontroli, zawartej w materiałach doręczonych posłom, około 10 tys. osób oczekuje na umieszczenie w zakładach pomocy społecznej. W 1972 r. planujemy przyrost 1 900 miejsc. Jest to wyrazem naszych możliwości. Nie jesteśmy w stanie szybko odrobić zaniedbań z poprzednich lat. W przyszłych latach należy jednak mieć na uwadze braki występujące w tej dziedzinie. Stąd konieczność poszukiwania rozwiązań zastępczych, aby przynajmniej łagodzić występujące trudności. Znalazło to m.in. wyraz w poprawce do NPG przyjętej przez dwie sejmowe komisje, która brzmi: — „Należy rozwijać różne formy pomocy, zwłaszcza poprzez organizowanie domów dziennego pobytu oraz usług na rzecz ludzi starych, chorych lub zniedołężniałych”.</u> + <u xml:id="u-39.8" who="#PoselFrankowskiJan">Nie wątpię, że Wysoki Sejm uchwali tę poprawkę. Wcielenie jej w życie wymaga, aby Minister Finansów uregulował status prawno- -budżetowy domów dziennego pobytu. Dla przykładu podam, że na Węgrzech jest 350 domów dziennego pobytu, a w Polsce zaledwie 10. Komitet Pracy i Płac powinien przeanalizować ponownie system płac obowiązujący w usługach na rzecz ludzi starych, stwarzając odpowiednią zachętę dla opiekunek, których ciągle jest za mało, aby zaspokoić bardzo duże potrzeby w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-39.9" who="#PoselFrankowskiJan">Sygnalizuję ponownie na plenum Sejmu dwa postulaty dotyczące ludzi starych, w celu rozważenia możliwości ich realizacji w ciągu 1972 roku.</u> + <u xml:id="u-39.10" who="#PoselFrankowskiJan">1. Wykorzystanie przez Radę Ministrów delegacji zawartej w art. 48 pkt 2 obowiązującej ustawy o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym. Chodzi o to, aby Rada Ministrów podniosła z 10% na 15% wysokość dodatku do emerytury dla inwalidów wojennych, którzy przeszli na emeryturę. Jest takich inwalidów emerytów około 7 tys. Koszt tego rodzaju podwyżki wyniesie 9 do 10 mln zł. Ta grupa inwalidów wojennych, przechodząc na emeryturę, straciła za wiele: zarobek i niezawieszalną rentę inwalidzką, wynoszącą przeciętnie 1 tys. zł miesięcznie. Moim zdaniem, należy im się to niewielkie zresztą wyrównanie do 15%. Minister Krukowski zna ten postulat - o ile wiem, popierany przez Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej. Żywię nadzieję, że zostanie on potraktowany tak jak na to zasługuje, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji ludzi, których dotyczy. Przez to, że z renty inwalidzkiej przeszli na emeryturę, nic się nie zmieniło w ich organizmie poza nomenklaturą, że stali się emerytami. Należy zaznaczyć, że omawiana grupa nie korzysta z dodatkowej kwoty 160 min zł, figurującej w projekcie budżetu na rok 1972. Kwotą tą objęci są inwalidzi wojenni, którzy nie są emerytami.</u> + <u xml:id="u-39.11" who="#PoselFrankowskiJan">2. Zrzeszenie Katolików — „Caritas” od przeszło 20 lat prowadzi domy pomocy społecznej przeważnie dla ludzi ciężko chorych. Domy te w większości mieszczą się w budynkach poklasztornych i wymagają kapitalnych remontów, aby zaspokoić minimum potrzeb przewidzianych w tym względzie. Zrzeszenie — „Caritas” ocenia te potrzeby na 35 mln zł, a otrzymuje na 1972 rok 18,2 min zł. Kieruję postulat, aby w ciągu 1972 r. rozważono możliwość zwiększenia nakładów na ten cel. Nadmieniam, że pensjonariusze do zakładów — „Caritas” kierowani są przez prezydia rad narodowych, a nakłady na utrzymanie zakładów pochodzą z dotacji budżetowej.</u> + <u xml:id="u-39.12" who="#PoselFrankowskiJan">Sprawa naszej polityki w zakresie rent i emerytur ma wpływ na sytuację ludzi starych.</u> + <u xml:id="u-39.13" who="#PoselFrankowskiJan">Poseł Franciszek Blinowski, referując na posiedzeniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów problemy związane z funduszem spożycia, powiedział: — „Nie zakłada się podwyższenia przeciętnych emerytur i rent równolegle do wzrostu średnich płac, który to problem jest niekiedy podnoszony w dyskusjach pracowniczych. Nie pozwalają na to jeszcze obecne możliwości gospodarki narodowej, przy konieczności skondensowania wysiłku przede wszystkim na poprawie płac i warunków pracy załóg robotniczych”.</u> + <u xml:id="u-39.14" who="#PoselFrankowskiJan">Podzielam pogląd posła Blinowskiego, że obecne możliwości gospodarki narodowej jeszcze nie pozwalają na realizację tego postulatu. Jeśli go przypominam, to pragnę wyrazie przekonanie, że zajmie się nim Rząd w następnych latach.</u> + <u xml:id="u-39.15" who="#PoselFrankowskiJan">Jeśli chodzi o zasiłki socjalne, to środki przewidziane na te cele na 1972 rok nie są wystarczające. Bilans potrzeb sporządzany corocznie przez Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej począwszy od roku 1969, wykazuje najwyższy niedobór w wysokości 182 mln zł. Stąd też należy zaapelować do rad narodowych, aby w ciągu 1972 roku, w miarę możliwości, pamiętały o zwiększeniu kredytów na pomoc społeczną. Kwota 10 min zł, zawarta w poprawce złożonej do obecnego budżetu przez Komisję Pracy i Spraw Socjalnych, nie załatwia całości potrzeb. Przypomnę, że tą formą pomocy zainteresowanych jest ponad milion osób, w tym przeważająca część ludzi starych. Podkreślić należy, że udział organizacji społecznych w uzupełnianiu pomocy ze strony państwa wzrośnie i w 1972 roku wyniesie około 200 min zł. Ofiarność społeczeństwa na ten cel, świadczona głównie przez Polski Komitet Pomocy Społecznej, zasługuje na podkreślenie i uznanie.</u> + <u xml:id="u-39.16" who="#PoselFrankowskiJan">Wysoki Sejmie! Problematyka człowieka starego jest bardzo złożona. Przedstawiłem Wysokiej Izbie jedynie część postulatów, które dotyczą pomocy materialnej. Starzy ludzie stanowią obecnie około 12% naszego społeczeństwa, a więc co szósty mieszkaniec należy do tej grupy. Z każdym rokiem, podobnie jak w innych krajach, grupa ta będzie rosła. Przedłużamy długość ludzkiego życia. Musimy stworzyć takie warunki, aby warto było dłużej żyć. Opinia publiczna wysuwa wiele postulatów materialnych, ale nie zapomina o bardzo ważnych postulatach niematerialnych. Dyskusja przy — „okrągłym stole” przeprowadzona przez redakcję — „Głosu Pracy” dowodzi, że na czoło wysuwa się problem statusu człowieka w społeczeństwie, poszanowania jego zasług, stworzenia warunków, aby ten stary człowiek, w miarę posiadanych sił, mógł być nadal społeczeństwu potrzebny.</u> + <u xml:id="u-39.17" who="#PoselFrankowskiJan">Zbyt mało jeszcze wiemy o całości zagadnienia problematyki ludzi starych. Badania socjologiczne i inne w tym względzie są nieliczne i nie zawsze oparte na dostatecznie reprezentatywnym materiale. Stąd też wysuwam postulat, aby powołać komitet ekspertów, który zająłby się opracowaniem całości zagadnienia. Bardzo proszę Pana Premiera Jaroszewicza, aby zechciał rozważyć zasadność tego wniosku.</u> + <u xml:id="u-39.18" who="#PoselFrankowskiJan">Fala wyżu starości rośnie z każdym rokiem. Fala wyżu młodości opada. Musimy się wcześniej należycie przygotować do rozwiązania problemu ludzi starych. Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej, zajęte aż nazbyt wiele problemami bieżącymi, nie jest w stanie przygotować się do opracowania takiego kompleksowego programu.</u> + <u xml:id="u-39.19" who="#PoselFrankowskiJan">Wysoki Sejmie! Nie mogę na zakończenie nie wspomnieć o problemie walki z alkoholizmem. W dniu 27 marca 1969 r. Komisja Pracy i Spraw Socjalnych uchwaliła dezyderat skierowany do Prezesa Rady Ministrów, aby opracowany został rządowy plan walki z alkoholizmem. Podobno taki plan został już opracowany. Wyrażam radość z tego powodu, ale również i żal, że przez przeszło dwa lata posłowie bezskutecznie upominali się o przyspieszenie opracowania tego planu.</u> + <u xml:id="u-39.20" who="#PoselFrankowskiJan">Pragnę stwierdzić, że nie brak w społeczeństwie naszym głosów, które określę jako ekstremistyczne. Są tacy, którzy żądają wręcz prohibicji. Są tacy, którzy znów przedstawiają stan faktyczny zasięgu alkoholizmu w Polsce w tak czarnych kolorach, że wprost ręce opadają i tylko usiąść i płakać. Nie znam treści programu rządowego. Jego zaletą jest to, że jest i będzie ewentualnie co poprawić, jeśli się to okaże potrzebne. Potrzebna nam w tym względzie zarówno trzeźwa ocena sytuacji, jak i konkretne przeciwdziałanie zarówno ze strony społeczeństwa, jak i Rządu, aby falę tę zatrzymać, a następnie sukcesywnie zmniejszać. Kiedy w 1959 r. uchwaliliśmy ustawę o zwalczaniu alkoholizmu, spożycie alkoholu 100-pro-centowego spirytusu wynosiło w przeliczeniu na głowę mieszkańca 3,9 litra. Wysuwam pod rozwagę propozycję, aby w 1972 r. opanować wzrost spożycia, a następnie w ciągu 11 lat zmniejszyć spożycie o 1,7 do 1,8 litra na głowę. Dlaczego proponuję akurat takie właśnie, a nie inne zmniejszenie spożycia? Kiedy w 1959 r., a więc przed dwunastu laty, uchwaliliśmy obowiązującą ustawę o zwalczaniu alkoholizmu — spożycie alkoholu na głowę mieszkańca wynosiło 3,9 litra. Obecnie, w roku 1971, w/g szacunku GUS, spożycie alkoholu wynosi 5,6 — 5,7 litra na głowę. Gdyby udało się w ciągu 1972 r. zahamować wzrost spożycia, a następnie sukcesywnie zmniejszać je (w granicach od 1,7 do 1,8 litra na głowę mieszkańca) w ciągu 11 lat, po ich upływie, osiągnęlibyśmy spożycie takie, jakie było w roku 1959 - tj.3,9 litra na głowę mieszkańca. Pamiętać jednak należy, że w 1959 roku takie spożycie uznane zostało za wysokie i było głównym powodem uchwalenia obecnie obowiązującej ustawy o zwalczaniu alkoholizmu.</u> + <u xml:id="u-39.21" who="#PoselFrankowskiJan">Minister Kostrzewski, odpowiadając na dezyderat Komisji Pracy i Spraw Socjalnych z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów, zapowiedział, że projekt rządowego planu walki z alkoholizmem będzie przesłany Komisji Pracy i Spraw Socjalnych do zaopiniowania. Sądzę, że to nastąpi i Komisja Pracy i Spraw Socjalnych otrzyma rządowy projekt walki z alkoholizmem.</u> + <u xml:id="u-39.22" who="#PoselFrankowskiJan">Wysoki Sejmie! Postawić należy pytanie, czy przedstawione projekty narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa są realne. Odpowiedź moja brzmi: Tak. Są realne. W związku z uchwałą VI Zjazdu partii - Rząd opracował dokumenty, które znajdują szeroki, pozytywny oddźwięk w całym narodzie, wśród partyjnych i bezpartyjnych, wierzących i niewierzących. Są one w stanie zmobilizować ich siły, ich codzienną wydajną pracę, o której wysokiej randze słusznie mówił wczoraj członek Biura Politycznego, poseł Szydlak. Taka właśnie wydajna praca powiększać będzie wspólne dobro, jakim jest rozwój wszechstronny naszej ojczyzny. Będę głosował za uchwaleniem przez Sejm planu i budżetu.</u> + <u xml:id="u-39.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-40"> + <u xml:id="u-40.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos zabierze poseł Wiktor Wróbel.</u> + </div> + <div xml:id="div-41"> + <u xml:id="u-41.0" who="#PoselWrobelWiktor">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Zadania postawione w narodowym planie gospodarczym na rok 1972 nie są łatwe dla całego handlu wewnętrznego, w tym także dla jednostek handlu wiejskiego.</u> + <u xml:id="u-41.1" who="#PoselWrobelWiktor">Właściwe zaspokojenie potrzeb rynku uzależnione jest w dużej mierze od dobrego rozeznania potrzeb konsumentów. Jednostki handlowe powinny oddziaływać na przemysł, inicjując produkcję towarów poszukiwanych przez społeczeństwo. Nie zwalnia to przemysłu od prowadzenia badań popytu we własnym zakresie, stosowania w praktyce zasad handlowych.</u> + <u xml:id="u-41.2" who="#PoselWrobelWiktor">Wiele do życzenia pozostawia sprawa obrotu towarowego. Przede wszystkim chodzi o przyspieszenie i usprawnienie przepływu masy towarowej od producenta do konsumenta. W zaopatrzeniu rynku wewnętrznego powinno się przestrzegać zasady, że zapotrzebowanie sprzedawcy nakłada na hurt niezwłoczny obowiązek dostarczenia posiadanego w magazynie towaru.</u> + <u xml:id="u-41.3" who="#PoselWrobelWiktor">Umacnianie i pogłębianie równowagi rynkowej — to jedno z podstawowych zadań dla handlu wewnętrznego na rok przyszły i lata następne. Rok 1971 przyniósł już znaczne osiągnięcia w tym zakresie. Wzrost dostaw artykułów rynkowych sięgnął kwoty 18 mid zł, tj. o 10% więcej niż w roku ubiegłym. Zanotowano także duże tempo wzrostu dostaw mięsa i jego przetworów, dzięki czemu spożycie zwiększyło się z 52,6 kg w 1970 r. do 56 kg w roku bieżącym.</u> + <u xml:id="u-41.4" who="#PoselWrobelWiktor">W celu osiągnięcia wzrostu spożycia indywidualnego o 38% w 1975 r., niezbędne jest zwiększenie dostaw tych artykułów na rynek o 41%. Realizacja takiego programu powinna przynieść odczuwalną poprawę poziomu zaopatrzenia ludności, w tym także mieszkańców wsi.</u> + <u xml:id="u-41.5" who="#PoselWrobelWiktor">Wysoka Izbo! Działalność handlu wiejskiego powinna być rozpatrywana na dwóch płaszczyznach.</u> + <u xml:id="u-41.6" who="#PoselWrobelWiktor">Pierwsza z nich wykracza poza sferę ściśle handlową, gdyż dotyczy ona wsi jako producenta artykułów spożywczych, które następnie powinny znaleźć się na tym rynku, przy aktywnym udziale handlu.</u> + <u xml:id="u-41.7" who="#PoselWrobelWiktor">Druga płaszczyzna dotyczy wsi jako odbiorcy gotowych artykułów konsumpcyjnych, bezpośrednio z jednostek handlowych.</u> + <u xml:id="u-41.8" who="#PoselWrobelWiktor">W 1971 r. decyzje partii i Rządu stworzyły realne warunki rozwoju wsi. Powstały szerokie możliwości opłacalnej produkcji zwierzęcej i roślinnej, dzięki czemu w znacznie większym niż dotychczas stopniu może być wykorzystany potencjał wytwórczy skoncentrowany w naszym rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-41.9" who="#PoselWrobelWiktor">Zmienione warunki ekonomicznego rozwoju wsi pociągnęły w ślad za sobą konieczność dostosowania handlu do nowych form.</u> + <u xml:id="u-41.10" who="#PoselWrobelWiktor">Aktualne warunki znalazły odzwierciedlenie w projekcie narodowego planu gospodarczego na 1972 r., który przewiduje daleko posuniętą specjalizację gospodarstw chłopskich, zwłaszcza produkcji zwierzęcej. Przewiduje się także zmniejszenie samozaopatrzenia wsi w mięso oraz dalsze ograniczenie odkupu gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-41.11" who="#PoselWrobelWiktor">W tej sytuacji większego znaczenia nabiera sprawa prawidłowego zagospodarowania produktów hodowlanych i rolnych poprzez właściwą i sprawną organizację punktów skupu, a także przez efektywny i możliwie szeroki odbiór towarów od rolnika. Wskazane zwłaszcza byłoby organizowanie w ramach usług odbioru towarów bezpośrednio od rolników indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-41.12" who="#PoselWrobelWiktor">Z racji przewidywanej specjalizacji gospodarstw chłopskich — o czym była mowa — należy zabezpieczyć środki produkcji dla tych gospodarstw nie tylko pod kątem asortymentu, ale także pod względem jakości oraz właściwej, niezbędnej ilości części zamiennych, jak również lepiej zorganizować pomoc fachową agro-i zootechniczną.</u> + <u xml:id="u-41.13" who="#PoselWrobelWiktor">W celu dalszego pogłębiania istniejących możliwości produkcyjnych wsi należy wprowadzić jako powszechną zasadę — wolnorynkową sprzedaż pasz i węgla. Dotychczasowy system stanowi niejednokrotnie utrudnienie w rozwoju hodowli, gdyż nie daje rolnikowi gwarancji zakupu pasz w dostatecznych ilościach.</u> + <u xml:id="u-41.14" who="#PoselWrobelWiktor">W trosce o jak najefektywniejsze wykorzystanie możliwości wsi dla zaspokojenia popytu całego rynku krajowego na artykuły spożywcze, handel powinien rozszerzyć współpracę z kółkami rolniczymi.</u> + <u xml:id="u-41.15" who="#PoselWrobelWiktor">W coraz większym stopniu wieś zaczyna być producentem przede wszystkim dla rynku krajowego, a nie dla własnych potrzeb. Powoduje to zmniejszenie się samozaopatrzenia wsi, poza mięsem, także w inne artykuły spożywcze. Rolnicy, ze względu na stworzone dla nich korzystne warunki ekonomiczne, będą intensyfikować produkcję, a tym samym osiągną większe dochody. Te zasadnicze zmiany w profilu ekonomicznym wsi spowodują pogłębienie nacisku na handel wewnętrzny, w związku z rosnącym popytem na wspomniane artykuły spożywcze, a także na wiele artykułów konsumpcyjnych pochodzenia przemysłowego. Aby sprostać tym zadaniom CRS — „Samopomoc Chłopska” powinna w roku przyszłym położyć nacisk przede wszystkim na inwestowanie. Niezbędny jest rozwój sieci placówek handlowych i gastronomicznych, tak aby handel mógł wszędzie dotrzeć z towarem.</u> + <u xml:id="u-41.16" who="#PoselWrobelWiktor">Niezbędne jest również pilne dokonanie rozbudowy zakładów piekarniczych, masarskich i wytwórni wód gazowych. Należy podkreślić, że zarówno w branży piekarniczej, jak i masarskiej wyraźnie i systematycznie wzrasta produkcja, a mimo to nie zaspokaja ona aktualnych potrzeb wsi, a tym bardziej może nie zabezpieczyć przyszłych potrzeb.</u> + <u xml:id="u-41.17" who="#PoselWrobelWiktor">Inwestycje powinny także objąć sieć magazynów. Istotne znaczenie dla rolników ma także właściwe składowanie nawozów sztucznych. Dotychczas nawozy te przechowywane są często bez zabezpieczenia, co ujemnie wpływa na ich jakość. Rozładunek nawozów powinien zostać zmechanizowany w stopniu znacznie większym niż dotychczas, a także niezbędne jest stworzenie właściwych warunków bhp ze względu na znaczną liczbę wypadków wśród osób zatrudnionych przy tych pracach.</u> + <u xml:id="u-41.18" who="#PoselWrobelWiktor">W toku realizacji narodowego planu gospodarczego na rok 1972, powinna zostać rozważona możliwość zwiększenia limitów inwestycyjnych dla handlu wiejskiego.</u> + <u xml:id="u-41.19" who="#PoselWrobelWiktor">Spółdzielnie w pionie CRS — „Samopomoc Chłopska” zostały obciążone znacznym podatkiem dochodowym w roku przyszłym. Obciążenie tak poważnymi świadczeniami na rzecz państwa może negatywnie wpłynąć na działalność spółdzielni zaopatrzenia i zbytu, automatycznie uniemożliwia przeznaczenie większych środków własnych na inwestycje pozalimitowe. Należy rozważyć możliwość obniżenia tego podatku do poziomu stwarzającego dla pionu CRS — „Samopomoc Chłopska” możliwości dalszego rozwoju odpowiednio w stosunku do aktualnych zadań i potrzeb. Osiągnięcie tego samego celu, tj. większej rentowności spółdzielni, byłoby możliwe drogą propagandowej obniżki podatku dochodowego, względnie poprzez rewizję dotychczasowego systemu marż na niektóre artykuły spożywcze, który to system nie był zmieniony od 1957 r.</u> + <u xml:id="u-41.20" who="#PoselWrobelWiktor">Pozytywnie należy ocenić dostawy na rynek wiejski artykułów z przemysłu lekkiego. Zaznacza się tu wyraźna dynamika. W sklepach wiejskich pojawiają się różnego rodzaju towary, których dystrybucja do niedawna była uznawana za monopol miasta. Rolnicy mogą teraz już prawie w każdym sklepie zaopatrywać się w pralki, lodówki, telewizory, radioodbiorniki, modne ubrania czy też artykuły gospodarstwa domowego. Nie zawsze jednak w parze z ilością idzie właściwa jakość oraz dostatecznie urozmaicony asortyment. W przyszłym roku powinien zostać położony nacisk na to, aby wieś otrzymywała towar pełnowartościowy, a także, by została rozszerzona sieć placówek świadczących usługi w zakresie oferowanych przez handel artykułów.</u> + <u xml:id="u-41.21" who="#PoselWrobelWiktor">Wysoka Izbo! Przedstawiając część istotnych problemów handlu wiejskiego, na które - zdaniem moim - powinien zostać położony szczególny nacisk w toku realizacji zadań narodowego planu gospodarczego na rok 1972, chciałem podkreślić ofiarność aparatu handlowego, który dzięki swej aktywności wywiązał się z trudnych tegorocznych zadań w specyficznych warunkach wsi.</u> + <u xml:id="u-41.22" who="#PoselWrobelWiktor">Szczególne uznanie należy się pracownikom zatrudnionym w sklepach z obsadą jednoosobową, które stanowiły często podstawę zaopatrzenia poszczególnych ośrodków ludności wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-41.23" who="#PoselWrobelWiktor">Postawa pracowników handlu stwarza jedną z gwarancji utrzymania i utrwalania dalszej równowagi na rynku wiejskim.</u> + <u xml:id="u-41.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-42"> + <u xml:id="u-42.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma posłanka Maria Milczarek.</u> + </div> + <div xml:id="div-43"> + <u xml:id="u-43.0" who="#PoselMilczarekMaria">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! W sejmowych komisjach rozważaliśmy bardzo wnikliwie prezentowany dziś na plenarnym posiedzeniu projekt narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa na rok 1972. Jest rzeczą zrozumiałą, że koncentrowaliśmy swoją uwagę na poszczególnych fragmentach tego planu, zgodnie z merytorycznym zainteresowaniem komisji, w których pracujemy. Myślę, że nie będę odosobniona jeśli powiem, że ta metoda przysposabia nas do swoistej fachowości w określonych dziedzinach życia społeczno-gospodarczego, ale nie zawsze sprzyja szerszemu, kompleksowemu spojrzeniu na określone problemy, zjawiska społeczne i ekonomiczne.</u> + <u xml:id="u-43.1" who="#PoselMilczarekMaria">Pozytywnym uzupełnieniem naszej praktyki poselskiej była niedawna praca zespołów poselskich, dyskutujących nad założeniami planu 5-letniego, ujmujących jednak problemy rozwojowe w sposób skojarzony, w oderwaniu od podziałów resortowych.</u> + <u xml:id="u-43.2" who="#PoselMilczarekMaria">Idąc tą drogą, podjęłam próbę spojrzenia na projekt przyszłorocznego planu pod kątem jego strony socjalnej i prezentowanej w nim polityki społecznej.</u> + <u xml:id="u-43.3" who="#PoselMilczarekMaria">Proces pogrudniowych działań naszej partii i Rządu, który wyzwolił tak ogromną aktywność społeczną ludzi pracy, ugruntowuje nas w przekonaniu, że wyjście naprzeciw rozległej sferze ludzkich potrzeb, rozwiązywanie problemów socjalnych — nie tylko nie musi powodować gospodarczych zahamowań, ale przeciwnie, staje się motoryczną siłą rozwoju kraju. Patrząc więc z tego punktu widzenia na projekt planu i budżetu na rok 1972, muszę z całym przekonaniem stwierdzić, że zakłada on dalsze, wyraźne przyspieszenie wzrostu realnych dochodów ludności, poprawy jej warunków bytowych i socjalnych. Wskazuje to na trwałość podejmowanych w tym zakresie zadań, wprowadzenie ich na stałe w tok codziennych wysiłków realizacyjnych — zgodnie z postanowieniami VII i VIII Plenum KC, zgodnych z uchwałami VI Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, poprzedzonymi ogólnonarodową dyskusją, w której uczestniczyliśmy także my — posłowie.</u> + <u xml:id="u-43.4" who="#PoselMilczarekMaria">Projekt planu odzwierciedla ważne przedsięwzięcia natury socjalnej, które w połączeniu ze wzrostem realnych płac i dochodów ludności, z polityką pełnego zatrudnienia, z większym tempem rozwoju budownictwa mieszkaniowego, produkcji rynkowej, handlu i usług — stanowią integralną część działań dla poprawy warunków bytowych naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-43.5" who="#PoselMilczarekMaria">Łączne nakłady na spożycie materialne w zakresie tzw. urządzeń socjalnych wzrastają o ponad 15% - wykazując tym samym dwukrotnie szybszą dynamikę wzrostu w stosunku do roku ubiegłego. Stwarza to realne podstawy do dalszego rozwiązywania spraw nabrzmiałych społecznie, a wśród wielu przedsięwzięć, które będą realizowane w 1972 r. w ramach programu socjalnego, podkreślić trzeba:</u> + <u xml:id="u-43.6" who="#PoselMilczarekMaria">1. Realizację powszechnie formułowanego postulatu zrównania uprawnień socjalnych pracowników fizycznych i umysłowych. Już dziś wiemy, że począwszy od 1 stycznia 1972 r. matki-robotnice korzystać będą z przedłużonego okresu pobierania zasiłków chorobowych i opieki nad chorym dzieckiem i to w wysokości 100% zarobku.</u> + <u xml:id="u-43.7" who="#PoselMilczarekMaria">Zasiłek chorobowy robotników będzie podniesiony w przyszłym roku do wysokości 85% zarobku netto, niezależnie od stanu rodzinnego i formy leczenia. Stanowi to więc pierwszy etap zrównania praw w zakresie świadczeń chorobowych.</u> + <u xml:id="u-43.8" who="#PoselMilczarekMaria">2. Objęcie powszechnym ubezpieczeniem na wypadek choroby i opieką zdrowotną całej ludności rolniczej, o czym już dziś z tej trybuny była mowa.</u> + <u xml:id="u-43.9" who="#PoselMilczarekMaria">3. Poważne, bo o ponad 5 mld zł, zwiększenie wypłat z tytułu rent i emerytur. Łączne wypłaty z tego tytułu osiągną sumę 45 mld zł. Średnia wysokość renty wyniesie 1 290 zł, co oznacza z kolei wzrost o ponad 5%.</u> + <u xml:id="u-43.10" who="#PoselMilczarekMaria">W świetle doniosłych decyzji Biura Politycznego i Rządu o powszechności ubezpieczeń społecznych na wsi ważne jest uświadomienie sobie niełatwych zadań, jakie stoją przed wszystkimi placówkami służby zdrowia, całym resortem, a także niezbędnej pomocy, jakiej ma prawo oczekiwać służba zdrowia od innych współdziałających ogniw społeczno-gospodarczych, mających wpływ na podniesienie poziomu usług w zakresie służby zdrowia i zdrowotności społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-43.11" who="#PoselMilczarekMaria">Zadania postawione przed służbą zdrowia zmuszają do wykorzystania wszystkich istniejących rezerw - nie tylko mobilizacji sił i środków, lecz również gospodarnego i oszczędnego ich wydatkowania. Na czoło wysuwa się konieczność znalezienia dróg, które pozwoliłyby w znacznym stopniu powiększyć istniejącą sieć wiejskich ośrodków zdrowia oraz konieczność zwrócenia większej uwagi na intensyfikację lecznictwa specjalistycznego zarówno otwartego, jak i zamkniętego. Rozszerzenie sieci placówek na wsi możliwe będzie poprzez uzyskanie planowanych, nowych obiektów, remont nadających się na ten cel pomieszczeń oraz przekształcenie dotychczasowych punktów felczerskich w wiejskie ośrodki zdrowia. Pozwoli to z jednej strony zwiększyć liczbę tych ośrodków do 2 707, a z drugiej strony w pewnym sensie zmniejszyć liczbę ludności przypadającą na 1 ośrodek służby zdrowia — z 6 tys. w 1971 r. do 5 900 w 1972 r. Stworzenie odpowiedniego klimatu i warunków dla inicjatyw społecznych w dalszym rozwoju tych placówek mogłoby poprawić jeszcze tę sytuację.</u> + <u xml:id="u-43.12" who="#PoselMilczarekMaria">W tym miejscu pragnę podkreślić dorobek ludności ze wsi Lgota w woj. łódzkim. Wystarczyła inicjatywa lekarza - społecznika, kilku aktywistów, żeby w ciągu jednego roku, wspólnym wysiłkiem wybudowano piękny i tani ośrodek, z którego są, i mają być prawo dumni jego budowniczowie, a zarazem użytkownicy — po prostu mieszkańcy wsi. Takich przykładów można by dziś przytoczyć znacznie więcej.</u> + <u xml:id="u-43.13" who="#PoselMilczarekMaria">Mimo dalszego zwiększenia liczby łóżek szpitalnych i pewnej poprawy wskaźnika z 52,7 łóżek w 1971 r. do 53,5 w 1972 r., nie wpłynie to w sposób zasadniczy na zmniejszenie zagęszczenia powierzchni szpitalnej. Odwrotnie — w niektórych rejonach kraju może nastąpić pogorszenie sytuacji na skutek wzrostu potrzeb ludności rolniczej na usługi szpitalne, przy niskim już dzisiaj wskaźniku łóżek, znacznie odbiegającym od średniej krajowej - bo wynoszącym niewiele powyżej 30 na 10 tys. mieszkańców. W 1972 r. dotyczyć to będzie głównie takich województw, jak: krakowskie, warszawskie, kieleckie i poznańskie.</u> + <u xml:id="u-43.14" who="#PoselMilczarekMaria">Bardzo trudna będzie nadal sytuacja w zakresie lecznictwa psychiatrycznego, w którym tempo przyrostu łóżek jest, niestety, znacznie wolniejsze od tempa zachorowalności na choroby układu nerwowego. Dlatego też tak ważne jest dla tego pionu lecznictwa uruchamianie poradni zdrowia psychicznego i dążenie do zapewnienia ciągłej opieki pielęgniarsko-lekarskiej ludziom chorym, opuszczającym szpital. Przyczyni się to do zmniejszenia liczby ludzi wracających do zakładów zamkniętych.</u> + <u xml:id="u-43.15" who="#PoselMilczarekMaria">W świetle tych kilku faktów rysuje się konieczność dokonania zasadniczych zmian w procesie realizacji inwestycji służby zdrowia. Od lat program inwestycyjny nie jest w pełni wykonywany, co przy wzroście potrzeb społecznych na usługi ochrony zdrowia powoduje nader częste zagęszczenie ponad ustaloną normę w szpitalach, ciasnotę w przychodniach, długie wyczekiwanie na wyniki badań diagnostycznych, a w konsekwencji niezadowolenie społeczeństwa ze świadczonych usług. Nawet ogromna ofiarność pracowników służby zdrowia, godna wręcz podziwu w okresie na przykład epidemii grypy, nie jest w stanie zmienić opinii społecznej w tym względzie.</u> + <u xml:id="u-43.16" who="#PoselMilczarekMaria">Niestety, również przewidywane wykonanie inwestycji w 1971 r. nie napawa optymizmem. Przewiduje się oddanie zaledwie 82% spośród planowanego przyrostu łóżek, a w zakładach psychiatrycznych zaledwie 65%; w zakresie wiejskich ośrodków zdrowia szacuje się wykonanie planu w 68%.</u> + <u xml:id="u-43.17" who="#PoselMilczarekMaria">Dochodzą sygnały o nieprzyjmowaniu do wykonania przez przedsiębiorstwa budowlane niektórych obiektów służby zdrowia przewidzianych do rozpoczęcia w 1972 r.</u> + <u xml:id="u-43.18" who="#PoselMilczarekMaria">Wydaje się, że przedsięwzięcie odpowiednich środków i w rezultacie stworzenie warunków dla pełnej i terminowej realizacji programu inwestycyjnego na tym polu stało się problemem dużej wagi społecznej. Sejmowa Komisja Zdrowia i Kultury Fizycznej wystąpiła z odpowiednim dezyderatem. Wydaje się, iż można oczekiwać, że likwidacja przyczyn tego stanu i konkretna poprawa sytuacji stanie się ważnym zadaniem obywatela Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych w porozumieniu z Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej.</u> + <u xml:id="u-43.19" who="#PoselMilczarekMaria">Kolejnym problemem wymagającym zespolonego wysiłku jest dalsza poprawa działalności opiekuńczo-wychowawczej nad dziećmi. Plan zakłada wzrost liczby dzieci i młodzieży korzystających z kolonii i obozów. Przewiduje także wzrost liczby miejsc w żłobkach i przedszkolach. Wieloletnie jednak zaniedbania w tej dziedzinie, w zestawieniu z potrzebami wynikającymi zwłaszcza ze wzrostu aktywności zawodowej kobiet, dają o sobie znać szczególnie dotkliwie matkom w godzeniu ich obowiązków zawodowych z funkcją w rodzinie, w wychowaniu dzieci.</u> + <u xml:id="u-43.20" who="#PoselMilczarekMaria">Wydaje się wprost konieczne wzbogacenie planu państwa w tym zakresie, zwłaszcza inicjatywami społecznymi. Przy odpowiedniej trosce rad narodowych możliwe jest zastosowanie tu znacznie szerszych form zastępczych. Chodzi o upowszechnienie doświadczeń innych krajów, a także już naszych, rodzimych, w organizowaniu np. żłobków, ale przede wszystkim przedszkoli blokowych, spółdzielczych — utrzymywanych przez zarządy spółdzielni i rady osiedlowe, a też organizacje społeczne, przy merytorycznej pomocy placówek służby zdrowia i oświaty.</u> + <u xml:id="u-43.21" who="#PoselMilczarekMaria">Dokonywana rekonstrukcja sieci szkolnictwa podstawowego powinna sprzyjać wykorzystaniu części zwolnionych budynków szkolnych na potrzeby wychowania przedszkolnego.</u> + <u xml:id="u-43.22" who="#PoselMilczarekMaria">W interesie kobiet pracujących, a także w interesie wyrównania warunków startu dzieciom przystępującym do nauki w szkole, powinniśmy zmierzać do powszechnego wychowania przedszkolnego, przynajmniej na razie od piątego roku życia dziecka.</u> + <u xml:id="u-43.23" who="#PoselMilczarekMaria">Warto odnieść możliwości i środki, którymi dysponujemy, do zrealizowania tego postulatu. Wiele faktów wskazuje, że poważny krok w tym kierunku moglibyśmy uczynić już w przyszłym roku - licząc oczywiście na wsparcie ogniw społecznego działania.</u> + <u xml:id="u-43.24" who="#PoselMilczarekMaria">Nie muszę podkreślać, jak ważne znaczenie dla umocnienia rodziny i jej funkcji opiekuńczo-wychowawczej ma decyzja o przedłużeniu urlopów macierzyńskich do 16 i 18 tygodni oraz przedłużenie urlopów bezpłatnych matkom małych dzieci z 1 roku do lat 3 - przy zachowaniu istotnych uprawnień pracowniczych. Przyczyni się to niewątpliwie do poprawy sytuacji kobiet, a także do poprawienia opieki nad małym dzieckiem.</u> + <u xml:id="u-43.25" who="#PoselMilczarekMaria">Wysoki Sejmie! Gdyby krótko skomentować zadania planu na rzecz dalszej poprawy warunków pracy załóg, rozwoju zaplecza socjalnego zakładów pracy, zadania podejmowane w celu regeneracji sił fizycznych i psychicznych człowieka poprzez rozwój zorganizowanego wypoczynku, miejsc wczasowych — można sformułować tezę, że jest to zespół spraw traktowanych na równi z zadaniami produkcyjnymi. Powinny one podlegać analogicznej kontroli administracji zakładowych i kolektywów społecznych zakładu jak realizacja zadań produkcyjnych. W ostatecznym rachunku poprawa warunków pracy przyczynia się do wzrostu jej wydajności, a więc w konsekwencji decyduje o dalszym rozwoju produkcji.</u> + <u xml:id="u-43.26" who="#PoselMilczarekMaria">Poruszyłam tylko niektóre problemy z programu socjalnego zawartego w narodowym planie gospodarczym na 1972 r. Ale i te wskazują, że jego pełne urzeczywistnienie wymagać będzie wysiłku i rzetelnej pracy na każdym stanowisku, całego społeczeństwa, a także kontroli nad prawidłowym przebiegiem poszczególnych zadań, energicznej likwidacji wyłaniających się utrudnień.</u> + <u xml:id="u-43.27" who="#PoselMilczarekMaria">W wielkim procesie odnowy, dalszego postępu i rozwoju naszego kraju każdy z obywateli musi określić w nim swoje miejsce i udział. Nie może być tu podziału na tych, którzy ten postęp będą tworzyć i na tych, którzy bez uczestniczenia w nim będą z niego korzystać.</u> + <u xml:id="u-43.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-44"> + <u xml:id="u-44.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Zarządzam przerwę w obradach do godz. 16.</u> + <u xml:id="u-44.1" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Po przerwie głos zabierze Prezes Rady Ministrów obywatel Piotr Jaroszewicz.</u> + <u xml:id="u-44.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min. 10 do godz. 16)</u> + <u xml:id="u-44.3" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Marszałek:</u> + <u xml:id="u-44.4" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-44.5" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Obecnie głos zabierze Prezes Rady Ministrów obywatel Piotr Jaroszewicz w celu ustosunkowania się do dyskusji i przedstawienia Wniosków w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów.</u> + </div> + <div xml:id="div-45"> + <u xml:id="u-45.0" who="#PrezesRadyMinistrow">Piotr Jaroszewicz:</u> + <u xml:id="u-45.1" who="#PrezesRadyMinistrow">Wysoki Sejmie! Dobiega końca debata poselska nad projektem narodowego planu gospodarczego i projektem ustawy budżetowej na rok 1972. Oba te ważkie dokumenty były przedmiotem długotrwałej i wszechstronnej pracy przygotowawczej, tematem ożywionej konsultacji. W toku tej pracy inspirację i konkretne rady czerpaliśmy z ogólnonarodowej dyskusji przedzjazdowej.</u> + <u xml:id="u-45.2" who="#PrezesRadyMinistrow">W toku aktywnej, nacechowanej gospodarskim podejściem debaty, która toczyła się nad rządowymi projektami planu i budżetu w komisjach i na posiedzeniu plenarnym Wysokiej Izby, projekty te uzyskały aprobatę, zostały rozwinięte i wzbogacone cennymi wnioskami, przybrały kształt, któremu dzisiaj Wysoki Sejm nada obowiązującą moc prawną.</u> + <u xml:id="u-45.3" who="#PrezesRadyMinistrow">Wymiana opinii przeprowadzona na forum Sejmu, a także pomiędzy Sejmem i Rządem, wykazała zgodność poglądów, że węzłowe kierunki i zadania gospodarki narodowej w roku 1972 zostały ustalone słusznie, tak samo jak środki i sposoby ich realizacji.</u> + <u xml:id="u-45.4" who="#PrezesRadyMinistrow">Podobnie ze zgodnym uznaniem i aprobatą spotkały się wyniki osiągnięte w 1971 r.</u> + <u xml:id="u-45.5" who="#PrezesRadyMinistrow">Pełne zaufanie i poparcie Wysokiego Sejmu było dla Rządu, powołanego w nowym składzie równo przed rokiem, istotnym wsparciem w jego pracy.</u> + <u xml:id="u-45.6" who="#PrezesRadyMinistrow">VI Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, który był w życiu narodu wydarzeniem najwyższej rangi, swoim dorobkiem i atmosferą społeczno-polityczną, jaka towarzyszyła jego obradom, wywiera w sposób naturalny przemożny wpływ na treść oraz ideową atmosferę również naszej dzisiejszej sejmowej debaty. Uchwały VI Zjazdu otwierają przed Polską nowe, śmiałe perspektywy socjalistycznego rozwoju, unowocześniania państwa i jego gospodarki, z myślą o coraz lepszym życiu obywateli. Są one jednocześnie zwrócone swoją treścią ku społeczeństwu, jego aspiracjom, dążeniom i potrzebom. Wypływa to w sposób logiczny z kursu politycznego, zapoczątkowanego decyzjami VII i VIII Plenum KC, z całego tegorocznego dorobku, który jest potwierdzeniem słuszności tego kursu oraz metod działania partii i Rządu. Przesądza o tym również fakt, że ten program zrodził się przy czynnym, bezpośrednim udziale klasy robotniczej i milionów Polaków partyjnych i bezpartyjnych ze wszystkich warstw i grup społecznych. Stał się on — mocą decyzji Zjazdu — generalną, powszechnie obowiązującą i akceptowaną linią politycznego działania.</u> + <u xml:id="u-45.7" who="#PrezesRadyMinistrow">Mamy obecnie jasno wytyczone cele. Wiemy czego pragniemy, na co nas stać i co należy robić. Teraz nastał czas działania. Tak też, właśnie tak rozumie to klasa robotnicza, pracująca wieś, inteligencja, nadając swoim uczuciom i przekonaniom kształt najcenniejszy i najbardziej krajowi potrzebny - kształt rzetelnej wydajnej pracy. Mieści się w tej postawie głęboko patriotyczna, obywatelska odpowiedź na wezwanie partii. Wyraża się w niej powszechna świadomość, że dziś właśnie czynu, poczucia odpowiedzialności, sprawnej i rytmicznej pracy na co dzień wymaga wytyczony przez partię program.</u> + <u xml:id="u-45.8" who="#PrezesRadyMinistrow">W rozpoczętej natychmiast po zakończeniu Zjazdu pracy nad realizacją jego uchwały - każda organizacja gospodarcza, każdy zakład i każde ogniwo zarządzania musi bezzwłocznie i jasno określić swoje miejsce i zadania, musi podjąć wszystkie niezbędne kroki, aby politycznej i produkcyjnej aktywności ludzi pracy stworzyć optymalne, jak najbardziej sprzyjające warunki. Wychodząc z tych założeń, Rząd przystąpił bezzwłocznie - jak obywatelom posłom wiadomo - do ustalenia odpowiedniego programu i harmonogramów prac, zarówno swoich, jak i poszczególnych resortów, a również prezydiów rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-45.9" who="#PrezesRadyMinistrow">Rozpoczynamy bez zwłoki kompleksowy, doraźny i długofalowy proces realizacji postanowień Zjazdu. Rząd przyjął zasadę, że każdy szczebel administracji i każde przedsiębiorstwo wykonuje w tej mierze samodzielnie to wszystko, co może zrobić we własnym zakresie, a jedynie sprawy wykraczające poza jego kompetencje przekazuje jednostkom nadrzędnym. Kładziemy nacisk, aby pracy tej towarzyszyła atmosfera wzajemnego współdziałania, samodzielności i twórczych rozwiązań, atmosfera wolna od formalizmu i biurokratycznych obciążeń.</u> + <u xml:id="u-45.10" who="#PrezesRadyMinistrow">Chcemy działać tak, aby nic nie uronić z bogatego dorobku dyskusji przed Zjazdem i na Zjeździe ze skarbnicy naszych wspólnych, narodowych przemyśleń i doświadczeń, aby pogłębiać w ten sposób zaufanie społeczeństwa do naszej polityki. To zaufanie jest bowiem naszym najcenniejszym kapitałem politycznym, a jednocześnie warunkiem powodzenia naszych wszystkich przedsięwzięć.</u> + <u xml:id="u-45.11" who="#PrezesRadyMinistrow">Wysoka Izbo! Jak wynika z wczorajszej i dzisiejszej debaty, zadania planu na rok 1972 oraz przeznaczone na ich realizację środki stanowią konkretyzację potwierdzonej na Zjeździe polityki społeczno-gospodarczej partii. Celowi temu służą zarówno ogólne założenia planu, jak i zawarte w nim wskaźniki, przewidujące dalszy dynamiczny rozwój sił wytwórczych w przemyśle i w rolnictwie, wzrost społecznej wydajności pracy, dalszy postęp w nauce i uzbrojeniu technicznym, zapoczątkowanie przebudowy i unowocześnienia struktury gospodarczej Polski, a tym samym systematyczne podnoszenie efektywności procesu wytwarzania i gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-45.12" who="#PrezesRadyMinistrow">Założenia planu, a także przyjęte zadania dodatkowe, są w pełni realne. Będziemy je wykonywać w nowej, ustabilizowanej sytuacji społeczno-politycznej, w atmosferze powszechnego poparcia dla polityki partii, a jednocześnie w znacznie korzystniejszych warunkach ekonomicznych niż te, w jakich organizowaliśmy pracę w styczniu i lutym.</u> + <u xml:id="u-45.13" who="#PrezesRadyMinistrow">Dokonane w ciągu roku zmiany w kierunkach i proporcjach gospodarki narodowej, odpowiednie przesunięcie środków, a nade wszystko ofiarna praca w przemyśle i na wsi — oto czynniki, które pozwoliły skutecznie przezwyciężyć napięcia powstałe lub zaostrzone w ostatnich latach, a w konsekwencji - zamknąć 1971 rok pozytywnym bilansem. Stwarza to dobrą i dogodną pozycję wyjściową do realizacji zadań przyszłorocznych.</u> + <u xml:id="u-45.14" who="#PrezesRadyMinistrow">Naszą wspólną troską musi być pogłębianie i utrwalanie tych pozytywnych zjawisk, jakie zanotowaliśmy w działalności gospodarczej 1971 roku. Osiągnięcia te trzeba będzie rozwinąć odpowiednio do skali przyszłych zamierzeń i potrzeb społeczno-ekonomicznych.</u> + <u xml:id="u-45.15" who="#PrezesRadyMinistrow">Jesteśmy świadomi, że realizacja zadań 1972 roku nie zapewni rozwiązania wszystkich istniejących jeszcze nabrzmiałych problemów. Z pewnością jednak będzie ona stanowić przedłużenie i rozwinięcie rozpoczętego w tym roku procesu, któremu przyświecają dwa podstawowe cele, a mianowicie: dalsza wszechstronna poprawa warunków życia i pracy ludności oraz przyspieszenie tempa rozwoju i unowocześnienia naszej gospodarki. Są to cele nierozdzielne i wzajemnie się warunkujące.</u> + <u xml:id="u-45.16" who="#PrezesRadyMinistrow">Rok 1972 będzie pierwszym rokiem realizacji uchwał VI Zjazdu partii. Fakt ten podkreśla dobitnie jego rangę oraz znaczenie w realizacji długofalowego programu działania do roku 1975, którego wstępne założenia Rząd przedłożył Sejmowi przed kilku tygodniami.</u> + <u xml:id="u-45.17" who="#PrezesRadyMinistrow">W pracach nad projektem planu 5-letniego Rząd, resorty i prezydia rad narodowych kierują się zasadą, że plan ten musi we wszystkich swoich elementach ściśle odzwierciedlać kierunkowe decyzje polityczne i społeczne przyjęte przez Zjazd.</u> + <u xml:id="u-45.18" who="#PrezesRadyMinistrow">Obecnie Rząd skupia uwagę na zapewnieniu warunków dla pomyślnego startu do działalności gospodarczej w nowym roku. Wykonanie znanych obywatelom posłom zadań, przedstawionych w projekcie planu na 1972 r. wymagać będzie bowiem, już od pierwszych dni roku, uchwycenia właściwego rytmu pracy, a równocześnie stałego polepszania podstawowych relacji ekonomicznych, usuwania niedociągnięć, braków i dysproporcji, których nie brakowało w działalności gospodarczej, a także w pracy administracji w 1971 r. Poświęcimy im dużo uwagi, w pracy. Bardziej planowo i konsekwentnie będziemy je eliminować z naszego życia gospodarczego i społecznego w roku 1972, na tle doskonalenia metod planowania i zarządzania, na tle dalszej poprawy sytuacji społeczno-politycznej naszego kraju. Na te niedociągnięcia obywatele posłowie zwracali usilnie uwagę zarówno we wczorajszej, jak i dzisiejszej dyskusji.</u> + <u xml:id="u-45.19" who="#PrezesRadyMinistrow">Jest kilka zagadnień szczególnie ważnych z punktu widzenia prawidłowego wykonania całokształtu zadań przyszłego roku.</u> + <u xml:id="u-45.20" who="#PrezesRadyMinistrow">Po pierwsze: utrzymanie i dalsze umacnianie równowagi rynkowej, nie tylko poprzez ilościowy wzrost produkcji przeznaczonej na potrzeby ludności, ale także w jeszcze większym stopniu, poprzez poprawę jakości, nowoczesności i rozszerzenia asortymentu sprzedawanych artykułów rynkowych.</u> + <u xml:id="u-45.21" who="#PrezesRadyMinistrow">Po drugie: usprawnienie działalności inwestycyjnej, szybkie i efektywne wykorzystanie każdej złotówki inwestycyjnej. W bieżącym roku zanotowaliśmy już pewną poprawę. Nie może nas to jednak zadowolić. Mamy w tej dziedzinie nadal poważne zaniedbania i ogromne rezerwy.</u> + <u xml:id="u-45.22" who="#PrezesRadyMinistrow">Po trzecie: dalsze unowocześnienie przemysłu poprzez zmiany w jego strukturze, a zwłaszcza modernizację istniejącego potencjału wytwórczego. Przed przemysłem stawiamy również ważne zadanie podjęcia dodatkowej produkcji, która przeznaczona zostanie głównie na zwiększenie zaopatrzenia rynku, poprawę kooperacji i na eksport.</u> + <u xml:id="u-45.23" who="#PrezesRadyMinistrow">Po czwarte: pełna realizacja zadań handlu zagranicznego - bowiem ta sfera działalności gospodarczej odegra w 1972 roku znacznie większą niż dotychczas rolę w urzeczywistnianiu zadań planu i tworzeniu dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-45.24" who="#PrezesRadyMinistrow">Po piąte: intensyfikacja produkcji rolnej. Wysiłek rolników i służby rolnej będzie znacznie aktywniej wspierany przez wszystkie działy gospodarki związane bezpośrednio lub pośrednio z rolnictwem. Będą one usprawniały swoją działalność, aby tworzyć rolnikom dogodniejsze warunki wykonania ich niełatwych obowiązków w 1972 roku.</u> + <u xml:id="u-45.25" who="#PrezesRadyMinistrow">Po szóste: znacznie aktywniejszy udział w realizacji planu pracowników frontu nauki i techniki - jako nieodzowny warunek wykonania zadań przez przemysł i pozostałe działy gospodarki. Prace badawcze i rozwojowe zmierzać powinny do rozwiązywania istotnych problemów w dziedzinie gospodarki oraz w sferze socjalnej i kulturalnej - a tym samym lepiej służyć rozwojowi kraju.</u> + <u xml:id="u-45.26" who="#PrezesRadyMinistrow">Po siódme: wzmożenie wysiłków wokół dalszej poprawy warunków pracy i życia ludności. Ten kompleks zagadnień znalazł należyte odbicie w założeniach przyszłorocznego planu. Jak wiadomo, zakładany wzrost pieniężnych dochodów ludności jest w przyszłym roku bardzo wysoki. Podstawową część tych dochodów stanowi wzrost płac. Zgodnie z przyjętymi przez VI Zjazd partii założeniami przystąpiliśmy do realizacji znanych Wysokiemu Sejmowi decyzji o podwyżkach płac niektórych grup pracowniczych, wiążąc te decyzje z przebudową zasad wynagradzania w kierunku stworzenia efektywnie działającej, materialnej zachęty. Stopniowo wyrównujemy również dysproporcje w poziomach wynagrodzeń. Ogółem regulacją płac obejmiemy ponad 1 mln robotników i innych pracowników, w szczególności z branż o niskim poziomie zarobków, w tym nauczycieli całego polskiego szkolnictwa.</u> + <u xml:id="u-45.27" who="#PrezesRadyMinistrow">Poświęcając swoje wystąpienie głównie sprawom oświaty, poseł Załuski wyraził obawę, że zbyt wolno wzrastają wydatki na oświatę, wychowanie i szkolnictwo zawodowe. Jest to związane wyłącznie ze spadkiem liczby uczniów w szkole podstawowej o około 4%. Pozostałe wydatki bieżące budżetu na oświatę i wychowanie w projekcie planu na 1972 rok są około 9% wyższe niż w budżecie br. Wzrastają więc znacznie szybciej niż ogół wydatków budżetowych i dochód narodowy. Szybciej niż dochód narodowy i ogół wydatków budżetu zwiększymy także wydatki na szkoły zawodowe, bo o około 7% w stosunku do poziomu wydatków w 1971 roku.</u> + <u xml:id="u-45.28" who="#PrezesRadyMinistrow">Ogółem wydatki na oświatę, wychowanie i szkolnictwo zawodowe w 1972 roku wyniosą około 26,6 mld zł, a ich udział - około 9%ogółu bieżących wydatków budżetu. Po uwzględnieniu przewidywanej regulacji, płace nauczycieli zwiększą się o dalsze 1,8 mld zł i będą łącznie o ponad 12% wyższe od wydatków w 1971 roku.</u> + <u xml:id="u-45.29" who="#PrezesRadyMinistrow">Szeroki jest również przewidziany w planie narodowym i budżecie program socjalny. W związku z sugestiami ob. posła Frankowskiego w sprawie dalszego zwiększenia funduszu na świadczenia socjalne z budżetu państwa, jeszcze chyba raz wymaga podkreślenia fakt, że potrzeby w tej dziedzinie są przez Rząd w pełni doceniane. Wyrazem tego jest zakładany wzrost wydatków bieżących budżetu państwa na cele socjalne i kulturalne oraz ubezpieczenia społeczne łącznie z wydatkami funduszu emerytalnego ze 125 mld zł w 1971 r. do 140 mld zł w 1972 r. to Dalsze zwiększanie tych wydatków w 1972 r. przekracza aktualne możliwości finansowe państwa.</u> + <u xml:id="u-45.30" who="#PrezesRadyMinistrow">Rozszerzamy także wydatnie budownictwo mieszkaniowe i komunalne. Mówiono o tym wiele z tej trybuny. Musimy być jednak świadomi, że rozwiązania będą takie, na jakie zezwoli skala wypracowanych środków, rosnąca wydajność pracy, powszechna oszczędność materiałów i pieniędzy budżetowych, gospodarności - a zatem wielkość wytwarzanego dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-45.31" who="#PrezesRadyMinistrow">Wysoka Izbo! Rok 1971, rok wielkich i głębokich przemian, przyniósł również istotne zmiany w treści i formach pracy Sejmu PRL. Wydatnemu ożywieniu uległa ustawodawcza i kontrolna funkcja naszego parlamentu.</u> + <u xml:id="u-45.32" who="#PrezesRadyMinistrow">Rząd uważa za swoje zadanie stwarzać Wysokiej Izbie, komisjom sejmowym i obywatelom posłom warunki umożliwiające doskonalenie ich działalności tak, aby konstytucyjne funkcje naszego ludowego parlamentu mogły być wykonywane pełniej i efektywniej.</u> + <u xml:id="u-45.33" who="#PrezesRadyMinistrow">Rada Ministrów wysoko ceni opinie i dezyderaty posłów, a także interpelacje i wnioski kierowane ostatnio coraz częściej do Rządu i jego organów. Są one - obok wnikliwej analizy pracy i zamierzeń resortów, dokonywanej w Sejmie w doskonaleniu prac administracji, w skupianiu jej uwagi na sprawach jeszcze nie rozwiązanych, na niedociągnięciach, na sprawach dotyczących bezpośrednio obywateli.</u> + <u xml:id="u-45.34" who="#PrezesRadyMinistrow">Doniosły i odczuwalny jest udział Sejmu w kształtowaniu twórczego klimatu politycznego, sprzyjającego aktywizacji zawodowej i społecznej ludzi pracy, w zapewnianiu pomyślnej realizacji rosnących zadań gospodarczych i kulturalnych, w wypracowywaniu kierunków i strategii społeczno-ekonomicznego rozwoju kraju. Wymownym, kolejnym tego dowodem była obecna debata nad rządowym projektem planu i budżetu. Chciałbym w imieniu Rady Ministrów podziękować z tej trybuny obywatelom posłom za cenny i twórczy wkład w ukształtowanie planu rozwoju Polski Ludowej w 1972 r.</u> + <u xml:id="u-45.35" who="#PrezesRadyMinistrow">Pomyślna realizacja tego programu stanowić będzie poważny krok na drodze konsekwentnego wcielania w życie ambitnego programu społeczno-gospodarczego, nakreślonego przez VI Zjazd partii.</u> + <u xml:id="u-45.36" who="#PrezesRadyMinistrow">Interes kraju i narodu wymaga, aby poważny i wielostronny dorobek naszego ludowego Sejmu był pomnażany i wzbogacany w przyszłości.</u> + <u xml:id="u-45.37" who="#PrezesRadyMinistrow">Wysoki Sejmie! Pragnę przedstawić Wysokiej Izbie wnioski o zmianach w składzie Rady Ministrów i w związku z tym proszę:</u> + <u xml:id="u-45.38" who="#PrezesRadyMinistrow">— o odwołanie obywatela Franciszka Szlachcica ze stanowiska Ministra Spraw Wewnętrznych w związku z wyborem go przez VI Zjazd PZPR na stanowisko członka Biura Politycznego i sekretarza Komitetu Centralnego PZPR. Obywatelowi Franciszkowi Szlachcicowi pragnę serdecznie podziękować za wieloletnią pracę na stanowiskach w administracji państwowej, a szczególnie za pracę na stanowisku Ministra Spraw Wewnętrznych w 1971 r.;</u> + <u xml:id="u-45.39" who="#PrezesRadyMinistrow">— o odwołanie obywatela Stefana Jędrychowskiego ze stanowiska Ministra Spraw Zagranicznych;</u> + <u xml:id="u-45.40" who="#PrezesRadyMinistrow">— o odwołanie obywatela Józefa Trendoty ze stanowiska Ministra Finansów. Pragnę również podziękować obywatelowi Józefowi Trendocie za jego długoletnią pracę w Rządzie;</u> + <u xml:id="u-45.41" who="#PrezesRadyMinistrow">— o odwołanie obywatela Andrzeja Giersza ze stanowiska Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych.</u> + <u xml:id="u-45.42" who="#PrezesRadyMinistrow">Proponuję powołać na stanowisko Ministra Spraw Zagranicznych obywatela Stefana Olszowskiego.</u> + <u xml:id="u-45.43" who="#PrezesRadyMinistrow">Obywatel Stefan Olszowski urodził się w 1931 r. w Toruniu w rodzinie nauczycielskiej. W czasie nauki w szkole średniej był działaczem Związku Harcerstwa Polskiego, a w okresie studiów aktywnie. działał w Związku Młodzieży Polskiej. Ukończył studia wyższe na Uniwersytecie Łódzkim, uzyskując dyplom magistra filologii polskiej. Po ukończeniu studiów pracował w Zarządzie Głównym Związku Młodzieży Polskiej i był przedstawicielem w Międzynarodowym Związku Studentów w Pradze. W latach 1956—1960 przewodniczył Radzie Naczelnej Zrzeszenia Studentów Polskich i wchodził w skład Sekretariatu Zarządu Głównego Związku Młodzieży Socjalistycznej. Przez następne 3 lata pełnił funkcję sekretarza Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Poznaniu, a następnie od 1968 r. był kierownikiem Biura Prasy Komitetu Centralnego PZPR. W listopadzie 1968 r. na V Zjeździe partii został wybrany sekretarzem Komitetu Centralnego PZPR, a od VII Plenum Komitetu Centralnego wchodzi w skład Biura Politycznego KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-45.44" who="#PrezesRadyMinistrow">Na stanowisko Ministra Spraw Wewnętrznych proponuję powołać obywatela Wiesława Ociepkę.</u> + <u xml:id="u-45.45" who="#PrezesRadyMinistrow">Obywatel Wiesław Ociepka urodził się w 1922 r. w Sosnowcu, w rodzinie robotniczej. Ukończył wyższe studia prawnicze, uzyskując dyplom magistra prawa. Długoletni działacz młodzieżowy i sekretarz Zarządu Głównego ZMP. Od 1955 r. pracownik aparatu partyjnego na stanowisku sekretarza organizacyjnego KW PZPR w Szczecinie, a od 1960 r. zastępca kierownika, a następnie kierownik Wydziału Administracyjnego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Członek Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-45.46" who="#PrezesRadyMinistrow">Na stanowisko Ministra Finansów przedstawiam kandydaturę obywatela Stefana Jędrychowskiego.</u> + <u xml:id="u-45.47" who="#PrezesRadyMinistrow">Obywatel Stefan Jędrychowski jest dobrze znany Wysokiej Izbie, bowiem od wielu lat pełnił różne funkcje w Rządzie i dlatego zwalnia mnie to od przytaczania szczegółowych danych biograficznych. Jest to znany w kraju działacz gospodarczy, ekonomista, były długoletni Przewodniczący Komisji Planowania i wiceprezes Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-45.48" who="#PrezesRadyMinistrow">Na stanowisko Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych proponuję powołać obywatela Alojzego Karkoszkę.</u> + <u xml:id="u-45.49" who="#PrezesRadyMinistrow">Obywatel Alojzy Karkoszka urodził się w 1929 r. we Wroczynach pow. Wadowice, w rodzinie robotniczej. Ukończył studia wyższe techniczne, uzyskując dyplom inżyniera budownictwa lądowego. W latach 1945—1951 pracował w Wytwórni Sprzętu Mechanicznego, zostając po pewnym czasie konstruktorem w tych zakładach. W 1951 r. powołany zostaje do służby wojskowej, kończąc ją w roku 1954 ze stopniem oficera. Następnie rozpoczyna pracę w Fabryce Samochodów Osobowych jako kierownik wydziału. Długoletni pracownik aparatu partyjnego. Od 1960 r. do 1970 r. Sekretarz Ekonomiczny Komitetu Warszawskiego PZPR. Od 1970 r. do chwili obecnej I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Gdańsku. Członek Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-45.50" who="#PrezesRadyMinistrow">Na nie obsadzone stanowisko Ministra Kultury i Sztuki proponuję powołać obywatela Stanisława Wrońskiego.</u> + <u xml:id="u-45.51" who="#PrezesRadyMinistrow">Obywatel Stanisław Wroński urodził się w 1916 r. w powiecie jędrzejowskim woj. kieleckie, w rodzinie robotniczej. Jest z wykształcenia historykiem.</u> + <u xml:id="u-45.52" who="#PrezesRadyMinistrow">Od 1928 r. należał do organizacji konspiracyjnej — „Pionier” a od 1930 r. do KZMP. Działał na terenie Zagłębia Dąbrowskiego i Śląskiego. Od 1939 r. uczestnik antyhitlerowskiego ruchu oporu. W latach 1942—1945 brał udział w ruchu partyzanckim na Polesiu, Wołyniu, Lubelszczyźnie, Rzeszowszczyźnie i w Słowacji. Od 1945 r. członek PPR, a następnie PZPR; od 1946 r. sekretarz generalny TPPR, absolwent Instytutu Nauk Społecznych przy KC PZPR; od 1958 r. adiunkt w Polskiej Akademii Nauk i pracownik naukowy Wojskowego Instytutu Historycznego; od 1963 r. prezes i redaktor naczelny w wydawnictwie — „Książka i Wiedza”. Członek Rady Naukowej Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych i Zakładu Historii Stosunków Polsko-Radzieckich PAN. Na IV Zjeździe wybrany na stanowisko zastępcy członka KC PZPR, a na V i VI Zjeździe — na stanowisko członka KC PZPR; od 1969 r. poseł na Sejm, wiceprzewodniczący sejmowej Komisji Kultury i Sztuki.</u> + <u xml:id="u-45.53" who="#PrezesRadyMinistrow">Marszałek:</u> + <u xml:id="u-45.54" who="#PrezesRadyMinistrow">Dziękuję Prezesowi Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-45.55" who="#PrezesRadyMinistrow">Lista mówców została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-45.56" who="#PrezesRadyMinistrow">Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-45.57" who="#PrezesRadyMinistrow">Proponowane przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poprawki do projektu uchwały o narodowym planie gospodarczym na 1972 r. są zamieszczone w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 112.</u> + <u xml:id="u-45.58" who="#PrezesRadyMinistrow">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-45.59" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu uchwały o narodowym planie gospodarczym na 1972 rok wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-45.60" who="#PrezesRadyMinistrow">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-45.61" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-45.62" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-45.63" who="#PrezesRadyMinistrow">Stwierdzam, że Sejm powziął uchwałę o narodowym planie gospodarczym na rok 1972 w brzmieniu proponowanym przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u> + <u xml:id="u-45.64" who="#PrezesRadyMinistrow">Proponowane przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poprawki do projektu ustawy budżetowej na rok 1972, wraz z załącznikami od numeru 1 do 3, są zamieszczone w doręczonym Obywatelom Posłom druku nr 113.</u> + <u xml:id="u-45.65" who="#PrezesRadyMinistrow">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-45.66" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy budżetowej na rok 1972 wraz z załącznikami od numeru 1 do 3 oraz poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów - zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-45.67" who="#PrezesRadyMinistrow">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-45.68" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-45.69" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-45.70" who="#PrezesRadyMinistrow">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę budżetową na 1972 rok z załącznikami od numeru 1 do 3 w całości wraz z poprawkami Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u> + <u xml:id="u-45.71" who="#PrezesRadyMinistrow">Proponowany przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów projekt uchwały w sprawie zatwierdzenia sprawozdań Rządu z wykonania narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa oraz wniosku Najwyższej Izby Kontroli w przedmiocie absolutorium dla Rządu — za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1970 r. jest przedstawiony w doręczonym Obywatelom Posłom sprawozdaniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u> + <u xml:id="u-45.72" who="#PrezesRadyMinistrow">Zanim poddam pod głosowanie wniosek Najwyższej Izby Kontroli w sprawie absolutorium za rok 1970, pragnę przypomnieć, że wniosek bierze pod uwagę, iż większość podstawowych zadań określonych wskaźnikami narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa została w 1970 r. wykonana, a błędy polityki gospodarczej i społecznej zostały skorygowane i w końcu 1970 r. dokonano istotnych zmian na stanowiskach państwowych. W dwudniowej dyskusji sejmowej ten punkt widzenia znalazł potwierdzenie; zwrócono w niej szczególnie uwagę na fakt, że udzielając poparcia wnioskowi w sprawie absolutorium, uwzględnia się ocenę działalności Rządu, której dokonały kierownicze instancje polityczne, a zwłaszcza VII i VIII Plenum KC PZPR oraz VI Zjazd partii.</u> + <u xml:id="u-45.73" who="#PrezesRadyMinistrow">Mając powyższe na uwadze, poddaję pod głosowanie projekt uchwały przedstawiony w druku sejmowym nr 114.</u> + <u xml:id="u-45.74" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem proponowanej uchwały — proszę podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-45.75" who="#PrezesRadyMinistrow">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-45.76" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-45.77" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto wstrzymał się od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-45.78" who="#PrezesRadyMinistrow">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził sprawozdania Rządu z wykonania narodowego planu gospodarczego i budżetu państwa — za okres od 1 stycznia do 31 grudnia. 1970 r. oraz udzielił Rządowi absolutorium za powyższy okres.</u> + <u xml:id="u-45.79" who="#PrezesRadyMinistrow">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Zmiany w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-45.80" who="#PrezesRadyMinistrow">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie przedstawionych przez obywatela Prezesa Rady Ministrów wniosków, dotyczących zmian w składzie Rady Ministrów?</u> + <u xml:id="u-45.81" who="#PrezesRadyMinistrow">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-45.82" who="#PrezesRadyMinistrow">Przypominam, że zgodnie z art. 48 regulaminu — Sejm powołuje i odwołuje członków Rządu zwykłą większością głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów; powoływanie i odwoływanie poszczególnych członków Rządu głosuje się oddzielnie.</u> + <u xml:id="u-45.83" who="#PrezesRadyMinistrow">Stwierdzam, że na posiedzeniu obecnych jest więcej niż połowa ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-45.84" who="#PrezesRadyMinistrow">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-45.85" who="#PrezesRadyMinistrow">W związku z przedstawionymi przez obywatela Prezesa Rady Ministrów wnioskami proponuję — na podstawie art. 29, ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — podjęcie następujących uchwał.</u> + <u xml:id="u-45.86" who="#PrezesRadyMinistrow">Uchwała w sprawie odwołania obywatela Franciszka Szlachcica ze stanowiska Ministra Spraw Wewnętrznych.</u> + <u xml:id="u-45.87" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem powyższej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-45.88" who="#PrezesRadyMinistrow">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-45.89" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-45.90" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto wstrzymał się od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-45.91" who="#PrezesRadyMinistrow">Uchwała w sprawie odwołania obywatela Stefana Jędrychowskiego ze stanowiska Ministra Spraw Zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-45.92" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — proszę podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-45.93" who="#PrezesRadyMinistrow">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-45.94" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-45.95" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto wstrzymał się od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-45.96" who="#PrezesRadyMinistrow">Uchwała w sprawie odwołania obywatela Józefa Trendoty ze stanowiska Ministra Finansów.</u> + <u xml:id="u-45.97" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-45.98" who="#PrezesRadyMinistrow">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-45.99" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-45.100" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-45.101" who="#PrezesRadyMinistrow">Uchwała w sprawie odwołania obywatela Andrzeja Giersza ze stanowiska Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych.</u> + <u xml:id="u-45.102" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-45.103" who="#PrezesRadyMinistrow">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-45.104" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-45.105" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto wstrzymał się od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-45.106" who="#PrezesRadyMinistrow">Uchwała w sprawie powołania obywatela Stefana Olszowskiego na stanowisko Ministra Spraw Zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-45.107" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem powyższej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-45.108" who="#PrezesRadyMinistrow">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-45.109" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-45.110" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-45.111" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-45.112" who="#PrezesRadyMinistrow">Uchwała w sprawie powołania obywatela Wiesława Ociepki na stanowisko Ministra Spraw Wewnętrznych.</u> + <u xml:id="u-45.113" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-45.114" who="#PrezesRadyMinistrow">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-45.115" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-45.116" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-45.117" who="#PrezesRadyMinistrow">Uchwała w sprawie powołania obywatela Stefana Jędrychowskiego na stanowisko Ministra Finansów.</u> + <u xml:id="u-45.118" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-45.119" who="#PrezesRadyMinistrow">139 18 posiedzenie z</u> + <u xml:id="u-45.120" who="#komentarz">22</u> + <u xml:id="u-45.121" who="#PrezesRadyMinistrow">grudnia 1971 r.</u> + <u xml:id="u-45.122" who="#PrezesRadyMinistrow">IOdpowiedzi na interpelacje 140</u> + <u xml:id="u-45.123" who="#PrezesRadyMinistrow">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-45.124" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-45.125" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-45.126" who="#PrezesRadyMinistrow">Uchwała w sprawie powołania obywatela Alojzego Karkoszki na stanowisko Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych.</u> + <u xml:id="u-45.127" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały - proszę o podniesienie ręki.</u> + <u xml:id="u-45.128" who="#PrezesRadyMinistrow">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-45.129" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-45.130" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-45.131" who="#PrezesRadyMinistrow">Uchwała w sprawie powołania obywatela Stanisława Wrońskiego na stanowisko Ministra Kultury i Sztuki.</u> + <u xml:id="u-45.132" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-45.133" who="#PrezesRadyMinistrow">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-45.134" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-45.135" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-45.136" who="#PrezesRadyMinistrow">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-45.137" who="#PrezesRadyMinistrow">Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej podjął uchwały w sprawie odwołania obywateli: Franciszka Szlachcica — ze stanowiska Ministra Spraw Wewnętrznych, Stefana Jędrychowskiego - ze stanowiska Ministra Spraw Zagranicznych, Józefa Trendoty - ze stanowiska Ministra Finansów, Andrzeja Giersza - ze stanowiska Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych.</u> + <u xml:id="u-45.138" who="#PrezesRadyMinistrow">Jednocześnie Sejm podjął uchwały w sprawie powołania obywateli: Stefana Olszowskiego — na stanowisko Ministra Spraw Zagranicznych, Wiesława Ociepki — na stanowisko Ministra Spraw Wewnętrznych, Stefana Jędrychowskiego — na stanowisko Ministra Finansów, Alojzego Karkoszki — na stanowisko Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych oraz Stanisława Wrońskiego na stanowisko Ministra Kultury i Sztuki.</u> + <u xml:id="u-45.139" who="#PrezesRadyMinistrow">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Odpowiedzi na interpelacje.</u> + <u xml:id="u-45.140" who="#PrezesRadyMinistrow">Przystępujemy do wysłuchania odpowiedzi na interpelację posłów Zygmunta Filipowicza i Janusza Makowskiego skierowaną do Prezesa Rady Ministrów, dotyczącą sprawy zwalczania alkoholizmu.</u> + <u xml:id="u-45.141" who="#PrezesRadyMinistrow">Posłowie Zygmunt Filipowicz i Janusz Makowski w swej interpelacji szeroko omawiają zakres zjawiska alkoholizmu w Polsce i stwierdzają, że ich zdaniem dotychczasowe metody zwalczania alkoholizmu są nieskuteczne. Postulują wiele działań i decyzji organizacyjnych, które — ich zdaniem — powinny skuteczniej przyczynić się do ograniczenia alkoholizmu. M.in. postulują powołanie pełnomocnika Rządu do spraw walki z alkoholizmem, posiadającego szerokie uprawnienia, umożliwiające mu opracowanie programu zwalczania alkoholizmu; reorganizację gastronomii i handlu; opracowanie dla szkolnictwa wszystkich stopni programu stałych prelekcji o tematyce przeciwalkoholowej; odpowiednią działalność radia i telewizji; polepszenie warunków działalności poradni przeciwalkoholowych i izb wytrzeźwień.</u> + <u xml:id="u-45.142" who="#PrezesRadyMinistrow">Autorzy interpelacji - członkowie Koła Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego wyrażają przekonanie, że akcji zwalczania alkoholizmu, mającej aspekty społeczne i moralne, udzielą wyraźnej pomocy: Kościół Rzymskokatolicki, Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny, Kościół Ewangelicko-Augsburski, Kościół Ewangelicko-Reformowany oraz inne.</u> + <u xml:id="u-45.143" who="#PrezesRadyMinistrow">W konkluzji autorzy interpelacji wskazują na konieczność uznania alkoholizmu za plagę i klęskę społeczną oraz postulują nowelizację ustawy o zwalczaniu alkoholizmu z 10 grudnia 1959 r. w kierunku ostrzejszego potraktowania alkoholizmu, wobec postępującej tendencji wzrostu spożycia alkoholu w kraju.</u> + <u xml:id="u-45.144" who="#PrezesRadyMinistrow">W celu udzielenia odpowiedzi na powyższą interpelację głos zabierze wiceprezes Rady Ministrów obywatel Zdzisław Tomal.</u> + <u xml:id="u-45.145" who="#PrezesRadyMinistrow">Wiceprezes Rady Ministrów Zdzisław Tomal:</u> + <u xml:id="u-45.146" who="#PrezesRadyMinistrow">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! W dniu 12 listopada br. Marszałek Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przekazał Prezesowi Rady Ministrów interpelację obywateli posłów Zygmunta Filipowicza i Janusza Makowskiego w sprawie uznania alkoholizmu za plagę społeczną, stanowiącą zasadnicze zagrożenie zdrowia, życia i przyszłości narodu.</u> + <u xml:id="u-45.147" who="#PrezesRadyMinistrow">W związku z interpelacją pragnę oświadczyć, że Rząd z uwagą i troską śledzi tendencje kształtujące się w sprzedaży napojów alkoholowych, w strukturze i poziomie ich konsumpcji. W roku bieżącym wyniesie ona około 5,5 l. na 1 mieszkańca, w przeliczeniu na czysty spirytus.</u> + <u xml:id="u-45.148" who="#PrezesRadyMinistrow">Wprawdzie nie jest ona szczególnie wysoka w porównaniu z innymi krajami europejskimi, gdyż np. we Francji wynosi 17,7 l. na mieszkańca. we Włoszech - 14,1 l., w NRD ok. 14,4 l. to jednak niska kultura spożywania alkoholu w niektórych środowiskach jest przyczyną częstych negatywnych skutków. Mam na myśli m.in. udział w strukturze spożycia napojów o wysokiej zawartości alkoholu oraz fakt, że prawie połowa konsumpcji alkoholu według szacunku przypada na około 1,5 mln ludzi, a w tej grupie około 300 tys. to nałogowi alkoholicy. Negatywne skutki alkoholizmu dokumentują liczne dane placówek służby zdrowia, organów Milicji Obywatelskiej, prokuratury i sądów oraz Społecznego Komitetu Przeciwalkoholowego.</u> + <u xml:id="u-45.149" who="#PrezesRadyMinistrow">Generalne kierunki i metody walki z alkoholizmem określa ustawa z dnia 10 grudnia 1959 r. o zwalczaniu alkoholizmu, której wstęp następująco określa intencje jej uchwalenia: — „Celem skuteczniejszego zwalczania alkoholizmu wpływającego na zdrowie, pracę, życie rodzinne i dobrobyt ludności oraz powodującego wzrost przestępczości, stanowi się co następuje:” Jest to jednoznaczne uznanie szkodliwości społecznej i gospodarczej alkoholizmu i nie sądzę, aby wymagało ono formalnego wzmocnienia przez postulowane w interpelacji wydanie aktu uznającego alkoholizm za plagę społeczną.</u> + <u xml:id="u-45.150" who="#PrezesRadyMinistrow">Sprawy wzmożenia walki z alkoholizmem były w 1971 r. kilkakrotnie rozpatrywane przez Radę Ministrów i Prezydium Rządu. Rząd daleki jest od uznania dotychczasowego stopnia skuteczności ograniczania alkoholizmu za zadowalający i na bieżąco podejmował dodatkowe decyzje i kroki dla podniesienia efektywności zwalczania przyczyn i skutków alkoholizmu; oto niektóre z nich:</u> + <u xml:id="u-45.151" who="#PrezesRadyMinistrow">— wzmożono przede wszystkim nadzór nad realizacją ustawy, o której przed chwilą mówiłem;</u> + <u xml:id="u-45.152" who="#PrezesRadyMinistrow">— zreorganizowano Komisję Rady Ministrów d/s Walki z Alkoholizmem, rozszerzono kompetencje i zintensyfikowano jej prace. Kończy ona obecnie prace nad kompleksowym programem walki z alkoholizmem i w najbliższych dniach przedstawi go do rozpatrzenia przez Prezydium Rządu. Biorąc to pod uwagę, a także fakt, że w jej skład wchodzą przedstawiciele zainteresowanych resortów na szczeblu podsekretarzy stanu oraz zainteresowanych organizacji społecznych, nie wydaje się konieczne wnioskowane w interpelacji powoływanie instytucji pełnomocnika Rządu;</u> + <u xml:id="u-45.153" who="#PrezesRadyMinistrow">— wydano odpowiednie zalecenia dla zdecydowanego wzmocnienia dyscypliny pracy naruszonej w wyniku nadużywania alkoholu. Fakty takie będą traktowane jako poważne naruszenie dyscypliny i bezpieczeństwa pracy i z całą surowością będą wyciągane konsekwencje - do dyscyplinarnego zwolnienia z pracy włącznie — organy Milicji Obywatelskiej wzmogły swą działalność zarówno w zakresie wykrywania i likwidacji nielegalnej produkcji alkoholu, jak również w zakresie naruszania porządku publicznego pod wpływem alkoholu;</u> + <u xml:id="u-45.154" who="#PrezesRadyMinistrow">— Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej dąży do zapewnienia pełnej i właściwej obsady medycznej poradniom przeciwalkoholowym, do szerszego włączenia spraw leczenia przeciwalkoholowego do programu pracy wszystkich placówek służby zdrowia oraz do stopniowej rozbudowy bazy lecznictwa odwykowego;</u> + <u xml:id="u-45.155" who="#PrezesRadyMinistrow">— odpowiednie kroki zostały podjęte również przez Ministerstwo Oświaty i Szkolnictwa Wyższego, Ministerstwo Kultury i Sztuki, Ministerstwo Handlu Wewnętrznego oraz rady narodowe.</u> + <u xml:id="u-45.156" who="#PrezesRadyMinistrow">Pragnę również poinformować, że został opracowany i zatwierdzony przez Rząd program rozwoju produkcji napojów bezalkoholowych, zapewniający wzrost ich dostaw na rynek do roku 1975 o ponad 75%. Na realizację tego programu zostały zabezpieczone odpowiednie środki.</u> + <u xml:id="u-45.157" who="#PrezesRadyMinistrow">Przedstawiając w dużym skrócie działalność administracji państwowej na rzecz ograniczania alkoholizmu, Rząd zdaje sobie sprawę, że rygorystycznym i zaostrzonym środkom administracyjnym, niewątpliwie celowym i niezbędnym, aby przyniosły one oczekiwane rezultaty, musi towarzyszyć powszechna społeczna dezaprobata faktów nadużywania alkoholu, społeczne potępienie pijaństwa, zdecydowane reagowanie na katastrofalne w skutkach nakłanianie młodzieży do picia alkoholu.</u> + <u xml:id="u-45.158" who="#PrezesRadyMinistrow">Dlatego Rząd z najwyższym uznaniem odnosi się do pracy społeczno-wychowawczej prowadzonej przez ogniwa związków zawodowych, przez organizacje kobiece i młodzieżowe, Społeczny Komitet Przeciwalkoholowy, wszystkie organizacje i obywateli, którzy swą postawą i działaniem przyczyniają się do ograniczania i likwidacji alkoholizmu. Tej działalności Rząd udziela i będzie udzielał wszechstronnego poparcia i efektywnej pomocy.</u> + <u xml:id="u-45.159" who="#PrezesRadyMinistrow">Kończąc, pragnę zapewnić Obywateli Posłów, że Rząd będzie nadal uważnie śledził skuteczność kompleksowej walki z alkoholizmem, a w razie potrzeby będzie podejmował dalsze kroki, jakie okażą się niezbędne i celowe.</u> + <u xml:id="u-45.160" who="#PrezesRadyMinistrow">Marszałek:</u> + <u xml:id="u-45.161" who="#PrezesRadyMinistrow">Dziękuję wiceprezesowi Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-45.162" who="#PrezesRadyMinistrow">Czy w tej sprawie ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-45.163" who="#PrezesRadyMinistrow">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-45.164" who="#PrezesRadyMinistrow">Wobec tego na tym kończymy sprawę odpowiedzi na interpelację posłów Zygmunta Filipowicza i Janusza Makowskiego.</u> + <u xml:id="u-45.165" who="#PrezesRadyMinistrow">Informuję, że do Prezydium Sejmu wpłynęła interpelacja posłów: Stanisława Góry, Stanisława Furgała, Zdzisława Kurowskiego, Tadeusza Myślika, Stanisława Nowińskiego i Bartłomieja Rusina do Prezesa Rady Ministrów w sprawie rozszerzenia i przyspieszenia budownictwa szkół rolniczych i internatów oraz urealnienia planowania zadań w zakresie oświaty rolniczej.</u> + <u xml:id="u-45.166" who="#PrezesRadyMinistrow">Prezydium Sejmu skierowało powyższą interpelację do adresata.</u> + <u xml:id="u-45.167" who="#PrezesRadyMinistrow">Obecnie przystępujemy do wysłuchania odpowiedzi na tę interpelację.</u> + <u xml:id="u-45.168" who="#PrezesRadyMinistrow">Autorzy interpelacji stwierdzają, że wytyczne Ministerstwa Rolnictwa do planu inwestycyjnego na lata 1971—1975 zakładają rozmiar nakładów inwestycyjnych na szkoły rolnicze na poziomie niższym niż wykonany w latach 1966—1969 mimo, że ogólne nakłady na rolnictwo wzrastają. Do tego niektóre wojewódzkie rady narodowe zmniejszyły nakłady na szkolnictwo rolnicze jeszcze w większym stopniu niż to zakładają wytyczne Ministerstwa Rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-45.169" who="#PrezesRadyMinistrow">Dalej — autorzy stwierdzają, że aktualna statystyka i planowanie rolnicze nie uwzględniają w sposób wystarczający niezbędnych elementów do właściwego planowania, kształcenia i dokształcania zawodowego rolników.</u> + <u xml:id="u-45.170" who="#PrezesRadyMinistrow">W związku z powyższym posłowie zapytują:</u> + <u xml:id="u-45.171" who="#PrezesRadyMinistrow">Po pierwsze — co zamierza przedsięwziąć Rząd dla rozszerzenia i przyspieszenia budownictwa szkół rolniczych i internatów?</u> + <u xml:id="u-45.172" who="#PrezesRadyMinistrow">Po drugie — co zamierza przedsięwziąć Rząd dla urealnienia planowania zadań w zakresie rozwoju oświaty rolniczej zgodnie z faktycznymi terenowymi potrzebami przygotowania zawodowego rolników i młodzieży podejmującej pracę w rolnictwie?</u> + <u xml:id="u-45.173" who="#PrezesRadyMinistrow">W celu udzielenia odpowiedzi na powyższą interpelację głos zabierze Minister Rolnictwa Józef Okuniewski.</u> + </div> + <div xml:id="div-46"> + <u xml:id="u-46.0" who="#MinisterRolnictwaJozefOkuniewski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Stworzona w okresie 27 lat Polski Ludowej sieć techników rolniczych, obejmująca 324 szkoły w 218 miejscowościach, pozwala na przyjmowanie do klas pierwszych 15 600 uczniów i da- je średnio co roku 9 800 absolwentów. Są to szkoły z internatami, przyjmujące uczniów również z innych powiatów. Ta liczba absolwentów na tym poziomie przygotowania w pełni pokrywa potrzeby gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-46.1" who="#MinisterRolnictwaJozefOkuniewski">Istnieje ponadto 150 techników rolniczych korespondencyjnych z 32 800 uczniami, które opuszcza co roku przeciętnie 2 300 absolwentów. Są to głównie młodzi rolnicy, pracujący w gospodarstwach rodzicielskich, PGR, spółdzielniach produkcyjnych oraz w instytucjach obsługujących rolnictwo.</u> + <u xml:id="u-46.2" who="#MinisterRolnictwaJozefOkuniewski">W celu dalszego rozszerzenia możliwości zdobywania średniego wykształcenia rolniczego dla młodzieży wiejskiej resort przygotowuje uruchomienie w 1972 r. telewizyjnego technikum rolniczego, które będzie jednocześnie wspierać pracę samokształceniową młodzieży w technikach zaocznych.</u> + <u xml:id="u-46.3" who="#MinisterRolnictwaJozefOkuniewski">Problemem jednak najważniejszym, a jednocześnie najtrudniejszym, będzie w najbliższych latach rozszerzenie zasięgu i podniesienie poziomu kształcenia w zasadniczych szkołach rolniczych. Z dniem 1 stycznia 1972 r. szkoły przysposobienia rolniczego i zasadnicze szkoły rolnicze przekazane zostaną pod nadzór Ministerstwa Rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-46.4" who="#MinisterRolnictwaJozefOkuniewski">Szkoły te mieszczą się obecnie w budynkach szkół podstawowych, nie mają własnej bazy do prowadzenia zajęć praktycznych w szerszym zakresie i posiadają w 1 943 szkołach 2 540 nauczycieli etatowych oraz 9 736 nauczycieli zatrudnionych dodatkowo, t.zn. niepełno zatrudnionych.</u> + <u xml:id="u-46.5" who="#MinisterRolnictwaJozefOkuniewski">Zdajemy sobie sprawę z tego, że przejęcie nadzoru nad szkołami przysposobienia rolniczego i zasadniczymi szkołami rolniczymi od resortu oświaty przez resort rolnictwa stwarza możliwość lepszej koordynacji i wykorzystania całej bazy szkolnictwa rolniczego i zaplecza technicznego rolnictwa dla potrzeb oświaty rolniczej. Jednocześnie jednak przy bardzo dużych zadaniach produkcyjnych rolnictwa, o których wczoraj i dzisiaj mówiono, a jednocześnie raczej skromnych nakładach inwestycyjnych na rolnictwo, istnieją ograniczone możliwości rozbudowy sieci szkół i internatów w obecnym pięcioleciu.</u> + <u xml:id="u-46.6" who="#MinisterRolnictwaJozefOkuniewski">Odpowiadając jednak na podstawowe pytanie interpelacji — — „Co zamierza przedsięwziąć Rząd w celu rozszerzenia i przyspieszenia budownictwa szkół rolniczych i internatów?” — informuję Wysoką Izbę, że obok zwiększenia nakładów inwestycyjnych na oświatę rolniczą o 12,6% w stosunku do poprzedniego pięciolecia, Rząd zamierza inaczej wykorzystać już zbudowaną sieć szkół i internatów oraz zwiększyć ją, przeznaczając na szkoły rolnicze część nie w pełni wykorzystanych budynków szkół podstawowych, przy weryfikacji ich sieci oraz część dotychczasowych siedzib gromadzkich rad narodowych, które w wyniku ograniczania liczby gromad w najbliższych latach będą mogły być również na ten cel wykorzystane.</u> + <u xml:id="u-46.7" who="#MinisterRolnictwaJozefOkuniewski">Duże znaczenie dla wzmocnienia sieci i podniesienia poziomu nauczania w zasadniczych szkołach rolniczych mieć będzie stworzenie t.zw. szkół wiodących, środowiskowych i klas filialnych oraz zwiększenie elastyczności programowej i organizacyjnej tych szkół. Wzmocnione w nich zostanie również w sposób zasadniczy kształcenie praktyczne, zwłaszcza w zakresie mechanizacji produkcji rolnej oraz prac podwórzowych i gospodarstwa domowego.</u> + <u xml:id="u-46.8" who="#MinisterRolnictwaJozefOkuniewski">Zasadnicze szkoły rolnicze wiodące, tworzone będą głównie w oparciu o istniejące technika rolnicze i zasadnicze szkoły rolnicze internatowe, stworzone przez resort w ostatnich latach. Jednocześnie obecne rolnicze technika 5-letnie będą stopniowo przekształcane na technika 3-letnie na podbudowie zasadniczych szkół rolniczych. Umożliwi to lepszy dobór kandydatów do techników, przyjdzie bowiem do nich młodzież starsza i bardziej dojrzała, a jednocześnie znacznie zwiększy się liczba uczniów i absolwentów zasadniczych szkół rolniczych — w oparciu o dotychczasową bazę techników rolniczych.</u> + <u xml:id="u-46.9" who="#MinisterRolnictwaJozefOkuniewski">Również przeznaczenie części słabo wykorzystanych szkół podstawowych oraz budynków po siedzibach gromadzkich rad narodowych na zasadnicze szkoły rolnicze umożliwi poważne wzmocnienie bazy materialnej tych szkół.</u> + <u xml:id="u-46.10" who="#MinisterRolnictwaJozefOkuniewski">Inwestycje na oświatę rolniczą w tym pięcioleciu będą mogły być przeznaczone w poważnym stopniu również na adaptacje wspomnianych budynków, wyposażenie w pomoce naukowe oraz doinwestowanie gospodarstw i warsztatów szkolnych.</u> + <u xml:id="u-46.11" who="#MinisterRolnictwaJozefOkuniewski">W latach 1971—1975 przewiduje się łączne nakłady na inwestycje w oświacie rolniczej w kwocie ponad 3 mld zł, z tego na budownictwo szkolno-internatowe około 2 mld zł. Przewidujemy uzyskanie następujących efektów rzeczowych:</u> + <u xml:id="u-46.12" who="#MinisterRolnictwaJozefOkuniewski">— 947 izb lekcyjnych (w latach minionej pięciolatki oddano do użytku 545 izb);</u> + <u xml:id="u-46.13" who="#MinisterRolnictwaJozefOkuniewski">— 16 250 miejsc w internatach (w latach minionej pięciolatki oddano do użytku 12 650).</u> + <u xml:id="u-46.14" who="#MinisterRolnictwaJozefOkuniewski">Wzrost efektów rzeczowych, przy nieznacznie tylko większych nakładach, wynika stąd, że uzyskane one będą również w drodze wspomnianej adaptacji oraz w rezultacie tego, że pochodzić będą Częściowo z inwestycji rozpoczętych w ostatnich latach, a kończonych obecnie.</u> + <u xml:id="u-46.15" who="#MinisterRolnictwaJozefOkuniewski">W powiatach nie posiadających szkół rolniczych z internatami i własnymi gospodarstwami szkolnymi, będą działały nadal zasadnicze szkoły rolnicze środowiskowe. W koniecznych jednak wypadkach wynikających z terenowych potrzeb będziemy starali się przy tych szkołach tworzyć półinternaty.</u> + <u xml:id="u-46.16" who="#MinisterRolnictwaJozefOkuniewski">Dalsze prace nad korygowaniem i doskonaleniem sieci szkół rolniczych będą kontynuowane w 1972 r. z uwzględnieniem problemów, które przedstawiłem Wysokiej Izbie. W pracach tych musimy brać pod uwagę nie tylko aktualne potrzeby rolnictwa na wykwalifikowanych pracowników, ale również coraz wyraźniej postępujący proces zmniejszania się liczby gospodarstw indywidualnych, przy jednoczesnym wzroście ich obszaru.</u> + <u xml:id="u-46.17" who="#MinisterRolnictwaJozefOkuniewski">W odpowiedzi na drugie pytanie interpelacji, dotyczące stworzenia lepszych podstaw statystycznych do opracowywania bilansów potrzeb i planów kształcenia zawodowego rolników, informuję Wysoką Izbę, że resort rolnictwa przygotował propozycje wprowadzania odpowiednich informacji do bieżącej statystyki. Przewidujemy, że zbieranie tych informacji będzie mogło rozpocząć się już w 1972 r. Będą one wykorzystywane dla określania potrzeb i planowania zadań szkoleniowych w skali powiatów, województw i całego kraju.</u> + <u xml:id="u-46.18" who="#MinisterRolnictwaJozefOkuniewski">Marszałek:</u> + <u xml:id="u-46.19" who="#MinisterRolnictwaJozefOkuniewski">Dziękuję bardzo za udzielenie odpowiedzi na interpelację.</u> + <u xml:id="u-46.20" who="#MinisterRolnictwaJozefOkuniewski">Czy w sprawie odpowiedzi na interpelację ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-46.21" who="#MinisterRolnictwaJozefOkuniewski">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-46.22" who="#MinisterRolnictwaJozefOkuniewski">Wobec tego na tym kończymy sprawę odpowiedzi na interpelację grupy posłów w sprawie oświaty rolniczej.</u> + <u xml:id="u-46.23" who="#MinisterRolnictwaJozefOkuniewski">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Projekt ustawy konstytucyjnej o upływie kadencji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej - druk nr 115. W imieniu wnioskodawców głos zabierze poseł Józef Tejchma.</u> + </div> + <div xml:id="div-47"> + <u xml:id="u-47.0" who="#PoselTejchmaJozef">Wysoki Sejmie! Grupa posłów z Klubów Poselskich PZPR, ZSL i SD przedstawiła Sejmowi projekt ustawy konstytucyjnej o upływie w dniu 15 lutego 1972 r. kadencji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, wybranego w dniu 1 czerwca 1969 r.</u> + <u xml:id="u-47.1" who="#PoselTejchmaJozef">Art. 23 Konstytucji mówi, że — „Sejm jest wybierany na okres lat czterech”.</u> + <u xml:id="u-47.2" who="#PoselTejchmaJozef">Projekt ustawy konstytucyjnej, który referuję w imieniu Klubów Poselskich PZPR, ZSL i SD w swojej treści i formie stanowi jednorazową poprawkę do Konstytucji i wymaga przyjęcia w trybie ustalonym dla zmian Konstytucji, zgodnie z jej 91 artykułem.</u> + <u xml:id="u-47.3" who="#PoselTejchmaJozef">Odwołam się na początku do uchwały VI Zjazdu PZPR, w której uznana została celowość inicjatywy wcześniejszego rozpisania wyborów do Sejmu. Sprawa ta została przedyskutowana w dniu 16 grudnia przez Komisję Porozumiewawczą Partii i Stronnictw Politycznych, a także przez kierownictwo Frontu Jedności Narodu w dniu 18 grudnia br.</u> + <u xml:id="u-47.4" who="#PoselTejchmaJozef">Program rozwojowy Polski, uchwalony przez VI Zjazd PZPR, ukształtował się w praktyce, działaniu i dyskusji na płaszczyźnie wewnątrzpartyjnej i równocześnie ogólno~7 ~narodowej, przy aktywnym uczestnictwie również naszego Sejmu. Wszystko co było możliwe w zakresie postępu socjalno-bytowego, wzrostu dochodu narodowego, rozwoju i modernizacji przemysłu, usprawnienia zarządzania gospodarką, intensyfikacji badań naukowych, pobudzenia twórczości kulturalnej, udoskonalenia działalności wychowawczej, wzbogacenia socjalistycznej demokracji — zostało zawarte w uchwale VI Zjazdu partii.</u> + <u xml:id="u-47.5" who="#PoselTejchmaJozef">Obecnie zadanie polega na tym, aby wyzwolić możliwie największe siły realizacyjne dla urzeczywistnienia nakreślonych celów. Cele zostały zmaksymalizowane, lecz i nasze możliwości znacznie się zwiększyły. Rozbudzone nadzieje popierane są wolą działania, a przede wszystkim lepszymi warunkami pracy dla najbardziej wydajnych robotników, rolników, dyrektorów, naukowców.</u> + <u xml:id="u-47.6" who="#PoselTejchmaJozef">Pamiętać trzeba, że w naszym systemie główny problem polega na zapewnieniu — także w życiu jednostkowym — stałej poprawy warunków bytu i równoczesnego ulepszania szeroko rozumianych warunków pracy, gdyż w pracy realizować się może sens życia.</u> + <u xml:id="u-47.7" who="#PoselTejchmaJozef">Z tego punktu widzenia na szczególną uwagę zasługują liczne przędz jazdo we opinie i wnioski — robotników i kierowników różnych szczebli - które można streścić następująco: móc lepiej pracować, mieć warunki do wydajniejszej pracy, wykazać swoje maksymalne możliwości, zdolności, wiedzę. Stało się to dążeniem społecznym, postulatem ogólnym, koniecznością obecnego etapu. Jest to nowa cecha sytuacji, w której żyjemy i wszystko wskazuje, że będzie to główny problem najbliższych lat.</u> + <u xml:id="u-47.8" who="#PoselTejchmaJozef">Mówię o tym, ponieważ chcę wyrazić wspólne przekonanie PZPR i stronnictw sojuszniczych, że uchwały VI Zjazdu powinny być przekształcone w program wszystkich sił społecznych - robotników, chłopów, inteligencji, program Frontu Jedności Narodu także w tym sensie, w jakim omawiane, przyjmowane i podejmowane są w naszej praktyce platformy wyborcze. Jest więc celowe rozpisanie wyborów i wyłonienie Sejmu, który przekształci nasz ogólny program w konkretny plan społeczno-gospodarczego rozwoju Polski do 1975 roku. Uchwalenie takiego planu i sprawowanie kontroli nad jego realizacją byłoby jednym z najważniejszych zadań nowego Sejmu, tym bardziej, że nie chodzi wyłącznie o decyzje zawarte w planie do roku 1975. lecz także o przedyskutowanie i potwierdzenie kierunku rozwojowego na dłuższy okres czasu. Skoro stwierdzamy wzrost roli planowania długookresowego, stanowiącego obecnie w pewnym sensie warunek wszelkiego planowania — celowe będzie zapewne rozważenie w przyszłości problemu zharmonizowania rytmu planów 5-letnich i kadencji Sejmu, podobnie jak to stwierdzono na Zjeździe w odniesieniu do kadencji Komitetu Centralnego PZPR.</u> + <u xml:id="u-47.9" who="#PoselTejchmaJozef">Podkreślić pragnę potrzebę kontynuacji inicjatyw, metod i doświadczeń wypracowanych przez Sejm obecnej kadencji w roku 1971. Pozostanie trwałym dorobkiem obecnego Sejmu, wszystkich jego posłów, to co uczyniliśmy dla wyrażania i kształtowania opinii publicznej, dla pogłębiania świadomości interesów socjalistycznego państwa jako całości i narodu jako całości, to co przedyskutowaliśmy w zakresie programów i to co kontrolowaliśmy w zakresie realizacji ustalonych zadań i uchwalonych ustaw.</u> + <u xml:id="u-47.10" who="#PoselTejchmaJozef">Znana jest z praktyki i składanych już oświadczeń na VI Zjeździe PZPR potrzeba dalszego doskonalenia całości systemu prawnego naszego państwa. Istnieje potrzeba reform w systemie rad narodowych. Reformy te powinny zmierzać w kierunku równoczesnego wzmocnienia czynnika przedstawicielskiego i wykonawczego rad - co mieć będzie duże znaczenie dla utrwalenia autorytetu władz państwowych, autorytetu budowanego na gruncie ich sprawnego, skutecznego, praworządnego i demokratycznego funkcjonowania oraz na jedności praw i obowiązków - obejmujących wszystkich: władzę i obywateli.</u> + <u xml:id="u-47.11" who="#PoselTejchmaJozef">Niezbędne jest dalsze rozwijanie i doskonalenie wielu ważnych praw — włącznie z ustawą zasadniczą naszego państwa, co wymaga najpierw odpowiednich analiz, a potem rozpatrzenia tych problemów przez Sejm. Przeprowadzenie w tym duchu prac ustawodawczych byłoby kolejnym ważnym zadaniem Sejmu, wyłonionego w nowych wyborach.</u> + <u xml:id="u-47.12" who="#PoselTejchmaJozef">Wysoka Izbo! Inicjatorzy projektu ustawy konstytucyjnej, przewidującej wcześniejsze wygaśnięcie obecnej kadencji Sejmu, są przeświadczeni, że wybory i wyłoniony z nich Sejm stanowić będzie czynnik utrwalania i kontynuacji polityki i programu uchwalonego na VI Zjeździe PZPR, realizowanego już wcześniej — w roku 1971, stanowić będzie także czynnik kontynuacji i wzbogacania tego wszystkiego, co wniósł Sejm w obecnej kadencji do rozwoju Polski, do umocnienia jej siły wewnętrznej i pozycji wśród innych narodów.</u> + <u xml:id="u-47.13" who="#PoselTejchmaJozef">Proszę Sejm o uchwalenie przedłożonego projektu ustawy konstytucyjnej.</u> + </div> + <div xml:id="div-48"> + <u xml:id="u-48.0" who="#Marszalek">Dziękuję Posłowi Tejchmie.</u> + <u xml:id="u-48.1" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie w tej sprawie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-48.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-48.3" who="#Marszalek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-48.4" who="#Marszalek">Uchwalenie przedłożonego projektu ustawy, jako ustawy konstytucyjnej, odmiennie regulującej czas trwania pełnomocnictw Sejmu V kadencji niż to przewiduje art. 23 ust. 1 Konstytucji, powinno nastąpić w trybie przewidzianym dla zmiany Konstytucji.</u> + <u xml:id="u-48.5" who="#Marszalek">Na podstawie art. 91 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zmiana Konstytucji może nastąpić tylko w drodze ustawy uchwalonej przez Sejm większością co najmniej 2/3 głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-48.6" who="#Marszalek">Na podstawie listy obecności stwierdzam, że w dniu dzisiejszym w posiedzeniu bierze udział więcej niż połowa ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-48.7" who="#Marszalek">Zgodnie z art. 66 ust. 2 regulaminu Sejmu w wypadku głosowania nad zmianą Konstytucji powinno nastąpić obliczenie głosów.</u> + <u xml:id="u-48.8" who="#Marszalek">Proszę zatem Obywateli Posłów Sekretarzy Lucynę Adamowicz i Stanisława Nowińskiego, aby po zarządzeniu przeze mnie głosowania dokonali obliczenia głosów.</u> + <u xml:id="u-48.9" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za uchwaleniem projektu ustawy konstytucyjnej o upływie kadencji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej - zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-48.10" who="#komentarz">(Następuje obliczanie głosów)</u> + <u xml:id="u-48.11" who="#Marszalek">Za ustawą głosowało 338 posłów.</u> + <u xml:id="u-48.12" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-48.13" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Jeden głos.</u> + <u xml:id="u-48.14" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę konstytucyjną o upływie kadencji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-48.15" who="#Marszalek">Porządek dzienny obecnego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-48.16" who="#Marszalek">Protokół 18 posiedzenia został sporządzony i znajduje się u mnie.</u> + <u xml:id="u-48.17" who="#Marszalek">Jeżeli do końca posiedzenia nikt nie zgłosi żadnego sprzeciwu, będę uważał, że Sejm ten protokół przyjmuje.</u> + <u xml:id="u-48.18" who="#Marszalek">Informuję Wysoki Sejm, że do Prezydium Sejmu wpłynęły następujące interpelacje:</u> + <u xml:id="u-48.19" who="#Marszalek">1. Interpelacja posła Stanisława Sochana do Ministra Przemysłu Spożywczego i Skupu w sprawie budowy elewatora zbożowego o pojemności 30 000 ton w Lubyczy Królewskiej, powiat Tomaszów Lubelski.</u> + <u xml:id="u-48.20" who="#Marszalek">2. Interpelacja posła Heleny Walickiej do Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie budowy szpitala powiatowego w Nowym Targu.</u> + <u xml:id="u-48.21" who="#Marszalek">3. Interpelacja posła Mieczysława Arkuszyńskiego do Prezesa Rady Ministrów w sprawie niezawieszania rent i emerytur fachowym pracownikom służby zdrowia.</u> + <u xml:id="u-48.22" who="#Marszalek">4. Interpelacja posła Andrzeja Żabińskiego do Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie uregulowania sytuacji prawnej absolwentek Studium Pielęgniarstwa Akademii Medycznej w Lublinie.</u> + <u xml:id="u-48.23" who="#Marszalek">5. Interpelacja posła Konstantego Łubieńskiego do Ministra Gospodarki Komunalnej w sprawie mieszkaniowej.</u> + <u xml:id="u-48.24" who="#Marszalek">Interpelacje te - zgodnie z art. 73 regulaminu Sejmu - zostały przekazane adresatom.</u> + <u xml:id="u-48.25" who="#Marszalek">Jednocześnie informuję Wysoki Sejm, że do Prezydium Sejmu wpłynęła odpowiedź od Prezesa Rady Ministrów na interpelację posła Tadeusza Koguta w sprawie rent dla członków ZBOWiD.</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus>